Konferencja: Efekty wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi Płońsk maj 2014 r.

Transkrypt

1 Konferencja: Efekty wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi Płońsk maj 2014 r.

2 Konferencja Efekty wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi Gospodarowanie odpadami komunalnymi a odpady opakowaniowe Barbara Kozłowska Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej 28 maja 2014 r., Płońsk PRZEPISY UE PODSTAWOWE ZOBOWIĄZANIA W SEKTORZE KOMNALNYM Dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów Strategia ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji zgodnie z poziomami określonymi dla roku 2010, 2013, 2020 Okres przejściowy składowanie Traktat Akcesyjny - doprowadzenie sektora składowania odpadów do takiego poziomu, że po 1 lipca 2012 roku wszystkie odpady są składowane na składowiskach spełniających wymagania dyrektywy w sprawie składowania odpadów 1999/31 WE. Dyrektywa 2008/98/WE w sprawie odpadów wymagane poziomy recyklingu (i ponownego użycia) dla odpadów surowcowych papier, tworzywa sztuczne, szkło i metale (2020 r.) Dyrektywa: 94/96/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych + inne dyrektywy - ZSEE, baterie i akumulatory, 1

3 Hierarchia sposobów postępowania z odpadami według nowej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dn. 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów tzw. dyrektywy ramowej przedstawia się następująco: 1) zapobieganie powstawaniu odpadów; 2) przygotowywanie do ponownego użycia; 3) recykling; 4) inne procesy odzysku; 5) unieszkodliwianie. zapobieganie i ograniczanie przygotowanie do powtórnego użycia recykling inne metody odzysku, np. odzysk energii Unieszkodliwianie tylko odpady przetworzone 4 2

4 Dyrektywa powinna pomóc Unii Europejskiej zbliżyć się do "społeczeństwa recyklingu", dążącego do eliminacji wytwarzania odpadów i do wykorzystywania odpadów jako zasobu. 5 Społeczeństwo Recyklingu według nowej Dyrektywy Ramowej IDEA SPOŁECZEŃSTWA RECYKLINGU dążącego do eliminacji wytwarzania odpadów i do wykorzystywania odpadów jako zasobu realizacja założenia wymaga - zapewnienia segregacji u źródła zbierania i recyklingu priorytetowych strumieni odpadów 3

5 Polski system od 2013 roku Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z lipca 2011 r. Ustawa o Gospodarce Opakowaniami i Odpadami Opakowaniowymi z 13 czerwca 2013 r. SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI od 2013 roku Gospodarka odpadami komunalnymi będzie regulowana w głównej mierze 3 ustawami Ustawa o Odpadach z 14 grudnia 2012 r. Ustawa o odpadach Zmiany jakie wprowadza nowa ustawa o odpadach mają ograniczony wpływ na samorządy Mają jednak ogromny wpływ na firmy zajmujące się zbieraniem i zagospodarowywaniem odpadów potencjalnych partnerach samorządów 8 4

6 Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z lipca 2011 r. Sytuacja z odpadami surowcowymi nie jest jasno określona i musi wynikać z prawa lokalnego Zbiórka selektywna - obowiązkowa na terenie gminy Samorządy mają do osiągnięcia poziomy biodegradowalnych i zbierania, powtórnego wykorzystania i recyklingu odpadów z papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła. Skutkiem nie osiągnięcia jest kara finansowa Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z lipca 2011 r. Samorządy muszą prowadzić programy informacyjne i edukacyjne dla mieszkańców Operatorzy i zakłady przetwarzania mają obowiązek raportowania Wzrost udziałów rynkowych poprzez konkurowanie na poziomie przetargów 5

7 WYMAGANIA SAMORZĄDY Art. 3b. 1. Gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.: 1) poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo; Art. 3c. 1. Gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania: 1) do dnia 16 lipca 2013 r. do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, 2) do dnia 16 lipca 2020 r. do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. SAMORZĄDY WYMAGANIA RECYKLING Papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło: % 12% 14% 16% 18% 20% 30% 40% 50% Kary pieniężne w 2012 r. 110,65 zł za Mg brakującej masy odpadów komunalnych wymaganej do osiągnięcia, Zgodnie z przepisami przejściowymi (UCZP) w przypadku nieosiągnięcia w roku 2012 wymaganych poziomów na gminę nie została jeszcze nałożona kara. Zgodnie z art. 9ze UCZP wójt, burmistrz lub prezydent może złożyć wniosek o zawieszenie zapłaty kary na okres konieczny do podjęcia działań naprawczych lecz nie dłużej niż na 5 lat. Po usunięciu przyczyn nałożenia kary, kara ulega umorzeniu. 6

8 Ustawa o Gospodarce Opakowaniami i Odpadami Opakowaniami Wprowadzenie obowiązku przeznaczanie 5% przychodów organizacji odzysku na kampanie edukacyjne i informacyjne ma na celu wspieranie systemów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych poprzez uświadamianie społeczeństwu o potrzebach, możliwościach, uwarunkowaniach takiej formy zbierania niektórych frakcji odpadów komunalnych Audyt recyklerów (a także organizacji odzysku) wprowadzenie takiego narzędzia ograniczy szarą strefę mającą obecnie istotny udział w realizowaniu poziomów odzysku i recyklingu a co za tym idzie spowoduje zwiększenie popytu na pozyskiwane odpady opakowaniowe 13 PODSTAWY PRAWNE UE DOTYCZĄCE OPAKOWAŃ I ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Dyrektywa 94/62 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych Wymagania zasadnicze Minimalizacja (projektowanie/produkcja; waga/objętość) Ograniczenie zawartości metali ciężkich Ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko (odpady opakowaniowe) Przydatność do (wielokrotnego użycia) odzysku poprzez: recykling spalenie wykorzystaniem energii kompostowanie biodegradację Osiągnięcie docelowych poziomów odzysku i recyklingu 7

9 NOWELIZACJA PRAWA EUROPEJSKIEGO Dyrektywa 2004/12/EC (nowelizująca 94/62) z r. nowe ogólne poziomy odzysku i recyklingu Odzysk- 60% ( %) Recykling min 55% max 80% ( %) Poziomy docelowe w poszczególnych kategoriach modyfikacja kategorii: naturalne drewno aluminium + stal metale recykling tworzyw tylko recykling mechaniczny termin transpozycji r. Dyrektywa 2005/20/EC (nowelizująca 94/62) z r. ostateczny okres przejściowy dla Polski do 2014r. termin transpozycji r. ROSNĄCE POZIOMY RECYKLINGU 2007/ % 60% 60% 60% 50% 48% 50% 40% 39% 40% 30% 20% 10% 25% 22% 14% 11% 9% 25% 22,50% 22,5% 20% 15% 15% 0% papier szkło tworzywa stal aluminium naturalne Wzrost: papier - 25%, szkło - 50%, stal - 50%, aluminium - 12,5% 8

10 Ustawa o Gospodarce Opakowaniami i Odpadami Opakowaniami 50% odpadów opakowaniowych z odpadów komunalnych w perspektywie 2020 roku przedsiębiorcy będą mieli obowiązek realizowania części poziomów recyklingu odpadami opakowaniowymi pochodzącymi z odpadów komunalnych a co za tym idzie odpadów powstających m.in. w gospodarstwach domowych; konsekwencją tego obowiązku będzie zapewne zwiększenie popyty na odpady opakowaniowe pochodzące z tych źródeł Potrzeby w zakresie recyklingu odpadów opakowaniowych z odpadów komunalnych [tony] 17 Synergia trzech ustaw USTAWA o ODPADACH: 1. Hierarchia postępowania z odpadami 2. Finansowa odpowiedzialność przedsiębiorców USTAWA o UTRZYMANIU CZYSTOŚCI nakłada na samorządy: 1. Poziomy recyklingu (50% papieru, metali, tworzyw i szkła do 2020 r) 2. Obowiązek edukacji ekologicznej USTAWA o GOSPODARCE OPAKOWANIAMI nakłada na przedsiębiorców: 1. Obowiązek 50% z odpadów komunalnych 2. 5% przychodów organizacji odzysku na edukację 18 9

11 Standaryzacja pojemników 20 10

12 Felka rady na Odpady 11

13 PAPIER (pojemnik niebieski): Tu wrzucamy makulaturę, w tym: - gazety, czasopisma, kolorowe magazyny; - kartony i tekturę; - zeszyty, torebki papierowe, papier biurowy. Prosimy nie wrzucać: -zdjęć; - papieru woskowego; - papieru pokrytego przezroczystą folią; - mokrego lub tłustego papieru. nie wrzucamy też! tłustego papieru po maśle lub margarynie, torebek foliowych, pampersów, itd. SZKŁO (pojemnik zielony): Tu wrzucamy umyte: - kolorowe butelki bez nakrętek; - kolorowe słoiki. Prosimy nie wrzucać: -szkła okiennego; -luster; - porcelany, fajansu i ceramiki; -szkła żaroodpornego. nie wrzucamy! Butelek i naczyń plastikowych, szkła zbrojonego, zakrętek, kapsli i korków oraz żarówek i świetlówek 12

14 PLASTIK (pojemnik żółty): Tu wrzucamy umyte: - plastikowe butelki po napojach; - pojemniki i naczynia z tworzyw sztucznych (po kefirach, jogurtach, serkach itp.); - opakowania po chemii gospodarczej; -folię opakowaniową, woreczki, reklamówki. Prosimy nie wrzucać: - pojemników po olejach i smarach; -tłustych butelek i pojemników z tworzyw sztucznych. nie wrzucamy też! Brudnych opakowań z plastiku, opakowań po środkach ochrony roślin itd. ZBIÓRKA ODPADÓW W WIEDNIU Właściciel posesji Odpady resztkowe Makulatura Szkło białe Szkło kolorowe Miasto Wiedeń 3,16 0,00 0,00 0,00 52 Tygodni Metal Tw. sztuczne Odpady organiczne Telefon śmieciowy Dodatkowe finansowanie: 164,3 za domostwo i rok Kompost za darmo 0,00 0,00 0,00 13

15 Austria - Wiedeń PUNKT ZBIÓRKI SUROWCÓW WTÓRNYCH ZBIÓRKA TWORZYW SZTUCZNYCH ZBIÓRKA METALI Zbiórka puszek aluminiowych razem z tworzywami sztucznymi Zbiórka pozostałych metali razem z odpadami resztkowymi Separacja Fe z żużla po spalaniu lub w trakcie splittingu 14

16 ZBIÓRKA SZKŁA Włochy selektywna zbiórka w hotelu 30 15

17 Ankieta gmin województwa łódzkiego. Odpowiedź uzyskano z 55 gmin - 31%. 85%, stanowiły gminy do 15 tys. mieszkańców, 9% przebadanych stanowiły gminy do 50 tys., 4 % stanowiły gminy do 100 tys. oraz 2% gminy powyżej 100 tys. mieszkańców Gminy do 15 tys Gminy do 100 tys 4% 2% Gminy do 50 tys Gminy powyżej 100 tys 9% 69% 85% 31% 70,91% 5,45% 18,18% 5,45% gminy które nie odpowieziały na ankietę miejskie wiejskie miejsko wiejskie miasta powiatowe sposób organizacji zbiórki selektywnej Czy mieszkańcy gminy zaopatrywani są w pojemniki/worki na odpady zbierane selektywnie? 13% 87% Tak Nie czy pojemniki/worki dostarczane są odpłatnie czy nieodpłatnie Odpłatnie 4% Nieodpłatnie 96% 16

18 Odbiór odpadów zbieranych selektywnie zabudowa jednorodzinna 7% 14% Raz na 2 tygodnie Raz na miesiąc Raz na kwartał 79% W gminach o zabudowie jedno i wielorodzinnej odpady średnio zbierane są średnio: -w dużych miastach raz na 3 dni w zabudowie wielorodzinnej i raz na 2 tygodnie w zabudowie jednorodzinnej, - w mniejszych miastach - raz na tydzień - dwa w zabudowie wielorodzinnej i raz na miesiąc lub kwartał w zabudowie jednorodzinnej. 2 gminy odbierają odpady zależnie od typu. Tworzywa i makulatura odbierane są w nich raz na miesiąc, a szkło raz na 3 miesiące Ile punktów z pojemnikami do selektywnej zbiórki odpadów znajduje się na terenie gminy? 0 punktów selektywnej zbiórki 20% 22% 22% 22% 14% od 1 do 3 punkty selektywnej zbiórki odpadów komunalnych do 2 punktów selektywnej zbiórki do 10 punktów selektywnej zbiórki powyżej 10 punktów selektywnej zbiórki W ustawie nie ma definicji punktu selektywnej zbiórki odpadów. Gminy stosują różne rozwiązania: osiedlowe, stacjonarne, centralne, a nawet mobilne. W rozumieniu gmin jest to tzw. gniazdo składające się od 3 do 4 pojemników oznaczonych odpowiednimi kolorami dla posegregowanych odpadów. 17

19 44 ankietowane gminy 11% Oddzielne pojemniki na szkło, papier, tworzywa sztuczne Suche i mokre 89% W 11 pozostałych gminach, jest to często zależne od zabudowy, tzn. w wielorodzinnej stosuje się co najmniej 3 rodzaje pojemników, a w jednorodzinnej jeden wspólny pojemnik na surowce. Inaczej jest w trzech gminach, które w zabudowie jednorodzinnej stosują jeden pojemnik na papier i tworzywa, a szkło jest zbierane oddzielne Akcja informacyjna i edukacyjna 4% 6% ILOŚĆ GMIN 15% 22% 26% 28% Ilość metod informowania o selektywnej zbiórce, które stosują gminy 18

20 metody informowania o selektywnej zbiórce 85% 55% 42% 35% 22% 5% 2% 2% 2% ulotki informacyjne ogłoszenia na zebraniach mieszkanców gminy Informacje w lokalnej prasie edukacja szkolna strona internetowa tablice informacyjne i plakaty ogłoszenia w kościele dni środowiska i ekopikniki radio i TV Są gminy, które organizują piknik ekologiczny oraz gminy, które do poszerzania wiedzy mieszkańców zaangażowały księży z lokalnych parafii 95% ankietowanych gmin zadeklarowało, że umieszczają na workach lub pojemnikach informację, co wrzuca się do danej frakcji odpadów. Również 95% gmin motywuje swoich mieszkańców do stosowania selektywnej zbiórki. Za główny czynnik motywujący mieszkańców do selektywnej zbiórki, gminy uznały obniżenie opłaty za odbiór odpadów. 20% gmin promuje postawę prośrodowiskową, a 5% prowadzi kampanie edukacyjną dotyczącą korzyści dla środowiska wynikających z segregacji odpadów. 19

21 2% gmin uznały za czynnik motywujący: uproszczoną zbiórkę na frakcje suchą i mokrą, wręczanie nagród za selektywna zbiórkę podczas dnia ochrony środowiska zakup mieszkańcom pojemników do selektywnej zbiórki. organizację zbiórek odpadów problemowych, tzn. elektrośmieci, baterii, odpadów wielkogabarytowych. utrudnienia w prowadzeniu selektywnej zbiórki 38% gmin nie udzieliło żadnej odpowiedzi, a 13% stwierdziło, że w gminie nie występują żadne utrudnienia. Pozostali przedstawiciele gmin najbardziej odczuwają niechęć mieszkańców do segregacji odpadów oraz do wprowadzania zmian w tym zakresie. Odczuwalna jest niska świadomość mieszkańców, niewystarczająca wiedza o pozytywnych aspektach prowadzenia selektywnej zbiórki, co za tym idzie nieprawidłowa segregacja u źródła. 20

22 Inne czynniki mające wpływ na gospodarkę odpadami w gminie to: Niechęć posiadania kilku pojemników na odpady. Brak świadomości o szkodliwości palenia odpadów w piecach. Brak czasu na zajęcie się selektywna zbiórką Brak możliwości dojazdu do wszystkich posesji (zły stan dróg). Problem z lokalizowaniem adresu zamieszkania właścicieli nieruchomości. Brak chęci mieszkańców do uczenia się zasad selektywnej zbiórki. Problem z ulokowaniem pojemników do selektywnej zbiórki na posesjach lub na terenie miasta Odległość od najbliższej instalacji odbierającej odpady Brak finansów na poprawienie gospodarki odpadami Brak pojemników do selektywnej zbiórki Rzadka częstotliwość odbioru "śmieci" Wysoki koszt odbioru i transportu odpadu 21

23 Opłacalność selektywnej zbiórki Trudno powiedzieć 6% Brak odpowiedzi 9% Na granicy opłacalności 31% Nie jest opłacalna 11% Jest opłacalna 43% przyczyny nieopłacalności selektywnej zbiórki 33% 17% 50% Gmina nie czerpie korzysci finansowych z selektywnej zbiórki. Brak upustu ze strony firmy odbierajacej odpady za selektywną zbiórkę. Niskie ceny w skupach surowców wtórnych To co się stanie z odpadami opakowaniowymi, po okresie użytkowania, będzie w przeważającej większości zależeć od obywateli. Czy odpady opakowaniowe zostaną w możliwie jak najlepszy sposób zagospodarowane z korzyścią dla środowiska?. To jest pytanie do wszystkich zajmujących się gospodarką odpadami komunalnymi, a także do każdego obywatela. 22

24 BĄDŹMY WZOREM DO NAŚLADOWANIA. ZBIERAJMY SELEKTYWNIE I SEGREGUJMY ODPADY! DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ barbara.kozlowska@p.lodz.pl tel