W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Transkrypt

1 Sygn. akt VI ACa 306/14 W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 5 grudnia 2014 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący - Sędzia SA Sędzia SA Sędzia SA Protokolant: Maciej Kowalski Jacek Sadomski (spr.) Krzysztof Tucharz Lidia Ronkiewicz po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2014 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa J. S. i M. S. przeciwko Przedsiębiorstwo ( ) w W. o zapłatę na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 listopada 2013 r. sygn. akt IV C 1181/09 uchyla zaskarżony wyrok w zakresie rozstrzygnięć zawartych w punktach:

2 2 pierwszym i czwartym, i w tym zakresie sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej. Sygn. akt VI ACa 306/14 Uzasadnienie Powodowie J. S. i M. S. wnieśli o zasądzenie od pozwanego Przedsiębiorstwa ( ) kwoty ,00 zł tytułem pokrycia kosztów rewitalizacji akustycznej budynku stanowiącego własność powodów, znajdującego się w obszarze ograniczonego użytkowania dla ( ) im. ( ) w W. na mocy rozporządzenia Wojewody ( ) nr ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ( ) im. ( ) w W.. Pozwany nie uznał powództwa i wnosił o jego oddalenie. Wyrokiem z dnia 8 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwotę ,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 stycznia 2010 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Podstawą wydanego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i rozważania prawne sądu pierwszej instancji. Powodowie są właścicielami nieruchomości, położonej w W. przy ul. ( ) o powierzchni 9 a 88 m 2, oznaczona jako działka nr ( ) obręb ( ) dla której Sąd Rejonowy dla W. ( ) prowadzi księgę wieczystą nr ( ). Nieruchomość ta zabudowana jest wolnostojącym, parterowym domem mieszkalnym z wysokim poddaszem użytkowym oraz częściowym podpiwniczeniem o powierzchni użytkowej 285,5m 2.

3 3 Rozporządzeniem Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 r. utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla ( ) im. ( ). Rozporządzenie to wydane zostało w oparciu o treść art. 135 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. W wyniku zmiany treści art ust. 2 ustawy, obecnie obszar ograniczonego użytkowania tworzy sejmik województwa, w drodze uchwały (przedtem obszar ten tworzony był przez wojewodę w drodze rozporządzenia). Sejmik Województwa ( ) w dniu 20 czerwca 2011 r. podjął Uchwałę nr ( ) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ( ) im. ( ) w W.. Nieruchomość powodów znajduje się w całości w strefie ( ) hałasu. W związku z występowaniem w tej strefie poziomu hałasu powyżej przyjętych norm dopuszczalnych, budynki mieszkalne powinny posiadać zabezpieczenia akustyczne zgodnie z obowiązującą normą PN-B , która określa wymaganą izolacyjność akustyczną przegród wewnętrznych i zewnętrznych. Dla poziomu hałasu dźwięku z powietrza najistotniejsza jest wymagana izolacyjność ścian zewnętrznych z oknami i stropu/dachu. Budynek stanowiący własność powodów nie posiada zabezpieczeń zapewniających właściwy klimat akustyczny. Jak wskazał sąd okręgowy, w celu uzyskania właściwego klimatu akustycznego w tym budynku należy: 1. Dostosować strop/dach do normatywnej izolacji akustycznej dla strefy ( ) poprzez zastosowanie wełny mineralnej grubości 150mm w systemie dwuwarstwowym wentylowanym mm; 2. Wymienić okna na okna dźwiękochłonne o powierzchni powyżej 2 m 2 ; 3. Zainstalować klimatyzację budynku na parterze i na poddaszu mieszkalnym. Łączna wartość prac jakie należy wykonać (robocizna plus materiał) wyniesie ,23 zł. Tak więc w niniejszej sprawie, jak wskazał sąd okręgowy, w celu uzyskania właściwego klimatu akustycznego w budynku stanowiącym własność powodów należy dokonać prac remontowych o wartości ,23 zł. Mając to na uwadze, sąd okręgowy kwotę tę zasądził na rzecz powodów. Apelację od wydanego w tej sprawie wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając wyrok sądu okręgowego w części uwzględniającej żądanie pozwu

4 4 (pkt I) oraz w zakresie postanowienia o kosztach procesu (pkt IV). Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa co do kwoty , 23 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 stycznia 2010 roku do dnia zapłaty, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ze względu na nierozpoznanie przez sąd I instancji istoty sprawy oraz konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. W apelacji pozwanego zawarte zostały następujące zarzuty: 1) w zakresie naruszenia przepisów prawa materialnego: a) naruszenie art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska w związku z 6 pkt. 2 uchwały nr ( ) Sejmiku Województwa ( ) z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ( ) im. ( ) W. poprzez zasądzenie odszkodowania z tytułu nakładów koniecznych na poczet zapewnienia klimatu akustycznego w pomieszczeniach budynku powodów, bez uprzedniego wykazania przez powodów braku klimatu akustycznego w pomieszczeniach ww. budynku, b) art. 481 k.c. w związku z art i 2 k.c. poprzez zasądzenie odsetek od dnia 28 stycznia 2010 r. do dnia zapłaty, a nie od dnia wyrokowania, co prowadzi do bezpodstawnego przysporzenia po stronie powodów, sprzecznego z zasadą, zgodnie z którą naprawienie szkody ma nastąpić przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej ustalonej według cen z daty ustalenia odszkodowania, c) art. 481 k.c. w związku z art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, poprzez zasądzenie odsetek od dnia 28 stycznia 2010 r., a nie od dnia wyrokowania, skutkiem czego, wartość zasądzonego odszkodowania wykracza poza ramy zobowiązania odszkodowawczego pozwanego wynikającego z ww. przepisów i jest sprzeczne z funkcją jaką pełnią odsetki, d) art. 7 Prawa budowlanego i 323, 325, 326 i 327 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie poprzez ustalenie, że dla zasadności roszczenia powodów, nie ma znaczenia jaki jest realny klimat akustyczny i czy

5 5 są przekraczane poziomy hałasu w środowisku, związane jest z brakiem wykazania faktycznej rzeczywistej izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynku powodów i brakiem określenia czy jest ona wystarczająca dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego. 2) w zakresie naruszenia przepisów postępowania: a) naruszenie art. 227 k.p.c. poprzez nieustalenie w ramach postępowania dowodowego faktu mającego istotne znaczenie dla rozpatrzenia sprawy, a mianowicie nie ustalenie braku klimatu akustycznego w pomieszczeniach budynku powodów, o którym mowa w i 6 pkt. 2 uchwały nr ( ) Sejmiku Województwa ( ) z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ( ) im, ( ) w W., zgodnie z przywołanymi w powyższym przepisie przepisami prawa budowlanego i przywołanymi w nich Polskim Normami, jak równiej nie ustalenia jaki faktycznie jest klimat akustyczny w budynku powodów. b) art k.p.c. przez dokonanie oceny opinii biegłego sądowego ds. budownictwa; i kosztorysowania robót A. K. w sposób sprzeczny z logiką i zasadami wyrażonymi w przepisach prawa budowlanego oraz przywołanych w nich Polskich i Normach, skutkującej przyjęciem założenia, co do braku izolacyjności przegród budowlanych w budynku powodów na podstawie gołosłownej oceny ww. biegłego bez przeprowadzenia wymaganych pomiarów izolacyjności i właściwego udokumentowania powyższej okoliczności, c) art , art. 227 i art. 232 k.p.c. przez oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego akustyka na okoliczności mające istotne znaczenie dla rozpatrzenia sprawy tj. określenia klimatu akustycznego celem wykazania czy budynek powodów wymagał zastosowania dodatkowych zabezpieczeń akustycznych, a tym samym czy istnieje podstawa do wypłaty odszkodowania w wysokości wskazanej wyrokiem, d) art. 379 pkt 5 kpc poprzez oddalenie wniosku pozwanego o powołanie biegłego akustyka, a tym samym pozbawienie pozwanego możliwości obrony swych praw wskutek wadliwości czynności procesowych Sądu, co bezpośrednio

6 6 narusza zasadę równego traktowania stron w procesie wynikająca z art. 32 ust 1 Konstytucji RP. Rozpoznając sprawę w granicach zaskarżenia sąd apelacyjny zważył, co następuje. Apelacja skarżącego jest zasadna w zakresie, w jakim zarzuca nierozpoznanie istoty sprawy i wnosi o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Z treści uzasadnienia wydanego w tej sprawie wyroku wynika, że sąd okręgowy nie rozpoznał w istocie żądań pozwu, ani też nie ustosunkował się do zarzutów obronnych podnoszonych przez stronę pozwaną. Poza przytoczeniem treści dwóch przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska oraz przywołania wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 10 kwietnia 2008 r., I ACa 2/08, wywód sądu okręgowego składa się w istocie z dwóch zdań. W pierwszym zdaniu sąd okręgowy stwierdził, że w celu uzyskania właściwego klimatu akustycznego w budynku stanowiącym własność powodów należy dokonać prac remontowych o wartości ,23 zł. W zdaniu drugim sąd okręgowy wskazał, że uznał roszczenie powodów za zasadne do powyższej kwoty. Jak wynika z treści pozwu, powodowie domagali się odszkodowania w kwocie zł z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej budynku stanowiącego ich własność i położonego w obszarze ograniczonego użytkowania dla ( ) im. ( ) w W.. Jak wynika z twierdzeń powodów, powodowie wykonali we własnym zakresie część niezbędnych prac zmierzających do rewitalizacji akustycznej ich domu dokonali wymiany okien i drzwi zewnętrznych oraz przebudowy stropodachu pod kątem poprawy jego izolacyjności akustycznej. Tym samym zgłoszone w tej sprawie roszczenie odszkodowawcze obejmowało dwa elementy: zwrot wartości prac już wykonanych przez powodów oraz zwrot wartości dalszych prac koniecznych do uzyskania należytego klimatu akustycznego budynku. Zagadnienie to całkowicie uszło uwadze sądu pierwszej instancji, który bez dokonania jakiejkolwiek oceny opinii biegłego brak takiej oceny w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przyjął, że w celu uzyskania właściwego klimatu

7 7 akustycznego budynku konieczna jest wymiana okien na okna dźwiękochłonne oraz dostosowania strop/dachu do normatywnej izolacji akustycznej dla strefy ( ) poprzez zastosowanie wełny mineralnej grubości 150 mm w systemie dwuwarstowym wentylowanym mm. Sąd okręgowy w ogóle więc pominął zagadnienie, czy jakiekolwiek prace celem poprawy izolacyjności akustycznej budynku zostały już wykonane i jaki w związku z tym konieczny jest zakres dalszych prac. Zasadnie przy tym skarżący wskazuje, że opinia biegłego, stanowiąca w tym zakresie podstawę wyrokowania, zawiera wewnętrzne sprzeczności. Otóż jak wynika z treści tej opinii, biegły wpierw uznał, że wymiana okien w budynku nie jest konieczna okna, zgodnie zresztą z twierdzeniami powodów, zostały już w budynku wymienione i wedle biegłego w zupełności chronią przed występującym hałasem lotniczym, zaś następnie w konkluzji opinii, wskazując na zakres prac niezbędnych w celu uzyskania należytego klimatu akustycznego budynku, biegły stwierdził, że niezbędna jest wymiana okien. Sąd okręgowy nie ustosunkował się do zarzutów pozwanego zarówno zgłaszanych co do zasadności roszczeń wysuwanych przez powodów w tej sprawie, jak i zarzutów pod adresem opinii biegłego. Nie ustosunkował się również do samej opinii biegłego, pomimo, że jak zostało to wskazane w apelacji, opinia ta zawiera liczne sprzeczności i nieścisłości. Wskazać należy, że biegły w pierwotnej wersji opinii pisemnej (k ) ustalił, że w celu uzyskania właściwego klimatu akustycznego w budynku powodów należy wykonać roboty budowlane dotyczące izolacji akustycznej ścian, zastosowania stolarki okiennej i drzwiowej o wskaźniku izolacyjności akustycznej powyżej 35dB, izolacyjności akustycznej strop/dachu warstwy dźwiękochłonnej z wełny mineralnej oraz zainstalowania niezbędnej klimatyzacji w pomieszczeniach mieszkalnych. Łączna wartość robót koniecznych biegły ustalił na kwotę ,10 zł. Natomiast składając wyjaśnienia na rozprawie (k , transkrypcja: k ) biegły oświadczył, że zmienia swoją opinię albowiem, jak wskazał skonsultował opinię z bliżej niesprecyzowanymi wynikami badań naukowców z Instytutu Techniki Budowlanej, numer ( ). Biegły nie przedstawił treści tych badań, nie dołączył ich również do swojej opinii. Z kolei sąd okręgowy kwestii tej w żaden sposób nie wyjaśnił poprzestając na treści oświadczenia złożonego w tym zakresie przez

8 8 biegłego. W efekcie wydana w tej sprawie opinia biegłego, z uwagi na nieznajomość materiałów źródłowych, na których biegłych oparł swoje ustalenia, uchyla się spod jakiejkolwiek oceny albowiem nie istnieje możliwość jej weryfikacji. Sąd okręgowy ograniczył się w istocie do dania wiary zapewnieniom biegłego, że jego opinia jest prawidłowa i uwzględnia wyniki najnowszych badań. Bez dokonania jakiejkolwiek oceny tego dowodu (brak takiej oceny w uzasadnieniu), sąd okręgowy w całości oparł wydane rozstrzygnięcie na wnioskach końcowych biegłego. W efekcie w ramach kontroli instancyjnej co słusznie zarzuca skarżący nie jest możliwa weryfikacja wydanej przez biegłego opinii, a tym samym wydanego przez sąd okręgowy wyroku. Uzasadnia to na podstawie art k.p.c. uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy sądowi okręgowemu do ponownego rozpoznania. Zarazem stwierdzone wadliwości sądu pierwszej instancji, czynią przedwczesnym ustosunkowanie się do zawartych w apelacji dalszych zarzutów, w tym odnoszących się do naruszenia prawa materialnego. W rozpoznawanej sprawie konieczne jest w pierwszej kolejności ustalenie treści żądań odszkodowawczych powodów w jakim zakresie wnoszą oni o zwrot poniesionych kosztów na już dokonane prace związane z rewitalizacją akustyczną budynku, a w jakim zakresie wnoszą o zasądzenie kwot stanowiących równowartość dalszych koniecznych prac zmierzających do zapewnienia należytego klimatu akustycznego budynku. Tym samym konieczne jest, na co wskazywał pozwany w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji, a co zostało całkowicie przez sąd okręgowy zignorowane, ustalenie, jaki jest obecny klimat akustyczny budynku powodów z uwzględnieniem dokonanych już w tym zakresie przez powodów robót adaptacyjnych. Dopiero to ustalenie pozwoli na poczynienie dalszych ustaleń dotyczących przyszłych koniecznych prac związanych z niezbędną rewitalizacją akustyczną budynku. Ustalenia faktyczne dokonywane są przez sąd na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Tym samym w celu dokonania ustaleń faktycznych niezbędne jest zgromadzenie dowodów, a następnie dokonanie ich oceny, zgodnie z dyrektywami wynikającymi z art. 233 k.p.c. Uwzględnić należy przy tym rozkład ciężaru dowodu wynikający z art. 6 k.c. Zważywszy przy tym, że strona

9 9 powodowa nie jest w tej sprawie reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, konieczne jest udzielenie stronie niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych. W końcu rozpoznając ponownie sprawę należy również odnieść się do zarzutów podnoszonych w toku procesu przez stronę pozwaną. Z tych wszystkich względów, uznając przy tym, że rozpoznanie sprawy od początku przez sąd odwoławczy pozostawałoby w kolizji z konstytucyjną zasadą dwuinstancyjności postępowania, sąd apelacyjny na podstawie art k.p.c. orzekł, jak na wstępie.