WYMAGANIA FORMALNO-PRAWNE PROJEKTOWANIA I BUDOWY BIOGAZOWNI ROLNICZYCH
|
|
- Grażyna Piasecka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/2008 Wacław Romaniuk Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie Akademia Rolnicza w Szczecinie Andrzej Karbowy Instytut Inżynierii Rolniczej Akademia Rolnicza w Szczecinie Małgorzata Łukaszuk Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie WYMAGANIA FORMALNO-PRAWNE PROJEKTOWANIA I BUDOWY BIOGAZOWNI ROLNICZYCH Streszczenie Realizacja procesu inwestycyjnego pozyskania i zagospodarowania biogazu wymaga znajomości wielu ograniczeń formalnoprawnych. Związane jest to ze złożoności problemu wynikającego z samego procesu pozyskania i zagospodarowania biogazu, jak również aktualnie obowiązujących procedur inwestycyjnych obowiązujących w kraju. Słowa kluczowe: energia odnawialna, biogaz, fermentacja metanowa, uwarunkowania formalne Wstęp Decydującym czynnikiem do wprowadzenia polityki wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Polsce są wymogi związane z wstąpieniem do Unii Europejskiej oraz z podpisaniem Protokołu z Kioto. Protokół ten, podpisany przez Polskę w 1988 r., jest pierwszym aktem prawa międzynarodowego zmierzającym do wprowadzenia konkretnych ograniczeń emisji gazów szklarniowych, przy dopuszczeniu tzw. handlu emisjami. Najważniejszym postanowieniem Protokołu jest zobowiązanie krajów uprzemysłowionych do redukcji gazów cieplarnianych o co najmniej 5,2% w okresie w stosunku do 1990 r. 26 lipca 2003 r. Polska ratyfikowała Protokół do ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, zobowiązując się do ograniczenia emisji gazów szklarniowych w okresie o 6% w porównaniu z 1988 r. Ponadto, oprócz zobowiązania do emisji gazów cieplarnianych we własnym kraju, Protokół wprowadza mechanizmy elastyczne, które mają ułatwić redukcję emisji poza granicami państwa. Jednym z nich jest mechanizm Wspólnych Wdrożeń (Joint Implementation). Umożliwia on współpracę między krajem dawcą" i krajem biorcą" i finansowanie inwestycji redukujących emisje dwutlenku węgla 161
2 Wacław Romaniuk, Andrzej Karbowy, Małgorzata Łukaszuk sowanie inwestycji redukujących emisje dwutlenku węgla przez kraj dawcę" w kraju biorcy", gdzie koszty redukcji są niskie. W rezultacie kraj dawca" może zaliczyć efekty redukcji jako swój wkład w wywiązanie się ze zobowiązań Protokołu. Zasady te prowadzą do redukcji jednostek emisji, które są przekazywane stronie inwestującej. Dzięki wykorzystaniu mechanizmu Wspólnych Wdrożeń, kraje zachodnie będą mogły inwestować w technologie wykorzystujące odnawialne źródła energii w Polsce, co daje szansę na przyspieszenie rozwoju budowy kosztownych instalacji do produkcji biogazu rolniczego. W Unii Europejskiej najważniejszymi dokumentami dla rozwoju odnawialnych źródeł energii są Biała Księga Energia dla przyszłości: odnawialne źródła energii oraz Dyrektywa z 27 września 2001 r. w sprawie promocji energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych na wewnętrznym rynku energii elektrycznej. Biała Księga wyznacza cel 12% udziału OZE w ogólnym bilansie energetycznym krajów Unii, natomiast Dyrektywa wyznacza cel 22% udziału OZE w bilansie energii elektrycznej. W Polsce dokumentem o największym znaczeniu, determinującym rozwój odnawialnych źródeł energii jest Strategia rozwoju energetyki odnawialnej", przyjęta przez Sejm RP w 2001 r. Ustawa ta ustanawia cele ilościowe rozwoju energetyki odnawialnej oraz terminy jej osiągnięcia. Do 2010 r. udział energii ze źródeł odnawialnych ma stanowić w bilansie energetyki kraju 7,5%, a do 2020 r. 14% w strukturze zużycia nośników pierwotnych. Osiągnięcie udziału 7,5% energii ze źródeł odnawialnych oznacza konieczność produkcji 340 PJ energii z tych źródeł, a więc zwiększenie jej produkcji o dodatkowe 235 PJ w porównaniu z 1999 r. Celem opracowania jest analiza podstawowych wymagań formalno-prawnych związanych z procesem technologicznym pozyskania i zagospodarowania biogazu. Uwarunkowania prawne związane z wytwarzaniem i wykorzystaniem energii Podstawowym aktem prawnym, który reguluje rozwój energetyki odnawialnej w Polsce jest Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne [Dz. U nr 54, poz. 348 ze zm.] oraz rozporządzenia wykonawcze do niej. Ustawa zaleca uwzględnienie odnawialnych źródeł energii w planach rozwoju przedsiębiorstw energetycznych oraz w założeniach do lokalnych planów zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną oraz paliwa gazowe przez zarząd gminy. Ustawa ta stanowi, że wydatki ponoszone na rozwój energetyki odnawialnej mogą być uwzględniane w taryfach cen energii, urealnia ceny energii, co w efekcie ogranicza subwencjonowanie paliw pierwotnych, a co za tym idzie, w dalszej perspektywie może doprowadzić do włączenia w kalkulacje cen energii kosztów społecznych, ekologicznych w tradycyjnym sposobie zaopatrzenia w energię. 162
3 Wymagania formalno-prawne... Wymagane pozwolenia. W Polsce wytwarzanie energii elektrycznej w źródłach o mocy powyżej 5 MW oraz wytwarzania ciepła w źródłach o mocy 1 MW wymaga uzyskania koncesji. Organem właściwym w zakresie wydawania, kontrolowania, cofania, przedłużania koncesji energetycznej jest Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Koncesje udziela się na okres lat. Szczegółowe zagadnienia związane z koncesją reguluje rozdział Koncesje i taryfy" w Ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne [Dz. U nr 54, poz. 348 z późn. zm.]. Zakup i sprzedaż energii ze źródeł energii odnawialnej. Dla wytwórców energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, w tym z instalacji zasilanych biogazem rolniczym, decydujące znaczenie ma prawne zagwarantowanie im odbioru i sprzedaży wyprodukowanej przez nich energii, ponieważ podstawowym źródłem dochodu dla biogazowni jest sprzedaż energii elektrycznej. Jednym z ważniejszych instrumentów prawnych jest obowiązujące obecnie Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 9 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku zakupu energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła [Dz.U nr 267, poz. 2657]. Rozporządzenie nakłada na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się obrotem energią obowiązek zakupu energii elektrycznej wytwarzanej lub ciepła pochodzących z odnawialnych źródeł energii, m. in. z biogazu. Dokument ten wyznacza minimalny udział ilości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w całkowitej rocznej sprzedaży energii elektrycznej przedsiębiorstwa energetycznego. W 2006 r. wynosi on 15,0%; w ,2%; w ,6% w ,8% i w %. Obowiązek zakupu ciepła uznaje się za spełniony wówczas, gdy oferowane do sprzedaży ciepło zostało zakupione w ilości, w jakiej je oferowano lub w ilości równej łącznej ilości sprzedanego ciepła odbiorcom, którzy kupują od danego przedsiębiorstwa energetycznego ciepło przesyłane daną siecią, do której przyłączone jest odnawialne źródło energii. Ocena oddziaływania na środowisko. Dla planowanych projektów inwestycyjnych mogących znacząco oddziaływać na otoczenie może być wymagane opracowanie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko musi być przeprowadzone z udziałem społeczeństwa. Tryb postępowania w sprawie tej oceny reguluje Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, [Dz. U nr 62 poz. 627]. Zakres wykonania raportu na środowisko (OOŚ) określa art. 52 ustawy. Natomiast Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko [Dz.U nr 257, poz. 2573] jest aktem wykonawczym do Ustawy. Rozporządzenie nie zalicza biogazowni do żadnej z tych kategorii, natomiast wymienia inwestycje, które mogą stanowić element tego przedsięwzięcia. Obowiązek wykonania rapor- 163
4 Wacław Romaniuk, Andrzej Karbowy, Małgorzata Łukaszuk tu oddziaływania na środowisko istnieje również dla samych ferm intensywnej produkcji zwierzęcej. Wykonanie raportu jest zawsze obowiązkowe w przypadku ferm hodowli lub chowu zwierząt w liczbie powyżej 210 SD. Przepisy dozoru technicznego. Kwestie związane z uzyskaniem decyzji zezwalającej na eksploatację urządzeń technicznych reguluje Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym [Dz. U nr 122, poz. 1321]. Zgodnie z wymaganiami zawartymi w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu [Dz. U nr 120, poz. 1021], w przypadku inwestycji energetycznego wykorzystania biogazu przed uruchomieniem instalacji kotłowych (cieczowych oraz parowych) systemu zamkniętego wymagane jest uzyskanie decyzji zezwalającej na eksploatację. Na podstawie dokumentacji technicznej instalacji złożonej przez inwestora oraz szczegółowych badań technicznych instalacji pozwolenie wydaje terenowy Inspektorat Dozoru Technicznego. Przepisy związane ze stosowaniem nawozów naturalnych Ustawa z 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu [Dz. U nr 147, poz. 1033] jest podstawowym przepisem, który reguluje stosowanie odchodów zwierzęcych jako nawozów w agrotechnice. Ogranicza ona dawki azotu i terminy stosowania nawozów naturalnych oraz determinuje wymogi dotyczące infrastruktury ich przechowywania. Wprowadzone są zasady ustalania dawek nawozów na podstawie planów nawozowych przy zastosowaniu technik komputerowych. Wprowadzono również obowiązek posiadania zbiorników o pojemności umożliwiającej gromadzenie co najmniej 4.miesięcznej produkcji nawozu naturalnego w postaci płynnej. Budowa dużych i szczelnych urządzeń do magazynowania odchodów zwierzęcych jest związana z poniesieniem przez rolników dużych nakładów inwestycyjnych. Jednocześnie wymóg ten może stanowić bodziec do budowy wspólnych instalacji biogazowych. W instalacjach tych nieodzownym elementem wyposażenia są zbiorniki do przechowywania przefermentowanej gnojowicy. Zbiorniki te mogą zapewnić możliwość magazynowania gnojowicy. Limity emisji i opłaty za emisje. Aktem prawnym, który wyznacza standardy emisyjne z instalacji w zakresie wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza zróżnicowane w zależności od rodzaju działalności, technologii lub operacji technicznej oraz terminu oddania instalacji do eksploatacji reguluje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji [Dz.U nr 260, poz. 2181]. W dokumencie tym ustalono dopuszczalne do wprowadzenia ilości NO X, SO 2 i pyłów ze spalania paliw w tym drewna i różnych rodzajów gazu. Opłaty za wprowadzenie substancji zanieczyszczających do powietrza reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska [Dz.U nr 260, poz. 2176]. 164
5 Wymagania formalno-prawne... Pozwolenie zintegrowane. Zgodnie z Dyrektywą UE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli środowiska 96/96/WE (Integrated Prevention Pollutoion Control) duże fermy trzody i drobiu są zobowiązane do uzyskania pozwolenia zintegrowanego. W Polsce zasady uzyskiwania pozwolenia zintegrowanego regulują przepisy Działu IV Pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii rozdział 4 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, [Dz. U nr 62, poz. 627]. Według Rozporządzenia Ministra Środowiska z 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości [Dz.U nr 122, poz. 1055], obowiązek uzyskania pozwolenia zintegrowanego obejmuje fermy drobiu posiadające więcej niż stanowisk oraz fermy trzody o ponad stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg i ponad 750 stanowisk dla macior. Ponadto obowiązek ten dotyczy instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania padłych lub ubitych zwierząt lub odpadowej tkanki zwierzęcej o zdolności przetwarzania 10 t na dobę. Podstawowym elementem decydującym o przyznaniu pozwolenia zintegrowanego jest wdrożenie przez fermę Najlepszych Dostępnych Technik, tzw. BAT (Best Available Technology). Zgodnie z dokumentem referencyjnym dotyczącym Najlepszych Dostępnych Technik (tzw. BREF- BAT Reference Document) dla intensywnej produkcji drobiu i trzody BAT w dużych fermach obejmuje: dobrą praktykę rolniczą, kryte zbiorniki na gnojowicę o objętości zapewniającej możliwość magazynowania nawozu na kilka miesięcy (w przypadku Polski na 4 miesiące), przetwarzanie odchodów zwierzęcych przed zastosowaniem jako nawóz (nie obligatoryjnie) oraz właściwe rozprowadzenie na polach uprawnych. Przetwarzanie odchodów może mieć na celu odzysk energii i redukcję odorów, a w takim przypadku fermentacja jest optymalnym rozwiązaniem. Jednak budowa biogazowni może być uznana za BAT pod pewnymi warunkami. BREF wymienia przykłady takich warunków, jednak nie jest to lista wyczerpująca. Ponadto BREF jest dokumentem ciągle zmieniającym się w miarę postępu technologii. Wymienione w nim aktualne na dziś warunki dla biogazowni obejmują: istnienie rynku dla zielonej energii oraz dopuszczenie przez lokalne przepisy współfermentacji gnojowicy z odpadami organicznymi i późniejsze zastosowanie przefermentowanego substratu jako nawozu. Należy jednak pamiętać, że dokumenty BREF nie mają mocy obowiązujących przepisów i są tylko ogólnymi wytycznymi. Regulacje prawne dotyczące odpadów. Nowoczesne biogazownie rolnicze stosują obecnie bardzo często proces współfermentacji odchodów zwierzęcych z odpadami z przemysłu rolno-spożywczego, w związku z tym podlegają one przepisom Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach [Dz. U. z 2001 nr 62, poz. 628 z późn. zm.]. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie przez recykling organiczny rozumie się obróbkę tlenową, w tym kompostownie, lub beztlenową odpadów, które ulegają rozkładowi biologicznemu w kontrolowanych warunkach przy wykorzystaniu mikroorganizmów, w wyniku której 165
6 Wacław Romaniuk, Andrzej Karbowy, Małgorzata Łukaszuk powstaje materia organiczna lub metan. Zatem należy do niego produkcja biogazu uzyskiwanego podczas procesu fermentacji odpadów organicznych w biogazowniach. Recykling jest jedną z form odzysku odpadów, zgodnie z załącznikiem nr 5, określającym formy odzysku, zalicza się do kategorii R3: recykling lub regeneracja substancji organicznych, które są stosowane jako rozpuszczalniki (włączając kompostownie i inne biologiczne procesy przekształcania). Zatem biogazownie przetwarzające odpady organiczne należy traktować jako instalacje do odzysku odpadów. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów [Dz.U nr 112, poz. 1206] wymienia oraz kwalifikuje odpady pochodzenia zwierzęcego i roślinnego do grupy oznaczonej symbolem 02 (odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności). Zgodnie z Ustawą o odpadach posiadacz odpadów zajmujący się ich odzyskiem (a więc właściciel biogazowni przetwarzającej odpady zwierzęce lub/i roślinne) jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji ilościowej i jakościowej przetwarzanych odpadów. Ewidencja odpadów musi zawierać m.in. sposoby gospodarowania nimi oraz dane o pochodzeniu i miejscu przeznaczenia danych odpadów. Wzór dokumentów służących do ewidencji odpadów określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów [Dz.U nr 30, poz. 213]. Ponadto do prowadzenia odzysku odpadów; zgodnie z art. 26 Ustawy o odpadach, niezbędne jest uzyskanie zezwolenia, które wydaje w przypadku biogazowni Starosta Powiatu. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska [Dz.U nr 260, poz. 2176] ustala stawki opłat za umieszczanie na składowisku odpadów z rolnictwa, sadownictwa i przetwórstwa żywności oraz innych odpadów. Zgodnie z Rozporządzeniem umieszczenie tony odchodów zwierząt na składowisku kosztuje 49,40 PLN, zaś tony odpadów pochodzenia roślinnego od 9,93 do 15,39 PLN w zależności od rodzaju odpadu. Ustanowienie tak wysokich stawek za składowanie odpadów organicznych może stanowić bodziec dla przemysłu i rolnictwa do przetwarzania odpadów w biogazowniach rolniczych. Rozporządzenie 2002/1174/WE ustala szczegółowe zasady postępowania z niejadalnymi produktami zwierzęcymi (tzw. Animal By-Products Regulation) Rozporządzenie 2002/1174/WE, które weszło w życie w Unii Europejskiej 1 maja 2003 r. klasyfikuje odpady zwierzęce w trzech kategoriach: Kategoria I obejmuje wszystkie materiały, które mogą być zakażone gąbczastymi przenośnymi encefalopatiami (m. in. czaszka bydła, owiec, kóz w wieku powyżej 12 miesięcy, jelita przeżuwaczy, odpady kuchenne, 166
7 Wymagania formalno-prawne... pochodzące ze środków transportu międzynarodowego, materiał zwierzęcy w cząstkach większych niż 6 mm, z zakładów przetwarzających materiał I kategorii oraz z oczyszczalni ścieków obsługujących te zakłady). Kategoria II obejmuje odchody i treść przewodu pokarmowego zwierząt gospodarskich, zwierzęta lub ich części podejrzewane o skażenie lub mogące przenosić w jakikolwiek inny sposób choroby zwierzęce, zwierzęta, u których stosowano niedozwoloną ilość leków weterynaryjnych, materiał zwierzęcy o cząstkach większych niż 6 mm z zakładów przetwarzających materiał kategorii II i III oraz z oczyszczalni ścieków obsługujących te zakłady), zwierzęta padłe. Kategoria III obejmuje materiał zwierzęcy ze zwierząt zdrowych, które zostały uznane za zdatne do spożycia przez ludzi, ale nieprzeznaczone do wprowadzenia na rynek; odpady kuchenne z innego źródła niż międzynarodowy transport. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie postępowania z odpadami stanowiącymi materiał szczególnego, wysokiego i niskiego ryzyka jedynie materiały zakwalifikowane do II i III kategorii mogą być poddane fermentacji w biogazowniach, jednakże z względnieniem specjalnych procedur: a. Dla kategorii II ustanowiono obowiązek sterylizacji (poddanie działaniu temperatury 133 o C i ciśnieniu 3 barów przez 20 minut). Odpady te mogą być przetwarzane jedynie w biogazowniach spełniających wymogi określone w rozporządzeniu (m. in. posiadających własne laboratorium bądź korzystających z laboratorium zewnętrznego). b. Odchody zwierzęce oraz zawartość przewodu pokarmowego, choć zaliczone do kategorii II nie muszą być poddawane procesowi sterylizacji, jeśli nie są uznane za stwarzające ryzyko rozprzestrzeniania choroby zakaźnej. W przypadku, jeśli przeznaczone są do produkcji nawozu rolniczego na własny użytek, nie muszą być uzdatniane, natomiast w przypadku produkcji na cele komercyjne odpady te muszą być poddane procesowi pasteryzacji. Wprowadzone obecnie zasady postępowania z odpadami zwierzęcymi powodują zwiększenie kosztów funkcjonowania biogazowni rolniczych, stosujących te odpady w procesie współfermentacji, lecz zwiększają zarazem dostępną gamę odpadów organicznych. Przykładem tego typu materiału są odpady z cateringu, które nie mogą być już stosowane jako pasza dla trzody. Ponadto od początku listopada 2003 r. w Polsce obowiązuje zakaz karmienia mączką mięsno-kostną drobiu i trzody chlewnej (do tej pory zakaz ten odnosił się tylko do bydła). Odpowiednio wyposażone biogazownie będą mogły przejąć część zadań zakładów utylizacyjnych (w Polsce zatwierdzonych zakładów jest zaledwie kilka, m. in. w Tarnowie i Jaworznie). Jednocześnie daje to szansę zwiększenia ilości substratu do produkcji biogazu. 167
8 Wacław Romaniuk, Andrzej Karbowy, Małgorzata Łukaszuk Problemy prawne z zakresu projektowania, budowy i eksploatacji biogazowni rolniczych Intensyfikacja produkcji rolniczej wymaga większego zapotrzebowania na podstawowe media energetyczne. Powoduje również powstawanie większych ilości odchodów zwierzęcych oraz innych odpadów organicznych z działalności rolno-hodowlanej. Powyższe warunki wymuszają większą troskę o stan środowiska, poprawę ochrony upraw jak również wyjście naprzeciwko idei rozproszonych źródeł energii. Zadania te może spełnić biogazownia rolnicza. W wielu krajach biogazownie rolnicze stanowią dużą pomoc rolnikom i hodowcom. W Polsce temat ten jest traktowany jako mało istotny, co przekłada się na niewielką ilość programów edukacyjnych i badawczych. Następnym problemem związanym z małą popularnością i ilością realizacji konkretnych projektów jest mała precyzja i przejrzystość aktów prawnych związanych z projektowaniem, budową i eksploatacją biogazowni rolniczych. Już w samych podstawowych pojęciach i określeniach związanych z biogazem istnieje brak zapisu oraz interpretacji w Polskiej Klasyfikacji Jakości takiej działalności jak produkcja (wytwarzanie) biogazu rolniczego. W Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie [Dz.U nr 132, poz. 877] mówi się o biogazowni, ale brak określenia co pod tym pojęciem się kryje? Nie wiadomo, czy jest to instalacja łącznie z siecią, czy obszar, na którym rozmieszczono budowle i urządzenia i które z nich, czy tylko komora fermentacyjna i zbiornik biogazu? Paragraf 7.1 tego Rozporządzenia określa, że odległości komór fermentacyjnych i zbiorników biogazu o pojemności do 100 m 3 powinny wynosić co najmniej: od otworów okiennych i drzwiowych pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz budynków inwentarskich 15 m, a więc komora fermentacyjna i zbiornik biogazu może być ustawiony w przypadku, gdy ściana budynku mieszkalnego jest bez otworów okiennych i drzwiowych bezpośrednio przy ścianie budynku, a gdy to będzie budynek inwentarski to bezwarunkowo w odległości 15 m od jego ściany? Następna nieścisłość znajduje się w Paragrafie 7.2 tego rozporządzenia, który brzmi: Zbiorniki biogazu i komory fermentacyjne o pojemności większej niż 100 m 3 powinny być zlokalizowane na działkach przeznaczonych wyłącznie dla biogazowni, a odległości, o których mowa w ust. l powinny być co najmniej dwukrotnie większe". Zapis ten łagodzi się Paragrafem 10 Odległość pomiędzy budowlami rolniczymi a budowlami i budynkami związanymi z nimi technologicznie nie ogranicza się chyba, że przepisy szczegółowe stanowią inaczej", lecz nie wiadomo, czy kurnik, chlewnia, obora, silos, maszynownia itp. stanowią również ciąg technologiczny. 168
9 Wymagania formalno-prawne... W związku z tym, że nie ma definicji biogazowni rolniczej oraz braku jej jednoznacznej klasyfikacji czy należy do instalacji rolniczej czy przemysłowej, skutkuje szeregiem niejasności i powoduje np., że działkę pod biogazownię należy wyłączyć z terenów rolniczych. Kolejną trudnością, którą należy uwzględnić podczas realizacji przedsięwzięcia, jakim jest projektowanie i budowa biogazowni, to sprawy bezpieczeństwa pożarowego i zabezpieczenia przed wybuchem. Zapisy w Rozporządzeniu w kilku pozycjach są nieaktualne i w związku z tym trzeba tych przepisów szukać w co najmniej trzech różnych aktach prawnych o następujących tytułach: Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [Dz.U. Nr 75, poz. 690]. Wymogi tu zawarte dotyczą zasad bezpieczeństwa pożarowego tylko budynków bez budowli. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów [Dz.U nr 80 poz. 563]. Przepisy rozporządzenia nie zawsze mają bezpośrednie zastosowanie w przypadku biogazowni rolniczej. Norma PN EN z kwietnia 2001 r. Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i metodologia. Norma ta zawiera pojęcia podstawowe i metodologię, przybliża niektóre z zagrożeń występujące przy instalacjach związanych z wytwarzaniem i przetwarzaniem biogazu, ale nie podaje bezpośrednio praktycznych rozwiązań. Inwestor jest więc zmuszony do zlecenia opracowania opinii przez rzeczoznawcę w zakresie BHP i p.poż. Kolejnym aspektem, który utrudnia podjęcie decyzji o realizacji budowy biogazowni rolniczej w Polsce jest nieuregulowana prawnie sprzedaż energii elektrycznej przez rolnika jako osoby fizycznej, ponieważ produkcja biogazu, a dalej energii elektrycznej w gospodarstwie rolnym nie figuruje w wykazie w działaniach specjalnych produkcji rolnej, co wpływa na odmowę uzyskania koncesji - świadectwa pochodzenia-producenta zielonej energii. Natomiast w zakresie prawa podatkowego sprawa ta jest uregulowana i wytwórca (osoba fizyczna) jest zobowiązany do płacenia 5,5% podatku. W wyniku dokonanej analizy uwarunkowań formalno-prawnych oraz aktualnego stanu wiedzy można sformułować następujące wnioski: zastosowanie instalacji biogazowych w gospodarstwach rodzinnych i farmerskich oraz gminnych wymaga wykonania analizy techniczno-ekonomicznej efektywności zakładanego przedsięwzięcia; wykonanie projektu koncepcyjnego wynikającego z potrzeb potencjalnego inwestora; uwzględnienie wymagań formalnych wynikających z uwarunkowań konkretnego zagospodarowania terenu; 169
10 Wacław Romaniuk, Andrzej Karbowy, Małgorzata Łukaszuk wykonanie projektu uwzględniającego wszystkie ograniczenia wynikające z potrzeb formalnych, a także energetycznych inwestora; realizacja instalacji biogazowej wymaga wsparcia finansowego, np. ze środków UE na energię niekonwencjonalną. Podsumowanie i wnioski Produkcja biogazu rolniczego jest jednym ze sposobów uzyskania energii odnawialnej. Prawidłowe fermentowanie gnojowicy w bioreaktorach (komorach fermentacyjnych) jest procesem, który wymaga odpowiedniego poziomu wiedzy, sprzętu oraz technologii. Beztlenowa obróbka gnojowicy, pomimo wysokich nakładów inwestycyjnych na budowę instalacji biogazowej pozwala na uzyskanie znacznych ilości wysokokalorycznego gazu palniczego oraz nawozu naturalnego przewyższającego jakością obornik. Efektywność procesu fermentacji metanowej należy rozpatrywać z punktu widzenia: ochrony środowiska, produkcji energii, produkcji bionawozu. Ograniczenia formalno-prawne, w tym zakresie powinny uwzględniać specyfikę krajowego rolnictwa oraz potrzeby wynikające z dostosowania Polski do wymagań międzynarodowych zobowiązań. Bibliografia Romaniuk W., Karbowy A Uwarunkowania rozwoju biogazowni rolniczych. Problemy Inżynierii Rolniczej Nr 3(61) Sroka J Projekt technologiczny instalacji biogazowej z komorą fermentacyjną o objętości 500 m 3 wraz z oceną ekonomiczną. Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Wacława Romaniuka. AR, Szczecin Romaniuk W Ekologiczne systemy gospodarki obornikiem i gnojowicą. IBMER, Warszawa Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu [Dz. U nr 147, poz. 1033] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów [Dz.U nr 80, poz. 563] Rozporządzenie Ministra Środowiska z 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów [Dz.U nr 30, poz. 213] 170
11 Wymagania formalno-prawne... Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji [Dz.U nr 260, poz. 2181] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska [Dz.U nr 260, poz. 2176] Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 9 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku zakupu energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła [Dz.U nr 267, poz. 2657] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko [Dz.U nr 257, poz. 2573] Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości [Dz.U nr 122, poz. 1055] Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu [Dz. U nr 120, poz. 1021] Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [Dz.U. Nr 75, poz. 690] Rozporządzenie 2002/1174/WE Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów [Dz.U nr 112, poz. 1206] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska [Dz. U nr 62, poz. 627] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach [Dz. U nr 62, poz. 628 z późn. zm.] Norma PN EN z kwietnia 2001 r. Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i metodologia Ustawa z 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym [Dz. U nr 122, poz. 1321]. Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie [Dz.U nr 132, poz. 877] Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne [Dz. U nr 54, poz. 348 z późn. zm.] 171
BIOGAZOWNIA JAKO ELEMENT GOSPODARKI ODPADAMI- ASPEKTY PRAKTYCZNE. Poznao 22.11.2011
BIOGAZOWNIA JAKO ELEMENT GOSPODARKI ODPADAMI- ASPEKTY PRAKTYCZNE Poznao 22.11.2011 Fermentacja anaerobowa 2 SKŁAD BIOGAZU 3 BIOGAZ WYSYPISKOWY WARUNKI DLA SAMOISTNEGO POWSTAWANIA BIOGAZU 4 Biogazownia
Bardziej szczegółowoPRZECIWDZIAŁANIE UCIĄŻLIWOŚCI ZAPACHOWEJ POWIETRZA
PRZECIWDZIAŁANIE UCIĄŻLIWOŚCI ZAPACHOWEJ POWIETRZA Jest tak 2 Problem z uciążliwością zapachową w kraju Ilość skarg wpływających do WIOŚ i GIOŚ: 2010 r. - 1134 z zakresu zanieczyszczenia powietrza, w tym
Bardziej szczegółowoFermowy chów w zwierząt futerkowych w świetle przepisów ochrony środowiska KONFERENCJA SZKOLENIOWA BOGUCHWAŁA 2007
Fermowy chów w zwierząt futerkowych w świetle przepisów ochrony środowiska KONFERENCJA SZKOLENIOWA BOGUCHWAŁA 2007 Fermowy chów w zwierząt t futerkowych : Wymogi inwestycyjne Kiedy obowiązek opracowania
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI W ŚWIETLE NOWEJ USTAWY O ODPADACH z dnia 14 grudnia 2012r (Dz. U. z 8 stycznia 2013 r., poz. 21)
GOSPODARKA ODPADAMI W ŚWIETLE NOWEJ USTAWY O ODPADACH z dnia 14 grudnia 2012r (Dz. U. z 8 stycznia 2013 r., poz. 21) Władysława Wilusz Kierownik Zespołu Gospodarki Odpadami PRZEPISY PRAWNE USTAWA O ODPADACH
Bardziej szczegółowoEVERCON sp. z o.o. ul. 3 Maja 22, 35-030 Rzeszów tel. 17/8594575, www.evercon.pl evercon@evercon.pl BIOGAZOWNIE 2011 ROK
ul. 3 Maja 22, 35-030 Rzeszów tel. 17/8594575, www.evercon.pl evercon@evercon.pl BIOGAZOWNIE 2011 ROK Uwarunkowania prawne. Rozwój odnawialnych źródeł energii stanowi strategiczny cel polskiej energetyki.
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W ASPEKCIE ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ENERGIA BIOMASY. 07.11.2013 r.
ZAGADNIENIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W ASPEKCIE ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ENERGIA BIOMASY 07.11.2013 r. Zamiast wprowadzenia podsumowanie OŹE Dlaczego? Przyczyny: filozoficzno etyczne naukowe
Bardziej szczegółowoPOTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM
DEPARTAMENT ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZASOBÓW NATURALNYCH POTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM Anna Grapatyn-Korzeniowska Gdańsk, 16 marca 2010
Bardziej szczegółowoPozyskiwanie biomasy z odpadów komunalnych
Pozyskiwanie biomasy z odpadów komunalnych Dr inż. Lech Magrel Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku Białystok, 12 listopad 2012 r. Definicja biomasy w aktach prawnych Stałe lub ciekłe substancje
Bardziej szczegółowoSprawa okazuje się jednak nieco bardziej skomplikowana, jeśli spojrzymy na biomasę i warunki jej przetwarzania z punktu widzenia polskiego prawa.
Czy biomasa jest odpadem? Łukasz Turowski Co to jest biomasa? W obliczu nałożonych na Polskę prawem Unii Europejskiej zobowiązań polegających na zwiększaniu udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych
Bardziej szczegółowoWielkoprzemysłowe fermy zwierząt w Polsce
Wielkoprzemysłowe fermy zwierząt w Polsce Jakub Skorupski Federacja Zielonych GAJA IAF SEMINAR, Warszawa, MRiRW, 06.12.2013" Definicje Fermy przemysłowe instalacje wymagające uzyskania POZWOLENIA ZINTEGROWANEGO,
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE
PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE Czym jest biogaz? Roztwór gazowy będący produktem fermentacji beztlenowej, składający się głównie z metanu (~60%) i dwutlenku węgla
Bardziej szczegółowoBiogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza
Biogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza Katarzyna Sobótka Specjalista ds. energii odnawialnej Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. k.sobotka@mae.mazovia.pl Biomasa Stałe i ciekłe substancje
Bardziej szczegółowoKARTA INFORMACYJNA PRZEDSIĘWZIĘCIA
KARTA INFORMACYJNA PRZEDSIĘWZIĘCIA Poznań, dnia 17.07.2012r. ENERGO 7 Sp. z o.o. ul. Poznańska 62/69 60-853 Poznań Urząd Gminy Sławatycze KARTA INFORMACYJNA PRZEDSIĘWZIĘCIA POLEGAJĄCEGO NA BUDOWIE INWESTYCJI
Bardziej szczegółowoENNEREG Międzynarodowa Konferencja Transfer wiedzy w dziedzinie zrównoważonego wykorzystania energii
ENNEREG Międzynarodowa Konferencja Transfer wiedzy w dziedzinie zrównoważonego wykorzystania energii NIEMIECKIE I DUŃSKIE SYSTEMY BIOGAZOWE A MOŻLIWOŚCI ROZWOJU RYNKU BIOGAZOWEGO W POLSCE dr hab. inż.
Bardziej szczegółowoBiogazownie rolnicze w Polsce doświadczenia z wdrażania i eksploatacji instalacji
Biogazownie rolnicze w Polsce doświadczenia z wdrażania i eksploatacji instalacji Lech Ciurzyński Wiceprezes Zarządu DGA Energia Sp. z o.o. Kielce, 12 marca 2010 r. Program prezentacji I. Co to jest biogazownia?
Bardziej szczegółowoSpis aktów prawnych funkcjonujących w Wydziale Ochrony Środowiska
ZAŁĄCZNIK NR 1 Spis aktów prawnych funkcjonujących w Wydziale Ochrony Środowiska Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska. (tekst jednolity z dnia 23 stycznia 2008r., Dz. U. z 2008r. Nr
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE
PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE Czym jest biogaz? Roztwór gazowy będący produktem fermentacji beztlenowej, składający się głównie z metanu (~60%) i dwutlenku węgla
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 15 grudnia 2000
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 15 grudnia 2000 w sprawie obowiązku zakupu energii elektrycznej ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła,
Bardziej szczegółowoEnergia ukryta w biomasie
Energia ukryta w biomasie Przygotowała dr Anna Twarowska Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii 30-31 marzec 2016, Kielce Biomasa w Polsce uznana jest za odnawialne źródło energii o największych
Bardziej szczegółowoBiogazownia w Zabrzu
Biogazownia w Zabrzu Referują: Zdzisław Iwański, Ryszard Bęben Prezes Zarządu, Dyrektor d/s Techniczno-Administracyjnych Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Zabrzu Sp. z o.o. Plan terenów inwestycyjnych
Bardziej szczegółowoModel i zasady inwestowania w projekty biogazowe na przykładzie Programu Energa BIOGAZ.
Model i zasady inwestowania w projekty biogazowe na przykładzie Programu Energa BIOGAZ. Międzynarodowe Spotkanie Klastrów Ekoenergetycznych w tym Seminarium "Biogazownie dla Pomorza. Czy warto inwestować
Bardziej szczegółowoSZANSA ROZWOJU MAŁYCH BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE Z PERSPEKTYWY DOKONANIA INWESTYCJI PRZEZ ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH
SZANSA ROZWOJU MAŁYCH BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE Z PERSPEKTYWY DOKONANIA INWESTYCJI PRZEZ ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH Wiktor Szmulewicz Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych Warszawa, 26 stycznia 2010 BEZPOŚREDNIE
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego. Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na r.
Załącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na 11.10.2003 r. Regulacje ogólne dotyczące ochrony środowiska - Konstytucja Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska
Kancelaria Sejmu s. 1/7 USTAWA z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska 1) Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2004 r. Nr 91, poz. 875. Art. 1.
Bardziej szczegółowoNowe zapisy w prawie energetycznym dotyczące biogazowni i biogazu rolniczego
Nowe zapisy w prawie energetycznym dotyczące biogazowni i biogazu rolniczego Autor: dr Bartłomiej Nowak 1 Przyjęty na szczycie w Brukseli w 2008 roku pakiet klimatyczno-energetyczny zakłada odejścia od
Bardziej szczegółowoStan energetyki odnawialnej w Polsce. Polityka Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie OZE
Stan energetyki odnawialnej w Polsce. Polityka Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie OZE Paweł Sulima Wydział Energii Odnawialnych i Biopaliw Departament Rynków Rolnych XI Giełda kooperacyjna
Bardziej szczegółowoG S O P S O P D O A D R A K R I K NI N SK S O K E O M
PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ MIASTA CHOJNICE na lata 2015 2020 2020 17.10.2015 2015-10-07 1 Spis treści 1. Wstęp 2. Założenia polityki energetycznej na szczeblu międzynarodowym i krajowym 3. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoZasady koncesjonowania odnawialnych źródełenergii i kogeneracji rola i zadania Prezesa URE
Zasady koncesjonowania odnawialnych źródełenergii i kogeneracji rola i zadania Prezesa URE dr Zdzisław Muras Departament Przedsiębiorstw Energetycznych Warszawa 2009 Zawartość prezentacji 1. Podstawy prawne
Bardziej szczegółowoPrzedstawiciel branży OZE. Podstawy prawne OZE
Przedstawiciel branży OZE Podstawy prawne OZE Co to jest energia odnawialna? odnawialne źródło energii - źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną,
Bardziej szczegółowoBiogazownie rolnicze w działaniach Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Elżbieta Czerwiakowska-Bojko Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Biogazownie rolnicze w działaniach Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Elżbieta Czerwiakowska-Bojko Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1 Gdańsk, 10.05.2010 r. Polityka Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w
Bardziej szczegółowoBIOGAZOWNIA JAKO ROZWIĄZANIE PROBLEMU OGRANICZENIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH W GMINIE
BIOGAZOWNIA JAKO ROZWIĄZANIE PROBLEMU OGRANICZENIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH W GMINIE dr inż. Iwona Kuczyńska Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica
Bardziej szczegółowoInstalacje biomasowe w krajowym systemie wsparcia szanse i zagrożenia
Instalacje biomasowe w krajowym systemie wsparcia szanse i zagrożenia r.pr. Katarzyna Szwed-Lipińska Dyrektor Departamentu Systemów Wsparcia URE Forum Biomasy i Paliw Alternatywnych Połaniec/Mielec, 2016
Bardziej szczegółowoPOLSKA IZBA GOSPODARCZA ENERGII ODNAWIALNEJ POLSKA GRUPA BIOGAZOWA. Paweł Danilczuk
KRAKÓW 09.06.2014 POLSKA IZBA GOSPODARCZA ENERGII ODNAWIALNEJ POLSKA GRUPA BIOGAZOWA Paweł Danilczuk Plan prezentacji 1. Surowce i substraty do wytwarzania biogazu rolniczego. 2. Biogazownia rolnicza elementy
Bardziej szczegółowoKursy: 12 grup z zakresu:
SCHEMAT REALIZACJI USŁUG W RAMACH PROJEKTU EKO-TRENDY Kursy: 12 grup z zakresu: Szkolenia Instalator kolektorów słonecznych - 2 edycje szkoleń - 1 h/gr. 2. Szkolenia Nowoczesne trendy ekologiczne w budownictwie
Bardziej szczegółowoNARZĘDZIA DO KALKULACJI OPŁACALNOŚCI INWESTYCJI W MIKROBIOGAZOWNIE W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH Adam Wąs, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (SGWW)
NARZĘDZIA DO KALKULACJI OPŁACALNOŚCI INWESTYCJI W MIKROBIOGAZOWNIE W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH Adam Wąs, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (SGWW) Edward Majewski, Fundacja Nauka i Edukacja dla Agrobiznesu
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii w projekcie Polityki Energetycznej Polski do 2030 r.
Ministerstwo Gospodarki Rzeczpospolita Polska Odnawialne źródła energii w projekcie Polityki Energetycznej Polski do 2030 r. Zbigniew Kamieński Dyrektor Departamentu Energetyki Poznań, 27 października
Bardziej szczegółowoWykorzystanie energii z odnawialnych źródeł na Dolnym Śląsku, odzysk energii z odpadów w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii
Wykorzystanie energii z odnawialnych źródeł na Dolnym Śląsku, odzysk energii z odpadów w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii Paweł Karpiński Pełnomocnik Marszałka ds. Odnawialnych Źródeł Energii
Bardziej szczegółowoSystemy wsparcia wytwarzania biogazu rolniczego i energii elektrycznej w źródłach odnawialnych i kogeneracji w Polsce
Systemy wsparcia wytwarzania biogazu rolniczego i energii elektrycznej w źródłach odnawialnych i kogeneracji w Polsce Departament Przedsiębiorstw Energetycznych Warszawa 2011 Zawartość prezentacji 1. Podstawa
Bardziej szczegółowoStrategia w gospodarce odpadami nieorganicznymi przemysłu chemicznego
Strategia w gospodarce odpadami nieorganicznymi przemysłu chemicznego Autorzy: Krzysztof Czarnomski Renata Osiecka http://foto.ojej.pl/ojej/6/0/1/0/27_chemia_nic_trudnego1.jpg Projekt współfinansowany
Bardziej szczegółowoSystem Certyfikacji OZE
System Certyfikacji OZE Mirosław Kaczmarek miroslaw.kaczmarek@ure.gov.pl III FORUM EKOENERGETYCZNE Fundacja Na Rzecz Rozwoju Ekoenergetyki Zielony Feniks Polkowice, 16-17 września 2011 r. PAKIET KLIMATYCZNO
Bardziej szczegółowoAktualne regulacje prawne wspierające wytwarzanie energii i ciepła z biomasy i innych paliw alternatywnych
Aktualne regulacje prawne wspierające wytwarzanie energii i ciepła z biomasy i innych paliw alternatywnych Katarzyna Szwed-Lipińska Radca Prawny Dyrektor Departamentu Źródeł Odnawialnych Urzędu Regulacji
Bardziej szczegółowoKażdego roku na całym świecie obserwuje się nieustanny wzrost liczby odpadów tworzyw sztucznych pochodzących z różnych gałęzi gospodarki i przemysłu.
Każdego roku na całym świecie obserwuje się nieustanny wzrost liczby odpadów tworzyw sztucznych pochodzących z różnych gałęzi gospodarki i przemysłu. W większości przypadków trafiają one na wysypiska śmieci,
Bardziej szczegółowoEKONOMIA FUNKCJONOWANIA BIOGAZOWNI ROLNICZEJ NA PRZYKŁADZIE BIOGAZOWNI W ODRZECHOWEJ
ul. 3 Maja 22, 35-030 Rzeszów tel. 17/8594575, www.evercon.pl evercon@evercon.pl EKONOMIA FUNKCJONOWANIA BIOGAZOWNI ROLNICZEJ NA PRZYKŁADZIE BIOGAZOWNI W ODRZECHOWEJ KWIECIEŃ 2018 ROK Źródło: http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 1. Wykaz najważniejszych aktów prawnych. Prawodawstwo polskie
Załącznik Nr 1 Wykaz najważniejszych aktów prawnych Prawodawstwo polskie Ustawy i Rozporządzenia o charakterze ogólnym Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627,
Bardziej szczegółowoBiogazownia utylizacyjna uzupełnieniem krajowego systemu gospodarki odpadami
Zakład Odnawialnych Zasobów Energii Biogazownia utylizacyjna uzupełnieniem krajowego systemu gospodarki odpadami Aneta Marciniak Izabela Samson-Bręk Definicje (Ustawa o odpadach z 14 grudnia 2012 r.) Bioodpady
Bardziej szczegółowoNowe zapisy w Prawie Energetycznym dotyczące biogazu rolniczego
Nowe zapisy w Prawie Energetycznym dotyczące biogazu rolniczego Ewa Gańko Instytut Paliw i Energii Odnawialnej Warszawa, 22.04.2010 r. Plan prezentacji Definicja biogazu Odbiór biogazu przez operatora
Bardziej szczegółowoWydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wymaga przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE W SPRAWIE WYPEŁNIANIA PRZEZ INWESTORÓW WYMAGAŃ OCHRONY ŚRODOWISKA DLA REALIZOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA MOGĄCEGO ZNACZĄCO ODDZIAŁYWAĆ NA ŚRODOWISKO W opracowaniu zostały omówione
Bardziej szczegółowoZagadnienia prawne procesu inwestycyjnego w projektach biogazowych
Zagadnienia prawne procesu inwestycyjnego w projektach biogazowych Dzięki uprzejmości organizatorów i prelegentów Konferencji Zielona Energia. Biogaz- aspekty prawne, finansowe i techniczne przedstawiamy
Bardziej szczegółowoGospodarka odpadami. Wykład Semestr 1 Dr hab. inż. Janusz Sokołowski Dr inż. Zenobia Rżanek-Boroch
Gospodarka odpadami Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Gospodarka odpadami. Gospodarka odpadami II stopień Wykład Semestr 1 Dr hab. inż. Janusz Sokołowski Dr inż. Zenobia Rżanek-Boroch Godzin 15
Bardziej szczegółowoBiogazownie w Polsce alternatywa czy konieczność
Janusz Wojtczak Biogazownie w Polsce alternatywa czy konieczność Biogazownie w Niemczech Rok 1999 2001 2003 2006 2007 2008 Liczba 850 1.360 1.760 3.500 3.711 4.100 instalacji Moc (MW) 49 111 190 949 1.270
Bardziej szczegółowoWsparcie Odnawialnych Źródeł Energii
Wsparcie Odnawialnych Źródeł Energii mgr inż. Robert Niewadzik główny specjalista Północno Zachodniego Oddziału Terenowego Urzędu Regulacji Energetyki w Szczecinie Szczecin, 2012 2020 = 3 x 20% Podstawowe
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT DLA POSŁÓW
Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Petycji 30.6.2015 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja nr 1253/2012, którą złożył F. T. (Włochy), w sprawie naruszania przepisów UE w stosunku do szeregu kurzych
Bardziej szczegółowoRozwój j MŚP P a ochrona środowiska na Warmii i Mazurach
Rozwój j MŚP P a ochrona środowiska na Warmii i Mazurach Bożena Cebulska Prezes Warmińsko-Mazurskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie 1 Warszawa, dn. 18.04.2010 2 PLAN WYSTĄPIENIA MŚP W WARMIŃSKO-MAZURSKIM
Bardziej szczegółowoRejestr wymagań prawnych i innych dot. Systemu Zarządzania Środowiskowego
ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA F/PSZ-2/1/2 1/6 Rejestr wymagań prawnych i innych dot. Systemu Zarządzania Środowiskowego 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Ustawy Ustawa
Bardziej szczegółowoWYBRANE ZAGADNIENIA PRAWNE PROCESU INWESTYCYJNEGO W PROJEKTACH BIOGAZOWYCH ROBERT MIKULSKI
WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWNE PROCESU INWESTYCYJNEGO W PROJEKTACH BIOGAZOWYCH ROBERT MIKULSKI KANCELARIA RADCÓW PRAWNYCH STOPCZYK & MIKULSKI Warszawa, 10 maja 2010r. PODSTAWY PRAWNE MIĘDZYNARODOWE I WSPÓLNOTOWE
Bardziej szczegółowoZagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej ERANET: SE Bioemethane. Small but efficient Cost and Energy Efficient Biomethane Production. Biogazownie mogą być zarówno źródłem energii odnawialnej
Bardziej szczegółowoZałożenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Kościerzyna. Projekt. Prezentacja r.
Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Kościerzyna Projekt Prezentacja 22.08.2012 r. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 1 Założenia do planu. Zgodność
Bardziej szczegółowoObowiązki przedsiębiorcy w ochronie środowiska
Obowiązki przedsiębiorcy w ochronie środowiska Regulacji ekologicznych jest nie mniej niż podatkowych, jednak niewielu przedsiębiorców zdaje sobie sprawę, że podlegają wymogom ochrony środowiska. Nawet
Bardziej szczegółowoKonflikty w gospodarowaniu przestrzenią i zasobami Ziemi
Konflikty w gospodarowaniu przestrzenią i zasobami Ziemi Problemy planowania przestrzennego przy opiniowaniu projektów planów zagospodarowania przestrzennego przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Bardziej szczegółowoPOZWOLENIE ZINTEGROWANE
POZWOLENIE ZINTEGROWANE : art. 184 ust.2, art. 208 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.); art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 27 ust.
Bardziej szczegółowoProjekt ustawy o odnawialnych źródłach energii - rozwiązania dotyczące wytwarzania ciepła oraz zmiany w kontekście zastosowania GBER
Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii - rozwiązania dotyczące wytwarzania ciepła oraz zmiany w kontekście zastosowania GBER Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo Handlowa Konferencja pt. Ciepło dla
Bardziej szczegółowoMałoskalowe technologie odnawialnych źródeł energii systemy wsparcia i promocji w ustawie OZE
Małoskalowe technologie odnawialnych źródeł energii systemy wsparcia i promocji w ustawie OZE VI Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej 13-14.05.2013 r., Toruń 2 Małoskalowe technologie odnawialnych źródeł
Bardziej szczegółowoNARZĘDZIA DO KALKULACJI OPŁACALNOŚCI INWESTYCJI W MIKROBIOGAZOWNIE W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH Adam Wąs, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (SGWW)
NARZĘDZIA DO KALKULACJI OPŁACALNOŚCI INWESTYCJI W MIKROBIOGAZOWNIE W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH Adam Wąs, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (SGWW) Edward Majewski, Fundacja Nauka i Edukacja dla Agrobiznesu
Bardziej szczegółowoPrzyszłość ciepłownictwa systemowego w Polsce
Przyszłość ciepłownictwa systemowego w Polsce Bogusław Regulski Wiceprezes Zarządu Olsztyn, 22 lutego 2016r. Struktura paliw w ciepłownictwie systemowym w Polsce na tle kilku krajów UE 100% 90% 80% 70%
Bardziej szczegółowoZasady gospodarki odpadami w Polsce
Zasady gospodarki odpadami w Polsce Poznań, dnia 23 września 2010 r. Beata Kłopotek Beata Kłopotek Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwo Środowiska Filary gospodarki odpadami Technika,
Bardziej szczegółowoAnaliza rozwiązań technologicznych obór wolnostanowiskowych dla bydła mlecznego
Analiza rozwiązań technologicznych obór wolnostanowiskowych dla bydła mlecznego Autorzy prof. dr hab. inż. Wacław Romaniuk mgr inż. Kinga Borek dr inż. Andrzej Borusiewicz dr inż. Kamila Mazur dr inż.
Bardziej szczegółowoKlaster RAZEM CIEPLEJ Spotkanie przedstawicieli
Klaster RAZEM CIEPLEJ Spotkanie przedstawicieli 3 4 luty 2011 GIERŁOŻ prof.nzw.dr hab.inż. Krzysztof Wojdyga 1 PROJEKT Innowacyjne rozwiązania w celu ograniczenia emisji CO 2 do atmosfery przez wykorzystanie
Bardziej szczegółowoMariusz Ryndziewicz Centrum Doradczo-Inwestycyjne CeDIR
Mariusz Ryndziewicz Centrum Doradczo-Inwestycyjne CeDIR Energia odnawialna szansą na rozwój w północno-zachodnim regionie Polski, Lokalna strategia ekoenergetyczna jak oferta inwestycyjna gminy/ powiatu
Bardziej szczegółowoENERGETYKA A OCHRONA ŚRODOWISKA. Wpływ wymagań środowiskowych na zakład energetyczny (Wyzwania EC Sp. z o.o. - Studium przypadku)
ENERGETYKA A OCHRONA ŚRODOWISKA Wpływ wymagań środowiskowych na zakład energetyczny (Wyzwania EC Sp. z o.o. - Studium przypadku) Kim jesteśmy Krótka prezentacja firmy Energetyka Cieplna jest Spółką z o.
Bardziej szczegółowoPrawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność
Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność dr inż. Janusz Ryk Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych II Ogólnopolska Konferencja Polska
Bardziej szczegółowoSTAN OBECNY I PERSPEKTYWY ROZWOJU BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE
STAN OBECNY I PERSPEKTYWY ROZWOJU BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE Michał Ćwil Polska Grupa Biogazowa Targi Poleko Poznań, 2009 Agenda Prezentacji Stan obecny wykorzystania biogazu i perspektywy rozwoju
Bardziej szczegółowoOferta dla jednostek samorządu terytorialnego
Oferta dla jednostek samorządu terytorialnego Nasza działalność skupia się na zagadnieniach z dziedziny energetyki, w szczególności efektywności energetycznej, zarządzania energią oraz ochrony środowiska.
Bardziej szczegółowoOBR NEMO SP. Z O.O. - WPROWADZENIE. Adrian Chudy Ośrodek Badawczo Rozwojowy Nemo Sp. z o.o.
OBR NEMO SP. Z O.O. - WPROWADZENIE Adrian Chudy Ośrodek Badawczo Rozwojowy Nemo Sp. z o.o. OBR NEMO KIM JESTEŚMY Misją firmy jest stymulowanie postępu technicznego i technologicznego z zakresu Odnawialnych
Bardziej szczegółowoEKOLOGISTYKA Z A J Ę C I A 2 M G R I N Ż. M A G D A L E N A G R A C Z Y K
EKOLOGISTYKA Z A J Ę C I A 2 M G R I N Ż. M A G D A L E N A G R A C Z Y K ĆWICZENIA 2 Charakterystyka wybranej działalności gospodarczej: 1. Stosowane surowce, materiały, półprodukty, wyroby ze szczególnym
Bardziej szczegółowoPRAKTYCZNE ASPEKTY WDRAŻANIA BAT W SEKTORZE PRODUKCJI
Seminarium Informacyjno-promocyjne projektu: Propagowanie wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających promocji zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju. PRAKTYCZNE ASPEKTY WDRAŻANIA BAT W SEKTORZE PRODUKCJI
Bardziej szczegółowoPrawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa
Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa A A 1. Wstęp Prawo ochrony środowiska tworzą akty prawne o różnej randze. Najwyższym z nich jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalona w 1997
Bardziej szczegółowoMożliwości wykorzystania potencjału biomasy odpadowej w województwie pomorskim. Anna Grapatyn Korzeniowska Gdańsk, 10 marca 2011 r.
Możliwości wykorzystania potencjału biomasy odpadowej w województwie pomorskim Anna Grapatyn Korzeniowska Gdańsk, 10 marca 2011 r. Wojewódzkie dokumenty strategiczne Program Ochrony Środowiska Województwa
Bardziej szczegółowoPodsumowanie i wnioski
AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA Część 13 Podsumowanie i wnioski W 755.13 2/7 I. Podstawowe zadania Aktualizacji założeń
Bardziej szczegółowoŚwiętokrzysko Podkarpacki Klaster Energetyczny OFERTA USŁUG
OFERTA USŁUG Prezentujemy ofertę usług skierowanych do przedsiębiorstw oraz jednostek samorządu terytorialnego. Oferta obejmuje usługi, które związane są z efektywnym wykorzystaniem energii. Oferta usług
Bardziej szczegółowoJeżewo, dnia r. Z A W I A D O M I E N I E. zawiadamiam
Jeżewo, dnia 01.12.2015 r. UG. 6220.5.2015 Z A W I A D O M I E N I E o wszczęciu postępowania Na podstawie art. 28 i art. 61 4, w związku z art.35 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania
Bardziej szczegółowoBibliografia. Akty prawne
Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne. Dz. U. Nr 115, poz. 1229; 3. Ustawa z dnia
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W PROCESACH INWESTYCYJNYCH
WYMAGANIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W PROCESACH INWESTYCYJNYCH Joanna Borówka Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach Katowice 8 grudnia 2014r 1 Zagospodarowanie przestrzenne a ochrona
Bardziej szczegółowoEnergia z odpadów komunalnych. Karina Michalska Radosław Ślęzak Anna Kacprzak
Energia z odpadów komunalnych Karina Michalska Radosław Ślęzak Anna Kacprzak Odpady komunalne Szacuje się, że jeden mieszkaniec miasta wytwarza rocznie ok. 320 kg śmieci. Odpady komunalne rozumie się przez
Bardziej szczegółowoDyrektywa IPPC wyzwania dla ZA "Puławy" S.A. do 2016 roku
Dyrektywa IPPC wyzwania dla ZA "Puławy" S.A. do 2016 roku Warszawa, wrzesień 2009 Nowelizacja IPPC Zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola Zmiany formalne : - rozszerzenie o instalacje
Bardziej szczegółowoNowe wyzwania stojące przed Polską wobec konkluzji Rady UE 3 x 20%
Nowe wyzwania stojące przed Polską wobec konkluzji Rady UE 3 x 20% Zbigniew Kamieński Ministerstwo Gospodarki Poznań, 21 listopada 2007 Cele na rok 2020 3 x 20% Oszczędność energii Wzrost wykorzystania
Bardziej szczegółowoKRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW. Działanie 5.1 Energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii
KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW Załącznik do uchwały Nr 1/201 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 z dnia 22 lipca 201 r. Działanie.1 Energetyka oparta
Bardziej szczegółowoSzkolenie z zakresu stosowania nawozów BLOK 5
Szkolenie z zakresu stosowania nawozów BLOK 5 opracowanie: Kierownik DAOR OSChR mgr inż. Krzysztof Skowronek Starszy Specjalista DAOR OSChR mgr inż.. Grażyna Sroka Program szkolenia Blok 5. Zasady stosowania
Bardziej szczegółowoSzkolenie dla doradców rolnych
Szansą dla rolnictwa i środowiska - ogólnopolska kampania edukacyjno-informacyjna Piła Płotki, 10-14 grudnia 2012 r. Szkolenie dla doradców rolnych Odchody zwierząt jako substrat dla biogazowni Dr inż.
Bardziej szczegółowoBiogazownie w Polsce i UE technologie, opłacalność, realizacje. Anna Kamińska-Bisior
Biogazownie w Polsce i UE technologie, opłacalność, realizacje Anna Kamińska-Bisior Biokonwersja biodiesela uzyskanego z nieprzerobionej gliceryny na wodór i etanol (12 IT 56Z7 3PF3) Włoski instytut badawczy
Bardziej szczegółowoProjekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy miejskiej Mielec Piotr Stańczuk
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy miejskiej Mielec Piotr Stańczuk Małopolska Agencja Energii i Środowiska sp. z o.o. ul. Łukasiewicza 1, 31 429 Kraków
Bardziej szczegółowoMetodyka budowy strategii
Politechnika Warszawska Metodyka budowy strategii dla przedsiębiorstwa ciepłowniczego Prof. dr hab. inż. Andrzej J. Osiadacz Dr hab. inż. Maciej Chaczykowski Dr inż. Małgorzata Kwestarz Zakład Systemów
Bardziej szczegółowoBibliografia. Akty prawne
Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz. 880; 3. Ustawa
Bardziej szczegółowoOpłacalność produkcji biogazu w Polsce. Magdalena Rogulska
Opłacalność produkcji biogazu w Polsce Magdalena Rogulska Możliwości wykorzystania biogazu/ biometanu Produkcja energii elektrycznej i ciepła Dotychczasowy kierunek wykorzystania w PL Sieć dystrybucyjna
Bardziej szczegółowoInspekcja Sanitarna w procesie inwestycyjnym. mgr inż. Alina Jamka
Inspekcja Sanitarna w procesie inwestycyjnym mgr inż. Alina Jamka Wybrane akty prawne stosowane w działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej 1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane, t.j. Dz.
Bardziej szczegółowoASPEKTY PRAWNE ZWIĄZANE Z EMISJĄ SPALIN PLAN PREZENTACJI
TOMASZ KRUK Realizacja projektu pn. "Zintegrowany system gospodarki odpadowo - energetycznej w regionie Południowo - Zachodnim Województwa Podkarpackiego" Temat przewodni: Spalanie paliwa alternatywnego
Bardziej szczegółowoWPŁYW DOGLEBOWEJ APLIKACJI DYGESTATU NA UZYSKANE WYNIKI PRODUKCJI ROŚLINNEJ W PORÓWNANIU DO NAWOŻENIA TRADYCYJNEGO
WPŁYW DOGLEBOWEJ APLIKACJI DYGESTATU NA UZYSKANE WYNIKI PRODUKCJI ROŚLINNEJ W PORÓWNANIU DO NAWOŻENIA TRADYCYJNEGO Marzena Białek-Brodocz, Julia Stekla, Barbara Matros Warszawa, 20 września 2017 roku Konsorcjum
Bardziej szczegółowoElektrociepłownia opalana biogazem rolniczym - nowe odnawialne źródło energii
Elektrociepłownia opalana biogazem rolniczym - nowe odnawialne źródło energii Marzena Grzelec, radca prawny, Chadbourne&Parke Ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz
Bardziej szczegółowoWykorzystanie biowęgla w procesie fermentacji metanowej
Wykorzystanie biowęgla w procesie fermentacji metanowej dr inż. Wojciech Czekała dr hab. inż. Jacek Dach, prof. nadzw. dr inż. Krystyna Malińska dr inż. Damian Janczak Biologiczne procesy przetwarzania
Bardziej szczegółowo