Powódź na Opolszczyźnie w 2010 roku - jej wpływ na zakłady przemysłowe i jakość wód powierzchniowych

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU 1/W/10 Powódź na Opolszczyźnie w 2010 roku - jej wpływ na zakłady przemysłowe i jakość wód powierzchniowych Opracowanie: mgr Lucyna Wylęgała Wydział Monitoringu Środowiska mgr inż. Wiesław Andruszko Wydział Inspekcji Opole, czerwiec 2010 r.

2 2 KOMUNIKAT 1/W/10

3 1. Wstęp W związku z napływającymi informacjami o przekroczeniu stanów alarmowych na rz. Odrze i Malej Panwi, w dniu r. Wojewoda Opolski zwołał odprawę z celu ustalenia planu działań służb i inspekcji na okres zagrożenia powodzią województwa opolskiego. W dniu r. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Opolu przesłał do właściwych Starostów pismo polecające poinformowanie przedsiębiorstw zlokalizowanych w obszarze zagrożonym zalaniem o konieczności wykonania właściwego zabezpieczenia: magazynów z substancjami niebezpiecznymi, magazynów paliw płynnych i LPG, stacji benzynowych, magazynów środków ochrony roślin, magazynów chemii domowej, składowisk odpadów komunalnych oraz składowisk odpadów komunalnych, które zostały zrekultywowane, oczyszczalni ścieków, ujęć wody, W miarę przesuwania się fali powodziowej prowadzony był monitoring WIOŚ nad zalanymi lub zagrożonymi zalaniem obiektami chroniącymi środowisko. W dniach 19, 20, przeprowadzono badania monitoringowe wód rz. Odry, Małej Panwi i Nysy Kłodzkiej. Badania porównawcze (popowodziowe) wód ww. rzek przeprowadzone zostały w dniu r. Inspektorzy WIOŚ Opole w czasie trwania powodzi prowadzili rozpoznanie w terenie i ocenę zniszczeń urządzeń chroniących środowisko wywołanych falą powodziową. W pierwszych dniach powodzi dwa razy dziennie, a następnie raz dziennie, WIOŚ Opole sporządzał meldunki, które przesyłał do Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody Opolskiego oraz do DPPA GIOŚ Gdańsk. 2. Powiaty dotknięte powodzią 2.1. Powiat Kędzierzyńsko - Kozielski Pierwszym zalanym obiektem chroniącym środowisko była oczyszczalnia ścieków w Kędzierzynie Koźlu, która została zalana w dniu r. Ścieki komunalne zaczęły bez oczyszczania spływać do Odry. Stare, zrekultywowane wysypisko odpadów w Kędzierzynie Koźlu zostało podtopione na wysokość ok. 1,5 m od poziomu gruntu. Nie zaobserwowano uszkodzenia zewnętrznej izolacji składowiska. Zalane zostały również w Kędzierzynie Koźlu dwie stacje benzynowe oraz nieczynna baza magazynowa oleju napędowego PKN ORLEN S.A. Zbiorniki w stacjach paliw zostały wcześniej uszczelnione, natomiast 4 zbiorniki w nieczynnej bazie magazynowej (puste i oczyszczone) o pojemności V=2000 m 3 (każdy) rozszczelniono, aby w przypadku zalania wypełniły się wodą i nie zostały porwane przez falę powodziową. KOMUNIKAT 1/W/10 3

4 Fot. Kędzierzyn Koźle widok na oczyszczalnię (A.Połoszczański) Fot. Kędzierzyn-Koźle (H. Wyrozumski) 4 KOMUNIKAT 1/W/10

5 2.2. Powiat Krapkowicki W dniu r. w związku z groźbą zalania falą powodziową przeprowadzony został demontaż urządzeń na oczyszczalni ścieków w Zdzieszowicach, oczyszczalnia zaprzestała pracy od godz ścieki zaczęto odprowadzać do rz. Odry bez oczyszczania. Ścieki przemysłowe z Zakładów Koksowniczych Zdzieszowice w okresie powodzi nie były odprowadzane do rz. Odry, lecz magazynowane i zawracane do wykorzystania na wieży gaśniczej koksu. Zakład został odcięty od poboru wody do celów przemysłowych (zalanie ujęcia wody z rz. Odry). Oczyszczalnia ścieków w Krapkowicach nie uległa zalaniu i pracowała przez cały okres powodzi. Oczyszczalnia ścieków w Choruli nie została zalana, lecz wyłączone zostało zasilanie w energię elektryczną zalane przez falę powodziową. Oczyszczalnia przestała działać w dniu r. Zalane zostały dwie stacje benzynowe, które przed nadejściem fali powodziowej uszczelniono. Fot. Autostrada A-4 w okolicy Gogolina (A.Połoszczański) Fot. Górażdże Cement SA w Choruli (A.Połoszczański) KOMUNIKAT 1/W/10 5

6 2.3. Powiat Strzelecki W dniu r. z uwagi na zagrożenie zalaniem została wyłączona oczyszczalnia ścieków w Staniszczach Małych. W dniu r. po opadnięciu wód Małej Panwi oczyszczalnia została ponownie uruchomiona. Zalane zostało ujecie wody w Ujeździe, w związku z czym Ujazd i Niezdrowice pozbawione zostały dostaw wody pitnej. W związku z zalaniem ujęcia wody z rz. Mała Panew, Packprofil Sp. z o.o. w Kolonowskiem zaprzestał w dniu r. produkcji tektury. Zakładowa oczyszczalnia ścieków pracowała w tym czasie na zapasie ścieków. Fot. Rozlewiska w zlewni Małej Panwi (A.Połoszczański) 2.4. Powiat Opolski Ziemski W dniu r. została zalana i wyłączona z eksploatacji oczyszczalnia ścieków w Czarnowąsach. Fot. Oczyszczalnia w Czarnowąsach (PROWOD) Huta szkła Warta Glass S.A. w Jedlicach została zabezpieczona. Nie uległy zalaniu żadne istotne dla procesu produkcyjnego urządzenia. 6 KOMUNIKAT 1/W/10

7 Na oczyszczalni ścieków w Antoniowie (Ozimek) nie było przerw w pracy. Fot. Zrzuty wody ze Zbiornika Turawa(A.Połoszczański) Przez cały okres powodzi działa oczyszczalna ścieków Elektrowni Opole (wyłączone zostały jedynie urządzenia pomiarowe, z uwagi na możliwość uszkodzenia). Fot. Widok na Elektrownię Opole (A.Połoszczański) 2.5. Miasto Opole Na terenie miasta Opola podtopieniu uległa przepompownia ścieków na ul. Ligudy. Rozlewisko powstałe w okolicy Metalchemu, nie spowodowało podtopienia zakładu. Woda z Odry przelewała się na jezdnie z zalanego polderu Żelazna, w którym powstało przewężenie. Obwodnica północna Opola została zamknięta MAKRO przy obwodnicy nie zostało zalane. KOMUNIKAT 1/W/10 7

8 Fot. Opole Przepompownia ul. Ligudy (P. Gabriel) Fot. Opole obiekty oczyszczalni ścieków w Opolu (A.Połoszczański) Fot. Opole rozlewiska w okolicy Metalchemu (A.Połoszczański) 8 KOMUNIKAT 1/W/10

9 Fot. Opole obwodnica w okolicy MAKRO (A.Połoszczański) 2.6. Powiat Brzeski W dniu r. wyłączona została oczyszczalnia ścieków w Brzegu (zalanie części urządzeń technologicznych oraz wyłączenie zasilania). Fot. 11,12. Oczyszczalnia ścieków w Brzegu (M. Sudak) 2.7. Obszary województwa dotknięte powodzią porównanie 1997 r. i 2010 r. KOMUNIKAT 1/W/10 9

10 10 Źródło: Urząd Wojewódzki w Opolu KOMUNIKAT 1/W/10 Obszary zalane w 2010 r. Źródło: WIOŚ w Opolu

11 2.8. Obiekty zalane, wyłączone z eksploatacji w maju 2010 r. W związku z zalaniem (lub zagrożeniem zalaniem) zostały wyłączone następujące oczyszczalnie ścieków: 1. Kędzierzyn Koźle wyłączona w dniu r. 2. Zdzieszowice (zagrożona) wyłączona w dniu r. 3. Chorula (zagrożona) wyłączona w dniu r. 4. Czarnowąsy wyłączona w dniu r. 5. Brzeg wyłączona w dniu r. 6. Staniszcze Małe (zagrożona) wyłączona w dniu r. Nie zostało zalane żadne składowisko odpadów za wyjątkiem podtopienia zrekultywowanego składowiska w Kędzierzynie Koźlu i Wronowie. Zalane zostały 4 stacje benzynowe (2 w Kędzierzynie - Koźlu i 2 w Krapkowicach). W miarę opadania fali powodziowej następowało ponowne uruchamianie zalanych oczyszczalni ścieków, a mianowicie: 1. Kędzierzyn Koźle w dniu r. uruchomiono część mechaniczną oczyszczalni ścieków. Prowadzone są prace porządkowe, przeglądy urządzeń i instalacji. prace remontowe oraz wymiana uszkodzonych urządzeń.. Dokonywana jest ocena (zalanych) urządzeń sterujących procesami technologicznymi przez producenta (firmę duńska). Przewidywane uruchomienie wszystkich urządzeń i przywrócenie oczyszczalni do stanu sprzed powodzi planowane jest na koniec lipca 2010 r. 2. Zdzieszowice w dniu r. zakończono montaż urządzeń i uruchomiono ponownie oczyszczalnię w pełnym zakresie oczyszczania (mechaniczno - chemiczno biologiczną). 3. Chorula od dnia r. oczyszczalnia pracuje w pełnym zakresie (tj. prowadzony jest proces mechaniczno biologicznego oczyszczania ścieków). 4. Czarnowąsy po odbudowaniu wałów oraz prowadzeniu niezbędnych prac oczyszczających, remontowych i sprawdzeniu urządzeń elektrycznych oczyszczalnia została ponownie uruchomiona w dniu r. 5. Brzeg od dnia r. oczyszczalnie pracuje w pełnym zakresie. 6. Staniszcze Małe oczyszczalnia nie pracowała niecałą dobę została ponownie uruchomiona w dniu r. Zakład produkcji tektury w Kolonowskiem w okresie majowej powodzi wstrzymał produkcję, natomiast zakładowa oczyszczalnia ścieków pracowała w tym czasie na zapasie ścieków. Po uruchomieniu produkcji tektury w zakładzie Packprofil oczyszczalnia funkcjonuje zgodnie z reżimem technologicznym. W wyniku nawalnych opadów deszczu zdezorganizowana została praca gminnej oczyszczalni ścieków w Ptakowicach - podtopione zostały urządzenia, dopływ ścieków na oczyszczalnię przekraczał ponad dwukrotnie ilości dopuszczalne. Ww. oczyszczalnia nie jest zlokalizowana w strefie zagrożonej zalaniem falą powodziową. Podobna sytuacja miała miejsce na oczyszczalni ścieków w Pokoju, gdzie uszkodzeniu uległa krata koszowa oraz KOMUNIKAT 1/W/10 11

12 zalane zostały pompy i automatyka sterowania (obecnie oczyszczalnia pracuje przy sterowaniu ręcznym). W zalanych na terenie województwa opolskiego 4. stacjach benzynowych nie stwierdzono wycieku paliw. Oczyszczalnie ścieków: zalane niezalane wyłączone Składowiska odpadów: czynne zrekultywowane Istotne zagrożone zakłady: 1 GÓRAŻDŻE CEMENT 12 Zakłady zagrożone i dotknięte powodzią w maju 2010 r. KOMUNIKAT 1/W/ METALCHEM OPOLE ELEKTROWNIA OPOLE PAK PROFIL KOLONOWSKIE HUTA SZKŁĄ JEDLICE

13 3. Monitoring wód powierzchniowych W związku z powodzią Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu podjął dodatkowe badania stanu zanieczyszczenia wód w trzech punktach pomiarowo-kontrolnych (ppk): Mała Panew Czarnowąsy, Nysa Kłodzka Skorogoszcz, Odra Mikolin (Załączniki 1-3). Poboru prób wody dokonano w dniach, gdy woda osiągnęła najwyższy poziom, tj. 19, 20 i 21 maja 2010 r. oraz po przejściu wysokiej fali 26 maja br. Badania przeprowadzono, aby określić, jaki wpływ na stan czystości wód miała powódź. Zakres badań obejmował 22 wskaźniki jakości wód, w tym charakteryzujące warunki termiczne, tlenowe, zasolenie oraz stan sanitarny wód. Fot. Ppk: Mała Panew Czarnowąsy dnia r. (J. Szczęsny) Fot. Ppk: Nysa Kłodzka - Skorogoszcz dnia r. (A.Połoszczański) KOMUNIKAT 1/W/10 13

14 Fot. Ppk: Odra Mikolin dnia r. (J. Szczęsny) Wyniki badań wykazały zanieczyszczenie wód powodziowych związkami organicznymi, o czym świadczą przekroczone normy w zakresie: ChZT-Mn, ChZT-Cr, ogólny węgiel organiczny. Dodatkowo, w wodach Odry w każdej pobranej do badań próbie, stwierdzono wysoką zawiesinę, oraz w pierwszym dniu badań zły stan sanitarny (przekroczone warunki normatywne liczby bakterii grupy coli ustalone dla wód powierzchniowych przeznaczonych do spożycia). Stężenie BZT 5 utrzymywało się w granicach normy, a najwyższa jego wartość wystąpiła w punkcie Odra Mikolin. Po przejściu fali kulminacyjnej nastąpił spadek BZT 5 we wszystkich punktach (rys. 1). Najlepsze wyniki otrzymano w punkcie Nysa Kłodzka Skorogoszcz, gdzie pomimo bardzo wysokiego stanu wody, rzeka nie wystąpiła z koryta. W porównaniu do poprzednich rocznych serii badań widoczny jest wzrost zanieczyszczenia wód w zakresie ChZT-Mn w każdym punkcie badawczym (rys. 2). Porównując wyniki z maja 2010 r. z wynikami z powodzi, która miała miejsce w lipcu 1997 r. można zaobserwować, że tegoroczna powódź nie miała tak dużego wpływu na stan czystości wód jak ta z 1997 r. 14 KOMUNIKAT 1/W/10

15 14 mg O 2 /l BZT ,0 mgo 2 /l - stan dobry i powyżej dobrego 2 0 Mała Panew - Czarnowąsy Nysa Kłodzka - Skorogoszcz Odra - Mikolin VII 1996 powódź VII 1997 po powodzi VII 1997 V V V V V.2010 Rys. 1. Porównanie wyników badań BZT5 w miesiącach lipiec i maj w czasie powodzi w 1997 r. i 2010 r. oraz w latach poprzedzających wysokie stany wód i po przejściu wysokiej fali w br. mg O 2 /l 40 ChZT-Mn ,0 mgo 2 /l - stan dobry i powyżej dobrego 5 0 Mała Panew - Czarnowąsy Nysa Kłodzka - Skorogoszcz Odra - Mikolin VII 1996 powódź VII 1997 po powodzi VII 1997 V V V V V.2010 Rys. 2. Porównanie wyników badań ChZT-Mn w miesiącach lipiec i maj w czasie powodzi w 1997 r. i 2010 r. oraz w latach poprzedzających wysokie stany wód i po przejściu wysokiej fali w br. KOMUNIKAT 1/W/10 15

16 4. Podsumowanie Powódź, która miała miejsce w dniach 19, 20, 21 maja 2010 r. spowodowała w województwie opolskim: wyłączenie czasowe z eksploatacji 6. oczyszczalni ścieków (w tym 3 zalane: Kędzierzyn Koźle, Czarnowąsy, Brzeg i 3 zagrożone zalaniem Staniszcze Małe, Zdzieszowice, Chorula); zalanie 4. stacji paliw (po 2 w Kędzierzynie Koźlu i Krapkowicach), w których nie stwierdzono wycieku paliw. Badania jakości wód powodziowych, przeprowadzone przez WIOŚ w Opolu w zakresie 22. wskaźników jakości wody w okresie powodzi oraz po przejściu wysokiej fali w 3 punktach pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na Odrze oraz w ujściowych odcinkach Nysy Kłodzkiej i Małej Panwi wykazały ich zanieczyszczenie związkami organicznymi (Załączniki 1-3). Ponadto wody Odry charakteryzowały się wysoką zawiesiną oraz były w pierwszym dniu badań skażone bakteriologicznie. O wzroście zanieczyszczenia wód powodziowych w stosunku do wyników badań z poprzednich lat świadczą przekroczenia wartości normatywnych w zakresie ChZT-Mn. Fot. Oczyszczalnia ścieków w Brzegu (M. Sudak) 16 KOMUNIKAT 1/W/10