Ważniejsze produkty spożywcze zapobiegaja ce chorobom układu kra żenia

Transkrypt

1 Ważniejsze produkty spożywcze zapobiegaja ce chorobom układu kra żenia Prawidłowa dieta pomaga utrzymać drożność i elastyczność tętnic, zmniejsza ryzyko zatorów. Jest jednym z czynników wpływających na zachowanie zdrowia. Czynnikami ryzyka chorób serca oprócz złej diety sa uwarunkowania genetyczne, zanieczyszczenie środowiska, hałas, stres, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu i brak ruchu. Pokarmami ochraniającymi tętnice przed zmianami miażdżycowymi i zapobiegającymi chorobom układu krążenia są przede wszystkim pokarmy roślinne takie jak: ziarna zbóż, orzechy, warzywa strączkowe, oliwa, czosnek, cebula, warzywa i owoce bogate w witaminę C, E i beta-karoten, a ze zwierzęcych ryby i owoce morza. Pokarmy zwierzęce spożywane w nadmiarze, jak mięso, jaja, pełne mleko i tłuste przetwory mleczne, tłuszcze nasycone i alkohol mogą przyspieszać choroby serca. W rozdziale tym scharakteryzowano niektóre produkty spożywcze korzystnie wpływające na układ krążenia. Amarantus (szarłat) Jest to zboże znane już 4000 lat p.n.e. Zawiera 17 18% białka, jest dobrym źródłem mikroelementów, żelaza, nienasyconych kwasów tłuszczowych. Zawiera mało glutenu i dlatego może być stosowany w chorobie trzewnej. Mąka amarantusowa w połączeniu z mąką pszenną poprawia smak, wygląd i wartość odżywczą ciast. Mąka i kasze z tego zboża są doskonałymi produktami dla kobiet w ciąży, rekonwalescentów, chorych na serce. Obniżają one stężenie cholesterolu we krwi. Amarantus to zboże przyszłości. Borówka (czernica, czarna jagoda) Owoce borówki, czernicy są nie tylko produktem spożywczym i dietetycznym, ale również środkiem leczniczym. Zawierają garbniki, antocyjany, cukry, pektyny, 41

2 kwasy organiczne: benzoesowy, mlekowy, jabłkowy, cytrynowy, sole mineralne, takie jak wapń, magnez, mangan, potas, żelazo, oraz witaminy z grupy B i witaminę C. Barwniki antocyjanozydowe uszczelniają ścianki włosowatych naczyń krwionośnych, przedłużają czas krzepnięcia krwi, poprawiają ogólne krążenie krwi. Dlatego borówki mogą być wykorzystane jako znakomity pokarm o właściwościach przeciwzawałowych. Z czarnych jagód można przyrządzać wiele potraw: pierogi, zupy, ciasta, galaretki. Buraki Zawierają betainę, która ułatwia przyswajanie białek z pożywienia i poprawia funkcje wątroby. Betaina i betacyjany zmniejszają kruchość naczyń krwionośnych, nieznacznie obniżają ciśnienie krwi i regulują stężenie cholesterolu. Ponadto buraki zawierają potas, magnez, wapń, żelazo, miedź, karoteny, witaminy z grupy B oraz niewielką ilość witaminy C. Są dobrym źródłem błonnika. Działają lekko przeczyszczająco. Mają duże zastosowanie w żywieniu. Niezwykle cennym napojem jest kwas buraczany. Filiżanka kiszonego barszczu burakowego dziennie poprawia samopoczucie, apetyt, ułatwia trawienie i wchłanianie w przewodzie pokarmowym. Buraki są warzywem antyrakowym. Cebula Cebula pochodzi z Azji Środkowej. Znano ją już 3000 lat p.n.e. Cebuli przypisuje się właściwości lecznicze. Chroni przed zaziębieniem, leczy anginę i inne schorzenia górnych dróg oddechowych. Zwiększa stężenie cholesterolu HDL. Ma więc własności przeciwmiażdżycowe. Przeciwdziała nadmiernej lepkości krwi. Zaleca się jedzenie przynajmniej 1 cebuli dziennie w formie surowej lub gotowanej (nie smażonej), zwłaszcza chorym z chorobą wieńcową. Cebula nie tylko zapobiega zlepianiu się płytek krwi, ale ułatwia rozpuszczanie skrzepów. Zapobiega szkodliwemu wpływowi zwierzęcego tłuszczu na układ krzepnięcia. Odkaża jamę ustną i przewód pokarmowy, poprawia trawienie, zapobiega zaparciom. W medycynie ludowej stosuje się okłady z cebuli na nie gojące się rany. Czosnek Czosnek jest lekiem wszechstronnym. Stanowi znaczącą pozycję w medycynie ludowej. Skutecznie leczy zaziębienia, ułatwia oddychanie, łagodzi kaszel, leczy bronchit, a nawet katar. Ma właściwości antyrakowe. Czosnek działa jak antybiotyk. Regularne jedzenie czosnku powstrzymuje zarastanie naczyń krwionośnych. Czosnek może również udrożnić 42

3 chore naczynia tętnicze i pomaga uzyskać częściowy powrót do zdrowia. Obniża ciśnienie tętnicze krwi i stężenie cholesterolu. Adenozyna zawarta w czosnku i cebuli działa rozkurczająco na mięśnie gładkie. Spożywanie 3 ząbków czosnku dziennie wpływa na obniżenie cholesterolu frakcji LDL i podwyższenie tzw.,,dobrej frakcji HDL. Ma on silne działanie zapobiegające nadmiernej lepkości krwi. Przedłuża się czas krzepnięcia i zwiększa się aktywność fibrynolityczna osocza. Jednym z najbardziej czynnych przeciwkrzepliwych składników czosnku jest ajoen. Chorzy jedzący regularnie czosnek cierpiący na dusznicę bolesną, mają mniej bólów w klatce piersiowej. Narody jedzące duże ilości czosnku rzadziej chorują na serce, zawiera on bowiem antyoksydanty i pomaga w wydalaniu szkodliwych produktów przemiany materii, opóźnia proces starzenia się. Najlepszą formą spożycia czosnku jest jego sok. Uwolnione zostają enzymy i allicina, która przechodzi w ajoen. Do potraw należy dodawać zmiażdżony czosnek. Zdrowotne działanie ma zarówno czosnek surowy, jak i gotowany. Chrzan Chrzan bogaty jest w fitoncydy. Ma właściwości bakteriostatyczne i pleśniobójcze. Zwiększa odporność organizmu. Stosuje się go w przewlekłych nieżytach nosa i oskrzeli. Sok z chrzanu wcierany w miejsca bolesne łagodzi bóle reumatyczne. Wpływa korzystnie na trawienie i podnosi strawność pokarmów. Zawiera dużo witaminy C. Jest bogaty w potas, siarkę i mikroelementy. Jest bardzo wartościowym warzywem, dostępnym przez cały rok. Ma zastosowanie przy sporządzaniu surówek, napojów, sosów itp. Fasola, soja, soczewica Nasiona roślin strączkowych zawierają około 25 30% białka, dużą ilość błonnika (3 8%). Zasobne są w witaminy z grupy B oraz w witaminę E. Ze składników mineralnych zawierają potas, wapń, magnez, żelazo, fosfor, siarkę, mangan, kobalt, cynk i molibden. Nasiona roślin strączkowych mogą być wykorzystywane do przyrządzania sałatek, zup, drugich dań, a nawet deserów. Można z nich sporządzać potrawy o różnym smaku. Od wybitnie pikantnych, łączonych z mięsem, przyprawionych czosnkiem, papryką, przyprawami ziołowymi do słodkich potraw deserowych, a nawet ciast. Soja zawiera białko, które dorównuje wartością białku mleka. Preparatami białkowymi soi wzbogaca się wyroby mięsne. Odtłuszczoną soję można wykorzystywać w piekarnictwie i cukiernictwie. Z odmian oleistych otrzymuje się olej sojowy o dużej zawartości 43

4 wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Warzywa strączkowe mają własności przeciwcholesterolowe. Spożywanie ich w ilości około 150 g dziennie zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi, poprawia stosunek HDL do LDL o około 15%. Dynia Warzywa dyniowate: dynia, cukinia, kawony, melony, ogórki wpływają korzystnie na zmniejszenie cholesterolu we krwi. Warzywa te bogate są wżelazo, potas oraz w błonnik. Zawierają witaminy z grupy B, witaminę C, prowitaminę A. Działają zasadotwórczo. Mają szerokie zastosowanie w technologii sporządzania potraw. Przyrządza się z nich sałatki, surówki, samodzielne dania. Pomarańczowa dynia jest cennym dodatkiem do ciast drożdżowych zamiast wysokocholesterolowych żółtek jaj. Grejpfrut Kwas galakturonowy, wchodzący w skład rozpuszczalnych włókien miąższu grejpfrutów (hemicelulozy, pektyny, śluzy, gumy), wpływa korzystnie na istniejące zmiany miażdżycowe. Codzienne spożywanie 1 grejpfruta wyraźnie zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi. Podobne działanie mają pomarańcze i mandarynki. Picie soków cytrusowych nie ma wpływu na cholesterol, ponieważ brak mu wyżej wymienionych włókien. Herbata Naukowe badania potwierdzają, że herbata działa przeciwzakrzepowo. Zapobiega zlepianiu się płytek krwi, zmniejsza odkładanie się cholesterolu w ścianach tętnic. Zarówno czarna, jak i zielona herbata wykazują podobne działanie. Właściwości te przypisuje się barwnikowi herbaty taninie. Zielona herbata zawiera specjalną odmianę taniny, która chroni przed udarami mózgu. Ponadto zielona herbata wpływa korzystnie na podwyższone ciśnienie krwi, chroni naczynia krwionośne przed uszkodzeniami, ma również właściwości antyoksydacyjne. Jabłka Jabłka są dobrym źródłem pektyn i dlatego wpływają korzystnie na zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL oraz na podwyższenie frakcji HDL. Angielskie przysłowie mówi, że,,2 jabłka dziennie, a lekarz nie będzie potrzebny. Pektyna jabłek nie tylko usuwa nadmiar cholesterolu z przewodu pokarmowego, ale również skutecznie leczy biegunki, zapobiega zatruciom metalami ciężkimi, np. ołowiem, działa bakteriostatycznie zapobiega rozwojowi bakterii wywołujących wiele 44

5 różnych chorób. Poza jabłkami dużo pektyn zawierają te owoce, które wykorzystuje się do robienia galaretek, takie jak: pigwy, porzeczki, czereśnie, winogrona, agrest, maliny, morele. Dobrym zwyczajem jest układanie owoców na paterach w pomieszczeniach mieszkalnych, tak aby każdy mógł po nie sięgnąć wtedy, kiedy ma na nie ochotę. Kawa Warto poświęcić kilka zdań kawie. Okazuje się, że kawa zwiększa ryzyko chorób serca, podnosi stężenie cholesterolu i wpływa nieznacznie na podniesienie ciśnienia tętniczego, zwłaszcza kawa wypijana w czasie stresu. W chorobach serca jest więc napojem kontrowersyjnym. Jeśli ktoś pił dużo kawy, to w chorobach serca należy ją ograniczyć do 1 2 filiżanek dziennie. Nie ma tu uzasadnienia picie kawy bezkofeinowej. Prawdopodobnie chodzi tu o inny czynnik znajdujący się w kawie niż kofeina. Najlepszym sposobem parzenia kawy w chorobach serca jest metoda filtracyjna, ponieważ na filtrze zatrzymują się substancje zwiększające ryzyko chorób układu krążenia. Karczochy Karczoch jest rośliną wieloletnią. Koszyczki kwiatowe są duże, o średnicy do 10 cm. Liście, łodygi i kwiaty mają zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Karczochy można spożywać w postaci surówek, sałatek i jako warzywo gotowane. Miąższ jest smaczny i ma właściwości dietetyczne. Spożywanie karczochów zaleca się w miażdżycy, przy podwyższonym stężeniu cholesterolu, w zaburzeniach przemiany tłuszczowej. Wyciągi z liści i ziela karczochów mają działanie żółciopędne, przeciwmiażdżycowe i przeczyszczające. Kiełki Faza kiełkowania w życiu rośliny jest najbardziej intensywnym okresem budzącego się życia. Uaktywniają się enzymy, syntetyzowane są witaminy, wzrasta zawartość witaminy C i witamin z grupy B. Fitaza enzym uaktywniający się w czasie kiełkowania zwiększa dostępność zawartych w kiełkach składników mineralnych: żelaza, magnezu, cynku, miedzi, fosforu, chromu. Kiełki dostarczają również sporo błonnika. Najlepsze są kiełki z pszenicy. Można je również wyhodować z lucerny, jęczmienia, owsa, rzodkiewki, soczewicy, gryki, słonecznika i innych ziaren oraz nasion. Świeże kiełki dodaje się do sałatek i surówek i miksuje z owocami. Suszone kiełki można łączyć prawie z wszystkimi potrawami, wzbogacając je w cenne składniki pokarmowe. 45

6 Kukurydza Ziarno kukurydzy zawiera około 10% białka, 5% tłuszczu, 60 do 70% węglowodanów i sporo błonnika. Ponadto jest źródłem witamin z grupy B oraz witaminy D, EiK 3. Obfituje w potas, fosfor, zawiera również żelazo, miedź, nikiel i selen. W przeciwieństwie do innych zbóż spożywana jest również w stanie świeżym. Ziarno przerabia się na mąkę, kasze, płatki, namiastkę kawy. Podkiełkowane ziarna służą do sporządzania sałatek i mieszanek warzywnych. Ziarno przerabia się również na dekstrynę, cukier, syrop i olej. Syrop kukurydziany używany jest do słodzenia potraw. Olej kukurydziany bogaty jest w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które odgrywają dużą rolę w profilaktyce miażdżycy, zmniejszają stężenie cholesterolu we krwi. Witamina E i selen jako przeciwutleniacze znajdujące się w kukurydzy chronią komórki przed szkodliwymi cząstkami utleniającymi, przed,,stresem oksydacyjnym, zmniejszają ryzyko chorób układu krążenia. Marchew Marchew zawiera znaczne ilości pektyn, które obniżają frakcję tzw.,,złego cholesterolu LDL, a podwyższają poziom,,dobrego cholesterolu HDL. Marchew zmniejsza ryzyko udaru mózgu. Zawarty w marchwi beta-karoten (prowitamina A), jego aktywność antyoksydacyjna, zapobiega uszkodzeniu naczyń krwionośnych, działa przeciwmiażdżycowo. Zaleca się spożywanie około 150 g marchwi dziennie (2 marchewki). Można ją podawać w formie surówki, marchwi gotowanej oraz w postaci soków. Podobnie działa szpinak, pomarańczowa dynia, jarmuż i inne zielone warzywa. Warzywa te zawierają znaczną ilość potasu, który również zapobiega udarom mózgu. Oliwa z oliwek Oliwa zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe, które chronią tętnice przed uszkodzeniami spowodowanymi przez cholesterol. W krajach śródziemnomorskich oliwa z oliwek jest podstawowym tłuszczem w żywieniu. Wskaźniki choroby wieńcowej są tam niskie. Oliwa zmniejsza stężenie cholesterolu LDL, a podnosi frakcję HDL, działa również antyoksydacyjnie, opóźnia zlepianie się płytek krwi. Spożywanie oliwy ma również korzystny wpływ na nadciśnienie tętnicze. Jednak nie należy przesadzać z jej spożywaniem. Powinno się ją spożywać zamiast tłuszczów zwierzęcych. Ogólna ilość tłuszczu nie powinna przekraczać 30%. Oliwa smażona działa niekorzystnie. Najlepsza jest zielona, tłoczona na zimno. Korzystny wpływ w profilaktyce chorób układu krążenia mają również oleje: sojowy, słonecz- 46

7 nikowy i kukurydziany. Zmniejszają bowiem stężenie cholesterolu we krwi. Orzechy Jedzenie kilku orzechów dziennie ogranicza ryzyko chorób serca, ponieważ zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi. Orzechy zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe oraz antyoksydanty, takie jak selen, witaminę E. Składniki te chronią tętnice przed szkodliwym działaniem cholesterolu. Podobne działanie mają migdały. Spożywając orzechy i migdały należy zmniejszyć spożycie tłuszczu, gdyż produkty te zawierają dużo tego składnika. Otręby Otręby pszenne, zgodnie z normą czystości sanitarnej, uzyskuje się przez odpowiednie preparowanie, ogrzewanie przez 15 minut w temperaturze około 90 C. Są one cennym produktem żywnościowym. W porównaniu z mąką razową zawierają znacznie większe ilości soli mineralnych, witamin i błonnika. Mniej mają węglowodanów, dlatego wskazane są przy odchudzaniu. Otręby stwarzają korzystne warunki do rozwoju flory bakteryjnej przewodu pokarmowego. Dzięki zawartości błonnika przeciwdziałają zaparciom, chronią przed rakiem okrężnicy, hemoroidami i polipami jelit. Usuwają nadmiar cholesterolu z przewodu pokarmowego, a więc działają przeciwmiażdżycowo. Pożywienie współczesnego człowieka zawiera zbyt mało błonnika; 1 2 łyżek otrąb w ciągu dnia usuwa ten deficyt. Można je spożywać w naturalnej postaci, popijając płynem, lub dodawać do przygotowywanych potraw, surówek, pasztetów, zrazów, zup, sosów, zapiekanek, deserów, ciast, kefiru, twarożku. Otręby owsiane bogate są również w błonnik rozpuszczalny, a zwłaszcza jego główny składnik beta-glukan. Również zmniejszają stężenie cholesterolu. Są cennym pokarmem. Owies Owies ma bardzo korzystny skład chemiczny. Zawiera 2 3 razy więcej tłuszczu od innych zbóż. Białko owsa wyróżnia się wysoką wartością biologiczną. Owies jest uboższy w skrobię, ale zawiera błonnik, w skład którego wchodzą beta-glukany. Ziarno owsa to poważne źródło witamin z grupy B oraz witaminy E, zmniejszające stężenie cholesterolu. Ze składników mineralnych zawiera potas, krzem, wapń, żelazo, magnez, fosfor. Przetwory z owsa wpływają korzystnie na przewód pokarmowy, przeciwdziałają zaparciom. Śluz powstający podczas gotowania płatków owsianych chroni błonę śluzową jelita przed podrażnieniem i zakażeniem. Ma właściwości 47

8 przeciwzapalne. Z owsa produkuje się kaszę, mąkę, płatki, otręby. Płatki owsiane mają szerokie zastosowanie w żywieniu. Są pokarmem łatwo strawnym. Poleca się je dzieciom, dorosłym zdrowym i chorym, rekonwalescentom. Chleb z mąki owsianej połączonej z pszenną lub żytnią jest wysokowartościowy. Otręby owsiane, produkowane już w Polsce, zawierają dużo beta-glukanu. Ze względu na jego zawartość otręby powinny być podstawą żywienia ludzi z podwyższonym cholesterolem, zagrożonych miażdżycą, chorobami serca. Przyprawy W nowoczesnej, zdrowej kuchni zgodnie z powrotem do Natury powinno stosować się przyprawy ziołowe i warzywne. Urozmaicają one pożywienie, poprawiają smak i zapach potraw, wzbogacają ich wartość odżywczą w witaminy i sole mineralne. Mają również właściwości bakteriostatyczne, działają konserwująco (kolendra, papryka, gorczyca, cebula, czosnek, por, korzeń lubczyka, tymianek, majeranek, ziele jałowca, cząbru, chrzan). Wpływają korzystnie na funkcjonowanie układu pokarmowego, wątroby, dróg żółciowych, trzustki, układu krążenia, wydzielniczego, oddechowego. Zważniejszych przypraw ziołowych należy wymienić: bazylię, która ma ostry, korzenny smak i aromat. Świeża i suszona ma zastosowanie do sałatek, twarożków, zup, sosów i mięs, cza ber o smaku zbliżonym do pieprzu; stosuje się go do potraw z fasoli, ziemniaków, sałatek i mięs, estragon, o specyficznym smaku, wykorzystuje się w dietach z ograniczoną ilością soli kuchennej; ma zastosowanie zarówno do potraw jarskich, jak i mięsnych; gorczycę biała i czarna ; w postaci listków i nasion powszechnie stosowana jest do wszelkich potraw, a szczególnie do kwaszonek i marynat warzywnych; chroni błonę śluzową żołądka przed podrażnieniem, przeciwdziała zaparciom, hyzop zapobiega wzdęciom, nadmiernej fermentacji, działa wykrztuśnie, jest dobrym dodatkiem do majonezu, twarogów, sałatek, zup, sosów, mięs, jagody jałowca są cenną przyprawą aromatyczną do kapuśniaku, pasztetów, kwaszonek i marynat, kminek ma korzenny i nieco piekący smak, stosowany jest jako dodatek do twarożku, sałatek, zup, potraw z mięsa oraz do chleba; działa wiatropędnie, lubczyk stosowany była w stanie świeżym lub w postaci suszu (korzenie i liście); ma szerokie zastosowanie do zup, sosów, sałatek, mięs i warzyw, majeranek zapobiega wzdęciom; ma zastosowanie do zup ziemniaczanych, flaków, potraw z roślin strączkowych, kiszonek, 48

9 melisę o cytrynowym aromacie i korzennym smaku; jest delikatną przyprawą do różnorodnych potraw oraz napojów i herbatek; działa uspokajająco i nasennie, reguluje trawienie, miętę pieprzowa ; ma mentolowy zapach, odświeżający smak; działa odkażająco; świeże listki można dodawać do surówek, napojów, szałwię lekarska ; reguluje pracę przewodu pokarmowego, zapobiega poceniu się, ma właściwości przeciwzapalnie; ze względu na korzenno-gorzki smak jest cennym dodatkiem do mięs, sosów, potraw z ryb, tymianek o przenikliwym aromacie i mocnym gorzkim smaku; w połączeniu z cząbrem może zastępować pieprz naturalny; działa wykrztuśnie. Bardzo cenne są przyprawy warzywne, takie jak: czosnek, cebula, chrzan, papryka, pietruszka, seler, szczypiorek, por, koperek. Przyprawy warzywne pobudzają wydzielanie soków trawiennych, śluzu w obrębie dróg oddechowych, działają przeciwmiażdżycowo, obniżają ciśnienie krwi, zwiększają odporność organizmu. Przyprawy zmniejszają zdolność zlepiania się płytek krwi. Najsilniej działają goździki, imbir, kminek. Pieprz, chili zmniejszają krzepliwość krwi. Stosowanie przypraw w kuchni polega na odpowiednim ich dobraniu i zestawieniu we właściwych proporcjach. Dla wykorzystania w pełni walorów smakowozapachowych należy je dodawać do potraw w odpowiednim momencie: ostre przyprawy dodawać należy na początku i gotować przez dłuższy czas (bazylia), cząber gotować trzeba z potrawą tylko przez ostatnie 10 minut (po dłuższym gotowaniu wyzwalają się gorzkie składniki łodyg), majeranek i tymianek należy dodawać pod koniec gotowania, mięso powinno się posypać ziołami na co najmniej 1 godzinę przed duszeniem lub gotowaniem. Stosując naturalne mieszanki ziołowe należy pamiętać o tym, że nie jest wskazane częste podawanie tych samych zestawów, zwłaszcza o intensywnym zapachu. Przyprawy o silnym aromacie należy łączyć z innymi, o łagodniejszych cechach smakowo-zapachowych, tak aby harmonizowały ze sobą. Przepis na domową mieszankę przyprawową Składniki: 1 płaska łyżeczka utartej gałki muszkatołowej, 1 łyżeczka pieprzu, 2 łyżeczki kolendry, 1 łyżka kminku, 2 łyżki lubczyku, 1 łyżeczka cynamonu, 5 goździków, 2 łyżeczki imbiru, 1 listek laurowy, 1 płaska łyżeczka chili, 2 łyżeczki tymianku. 49

10 Sposób wykonania: Przygotowane przyprawy podgrzać na patelni bez tłuszczu, zemleć w maszynce, wymieszać z przyprawami w proszku. Przechowywać w szczelnie zamkniętym słoiku. Stosuje się do mięs duszonych, pieczonych, sosów, zup, sałatek itp. Pyłek kwiatowy Pyłek kwiatowy jest źródłem aminokwasów, witamin i soli mineralnych. Jest lekiem zapobiegającym udarowi mózgu i serca. Zbieranie pyłku nie jest trudne. Pod kwitnącym drzewem należy ułożyć arkusze papieru i strząsnąć na nie pyłek z gałęzi, ususzyć go, a następnie przesypać do ciemnego, szczelnie zamkniętego naczynia. Można przechowywać przez kilka lat. Przed spożyciem wymieszać z miodem w proporcji 1 : 2. Ryby Dziś uważa się, że ryby są uniwersalnym pokarmem lekiem na choroby układu krążenia. Ryby, dzięki zawartości kwasów tłuszczowych typu omega-3, zmniejszają ryzyko choroby wieńcowej, działają przeciwmiażdżycowo. Tłuste ryby, takie jak: łosoś, makrela, śledzie, sardynki, tuńczyk spożywane 3 razy w tygodniu wyraźnie podnoszą stężenie korzystnej frakcji cholesterolu HDL przy równoczesnym obniżeniu poziomu trójglicerydów osocza. Tłuszcz rybi chroni przed zakrzepami i zatorami, rozcieńczając krew i zwiększając zdolność osocza do rozpuszczania skrzeplin. Z badań wynika, że ludzie jedzący dużo ryb i owoców morza, np. mieszkańcy okolic nadmorskich, rzadziej umierają z powodu udaru mózgu. Tłuste ryby również obniżają ciśnienie tętnicze krwi. Badania naukowe potwierdzają, że działają tu głównie zawarte w tłuszczu rybim omega-3 nienasycone kwasy tłuszczowe. Ryby mają w swym składzie potas, jod i antyoksydacyjny pierwiastek selen. Są źródłem pełnowartościowego białka. A więc należy je spożywać przynajmniej po 150 g 3 razy w tygodniu. Seler Selery wprawdzie zawierają więcej sodu niż inne warzywa, ale działają wyraźnie hipotensyjnie obniżają podwyższone ciśnienie krwi. W medycynie ludowej od dawna stosowano selery w profilaktyce nadciśnienia. Dlatego selery gotowane, jak i w formie surówek, należy w miarę często stosować w codziennym pożywieniu. Warzywa i owoce W profilaktyce chorób serca dużą rolę odgrywają warzywa i owoce. Spożywanie g warzyw 50

11 i owoców dziennie zmniejsza wyraźnie zagrożenie atakami serca. Wegetarianie rzadko chorują na serce. Przeciwutleniacze znajdujące się w warzywach i owocach (beta- -karoten, witamina C i E) powodują, że tętnice są zdrowe i drożne. Dieta bogata w warzywa i owoce obniża również podwyższone ciśnienie tętnicze. Substancje włókniste i antyoksydanty zwiększają ilość substancji czynnej, prostacykliny, która rozszerza naczynia krwionośne, co w efekcie daje spadek podwyższonego ciśnienia. Korzystnie działają warzywa i owoce zabarwione na kolor żółtopomarańczowy (dynia, marchew, morele) i zielony (sałata, szpinak, brukselka, szczypiorek, jarmuż i inne), owoce jagodowe i cytrusowe, jabłka oraz pozostałe warzywa i owoce. Należy pamiętać o urozmaiceniu diety. Połowę dziennej porcji warzyw i owoców powinno spożywać się w postaci surowej. Ziołowe herbatki Napary z ziół można przygotować zamiast herbaty czy kawy. Mają właściwości odżywcze i zdrowotne. Zależnie od rodzaju ziół działają pobudzająco lub uspokajająco. Oczyszczają organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii. Są źródłem witamin, soli mineralnych, szczególnie mikroelementów. W sklepach dostępne są herbaty ziołowe, zarówno mieszanki, jak i pojedyncze zioła, np. z owoców dzikiej róży. W skład mieszanek wchodzą liście melisy, jeżyny, poziomki, czarnej porzeczki, pokrzywy, ziele skrzypu, kwiat białej koniczyny, macierzanki, owoce jarzębiny, dzikiej róży, borówki czerwonej, czarnej jagody itp. Herbaty ziołowe można słodzić miodem, a do smaku dodać soku z cytryny. Przepisy na herbaty ziołowe Mieszanka suszonych liści: 30% melisy, 20% poziomki, 50% jeżyny. Mieszanka aromatyczna: jak wyżej oraz niewielki dodatek liści czarnej porzeczki i kwiatów białej koniczyny lub macierzanki. Mieszanka suszonych owoców dzikiej róży i jarzębiny. Mieszanka suszonych owoców dzikiej róży, liści maliny i liści czarnej porzeczki. Mieszanka suszonych owoców dzikiej róży, liści pokrzywy i suszonych owoców czerwonej borówki (brusznicy). Przygotowanie herbatki ziołowej i jej stosowanie Sposóbwykonania:1łyżkę mieszanki zalać 1 szklanką wrzącej wody, gotować 10 minut, odcedzić.można posłodzić miodem lub cukrem i dodać do smaku soku z cytryny. 51