Komunikacja wewnątrz organizmu
|
|
|
- Angelika Filipiak
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Komunikacja wewnątrz organizmu Układ nerwowy generowanie i koordynacja szybkiej oraz precyzyjnej odpowiedzi Układ hormonalny koordynacja przebiegu i utrzymanie stanu równowagi kontrola funkcji realizowanych przez długi czas Układ krwionośny TRANSPORT hormonów składników odżywczych gazów oddechowych metabolitów ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 1
2 naczynie krwionośne receptor na tkance docelowej kompleks hormon receptor ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 2
3 Układ nerwowy DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
4 Budowa komórki zwierzęcej za Chorąży 2011 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 4
5 Błona komórkowa Zewnętrzna część Wewnętrzna część ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 5
6 Błona komórkowa ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 6
7 Błona komórkowa Cząsteczki fosfolipidów mają polarną (hydrofilną) główkę i hydrofobowy ogon ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 7
8 Samoorganizacja micelle liposome ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 8
9 Co to daje ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 9
10 Błona komórkowa ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 10
11 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 11
12 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Cel układu nerwowego Układ nerwowy ma za zadanie odebrać informacje ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego organizmu, przetworzyć te informacje i odpowiednio zareagować na nie impulsami do narządów wykonawczych 12
13 Ale jak to działa? ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 13
14 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Sygnały elektryczne Komórki nerwowe wytwarzają sygnały elektryczne zwane potencjałami czynnościowymi Umożliwiają one przenoszenie sygnału z jednej części ciała do drugiej Wytworzenie sygnałów elektrycznych jest możliwe dzięki istnieniu różnicy stężeń jonów pomiędzy zewnętrzna i wewnętrzną częścią błony komórkowej 14
15 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Nerw akson pęczek neuronów naczynia krwionośne nerw 15
16 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT dendryty Neuron jądro siateczka endoplazmatyczna akson osłonka mielinowa zakończenie aksonu 16
17 Neuron ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 17
18 Rodzaje neuronów neurony Purkiniego motoneuron neuron w siatkówce neuron węchowy ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 18
19 Rodzaje neuronów ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 19
20 Neuron ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 20
21 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Mielinizacja Mielina to glikolipid świetna izolacja 21
22 Polaryzacja błony ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 23
23 Potencjał czynnościowy ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 24
24 Po co mielina? ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 25
25 Skokowe przemieszczanie się potencjału czynnościowego ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 26
26 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Przewodzenie skokowe 27
27 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 28
28 Potencjał czynnościowy ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 29
29 Synapsa Potencjał czynnościowy Pęcherzyki synaptyczne Ca 2+ Neurotransmiter Miejsce wiązania neurotransmitera Receptor ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 30
30 Synapsa Neurotransmiter Receptor Efekt Acetylocholina Nikotynowy Muskarynowy Pobudzenie lub hamowanie Potencjał czynnościowy Glicyna Hamowanie Ca 2+ Pęcherzyki synaptyczne Neurotransmiter Glutaminian AMPA NMDA Kainowy Pobudzenie lub hamowanie GABA GABA A Hamowanie GABA B Miejsce wiązania neurotransmitera Dopamina Hamowanie lub pobudzenie Receptor Noradrenalina I Hamowanie lub pobudzenie ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 31
31 Synapsa ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 32
32 Mnogość synaps ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 33
33 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 34
34 Komórki glejowe Astrocyty - transport substancji odżywczych, rozwój neuronów, regulacja poziomu neurotransmiterów i komunikacji synaptycznej; uszczelnianie bariery krewmózg Mikroglej - funkcje odpornościowe Ependyma Neuron Astrocyty Oligodendrocyty tworzą osłonkę mielinową w OUN Ependyma - wyściełają komory mózgu Komórki Schwanna- wzrost prędkości przekazywania sygnału, regeneracja i wzrost neuronów Copyright 2006 Pearson Education Inc. Publishing as Benjamin Cummings Oligodendrocyt Mikroglej Komórki Schwanna ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 35
35 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Bariera krew-mózg 1. Fizyczna i biochemiczna bariera pomiędzy naczyniami krwionośnymi a tkanką nerwową. 2. Umożliwia wybiórczy transport substancji z krwi do płynu mózgowo-rdzeniowego. 3. Specyficzna budowa śródbłonka naczyń krwionośnych bardzo szczelne połącznia. 4. Astrocyty gęsto oplatają naczynia, dlatego też związki przedostają się z naczyń do płynu mózgowo-nerwowego i komórek nerwowych poprzez astrocyty. 36
36 Układ nerwowy (II) DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
37 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Podział anatomiczny układu nerwowego 1) Ośrodkowy układ nerwowy (zwany też centralnym układem nerwowym) mózg i rdzeń kręgowy 2) Obwodowy układ nerwowy (zwany też peryferycznym układem nerwowym) nerwy: czaszkowe i rdzeniowe zwoje: czaszkowe, rdzeniowe i autonomiczne 38
38 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Podział anatomiczny układu nerwowego Mózg Ośrodkowy UN Obwodowy UN Móżdżek Rdzeń przedłużony Nerwy szyjne Rdzeń kręgowy Nerwy piersiowe Nerwy lędźwiowe Nerwy krzyżowe Część ogonowa Copyright 2006 Pearson Education Inc. Publishing as Benjamin Cummings 39
39 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Organizacja funkcjonalna układu nerwowego Ośrodkowy UN Neuron dośrodkowy Integracja, interpretacja Interneuron Neuron odśrodkowy Obwodowy UN Odbiór Receptory, zmysły Ośrodki integracji informacji Odpowiedź Drogi odśrodkowe Copyright 2006 Pearson Education Inc. Publishing as Benjamin Cummings 40
40 OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 41
41 1. Mózg i rdzeń kręgowy otoczone są 3 oponami mózgowymi, które je chronią. Opona miękka jest unaczyniona, tak, aby możliwe było odżywianie tkanki nerwowej. czaszka twarda pajęczynówka miękka opony mózgowe twarda pajęczynówka miękka opony rdzeniowe kręgi rdzeń kręgowy ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 42
42 1. Między oponami a tkanką nerwową przepływa płyn mózgowordzeniowy (CSF), który: amortyzuje wstrząsy rozprowadza substancje odżywcze odprowadza produkty przemiany materii 2. Płyn mózgowo-rdzeniowy tworzony jest z osocza krwi przez splot naczyniówkowy znajdujący się w układzie komorowym mózgu ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 43
43 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Układ komorowy i CSF Wikipedia 44
44 bruzda kora zakręt warstwy kory (istota szara) istota biała istota biała aksony ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 45
45 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Ośrodkowy układ nerwowy LEWA PÓŁKULA PRAWA PÓŁKULA kora nadwzgórze wzgórze istota szara ciało modzelowate komory mózgu jądra podstawne podwzgórze istota biała ciało migdałowate 46
46 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 47
47 1. Mózg obszary odpowiedzialne za myślenie, węch, mowę, wzrok, słuch, ruch ciała płat czołowy płat ciemieniowy płat skroniowy płat potyliczny kora przedruchowa kora przedczołowa (myślenie) pole Broca (mowa) kora węchowa limbiczna kora asocjacyjna I rzędowa kora ruchowa kora czuciowa kora słuchowa kora czuciowa asocjacyjna kora wzrokowa asocjacyjna kora wzrokowa ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 48
48 Homunculus ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 49
49 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 1. Mózg część limbiczna odpowiedzialna za pamięć, uczenie się, emocje wzgórze hipokamp opuszka węchowa ciało migdałowate 50
50 2. Móżdżek obszar odpowiedzialny za koordynację ruchów płat czołowy płat ciemieniowy płat potyliczny płat skroniowy móżdżek ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 51
51 3. Pień mózgu obszary odpowiedzialne za regulację tętna, przełykania, oddychania, ciśnienia krwi płat czołowy płat ciemieniowy płat potyliczny płat skroniowy móżdżek pień mózgu ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 52
52 4. Rdzeń kręgowy obszary odpowiedzialne za wydalanie, erekcję i ejakulację, odruchy, przesyłanie informacji od mózgu na obwód organizmu neuron czuciowy neuron motoryczny istota szara róg grzbietowy korzeń grzbietowy zwój korzenia grzbietowego róg brzuszny istota biała korzeń brzuszny Copyright 2006 Pearson Education Inc. Publishing as Benjamin Cummings ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 53
53 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 54
54 Droga czuciowa Receptory czuciowe integracja Droga motoryczna Narząd docelowy Obwodowy UN Ośrodkowy UN ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 55
55 Podział obwodowego układu nerwowego Mózg Rdzeń Obwodowy układ nerwowy Droga czuciowa (dośrodkowa, aferentna) bodźce z zewnątrz bodźce z wewnątrz Postawa Lokomocja Somatyczna Oprawa ruchowa Współczulna Autonomiczna Przywspółczulna Droga motoryczna (odśrodkowa, eferentna) Jelitowa (visceromotoryczna) Regulacja czynności narządów wewnętrznych Koordynacja procesów metabolicznych ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 56
56 Rodzaje receptorów Typ bodźca: chemoreceptory termoreceptory osmoreceptory baroreceptory mechanoreceptory elektroreceptory fotoreceptory nocyceptory Źródło bodźca: exteroreceptory interoreceptory proprioreceptory ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 57
57 Mechanoreceptory rozmieszczenie w skórze skóra naskórek A Ciałka Meissnera delikatny dotyk, wibracje niskich częstotliwości B Tarcza Merkla dotyk, delikatny nacisk C Wolne zakończenia nerwowe ból D Ciałka Pacciniego czucie głębokie: rozciąganie, wibracje wysokiej częstotliwości E Ciałka Ruffiniego rozciąganie Termoreceptory oddzielne zimna i ciepła ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 58
58 Mechanoreceptory receptory dotyku i nacisku receptory ciałko Meissnera dyski Merkela ciałko Paciniego ciałko Ruffiniego obszary czuciowe nacisk i dotyk stymulacja odpowiedź ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 59
59 ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT Nerwy i zwoje Obwodowy układ nerwowy (zwany też peryferycznym układem nerwowym) nerwy: czaszkowe i rdzeniowe zwoje: czaszkowe, rdzeniowe i autonomiczne Nerwy to grupy aksonów Zwoje to grupy ciał neuronów 60
60 Droga czuciowa (dośrodkowa, aferentna) zwój czuciowy neuron czuciowy rdzeń kręgowy receptor ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 61
61 Droga motoryczna somatyczna (odśrodkowa, eferentna) motoneuron rdzeń kręgowy nerw rdzeniowy mięsień szkieletowy ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 62
62 Droga motoryczna autonomiczna (odśrodkowa, eferentna) rdzeń kręgowy zwój autonomiczny motoneuron II rzędu motoneuron I rzędu jelito grube ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 63
63 Autonomiczny układ nerwowy Współczulny Przywspółczulny Pobudzanie (+) szyjne Hamowanie (-) piersiowe lędźwiowe krzyżowe ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 64
64 Autonomiczny układ nerwowy OUN Obwodowy UN neuron przedzwojowy obwodowy zwój autonomiczny neuron zazwojowy efektor ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 65
65 Autonomiczny układ nerwowy przywspółczulny współczulny OUN Obwodowy UN OUN Obwodowy UN ACh neuron przedzwojowy ACh neuron przedzwojowy rec. nikotynowy rec. nikotynowy neuron zazwojowy neuron zazwojowy rec. muskarynowy ACh rec. adrenergiczny NA efektor efektor ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 66
66 Autonomiczny układ nerwowy OUN Obwodowy UN ACh neuron przedzwojowy współczulny rdzeń nadnerczy rec. nikotynowy adrenalina komórka docelowa rec. adrenergiczny ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 67
67 AUTONOMICZNY PRZYWSPÓŁCZULNY WSPÓŁCZULNY SOMATY CZNY ciała neuronów w ośrodkowym UN obwodowy UN neurotransmiter 1-neuronowa droga narząd docelowy skutek mocno zmielinizowane aksony 2-neuronowa droga mięśnie szkieletowe mięśnie słabo zmielinizowane aksony przedzwojowe zwój niezmielinizowane aksony zazwojowe Mięśnie rdzeń nadnerczy naczynia słabo zmielinizowane aksony przedzwojowe zwój niezmielinizo wane aksony zazwojowe mięśnie gładkie, gruczoły, mięsień sercowy Porównanie motoneuronów w somatycznym i autonomicznym układzie nerwowym ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 68
68 Nerwy i zwoje To wszystkie nerwy pozostające poza mózgiem i rdzeniem kręgowym. Dzielimy je na: nerwy czaszkowe (12 par), które są m.in odpowiedzialne za odczucia smakowe, węchowe, wzrokowe, mimikę nerwy rdzeniowe (31 par), które doprowadzają informację od receptorów do rdzenia (droga czuciowa) i od rdzenia do narządów docelowych (droga efferentna) ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 69
69 Nerwy czaszkowe (12 par) (I) węchowy (II) wzrokowy (III) okoruchowy (IV) bloczkowy (V) trójdzielny (VI) odwodzący (VII) twarzowy (VIII) przedsionkowo - ślimakowy (IX) językowo - gardłowy (X) błędny (XI) dodatkowy (XII) podjęzykowy ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 70
70 Nerwy czaszkowe - funkcje czuciowe moto PW PW - przywspółczulne czuciowe moto PW ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 71
71 I Nerw węchowy FUNKCJA nerw czuciowy, przenoszący bodźce z nabłonka węchowego ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 72
72 III Nerw okoruchowy FUNKCJA nerw z: włóknami motorycznymi - ruch gałki ocznej, włóknami przywspółczulnymi motoneuronami akomodacja oka ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 73
73 V Nerw trójdzielny FUNKCJA nerw czuciowy, przenoszący bodźce z twarzy, część motoryczna koordynuje ruchy żuchwy nerw oczny V1 nerw trójdzielny V część czuciowa nerwu trójdzielnego nerw szczękowy V2 nerw żuchwowy V3 część motoryczna nerwu trójdzielnego ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 74
74 VII Nerw twarzowy gałęzie skroniowa jarzmowa policzkowa żuchwy szyi FUNKCJA nerw mieszany, głównie motoryczny mimika twarzy, przywspółczulny - kontrola ślinianek, gruczołu łzowego, czuciowy - smak ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 75
75 X Nerw błędny FUNKCJA nerw mieszany, głównie przywspółczulny ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 76
76 Nerwy rdzeniowe Nerwy szyjne Nerwy piersiowe Nerwy lędźwiowe Nerwy krzyżowe Część ogonowa Copyright 2006 Pearson Education Inc. Publishing as Benjamin Cummings ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 77
77 Nerwy rdzeniowe ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 78
78 neuron czuciowy neuron motoryczny istota szara róg grzbietowy korzeń grzbietowy zwój korzenia grzbietowego róg brzuszny istota biała korzeń brzuszny Copyright 2006 Pearson Education Inc. Publishing as Benjamin Cummings ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 79
79 Odruchy wrodzone (bezwarunkowe) nabyte (warunkowe) somatyczne autonomiczne ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 80
80 Odruch kolanowy ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 81
81 1) Uderzenie w więzadło rzepki pobudza wrzecionka w mięśniu czworogłowym 2) Włókna aferentne (niebieskie) w rdzeniu kręgowym tworzą synapsy z motoneuronami i interneuronami 3a) Motoneuron (czerwony) wysyła impulsy do mięśnia czworogłowego powodując jego skurcz i wyprost kolana 3b) Interneurony (zielone) tworzą synapsę hamującą z neuronami rogów brzusznych (fioletowe) co zapobiega skurczowi mięśnia antagonistycznego ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 82
82 Organizacja funkcjonalna układu nerwowego ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 83
Układ nerwowy (II) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Układ nerwowy (II) DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 2 Potencjał czynnościowy
Prof. dr hab. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska ANATOMIA I MORFOLOGIA FUNKCJONALNA CZŁOWIEKA
Prof. dr hab. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska ANATOMIA I MORFOLOGIA FUNKCJONALNA CZŁOWIEKA 1 Układ nerwowy i zmysły dr Magdalena Markowska Zakład Fizjologii Zwierząt Instytut Zoologii, Wydział Biologii,
Podstawy fizjologii zwierząt
Podstawy fizjologii zwierząt DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 1 Plan wykładu
biologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Układ nerwowy. Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe
Układ nerwowy Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe Tkanka nerwowa Komórki nerwowe NEURONY Komórki glejowe Typy neuronów Czuciowe (afferentne)
Układ nerwowy. /Systema nervosum/
Układ nerwowy /Systema nervosum/ Autonomiczny układ nerwowy Autonomiczny układ nerwowy = = wegetatywny -jest częścią UN kontrolującą i wpływającą na czynności narządów wewnętrznych, w tym mięśni gładkich,
Dr inż. Marta Kamińska
Nowe techniki i technologie dla medycyny Dr inż. Marta Kamińska Układ nerwowy Układ nerwowy zapewnia łączność organizmu ze światem zewnętrznym, zezpala układy w jedną całość, zprawując jednocześnie nad
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Autonomiczny układ nerwowy - AUN
Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych
Somatosensoryka. Marcin Koculak
Somatosensoryka Marcin Koculak Systemy czucia somatycznego CZUCIE POWIERZCHNIOWE DOTYK, BÓL, TEMPERATURA CZUCIE GŁĘBOKIE PROPRIOCEPCJA MIĘŚNIE, STAWY, ŚCIĘGNA CZUCIE Z NARZĄDÓW RUCHU CZUCIE TRZEWNE WISCEROCEPCJA
Autonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy
Autonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy System Nerwowy Ośrodkowy System Nerwowy Analizuje, interpretuje i przechowuje informacje Zarządza organami Obwodowy System Nerwowy Transmisja informacji z i do OSN
Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym
Budowa i funkcje Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz integrację narządów wewnętrznych.
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Układ nerwowy wykrywa zmiany zachodzące wewnątrz i na zewnątrz ustroju i reaguje na nie. Steruje wieloma ważnymi dla życia funkcjami
w kontekście percepcji p zmysłów
Układ nerwowy człowieka w kontekście percepcji p zmysłów Układ nerwowy dzieli się ę na ośrodkowy i obwodowy. Do układu nerwowego ośrodkowego zalicza się mózgowie (mózg, móżdżek i pień mózgu) oraz rdzeń
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Podstawową jednostką budulcowa i funkcjonalną układu nerwowego jest - neuron
Układ nerwowy człowieka Podstawową jednostką budulcowa i funkcjonalną układu nerwowego jest - neuron Przewodnictwo skokowe w neuronach (kanały sodowe i potasowe) W aksonach mających osłonki mielinowe potencjały
Czucie bólu z zębów człowieka. dr n. med. Marcin Lipski dr n. med. Jarosław Zawiliński
Czucie bólu z zębów człowieka dr n. med. Marcin Lipski dr n. med. Jarosław Zawiliński Nerwy Nerw trójdzielny Nerw szczękowy i nerw żuchwowy Gałęzie zębowy ww nerwów Miazga Włókna aferentne czuciowe Włókna
grupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)
grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie
Wprowadzenie. ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia. Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103
ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103 Wprowadzenie Udar mózgu jest schorzeniem uszkadzającym mózg. W związku
Tkanka nerwowa. Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie
Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie Tkanka nerwowa Substancja międzykomórkowa: prawie nieobecna (blaszki podstawne) pobudliwość przewodnictwo
Ćwiczenie XIII Autonomiczny układ nerwowy
Ćwiczenie XIII Autonomiczny układ nerwowy Organizacja układu autonomicznego Niezależny od naszej woli Sympatyczny i parasympatyczny - układ limbiczny - wyjście poprzez podwzgórze - komponenta w wyrażaniu
Budowa i funkcje komórek nerwowych
Budowa i funkcje komórek nerwowych Fizjologia Komórki nerwowe neurony w organizmie człowieka około 30 mld w większości skupione w ośrodkowym układzie nerwowym podstawowa funkcja przekazywanie informacji
ośrodkowy układ nerwowy
receptory ośrodkowy układ nerwowy efektory układ autonomiczny ... ośrodkowy układ nerwowy receptory... układ autonomiczny obwodowy układ nerwowy Ogólny schemat połączeń systemu nerwowego... efektory układu
Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 1 :
Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 1 : 8.10.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ II gr 08:00 10:0 III gr 10:15 11:45 IV gr 12:00 13:30
Fizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory
Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Iinformacja o intensywności bodźca: 1. Kodowanie intensywności bodźca (we włóknie nerwowym czuciowym) odbywa się za pomocą zmian częstotliwość
Fizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Regulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza.
Regulacja nerwowo-hormonalna 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. 2. Zaznacz nazwę struktury, która koordynuje działalność wszystkich
- mózgowie i rdzeń kręgowy
Układ nerwowy obwodowy Systema nervosum periphericum JTB Podział układu nerwowego Układ nerwowy ośrodkowy - mózgowie i rdzeń kręgowy Układ nerwowy obwodowy - 12 par nerwów czaszkowych i ich zwojów, - 31
Dr inż. Marta Kamińska
Wykład 4 Nowe techniki i technologie dla medycyny Czynność bioelektryczna organizmu ludzkiego Dr inż. Marta Kamińska Wykład 4 Układ nerwowy Układ nerwowy zapewnia łączność organizmu ze światem zewnętrznym,
w kontekście percepcji zmysłów Przygotowała: Bożena Kostek
Układ nerwowy człowieka w kontekście percepcji zmysłów Przygotowała: yg Bożena Kostek recepto ory ośrodkowy układ nerwowy efektory układ autonomiczny ... ośrodkowy układ nerwowy re eceptory... układ autonomiczny
Układ nerwowy. Ośrodkowy i Obwodowy
Układ nerwowy Ośrodkowy i Obwodowy Układ nerwowy Ośrodkowy (centralny) układ nerwowy (CUN) Obwodowy układ nerwowy (OUN) Odbiera sygnały z otoczenia lub narządów wewnętrznych i przekazuje je za pośrednictwem
UKŁAD NERWOWY I HORMONALNY - PRZYKŁADOWE PYTANIA POWTORZENIOWE
UKŁAD NERWOWY I HORMONALNY - PRZYKŁADOWE PYTANIA POWTORZENIOWE Budowa i funkcje tkanki nerwowej 1. Narysuj neuron i podpisz jego elementy. 2. Wykaż zależność między budową i funkcją neuronu. 3. Jaką funkcję
ANATOMIA FUNKCJONALNA
BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM II UKŁADY: naczyniowy, oddechowy, trawienny, moczowy, płciowy, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, narządów zmysłów, powłoka wspólna Akademia Wychowania Fizycznego
Neuroanatomia. anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny. dr Marek Binder
Neuroanatomia anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny dr Marek Binder 4 móżdżek funkcje utrzymanie równowagi i napięcia mięśniowego dostrojenie precyzji ruchów (objawy uszkodzenia:
Układ nerwy- ćwiczenia 1/5
Układ nerwy- ćwiczenia 1/5 Badanie neurologiczne - ĆWICZENIA Wybrane elementy badania układu nerwowego (badanie nerwów czaszkowych, badanie wybranych odruchów mono- i polisynaptycznych, badanie czucia
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Ośrodkowy układ nerwowy składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego.
Podział układu nerwowego Układ nerwowy człowieka dzieli się na dwie zasadnicze części. Są nimi: ośrodkowy (centralny) układ nerwowy i obwodowy układ nerwowy, czyli system nerwów i zakończeń nerwowych wraz
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY. SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie ruchami dowolnymi) Ośrodki pnia
Układ limbiczny. Przetwarzanie informacji przez mózg. kognitywistyka III. Jacek Salamon Tomasz Starczewski
Jacek Salamon Tomasz Starczewski Przetwarzanie informacji przez mózg kognitywistyka III Co to takiego? Inaczej układ rąbkowy lub układ brzeżny. Jest zbiorczą nazwą dla różnych struktur korowych i podkorowych.
Czynność rdzenia kręgowego Odruch
Czynność rdzenia kręgowego Odruch Bodziec za słaby nie wywołuje rozchodzącego się impulsu, ale tylko zmiany miejscowe bodziec podprogowy. Najsłabszy bodziec wywołujący już impuls bodziec progowy. Każdy
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium. M.Eng. Michal Adam Michalowski
Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego
Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego CZASZKA 1. Połączenia ścisłe kości czaszki. Ciemiączka 2. Staw szczytowo-potyliczny 3. Staw
Człowiek układ nerwowy, zmysły, odruchy
Człowiek układ nerwowy, zmysły, odruchy Paweł Strumiłło Zakład Elektroniki Medycznej Człowiek - anatomia i fizjologia Anatomia (budowa organizmu) Fizjologia (funkcjonownie organizmu) http://www.youtube.com/watch?v=ncpoio1fq5q&nr=1
SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
FIZJOLOGIA ZWIERZĄT prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta rok akad. 2012/2013
FIZJOLOGIA ZWIERZĄT prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta rok akad. 2012/2013 CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE Zmieniająca się w ciągu roku długość dnia i nocy (fotoperiod), wyznacza sezonowość zmian pozostałych czynników:
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Obwodowy układ nerwowy 31 par nerwów rdzeniowych 12 par nerwów czaszkowych Autonomiczny układ nerwowy Obwodowy układ nerwowy Większość
Rozdział 3. Ograniczenia i połączenia dołów i przestrzeni czaszki Rozdział 4. Mięśnie i powięzie głowy, szyi i karku
Spis treści 7 Spis treści Rozdział 1. Okolice głowy, szyi i karku... 13 Rozdział 2. Kościec głowy i szyi... 23 2.1. Kościec głowy... 23 2.1.1. Czaszka mózgowa... 23 2.1.1.1. Ściana przednia... 23 2.1.1.2.
Potencjał spoczynkowy i czynnościowy
Potencjał spoczynkowy i czynnościowy Marcin Koculak Biologiczne mechanizmy zachowania https://backyardbrains.com/ Powtórka budowy komórki 2 Istota prądu Prąd jest uporządkowanym ruchem cząstek posiadających
PODSTAWY NEUROANATOMII
ROZDZIAŁ 1 PODSTAWY NEUROANATOMII Urok neurologii, w porównaniu z innymi dziedzinami medycyny praktycznej, polega na sposobie, w jaki zmusza nas do codziennego kontaktu z naukami podstawowymi. Aby wyjaśnić
ANATOMIA CZŁOWIEKA REPETYTORIUM NA PODSTAWIE ANATOMII CZŁOWIEKA A. BOCHENKA M. REICHERA PRZYGOTOWALI UZUPEŁNIAJĄC I REDAGUJĄC
ANATOMIA CZŁOWIEKA REPETYTORIUM NA PODSTAWIE ANATOMII CZŁOWIEKA A. BOCHENKA M. REICHERA PRZYGOTOWALI UZUPEŁNIAJĄC I REDAGUJĄC RYSZARD ALEKSANDROWICZ BOGDAN CISZEK KRZYSZTOF KRASUCKI & PZWL ANATOMIA CZŁOWIEKA
Rozdział 4 IDENTYFIKACJA I ANALIZA FIZJOLOGICZNYCH SYSTEMÓW STEROWANIA
59 Rozdział 4 IDENTYFIKACJA I ANALIZA FIZJOLOGICZNYCH SYSTEMÓW STEROWANIA Fizjologiczne systemy sterowania to systemy pełniące rolę koordynatora poszczególnych narządów, układów, a także pojedynczych komórek.
Diagnostyka i protetyka słuchu i wzroku. Układ nerwowy człowieka. Przygotowała: prof. Bożena Kostek
Diagnostyka i protetyka słuchu i wzroku Układ nerwowy człowieka Przygotowała: prof. Bożena Kostek receptory ośrodkowy układ nerwowy efektory układ autonomiczny ... ośrodkowy układ nerwowy receptory...
Dział II. TKANKI POBUDLIWE. UKŁAD NERWOWY. FIZJOLOGIA NARZĄDÓW ZMYSŁÓW.
Dział II. TKANKI POBUDLIWE. UKŁAD NERWOWY. FIZJOLOGIA NARZĄDÓW ZMYSŁÓW. Ćw. 1. Pobudliwość, pobudzenie. Tkanki pobudliwe. Tkanka nerwowa. (13-16 XI 2018) 1. Doświadczenia z wykorzystaniem animacji i symulacji
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE PZWL. Wydawnictwo Lekarskie
W ł a d y s ł a w Z. T r a c z y k Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE Wydawnictwo Lekarskie PZWL prof. dr hab. med. WŁADYSŁAW Z. TRACZYK Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE W ydanie VIII - uaktualnione M Wydawnictwo
Fizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Tkanka mięśniowa pobudliwość kurczliwość Miofilamenty nie kurczą się, lecz przesuwają względem siebie ( główki miozyny kroczą po aktynie)
Tkanka mięśniowa Aparat kuczliwy: miofilamenty cienkie (aktyna i białka pomocnicze) miofilamenty grube (miozyna 2) pobudliwość kurczliwość Miofilamenty nie kurczą się, lecz przesuwają względem siebie (
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,
CZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z
CZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z NARZĄD CORTIEGO RZĘSKI ZEWNĘTRZNA KOMÓREK SŁUCHOWYCH JORASZ, U., WYKŁADY Z PSYCHOAKUSTYKI, WYDAWNICTWO NAUKOWE UAM, POZNAŃ 1998
Ćwiczenie 2 RDZEŃ KRĘGOWY FUNKCJE DRÓG I OŚRODKÓW RDZENIOWYCH
Ćwiczenie 2 RDZEŃ KRĘGOWY FUNKCJE DRÓG I OŚRODKÓW RDZENIOWYCH Budowa łuku odruchowego 1 2 Receptor Protoneuron neuron czuciowy 3 Ośrodek (tu integracja odruchu) 4 Motoneuron neuron ruchowy 5 Efektor Prawo
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA MECHANIZMY KONTROLI RUCHOWEJ SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie
Podstawy anatomii, wykłady
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Nauk Przyrodniczych Zakład: Anatomii i Antropologii Podstawy anatomii, wykłady Osoby prowadzące przedmiot: Barbara Duda, prof. nadzw. dr hab.,
Neurofizjologia WYKŁAD 5
Neurofizjologia WYKŁAD 5 Ogólne właściwości układów recepcyjnych. Układ czucia dotyku i bólu Prof. dr hab. Krzysztof Turlejski Uniwersytet im. Kard. Stefana Wyszyńskiego Ogólne prawidłowości recepcji Bodźcem
2. Plan wynikowy klasa druga
Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3
Układ nerwowy. /Systema nervosum/
Układ nerwowy /Systema nervosum/ Ośrodkowy układ nerwowy i drogi nerwowe Podział funkcjonalny układu nerwowego: 1. Układ nerwowy dośrodkowy (=aferentny=czuciowy=informacyjny) 2. Układ nerwowy odśrodkowy
Topic: Funkcje wybranych części mózgu.
Nerwy czaszkowe. Topic: Funkcje wybranych części mózgu. Tomi:11 V 2000 r. 17 V 2000 r. 18 V 2000 r. Patrz. układ autonomiczny Nr Nazwa Wg. Tomi Wg. Hosera Wg. Wiśniewskiego Co robi? I. Węchowy Czuciowy
Kresomózgowie 2. Krzysztof Gociewicz
Kresomózgowie 2 Krzysztof Gociewicz krzysztof.gociewicz@doctoral.uj.edu.pl Czas na Ciebie! :-) Kora mózgowa funkcje percepcja kontrola ruchowa uwaga pamięć emocje myślenie główne struktury płaty:
Układ nerwowy. Układ nerwowy dzieli się na część ośrodkową (mózgowie i rdzeń kręgowy) oraz część obwodową - układ nerwów i zakończeń nerwowych.
Układ nerwowy Zadaniem układu nerwowego jest nadzorowanie czynności narządów wewnętrznych żywego organizmu oraz umożliwianie mu kontaktów ze światem zewnętrznym. Układ nerwowy dzieli się na część ośrodkową
SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Biological mechanisms of behaviour - physiology 3.
Ruch i mięśnie. dr Magdalena Markowska
Ruch i mięśnie dr Magdalena Markowska Zjawisko ruchu Przykład współpracy wielu układów Szkielet Szkielet wewnętrzny: szkielet znajdujący się wewnątrz ciała, otoczony innymi tkankami. U kręgowców składa
Wykład 1. Zwierzę w środowisku
Wykład 1 Zwierzę w środowisku PLAN WYKŁADU WARUNKI ŻYCIA NA ZIEMI: Dzień/noc, pory roku Fotoperiod skażenie światłem Środowisko wodne vs lądowe SYGNAŁY ŚRODOWISKOWE: Zapachy Dźwięki Dotyk Temperatura CECHY
DNO ŻOŁ DKA TRZON ŻOŁ DKA UJŚCIE ODŹWIERNIKA ODŹWIERNIK KRZYWIZNA MNIEJSZA ŻOŁ DKA, NIEOKREŚLONA KRZYWIZNA WIĘKSZA ŻOŁ DKA, NIEOKREŚLONA
Zał cznik C.64. TEMOZOLOMIDUM L.p. 1. TEMOZOLOMIDUM C16 2. TEMOZOLOMIDUM C16.0 3. TEMOZOLOMIDUM C16.1 4. TEMOZOLOMIDUM C16.2 5. TEMOZOLOMIDUM C16.3 6. TEMOZOLOMIDUM C16.4 7. TEMOZOLOMIDUM C16.5 8. TEMOZOLOMIDUM
Ośrodkowy układ nerwowy i drogi nerwowe
Układ nerwowy Ośrodkowy układ nerwowy i drogi nerwowe Podział funkcjonalny układu nerwowego: 1. Układ nerwowy dośrodkowy (=aferentny=czuciowy=informacyjny) 2. Układ nerwowy odśrodkowy (=eferentny): a)
Skóra. - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2. - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała
Skóra - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2 - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała - grubość skóry jest zmienna i w zależności od okolicy ciała wynosi
Neurobiologia WYKŁAD 5
Neurobiologia WYKŁAD 5 Ogólne właściwości układów recepcyjnych. Układ czucia dotyku i bólu Prof. dr hab. Krzysztof Turlejski Uniwersytet im. Kard. Stefana Wyszyńskiego Ogólne prawidłowości recepcji Bodźcem
TEMOZOLOMIDUM. Załącznik C.64. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Lp.
Załącznik C.64. TEMOZOLOMIDUM 1. TEMOZOLOMIDUM C16 2. TEMOZOLOMIDUM C16.0 3. TEMOZOLOMIDUM C16.1 4. TEMOZOLOMIDUM C16.2 5. TEMOZOLOMIDUM C16.3 6. TEMOZOLOMIDUM C16.4 7. TEMOZOLOMIDUM C16.5 8. TEMOZOLOMIDUM
Plastyczność mózgu a Kinezjologia Edukacyjna
Halina Nawrocka Plastyczność mózgu a Kinezjologia Edukacyjna Mielinizacja wyznacza kolejność rozwoju człowieka. Najpierw potrafimy wydawać dźwięki, a potem dopiero chodzić. Najpierw zaczynamy widzieć,
Multimedial Unit of Dept. of Anatomy JU
Multimedial Unit of Dept. of Anatomy JU Ośrodkowy układ nerwowy zaczyna się rozwijać na początku 3. tygodnia w postaci płytki nerwowej, położonej w pośrodkowo-grzbietowej okolicy, ku przodowi od węzła
Homeostaza. Regulacja hormonalna i nerwowa środowiska wewnętrznego. Rozwój odporności organizmu
Homeostaza. Regulacja hormonalna i nerwowa środowiska wewnętrznego. Rozwój odporności organizmu HOMEOSTAZA zdolność do utrzymywania stałości środowiska wewnętrznego ustroju, mimo zmian zachodzących w środowisku
Na okładce preparat anatomiczny ze zbiorów Muzeum Anatomii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Fot. Jacenty Urbaniak
RECENZENT Prof. dr hab. med. Janina Sokołowska-Pituchowa PROJEKT OKŁADKI Marcin Bruchnalski Na okładce preparat anatomiczny ze zbiorów Muzeum Anatomii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Fot.
Tkanka nerwowa. pobudliwość przewodnictwo
Komórki: komórki nerwowe (neurony) - sygnalizacja, neurosekrecja komórki neurogleju (glejowe) - ochrona, wspomaganie Tkanka nerwowa Substancja międzykomórkowa: prawie nieobecna (blaszki podstawne) pobudliwość
Tkanka nerwowa. neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające)
Tkanka nerwowa neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające) Sygnalizacja w komórkach nerwowych 100 tys. wejść informacyjnych przyjmowanie sygnału przewodzenie
ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:
UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości
Data utworzenia :30 Anna M. Czarnecka. 1. Budowa komórki nerwowej:
1. Budowa komórki nerwowej: Neurony są zróżnicowane morfologicznie i czynnościowe. Różnice dotyczą przede wszystkim kierunku przenoszenia informacji w układzie nerwowym i długości aksonów: a) Jednobiegunowa
Fizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Zmysły i czucie DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Zmysły i czucie DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Pięć zmysłów Po co są zmysły Odbieranie i przetwarzanie informacji z otaczającego środowiska
Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A. Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne
Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne napięcie elektryczne, zwane napięciem na błonie. Różnica potencjałów to ok.
Wstęp do neuroanatomii. Kacper Łukasiewicz
Wstęp do neuroanatomii Kacper Łukasiewicz Płaszczyzny przekrojów czołowa poprzeczna strzałkowa Rozwój Źródło: Anatomia Ośrodkowego Układu Nerwowego dla Studentów H. Dobaczewska Neurulacja: ektoderma, czyli
Tkanka nerwowa. pobudliwość przewodnictwo
Komórki: komórki nerwowe (neurony) - sygnalizacja, neurosekrecja komórki neurogleju (glejowe) - ochrona, wspomaganie Tkanka nerwowa Substancja międzykomórkowa: prawie nieobecna (blaszki podstawne) pobudliwość
UKŁAD NERWOWY. opracowanie: Robert Duszyński
UKŁAD NERWOWY opracowanie: Robert Duszyński 1 CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Układ nerwowy człowieka (łac. systema nervosum) zbudowany jest z tkanki nerwowej, integruje działalność organizmu, rejestruje bodźce,
Części OUN / Wzgórze / Podwzgórze / Śródmózgowie / Most / Zespoły naprzemienne
Części OUN / Wzgórze / Podwzgórze / Śródmózgowie / Most / Zespoły naprzemienne 1) Schemat OUN: Ośrodkowy Układ Nerwowy składa się z: a) Kresomózgowia b) Międzymózgowia: - wzgórze; -zawzgórze; -nadwzgórze;
tel:
Miękki model mózgu, 8 części Nr ref: MA00741 Informacja o produkcie: Miękki model mózgu, 8 części Wysokiej jakości, realistyczny model mózgu człowieka, wykonany z miękkiego materiału, przypominającego
Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium. M.Eng. Michal Adam Michalowski
Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.
Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.
Zmysły i czucie DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Zmysły i czucie DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Pięć zmysłów Po co są zmysły Odbieranie i przetwarzanie informacji z otaczającego środowiska
Obowiązuje mianownictwo w języku łacińskim.
PROGRAM ĆWICZEŃ WYDZIAŁ LEKARSKI 2011/2012 Ćwiczenie 1 03 05.10.2011 Wprowadzenie do zajęć prosektoryjnych. Obowiązuje mianownictwo w języku łacińskim. Ogólne miana anatomiczne. Płaszczyzny, osie i kierunki