PIERWSZY W POLSCE OGRÓD SPRAWIEDLIWYCH

Transkrypt

1 Informacja prasowa Warszawa, 6 marca 2014 PIERWSZY W POLSCE OGRÓD SPRAWIEDLIWYCH 5 czerwca nastąpi otwarcie pierwszego w Polsce Ogrodu Sprawiedliwych. Inauguracja Ogrodu towarzyszyć będzie tegorocznym obchodom Święta Wolności 25. rocznicy zwycięstwa nad komunizmem. Pojęcie Sprawiedliwego użyte po raz pierwszy w Memoriale Yad Vashem z upływem lat nabrało uniwersalnego wymiaru. Tytuł, święto oraz upamiętniające Sprawiedliwych ogrody służą honorowaniu nie tylko Sprawiedliwych uznanych przez Yad Vashem (osób, które w czasie II wojny światowej niosły pomoc Żydom), ale wszystkich, którzy w obliczu totalitaryzmu i ludobójstwa mieli odwagę bronić godności człowieka, pomagać ofiarom, czy występować w obronie prawdy. Definicja ta obejmuje Sprawiedliwych spod wszystkich szerokości geograficznych, którzy swoich czynów dokonali w XX i XXI wieku. Dom Spotkań z Historią był jednym z sygnatariuszy apelu wystosowanego w 2012 roku przez działający we Włoszech Komitet Światowego Ogrodu Sprawiedliwych (GARIWO) skierowanego do Unii Europejskiej o ustanowienie Europejskiego Dnia Sprawiedliwych wszystkich reżimów totalitarnych. Jak pisali twórcy apelu: Dziś za Sprawiedliwych uważamy również tych, którzy sprzeciwiali się ludobójstwu Ormian, udzielali pomocy ofiarom wojny w Ruandzie, Kambodży czy w czasie czystek etnicznych w krajach byłej Jugosławii. Na miano Sprawiedliwych zasługują również ci, którzy mówili otwarcie o Gułagu. 10 maja 2012 roku Parlament Europejski przychylił się do apelu obywateli UE, przyjmując rezolucję ustanawiającą 6 marca Dniem Pamięci o Sprawiedliwych. 6 marca 2013 roku powołano w Domu Spotkań z Historią w Warszawie Komitet Honorowy Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych, na czele którego stanął Premier Tadeusz Mazowiecki. Komitet za cel swojej dzialności uznał:

2 wspieranie przedsięwzięć edukacyjnych upowszechniających postawy Sprawiedliwych oraz działania mające na celu włączenie tych zagadnień do programu nauczania w szkołach; utworzenie Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie. 17 lutego 2014 roku, podczas drugiego posiedzenia, komitet zmienił nazwę na Komitet Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie, a na jego nowego przewodniczącego wybrano Prezesa Ośrodka KARTA Zbigniewa Gluzę. Na tym samym posiedzeniu przyjęto propozycję lokalizacji Ogrodu Sprawiedliwych na terenie dzielnicy Wola oraz w drodze głosowania wybrano sześciu Sprawiedliwych, którzy zostaną uhonorowani w czerwcu br. Charakter warszawskiego Ogrodu będzie nawiązywał do istniejącego w Mediolanie Światowego Ogrodu Sprawiedliwych, w którym honorowani są również polscy Sprawiedliwi. Polski Ogród Sprawiedliwych powstanie na skwerze Generała Jana Jura-Gorzechowskiego. W 2014 roku w warszawskim ogrodzie zostaną upamiętnieni: Marek Edelman, Magda Grodzka-Gużkowska, Jan Karski, Antonia Locatelli, Tadeusz Mazowiecki, Anna Politkowska. Co roku będą honorowane kolejne osoby. Kandydaturę może zgłosić każdy, natomiast zatwierdzać je poprzez głosowanie będzie Komitet Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie. BIOGRAMY SPRAWIEDLIWYCH Marek Edelman ( ) w czasie II wojny światowej należał do Powszechnego Żydowskiego Związku Robotniczego (Bund), był wśród założycieli Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB). Walczył w Powstaniu w Getcie Warszawskim, był zastępcą komendanta ŻOB, a po śmierci Mordechaja Anielewicza został ostatnim dowodcą sił powstańczych. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie na stałe zamieszkał w Łodzi, skończył medycynę i pracował jako lekarz kardiolog. Od połowy lat 70. działacz opozycji demokratycznej, był m.in. współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników, działaczem Solidarności, współpracował z podziemnym Tygodnikiem Mazowsze. Magda Grodzka-Gużkowska ( ) jako 15-latka zaczęła działać w konspiracji. Była zaangażowana w działalność Żegoty, pomagając ukrywającym się Żydom i organizując ratowanie żydowskich dzieci. Była łączniczką, kolporterką prasy podziemnej, przewodniczką przez zieloną granicę. Brała udział w Powstaniu Warszawskim. Przeszła przez 6 obozów jenieckich. Koniec wojny zastał ją we Włoszech, skąd przedostała się do Anglii i dalej do Kanady. W 1974 roku wróciła do Polski i zdecydowała się pomagać dzieciom autystycznym. Wspierała Polską Akcję Humanitarną, m.in. organizując konwoje do oblężonego Sarajewa. Jan Karski (Jan Romuald Kozielewski, ) działacz podziemia, kurier i emisariusz władz Polskiego Państwa Podziemnego. W 1941 roku 2

3 zainteresował się losem eksterminowanych Żydów; dwukrotnie przedostał do getta warszawskiego, dotarł również w przebraniu niemieckiego żołnierza do obozu przejściowego w Izbicy dla więźniów zsyłanych do obozu zagłady w Bełżcu. Jesienią 1942 roku przekazał władzom brytyjskim informacje o ludobójstwie Żydów, w 1943 roku pojechał do Stanów Zjednoczonych z apelem o ratowanie Żydów. Za swoją działalność został odznaczony najwyższymi odznaczeniami państwowymi polskim Orderem Orła Białego i amerykańskim Medalem Wolności. Rok 2014 w Polsce, uchwałą Sejmu RP VII kadencji z 6 grudnia 2013, ogłoszony został Rokiem Jana Karskiego. Antonia Locatelli ( ) włoska zakonnica i misjonarka w Ruandzie. W Nyamata (niedaleko od stolicy Kigali) założyła szkołę dla dziewczynek, w której uczono m.in. języka francuskiego oraz podstaw rolnictwa. W marcu 1992 stała się świadkiem masakr dokonywanych przez Hutu na Tutsi. Próbując ratować grupę Tutsi, wszczęła alarm telefoniczny dzwoniąc do ambasady belgijskiej, radia RF1 i BBC i informując o tym co dzieje się na jej oczach. W nocy z 9 na 10 marca 1992 roku, dzień po tym zdarzeniu, została zamordowana przed własnym domem przez bojówkę Hutu Interhamwe. Dzięki apelowi Antonii Locatelli media zaczęły wywierać presję na ruandyjski rząd. Tadeusz Mazowiecki ( ) od lat 50. związany ze środowiskami katolickimi w PRL. W 1981 roku został przewodniczącym Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, następnie był doradcą Lecha Wałesy. Był redaktorem naczelnym Tygodnika Solidarność. W stanie wojennym internowany. Ostatni premier PRL i pierwszy premier III Rzeczypospolitej, uczestnik obrad Okrągłego Stołu. W 1992 roku został specjalnym wysłannikiem ONZ w Bośni i Hercegowinie. W 1995 roku po zamordowania w Srebrenicy około ośmiu tysięcy muzułmańskich mężczyzn i chłopców przez wojska Republiki Serbskiej w Bośni, w proteście przeciw bezczynności mocarstw w obliczu zbrodni jako jedyny wysłannik ONZ w historii zrezygnował z tej funkcji. Opublikował raport dotyczący łamania praw człowieka przez wszystkie strony konfliktu. Anna Politkowska ( ) niezależna rosyjska dziennikarka, autorka książek Wtoraja Czeczenskaja oraz Putin's Russia (Rosja Putina). Pracowała między innymi dla gazet Izvestia i Obshchaya Gazeta. W czasie wojen czeczeńskich pisała dla tytułu Novaya Gazeta, który stał się głównym źródłem informacji o konflikcie. Bardzo krytycznie wypowiadała się o łamaniu praw człowieka w Rosji i wojnie w Czeczenii oraz Władimirze Putinie i Ramzanie Kadyrowie (od 2007 prezydent Czeczenii). Wielokrotnie grożono jej śmiercią, próbowano ją również otruć. 7 października 2006 została zastrzelona w Moskwie, w windzie budynku, w którym mieszkała. Sprawcy morderstwa nie zostali wykryci. 3

4 Program obchodów Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych: 6 marca w ramach obchodów Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych odbędą się w Domu Spotkań z Historią warsztaty edukacyjne dla dzieci i młodzieży oraz warsztaty metodyczne dla nauczycieli prezentujące wybrane sylwetki Sprawiedliwych. Uczestnicy warsztatów otrzymają pakiety edukacyjne przygotowane w ramach współpracy z włoską Fundacją GARIWO. O godz. 18:00 zapraszamy do Muzeum Historii Żydów Polskich na wernisaż wystawy Z narażeniem życia. Polacy ratujący Żydów podczas Zagłady. O godz. 19:00 w audytorium Muzeum Historii Żydów Polskich odbędzie się koncert GABY KULKI. SKŁAD KOMITETU OGRODU SPRAWIEDLIWYCH W WARSZAWIE: prof. Władysław Bartoszewski; Bogdan Białek, Prezes Stowarzyszenia im. Jana Karskiego; Alicja Bartuś, Międzynarodowy Dom Spotkań w Oświęcimiu; Konstanty Gebert, publicysta, dziennikarz; Zbigniew Gluza (Przewodniczący Komitetu), Prezes Fundacji Ośrodka KARTA, Redaktor Naczelny kwartalnika Karta ; Annalia Guglielmi (przedstawicielka GARIWO w Polsce); Tomasz Thun-Janowski, Dyrektor Biura Kultury Urzędu m.st. Warszawy; Piotr Jakubowski, Dyrektor Domu Spotkań z Historią; Urszula Kierzkowska, Burmistrz Dzielnicy Wola w Warszawie; Maja Komorowska, aktorka; prof. Lena Kolarska-Bobińska, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego; Jolanta Kurska, Prezeska Fundacji im. Bronisława Geremka; Zbigniew Nosowski, Redaktor Naczelny miesięcznika Więź Wacław Oszajca, jezuita, publicysta; prof. Adam Daniel Rotfeld, współprzewodniczący Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych; Andrzej Rottermund, Dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie; Paula Sawicka, Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita; Michael Joseph Schudrich, Naczelny Rabin Polski; Joanna Sobolewska-Pyz, Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu ; Anna Stupnicka-Bando, Polskie Towarzystwo Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata; Róża Thun, deputowana do Parlamentu Europejskiego; Józef Wancer, Fundacja Auschwitz-Birkenau; Ewa Wierzyńska, Fundacja Edukacyjna Jana Karskiego, Muzeum Historii Polski; Małgorzata Zakrzewska, Przewodnicząca Komisji Kultury i Promocji Rady m.st. Warszawy. Więcej informacji: oraz 4

5 5