ANALIZA KATASTROFY POD SMOLEŃSKIEM

Transkrypt

1 Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość Jarosław Zieliński Koordynator Zespołu ds. monitorowania postępowania wyjaśniającego przyczyny katastrofy TU 154 z dnia 10 kwietnia 2010 r. oraz d/s pomocy rodzinom ofiar ANALIZA KATASTROFY POD SMOLEŃSKIEM W E R S J A R O B O C Z A - S T A N N A D Z I E Ń 8 L I P C A R O K U W a r s z a w a

2 2 I. Analiza dotycząca przygotowań do wizyty polskiej delegacji na czele z Prezydentem RP Lechem Kaczyńskim w Katyniu podczas obchodów 70. rocznicy zbrodni katyńskiej Rozpatrując chronologię wydarzeń, jakie poprzedziły tragiczną katastrofę z 10 kwietnia 2010 roku w Smoleńsku należy przypomnieć, że Prezydent Lech Kaczyński nigdy nie ukrywał swojego przywiązania do pamięci historycznej i mocno podkreślał wagę godnego uczczenia ofiar XX-wiecznych systemów totalitarnych. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w uroczystościach w Katyniu brał udział w poprzednich latach (np. 17 września 2007 roku), tym bardziej było oczywiste, że nie może go zbraknąć podczas obchodów 70. rocznicy zbrodni NKWD na polskich oficerach. Dla obserwatorów oraz uczestników życia publicznego było to całkowicie naturalne. Plany Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego odnośnie jego udziału w uroczystościach upamiętniających zbrodnię z 1940 roku znane były polskiemu rządowi oraz stronie rosyjskiej już co najmniej od stycznia 2010 roku. Należyte przygotowanie tych uroczystości powinno być dla Polski i Polaków ważnym elementem polityki zagranicznej i wypełnieniem zobowiązania wobec ofiar katyńskiego ludobójstwa i na długo przed styczniowymi deklaracjami strona rosyjska dobrze o tym wiedziała. Mimo świadomości co do zamierzeń strony polskiej, podczas konferencji prasowej w dniu 22 stycznia 2010 roku Minister Spraw Zagranicznych Rosji Siergiej Ławrow uchylił się od odpowiedzi na pytanie, czy można spodziewać się udziału Prezydenta Dmitrija Miedwiediewa lub Premiera Władimira Putina w uroczystościach upamiętniających 70. rocznicę tragedii katyńskiej. Pytany o to na konferencji prasowej w Moskwie powiedział tylko, że strona polska nieoficjalnie zapoznała Rosję ze swoimi planami związanymi z tą rocznicą.

3 3 Jesteśmy zainteresowani, by udzielić pomocy w zorganizowaniu uroczystości na naszym terytorium 1. Jak wynika z tych słów, Rosjanie ze swojej strony nie planowali organizowania żadnych uroczystości, a złożyli jedynie deklarację udzielenia pomocy Polsce. Ta informacja w powiązaniu z pojawiającymi się w rosyjskich mediach głosami zaprzeczającymi odpowiedzialności Rosji za zbrodnię katyńską charakteryzowała jej oficjalne stanowisko w tej sprawie. Kolejne dni przyniosły kilka ważnych wydarzeń rozpoczynających serię niezrozumiałych wypowiedzi przedstawicieli polskiego rządu oraz przedstawicieli Rosji. W tym właśnie okresie rozpoczęły się pierwsze oficjalne ustalenia co do kształtu i charakteru przygotowywanych uroczystości. Pismem z dnia 27 stycznia 2010 roku minister Mariusz Handzlik Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej poinformował Ambasadora Federacji Rosyjskiej w Polsce Władimira Grinina, że w duchu pojednania, refleksji i pamięci o polskich i rosyjskich ofiarach, lecz także z nadzieją patrząc na przyszłe pokolenia, Prezydent RP Pan Lech Kaczyński chciałby, wspólnie z Prezydentem Federacji Rosyjskiej Dmitrijem Miedwiediewem, pochylić się nad grobami polskich i rosyjskich ofiar, jakie spoczywają w Lesie Katyńskim. Okazją do tego jest zbliżająca się 70. rocznica wymordowania polskich jeńców przypadająca w kwietniu br. 2. Tak więc już w styczniu br. Kancelaria Prezydenta RP zapowiedziała stronie rosyjskiej, iż Prezydent Lech Kaczyński zamierza wziąć udział w uroczystościach rocznicowych w Katyniu, gdzie chciałby wspólnie z Prezydentem Federacji Rosyjskiej uczcić pamięć jeńców polskich zamordowanych w 1940 roku. Tego samego dnia minister Mariusz Handzlik poinformował Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego, że: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Lech Kaczyński planuje oddać hołd ofiarom na Polskim 1 PAP, Ławrow o współpracy z Polską ws. rocznicy Katynia (krótka5), 22 stycznia 2010 r. 2 Pismo Mariusza Handzlika do Władimira Grinina z 27 stycznia 2010 r.

4 4 Cmentarzu Wojennym w Katyniu w kwietniu br. 3. Tym samym już w styczniu 2010 roku polski rząd znał plany Prezydenta RP dotyczące jego udziału w uroczystościach rocznicowych w Katyniu. Analogicznym pismami z 27 stycznia 2010 roku minister Mariusz Handzlik o planach Prezydenta Lecha Kaczyńskiego poinformował Sekretarza Generalnego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzeja Przewoźnika 4 oraz Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Andrzeja Kremera 5. Dwa dni później, tj. 29 stycznia 2010 roku minister Mariusz Handzlik zwrócił się do Andrzeja Przewoźnika z prośbą o przekazanie informacji nt. aktualnego stanu przygotowań do obchodów. 3 lutego 2010 roku, a więc kilka dni po przekazaniu Ambasadorowi FR w Polsce Władimirowi Grininowi intencji Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego odnośnie udziału w uroczystościach katyńskich (wspólnie z Prezydentem FR) Premier Rosji Władimir Putin nieoczekiwanie zaprasza telefonicznie Premiera Donalda Tuska do wspólnego uczczenia pamięci ofiar Katynia podczas uroczystości, które odbędą się w pierwszej połowie kwietnia. Opinia publiczna została poinformowana, że do rozmowy doszło z inicjatywy rosyjskiego Premiera. Premier Donald Tusk przyjął telefoniczne zaproszenie Władimira Putina 6. Jak pokażą kolejne dni, były to działania przemyślane i celowe. Z późniejszych działań Rosjan można wnioskować, że wykorzystali oni wewnętrzny spór w Polsce i przejęli inicjatywę w grze. Prezydent RP Lech Kaczyński 4 lutego 2010 roku podtrzymał swój zamiar wzięcia udziału w uroczystościach rocznicowych w Katyniu, dodając również, iż cieszy się, że Premier Donald Tusk będzie również w nich 3 Pismo Mariusza Handzlika do Radosława Sikorskiego z dnia 27 stycznia 2010 roku. 4 Pismo Mariusza Handzlika do Andrzeja Przewoźnika z dnia 27 stycznia 2010 roku. 5 Pismo Mariusza Handzlika do Andrzeja Kremera z dnia 27 stycznia 2010 roku, do wiadomości: Jarosław Bartkiewicz Dyrektor Departamentu Wschodniego MSZ, Jerzy Bahr Ambasador RP w Moskwie, Adam Daniel Rotfeld Współprzewodniczący Polsko-Rosyjskiej Grupy ds. Trudnych 6 PAP, Putin zaprosił Tuska do Katynia; Tusk przyjął zaproszenie (opis), 3 lutego 2010 r.

5 5 uczestniczył. Szef Kancelarii Prezydenta minister Władysław Stasiak zaznaczył, że Prezydent Lech Kaczyński chciałby być w Katyniu razem z Prezydentem Miedwiediewem 7. Warto podkreślić, że fakt zaproszenia Premiera Tuska przez Premiera Putina zasadniczo zmienił charakter planowanych uroczystości, co przyznał rzecznik MSZ Piotr Paszkowski. Stwierdził on 5 lutego 2010 roku, że organizatorem uroczystości w Katyniu tym razem jest strona rosyjska. Dodał, że: zaproszenie zostało wystosowane przez premiera Putina, oczywiście przez implikację wynika, że strona zapraszająca jest gospodarzem 8. Pojawiły się gesty niezadowolenia ze strony przedstawicieli polskiego rządu z powodu podtrzymania przez Prezydenta RP zapowiedzianego wcześniej zamiaru udziału w uroczystościach rocznicowych w Katyniu. Kuriozalne było stwierdzenie w dniu 8 lutego 2010 roku Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego, że osobiście radziłby Prezydentowi inne rozwiązanie niż udział w uroczystościach w Katyniu. Zadeklarował jednak, że jeśli Lech Kaczyński chce pojechać, to rząd mu pomoże. Minister Sikorski wyraził również zadowolenie z faktu, iż gospodarzem uroczystości w Katyniu po raz pierwszy będzie Premier Rosji 9. Z analizy postawy polskiego rządu wynika, że próbował on odsunąć Głowę Państwa od uczestnictwa w uroczystościach rocznicowych w Katyniu. Dochodzi do realizacji scenariusza nakreślonego przez stronę rosyjską, pozostającego w sprzeczności nie tylko z pierwotnym planem Prezydenta RP, który liczył na udział w uroczystościach wspólnie z Prezydentem Federacji Rosyjskiej, ale również z oczywistym polskim interesem narodowym. Powstaje pytanie, w imię jakich celów rząd Donalda Tuska chciał obniżyć rangę obchodów katyńskich i wykluczyć z nich Prezydenta Lecha Kaczyńskiego jako inicjatora uczczenia ofiar zbrodni katyńskiej i pojednania z Rosją. 7 PAP, Prezydent: ja też będę w Katyniu (aktl.), 4 lutego 2010 r. 8 PAP, Wypych: poinformowaliśmy MSZ o zamiarach prezydenta ws. Katynia, 5 lutego 2010 r. 9 PAP, Sikorski o obecności prezydenta w Katyniu: osobiście radziłbym co innego, 8 lutego 2010 r.

6 6 Kolejne próby dyskredytowania Głowy Państwa podjął 19 lutego 2010 roku Marszałek Sejmu Bronisław Komorowski, kandydat Platformy Obywatelskiej na urząd Prezydenta RP, w wywiadzie dla Polska The Times stwierdzając, że Prezydent nie może się publicznie domagać, aby go gdzieś zaproszono. Wykorzystując wewnętrzny konflikt w Polsce (jak w przeszłości) strona rosyjska następnego dnia za pośrednictwem swojej ambasady w Polsce stwierdza, że nie otrzymała z Kancelarii Prezydenta RP informacji o tym, że Lech Kaczyński chce wziąć udział w uroczystościach w Katyniu. Nie widziałem takiego pisma powiedział Ambasador Władimir Grinin, pytany przez polskich dziennikarzy podczas dnia otwartego rosyjskiej ambasady, czy do kierowanej przez niego placówki wpłynęło pismo z Kancelarii Lecha Kaczyńskiego. Ambasador dodał również, że na razie nie jest planowany przyjazd do Katynia Prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa 10. Wypowiedź rosyjskiego ambasadora potęguje chaos i zamieszanie związane z przygotowaniami do tak ważnych i doniosłych uroczystości katyńskich, stwarzając wrażenie, że Prezydent RP Lech Kaczyński chce jechać do Katynia, a jego Kancelaria nie podjęła w tej sprawie żadnych kroków. Przypomnieć raz jeszcze trzeba, iż odpowiednie pismo zostało wystosowane przez ministra Mariusza Handzlika z Kancelarii Prezydenta RP do Władimira Grinina kilka tygodni wcześniej (27 stycznia 2010 roku), co potem ambasada rosyjska musiała jednak potwierdzić. Powyższe zestawienie faktów jest zastanawiające, tworzy obraz dziwnej gry strony rosyjskiej i rządu polskiego przeciwko Prezydentowi RP. Czy strona rosyjska czyniła to świadomie w imię swoich interesów, chcąc zdyskredytować Prezydenta RP w oczach opinii publicznej np. w odwecie za prowadzoną przez Lecha Kaczyńskiego politykę wobec Europy Środkowo- Wschodniej i jego aktywność na rzecz niepodległej Gruzji? Czy działania te były podejmowane w uzgodnieniu z Donaldem Tuskiem i polskim rządem, czy 10 PAP, Ambasada Rosji: brak listu o udziale prezydenta w obchodach w Katyniu, 20 lutego 2010 r.

7 7 też były to działania równoległe wynikające z podobnych przyczyn, lecz prowadzone oddzielnie? Pewne jest jednak, że polityka Donalda Tuska i rządu dobrze wpisała się w scenariusz interesów rosyjskich. W związku z zaskakującym stanowiskiem Ambasady Federacji Rosyjskiej Kancelaria Prezydenta RP, w celu wyjaśnienia zaistniałej sytuacji, 21 lutego 2010 roku w piśmie skierowanym do ambasadora Władimira Grinina, podpisanym przez Dyrektora Biura Spraw Zagranicznych KPRP Kazimierza Kuberskiego stwierdza: w nawiązaniu do wczorajszej informacji podanej w mediach przez Pana Ambasadora o nieotrzymaniu przez Ambasadę Federacji Rosyjskiej pisma wystosowanego przez Kancelarię Prezydenta RP w dn. 27 stycznia br. dot. planów wzięcia udziału Prezydenta RP w obchodach 70. rocznicy mordu na polskich jeńcach w Lesie Katyńskim, w imieniu Podsekretarza Stanu KPRP Mariusza Handzlika zapraszam Pana Ambasadora na spotkanie do Pałacu Prezydenckiego w dn. 22 lutego br. o godz , celem wyjaśnienia zaistniałych niejasności oraz ponownego przedstawienia stanowiska Prezydenta RP w sprawie uroczystości 11. Mimo działań dezinformacyjnych ze strony Ambasady Rosyjskiej ton reakcji Kancelarii Prezydenta jest - jak widać - nadal łagodny i pojednawczy. W tym samym dniu (21 lutego 2010 roku), jeszcze przed umówionym spotkaniem w Kancelarii Prezydenta RP, Ambasada Rosyjska w charakterystyczny dla siebie sposób tłumaczy się ze swoich poprzednich działań i zamieszcza w Internecie Oświadczenie Służby Prasowej Ambasady Rosji w Polsce, w którym napisano: W związku z błędną interpretacją przez polskie media odpowiedzi Ambasadora Rosji na pytanie dziennikarzy podczas Dnia Otwartego Ambasady w dniu 20 lutego 2010 roku, Służba prasowa Ambasady oświadcza. W swojej odpowiedzi Ambasador Rosji powiedział, że Ambasada nie otrzymała żadnych konkretnych propozycji w sprawie udziału Prezydenta Polski 11 Pismo Kazimierza Kuberskiego do Władimira Grinina z dnia 21 lutego 2010 r.

8 8 w uroczystościach w Katyniu. Jak również nie było ich w piśmie Kancelarii Prezydenta Polski. Co dotyczy zamiaru L. Kaczyńskiego złożyć [pisownia oryginalna] wizytę w Katyniu, o tym, oczywiście, wiemy. Wszystkie inne komentarze są wolną i nieodpowiedzialną interpretacją słów Ambasadora Rosji w Polsce. Ubolewamy nad tym, że te komentarze są powodem do ogłoszenia dalekosiężnych i nieuzasadnionych oświadczeń. Tym samym Ambasada starała się nieco złagodzić wypowiedź Ambasadora z dnia 20 stycznia 2010 roku, winą za nieporozumienie obarczając w głównej mierze polskie media. Jednak informacja jakoby, Kancelaria Prezydenta nie skierowała pisma dotyczącego udziału Lecha Kaczyńskiego w katyńskich uroczystościach do Ambasady Federacji Rosyjskiej poszła w świat, wywołując szum informacyjny. Taka informacja poparta wypowiedziami przedstawicieli rządu RP po dziś dzień pozostawiła wątpliwości na temat okoliczności organizacji w/w uroczystości. Cel Rosjan dezinformacja i dyskredytacja Prezydenta RP - został osiągnięty. W osiągnięciu tego celu aktywnie pomógł rząd Donalda Tuska. 22 lutego 2010 roku doszło do spotkania ministra Mariusza Handzlika, Podsekretarza Stanu w KPRP z Ambasadorem Rosji w Warszawie Władimirem Grininem. W notatce z tego spotkania minister Handzlik wspomniał, iż została omówiona sprawa udziału Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w uroczystościach w Katyniu w kwietniu br. Minister Handzlik poruszył również sprawę listu przekazanego w styczniu 2010 roku Ambasadorowi FR w Warszawie z informacją o zamiarze Prezydenta RP udania się do Katynia. Dodał, że informacja ta była odpowiedzią na wcześniejsze pytania Ambasadora odnośnie uczestniczenia Prezydenta RP w obchodach w Katyniu oraz że udział Prezydentów w tym wydarzeniu jako najwyższych przedstawicieli naszych państw mógłby stać się symbolem zgody i pojednania Polaków i Rosjan. Minister Mariusz Handzlik wyraził ponadto zdziwienie wypowiedzią Ambasadora z soboty 20 lutego br. jakoby nie otrzymał żadnego pisma z Kancelarii Prezydenta RP, zwłaszcza, że w naszych rozmowach w

9 9 lutym rozmawialiśmy na ten temat. Według relacji ministra Mariusza Handzlika: W. Grinin zaznaczył, że jego wypowiedź została źle zinterpretowana przez media, a on jedynie stwierdził, że nie otrzymał listu od Prezydenta L. Kaczyńskiego, ani nie zna konkretów dot. udziału Prezydenta RP. Przyznał, że otrzymał jedynie pismo z KPRP od Min. Handzlika. Stwierdził dalej, że jako adresat, a nie autor listu, nie czuł się uprawniony do ujawniania jego treści, ponieważ list miał charakter»prywatny«12. Informacje zawarte w notatce rzucają nowe światło na kontekst sprawy. Wynika z nich, iż to strona rosyjska nieoficjalnie starała się wybadać nastawienie Prezydenta RP do gestów pojednania, po czym nie dość, że nie potwierdziła istnienia i inicjatywy Prezydenta, to dodatkowo zaprzeczyła jej istnieniu. Minister Spraw Zagranicznych Radosław Sikorski podtrzymuje dwuznaczną grę ze strony rządu stwierdzając: Deklarujemy i solennie potwierdzamy, że skoro pan prezydent jedzie, to rząd, a MSZ w szczególności, mu to umożliwią. Kuchnię zostawmy urzędnikom 13. Znany z wielu wystąpień ton Radosława Sikorskiego staje się wiatrem w żagle strony rosyjskiej. Dalsze wypadki potwierdzają, iż od samego początku sprawa terminu uroczystości była jasna i miała to być jedna uroczystość, co potwierdza treść pisma z dnia 23 lutego 2010 roku, w którym Podsekretarz Stanu w MSZ Andrzej Kremer informuje Szefa Kancelarii Prezydenta RP ministra Władysława Stasiaka, że: zgodnie z coroczną tradycją, rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa organizuje w dniu 10 kwietnia 2010 r., wyjazd oficjalnej delegacji polskiej na coroczne uroczystości w Katyniu. Andrzej Kremer zwrócił się też z prośbą o ostateczne potwierdzenie gotowości Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do uczestniczenia w tych uroczystościach i 12 Notatka Mariusza Handzlika z dnia 8 marca 2010 r. adresowana do ministrów W. Stasiaka, M. Łopińskiego, J. Sasina, M. Bochenek, P. Wypycha, A. Szczygły, Przewodniczącego A. Halickiego, Przewodniczącego L. Kieresa, Ministra T. Arabskiego, Dyrektor A. Wielowiejskiej, Ministra R. Sikorskiego, Ministra A. Kremera, Dyr. J. Bratkiewicz. 13 TVN24, Sikorski apeluje: Skończmy te gorszące spory, 22 lutego 2010 r.

10 10 przewodniczenia delegacji polskiej 14. Warto zwrócić uwagę, iż jako datę uroczystości podano tylko 10 kwietnia 2010 roku. Nie pojawia się jakakolwiek informacja o ewentualnej drugiej uroczystości w innym terminie. Jeszcze w tym samym dniu (23 lutego 2010 roku) minister Władysław Stasiak w piśmie skierowanym do Andrzeja Kremera dziękuje za pismo z dnia 23 lutego 2010 roku w sprawie uroczystości w Katyniu w dniu 10 kwietnia 2010 roku i po raz kolejny potwierdza gotowość Prezydenta RP do uczestnictwa w tych uroczystościach i przewodniczenia delegacji polskiej 15. Termin 10 kwietnia potwierdza także Sekretarz Generalny Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzej Przewoźnik w wypowiedzi na łamach Naszego Dziennika z 25 lutego 2010 r.: Zaplanowaliśmy, że będzie to 10 kwietnia, ale nie mamy jeszcze potwierdzenia wiążącego i też nie wiemy do końca, bo nie mamy takiego potwierdzenia, kto pojedzie. To wszystko wymaga naszych wewnętrznych uzgodnień oraz uzgodnień z Rosjanami. Dokładne informacje na ten temat będą znane już w przyszłym tygodniu. Jako najbardziej prawdopodobny termin uroczystości wymienia kwietnia ale ta sprawa wymaga jeszcze rozstrzygnięcia marca 2010 roku Marszałek Sejmu RP zwraca się do Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z informacją, że: kluby parlamentarne zgłosiły zainteresowanie udziałem w uroczystościach z okazji 70. rocznicy zbrodni katyńskiej i prośbą o umożliwienie posłom skorzystania z wolnych miejsc w samolocie, którym będzie Pan Prezydent udawał się na te uroczystości 17. W piśmie z 3 marca 2010 roku Dyrektor Zespołu Obsługi Organizacyjnej Prezydenta RP Janusz Strużyna informuje Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ministra Tomasza Arabskiego o konieczności zabezpieczenia 14 Pismo Andrzeja Kremera do Władysława Stasiaka z dnia 23 lutego 2010 r. 15 Pismo Władysława Stasiaka do Andrzeja Kremera z dnia 23 lutego 2010 r. 16 Anna Ambroziak, Scenariusz Katynia piszą Rosjanie, Nasz Dziennik, Nr 47 (3673), 25 lutego 2010 r. 17 Pismo Bronisława Komorowskiego do Lecha Kaczyńskiego z dnia 2 marca 2010 r.

11 11 przelotów samolotem specjalnym TU-154 M na trasach Warszawa-Smoleńsk i Smoleńsk-Warszawa 18. Jeszcze w tym samym dniu (3 marca 2010 roku) pojawia się w mediach informacja, że Prezydent i Premier nie uczczą razem polskich oficerów zamordowanych w Katyniu oraz informacja, że Premier Donald Tusk wraz z Premierem Rosji Władimirem Putinem wezmą udział w uroczystościach na cmentarzu w Katyniu 7 kwietnia, natomiast Prezydent Lech Kaczyński pojedzie tam dopiero trzy dni później 19. Informacja ta (jak się później okazało - prawdziwa) była o tyle zaskakująca, że jeszcze w piśmie z dnia 23 lutego 2010 roku Podsekretarz Stanu w MSZ Andrzej Kremer informował Władysława Stasiaka, że uroczystości odbędą się 10 kwietnia i prosił o ostateczne potwierdzenie gotowości Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do uczestniczenia w tych uroczystościach i przewodniczenia delegacji polskiej. Powstaje pytanie, dlaczego oraz z czyjej inicjatywy doszło do zmiany terminu uroczystości i decyzji o przeprowadzeniu podwójnych odchodów. Zgodnie bowiem z dotychczasowymi informacjami i prowadzonymi przygotowaniami oficjalne uroczystości rocznicowe w Katyniu miały się odbyć 10 kwietnia 2010 roku. Nagłe pojawienie się innego dodatkowego terminu uroczystości da się tylko wytłumaczyć dotychczas prowadzoną grą. Jakby tego było mało, nowa data 7 kwietnia jest przedstawiana przez rząd jako data jedynych uroczystości w Katyniu mimo potwierdzanej dotychczas daty 10 kwietnia. W wypowiedzi Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Tomasza Arabskiego na konferencji prasowej 4 marca 2010 roku pojawia się informacja wskazująca, że na zaproszenie Władimira Putina Donald Tusk będzie w Katyniu w dniu 7 kwietnia 2010 roku. Pytany z czyjej inicjatywy nastąpiło rozbicie uroczystości stwierdził: Nie ma rozbicia uroczystości. Jest jedna uroczystość organizowana przez Radę 18 Pismo Janusza Strużyny do Tomasza Arabskiego z dnia 3 marca 2010 r., do wiadomości: Dowództwo Sił Powietrznych, Biuro Ochrony Rządu, 36. SPLT. 19 Polskathetimes.pl, Prezydent i premier nie pojadą razem do Katynia, 3 marca 2010 r.

12 12 Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa i jest jedna wizyta bilateralna premiera polskiego rządu na zaproszenie premiera rządu rosyjskiego 20. Słowa Tomasza Arabskiego stoją w oczywistej sprzeczności z dotychczasowymi działaniami, w tym działaniami przedstawicieli rządu (Podsekretarza Stanu w MSZ Andrzeja Kremera). W tym kontekście należy odczytywać głosy (pojawiające się przed 10 kwietnia, a także po katastrofie prezydenckiego samolotu), iż wizyta Prezydenta w Katyniu w dniu 10 kwietnia 2010 roku była nieoficjalna, a nawet prywatna. Prezydent RP Lech Kaczyński jako Głowa Państwa zamierzał uczestniczyć w oficjalnych obchodach 70. rocznicy mordu katyńskiego. Nie mogło być inaczej, a oficjalny charakter wizyty Prezydenta w Katyniu potwierdzała cała korespondencja i wszystkie działania podejmowane w tej sprawie. Przyjęcie zaproszenia do Katynia przez Premiera Donalda Tuska na 7 kwietnia 2010 roku skutkowało powstaniem wrażenia, iż skłóceni przywódcy państwa polskiego nie są w stanie razem uczestniczyć w tak ważnych uroczystościach i z pewnością nie umocniło pozycji Polski na arenie międzynarodowej. Rzuca to cień na całe obchody, na szczerość intencji Rosji i motywy działania rządu polskiego. Premier Donald Tusk w imię swoich partykularnych celów, realizując scenariusz polityczny PO, prowadząc nieustanną walkę z Prezydentem RP Lechem Kaczyńskim, wzniecając konflikty zmierzające do osłabienia i zdyskredytowania Głowy Państwa nie zawahał się nawet przed wykorzystaniem pamięci ofiar mordu katyńskiego i współpracą z władzami Rosji na niekorzyść Polski. Szef Kancelarii Prezydenta minister Władysław Stasiak w odpowiedzi na zapytanie Marszałka Sejmu pismem z dnia 5 marca 2010 roku informuje Bronisława Komorowskiego, iż Kancelaria Prezydenta RP organizuje przelot samolotu specjalnego na obchody katyńskie i - odpowiadając na prośbę Marszałka - proponuje udostępnienie 12 miejsc na pokładzie samolotu dla 20 PAP, D. Tusk w Katyniu 7 kwietnia na zaproszenie Putina (opis), 4 marca 2010 r.

13 13 przedstawicieli Parlamentu, po trzech z każdego klubu. Minister Stasiak prosi również o przekazanie listy parlamentarzystów, którzy wezmą udział w uroczystościach 21. Cztery dni później Dyrektor Zespołu Obsługi Organizacyjnej Prezydenta RP Janusz Strużyna informuje Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ministra Tomasza Arabskiego o konieczności zorganizowania i zapewnienia przelotów samolotami specjalnymi TU-154 M i JAK 40 w dniu 10 kwietnia 2010 roku na trasach Warszawa-Smoleńsk i Smoleńsk-Warszawa 22. Strona rosyjska nadal sugeruje niedopełnienie ze strony Polski formalności związanych z wizytą Prezydenta RP w Katyniu. 12 marca 2010 roku rzecznik rosyjskiego MSZ Andriej Niestierenko oznajmił, że Moskwa wciąż nie ma oficjalnej informacji o przyjeździe do Katynia Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. Kancelaria Prezydenta RP, a nawet tym razem polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych przyjęły to stwierdzenie z zaskoczeniem zaznaczając, że przecież rozmowy cały czas trwają 23. Kolejne publiczne stwierdzenie braku oficjalnej informacji o przyjeździe Prezydenta RP do Katynia sprawia wrażenie celowych działań strony rosyjskiej obliczonych na dezinformację w obliczu zbliżających się obchodów oraz próbę dalszego zaognienia wewnętrznej sytuacji politycznej w Polsce przed obchodami katyńskimi. Sprawa ta ma jeszcze inny aspekt - jak wiadomo, organizacja wizyty Prezydenta RP leży w kompetencji i jest obowiązkiem MSZ. Wypowiedzi przedstawicieli Rosji wskazują, że strona polska (rząd i MSZ) nie dopełniła formalności związanych z wyjazdem Prezydenta RP do Katynia. W tym momencie do bezpośredniej gry włącza się Premier Donald Tusk, który stwierdza, iż pytał wiceministra spraw zagranicznych Andrzeja Kremera co jest z tą organizacyjną stroną rocznicy katyńskiej i dowiedział się, że wszystko 21 Pismo Władysława Stasiaka do Bronisława Komorowskiego z dnia 5 marca 2010 r. 22 Pismo Janusza Strużyny do Tomasza Arabskiego z dnia 9 marca 2010 r., do wiadomości: Dowództwo Sił Powietrznych, Biuro Ochrony Rządu, 36. SPLT. 23 TVP Info, Wyjazd prezydenta do Katynia zagrożony?, 12 marca r.

14 14 jest tak, jak powinno być. Dodał, że oczywiście strona rosyjska wie, że Prezydent Kaczyński chce wybrać się na to święto, na te uroczystości, zna datę. Przyznał jednak, że odpowiednia nota będzie wysłana wtedy, kiedy będziemy znali pełny skład (polskiej) delegacji 24. Zawarta w wypowiedzi Tuska informacja potwierdza fakt niewysłania oficjalnej noty przez polskie MSZ (pytanie co było tego rzeczywistą przyczyną) co dawało stronie rosyjskiej podstawy do przedstawiania informacji wywołujących zaniepokojenie i zamieszanie wokół organizacji uroczystości. Rodzi się też pytanie, kto i w jakim czasie miał obowiązek skierować odpowiednie dokumenty do strony rosyjskiej i dlaczego czekano z tym tak długo, zwłaszcza że ostateczny skład polskiej delegacji ustalany był praktycznie do samych obchodów, więc nie mogło być to powodem braku notyfikacji, na co powoływał się premier Donald Tusk. Wzajemnie wykluczające się informacje demaskują prawdziwe intencje osób działających w tej sprawie. Po tych informacjach 15 marca 2010 roku Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP minister Mariusz Handzlik w piśmie adresowanym do Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego kolejny raz potwierdza, że Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Lech Kaczyński będzie przewodniczył polskiej delegacji podczas uroczystości 70. rocznicy mordu polskich jeńców wojennych w Katyniu w dniu 10 kwietnia br.. Stwierdza ponadto: W związku z pojawiającymi się wypowiedziami MSZ Federacji Rosyjskiej, jak i spekulacjami, zwracam się z uprzejmą prośbą o niezwłoczne notyfikowanie przyjazdu Prezydenta RP stronie rosyjskiej 25. Niestety jeszcze tego samego dnia pojawia się następna niepokojąca informacja. Ambasador FR w Warszawie Władimir Grinin stwierdza (w wywiadzie dla Wriemia Nowostiej ), że bez oficjalnych informacji na temat 24 PAP, Tusk: strona rosyjska wie, że prezydent wybiera się do Katynia,12 marca 2010 r. 25 Pismo Mariusza Handzlika do Radosława Sikorskiego z dnia 15 marca 2010 r.

15 15 planowanego przyjazdu Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego 10 kwietnia do Katynia strona rosyjska nie może uruchomić procedury przygotowań do tej wizyty 26. Tym samym brak oficjalnej notyfikacji ze strony MSZ daje stronie rosyjskiej po raz kolejny asumpt do stwierdzeń kwestionujących przyjazd Prezydenta RP na uroczystości w Katyniu. Następnie pismem z 16 marca 2009 roku minister Mariusz Handzlik informuje Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego, iż w dniach marca zamierza udać się do Moskwy w celu omówienia szczegółów uroczystości związanych z 70. rocznicą mordu polskich jeńców w Katyniu i 65. rocznicą zakończenia II wojny światowej oraz zwraca się z prośbą o pomoc Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ambasady RP w Moskwie w przeprowadzeniu konsultacji 27. Analogiczne pismo zostaje przesłane przez Mariusza Handzlika do Andrzeja Kremera marca 2010 roku rzecznik MSZ Piotr Paszkowski informuje, że MSZ przekazało stronie rosyjskiej pismo formalną notyfikację w sprawie planowanej wizyty Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w dniu 10 kwietnia 2010 r. w Katyniu 29. Jednocześnie Podsekretarz Stanu w MSZ Andrzej Kremer poinformował ministra Władysława Stasiaka, że w dniu 15 marca 2010 roku Ambasada RP w Moskwie notyfikowała udział Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w uroczystościach katyńskich. W piśmie tym minister Andrzej Kremer prosi też o przekazanie ramowego programu wizyty Prezydenta RP w Katyniu oraz podanie składu polskiej delegacji oficjalnej 30. Okazało się więc, że brak ostatecznego składu polskiej delegacji jednak nie stanowił przeszkody w notyfikacji przyjazdu Prezydenta RP do Katynia, na co wcześniej powoływał się premier Donald Tusk. 26 PAP, Grinin: Rosja nie może zacząć przygotowań do wizyty Kaczyńskiego w Katyniu (opis), 15 marca 2010 r. 27 Pismo Mariusza Handzlika do Radosława Sikorskiego z dnia 16 marca 2010 r. 28 Pismo Mariusza Handzlika do Andrzeja Kremera z dnia 16 marca 2010 r., do wiadomości: Jarosław Bratkiewicz Dyrektor Departamentu Wschodniego MSZ, Jerzy Bahr Ambasador RP w Moskwie. 29 PAP, MSZ przekazało stronie rosyjskiej pismo ws. wizyty prezydenta w Katyniu, 16 marca 2010 r. 30 Pismo Andrzeja Kremera do Władysława Stasiaka.

16 16 16 marca 2010 r. Ambasador RP w Rosji informuje ministra Mariusza Handzlika, że w związku z przygotowaniami kwietniowych uroczystości (wizytą delegacji z T. Arabskim i A. Kremerem w dniach marca oraz przyjazdem grupy przygotowawczej) nie jest możliwe zrealizowanie zaplanowanych przez ministra Mariusza Handzlika spotkań w dniu 19 marca 2010 roku w Moskwie. Sugeruje również, by taką wizytę zaplanować w innym terminie, wówczas Ambasada wesprze ją wszystkimi dostępnymi kanałami 31. Kolejny raz stwarzane są przeszkody związane z organizacją wizyty w Katyniu delegacji z Prezydentem RP na czele. Kolejna ważna data to 17 marca 2010 roku i zaproszenie skierowane przez ministra Władysława Stasiaka na ręce Ministra Obrony Narodowej Bogdana Klicha dotyczące udziału najważniejszych dowódców Wojska Polskiego w uroczystościach 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, którym przewodniczyć będzie Prezydent RP Lech Kaczyński. W piśmie wymienieni są z imienia i nazwiska wraz ze wskazaniem stopnia wojskowego i pełnionej funkcji dowódcy poszczególnych rodzajów sił zbrojnych na czele z Szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego generałem Franciszkiem Gągorem 32. Pismem z tego samego dnia (17 marca 2010 roku) do udziału w uroczystości minister Mariusz Handzlik zaprasza także Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego 33. Już nazajutrz (18 marca 2010 roku) Dyrektor Sekretariatu Ministra Spraw Zagranicznych Cezary Król informuje Mariusza Handzlika, że Radosław Sikorski nie weźmie udziału w delegacji towarzyszącej Prezydentowi RP Lechowi Kaczyńskiemu podczas uroczystości w dniu 10 kwietnia 2010 roku w Katyniu 34. Tego też dnia Dyrektor Biura Spraw Międzynarodowych Sejmu RP Krzysztof Rómmel przekazuje ministrowi 31 Pismo Jerzego Bahra do Mariusza Handzlika, do wiadomości: Andrzej Kremer. 32 Pismo Władysława Stasiaka do Bogdana Klicha z dnia 17 marca 2010 r. 33 Pismo Mariusza Handzlika do Radosława Sikorskiego z dnia 17 marca 2010 r. 34 Pismo Cezarego Króla do Mariusza Handzlika z dnia 18 marca 2010 r., do wiadomości: Mariusz Kazana Dyr. Protokołu Dyplomatycznego MSZ.

17 17 Władysławowi Stasiakowi listę posłów, którzy będą reprezentować polski Parlament podczas uroczystości w dniu 10 kwietnia 2010 roku marca 2010 roku Zastępca Szefa Kancelarii Prezydenta RP minister Jacek Sasin przekazuje Andrzejowi Przewoźnikowi skład delegacji oficjalnej i delegacji towarzyszącej prezydentowi RP na uroczystości w dniu 10 kwietnia 2010 roku 36. Już następnego dnia, tj. 19 marca 2010 roku minister Jacek Sasin przekazuje również Andrzejowi Przewoźnikowi oraz ministrowi Andrzejowi Kremerowi ramowy program udziału Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w uroczystościach na cmentarzu katyńskim 37, maca 2010 roku Minister Obrony Narodowej Bogdan Klich w piśmie do ministra Władysława Stasiaka stwierdza, iż w dniu 10 kwietnia br. zamierza towarzyszyć Panu Prezydentowi w obchodach 70. rocznicy zbrodni katyńskiej oraz informuje, że z satysfakcją przyjął propozycję Kancelarii Prezydenta RP( ), dotyczącą zaproszenia tam najważniejszych dowódców Wojska Polskiego. Zauważył też, że takie wzmocnienie polskiej delegacji podkreśli wagę obchodów i jednocześnie będzie dowodem szacunku, jakim Siły Zbrojne RP otaczają historię 39. Nie znamy odpowiedzi na pytanie, dlaczego ostatecznie minister Bogdan Klich nie znalazł się w składzie delegacji. Jego późniejsze (po katastrofie) próby tłumaczenia, iż nie wiedział, że dowódcy wszystkich rodzajów sił zbrojnych Wojska Polskiego znaleźli się na pokładzie jednego samolotu nie znajdują w świetle tej korespondencji żadnego uzasadnienia i brzmią całkowicie niewiarygodnie. Dopiero w dniu 25 marca 2010 roku rzecznik MSZ Rosji Andriej Niestierienko stwierdza, że rosyjskie MSZ otrzymało oficjalną notę strony 35 Pismo Krzysztofa Rómmela do Władysława Stasiaka z dnia 18 marca 2010 r. 36 Pismo Jacka Sasina do Andrzeja Przewoźnika z dnia 18 marca 2010 r. 37 Pismo Jacka Sasina do Andrzeja Przewoźnika z dnia 19 marca 2010 r. 38 Pismo Jacka Sasina do Andrzeja Kremera z dnia 19 marca 2010 r. 39 Pismo Bogdana Klicha do Władysława Stasiaka z dnia 24 marca 2010 r.

18 18 polskiej w sprawie planowanych na 10 kwietnia uroczystości w Katyniu z udziałem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego 40. W ramach standardowych przygotowań 26 marca 2010 roku minister Jacek Sasin zaprasza Dyrektora Protokołu Dyplomatycznego MSZ Mariusza Kazanę na spotkanie organizacyjne w dniu 31 marca 2010 roku w związku z udziałem Prezydenta RP w uroczystościach katyńskich 41. Analogiczne zaproszenie wystosowuje również do Andrzeja Przewoźnika 42. Przekazuje także Andrzejowi Kremerowi uaktualniony skład polskiej delegacji na obchody katyńskie w dniu 10 kwietnia 2010 roku oraz szczegółowy program uroczystości wraz z prośbą o przekazanie tych informacji stronie rosyjskiej, jak też z prośbą o zapewnienie Kancelarii Prezydenta RP niezbędnej pomocy w przygotowaniach do wizyty 43. Cztery dni później, kontynuując proces przygotowań, Dyrektor Biura Spraw Zagranicznych KPRP Kazimierz Kuberski, zwraca się do Dyrektora Sekretariatu Ministra Spraw Zagranicznych Cezarego Króla z prośbą o zapewnienie transportu członkom delegacji, uzyskanie pozwolenia na przyjęcie samolotów specjalnych, zapewnienie asysty policji oraz ochrony dla Prezydenta i członków delegacji, zorganizowanie spotkania Polonii w Filharmonii w Smoleńsku, zapewnienie nagłośnienia oraz innego niezbędnego sprzętu podczas uroczystości, zapewnienie odpowiedniego zabezpieczenia medycznego 44. Następnie 31 marca 2010 roku minister Jacek Sasin przekazuje Andrzejowi Kremerowi ostateczny skład delegacji oficjalnej i delegacji towarzyszącej Prezydentowi RP Lechowi Kaczyńskiemu w związku z uroczystościami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej PAP, MSZ Rosji: wpłynęła nota o przyjeździe Kaczyńskiego do Katynia (krótka), 25 marca 2010 r. 41 Pismo Jacka Sasina do Mariusza Kazany z dnia 26 marca 2010 r. 42 Pismo Jacka Sasina do Andrzeja Przewoźnika z dnia 26 marca 2010 r. 43 Pismo Jacka Sasina do Andrzeja Kremera z dnia 26 marca 2010 r. 44 Pismo Kazimierza Kuberskiego do Cezarego Króla z dnia 30 marca 2010 r., do wiadomości: Jerzy Bahr, Jarosław Bratkiewicz, Mariusz Kazana. 45 Pismo Jacka Sasina do Andrzeja Kremera z dnia 31 marca 2010 r.

19 19 Pierwsze dni kwietnia to dalsze przygotowania i prośba Zastępcy Dyrektora Biura Spraw Zagranicznych KPRP Mirosława Łuczka do Dyrektora Sekretariatu Ministra Spraw Zagranicznych Cezarego Króla o przygotowanie standardowych notatek informacyjnych na temat stosunków polsko-rosyjskich, sytuacji wewnętrznej w Rosji, polityki zagranicznej Rosji, Polonii mieszkającej w Rosji 46. Mirosław Łuczka zwrócił się również do Dyrektora Ośrodka Studiów Wschodnich Jolanty Darczewskiej o przygotowanie notatki na temat polityki historycznej Rosji kwietnia 2010 roku Dyrektor Zespołu Obsługi Organizacyjnej Prezydenta RP Janusz Strużyna zwrócił się BOR-u o przygotowanie identyfikatorów dla członków delegacji Prezydenta RP, podając listę jej uczestników 48. Tego samego dnia minister Jacek Sasin przekazał Dyrektorowi Protokołu Dyplomatycznego MSZ Mariuszowi Kazanie skorygowany ostateczny skład delegacji oficjalnej i delegacji towarzyszącej Prezydentowi RP podczas obchodów 70. rocznicy zbrodni katyńskiej 49. Analogiczne pismo skierował również do ministra Andrzeja Kremera kwietnia 2010 roku w Katyniu odbyły się uroczystości z udziałem Premierów Donalda Tuska oraz Władimira Putina, a w cieniu tych uroczystości Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu zarejestrował kolejną skargę Rodzin Katyńskich przeciw Rosji 51. Dzień przed wylotem III sekretarz Protokołu Dyplomatycznego MSZ Michał Bolewski wysyła do Zespołu Obsługi Organizacyjnej KPRP program udziału Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w uroczystościach 70. rocznicy 46 Pismo Mirosława Łuczki do Cezarego Króla z dnia 2 kwietnia 2010 r., do wiadomości: Jarosław Bratkiewicz, Jerzy Bahr. 47 Pismo Mirosława Łuczki do Jolanty Darczewskiej z dnia 2 kwietnia 2010 r. 48 Pismo Janusza Strużyny do BOR z dnia 7 kwietnia 2010 r. 49 Pismo Jacka Sasina do Mariusza Kazany z dnia 7 kwietnia 2010 r. 50 Pismo Jacka Sasina do Andrzeja Kremera z dnia 7 kwietnia 2010 r. 51 PAP, Trybunał w Strasburgu zarejestrował kolejną skargę Rodzin Katyńskich, 7 kwietnia 2010 r.

20 20 zbrodni katyńskiej, zaaprobowany przez Dyrektora Protokołu Dyplomatycznego MSZ Mariusza Kazanę 52 oraz poprawioną listę miejsc w samolocie TU-154 M 53. Przypomniane wydarzenia sprzed katastrofy w Smoleńsku odsłaniają prawdziwy wymiar działań polskiego rządu, którego poczynania w walce politycznej z Prezydentem RP Lechem Kaczyńskim i we współpracy ze stroną rosyjską doprowadziły do tego, że zamiast jednych, wspólnych i godnych uroczystości w Katyniu zorganizowano dwie oddzielne uroczystości, co nie tylko obniżyło ich rangę, ale też spowodowało, że wizyta polskiej delegacji 10 kwietnia 2010 roku nie została przez rząd należycie przygotowana i nie zagwarantowano jej właściwego bezpieczeństwa. Odpowiedzialność, co najmniej polityczną i moralną, ponosi za to Donald Tusk i jego środowisko polityczne. Z jednej strony mieliśmy do czynienia z inicjatywą Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego zapraszającego w geście pojednania do wspólnego uczczenia ofiar Katynia, z drugiej strony niebezpieczną grą polskiego rządu wespół ze stroną rosyjską. Dążenie do zmarginalizowania roli Prezydenta RP ze strony rządu Donalda Tuska było wzmocnione inicjatywą strony rosyjskiej i przyzwoleniem na nią ze strony Donalda Tuska. Punktem zwrotnym w rozwoju zdarzeń było zaproszenie wystosowane 3 lutego 2010 roku przez Władimira Putnia do Donalda Tuska do udziału w kwietniowych obchodach rocznicy mordu katyńskiego. Stało się tak mimo iż zarówno polski rząd jak i strona rosyjska już 27 stycznia 2010 roku zostały poinformowane o planach Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego odnośnie jego udziału w obchodach 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Wymaga wyjaśnienia, jakie były rzeczywiste intencje i przyczyny takich działań ze strony Donalda Tuska. Czy były one podyktowane polityczną niechęcią do Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i próbą zawłaszczenia dla 52 Michała Bolewskiego do Zespołu Obsługi Organizacyjnej Prezydenta z dnia 9 kwietnia 2010 r. 53 Michała Bolewskiego do Zespołu Obsługi Organizacyjnej Prezydenta z dnia 9 kwietnia 2010 r. adresowany do Dariusza Jankowskiego.

21 21 celów marketingowych uroczystości dla siebie i swojego obozu politycznego, czy też kryją się za tym jeszcze inne pobudki. Działania Rosji doprowadziły w efekcie do ostentacyjnego pominięcia Prezydenta RP, co zaaprobował polski rząd (przypomnijmy m. in. wypowiedź ministra Radosława Sikorskiego, w której odradzał on Prezydentowi udział w uroczystościach rocznicowych w Katyniu). Mimo trwających i znanych wszystkim zainteresowanym przygotowań do oficjalnych obchodów rocznicy zbrodni katyńskiej, które miały odbyć się 10 kwietnia 2010 roku (np. pismo Andrzeja Kremera z 23 lutego 2010 roku) podjęto inicjatywę zorganizowania alternatywnych obchodów w innym terminie, tj. w dniu 7 kwietnia 2010 roku, co stało się przyczyną wielu kontrowersji. Podzieliło to w konsekwencji polską delegację na biorących udział w uroczystościach z Premierem i udających się do Katynia z Prezydentem. W jakimś sensie wprowadziło to podział w polskim społeczeństwie. Jakie intencje kierowały rządem Donalda Tuska, który wpisał się w rosyjski scenariusz osłabiania Polski? Odpowiedzi na to pytanie trzeba szukać m. in. poprzez wyjaśnienie kulisów inicjatywy zorganizowania uroczystości w dniu 7 kwietnia 2010 roku. II. Analiza dotycząca wydarzeń mających miejsce po katastrofie prezydenckiego samolotu TU -154M w dniu 10 kwietnia 2010 roku Katastrofa polskiego samolotu pod Smoleńskiem miała miejsce 10 kwietnia 2010 roku. Do dnia dzisiejszego, mimo upływu trzech miesięcy, nie znamy jej przyczyn. Pojawia się również wiele wątpliwości dotyczących prowadzenia śledztwa, zabezpieczenia materiałów dowodowych czy też miejsca katastrofy.

22 22 Polski rząd, niemal natychmiast, bo już w dniu katastrofy pozostawił stronie rosyjskiej prowadzenie postępowania w sprawie ustalenia przyczyn katastrofy samolotu TU-154M. Ustalono, że zastosowanie będzie miała Konwencja o Międzynarodowym Lotnictwie Cywilnym z dnia 7 grudnia 1944 roku podpisana w Chicago. Po rozpoczęciu postępowania pojawiły się krytyczne głosy, że rząd polski wyraził zgodę na badanie katastrofy przez stronę rosyjską na podstawie Konwencji chicagowskiej z 1944 roku o lotnictwie cywilnym, a nie skorzystał z art. 11 Porozumienia między Ministerstwem Obrony RP a Ministerstwem Obrony Narodowej Federacji Rosyjskiej w sprawie zasad wzajemnego ruchu lotniczego wojskowych statków powietrznych RP i Federacji Rosyjskiej w przestrzeni powietrznej obu państw z 7 lipca 1993 roku, który pozwala na wspólne dochodzenie przez właściwe organy polskie i rosyjskie. W konsekwencji działań rządu powstała inicjatywa społeczna Ruch 10 Kwietnia, zainicjowany przez kilka organizacji społecznych i instytucji, domagający się powołania międzynarodowej komisji do zbadania przyczyn katastrofy. Edmund Klich - polski akredytowany przy MAK - Międzypaństwowym Komitecie Lotniczym, uzasadniając decyzję polskiego rządu powoływał się na wątpliwą, z racji na pochodzenie lobbingowe, opinię mec. Piotra Kasprzyka i kancelarii Ad Notam. Polskie władze nie przedstawiły innych ekspertyz prawnych, z których korzystały podejmując decyzję. Jak podała Polska Agencja Prasowa, Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski 20 maja br. stwierdził: Polska i Rosja nie mają umowy, która umożliwiałaby całkowite przejęcie śledztwa przez nasz kraj w sprawie katastrofy pod Smoleńskiem; jej negocjowanie w drastyczny sposób przedłużyłoby wyjaśnianie przyczyn katastrofy. Z uwagi na skalę i rozmiar katastrofy priorytetem było podjęcie natychmiastowych działań, związanych z jej wyjaśnieniem" 54. W podobnym tonie wypowiedział się Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Tomasz Arabski w liście do p.o. Przewodniczącego Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość Marka 54 PAP, Kwiatkowski w Sejmie o śledztwie dot. katastrofy pod Smoleńskiem, 20 maja 2010 r.

23 23 Kuchcińskiego, za koronny argument w wyborze trybu postępowania uznając pośpiech 55. Stoi to w sprzeczności z dość często pojawiającymi się stwierdzeniami o randze prowadzonego postępowania, skali katastrofy i związanymi z tym zapewnieniami o precyzyjności i dokładności śledztwa w zbieraniu i przetwarzaniu dowodów czy ustalaniu przyczyn katastrofy. Słyszeliśmy wielokrotnie wypowiedzi przedstawicieli rządu o braku możliwości przejęcia badania katastrofy przez Polskę. Są jednak opinie prawne prezentujące stanowisko wprost przeciwne. Również sama konwencja chicagowska daje taką możliwość. Punkt 5.1. Rozdziału 5 załącznika nr 13 do wyżej wskazanej Konwencji mówi, że okoliczności wypadku lotniczego może badać państwo miejsca zdarzenia lub na podstawie umowy dwustronnej może ono przekazać prowadzenie badania innemu państwu. Z treści tego punktu wynika więc jasno, że rząd polski ma pełne prawo domagać się przekazania postępowania naszym organom powołanym do wyjaśnienia okoliczności katastrofy. Trudno więc zrozumieć motywy, dla których Polska dobrowolnie zrezygnowała z tego uprawnienia. Postulat przejęcia prowadzenia postępowania przez stronę polską był mocno zaakcentowany w rezolucji przygotowanej przez Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość 6 maja 2010 roku, która została odrzucona przez większość sejmową PO- PSL- SLD. Upór w sprawie stosowania konwencji chicagowskiej jaki przejawia rząd Donalda Tuska jest zastanawiający. Pojawia się zasadnicze pytanie, dlaczego premier i polski rząd większym (i wręcz bezgranicznym) zaufaniem obdarza Rosję i jej służby niż polskie instytucje, polskich prokuratorów i specjalistów. Polska, po przekazaniu sprawy Rosji, jest zdana wyłącznie na dobrą wolę strony rosyjskiej i jest całkowicie uzależniona od ustaleń wynikających z prowadzonego przez nią postępowania. Polska komisja do spraw wyjaśnienia przyczyn katastrofy pod Smoleńskiem na czele z Ministrem Spraw 55 List Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Tomasza Arabskiego do p.o. Przewodniczącego Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość Marka Kuchcińskiego

24 24 Wewnętrznych i Administracji Jerzym Millerem oraz polska prokuratura, nie dysponując zasadniczymi dowodami, nie jest w stanie w sposób skuteczny prowadzić badania i śledztwa w tej sprawie ani weryfikować wniosków formułowanych przez stronę rosyjską, w tym pojawiających się sugestii, niedomówień, oskarżeń i insynuacji. W związku z tymi wydarzeniami - jak podało 17 czerwca 2010 roku Radio RMF FM - berliński adwokat Stefan Hambura, pełnomocnik syna Anny Walentynowicz, która zginęła w katastrofie smoleńskiej, zapowiedział złożenie wniosku do prokuratury o przesłuchanie Donalda Tuska. Chce wyjaśnić on, czy premier uzgadniał z Władimirem Putinem procedurę postępowania. Jego zdaniem są przesłanki, by sądzić, że polski premier ustalił z premierem Rosji, iż śledztwo będzie prowadzone według Konwencji Chicagowskiej, a nie porozumienia polsko-rosyjskiego z 1993 roku. Z wypowiedzi Edmunda Klicha - polskiego pełnomocnika przy Międzypaństwowym Komitecie Lotniczymwynika, że przez pierwsze dni po katastrofie w Smoleńsku pracowały niezależnie od siebie zespoły prokuratorskie z Polski i Rosji, tak jak to przewiduje porozumienie dwustronne sprzed 17 lat. Adwokat syna Anny Walentynowicz podkreślał, że Konwencja praktycznie pozbawiła polskich śledczych możliwości obiektywnego wyjaśnienia przyczyn katastrofy 56. Mecenas Stefan Hambura złożył zapowiadany wniosek o przesłuchanie premiera w Wojskowej Prokuraturze Okręgowej w Warszawie 30 czerwca Jak stwierdził Prokurator Generalny Andrzej Seremet, polska prokuratura sporządziła trzy wnioski skierowane do Rosji: W dniach 10., 16. i 20. kwietnia sporządzono trzy wnioski o udzielenie pomocy prawnej przez Federację 56 Adam Górczewski, Tusk: Będę do dyspozycji prokuratury ws. katastrofy smoleńskiej, RMF FM, 17 czerwca 2010 r. 57 RMF FM, Są wnioski o przesłuchanie Tuska i Komorowskiego ws. katastrofy 10 kwietnia, 30 czerwca 2010 r.

25 25 Rosyjską oświadczył 58. Pierwszy wniosek zawierał postulaty dotyczące oględzin miejsca zdarzenia, oględzin szczątków samolotu TU-154M, oględzin zwłok osób, które poniosły śmierć, przeprowadzenie badań identyfikacyjnych ofiar, zabezpieczenie czarnych skrzynek oraz innych części samolotu, które mogłyby mieć znaczenie dowodowe, zabezpieczenie nośników rozmów oraz sygnałów związanych z komunikowaniem się personelu lotniska z załogą, zabezpieczenie materiału do badań toksykologicznych pochodzących ze zwłok członków załogi, przesłuchanie świadków, uzyskanie pełnych danych w sprawie warunków meteorologicznych oraz uzyskanie nagrań z rejestracji próby lub prób lądowania Tu-154M. Drugi z wniosków miał charakter uzupełniający. Zwrócono się o przekazanie stronie polskiej czarnych skrzynek wraz ze znajdującymi się na nich oryginalnymi nośnikami magnetycznymi oraz o przekazanie materiałów uzyskanych z odczytu i analizy zapisów ze wskazanych powyżej rejestratorów. W sumie do dnia 7 lipca 2010 roku Polacy wystąpili z pięcioma wnioskami o pomoc prawną do rosyjskiej prokuratury czerwca 2010 roku Prokuratura Generalna otrzymała materiał ze śledztwa prokuratury rosyjskiej. Polska prokuratura dostała 1300 kart akt rosyjskiego śledztwa w sprawie katastrofy w Smoleńsku 60. Materiały trafiły do Polski z kilkutygodniowym opóźnieniem, gdyż brakowało na nich jednego podpisu. Jak zauważa Rafał Rogalski - pełnomocnik kilku rodzin ofiar katastrofy otrzymany materiał może stanowić ok. 10 % zebranego przez Rosjan materiału dowodowego 61. Otrzymanie go może spowodować postęp w prowadzeniu śledztwa przez polską prokuraturę. Pojawia się tylko pytanie, dlaczego Polska nie mogła otrzymać wszystkich materiałów. Już pierwsze dni badań pozwoliły na postawienie nowych pytań. Protokoły zawierają bowiem np. dwa sprzeczne 58 TVN24.pl, Trzy wnioski do Rosji ws. śledztwa, 29 kwietnia 2010 r. 59 Wirtualna Polska, Czy istnieje sztuczna mgła? Polacy proszą o pomoc, 7 lipca 2010 r. 60 Gazeta.pl, Akta rosyjskiego śledztwa ws. katastrofy w polskiej prokuraturze, 21 czerwca 2010 r. 61 M. Austyn, Akta mogą utknąć u tłumacza, Nasz Dziennik, Nr 143 (3769), 22 czerwca 2010 r.

26 26 zeznania pomocnika kierownika kontroli lotów Anatoliewicza Ryżenki i co ciekawe - jak wynika ze wspomnianych protokołów - Ryżenko był przesłuchiwany w tym samym czasie przez dwóch różnych śledczych. Powstają tym samym nowe pytania i wątpliwości 62. Jak donosi Rzeczpospolita z dnia 8 lipca 2010 roku, Wicepremier Rosji Siergiej Iwanow powiedział agencji ITAR- TASS, że Polska otrzymała już wszystkie materiały dotyczące okoliczności tragedii pod Smoleńskiem 63. Brakuje jednak wielu materiałów. Polscy śledczy nie mają protokołów oględzin wraku, dokumentacji o wyposażeniu lotniska Siewiernyj, kopii nagrania rozmów kontrolerów z lotniska z załogą Iła, który chciał lądować przed prezydenckim Tupolewem oraz nie zrealizowano wniosku o czasowe wydanie oryginałów czarnych skrzynek i przekazanie protokołów z sekcji zwłok. Polska Prokuratura Generalna liczy, że otrzyma obiecane dokumenty (mówi się o trzech tomach akt), choć z nieznanych przyczyn nie dotarły one jeszcze do polskich śledczych 64. Widać jednak, że strona polska występuje tu znów w roli petenta. Nie wiadomo czy i kiedy otrzymamy stosowną dokumentację, czy będzie ona zawierała wszystkie ważne materiały czy też znowu tylko ich część. Polscy prokuratorzy wojskowi zwrócili się ponadto o pomoc prawną w sprawie katastrofy smoleńskiej do Departamentu Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych. Jak informują środki przekazu, wniosek został skierowany pod koniec czerwca, ale do czasu zapoznania się z nim przez adresata prokuratorzy nie chcieli ujawniać jego treści. Wniosek jest obszerny i dotyczy wielu kwestii. Według medialnych domysłów wśród nich znajduje się prośba o sprawdzenie, czy istnieją naukowe i techniczne możliwości wygenerowania sztucznej mgły 65. Z wnioskiem do Amerykanów zwracali się także sami Rosjanie pragnący zbadać aparaturę nawigacyjną samolotu przez jej amerykańskiego producenta, jednakże 62 RMF FM, Sprzeczne zeznania kontrolera lotniska Siewiernyj, 25 czerwca 2010 r. 63 Renata Czeladko, Rosja nie przekaże nic więcej, Rzeczpospolita, 8 lipca 2010 roku, s. A7. 64 Tamże. 65 Wirtualna Polska, Czy istnieje sztuczna mgła? Polacy proszą o pomoc, 7 lipca 2010 r.