ANALIZA ZAGRO E AWARYJNEGO ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO. dr in.zbigniew Lewicki mgr in.

Transkrypt

1 ANALIZA ZAGRO E AWARYJNEGO ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO dr in.zbigniew Lewicki mgr in.marek Demidowicz

2 Województwo lubuskie - wysoki wspó czynnik jeziorno ci, szereg du ychimniejszychjezior, oistotnychwalorachrekreacyjnych, bogata sie hydrograficzna (najwi ksze rzeki -Odra, Nysa u ycka, Warta, Note ibóbr). Lata rednio 8razy wroku na terenie obecnego woj. lubuskiegowyst powa yzdarzeniamaj ceznamionapowa nejawarii. Ponad 27 % zdarze stworzy o zagro enie zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Problem - odpady powstaj ce wwyniku ró norodnych zdarze losowych naszlakachwodnych, drogowych ikolejowych. Potencjalni sprawcy zanieczyszcze rodowiska -zak ady, u ywaj ce w procesach technologicznych ró norodnych zwi zkówchemicznych. Przypadki porzucania w miejscach niedozwolonych (lasy, cieki, przydro ne rowy) trudnych do identyfikacji, niebezpiecznych zwi zkówchemicznych.

3 RÓD AZANIECZYSZCZE RODOWISKA ród azanieczyszczenia rodowiska przyrodniczego-naturalne lubantropogeniczne. Przyk ady zanieczyszcze rodowiska spowodowanych dzia alno ci ludzi: substancje ropopochodne (bazy wojskowe i transportowe, rafinerie i zak ady petrochemiczne, stacje imagazynypaliw, awarie cysternibarek), substancje organiczne (fermy hodowlane, oczyszczalnie cieków, zrzuty nieoczyszczonych ciekówbytowo gospodarczych), substancje chemiczne odprowadzane ze ciekami przemys owymi, wody poch odnicze (podwy szona temperatura), zrzuty zasolonych wód kopalnianych.

4 RÓD AZANIECZYSZCZE RODOWISKA Rozwój przemys u - wzrost potencjalnego zagro enia rodowiska toksycznymi rodkami; znaczne ilo ci przerabianych, magazynowanych iprzewo onychsubstancjiszkodliwychorazichodpadów. Ska enia przemys owe -skutek awarii urz dze,katastrof kolejowych, drogowych, powietrznychlub morskich; eksplozji zbiorników, cysternitp. Awarie produkcyjne -skutek oddzia ywania czynników zewn trznych, np. kl sk ywio owych (po ary, powodzie, burze).

5 RÓD AZANIECZYSZCZE RODOWISKA Najcz stsze przyczyny katastrof - b dy pope niane przez ludzi: lekkomy lno, po piech, brak wiedzy iumiej tno ci przewidywania, nieprzestrzeganie technologii produkcji, ignorowanie przepisów bezpiecze stwa pracy i przeciwpo arowych, nieprzestrzeganie zasad obs ugi urz dze i rodków transportu, wadliwo elementów budowlanych itechnologicznych, braknale ytegonadzoru, niedostatecznewyposa enie waparatur kontrolno-pomiarow. Niebezpiecze stwo dla ycia ludzi - substancje chemiczne w postaci ciek ej ze wzgl du na r ce i truj ce dzia anie (np. kwasy: azotowy, cyjanowodorowy); inne substancje -ze wzgl du na w a ciwo ci idzia anie np. amoniak, chlor, fluorowodór, siarkowodór itd.

6 PRZYCZYNY AWARYJNYCH ZANIECZYSZCZE WÓD POWIERZCHNIOWYCH IMO LIWO CIICHOGRANICZANIA Zagro enia dla wód powierzchniowych (rzek, jezior, zbiorników) produktami ropopochodnymi lub innymi niebezpiecznymi substancjami - ró norodno przyczyn. Przedostanie si do wód substancji pochodz cych z instalacji przemys owych Skutek zdarze -dop yw awaryjny substancji bezpo rednio do rzek lub rowów melioracyjnychstanowi cychdop ywyrzeklubjezior. Ograniczaniezagro eniaprzezwio -kontrolepodstawoweisprawdzaj cew zak adachdu ego izwi kszonego ryzyka powa nychawarii orazupotencjalnych sprawcówwyposa onychwinstalacjestwarzaj cezagro enie. Wnoszenie uwag i zastrze e przez WIO - ju na etapie odbiorów technicznych obiektów budowlanych, eliminacja z ych dla rodowiska rozwi za technicznych. Po zaistnieniu awarii przemys owej - post powanie wyja niaj ce WIO, wuzasadnionych przypadkach kierowanie wnioskówdo organów cigania.

7 PRZYCZYNY AWARYJNYCH ZANIECZYSZCZE WÓD POWIERZCHNIOWYCH IMO LIWO CIICHOGRANICZANIA Przedostanie si produktów ropopochodnych lub niebezpiecznych substancji do wód w czasie powodzi na skutek zalania: instalacji, zbiornikówmagazynowych bazistacji paliw, sk adowiskodpadów Zadania WIO w przypadku zagro enia powodziowego okre lenie obiektów mog cych by obj tymi powodzi i rodzajów zagro e dla rodowiska w przypadku ich podtopienia b d zalania. Obiekty zagro one na terenie woj. lubuskiego: stacje paliw p ynnych, oczyszczalnie cieków, sk adowiska odpadówizak adyprzemys owe na terenach zalewowych. Wsytuacji zagro enia powodziowego -ca odobowedy urywio,wi kszacz stotliwo iszerszy zakres badania rzek (produkty ropopochodne, metale ci kie, fenole, detergenty iinnesubstancje specyficzne). Kontrolestacji paliw -pod k temzabezpieczenia zbiornikówpaliw. Kontrolaoczyszczalni cieków -nadzórnadprocesami technologicznymi. Wysy anie meldunków do GIO i su binformacyjnych WojewodyLubuskiego (wyniki bada laboratoryjnych, wyniki kontroliinstalacji iobiektów). Po ust pieniu wód powodziowych -badania gleb zzalanych lubpodtopionych terenów.

8 PRZYCZYNY AWARYJNYCH ZANIECZYSZCZE WÓD POWIERZCHNIOWYCH IMO LIWO CIICHOGRANICZANIA Awarieruroci gówprzemys owych ropy naftoweji gazu ziemnego u o onychpoddnem rzek Teren woj. lubuskiego - przebieg 2-ch g ównych ruroci gów: naftoci g Przyja (PERNw P ocku) oraz gazoci gjama EuropaZachodnia ( Europol Gaz Warszawa). Trasaruroci gu Przyja przecina rzeki: Obr (Skwierzyna), Wart (okolice Gorzowa Wlkp.)iOdr (pozaterenem województwa lubuskiego). Gazoci g jamalski przebiega pod Odr w rejonie miejscowo ci Górzyca. Wposiadaniu WIO -danedotycz cetras, wyniki kontroli szczelno ci izabezpieczenia przej poddnemrzek. Najnowsza zrealizowana inwestycja - budowa gazoci gu zasilaj cego blok gazowoparowyzielonogórskiej Elektrociep owni. Trasagazoci gu -zkopalni wrejonieko ciana(bro sko)poprzez Rakoniewice, Siedlec, Kargow,Smolno, G uchowo ( przecina Odr )i Zawad do Zielonej Góry.

9 PRZYCZYNY AWARYJNYCH ZANIECZYSZCZE WÓD POWIERZCHNIOWYCH IMO LIWO CIICHOGRANICZANIA Wyciek substancji do wód wwyniku zdarze lubwichpobli u drogowych na przeprawach mostowych Szlaki komunikacji samochodowej stwarzaj ce najwi ksze zagro enie dla wód powierzchniowych wwoj. lubuskim: Gorzów Wlkp. S ubice Frankfurt (most w S ubicach), wiebodzin wiecko (most w wiecku), Kostrzyn S ubice Krosno Odrz. (mosty w Kostrzynie i Kro nie Odrz.), Szczecin Jakuszyce (mostywgorzowie Wlkp., Mi dzyrzeczu icigacicach). Kontrola przewozów materia ów niebezpiecznych na szlakach komunikacji samochodowej - Policja iinspekcja Transportu Drogowego (wcze niej równie PSP iwio ). Wprzypadku zdarzenia drogowego stwarzaj cegozagro eniedla rodowiska WIO powiadamianyzgodnie zwojewódzkimsystememalarmowania. Dzia ania Inspektoratu: pobór prób, monitoring rejonu ska e,wspó praca ze su bami prowadz cymi akcj ratownicz, ustalenie sprawcy oraz rozmiarów zanieczyszczenia, nadzórnad usuwaniemskutkówawarii. Wspó praca WIO z: PSP, Policj,Prokuratur,Wydzia em Zarz dzania Kryzysowego LUW.

10 PRZYCZYNY AWARYJNYCH ZANIECZYSZCZE WÓD POWIERZCHNIOWYCH IMO LIWO CIICHOGRANICZANIA Wyciek substancji do wód w wyniku awarii kolejowych na przeprawach mostowych lub w ich pobli u G ówne szlaki kolejowe zwysokimzagro eniemzestronytransportowanych materia ów niebezpiecznych (MN) iszczególnieniebezpiecznych (MSN)wwoj. lubuskim: Krzy Kostrzyn (z mostemnaodrze), Pozna Frankfurt (z mostem na Odrze wm. Kunowice), Szczecin Wroc aw(zmostaminaodrzeiwarcie), Gogów Forst (z mostami na Bobrze wpobli umiejscowo ci Chrobrów k/ agania ina Nysie u yckiej -wm. Zasieki) r. kontrola WIO i PSP na wszystkich w z ach kolejowych, istotnych z punktu widzenia transportu materia ów niebezpiecznych. Ustalenie -PKP nie jest przygotowane do samodzielnego prowadzenia akcji ratowniczych; wprzypadku wyst pienia awarii koniecznezaanga owanie PSP, WIO oraz innych s u b.

11 PRZYCZYNY AWARYJNYCH ZANIECZYSZCZE WÓD POWIERZCHNIOWYCH IMO LIWO CIICHOGRANICZANIA Wyciek substancji do wód w wyniku transportu rzecznego (wody z zowe, mycie urz dze, wycieki z pomp i zbiorników, za adunek lub prze adunek paliw) Potencjalne zagro enie dla wód eglownych katastrofy iawarie rodków p ywaj cych, urz dze technicznychwportachitp. Rzeki eglownewoj. lubuskiego Odra, Warta, Note. Zagro enia zanieczyszczenia wód przewo onymi materia ami bd produktami naftowymi su cymi do nap du jednostek pywaj cych, porty rzeczne (za adunek iroz adunekprzewo onychmateria ów). Porty rzeczne 4na Odrze: wnowej Soli, Cigacicach, Kro nie Odrza skim, Uradzie i2na Warcie -wkostrzynie igorzowie Wlkp.

12 PRZYCZYNY AWARYJNYCH ZANIECZYSZCZE WÓD POWIERZCHNIOWYCH IMO LIWO CIICHOGRANICZANIA Wyciek substancji do wód w wyniku transportu rzecznego (wody z zowe, mycie urz dze, wycieki z pomp i zbiorników, za adunek lub prze adunek paliw) Dzia ania WIO wprzypadkuawaryjnegozanieczyszczenia monitoringwódobj tych zanieczyszczeniem, próby wykrycia sprawców zdarze,wspó dzia anie zodpowiednimi s u bamiprzylikwidowaniuskutkówawaryjnychwycieków. Dotychczasowezdarzenia awaryjnedotyczy ywy cznie Odry. Przyczyna niektórych zdarze nielegalne prze adunki paliw prowadzone zbarek na nabrze ach lub zrzuty zaolejonych wód z zowych zprzep ywaj cych barek. Kompetencje w przypadku zdarze wodnych. na barkach Policja, Stra Graniczna i zarz dy dróg

13 ZADANIA WIO W ZAKRESIEPRZECIWDZIA ANIA ZANIECZYSZCZENIOM WÓDPOWIERZCHNIOWYCH SUBSTANCJAMI ROPOPOCHODNYMI INIEWIADOMEGOPOCHODZENIA kontrolaprzestrzeganiaprzepisówdotycz cychochrony rodowiska, kontrola przestrzegania decyzji ustalaj cych warunki korzystania ze rodowiska, udzia w post powaniu dotycz cym lokalizacji inwestycji szczególnie szkodliwych dla rodowiska, kontroledotycz cestanutechnicznegoorazeksploatacjiinstalacjiiurz dze chroni cych rodowiskoprzedzanieczyszczeniem. Ponadto: wspó dzia aniezinnymiinstytucjamikontrolnymi, organami cigania oraz wymiaru sprawiedliwo ci, inicjowanie dzia a tworz cych warunki dla zapobieganiapowa nymawariomorazusuwaniaichskutkówiprzywracania rodowiska do stanu w a ciwego.

14 ZANIECZYSZCZENIAAWARYJNEWÓD POWIERZCHNIOWYCH W LATACH Lata zdarzenia na terenie obecnego województwa lubuskiego. Miejsce wyst pienia -transport drogowy iwodny oraz instalacje magazynowe. Skutek -zanieczyszczeniewód p yn cych lub stoj cych. Przyczyny -b dyludzi,bezmy lno, dzia alno przest pcza.

15 ZANIECZYSZCZENIAAWARYJNEWÓD POWIERZCHNIOWYCH W LATACH Wybrane zdarzenia: r. Bóbr poni ej agania zanieczyszczenie produktami ropopochodnymi zkolektora miejskiego, zebrano ok. 2,0Mg produktów, r. Czerna Wielka (3,5 km) oraz Bóbr (51 km) zanieczyszczenie produktami ropopochodnymizjw w aganiu, r. Czarna Ma a (15 km) zanieczyszczenie rowów melioracyjnychirzeki produktami ropopochodnymi, r. Milsko awaria barki motorowej, zamoczenie ok. 80 Mg nawozu azotowego SALMAG, r. rz. K odawka awaryjnyzrzutbenzynybezo owiowejzestacji paliwwgorzowie Wlkp. zanieczyszczenie wód rzeki,

16 ZANIECZYSZCZENIAAWARYJNEWÓD POWIERZCHNIOWYCH W LATACH Wybrane zdarzenia: r. Zak ad We ny Mineralnej wcigacicach niekontrolowany wyp yw20,5mgolejuopa owegodokanalizacjiirz.odry, r. Nowa Sól zanieczyszczenie ok. 20 %powierzchni basenu portowego produktamiropopochodnymi, r. okolice Zielonej Góry - zanieczyszczenie cieku G nik ciekami lateksowymi zzak adu NOVITAS.A." wzielonej Górze, r. rejonuraduikunowic rozlew substancji ropopochodnych na Odrze, nielegalny prze adunekpaliw, r. Przemys aw (gm. Krzeszyce) awaria autocysterny, rozszczelnienie paszczaiwyciekbenzyny do rowu meliracyjnego,

17 ZANIECZYSZCZENIAAWARYJNEWÓD POWIERZCHNIOWYCH W LATACH Wybrane zdarzenia: r. Nietkowice rozlew paliwa na powierzchni wody podczas nielegalnego prze adunku zbarki do cysterny, r. Nowa Sól wyciek ok dm 3 oleju nap dowego podczas roz adunkucysternydo kanalizacji deszczowej iwód powierzchniowych, r. Kostrzyn zanieczyszczenie Odry zaolejonymi wodami z zowymi zbarki wporcie rzecznym, r. Gorzów Wlkp. zanieczyszczenie Warty rodkiem pianotwórczym z zak adu przemys owego poprzez kanalizacj, r. Kana Ma y awaryjny zrzut nieoczyszczonych cieków zoczyszczalni dla m. Winnica, dop yw silnie kwa nych cieków, r. Kostrzyn zanieczyszczenie Odry zaolejonymi wodami z zowymi z przep ywaj cej barki.

18 PODSUMOWANIE Zdarzenia o charakterze powa nej awarii niekontrolowane przedostawanie si do otoczenia du ej ilo ci substancji imateria ów niebezpiecznych. Skutek - degradacja rodowiska (gleba, wody powierzchniowe ipodziemne, powietrze) oraz negatywny wp yw na ycie izdrowie ludzi. Przyczyny - stosowanie przestarza ych procesów technologicznych, lekcewa enie zasad bezpiecze stwa w zak adach produkcyjnych i w transporcie, awarie techniczne, wypadki komunikacyjne, nielegalne próby pozbycia si substancji niebezpiecznych.

19 PODSUMOWANIE Lata zdarze o charakterze powa nej awarii (nz ) wwoj.lubuskim. Najwi cej zdarze -transport drogowy(drogi nr 2, 3, 22 i E-36) oraz niekontrolowane zrzuty (produkty ropopochodne, nieoczyszczone cieki). Przyczyny wypadków komunikacyjnych - z y stan techniczny rodków transportu, nieprzestrzeganie zasad RID i ADR przez przewo ników, niedostateczna ilo wydzielonych tras przewozu materia ów niebezpiecznych, brakmonitoringu transportu. Rozwój gospodarczy - wzrost poziomu zagro enia powa nymi awariami (szlaki komunikacyjne,ruroci gi przesy owe). Spadek zagro enia awariami w zak adach przemys owych - zaostrzone przepisy, wi ksza skuteczno kontroli podmiotów stwarzaj cych zagro enie rodowiska.

20 ANALIZA ZAGRO E AWARYJNEGO ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH NAOBSZARZE WOJEWÓDZTWALUBUSKIEGO Dzi kuj zauwag!