Piotr Zawada. Sojusznik czy wróg? Armia rosyjska w kampanii galicyjskiej w 1809 roku.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Piotr Zawada. Sojusznik czy wróg? Armia rosyjska w kampanii galicyjskiej w 1809 roku."

Transkrypt

1 Piotr Zawada Sojusznik czy wróg? Armia rosyjska w kampanii galicyjskiej w 1809 roku.

2 SPIS TREŚCI Wstęp.3 Rozdział 1. Zarys sytuacji politycznej i militarnej w przededniu wojny 1809 roku...6 Rozdział 2. Początek kampanii oraz walki o przyczółek nad Wisłą...12 Rozdział 3. Stanowisko Rosji 15 Rozdział 4. Marsz korpusu polskiego w głąb Galicji i jego działania 17 Rozdział 5. Działania korpusu austriackiego...22 Rozdział 6. Porozumienie austriacko rosyjskie. 27 Rozdział 7. Zajęcie Lwowa przez Austriaków..29 Rozdział 8. Kształtowanie się stosunków polsko rosyjskich 32 Rozdział 9. Odwrót korpusu austriackiego z nad Sanu..34 Rozdział 10. Dalsze rokowania austriacko rosyjskie 35 Rozdział 11. Koncentracja korpusu polskiego i podjęcie pościgu za Austriakami w kierunku Krakowa...40 Rozdział 12. Organizacja sił polskich w Galicji...42 Rozdział 13. Zajęcie Krakowa przez korpus polski 44 Rozdział 14. Zawieszenie broni i rokowania pokojowe..48 Zakończenie 50 Bibliografia Źródła.55 Bibliografia Opracowania.56 Aneksy 57 2

3 Wstęp Jednym z najważniejszych zagadnień kampanii galicyjskiej w 1809 roku jest sprawa współdziałania dwóch sojuszniczych armii tzn. armii Księstwa Warszawskiego i Rosji. W mojej pracy chciałbym odpowiedzieć na nurtujące pytanie zawarte w jej tytule, a mianowicie. Sojusznik czy wróg? Armia rosyjska w kampanii galicyjskiej w 1809 roku. Otóż wojna 1809 roku stanowi jeden z ważniejszych etapów epoki napoleońskiej, zarówno z punktu widzenia dziejów powszechnych Europy, jak i historii naszego narodu. Mimo swych szczupłych sił wojskowych i ograniczonych możliwości ekonomicznych Księstwo Warszawskie zdołało ocalić swój byt narodowy broniąc go skutecznie przed napaścią niemal dwukrotnie przewyższającego siły polskie korpusu austriackiego. Wojna ta, będąc w zamierzeniu Napoleona zaledwie fragmentem ogólnej kampanii wojennej przeciwko Austrii, w istocie odegrała bardzo istotną rolę wiążąc znaczne siły austriackie, które mogłyby być wykorzystane na froncie bezpośrednio przeciw wojskom Napoleońskim. Wydarzenia te w intencji i dążeniach Polaków miały doprowadzić do wyzwolenia jeszcze jednej polskiej prowincji spod zaborczego panowania. Takiego właśnie charakteru nabrała w wyniku podjęcia i realizacji przez polskie naczelne dowództwo śmiałego i słusznego planu przeniesienia działań wojennych do Galicji. Wyzwoleńczy charakter galicyjskiej wyprawy księcia Józefa, uwieńczonej powodzeniem w następstwie pomnożenia szczupłych sił polskich ofiarnym wysiłkiem całego społeczeństwa polskiego, stał się jednym z etapów odbudowy państwa polskiego jak i rozwoju świadomości narodowej Polaków. Starałem się również ukazać wydarzenia nad Wisłą w powiązaniu z ówczesną sytuacją polityczną w Europie, poświęcając więcej uwagi polityce Francji, Rosji i Austrii w sprawie polskiej. Na zjeździe w Erfurcie Rosja i Francja potwierdzały podpisaną konwencją przymierze między dwoma cesarstwami. Artykuł X tej konwencji mówił, że w wypadku, gdyby Austria stanęła do wojny z Francją, cesarz Rosji zobowiązuje się opowiedzieć przeciwko Austrii i stanąć po stronie Francji. Ale już wtedy car Aleksander I nie miał zamiaru dotrzymywać swoich zobowiązań sojuszniczych wobec Francji i prowadził tajne negocjacje z Austrią przeciwko Napoleonowi. W wyniku wkroczenia w kwietniu 1809 roku w granice Księstwa Warszawskiego VII korpusu austriackiego młoda i dwukrotnie mniej liczna armia polska liczyła na wsparcie i współdziałanie z sojuszniczą armią rosyjską. Zachowanie się dowództwa oraz kadry oficerskiej korpusu rosyjskiego było bardzo kontrowersyjne i dwuznaczne. Kwestie te niewątpliwie zmuszają nas do zastanowienia się i odpowiedzenia sobie na pytanie, które zostało zawarte w tytule niniejszej pracy. Niniejsza praca została napisana w oparciu o zasoby bibliotek krajowych oraz zasoby prywatne autora. Wykorzystano liczne polskie publikacje źródłowe oraz opracowania wybitnych polskich historyków, którzy czerpali swą wiedzę z materiałów źródłowych, archiwów, które z różnych względów już nie istnieją i w związku z tym stanowią nieocenione źródło informacji. Jeżeli chodzi o materiały źródłowe to chciałbym tu przede wszystkim wymienić, Dziennik historyczny i korespondencja polowa generała Michała Sokolnickiego 1809 r. w opracowaniu Bronisława Pawłowskiego, a także Kampania 1809 r. Raport o działaniach armii pozostającej pod rozkazami księcia Józefa Poniatowskiego podczas kampanii 1809 r. Romana Sołtyka. Pozycje te były dla mnie o tyle ciekawe, że obaj autorzy brali osobiście udział w opisywanych wydarzeniach. Z pamiętników chciałbym tu wymienić niezwykle ciekawe pamiętniki Charlesa Talleyranda opisujące ze szczegółami wydarzenia na zjeździe dwóch cesarzy: Napoleona i Aleksandra w Erfurcie w 1808 roku. Autor tych pamiętników był głównym negocjatorem Napoleona, ale jak sam to nam przedstawia również i cara Aleksandra, a także oficjalnie nieobecnej na zjeździe Austrii. Ciekawy jest również pamiętnik Juliana Ursyna Niemcewicza, którego spostrzeżenia na temat współpracy polsko rosyjskiej są niezwykle trafne. Podstawowym opracowaniem, z którego korzystałem w niniejszej pracy jest znakomita praca Bronisława Pawłowskiego, Wojna polsko austriacka w 3

4 1809 r. w której autor między innymi wykorzystał materiały źródłowe austriackie, a mianowicie akta VII korpusu z Wiedeńskiego Archiwum Wojennego, źródła francuskie z Archiwum Historycznego Francuskiego Ministerstwa Wojny w Paryżu oraz źródła polskie z Warszawskiego Archiwum Głównego Akt Dawnych w zespole akt wojskowych Księstwa Warszawskiego, które w wyniku działań wojennych II wojny światowej praktycznie przestały istnieć. W pracy Bronisława Pawłowskiego można w szczegółach prześledzić od początku do końca współpracę korpusu rosyjskiego z austriackim. Drugim istotnym dla mojej pracy opracowaniem była niezwykle konkretna, bogata w szczegóły i cytaty praca Kazimierza Krzosa, Z księciem Józefem w Galicji w 1809 roku, w której znalazłem szereg cytatów z interesujących mnie dokumentów. Ważnym również dla mojej pracy opracowaniem była praca Gustawa Ochwicza, Rok 1809, w której znalazłem wiele celnych sformułowań, konkluzji oraz ciekawych poglądów dotyczących kampanii w 1809 roku. Niestety nie wymieniłem tutaj wielu ciekawych prac, w których znalazłem wiele interesujących mnie faktów i dokumentów. Chciałbym tutaj chociaż wymienić takich autorów jak: Szymon Askenazy, Robert Bielecki, Emil Kipa, Marian Kukiel, Jan Pachoński, Antoni Plutyński, Adam Skałkowski, Jerzy Skowronek, Andrzej Zachorski oraz wielu innych, których ustalenia i przemyślenia w znacznej mierze przyczyniły się do powstania niniejszej pracy. Niestety ze względów na ograniczony czas, jaki mogłem poświęcić na pisanie tej pracy oraz tłumaczenie tekstów z języka francuskiego, w swojej pracy nie skorzystałem z kilku bardzo istotnych materiałów źródłowych, chociaż były one wykorzystywane i często cytowane w pracach wyżej wymienionych autorów. Z prac, z których w toku moich badań nie skorzystałem, wymienię tu tylko najważniejsze, a mianowicie: Korespondencja księcia Józefa z Francją T.II, w opracowaniu Adama Skałkowskiego, oraz Instrukcje i depesze rezydentów francuskich w Warszawie T.I w opracowaniu Marcelego Handelsmana. Praca moja obejmuje okres od 15 kwietnia 1809 roku, czyli od wkroczenia VII korpusu austriackiego w granice Księstwa Warszawskiego, aż do zajęcia przez wojska polskie Krakowa 15 lipca 1809 roku. Niniejsza praca jest pracą licencjacką autora na kierunku historii w zakresie specjalności europeistycznej napisaną pod kierunkiem dr Radosława Lolo w Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku i obronioną roku. 4

5 Rozdział 1. Zarys sytuacji politycznej i militarnej w przededniu wojny 1809 roku. Zimą 1807 roku i na wiosnę 1808 partia wojenna w Austrii, na której czele stał minister spraw zagranicznych Filip Stadion w miarę napływu wiadomości o zaostrzającym się konflikcie Napoleona z Burbonami rozpoczęła ożywioną działalność. Jesienią 1807 roku Napoleon zdecydował o okupacji Hiszpanii i w lutym 1808 roku wojska francuskie wkroczyły do tego kraju. Jednakże położenie Cesarza Francuzów stawało się coraz bardziej skomplikowane. W Hiszpanii wybuchło powstanie ludowe, które stopniowo objęło cały naród. Napoleon zmuszony był utrzymywać na Półwyspie Pirenejskim sto kilkadziesiąt tysięcy doświadczonych żołnierzy. Musiał też ściągać posiłki z Niemiec. Już w grudniu 1808 roku armia francuska osiągnęła stan ludzi w ośmiu korpusach, odwodzie kawalerii oraz w gwardii 1. Na dodatek kapitulacja korpusu generała Duponta w dniu 20 lipca 1808 roku pod Baylen w Andaluzji i późniejsza porażka generała Junota pod Cintra w Portugalii, obaliła mit o niezwyciężoności armii francuskiej. Wszystkie te wydarzenia spowodowały w Austrii rozwój na wielką skalę propagandy wojennej pod hasłem obrony Habsburgów, rzekomo zagrożonych takim samym losem jak hiszpańscy Burbonowie. Napoleon postanowił osadzić na tronie w Madrycie swego brata Józefa, dotychczasowego króla Neapolu. Na żądanie cesarza, Karol IV pozbawił syna Ferdynanda praw do sukcesji, a równocześnie dynastia burbońska przekazywała Bonapartemu wszelkie prawa do Hiszpanii i jej kolonii pod warunkiem zachowania całości terytorialnej królestwa i poszanowania religii katolickiej. W kilka tygodni później obalony monarcha hiszpański został uwięziony w Compiegne, a jego syna zesłano do posiadłości Talleyranda Valancay 2. W celu rozbudzenia patriotycznych uczuć wśród ludności, sięgnięto do odpowiednio przygotowanej poezji, pism i odezw. Agitacji tej nie ograniczano tylko do samej Austrii, ale starano się nią objąć również Prusy oraz Rzeszę. Działalność ta, popierana przez rząd, już w krótkim czasie zaczęła dawać poważne rezultaty. Niemcy już od dawna były pod wpływem tajnego stowarzyszenia, zwanego Tugendbund ( Liga Cnoty), które dążyło do oswobodzenia kraju z pod obcej okupacji i ustanowienia liberalnych rządów z niemieckimi książętami na czele. Stowarzyszeniem tym kierował ks. Brunszwicki, oraz minister Stein. Działalność Tugendbundu okryta była głęboką tajemnicą, przenikała wszystkie warstwy narodu niemieckiego, lecz główne ogniska ruchu koncentrowały się w północnych Niemczech, w Hesji i w południowych, w Tyrolu. Przygotowywano się tam do powszechnego powstania. Również miasta hanzeatyckie, których handel bardzo ucierpiał od blokady kontynentalnej skłaniały się do wzięcia udziału w koalicji 3. Austria nie licząc się zupełnie z wyczerpaniem skarbu państwa, rozpoczęła gwałtowne przygotowania do wojny. Latem 1808 roku arcyksiążę Karol rozpoczął reorganizację armii austriackiej na wzór armii francuskiej. Wprowadzono m in. podział wojska na samodzielne korpusy, złożone ze wszystkich rodzajów broni. Gruntownie zreorganizowano artylerię, oraz co bardzo ważne stworzono oddziały rezerw oraz landwerę ( Obrona Krajowa). Do landwery należeli wszyscy poborowi nie powołani do wojska oraz wysłużeni żołnierze w wieku od 18 do 45 lat. Odbywali oni cotygodniowe ćwiczenia wojskowe i tworzyli potężną rezerwę armii 4. Landwera była rodzajem milicji, wzorowanej na francuskiej gwardii narodowej, mającej zapewnić stały dopływ rekruta do walczącej armii 5. 1 M. Kukiel, Wielkie Wojny Napoleońskie, Poznań 1994, s. 196 (dalej: Wojny Napoleońskie ) 2 R. Bielecki, Napoleon, Warszawa 1979, s R. Sołtyk, Kampania 1809, oprac. E. Leszczyńska, Warszawa 1906, s M. Kukiel, dz. cyt., s S. Leśniewski, Wagram 1809, Warszawa 2003, s

6 Już na początku 1809 roku Austria miała pod bronią 330 tysięcy ludzi i 100 tysięcy landwery 6. Napoleon już od maja 1808 roku wiedział o zbrojeniach Austrii i kazał je bacznie obserwować. Wojny tej wcale nie chciał, gdyż cała jego uwaga skierowana była na wydarzeniach w Hiszpanii i dlatego też próbował nie dopuścić do jej wybuchu. Wojna między Austrią, a Francją była mu niepotrzebna ponieważ na podstawie układu preszburskiego otrzymał od Austrii wszystko, co ta mogła mu dać, a obalenie dynastii Habsburgów nie było w jego planach. Wiedział, że we Francji nikt nie chciał nowej wojny i sam rozumiał, że kraj potrzebuje pokoju 7. Dnia 15 sierpnia 1808 roku na spotkaniu całego korpusu dyplomatycznego, Napoleon swą długą przemowę specjalnie zwrócił do ambasadora austriackiego ks. Metternicha. W przemówieniu swym ostrzegał dwór wiedeński przed wszczynaniem wojny, której wynik, mógł być korzystny tylko dla Francji. Ostrzeżenie to jednak nie zrobiło zbyt wielkiego wrażenia na Austrii, która w dalszym ciągu prowadziła zbrojenia. Bonaparte postanowił więc zmusić Austrię do zaniechania przygotowań wojennych poprzez wielką demonstrację polityczną 8. Dnia 27 września 1808 roku w Erfurcie doszło do spotkania Napoleona ze swym potężnym sprzymierzeńcem cesarzem Aleksandrem I. Miasto to jest położone w połowie drogi między Paryżem a Petersburgiem i na dwa tygodnie stało się stolicą ówczesnego świata. Zjazd ten odbywał się w atmosferze nieustających balów, festynów, wystawnych przyjęć i parad wojskowych. Obaj cesarze wielokrotnie prezentowali się publiczności, manifestując swą rzekomą przyjaźń 9. Kiedy podczas przedstawienia Edypa Woltera padły ze sceny słowa: Przyjaźń wielkiego człowieka jest darem bogów, Aleksander wstał z miejsca i ostentacyjnie chwycił za rękę Napoleona, wywołując oklaski całej widowni 10. Na spotkanie dwóch cesarzy zaproszono wszystkich sprzymierzonych książąt i królów Związku Reńskiego. Napoleon pragnął skłonić cara, aby Rosja zobowiązała się rozpocząć kroki wojenne przeciwko Austrii i dokonała koncentracji swych sił na granicy rosyjsko-austriackiej. Aby uzyskać zgodę Aleksandra, cesarz Francuzów musiał mocno zaangażować się w politykę turecką cara i zaaprobować zajęcie przez Rosję Konstantynopola. Na to cesarz nie chciał się zgodzić. Zgadzał się na włączenie do Rosji Finlandii, a z prowincji tureckich Mołdawii i Wołoszczyzny, oraz obiecał wycofanie wojsk francuskich z Prus jednocześnie nakładając na nie wysoką kontrybucję wojenną. Było to jednak zbyt mało by zadowolić Aleksandra. Uzyskiwał więc tylko zgodę władcy Rosji na udział w wojnie przeciwko Austrii w przypadku wybuchu wojny francusko-austriackiej. Na tej podstawie obaj cesarze zawarli porozumienie podpisane 12 października 1808 roku 11. Artykuł X ( ) W wypadku gdyby Austria stanęła do wojny z Francją, cesarz Rosji zobowiązuje opowiedzieć się przeciw Austrii i stanąć po stronie Francji, jako że również ten przypadek jest jednym z tych, do których stosuje się przymierze łączące oba cesarstwa 12. Car jednak nie zamierzał dotrzymywać swych zobowiązań. Aleksandra, w jego polityce skrytego torpedowania posunięć Napoleona popierał były minister spraw zagranicznych Francji Talleyrand, który nielojalnie prowadząc negocjacje w imieniu Napoleona przedstawiał carowi nierealność francuskich celów. ( ) Cesarz Aleksander już tam był. Jego oblicze miało inny niż zwykle wyraz. Widać było, że dalej nie jest pewien 6 R. Sołtyk, dz. cyt., s A. Manfred, Napoleon Bonaparte, Warszawa 1982, s B. Pawłowski, Wojna polsko-austriacka 1809 r., Warszawa 1999, s R. Bielecki, dz. cyt., s A. Zamoyski, 1812 wojna z Rosją, Kraków 2007, s A. Zahorski, Napoleon, Warszawa 1982, s Ch. Talleyrand, Pamiętniki ( ), oprac. W. Dłuski, Londyn 1994, s (dalej: Ch. Talleyrand, Pamiętniki ) 6

7 swego, a uwagi do projektu traktatu nie są jeszcze gotowe. Czy cesarz rozmawiał z panem w tych dniach? to było jego pierwsze pytanie. Nie, Sire i pozwoliłem sobie dodać: - Gdybym nie widział pana de Vincent, sądziłbym, że spotkanie w Erfurcie jest poświęcone wyłącznie zabawie. Cóż mówi pan de Vincent? Sire, rzeczy wielce rozsądne, ma bowiem nadzieję, że nie dasz się, Najjaśniejszy Panie, wciągnąć cesarzowi Napoleonowi w kroki zagrażające Austrii lub choćby obraźliwe dla niej. I powiedziałbym, za pozwoleniem Waszej Cesarskiej Mości, że ja pragnę tego samego. Ja też bym tego chciał. To bardzo trudne, bo cesarz Napoleon wydaje się mocno rozsierdzony. Ale, Sire, masz przecież poczynić uwagi. Czy nie mógłbyś, Najjaśniejszy Panie, uznać za zbędne artykułów, w których jest mowa o Austrii, powołując się na to, że są one domyślnie zawarte w układzie tylżyckim 13. Talleyrand oceniał zbyt wybujałą fantazję i nadmierną ambicję Napoleona jako niepokojącą i grożącą katastrofą dla Francji. Car kupił Talleyranda i dzięki temu mógł mieć silniejszą podstawę do rozmów z Napoleonem. Zresztą informacje o niechęci Rosji do wystąpienia zbrojnego przeciwko Austrii dochodziły poprzez Talleyranda i polityków rosyjskich, aż do Wiednia. Wszystko to ośmielało Austrię, która zorientowała się, iż sojusz francusko-rosyjski jest w istocie fikcyjny, i wobec tego Aleksander nie pomoże Napoleonowi w jego kłopotach z Hiszpanią. W takim razie można było je wykorzystać, rozpoczynając wojnę z Francją, bez obaw, że Rosja zaatakuje Austrię, co najwyżej poprzestanie na słowach, gestach i deklaracjach. Na usztywnienie stanowiska cara, a na ożywienie polityki wojennej Austrii wpłynęła zdrada Talleyranda 14. ( ) To spotkanie w Erfurcie, na które Austrii nie zaproszono, o którym jej nawet oficjalnie nie powiadomiono, zaniepokoiło cesarza Franciszka, który z własnego popędu wysłał barona Vincenta wprost do Erfurtu z listem do cesarza Napoleona, a myślę, że i z drugim do cesarza Aleksandra. Uważałem i uważam wciąż, że przymierze Francji z Austrią leży w interesie Francji. Zapewniłem pana de Vincent, że robię i będę robił na wszystkie sposoby, co tylko będę uważał za przydatne, by nie dopuścić, aby wyszło z Erfurtu jakieś postanowienie szkodzące interesom jego rządu 15. Dzięki niemu główne założenia polityki napoleońskiej były w Wiedniu rozszyfrowane. Napoleon wydawał się nie rozumieć swej sytuacji i chociaż podejrzewał zdradę, to jednak nadal spodziewał się, że Aleksander będzie lojalnie wypełniał swe zobowiązania. Tymczasem Austria, wbrew przewidywaniom Napoleona, nie przeraziła się wzmocnieniem sojuszu francusko - rosyjskiego. Nie tylko nie zaprzestała zbrojeń, ale, co więcej po kongresie erfurckim rozszerzyła swą działalność w tej dziedzinie i jednocześnie rozpoczęła ożywioną akcję dyplomatyczną w celu utworzenia nowej koalicji antynapoleońskiej. W grę wchodzić mogły tylko trzy państwa: Anglia, Prusy i Rosja. Anglia najzaciętszy wróg Napoleona, wszędzie szukająca sposobności, aby go zwalczać, obecnie podsycająca przeciw niemu powstanie w Hiszpanii i w Portugalii, była sojusznikiem pewnym i bardzo pożądanym szczególnie ze względów finansowych, ponieważ subsydia pieniężne Anglii mogły wydatnie zasilić pusty skarbiec Habsburgów i umożliwić prowadzenie wojny. Toteż zaraz po kongresie erfurckim, Austria zwróciła się do Anglii z prośbą o pomoc finansową i czynne współdziałanie 16. Anglia udzieliła Austrii subsydiów w wysokości 4 milionów funtów szterlingów 17. Ale oprócz pieniędzy Austria potrzebowała posiłków wojskowych. Tych mogły jej dostarczyć tylko Prusy i Rosja. Stadion szczególnie liczył na Prusy, które rozgromione pod Jeną i Auerstedt, upokorzone traktatem tylżyckim, mając wojsko zredukowane do 40 tysięcy ludzi, a twierdze obsadzone przez załogi francuskie, zmuszone do płacenia wysokiej kontrybucji wojennej, żyły, zwłaszcza młodzież i koła wojskowe, żądzą odwetu. Wieści o klęskach poniesionych przez wojska francuskie w 13 cyt. za: Ch. Talleyrand, Pamiętniki, s A. Zahorski, dz. cyt., s Ch. Talleyrand, Pamiętniki, s B. Pawłowski, dz. cyt., s R. Sołtyk, Kampania, s

8 Hiszpanii rozbudzały nastroje wojenne w Austrii, a także w Prusach. Nastrojom tym opierał się tylko król Fryderyk Wilhelm III powodowany obawą, że zbyt wczesne podjęcie jakichkolwiek działań w tym kierunku może ściągnąć na Prusy jeszcze większe klęski. Podobieństwo położenia oraz zamierzeń, zbliżyły do siebie Prusy i Austrię. Przedstawiciele ich nawiązali tajną współpracę w celu ustalenia warunków wspólnego wystąpienia przeciw Napoleonowi 18. Oprócz rokowań z Prusami Stadion usiłował nawiązać bliższe stosunki z cesarzem Aleksandrem i nakłonić go, jeżeli nie do czynnej pomocy w wojnie z Napoleonem, to przynajmniej do zachowania względem Austrii neutralności. W tym celu wysłał w specjalnej misji ks. Schwarzenberga. Na konferencji gabinetowej w dniu 8 lutego zapadła decyzja podjęcia działań wojennych przeciwko Francji. Dla Prus i Austrii zagadnieniem najbardziej drażliwym była sprawa polska, niedawno wznowiona przez utworzenie Księstwa Warszawskiego. Najbardziej poszkodowane z tego powodu były właśnie Prusy, gdyż opłaciły wskrzeszenie tego państwa utratą na jego rzecz swoich do niedawna prowincji. Ale i w przyszłości groziło ono nowymi niebezpieczeństwami tak dla Austrii jak i dla Rosji, ponieważ stamtąd promieniował duch narodowy i dążenia niepodległościowe Polaków na inne dzielnice polskie, pozostające pod obcym zaborem. Obawa ich utraty oraz to, że Księstwo Warszawskie było najdalej na wschód wysuniętą placówką Napoleona, grożącą w razie wojny atakiem na tyły lub skrzydła austriackie czy pruskie, było powodem ustawicznego niepokoju dla wszystkich tych trzech państw. Stadion postanowił zająć Księstwo Warszawskie, by móc je ofiarować Prusom lub Rosji w zamian za pomoc w tej wojnie 19. W styczniu 1809 roku generalny adiutant arcyksięcia Karola płk. Wimpffen złożył mu poufny memoriał, w którym poddawał ostrej krytyce nadzieje Stadiona co do pozyskania neutralności Rosji i ze swej strony proponował zjednoczenie całego narodu polskiego pod berłem jednego władcy, którym mógłby zostać ks. Józef Poniatowski. Austria odstąpiłaby mu swoje pułki, rekrutujące się z Galicji, a więc złożone w dużej części z elementu polskiego, w tym celu, aby z ich pomocą uderzył na czele wojsk Księstwa na Rosję. W ten sposób Wimpffen chciał zmusić Aleksandra do zachowania neutralności. Dnia 8 lutego gen. Mayer pełniący wówczas funkcję generalnego kwatermistrza złożył plan operacyjny, w którym podkreślał duże znaczenie wyprawy na Warszawę. Ponieważ jak pisał - zaraz na wstępie naszej ofensywy musi być rzeczą największej doniosłości przyjść jak można najrychlej z pomocą państwu pruskiemu i spowodować je do współdziałania w dalszych operacjach 20. Według tego projektu działania w kierunku Warszawy miał przeprowadzić VII korpus austriacki wraz z pruskimi oddziałami: Prus Wschodnich i Zachodnich. Po rozbiciu lub wzięciu do niewoli wojsk polskich i po zajęciu Warszawy oddziały pruskie miały pospiesznie ruszyć do Frankfurtu na Odrą, a korpus austriacki powinien ruszyć przez Wrocław, Gorlice do Drezna, by następnie wspólnie działać z główną armią. Plan ten został zatwierdzony przez arcyksięcia Karola, ponadto generał Mayer złożył w dniu 15 lutego dokładny plan współdziałania wojsk pruskich. Pismo to miał wręczyć królowi pruskiemu baron Wessenberg wysłany do Królewca. Lecz tu spotkała Austrię niemiła niespodzianka. Oto bowiem Fryderyk Wilhelm po powrocie z Petersburga, pod wpływem rozmów z Aleksandrem ustosunkował się do nich wręcz nieprzychylnie i odradzał Austrii podejmowanie tej wojny. Król pruski zapowiedział, że gdyby został przymuszony do wzięcia w niej udziału, będzie ją prowadził wyłącznie obronnie. Zmiana poglądów Fryderyka Wilhelma dokonana pod wpływem Aleksandra, była poważnym ostrzeżeniem, że należy teraz wywrzeć silniejszy nacisk na Rosję B. Pawłowski, dz. cyt., s tamże., s cyt. za: tamże, s tamże, s

9 Aleksander ostrzegał dwór wiedeński przed wojną i podkreślał, że w razie rozpoczęcia kroków wojennych przez Austrię, będzie musiał wystąpić przeciwko niej w myśl zobowiązań, przyjętych przez niego wobec Napoleona. Gdy rokowania te przeciągały się bez widocznych rezultatów, Schwarzenberg został zmuszony do użycia ostatniego argumentu dla pozyskania Aleksandra. Była nim sprawa polska. Otóż na audiencji 8 kwietnia Schwarzenberg przedstawił niebezpieczeństwo, jakim jest istnienie Księstwa Warszawskiego nie tylko dla Austrii, lecz i dla Rosji, ponieważ Napoleon podnieca w Polakach nadzieję odbudowania ich ojczyzny w dawnych granicach. Argument ten wreszcie przekonał cara. Aleksander wprawdzie nie obiecywał jakiejś czynnej pomocy, ale zobowiązywał się do neutralności oraz unikania wszelkich starć z armią austriacką. Sprawa ta została uregulowana poufną konwencją między Austrią a Rosją z 18 kwietnia w formie listu Schwarzenberga do cesarza Franciszka, uwierzytelnionego odręcznym pismem Aleksandra. W liście tym cesarz przyrzeka: 1/ że powstrzyma, dopóki to możliwe, wkroczenie wojsk swych do Galicji. 2/ że wojska te unikać będą wszelkiej kolizji i wszelkich postępków nieprzyjacielskich względem wojsk austriackich. 3/ że generałowie i komendanci rosyjscy otrzymają pozytywne w tym kierunku instrukcje, które będą mogły być zmienione jedynie własnoręcznym rozkazem cesarskim. 4/ że sam, daleki od chęci popierania ruchów powstańczych w Galicji, postara się je przytłumić, stosownie do zobowiązań, jakie dwory mocarstw rozbiorowych wzajemnie na siebie ( w roku 1795 ) przyjęły 22. W liście własnoręcznym, adresowanym do ks. Schwarzenberga Aleksander potwierdzał swe przyrzeczenia słowami: Mogę być tylko bardzo zadowolony z pisma jakie tu dołączam: zawiera ono najzupełniej sens wszystkiego, com Panu powiedział i spodziewam się, że nie pozostawi cesarzowi żadnej wątpliwości co do mych zamysłów 23. Dokumenty te przyszły do Wiednia 3 maja. Austria więc posiadała zapewnienie o neutralności ze strony Rosji. O jego spełnieniu, miał jednak zdecydować rozwój wypadków wojennych. Tylko zwycięski ich przebieg mógł sprowadzić do obozu austriackiego Prusy i Rosję. A zatem polski teatr wojny w roku 1809 to nie tylko drugorzędny plac boju, ale samodzielny teatr wojenny na którym mogły zapaść rozstrzygnięcia dotyczące Napoleona i jego cesarstwa. Interes polityczny, czyli przeciągnięcie Prus i Rosji na stronę koalicji wymagał od strategii wojskowej Austrii zniszczenia młodej armii polskiej. Generalissimus austriacki, arcyksiążę Karol radził arcyksięciu Ferdynandowi de Este dowódcy VII korpusu austriackiego przeznaczonego do zajęcia Księstwa Warszawskiego jako wódz naczelny: Rosja, Prusy i Galicja wyczekują na obrót przedsięwzięcia Waszej Miłości Najmniejsze niepowodzenie wpłynęłoby na postanowienia naszych sąsiadów w sposób wielce niepożądany i byłoby może pod względem politycznym równie szkodliwe, jak bitwa, przegrana nad Dunajem. Przedsięwzięcia Wasze muszą być jak rwący potok szybkie, nagłe, stanowcze i prowadzone z takim naciskiem, ażeby nic nie było zdolne się im oprzeć 24. Również Schwarzenberg w liście z 21 marca do Stadiona pisał, że Rosję można pozyskać tylko czynną akcją wojskową, przy czym podkreślał z naciskiem: Trzeba ich zadziwić-w tym jest wasze jedyne zbawienie 25. Po zniszczeniu Księstwa Warszawskiego VII korpus miał pomaszerować na Śląsk, a następnie nad Łabę, aby połączyć się z 40 tysięczną armią angielską, która miała wylądować w portach niemieckich, zmusić Niemcy do przejścia na stronę koalicji i zaatakować linie komunikacyjne armii francuskiej w Niemczech południowych. Napoleon nie spodziewał się raczej ataku na Księstwo Warszawskie. Na pytanie marszałka Davouta naczelnego dowódcy wojskowego na 22 cyt. za: G. Ochwicz, Rok 1809, Poznań 1918, s cyt. za: tamże, s M. Kukiel, Dzieje oręża polskiego w epoce Napoleońskiej , Poznań 1912, s cyt. za: B. Pawłowski, dz. cyt., s

10 terenie Księstwa Warszawskiego z 16 października 1808 odpowiedział, że co do Polski żadnej nie ma obawy. A przecież już od stycznia 1809 roku dochodziły raporty ks. Józefa Poniatowskiego do Davouta, że Austria zachowuje ciągle w Galicji wojenną postawę 26. W Galicji Austria podjęła zbrojenia na wielką skalę. Wybierano rekruta w dużej ilości, a wielu z nich uciekało w granice Księstwa, przynosząc wiadomości o gotowości do powstania, gdyby wojska polskie i francuskie wkroczyły do Galicji. Również zza rosyjskiego kordonu, z pułków rozstawionych na Litwie przedzierało się do Księstwa wielu zbiegów. liczni u naszych posterunków stawiali się ochotnicy, dobra szlachta litewska, spragniona oglądać znaki narodowe. Ci powiadamiali też rząd warszawski o powszechnym w armii rosyjskiej wstręcie do przymierza z Napoleonem i pragnieniu wznowienia z nim walki, łącznie z Prusami i Austrią. Urzędnicy w Galicji zapewniali ludność, że w razie wojny Rosjanie obsadzą ten kraj, aby utrzymać go w posłuszeństwie i przeszkodzić powstaniu. Mimo, że nadto czterdziestotysięczny ich korpus złączy się z główną armią austriacką 27.Cesarz nie przypuszczał jeszcze, żeby Austria zastraszona francusko - rosyjskim przymierzem zawartym w Erfurcie mogła zaatakować Księstwo Warszawskie. Nie miał pojęcia o tajnych austriacko - rosyjskich pertraktacjach. Napoleon w swych rachubach liczył jednak na czynną pomoc ze strony Rosji, więc nie widząc w tym żadnego niebezpieczeństwa nakazał wycofanie z Księstwa oddziałów francuskich i saskich, a armii polskiej wyznaczał rolę demonstracyjną w kierunku na Kraków, rolę podrzędną, rolę dywizji posiłkowej przy armii rosyjskiej, by w krytycznym momencie nie drażnić Aleksandra sprawą polską 28. Ta postawa Napoleona uśpiła czujność ks. Józefa, który był skłonny uznać pogłoski o bliskim wkroczeniu wojsk austriackich za wybieg urzędników niemieckich, którzy w ten sposób chcieli utrzymać w porządku i posłuszeństwie ludność polską w Galicji. Zdawało się być mało prawdopodobnym, aby Austria występując sama do walki z Napoleonem, użyła znacznych sił przeciw Polakom, tym samym osłabiając swe siły na głównym teatrze wojny nad Dunajem i we Włoszech. Wielkie cesarstwo znalazło się w niebezpieczeństwie. Napoleon nie docenił szybkości posunięć wojskowych Austriaków, którzy już 9 kwietnia rozpoczęli ofensywę. Atak austriacki nastąpił jednocześnie na trzech frontach. 200 tysięcy żołnierzy arcyksięcia Karola wkroczyło do Bawarii, arcyksiążę Jan na czele 75 tysięcy żołnierzy podjął działania we Włoszech, mniejsze korpusy wkroczyły do Tyrolu i Dalmacji, a 14 kwietnia 30 tysięczny VII korpus austriacki pod dowództwem arcyksięcia Ferdynanda d Este wkroczył do Księstwa Warszawskiego cyt. za: G. Ochwicz, dz. cyt., s A. M. Skałkowski, Książę Józef, Bytom 1913, s G. Ochwicz, dz. cyt., s M. Kukiel, Wojny Napoleońskie, s

11 Rozdział 2. Początek kampanii oraz walki o przyczółek nad Wisłą. Dnia 13 kwietnia zakończyła się koncentracja VII korpusu austriackiego w obozie pod Odrzywołem, a 14 kwietnia przybył do obozu arcyksiążę Ferdynand. Odbył on tam przegląd swoich wojsk i odczytał rozkaz dzienny arcyksięcia Karola z 6 kwietnia informujący o wypowiedzeniu wojny Napoleonowi oraz wygłosił patriotyczną przemowę do żołnierzy. Wieczorem tego samego dnia arcyksiążę Ferdynand wysłał pismo adresowane do księcia Poniatowskiego z zapowiedzią wszczęcia kroków wojennych przeciwko Księstwu w przeciągu dwunastu godzin oraz odezwę zawiadamiającą mieszkańców Księstwa, że nie traktuje Księstwa jako wrogiego kraju. Podkreślono w niej, że celem Austrii jest jedynie pokonanie Francji i wyzwolenie zajętych przez nią krajów. Zwracając się wprost do ludności starał się ją przekonać, że została oszukana i wykorzystana przez Napoleona. Były to mocne argumenty, które mogły znaleźć pewien oddźwięk w polskim społeczeństwie niewątpliwie zmęczonym ponoszonymi ofiarami i rozczarowanym osiągniętymi rezultatami. W zakończeniu odezwy arcyksiążę Ferdynand stwierdził, że Austria nie prowadzi wojny w celu zdobycia nowych terytoriów, ale po to, aby wypędzić z nich Francuzów, a odzyskane tereny zwrócić ich prawowitym właścicielom. Ofensywa austriacka rozpoczęła się rankiem 15 kwietnia 1809 roku. VII Korpus austriacki w sile około żołnierzy przekroczył granice Księstwa Warszawskiego. Główne siły korpusu przekroczyły Pilicę, kierując się na Warszawę. Ponieważ znaczna część wojsk polskich znajdowała się w Hiszpanii, a także w Niemczech, książę Józef Poniatowskiminister wojny i głównodowodzący wojsk Księstwa Warszawskiego miał do dyspozycji tylko około ludzi, w tym około 2000 wojsk saskich, które zresztą otrzymały rozkaz udania się do Saksonii, lecz książę Józef chwilowo wstrzymał ich wymarsz. Wojska te w dniu 19 kwietnia stoczyły z Austriakami zaciekły, nierówny i nierozstrzygnięty bój pod Raszynem. Bitwa pomyślana jako typowo obronna, była polskim sukcesem. Wykazała dobre przygotowanie żołnierza polskiego, dała wiarę we własne siły, pokazała, że mający liczebną przewagę Austriacy nie są w stanie przełamać pozycji polskich. W dwa dni później dowództwo polskie uznało, że Warszawy obronić się nie da, zarówno z powodu szczupłości sił własnych, jak również z powodu zniszczenia wałów obronnych. 21 kwietnia zawarto konwencję na mocy której wojsko polskie z całym uzbrojeniem i ze wszystkimi zapasami musiało opuścić Warszawę w ciągu 48 godzin. W rękach polskich pozostawała Praga. Osłabiona armia polska przeszła na prawy brzeg Wisły, koncentrując swe szczupłe siły w Modlinie i Serocku. Ostatni wyjeżdżał książę Józef Poniatowski żegnany często epitetami i okrzykami zdrada. Przegrupowanie oddziałów dokonywało się w atmosferze niepewności co do dalszych wyników kampanii. W tych warunkach, decyzję co do dalszego kierunku i sposobu działań podjąć było niełatwo, a w polskiej głównej kwaterze panowały na ten temat jak najsprzeczniejsze opinie. W krytycznych dla strony polskiej ostatnich dniach kwietnia naczelne dowództwo nie od razu zdołało w pełni dostrzec i ocenić korzyści płynących z bitwy raszyńskiej, a w jeszcze większym stopniu z ograniczenia swobody działań korpusu austriackiego, sparaliżowanego obawami przed wystąpieniem zbrojnym mieszkańców okupowanej Warszawy. Podjęto wówczas decyzję, która choć realizowana z początku nieśmiało i ostrożnie, okazała się jak najsłuszniejsza i dała Polakom korzyści zarówno militarne, jak i polityczne. Nawiązano do uprzednio już branych po uwagę planów wkroczenia do Galicji. Jest dziś trudne do ustalenia, jaki wpływ na tę decyzję księcia Józefa mieli jego doradcy z głównej kwatery: Dąbrowski, Sokolniki czy też Pelletier. Nie ulega jednak wątpliwości, że będąc naczelnym wodzem Postanawiał, brał na siebie odpowiedzialność, a tym samym i zasługę ponosił Poniatowski 30. Do realizacji tego planu przystąpiono z dużą ostrożnością. Podyktowane to było niekorzystnym dla strony polskiej układem walczących sił. Założenia polskiego 30 K. Krzos, Z księciem Józefem w Galicji w 1809 roku, Warszawa 1967, s

12 naczelnego dowództwa przy podejmowaniu w końcu kwietnia decyzji wkroczenia do Galicji opierały się na przekonaniu o niemożliwości ponownego nawiązania walki z nieprzyjacielem na lewym brzegu Wisły wobec zbyt dużej dysproporcji sił, grożącej całkowitym zniszczeniem sił zbrojnych Księstwa Warszawskiego. Zamierzano w tym celu oprzeć działania armii polskiej o trójkąt twierdz Praga - Modlin - Serock i o zaplecze nie zajętych przez nieprzyjaciela północno-wschodnich departamentów Księstwa Warszawskiego. Naczelne dowództwo było przeświadczone, iż wkroczenie do Galicji, zmusi korpus austriacki do wycofania się z Księstwa Warszawskiego. Innym ważnym czynnikiem przemawiającym za wkroczeniem do Galicji była chęć utrzymania korpusu polskiego kosztem zasobów Galicji oraz liczenie na pomoc i poparcie jej ludności 31. Zaraz po zakończeniu rozejmu tj. 23 kwietnia na prawy brzeg Wisły pod Karczewem rozpoczęła przeprawę brygada gen. Mohra w sile 5000 ludzi. Jej priorytetowym zadaniem było zdobycie Pragi czyli przyczółka po tej stronie Wisły, który by umożliwiał działania korpusu austriackiego przeciw wojskom polskim i pozwolił odzyskać swobodę operacyjną. Gen. Mohr zajął mocną pozycję pod Grochowem. W rezultacie bitwa o Grochów, a raczej o Pragę zakończyła się sukcesem strony polskiej. W dwudniowych walkach gen. Sokolnickiego w okolicach Pragi i Grochowa oraz płk. Sierawskiego pod Radzyminem Polacy zmusili nieprzyjaciela do wycofania się na pozycję wyjściową w Karczewie. Po tym niepowodzeniu arcyksiążę Ferdynand rozkazał zbudować most w miejscowości Góra oraz przedmoście obok miejscowości Ostrówek. Na prawy brzeg Wisły przeprawiły się oddziały austriackie pod dowództwem feldm. Schauroutha w sile około 2000 ludzi. Po rekonesansie pod Ostrówkiem 2 maja gen. Pelletier, Sokolnicki i Różniecki zdecydowali się na uderzenie na przyczółek jeszcze tego samego wieczora, a właściwie w nocy z 2 na 3 maja. Atak polski nastąpił około północy. Około godziny 5 rano szańce zostały zdobyte. Dowództwo austriackie ostatecznie zrezygnowało z zamiaru ukończenia budowy mostu i dokonania przeprawy w tej miejscowości. Zapewniło to korpusowi polskiemu swobodę działań w Galicji i chroniło go przed niespodziewanym uderzeniem przeważających sił austriackich oraz otwierało Polakom drogę w głąb Galicji. Obecnie Ferdynand, aby odzyskać inicjatywę musiał przejść Wisłę, a w zaistniałej sytuacji mógł tego dokonać jedynie w dwóch miejscach, w których stały gotowe mosty. W Sandomierzu lub Toruniu. Decyzja wymarszu na Toruń zapadła w głównej kwaterze austriackiej już 3 maja. Wykonanie tego zadania powierzono brygadzie gen. Mohra, która dotarła pod Toruń 13 maja. Most był niezniszczony, a umocnienia przedmostowe słabe i nieukończone. Załoga twierdzy liczyła ponad 3500 żołnierzy po komendą gen. Wojczyńskiego. Mohr zdecydował się na atak w dniu 15 maja. Natarcie rozpoczęto o godz. 4 rano, ale zostało ono odparte przez Polaków. Wyprawa gen. Mohra na Toruń zakończyła się zupełnym fiaskiem. Arcyksiążę Ferdynand decydując się na wyprawę na Toruń odchodził daleko na północ przez co oddalał się od swej bazy operacyjnej i otwierał przez to armii Księstwa wolną drogę do Galicji. Ofensywa polska na Galicję rozpoczęła się w nocy z 7 na 8 maja. Marsz polskich oddziałów odbywał się szybko, zgodnie z zaplanowaną marszrutą, gdyż Austriacy po tej stronie Wisły dysponowali jedynie niezbyt licznymi i silnymi oddziałami. Kawalerzyści gen. Różnieckiego zdobyli niezniszczony most w Kocku, 10 maja wkroczyli witani entuzjastycznie przez miejscową ludność do Lublina. Sam naczelny wódz książę Józef Poniatowski uroczyście wkroczył do Lublina 14 maja. Sokolniki 15 maja zajął Rachów nad Wisłą w pobliżu Sandomierza. Dowiedziano się, że umocnienia twierdzy nie są jeszcze gotowe, a załogę stanowi jedynie 3000 galicyjskich rekrutów pod dowództwem gen. Egermanna. W oparciu o te informacje Sokolnicki powziął plan zaatakowania twierdzy. Sandomierz stanowił bardzo ważny punkt strategiczny, którego posiadanie zapewniało możliwość swobodnego przechodzenia przez Wisłę, a tym samym panowanie nad oboma brzegami rzeki. Zdobycie Sandomierza pozwalało stronie polskiej na rzeczywiste opanowanie Galicji i dawała jej swobodę ruchu nawet w stronę Czech i Moraw. Ponadto w Sandomierzu 31 tamże, s

13 znajdowały się olbrzymie magazyny VII korpusu. Wojsko polskie przypuściło atak najpierw na przedmoście, a później na samą twierdzę w nocy z 17 na 18 maja. W wyniku tego ataku 18 maja gen. Egermann podpisał kapitulację twierdzy w wyniku której wraz ze swoim wojskiem opuścił Sandomierz. W pobliżu twierdzy w Zamościu oddziały polskie pojawiły się już wieczorem 15 maja. Zamość mimo pewnych zaniedbań zaliczał się do najlepiej umocnionych i wyposażonych twierdz na terenie Galicji. Załoga twierdzy liczyła około 3000 żołnierzy. W sztabie polskim postanowiono zająć tą twierdzę. Za jej zajęciem przemawiały względy natury operacyjnej. Dowództwo polskie zamierzało kontynuować ofensywę na Galicję, a wówczas twierdza ta mogła zagrozić lewemu skrzydłu i tyłom armii polskiej. Poza tym Zamość mógł ułatwić marsz na Lwów. 18 maja rano pod twierdzę z oddziałem wojska dotarł gen. Pelletier, który natychmiast udał się z gen. Kamieńskim na rekonesans. Ostatecznie Pelletier zdecydował się rozpocząć szturm w nocy z 19 na 20 maja. Walki nie trwały długo i około godziny 4 rano twierdza została zdobyta co było wielkim sukcesem armii Księstwa Warszawskiego. Zdobycie prawie równocześnie dwóch tak ważnych twierdz austriackich i to przez słabsze liczebnie siły polskie wpłynęło bardzo demoralizująco na pozostałe oddziały i garnizony austriackie na tym terenie. Już 25 maja przekonał się o tym gen. Różniecki, który na czele czterech kompanii piechoty i kilku szwadronów kawalerii oraz czterech armat podszedł pod twierdzę Jarosław. Jej licząca ponad 1000 żołnierzy załoga kapitulowała już po kilku strzałach armatnich, praktycznie bez walki. 13

14 Rozdział 3. Stanowisko Rosji. Książę Józef Poniatowski od chwili inwazji austriackiej na Księstwo Warszawskie, bacznie śledził zachowanie się Rosjan. Na podstawie pierwszych informacji mógł przypuszczać, że Aleksander wystąpi już w najbliższym czasie, w myśl umów zawartych z Napoleonem, jako sojusznik Księstwa. Oto bowiem 16 kwietnia zatrzymał się w Warszawie przejazdem z Rosji generał w służbie francuskiej Henryk Wołodkowicz, który w Grodnie rozmawiał z dowódcą dywizji rosyjskiej gen. Loewisem. Podobno gen. Loewis miał mu oświadczyć, że otrzymał rozkaz wkroczenia do Galicji, gdyby Austriacy podjęli działania nieprzyjacielskie wobec Księstwa. Poniatowski kazał sprawdzić te wiadomości u źródła. W wyniku czego okazało się, że Loewis powtórzył Wołodkowiczowi tylko słowa Aleksandra: Austriacy nie zaatakują, ponieważ dobrze o tem wiedzą, że w takim razie wyślę przeciw nim ludzi 32. Ostatecznie Saunier komendant miasta Grodna na życzenie Poniatowskiego, wysłał kopię austriackiego wypowiedzenia wojny na ręce podprefekta w Tykocinie Bellefroida, aby ten wręczył je gen. Loewisowi. Poniatowski sam nie mógł nic więcej w tym kierunku zrobić, gdyż nie miał prawa znosić się z władzami państw obcych. Dużą w tym względzie działalność rozwinął Serra, który za pośrednictwem Bellefroida zawiadomił Loewisa o wkroczeniu Austriaków. Ponadto skłonił prezesa Rady Stanu Potockiego, aby za pośrednictwem posła saskiego w Petersburgu, Einsiedla, poprosił cesarza Aleksandra o przyjście z pomocą Księstwu. Niezależnie od tego Serra poczynił podobne starania u ambasadora francuskiego w Petersburgu, Caulaincourta. 17 kwietnia prezes Rady Stanu Potocki wysłał list do Einsiedla, a ten 26 kwietnia wręczył go rosyjskiemu ministrowi spraw zagranicznych Rumiancewowi z prośbą o jak najszybszą odpowiedź co do decyzji Aleksandra w sprawie pomocy dla Księstwa. Dzięki zabiegom Einsiedla i Caulaincourta już 27 kwietnia wyszedł, jak im oznajmiono, rozkaz do gen. ks. Golicyna, dowódcy czterech dywizji, rozłożonych wzdłuż granicy galicyjskiej, w łącznej sile około ludzi, aby jak najszybciej wkroczył na ich czele w posiadłości austriackie. W dwa dni później Rumiancew oświadczył posłowi saskiemu, że z rozkazu Aleksandra wręczy mu w najbliższych dniach urzędową odpowiedź na jego notę, przy czym zaznaczył, że cesarza Rosji wprawdzie łączą z królem saskim stosunki przyjaźni, ale nie jest zobowiązany do niesienia jego państwu pomocy, ponieważ jednak interes Rosji i związki jego z Napoleonem nie pozwalają mu być biernym tylko widzem rozgrywającej się walki, więc wydał już swym generałom odpowiednie rozkazy. 30 kwietnia Einsiedel zawiadomił o tym Radę Stanu oraz o fakcie, który miał niezbicie świadczyć o wrogim stosunku dworu rosyjskiego do monarchii habsburskiej, mianowicie, że Aleksander na drugi dzień po otrzymaniu noty od Rady Stanu zerwał stosunki dyplomatyczne z posłem austriackim Schwarzenbergiem. Niestety, Einsiedel nie domyślał się nawet, że już 18 kwietnia Aleksander zawarł pakt z Austrią w którym zobowiązał się do neutralności oraz unikania wszelkich starć z armią austriacką. Zanim jednak ta uspokajająca depesza Einsiedla mogła dojść do Warszawy, rząd Księstwa był w niepewności co do zachowania się Rosji. Na ogół jednak przeważał optymistyczny pogląd i pocieszano się nadzieją szybkiej stamtąd pomocy. Tymczasem 1 maja Poniatowski otrzymał od gen. Niemojewskiego, komendanta powstania w Łomżyńskiem, alarmującą wiadomość, że według opowieści oficerów kozackich, utrzymujących kordon wzdłuż granicy, wojska rosyjskie mają już wkrótce wkroczyć do Księstwa w okolicach Tykocina. List ten wywołał w Głównej Kwaterze polskiej przygnębiające wrażenie, ponieważ nie wiedziano, w jakich przybędą zamiarach. rozumiej. O. Książę, że jeżeli to [wkroczenie } nastąpi, raczej pomocy od nich, niż kroków nieprzyjacielskich spodziewać się można. Gdyby wszelako, mimo wszelkiego spodziewania, w tej intencji wchodziło, gdy będąca w departamencie łomżyńskim siła oprzeć się żadnym 32 cyt. za: B. Pawłowski, Wojna polsko, s

15 sposobem nie zdoła, wolą jest J. O. Ks. N. K., ażeby J. W. Generał, dawszy onym okazję oznaczyć, że po nieprzyjacielsku wchodzą, co przez mały oddział łatwo może być uskutecznione, gdyż chodzi tu tylko o udowodnienie takowej intencji, z siłą jaką zebrać będzie w stanie, cofał się na najbliższy korpus. Skoro tylko J. W. Generał poweźmie wiadomości o nastąpionem wkroczeniu wojska rosyjskiego, ma natychmiast wyprawić oficera do generała komenderującego z zapytaniem, w jakim zamiarze uskutecznić go ma rozkazy i żądał, ażeby w tej mierze zgłosił się do J. O. Ks. N. K. Nie sądzę potrzeby ostrzec J. W. Generała, iż w żadnym wypadku z naszej strony zaczepnie postępować, jak najsurowiej ma być zabronione 33. Poniatowski bardzo poważnie liczył się z możliwością wybuchu wojny z Rosją. Przypuszczenia swe w tym względzie przedstawił Berthierowi w swym liście z 5 maja. Nastrój wojsk rosyjskich jest zwrócony przeciw nam. Oficerowie nie mogą pogodzić się z myślą walczenia dla wspólnej z Francją sprawy 34. Książę Józef na wszelki wypadek ułożył, odpowiednio do możliwości zmiany położenia, plan dalszych działań, który przedłożył marszałkowi w następujący sposób: w razie gdyby Rosjanie rozpoczęli przeciw nam działania nieprzyjacielskie, nie mamy żadnych sił do oparcia się im i nie pozostaje nam nic innego, jak pozostawić załogi w twierdzach i uskutecznić odwrót, albo na Gdańsk, albo w stronę wielkiej armii, zależnie od możliwości, jakie nastręczą nam okoliczności 35. W takim też pesymistycznym duchu napisany był raport Paszkowskiego do króla Fryderyka Augusta. Pisząc bowiem o korzyściach, jakie obecnie można osiągnąć przez wywołanie powstania w Galicji, podkreślał, że przez to wzmocniłyby się nasze siły do tem skuteczniejszego odporu przeciw Rosjanom, gdyby się odważyli wszcząć z nami wojnę, ponieważ mamy bardzo poważne powody do nie dowierzań tym niebezpiecznym sąsiadom 36. W tej groźnej sytuacji Książę Józef zamierzał nawet wysłać do departamentu łomżyńskiego gen. Dąbrowskiego, aby tam na czele zebranych oddziałów starał się choćby na krótki czas wstrzymać nieprzyjaciela i umożliwić wycofanie się głównych sił. Prawdopodobnie pod koniec dnia 5 maja, albo w najbliższej nocy płk. Cedrowski, szef sztabu gen. Dąbrowskiego, nadesłał do Głównej Kwatery kopię raportu podprefekta tykocińskiego, Bellefroida, z 1 maja, który donosił, że dywizje rosyjskie ustawiają się wzdłuż granicy. Takie tego wojska rozpołożenie nie każe inaczej domyślać się, jak tylko, że będzie utrzymywać ponad granicami linię obserwacyjną. Spodziewać się nawet nie można, aby zamiarem ich był do Ks. Warszawskiego wkroczyć przez Tykocin, pomimo tak śpiesznego aż do samej granicy naprawiania dróg. Owszem, spodziewać się prędzej można, iż jeżeliby nie mieli zostać w neutralności, wkroczą około Brześcia do Galicji 37. Wiadomość ta, jeżeli jeszcze niezupełnie uspokoiła Poniatowskiego, to w każdym razie odsuwała na pewien czas niebezpieczeństwo z tej strony, a przez to korpus polski zyskiwał większą swobodę ruchów. 33 tamże, s tamże, s tamże s tamże s tamże, s

16 Rozdział 4. Marsz korpusu polskiego w głąb Galicji i jego działania. Mimo polskiego zwycięstwa pod Ostrówkiem, położenie ogólne wciąż jeszcze było niejasne. Poniatowski wprawdzie był teraz panem prawego brzegu Wisły, ale nieprzyjaciel zajmował znaczną część Księstwa i mógł w innym miejscu przerzucić swe wojska na ten brzeg, jednocześnie zaś wiadomości od granicy wschodniej wróżyły nową wojnę z Rosją. Wobec tego naczelny wódz postanowił wstrzymać na razie swe działania, czekając na wyjaśnienie się dalszych zamiarów austriackich i rosyjskich. Skoncentrował więc tylko większą część swego korpusu, tj. grupę Sokolnickiego w okolicy Ostrówka, a grupę Dąbrowskiego w okolicach Karczewia, kazał kawalerią obsadzić brzegi Wisły od Góry aż po Modlin i obserwować bacznie ruchy nieprzyjaciela, gen. Różnieckiemu zaś, wysłanemu do cyrkułów północno wschodnich, polecił na wypadek wkroczenia Rosjan do części Galicji, utrzymując linię, jaka wojskami polskiemi zajęta będzie, znosić się z dowódcą wojsk rosyjskich względem wszelkich zajść mogących wypadków i o nich niezwłocznie zawiadomić 38. Poniatowski nie mógł już wiele liczyć na pomoc francuską. Bernadotte zawiadamiał go pismem z 15 kwietnia że, mając rozkaz połączenia się z wielką armią, nie będzie mógł utrzymywać z nim bliższych stosunków i obawia się, że będzie zmuszony wyrzec się nadziei, którą żywił, wejścia z nim do Galicji 39. Później wprawdzie mając rozkaz marszu do Czech miał nadzieję, że zbliży się do Poniatowskiego i nawiąże z nim pewniejsze i częstsze stosunki, ale już w dwa dni później Berthier zawiadomił Bernadottea, że armia polska ma działać niezależnie od niego, stosownie do okoliczności. Przerwa w działaniach wojennych była bardzo krótka. Skoro tylko wyjaśniło się 5 maja, że wojska rosyjskie nie mają zamiaru podjąć jakichś działań zaczepnych przeciwko Księstwu, zaraz Książę Józef 6 maja począł czynić przygotowania do dalszych operacji. Poniatowski jeszcze 7 maja był przekonany, że Austriacy idą albo na Sandomierz w celu przejścia tam na prawy brzeg Wisły i stoczenia z nim decydującej bitwy, albo też do Krakowa czy na Węgry. Postanowił więc ruszyć nad San, aby bądź to stawić im tam czoła, bądź też móc łatwiej w razie odwrotu Austriaków przesunąć stamtąd swe siły w stronę Krakowa, odciąć im drogi odwrotowe na Morawy i Węgry oraz zmusić ich do zupełnego opuszczenia Księstwa i do prowadzenia dalszych działań już na ich własnym terytorium. Dnia 7 maja korpus polski rozpoczął marsz na południe w głąb Galicji. Książę na czele głównego korpusu skierował się przez Kock do Lublina. 7 maja ustanowiono główną kwaterę w Parysowie, 10-go w Kocku, 11-go w Lubartowie, 14 maja wyjechał książę z Lubartowa do Lublina, gdzie przyjęto go z niemniejszym zapałem 40. Wrogie nastawienie Rosji względem Francji i Księstwa Warszawskiego zostało potwierdzone właśnie w tym czasie przez dwa fakty. Mianowicie 10 maja został przyprowadzony do Głównej Kwatery w Żelechowie oficer rosyjski, adiutant gen. Loewisa, używany przez niego do funkcji wywiadowczych i zwolennik Austrii, który pod pozorem nieznajomości wypadków, zaszłych w Księstwie, jechał do Warszawy, jak twierdził w celu załatwienia swych spraw osobistych. W rzeczywistości zaś najprawdopodobniej w jakiejś tajnej misji do obozu austriackiego. Poniatowski nie pozwolił mu dalej jechać i odesłał go do Białegostoku. Jeszcze bardziej oczywisty dowód nastrojów wśród Rosjan dostał się w ręce Poniatowskiego następnego dnia. Oto generał Różniecki przysłał mu przechwycony list gen. rosyjskiego Gorczakowa, dowódcy dywizji stojącej w Brześciu do Ferdynanda, zawierający gratulacje z powodu zwycięstw, odniesionych przez niego nad wojskiem polskim i życzenia służenia w jak najkrótszym czasie pod jego rozkazami, ponieważ całe wojsko rosyjskie jest przejęte pragnieniem połączenia się z armią austriacką. Poniatowski, zdobywszy ten 38 tamże, s tamże s R. Sołtyk, Kampania, s

17 nieoceniony wprost dokument, niezwłocznie wysłał go do Napoleona w celu przedstawienia zapatrywań generałów rosyjskich i być może, dworu petersburskiego. Na tej podstawie książę Józef jawnie oskarżał Rosję w swych raportach do Napoleona, Berthiera i Bernadottea oraz do króla saskiego Fryderyka Augusta o dwulicową grę. O ile jednak władze francuskie uwagi te przyjmowały bez zastrzeżeń do wiadomości, a nawet z listu Gorczakowa zrobiły w Petersburgu urzędowy użytek, o tyle saski minister spraw zagranicznych, hr. Bose, uznał takie jasne stawianie sprawy przez księcia za szkodliwe dla interesów saskich. Polecił mu więc w imieniu króla Fryderyka Augusta tłumić wszelkie obawy i nieufności, spowodowane postępowaniem Rosji, ponieważ one obrażają cesarza Aleksandra i są szkodliwe dla wzajemnych stosunków. W swej odpowiedzi Poniatowski obiecywał Bosemu, że zastosuje się do rozkazu króla, ale jednocześnie zaznaczał, że raporty wojskowe muszą być konkretne i ścisłe. Z tego powodu jakąkolwiek żywiłbym ufność do uczuć lojalnych cesarza Rosji nie mogłem przyznać jego wojskom takiej działalności, jakiej one dotąd wcale nie rozwinęły. Zresztą nie potrzeba było wcale moich raportów, by się przekonać, że mimo oficjalnych wiadomości o rozpoczęciu kroków nieprzyjacielskich przez Austrię, przesłanych rządowi rosyjskiemu, wojska polskie od początku tej kampanii ustawicznie narażone były na zgniecenie przez ogromną przewagę sił, jakie to państwo wystawiło w tych stronach, Rosja przecież nie uważała się zobowiązana, wbrew tak oczywistej prawdzie, do uczynienia jakiegokolwiek ruchu, by do tego nie dopuścić 41. W tym niejasnym położeniu, do którego nie mało przyczyniała się wciąż jeszcze niepewność, czy i Prusy nie zechcą wystąpić zbrojnie przeciw Polsce, Poniatowski postanowił zatrzymać się na prawym brzegu Wisły i nad Sanem, gdzie miał silny punkt oparcia w Sandomierzu. Rada Stanu, która na wezwanie Poniatowskiego z 5 maja, aby przeniosła się bliżej wojska, odpowiedziała odmownie, dowiedziawszy się o zbliżaniu Austriaków pod Toruń czym prędzej opuściła go 12 maja. Upozorowała to chęcią zbliżenia się do granic rosyjskich, w celu nawiązania ściślejszego kontaktu z tamtejszymi władzami, ponieważ właśnie 11 maja otrzymała depeszę od posła saskiego w Petersburgu z 30 kwietnia, donoszącą, że Aleksander wydał już rozkaz, aby wojska rosyjskie szły na pomoc polskim. Z Torunia Rada Stanu udała się do Pułtuska. Tam postanowiła dowiedzieć się o zamiarach rosyjskich i w tym celu wysłała list do generała ks. Golicyna w Białymstoku z prośbą o powiadomienie jej o swych zamiarach. Rada Stanu zatrzymała się w Pułtusku tylko jeden dzień. Następnego dnia wyruszyła do Tykocina do którego dotarła 18 maja i zastała tam odpowiedź Golicyna na swój list. Golicyn odpisał, że wprawdzie usilnie stara się zebrać swój korpus, ale wielkie odległości i drogi, trudne z powodu roztopów do przebycia, powodują opóźnienie. Zapewniał jednak, że skoro tylko zgromadzi swe oddziały, pośpieszy wypełnić rozkazy swego władcy. W piśmie tym nie było żadnych konkretów co zrobiło na Radzie Stanu złe wrażenie. Mimo to jednak postanowiła w dalszym ciągu podtrzymywać z Golicynem korespondencję i skłonić go do wcześniejszego przybycia z pomocą. Toteż jeszcze tego samego dnia wysłała do niego drugi list z prośbą o pomoc. Rada Stanu przez te zbyt często wysyłane listy z prośbą o pomoc do generała rosyjskiego, nie tylko nic nie zyskała, ale co gorsza naraziła się na bardzo przykry afront z jego strony, gdyż Golicyn już jej nie odpisał, tylko ustnie oświadczył Bellefroidowi, który mu ten list wręczył, iż nie miał wcale rozkazu przejścia granicy bądź to do Galicji, bądź do Księstwa Warszawskiego, ale tylko trzymać się w gotowości do ruszenia, a zatem aż do nowego rozkazu przestanie tylko na zebraniu swojego wojska 42. Wieść o tym wkrótce rozeszła się po całym kraju i wywołała jeszcze większe obniżenie powagi rządu Księstwa. Rada Stanu, dotknięta takim postępowaniem Golicyna, zaprzestała dalszej z nim korespondencji. Wreszcie 24 maja Rada Stanu otrzymała nieco pewniejsze wiadomości o zamierzonym wkroczeniu wojsk rosyjskich. Mianowicie gen. Loewis, dowodzący dywizją w Białymstoku, doniósł o tym podprefektowi Bellefroidowi, następnego zaś dnia minister Łubieński otrzymał, prywatnie, drukowaną 41 cyt. za: B. Pawłowski, Wojna polsko, s tamże, s

18 odezwę Golicyna do mieszkańców Galicji, zawiadamiającą ich o przejściu w najbliższych dniach granicy austriackiej. Prezes Rady Stanu, Stanisław Potocki, zawiadomił zaraz o tym Poniatowskiego, przy czym podkreślał złą wolę generałów rosyjskich, a szczególnie Golicyna, którzy umyślnie zwlekają z wypełnieniem przysłanych im rozkazów, ponieważ są innych niż cesarz Aleksander przekonań. Te najróżniejsze pogłoski i wieści o zbliżaniu się wojsk rosyjskich ostatecznie zostały potwierdzone urzędowym listem Golicyna z 30 maja, w którym zawiadamiał Radę Stanu, że 2 czerwca przejdzie Bug trzema kolumnami po Drohiczynem, Brześciem Litewskim i Ujściługiem i prosił ją o wydanie odpowiednich zarządzeń polskim władzom w Galicji, by te zaspokajały niezbędne potrzeby armii rosyjskiej. Podobnej treści list wysłał też Golicyn do Poniatowskiego, a dowódcy poszczególnych dywizji rosyjskich skierowali odpowiednie pisma do lokalnych władz, informując je o swojej marszrucie i prosząc o zgromadzenie dla nich odpowiednich zapasów furażów i żywności. Strona polska poinformowała dowodzących wojskami rosyjskimi, że dla zabezpieczenia potrzeb armii rosyjskiej w Galicji, intendent generalny, mianował w każdym z cyrkułów specjalnych komisarzy, którzy byli delegowani do kwater dowodzących dywizjami rosyjskimi, których zadaniem było zapewnianie w granicach danego cyrkułu dostaw dla oddziałów rosyjskich. Książę Józef poinformował ponadto Golicyna o ustanowieniu przez siebie we Lwowie Rządu Centralnego, któremu podporządkowana jest cała administracja Galicji. Wzdłuż zachodniej granicy cesarstwa rosyjskiego stały cztery dywizje piechoty: 9 gen. por. Suworowa, 10 gen. por. Loewisa, 18 gen. por. Gorczakowa i 24 gen. por. Dochturowa. Ponadto w okolicy Ostroga i Równego koncentrowały się dopiero dwa korpusy kawalerii: gen. por. Mollera Zakomelskiego i gen. por. Korffa. Całość tego korpusu, dowodzonego przez gen. piech. ks. Golicyna, obejmowała: 40 batalionów piechoty, 69 szwadronów kawalerii, cztery pułki kozackie, dwie baterie i dwie kompanie lekkiej artylerii, dwie kompanie artylerii konnej 43. Korpus rosyjski liczył przeszło ludzi i stał przeszło miesiąc zupełnie bezczynnie. Dopiero pod koniec maja rozpoczął marsz ku granicy galicyjskiej. Zarówno starania Rady Stanu, jak i Napoleona, aby wojska rosyjskie przyszły z pomocą Księstwu Warszawskiemu nie wywarły niemal żadnego wpływu na ruch korpusu rosyjskiego. Faktyczna przyczyna była zupełnie inna. W Petersburgu postępy wojsk polskich w Galicji wywołały duże wrażenie. Poczęto obawiać się tam, że sprawa polska, pozornie już zupełnie pogrzebana, znowu odżyje. Na dworze rosyjskim poczęto poważnie zastanawiać nad możliwością wcielenia Galicji do Księstwa Warszawskiego, toteż zawczasu minister spraw zagranicznych Rumiancew, zapowiadał ambasadorowi francuskiemu Caulaincourtowi, że takie załatwienie sprawy Galicji może pociągnąć za sobą zerwanie przymierza francusko rosyjskiego. W dodatku niebezpieczeństwo zagrażało już bezpośrednio prowincjom polskim, wcielonym wcześniej do imperium rosyjskiego. Mnóstwo bowiem młodzieży pod wpływem zbliżających się do ich granic oddziałów polskich poczęło przedostawać się do nich. Aby zahamować postępy oddziałów polskich i jednocześnie, aby formalnie tylko zadość uczynić żądaniom Napoleona, a zarazem tajnym umowom, zawartym niedawno przez Schwarzenberga z Austrią, car Aleksander wydał 18 maja rozkaz Golicynowi natychmiastowego wkroczenia do Galicji trzema dywizjami: 9, 10 i 18. Dywizja 24 miała pozostać na razie w Białymstoku do osłony granic rosyjskich od strony Księstwa Warszawskiego w celu: uspokojenia gorących głów polskich. Aleksander dodał, iż właśnie z uwagi na wzburzenie umysłów wśród Polaków, które przenikało także do pogranicznych guberni rosyjskich, jedna z dywizji przeznaczona do działań przeciwko Austrii pozostała w obwodzie białostockim dla zapobieżenia tu ewentualnym rozruchom 44. Wskutek tego rozkazu te trzy dywizje przekroczyły 3 czerwca granice galicyjskie, 10 pod Drohiczynem, 18 pod Brześciem Litewskim i 9 pod Uściługiem. Władze polskie wiedziały na razie tylko tyle, że 18 dywizja Lamberta pójdzie przez Terespol, Białą i Łuków do Garwolina, ale sztab nie 43 G. Ochwicz, dz. cyt., s cyt. za: K. Krzos, Z księciem, s

19 znał dokładnie celu tego marszu 45. A oto jak książę Józef relacjonuje Napoleonowi przejście wojsk rosyjskich: List dołączony w kopii, który musiałem napisać do ks. Glicyna, przekona W. C. Mość o postępowaniu tego generała, jako też o zwłokach, przez które usiłuje uniknąć czynnego działania ze swej strony, już to skracając pochody, a podwajając dnie wypoczynku, już to nadając kolumnom kierunek zupełnie przeciwny temu, jaki z natury rzeczy powinny były obrać 46. Poniatowski, orientując się dokładnie w nastrojach, panujących wśród generałów rosyjskich, wcale się nie łudził co do istotnej pomocy z ich strony. Zupełnie jasno wyrażał swe pod tym względem poglądy w raporcie do Berthiera z 29 maja. Nie kwestionował wprawdzie lojalności dworu petersburskiego, ale podkreślał, że generałowie rosyjscy wcale nie kwapili się przyjść z pomocą w najkrytyczniejszych chwilach dla Księstwa, teraz zaś ruszyli, jak zupełnie słusznie przypuszczał, jedynie dlatego, że Napoleon odniósł szereg zwycięstw, a Polacy zajęli znaczną część Galicji. Co do niechętnego ich stosunku do Polaków, to powoływał się na bezstronne świadectwo oficera ordynansowego Napoleona Lepinaya, który właśnie, jako kurier przejeżdżając z Petersburga przez Rosję, naocznie się o tym przekonał podczas swojej podróży. Lepinay doręczył też księciu Józefowi 31 maja pierwszy list Golicyna z zawiadomieniem, że na rozkaz cesarski rozpocznie już wkrótce wspólne działania z wojskami polskimi przeciwko Austriakom, przechodząc 3 czerwca Bug w trzech kolumnach i posuwając się w stronę Wisły ku Górze. Poniatowski, zanim jeszcze otrzymał ten list, chcąc wreszcie dowiedzieć się czegoś konkretnego o zamiarach rosyjskich, wysłał 30 maja gen. Pelletiera i swego adiutanta, płk. Szumlańskiego, do Golicyna w celu omówienia wspólnych działań. 1 czerwca odbyli oni w Białymstoku naradę z dowódcą rosyjskim. Pelletier, dowiedziawszy się, że dywizje rosyjskie idą na Karczew, przedstawił Golicynowi położenie własne i Austriaków i zdołał przekonać go o niecelowości wysyłania tych dywizji tak daleko od głównego teatru boju. W wyniku tego Golicyn ustąpił i zgodził się na wysłanie dywizji Suworowa w kierunku Sandomierza, ale mimo to dywizja Lamberta miała pójść na Puławy. Golicyn zrobiwszy to jedno niewielkie ustępstwo na rzecz żądań polskich, zastrzegł jednak, że Suworow może stanąć pod Sandomierzem dopiero 16 czerwca. Pelletier znowu musiał go przekonywać, że tak późne przybycie z Włodzimierza, odległego zaledwie o 5 dni marszu, może uczynić całą tę pomoc iluzoryczną, gdyż tymczasem wojska polskie będą musiały stoczyć rozstrzygający bój z Austriakami bez tych posiłków. Ostatecznie Golicyn obiecał przysłać Suworowa na 10 czerwca lub nieco później. Zapowiadał ponadto, że sam pójdzie na czele jeszcze dwóch dywizji na Lublin i po przybyciu tam wyda dalsze dyspozycje. W ten sposób została załatwiona na razie sprawa współdziałania wojsk rosyjskich. W ścisłym z nią związku pozostawało drugie, nie mniej ważne, zagadnienie organizacji władz polskich na okupowanym terenie w Galicji. Poniatowski nie bez słuszności przypuszczał, że Rosjanie zechcą ustanowić tam swój własny zarząd i objąć Galicję w trwałe posiadanie jako przypuszczalną zapłatę za swą bardzo wątpliwej wartości pomoc. 23 maja, a więc na dziesięć dni przed wkroczeniem wojsk rosyjskich do Galicji, odbyła się w Białymstoku narada, w której uczestniczyli m.in.: książę Golicyn, gen. Loewis, gubernator Szczerbinin i senator Theyls. Podjęto na niej postanowienie, ażeby po wkroczeniu armii rosyjskiej do Galicji nakłonić Poniatowskiego do skoncentrowania jego rozproszonych sił na niewielkim obszarze. Miałoby to ułatwić opanowanie przez Rosjan możliwie największych terytoriów Galicji ( określono przy tym liczbę ludności zamierzonej okupacji rosyjskiej na 1,2 miliona osób) i utworzenie na okupowanych obszarach tymczasowego rządu cywilnego w imieniu cesarza rosyjskiego 47. Powyższe obawy dobitnie odzwierciedla list Horodyskiego do księcia Józefa z 28 maja. Zwraca on uwagę Poniatowskiemu na fragment proklamacji 45 B. Pawłowski, dz. cyt., s R. Sołtyk, Kampania, s cyt. za: K. Krzos, Z księciem, s

20 Golicyna do mieszkańców Galicji, w którym w imieniu Aleksandra zapewnia on spokojnych mieszkańców tej prowincji, że Rosja przeciw nim nic nie ma nieprzyjacielskiego, że [ ] wszędzie i nade wszystko szanowane będzie osobiste każdego bezpieczeństwo, zawarowana własność, a wewnętrzny pokój i spokojność zupełnie nietykalnymi zostaną 48. Aby temu przeciwdziałać, trzeba było nadać jakąś trwałą formę zarządowi cywilnemu tych ziem. Ważną przeszkodą był tu brak instrukcji Napoleona co do przyszłości tych ziem. Po pierwszych doraźnych zarządzeniach Dąbrowskiego i Różnieckiego, już znacznym postępem było mianowanie Rembielińskiego intendentem generalnym, który według instrukcji z 20 maja miał zarządzać jako organ centralny wszystkimi częściami i wydziałami administracji w zajętej Galicji. Jemu podlegali wszyscy urzędnicy, do niego należało zarządzanie magazynami i składami wojennymi oraz ich zaopatrywanie przez nakładanie na ludność składek i rekwizycji. Jemu powierzono zarząd skarbowy oraz nadzór nad dobrami narodowymi, wreszcie bezpieczeństwo wewnętrzne. 26 maja został mu przydzielony dyrektor cywilno wojskowy, którym został wiceprezes Głównej Izby Obrachunkowej, Andrzej Horodyski. Poniatowski przydzielił go Rembielińskiemu poniekąd jako nadzorcę i swego męża zaufania. Jednocześnie przez niego chciał wpływać pobudliwie na intendenta generalnego. Ale oprócz tego instrukcja ta zawierała nowy projekt organizacji zdobytych ziem. Mianowicie obok intendenta generalnego i dyrektora miała zostać utworzona rada centralna cywilno wojskowa, złożona z mieszkańców zdobytych terytoriów. Zajęcie Lwowa przez oddziały polskie i próby Różnieckiego sformowania tam tymczasowego rządu oraz obawy żywione w Kwaterze Głównej, że Rosjanie nie zechcą uznać polskich władz na zajętych terytoriach, skłoniły naczelnego wodza do nowej zmiany organizacji tych władz. Mianowicie 2 czerwca wydany został przez Poniatowskiego w Trześni rozkaz organizacyjny o charakterze ustawy, określający strukturę administracji cywilno wojskowej w Galicji oraz powołujący do życia najwyższą władzę tymczasową prowincji, której nadano nazwę Rząd Wojskowy Tymczasowy, Centralny pod protekcją Najjaśniejszego Cesarza i Króla Napoleona Wielkiego. Miał przejąć czynności guberni galicyjskich i zająć się całą administracją kraju. Prezesem rządu został ordynat Stanisław Zamoyski, a w skład jego miało wejść 6 członków, z których 2 zamianowano na razie, mianowicie Ignacego Miączyńskiego i Tadeusza Matuszewicza. Na siedzibę rządu wyznaczono Lwów. Rząd ten podlegał bezpośrednio naczelnemu wodzowi. Znamienna nowość znalazła się w samym tytule nowego rządu, mianowicie dodano bardzo ważne słowa pod protekcją Najjaśniejszego Cesarza i Króla Napoleona Wielkiego. Poniatowski chciał w ówczesnym niepewnym położeniu, nadać wyższe sankcje nowemu rządowi i osłonić go jak również i teren, na który rozciągała się jego władza, przed zakusami wkraczających tam wojsk rosyjskich. W rozkazie organizacyjnym z 2 czerwca podkreślona została istotna zmiana, a mianowicie rezygnacja z bezpośrednich, wybitnie arbitralnych rządów władz wojskowych, a zwłaszcza organów intendentury. Zmianę zakresu uprawnień i charakteru urzędu intendenta generalnego odzwierciedlać miała zmiana samej jego nazwy. Zamiast dotychczasowego określenia intendent generalny Galicji wprowadzono nazwę znacznie zwężającą jego kompetencje intendent generalny wojska polskiego. Był to rezultat usilnych starań ordynata Zamoyskiego. Oznaczało to oddanie całej administracji wewnętrznej w kraju w ręce Rządu Centralnego oraz ograniczenie roli intendentury do spraw związanych bezpośrednio z zaspokojeniem potrzeb armii. 48 tamże, s

Autor: Zuzanna Czubek VIB

Autor: Zuzanna Czubek VIB Autor: Zuzanna Czubek VIB 1795r.- III rozbiór Polski (dokonany przez Prusy, Austrię i Rosję), Polska na 123 lata zniknęła z mapy Europy i świata. Prusy w wyniku trzech rozbiorów zagarnęli: Pomorze, Wielkopolskie,

Bardziej szczegółowo

Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą.

Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Element działań wojennych kampanii wrześniowej pierwszej kampanii

Bardziej szczegółowo

Księstwo Warszawskie

Księstwo Warszawskie Księstwo Warszawskie 1. Ziemie Rzeczypospolitej po III rozbiorze Zabór rosyjski Ziemie podzielno na gubernie, zarządzanie przez carskich urzędników Za czasów Katarzyny represje Za czasów Pawła I i Aleksandra

Bardziej szczegółowo

Niepodległa polska 100 lat

Niepodległa polska 100 lat Niepodległa polska 100 lat 1918-2018 UTRATA NIEPODLEGŁOŚCI Ostatni z trzech rozbiorów Polski przypieczętowała klęska powstania kościuszkowskiego w lipcu 1794 roku. W roku następnym 3 stycznia 1795 Rosja,

Bardziej szczegółowo

Powstanie Warszawskie. Anna Strus 6a

Powstanie Warszawskie. Anna Strus 6a Powstanie Warszawskie Anna Strus 6a Powstanie Warszawskie rozpoczęte 1 sierpnia 1944 roku wystąpienie zbrojne przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową w ramach

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ARCHIWALNE CAW DOTYCZĄCE STANÓW LICZEBNYCH WOJSKA W LATACH Zarys organizacyjno-prawny

MATERIAŁY ARCHIWALNE CAW DOTYCZĄCE STANÓW LICZEBNYCH WOJSKA W LATACH Zarys organizacyjno-prawny Kazimierz Bar MATERIAŁY ARCHIWALNE CAW DOTYCZĄCE STANÓW LICZEBNYCH WOJSKA W LATACH 1918 1939 1. Zarys organizacyjno-prawny W związku z dekretem Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego z dnia 12 października

Bardziej szczegółowo

Kongres wiedeński. Kongres się nie posuwa, on tańczy

Kongres wiedeński. Kongres się nie posuwa, on tańczy Kongres wiedeński Kongres się nie posuwa, on tańczy 1. Zwołanie kongresu w Wiedniu Wiosna 1814 r. armie VI koalicji wchodzą do Paryża i detronizują Napoleona Królem został Ludwik XVIII, Bonaparte na Elbie

Bardziej szczegółowo

Nie tylko Legiony Czyn zbrojny czwarta debata historyków w Belwederze 19 czerwca 2017

Nie tylko Legiony Czyn zbrojny czwarta debata historyków w Belwederze 19 czerwca 2017 Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/debaty-belwederskie/2413,nie-tylko-legiony-czyn-zbrojny-19141918-czwarta-deb ata-historykow-w-belwederze-1.html 2019-07-01, 14:36 Nie tylko Legiony Czyn zbrojny

Bardziej szczegółowo

KOMU ZAWDZIĘCZAMY TO, ŻE POLSKA WYBIŁA SIĘ NA NIEPODLEGŁOŚĆ?

KOMU ZAWDZIĘCZAMY TO, ŻE POLSKA WYBIŁA SIĘ NA NIEPODLEGŁOŚĆ? KOMU ZAWDZIĘCZAMY TO, ŻE POLSKA WYBIŁA SIĘ NA NIEPODLEGŁOŚĆ? ROZBIORY POLSKI PRZYCZYNĄ UTRATY NIEPODLEGŁOŚCI NASTĄPIŁY W II POŁOWIE XVIII W. NA DRODZE CESJI TERYTORIUM I RZECZYPOSPOLITEJ DOKONANEJ PRZEZ

Bardziej szczegółowo

Epoka napoleońska. Sprawdzian wiadomości dla klasy II B. Grupa I

Epoka napoleońska. Sprawdzian wiadomości dla klasy II B. Grupa I Strona1 Epoka napoleońska. Sprawdzian wiadomości dla klasy II B. Grupa I......... Imię i nazwisko uczennicy/ucznia klasa nr w dzienniku Liczba uzyskanych punktów:... ocena:... Podpis rodziców:... 1. Podkreśl

Bardziej szczegółowo

Jeszcze Polska nie zginęła. czyli Polacy walczą u boku Napoleona

Jeszcze Polska nie zginęła. czyli Polacy walczą u boku Napoleona Jeszcze Polska nie zginęła czyli Polacy walczą u boku Napoleona Legiony Dąbrowskiego W 1795 r 3 sąsiednie mocarstwa Rosja, Prusy i Austria podzieliły RP na 3 części. Zagrozili wojną każdemu Państwu, które

Bardziej szczegółowo

1.*Roman Dmowski był jedną z dwóch najważniejszych postaci II RP. Jednak sprawował tylko jedno ważne stanowisko. Które?

1.*Roman Dmowski był jedną z dwóch najważniejszych postaci II RP. Jednak sprawował tylko jedno ważne stanowisko. Które? Quiz 11 Listopada 1.*Roman Dmowski był jedną z dwóch najważniejszych postaci II RP. Jednak sprawował tylko jedno ważne stanowisko. Które? a) Był prezydentem b) Był premierem c)był ministrem spraw zagranicznych

Bardziej szczegółowo

Dowódcy Kawaleryjscy

Dowódcy Kawaleryjscy Zbigniew Dymitr Dunin-Wąsowicz ur. 14 października 1882 w Brzeżanach, poległ 13 czerwca 1915 prowadząc szarżę pod Rokitną) polski dowódca wojskowy, rotmistrz Legionów Polskich. Po ukończeniu korpusu kadetów

Bardziej szczegółowo

Zjednoczenie Niemiec

Zjednoczenie Niemiec Zjednoczenie Niemiec 1. Drugie Cesarstwo we Francji lipiec 1851 - Ludwik Napoleon żąda od Zgromadzenia rewizji konstytucji, gdyż chce być wybrany po raz drugi (konstytucja nie przewidywała reelekcji prezydenta);

Bardziej szczegółowo

11 listopada 1918 roku

11 listopada 1918 roku 11 listopada 1918 roku 92 lat temu Polska odzyskała niepodległość Europa w II połowie XVII wieku Dlaczego Polska zniknęła z mapy Europy? Władza szlachty demokracja szlachecka Wolna elekcja Wojny Rzeczpospolitej

Bardziej szczegółowo

ZADANIA DO SPRAWDZIANU

ZADANIA DO SPRAWDZIANU ZADANIA DO SPRAWDZIANU 1. Do daty dopisz wydarzenie: a) 1 IX 1939 r. wybuch II wojny światowej (agresja niemiecka na Polskę) b) 17 IX 1939 r. agresja radziecka na Polskę c) 28 IX 1939 r. kapitulacja Warszawy

Bardziej szczegółowo

REMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW

REMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW Grzegorz Socik REMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW Odradzające się Wojsko Polskie już od pierwszych chwil swego istnienia musiało toczyć walki w obronie państwa, które dopiero

Bardziej szczegółowo

Ocena dążeń Rosji i konfliktu rosyjsko-gruzińskiego

Ocena dążeń Rosji i konfliktu rosyjsko-gruzińskiego Ocena dążeń Rosji i konfliktu rosyjsko-gruzińskiego Wyniki badań Instytutu Spraw Publicznych Rosja i Niemcy zawsze należały do sąsiadów, z którymi Polacy wiązali największe obawy. Wojna rosyjsko-gruzińska

Bardziej szczegółowo

Polacy podczas I wojny światowej

Polacy podczas I wojny światowej Polacy podczas I wojny światowej 1. Orientacje polityczne Polaków przed rokiem 1914 Orientacja proaustriacka (koncepcja austropolska) Szansa to unia z Austrią, a największym wrogiem Rosja 1908 r. we Lwowie

Bardziej szczegółowo

Upadek polskiej państwowości

Upadek polskiej państwowości Upadek polskiej państwowości 1. Polska po II rozbiorze Zorientowano się, że Prusy i Rosja dążą do pożarcia Polski Polsce zostało Podlasie, Wołyń, Litwa, cz. Mazowsza i Małopolski, (większe) miasta Warszawa,

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. Zapoznaj się z treścią współczesnego hymnu polskiego, a następnie wykonaj polecenie. Mazurek Dąbrowskiego Jeszcze Polska nie zginęła,

Zadanie 1. Zapoznaj się z treścią współczesnego hymnu polskiego, a następnie wykonaj polecenie. Mazurek Dąbrowskiego Jeszcze Polska nie zginęła, Karta pracy 16. Temat: Polacy w epoce napoleońskiej. Oś czasu: 1797 utworzenie Legionów Polskich we Włoszech 1807 powstanie Księstwa Warszawskiego 1812 początek wojny z Rosją 1815 - kongres wiedeński i

Bardziej szczegółowo

2014 rok Rok Pamięci Narodowej

2014 rok Rok Pamięci Narodowej 2014 rok Rok Pamięci Narodowej I. 100 rocznica wybuchu I wojny światowej I wojna światowa konflikt zbrojny trwający od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą, tj. Wielką Brytania, Francją,

Bardziej szczegółowo

KOMENDANT NACZELNIK MARSZAŁEK

KOMENDANT NACZELNIK MARSZAŁEK Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek. Warsztaty historyczne KOMENDANT NACZELNIK MARSZAŁEK Śladami Józefa Piłsudskiego Część 2: DAŁ POLSCE WOLNOŚĆ, GRANICE, MOC SZACUNEK Podczas studiów Józef zaangażował

Bardziej szczegółowo

Agresja sowiecka na Polskę- IV rozbiór Polski

Agresja sowiecka na Polskę- IV rozbiór Polski Literka.pl Agresja sowiecka na Polskę IV rozbiór Polski Data dodania: 20110326 22:12:54 Autor: Monika Skiba Przedstawiam konspekt do lekcji na temat Agresji sowieckiej na Polskę dla klasy 3 gimnazjum.

Bardziej szczegółowo

Jerzy Lubomirski. hetman polny koronny. marszałek nadworny koronny. wicemarszałek Trybunału Głównego Koronnego. marszałek wielki koronny

Jerzy Lubomirski. hetman polny koronny. marszałek nadworny koronny. wicemarszałek Trybunału Głównego Koronnego. marszałek wielki koronny Jerzy Lubomirski wicemarszałek Trybunału Głównego Koronnego wielokrotny starosta hetman polny koronny marszałek nadworny koronny marszałek wielki koronny Urodził się on 20 stycznia 1616 w Wiśniczu, kształcił

Bardziej szczegółowo

POWSTANIE WARSZAWSKIE

POWSTANIE WARSZAWSKIE POWSTANIE WARSZAWSKIE Powstanie Warszawskie było największą akcją zbrojną w okupowanej przez Niemców Europie, zorganizowaną przez Armię Krajową w ramach akcji BURZA. Planowane na kilka dni, trwało ponad

Bardziej szczegółowo

90. ROCZNICA ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI

90. ROCZNICA ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI "Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku teraźniejszości, ani nie ma prawa do przyszłości". Józef Piłsudski Po 123 latach zaborów Polacy doczekali się odzyskania niepodległości.

Bardziej szczegółowo

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O OBECNOŚCI POLSKICH ŻOŁNIERZY W IRAKU BS/41/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2004

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O OBECNOŚCI POLSKICH ŻOŁNIERZY W IRAKU BS/41/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2004 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Odrodzenie Państwa Polskiego w listopadzie 1918 roku. Teksty źródłowe

Odrodzenie Państwa Polskiego w listopadzie 1918 roku. Teksty źródłowe Odrodzenie Państwa Polskiego w listopadzie 1918 roku Teksty źródłowe Odezwa Rady Regencyjnej do Narodu Polskiego -11 listopada 1918 r. Rada Regencyjna do Narodu Polskiego. Wobec grożącego niebezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

Polskie Państwo podziemne Przygotowała: Katarzyna Kossakowska Klasa III A

Polskie Państwo podziemne Przygotowała: Katarzyna Kossakowska Klasa III A Polskie Państwo podziemne 1939-1945 Przygotowała: Katarzyna Kossakowska Klasa III A FLAGA POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO Polskie Państwo Podziemne (w skrócie PPP) to tajne struktury Państwa Polskiego istniejące

Bardziej szczegółowo

, , POLSKA POLITYKA ZAGRANICZNA W OPINII SPOŁECZNEJ WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 95

, , POLSKA POLITYKA ZAGRANICZNA W OPINII SPOŁECZNEJ WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 95 CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Ziemie polskie w latach

Ziemie polskie w latach Ziemie polskie w latach1815-1830 1. Sprawa polska na kongresie wiedeńskim 1. Z części ziem Ks. Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie związane unią personalną z Rosją 2. Z Krakowa i okolicznych ziem

Bardziej szczegółowo

Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce

Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce 1764-1989 Spis treści Do Czytelnika..... 11 Przedmowa....... 13 Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw

Bardziej szczegółowo

Od początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen.

Od początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen. Od początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen. Sosnkowski wydaje rozkaz o rozpoczęciu przygotowań do

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII ( wg programu Wczoraj i dziś nr dopuszczenia 877/4/2017 ). Rok szkolny 2017/2018 Ocena dopuszczająca : - zna datę i postanowienia

Bardziej szczegółowo

TŁUMACZENIE Unia i NATO powinny się wzajemnie uzupełniać

TŁUMACZENIE Unia i NATO powinny się wzajemnie uzupełniać TŁUMACZENIE Unia i NATO powinny się wzajemnie uzupełniać - Jeśli chodzi o nasze bezpieczeństwo zewnętrzne, to najważniejszymi wyzwaniami stojącymi przed Polską jest - do czego naszych sojuszników staramy

Bardziej szczegółowo

HISTORIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA VI. Imię:... Nazwisko:... Data:...

HISTORIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA VI. Imię:... Nazwisko:... Data:... HISTORIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA VI Imię:... Nazwisko:... Data:... 1. Połącz pojęcia z ich wyjaśnieniami (0-5p.) ententa obóz polityczny mający na celu uzdrowienie państwa polskiego plebiscyt

Bardziej szczegółowo

B8-0146/2016 } B8-0169/2016 } B8-0170/2016 } B8-0177/2016 } B8-0178/2016 } RC1/Am. 2

B8-0146/2016 } B8-0169/2016 } B8-0170/2016 } B8-0177/2016 } B8-0178/2016 } RC1/Am. 2 B8-0178/2016 } RC1/Am. 2 2 Motyw B B. mając na uwadze, że w kontekście arabskiej wiosny w lutym 2011 r. Libijczycy wyszli na ulice, co przerodziło się w dziewięciomiesięczny konflikt wewnętrzny; mając

Bardziej szczegółowo

W tych krajach, gdzie pospolite ruszenie lub oddziały ochotnicze stanowią armię lub wchodzą w jej skład, nazwa armii rozciąga się na nie.

W tych krajach, gdzie pospolite ruszenie lub oddziały ochotnicze stanowią armię lub wchodzą w jej skład, nazwa armii rozciąga się na nie. REGULAMIN HASKI Z 1907 R. Załącznik DO IV KONWENCJI HASKIEJ Z 1907 R. Art. 1. Ustawy, prawa i obowiązki wojenne stosują się nie tylko do armii, lecz również do pospolitego ruszenia i oddziałów ochotniczych,

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian nr 2. Rozdział II. Za wolną Polskę. 1. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i zaznacz poprawne zakończenia zdań A C.

Sprawdzian nr 2. Rozdział II. Za wolną Polskę. 1. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i zaznacz poprawne zakończenia zdań A C. Rozdział II. Za wolną Polskę GRUPA A 0 1. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i zaznacz poprawne zakończenia zdań A C. Wykrzyknąłem z uniesieniem [ ]: Niech żyje Polska wolna, cała i niepodległa!, co w ogóle

Bardziej szczegółowo

zbadania możliwości rozszerzenia zakresu zakazów i ograniczeń zawartych w niniejszej konwencji i w załączonych do niej protokołach, biorąc również

zbadania możliwości rozszerzenia zakresu zakazów i ograniczeń zawartych w niniejszej konwencji i w załączonych do niej protokołach, biorąc również Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki, Genewa, 10 października 1980 r.

Bardziej szczegółowo

HISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE Autor: Wojciech Witkowski

HISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE Autor: Wojciech Witkowski HISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE 1764-1989 Autor: Wojciech Witkowski Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw nowożytnej Europy 1.1. Pojęcie administracji i biurokracji 1.2.

Bardziej szczegółowo

Na frontach Wielkiej Wojny

Na frontach Wielkiej Wojny Na frontach Wielkiej Wojny 1. Zamach w Sarajewie i wybuch wojny Od kiedy w 1908 r. Austria wcieliła Bośnię i Hercegowinę jest stałe napięcie między Austrią a Serbią, która też chce kawałek 1911 r. w Serbii

Bardziej szczegółowo

Małopolski Konkurs Tematyczny:

Małopolski Konkurs Tematyczny: Małopolski Konkurs Tematyczny: Umarli, abyśmy mogli żyć wolni. Miejsce Lwowa i jego obrońców w walce o niepodległość Polski - dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych

Bardziej szczegółowo

Małopolski Konkurs Tematyczny:

Małopolski Konkurs Tematyczny: Małopolski Konkurs Tematyczny: Na Polu Chwały... - Damy i Kawalerowie Virtuti Militari i Krzyża Walecznych w walce o niepodległość i granice II Rzeczypospolitej dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i

Bardziej szczegółowo

TRANSFORMACJA TEKSTU Europa doby napoleońskiej

TRANSFORMACJA TEKSTU Europa doby napoleońskiej Szymon Andrzejewski IV rok, gr. I TRANSFORMACJA TEKSTU Europa doby napoleońskiej K. Przybysz, W. J. Jakubowski, M. Włodarczyk, Historia dla gimnazjalistów. Dzieje nowożytne. Podręcznik. Klasa II, Warszawa

Bardziej szczegółowo

MIASTO GARNIZONÓW

MIASTO GARNIZONÓW 1920 1939 MIASTO GARNIZONÓW 18. PUŁK UŁANÓW POMORSKICH 64 i 65 PUŁK PIECHOTY 16 PUŁK ARTYLERII LEKKIEJ, Do 1927 r. WYŻSZA SZKOŁA LOTNICZA (PRZENIESIONA POTEM DO DĘBLINA ] Od 1928 r. - LOTNICZA SZKOŁA STRZELANIA

Bardziej szczegółowo

TESTY I KARTY PRACY DLA UCZNIÓW CUDZOZIEMSKICH Z PRZEDMIOTU

TESTY I KARTY PRACY DLA UCZNIÓW CUDZOZIEMSKICH Z PRZEDMIOTU TESTY I KARTY PRACY DLA UCZNIÓW CUDZOZIEMSKICH Z PRZEDMIOTU HISTORIA Iwona Wierzbicka Sprawdzian modyfikowany dla uczniów klasy VII I wojna światowa. 1. Z podanych państw wybierz te, które wchodziły w

Bardziej szczegółowo

Monte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na

Monte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na MONTE CASSINO 1944 Monte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na którym wznosi się stare Opactwo Benedyktynów.

Bardziej szczegółowo

INTERNETOWY KONKURS HISTORYCZNY- DROGA DO NIEPODLEGŁOŚCI

INTERNETOWY KONKURS HISTORYCZNY- DROGA DO NIEPODLEGŁOŚCI INTERNETOWY KONKURS HISTORYCZNY- DROGA DO NIEPODLEGŁOŚCI Zapraszamy wszystkich do udziału w internetowym konkursie historycznym z okazji Narodowego Święta Niepodległości. Konkurs składa się z pytań testowych,

Bardziej szczegółowo

Francuzi nie pogodzili się z utratą części kraju. Zgodnie z powiedzeniem z tamtych czasów nigdy o tym nie rozmawiano, zawsze pamiętano.

Francuzi nie pogodzili się z utratą części kraju. Zgodnie z powiedzeniem z tamtych czasów nigdy o tym nie rozmawiano, zawsze pamiętano. W 1871 koalicja państw niemieckich pod wodzą Prus pokonała Francję doprowadzając do upadku cesarza Napoleona III i powstania III Republiki. W Sali Zwierciadlanej pałacu w Wersalu proklamowano powstanie

Bardziej szczegółowo

MIEJSCE I ROLA NACZELNEGO DOWÓDCY SIŁ ZBROJNYCH W POŁĄCZONEJ OPERACJI OBRONNEJ W WYMIARZE NARODOWYM I SOJUSZNICZYM

MIEJSCE I ROLA NACZELNEGO DOWÓDCY SIŁ ZBROJNYCH W POŁĄCZONEJ OPERACJI OBRONNEJ W WYMIARZE NARODOWYM I SOJUSZNICZYM S Z T A B G E N E R A L N Y W P ZARZĄD PLANOWANIA OPERACYJNEGO P3 MIEJSCE I ROLA NACZELNEGO DOWÓDCY SIŁ ZBROJNYCH W POŁĄCZONEJ OPERACJI OBRONNEJ W WYMIARZE NARODOWYM I SOJUSZNICZYM ppłk dr Dariusz ŻYŁKA

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO

PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO Cel kształcenia Opanowanie przez studentów i studentki podstawowej wiedzy o bezpieczeństwie narodowym, w szczególności o organizacji obrony narodowej, oraz poznanie zadań

Bardziej szczegółowo

Autor: Błażej Szyca kl.vii b.

Autor: Błażej Szyca kl.vii b. 1795 1918 Autor: Błażej Szyca kl.vii b. Pod koniec XVIII wieku Polska utraciła niepodległość. Wówczas Rosja, Prusy, Austria wykorzystując osłabienie naszego kraju podzielili ziemie Polski między siebie.

Bardziej szczegółowo

9. Winuner Jan, Wojsko Polskie w przededniu Wojny Północnej

9. Winuner Jan, Wojsko Polskie w przededniu Wojny Północnej 9. Winuner Jan, Wojsko Polskie w przededniu Wojny Północnej (1699-1702L Studia i Materiały do Historii Sztuki WoienneL t. l, s. 339-392, Warszawa 1954. l O. Zienkiewicz Wacław, Militaria 1794 roku, ich

Bardziej szczegółowo

Powiększanie garnizonu z do wzrost jego utrzymania (spora jego część rozlokowana po domach wszystkich mieszkańców miasta) Klasztory,

Powiększanie garnizonu z do wzrost jego utrzymania (spora jego część rozlokowana po domach wszystkich mieszkańców miasta) Klasztory, Powiększanie garnizonu z 8.000 do 24.000 wzrost jego utrzymania (spora jego część rozlokowana po domach wszystkich mieszkańców miasta) Klasztory, szkoły (w tym Gimnazjum Akademickie, Szkoła Mariacka!)

Bardziej szczegółowo

Azja w stosunkach międzynarodowych. dr Andrzej Anders

Azja w stosunkach międzynarodowych. dr Andrzej Anders Azja w stosunkach międzynarodowych dr Andrzej Anders Japonia współczesna Japonia jest jednym z nielicznych krajów pozaeuropejskich, które uniknęły kolonizacji w XIX w. Wraz z wzrostem mocarstwowości Japonii

Bardziej szczegółowo

ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII

ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII Zakładane osiągnięcia uczniów to wiadomości i umiejętności, którymi uczeń powinien się wykazywać po zakończeniu nauki w szkole podstawowej. Dzięki przyporządkowaniu

Bardziej szczegółowo

Warszawa, lipiec 2009 BS/108/2009 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O POLITYCE STANÓW ZJEDNOCZONYCH I OPERACJI NATO W AFGANISTANIE

Warszawa, lipiec 2009 BS/108/2009 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O POLITYCE STANÓW ZJEDNOCZONYCH I OPERACJI NATO W AFGANISTANIE Warszawa, lipiec 2009 BS/108/2009 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O POLITYCE STANÓW ZJEDNOCZONYCH I OPERACJI NATO W AFGANISTANIE CBOS, wspólnie z ośrodkami badania opinii społecznej z innych państw, uczestniczy

Bardziej szczegółowo

HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny

HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny - wymienia datę kongresu wiedeńskiego, cele i główne państwa - wie, na czym polegała rewolucja przemysłowa - potrafi wymienić nowe idee polityczne

Bardziej szczegółowo

Opinie Polaków na temat obronności kraju. Październik 2014 roku

Opinie Polaków na temat obronności kraju. Październik 2014 roku Opinie Polaków na temat obronności kraju Październik 2014 roku Podsumowanie (1/2) Co trzeci badany (38%) uważa, że w ciągu najbliższych 10-lat może dojść do wybuchu konfliktu zbrojnego (wojny) z udziałem

Bardziej szczegółowo

Europa po kongresie wiedeńskim

Europa po kongresie wiedeńskim Europa po kongresie wiedeńskim 1. Przeciwnicy ładu wiedeńskiego Kongres ma przywrócić często to co było znienawidzone (ustrój feudalny) Arystokracja wraca do władzy mniejsze wpływy bogatego mieszczaństwa

Bardziej szczegółowo

Historia administracji

Historia administracji Historia administracji Administracja lokalna i centralna Księstwa Warszawskiego dr Karol Dąbrowski ...po bitwach pod Jeną i Auerstedt (październik 1806), zakończeniu kampanii pruskiej, powstaniu wielkopolskim

Bardziej szczegółowo

Warszawa, luty 2014 NR 22/2014 POLACY O ROZWOJU SYTUACJI NA UKRAINIE

Warszawa, luty 2014 NR 22/2014 POLACY O ROZWOJU SYTUACJI NA UKRAINIE Warszawa, luty 2014 NR 22/2014 POLACY O ROZWOJU SYTUACJI NA UKRAINIE Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2013 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej

Bardziej szczegółowo

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE "PRZED 75 LATY, 27 WRZEŚNIA 1939 R., ROZPOCZĘTO TWORZENIE STRUKTUR POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO. BYŁO ONO FENOMENEM NA SKALĘ ŚWIATOWĄ. TAJNE STRUKTURY PAŃSTWA POLSKIEGO, PODLEGŁE

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO

PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO Cel kształcenia Opanowanie przez studentów i studentki podstawowej wiedzy o bezpieczeństwie narodowym, w szczególności o organizacji obrony narodowej oraz poznanie zadań

Bardziej szczegółowo

17 stycznia Przyczyny powołania MKNiK w Indochinach

17 stycznia Przyczyny powołania MKNiK w Indochinach 17 stycznia 2018 Przyczyny powołania MKNiK w Indochinach W wyniku zwycięstwa koalicji antyhitlerowskiej w drugiej wojnie światowej, w szczególności zwycięstwa aliantów na Dalekim Wschodzie, doszło do niespotykanego

Bardziej szczegółowo

Dziennik bojowy 14. Pułku Strzeleckiego 72. Dywizji Strzeleckiej

Dziennik bojowy 14. Pułku Strzeleckiego 72. Dywizji Strzeleckiej UWAGA! Zachowano oryginalną stylistykę z dziennika bojowego. Źródło: Pamięć Narodu. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej. Tłumaczenie: Maciej Krzysik Nysa 1945-2015. Dziennik bojowy 14. Pułku Strzeleckiego

Bardziej szczegółowo

T Raperzy. SSCy8

T Raperzy.   SSCy8 Władysław Łokietek T Raperzy https://www.youtube.com/watch?v=w4vrx- SSCy8 Panowanie Władysława Łokietka Polska w czasach Wladysława Łokietka Rodowód Władysława Łokietka Przydomek Imię otrzymał po swoim

Bardziej szczegółowo

Brzeg Praski; 1909; fot. Józef B. Ćwikiel; źródło Warszawa w Starej Fotografii, wyd. Bosz, str. 12. Narrator:

Brzeg Praski; 1909; fot. Józef B. Ćwikiel; źródło Warszawa w Starej Fotografii, wyd. Bosz, str. 12. Narrator: FORSZPAN Brzeg Praski; 1909; fot. Józef B. Ćwikiel; źródło Warszawa w Starej Fotografii, wyd. Bosz, str. 12 Narrator: Jaka to wioska? Co to za dziecko na tej wiejskiej ścieżce? Kim są trzej mężczyźni w

Bardziej szczegółowo

Ekspozycje w Galerii Plenerowej Łazienek Królewskich (ogrodzenie od Alei Ujazdowskich) dostępne będą do 30 września 2018 roku. ***

Ekspozycje w Galerii Plenerowej Łazienek Królewskich (ogrodzenie od Alei Ujazdowskich) dostępne będą do 30 września 2018 roku. *** 03 września 2018 WYSTAWA PLENEROWA NA STULECIE SZTABU GENERALNEGO WP. Polacy mają w sobie instynkt wolności. Ten instynkt ma wartość i ja tę wartość cenię - te słowa Marszałka Józefa Piłsudskiego stały

Bardziej szczegółowo

HISTORIA I TRADYCJE. Zgodnie z Decyzją Nr 154/MON Ministra Obrony Narodowejz dnia 19 listopada 2018 r. Pułk przejął:

HISTORIA I TRADYCJE. Zgodnie z Decyzją Nr 154/MON Ministra Obrony Narodowejz dnia 19 listopada 2018 r. Pułk przejął: HISTORIA HISTORIA I TRADYCJE Na podstawie Decyzji Nr Z- 2 /Org./P1 Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 stycznia 2017 r. oraz Decyzji Nr Z-17/Org./P1 Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 marca 2017 r. w sprawie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXI/261/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA z dnia 31 marca 2016 r.

UCHWAŁA NR XXI/261/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA z dnia 31 marca 2016 r. UCHWAŁA NR XXI/261/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA z dnia 31 marca 2016 r. w sprawie nadania nazwy drogom na terenie miasta Kalisza Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 7 listopada 2017 r. Poz. 2053

Warszawa, dnia 7 listopada 2017 r. Poz. 2053 Warszawa, dnia 7 listopada 2017 r. Poz. 2053 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 27 października 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia wzorów kart powołania i ich przeznaczenia,

Bardziej szczegółowo

Wystawa plenerowa Powstała, by żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Warszawa, 29 maja 20 czerwca 2018

Wystawa plenerowa Powstała, by żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Warszawa, 29 maja 20 czerwca 2018 Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/aktualnosci/4234,wystawa-plenerowa-powstala-by-zyc-w-100-rocznice-odzyskania -niepodleglosci-warsz.html 2019-07-19, 23:16 żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości

Bardziej szczegółowo

Spis tresci. Wykaz 11 Wstçp 13

Spis tresci. Wykaz 11 Wstçp 13 Spis tresci Wykaz 11 Wstçp 13 Uzasadnienie wyboru problematyki badawczej 2. i teza pracy 16 3. uzytych w tytule i dalszych czesciach 17 4. Zastosowane metody badawcze 19 5. Struktura pracy 20 1. i dzialania

Bardziej szczegółowo

Karpacki Oddział Straży Granicznej

Karpacki Oddział Straży Granicznej Karpacki Oddział Straży Granicznej Źródło: http://www.karpacki.strazgraniczna.pl/ko/komenda/izba-tradycji/17648,izba-tradycji.html Wygenerowano: Czwartek, 19 października 2017, 23:53 Izba Tradycji Autor:

Bardziej szczegółowo

Etap Centralny III Olimpiady Historycznej Gimnazjalistów Rok szkolny 2018/2019 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA

Etap Centralny III Olimpiady Historycznej Gimnazjalistów Rok szkolny 2018/2019 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA Nr zadania Model /klucz Punktacja Schemat punktowania 1.1. PF 0 2 2 pkt za dwie poprawne 1.2. Jeden z np.: Umowa - Rosja z Prusami i Turcją w 1720 r., Umowa - Rosja

Bardziej szczegółowo

1. Kryzys państwa carów

1. Kryzys państwa carów Walka o koronę carów Potrzeba w miejscu, nadzieja w męstwie, zbawienie w zwycięstwie. Czyńcie swoją powinność! Mowa Żółkiewskiego przez bitwą pod Kłuszynem 1. Kryzys państwa carów Po Iwanie IV Groźnym

Bardziej szczegółowo

KLUCZ ODPOWIEDZI. K O N K U R S H I S T O R Y C Z N Y dla gimnazjów etap szkolny

KLUCZ ODPOWIEDZI. K O N K U R S H I S T O R Y C Z N Y dla gimnazjów etap szkolny KLUCZ ODPOWIEDZI K O N K U R S H I S T O R Y C Z N Y dla gimnazjów etap szkolny Zadanie 1. max. 7 p. Wiosna Ludów na ziemiach polskich Zaznacz w tabeli (wpisując w odpowiednią rubrykę literę ), czy poniższe

Bardziej szczegółowo

Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN

Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://pamiec.pl/pa/kalendarium-1/12809,7-wrzesnia-1939-roku-skapitulowala-zaloga-westerplatte-mimo-przygniatajacej-pr ze.html Wygenerowano: Piątek, 20 stycznia

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWA NIEMIECKIE A ROZBIORY RZECZYPOSPOLITEJ

PAŃSTWA NIEMIECKIE A ROZBIORY RZECZYPOSPOLITEJ PAŃSTWA NIEMIECKIE A ROZBIORY RZECZYPOSPOLITEJ Scenariusz lekcji do filmu edukacyjnego Noc w galerii PAŃSTWA NIEMIECKIE A ROZBIORY RZECZYPOSPOLITEJ. CZĘŚĆ I: WPROWADZENIE 2 Czas pracy: 45 minut. Materiały

Bardziej szczegółowo

Pojęcie sporu w prawie międzynarodowym

Pojęcie sporu w prawie międzynarodowym Pojęcie sporu w prawie międzynarodowym 1. Utrzymać międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo, stosując skuteczne środki zbiorowe dla zapobiegania zagrożeniom pokoju i ich usuwania, tłumienia aktów agresji

Bardziej szczegółowo

OPRACOWANIA DOTYCZĄCE WOJNY POLSKO-SOWIECKIEJ W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO

OPRACOWANIA DOTYCZĄCE WOJNY POLSKO-SOWIECKIEJ W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO Jerzy Ciesielski OPRACOWANIA DOTYCZĄCE WOJNY POLSKO-SOWIECKIEJ 1919 1920 W ZBIORACH CENTRALNEGO ARCHIWUM WOJSKOWEGO Centralne Archiwum Wojskowe gromadzi i przechowuje w zasadzie tylko akta wytworzone przez

Bardziej szczegółowo

TEKA KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES

TEKA KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES TEKA KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES POLISH ACADEMY OF SCIENCES BRANCH IN LUBLIN TEKA COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES Volume VIII Lublin 2011 POLSKA AKADEMIA

Bardziej szczegółowo

I Wojna Światowa. Koniec epoki

I Wojna Światowa. Koniec epoki I Wojna Światowa Koniec epoki Europa w 1914 roku Czerwony państwa centralne Niebieski państwa Ententy Zielony państwa neutralne Osoby dramatu Cesarz Austriacki i Król Węgierski Franciszek Józef I Osoby

Bardziej szczegółowo

Koncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r.

Koncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r. Koncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r. I Preambuła 1. Osiągnięcie celów Traktatu Północnoatlantyckiego wymaga integracji przez jego państwa-strony takich środków

Bardziej szczegółowo

Powstanie styczniowe

Powstanie styczniowe Powstanie styczniowe 1. Królestwo Polskie przed powstaniem a) wiosna posewastopolska tolerowanie liberalnej opozycji organizacja Ziemia i Wolność 1861 Aleksander II znosi poddaństwo chłopów w Rosji oraz

Bardziej szczegółowo

Do Polski, Rosji, SŁOWIAN!

Do Polski, Rosji, SŁOWIAN! Do Polski, Rosji, SŁOWIAN! Do Polski, Rosji, SŁOWIAN! Michał Bakunin Tłumaczył W. Koszyc Jirafa Roja Warszawa 2007 Copyright by Jirafa Roja, 2007 Tytuł oryginału: Russkim, polskim i wsiem sławianskim

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZEK WETERANÓW I REZERWISTÓW WOJSKA POLSKIEGO DOLNOŚLĄSKI ODDZIAŁ WOJEWÓDZKI imienia 2 Armii Wojska Polskiego DRUGA ARMIA WOJSKA POLSKIEGO

ZWIĄZEK WETERANÓW I REZERWISTÓW WOJSKA POLSKIEGO DOLNOŚLĄSKI ODDZIAŁ WOJEWÓDZKI imienia 2 Armii Wojska Polskiego DRUGA ARMIA WOJSKA POLSKIEGO ZWIĄZEK WETERANÓW I REZERWISTÓW WOJSKA POLSKIEGO DOLNOŚLĄSKI ODDZIAŁ WOJEWÓDZKI imienia 2 Armii Wojska Polskiego DRUGA ARMIA WOJSKA POLSKIEGO WROCŁAW, 2016 KAROL ŚWIERCZEWSKI Karol Świerczewski urodził

Bardziej szczegółowo

Wojewódzki Konkurs Historyczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego 2018/2019 stopień wojewódzki Klucz odpowiedzi i schemat punktowania

Wojewódzki Konkurs Historyczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego 2018/2019 stopień wojewódzki Klucz odpowiedzi i schemat punktowania Wojewódzki Konkurs Historyczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego 2018/2019 stopień wojewódzki Klucz odpowiedzi i schemat punktowania Łączna liczba punktów możliwych do uzyskania 50. W nawiasach

Bardziej szczegółowo

Wiek XVII w Polsce. Wojny ze Szwecją.

Wiek XVII w Polsce. Wojny ze Szwecją. XVII wiek Wiek XVII w Polsce Wojny ze Szwecją. Przyczyny: - Władcy Szwecji chcieli zdobyć ziemie mogące być zapleczem rolniczym kraju - Walka o dominację na Morzu Bałtyckim - Dążenie Zygmunta III Wazy

Bardziej szczegółowo

ZADANIA DO SPRAWDZIANU

ZADANIA DO SPRAWDZIANU ZADANIA DO SPRAWDZIANU 1. Przyjrzyj się mapie i wykonaj polecenia. a) Zamaluj kolorem zielonym państwa należące do Trójprzymierza. b) Zamaluj kolorem niebieskim państwa należące do Trójporozumienia. c)

Bardziej szczegółowo

dr Sławomir Kościelak (1815)

dr Sławomir Kościelak (1815) dr Sławomir Kościelak 1807 1814 (1815) Po klęsce Austrii i Rosji w wojnie 1805 roku (III koalicja antyfrancuska) Napoleon zlikwidował Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego i utworzył w północnych

Bardziej szczegółowo

Wojskowe plany wzmocnienia Polski Wschodniej

Wojskowe plany wzmocnienia Polski Wschodniej Wojskowe plany wzmocnienia Polski Wschodniej Wicepremier Tomasz Siemoniak przekazał wczoraj, 19 października w Białymstoku informację, że w 2017 r. na bazie obecnego 18. pułku rozpoznawczego, w Białymstoku

Bardziej szczegółowo

GENERAŁ WŁADYSŁAW EUGENIUSZ SIKORSKI

GENERAŁ WŁADYSŁAW EUGENIUSZ SIKORSKI GENERAŁ WŁADYSŁAW EUGENIUSZ SIKORSKI 20 maja 1881 roku w Tuszowie Narodowym pod Mielcem urodził się Władysław Sikorski. Był trzecim dzieckiem Emilii i Tomasza Sikorskich. Wcześniej młoda para wyprowadziła

Bardziej szczegółowo

K O N K U R S H I S T O R Y C Z N Y dla gimnazjów etap szkolny

K O N K U R S H I S T O R Y C Z N Y dla gimnazjów etap szkolny ... pieczątka nagłówkowa szkoły... kod pracy ucznia K O N K U R S H I S T O R Y C Z N Y dla gimnazjów etap szkolny Dzieje XIX w. na ziemiach polskich, w Europie i na świecie (przemiany polityczne, społeczno-gospodarcze,

Bardziej szczegółowo

Niezwyciężeni. Michał Kadrinazi Paradowski, Daniel Staberg, Rafał Szwelicki Malowanie figurek szwedzkich: Corsarii.

Niezwyciężeni. Michał Kadrinazi Paradowski, Daniel Staberg, Rafał Szwelicki Malowanie figurek szwedzkich: Corsarii. Niezwyciężeni Szwedzcy weterani w kampanii przeciw Danii 1657-1658 W Michał Kadrinazi Paradowski, Daniel Staberg, Rafał Szwelicki Malowanie figurek szwedzkich: Corsarii lipcu 1657 roku Dania zdecydowała

Bardziej szczegółowo

SPIS ARTYKUŁÓW OGŁOSZONYCH W NUMERACH 1 5 BIULETYNU. Nr 1, 1969

SPIS ARTYKUŁÓW OGŁOSZONYCH W NUMERACH 1 5 BIULETYNU. Nr 1, 1969 SPIS ARTYKUŁÓW OGŁOSZONYCH W NUMERACH 1 5 BIULETYNU Nr 1, 1969 Rola i zadania wojskowej służby archiwalnej (Leszek Lewandowicz) Postępowanie z zespołami otwartymi w świetle wytycznych Naczelnej Dyrekcji

Bardziej szczegółowo

Absolutyzm oświecony w Prusach i w Austrii. Dyplomacja bez armat jest jak muzyka bez instrumentów Fryderyk II Wielki

Absolutyzm oświecony w Prusach i w Austrii. Dyplomacja bez armat jest jak muzyka bez instrumentów Fryderyk II Wielki Absolutyzm oświecony w Prusach i w Austrii Dyplomacja bez armat jest jak muzyka bez instrumentów Fryderyk II Wielki 1. Absolutyzm oświecony Połączenie silnego państwa, sprawnie zarządzanego z umową społeczną

Bardziej szczegółowo