WPŁYW TEMPERATURY LIOFILIZACJI I METOD SUSZENIA NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI SUSZONEJ DYNI Agnieszka Ciurzyńska, Andrzej Lenart, Patrycja Kawka

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "WPŁYW TEMPERATURY LIOFILIZACJI I METOD SUSZENIA NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI SUSZONEJ DYNI Agnieszka Ciurzyńska, Andrzej Lenart, Patrycja Kawka"

Transkrypt

1 At Agrophysi, 2013, 20(1), WPŁYW TEMPERATURY LIOFILIZACJI I METOD SUSZENIA NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI SUSZONEJ DYNI Agnieszk Ciurzyńsk, Andrzej Lenrt, Ptryj Kwk Ktedr Inżynierii Żywnośi i Orgnizji Produkji, Wydził Nuk o Żywnośi, SGGW ul. Nowoursynowsk 159C, Wrszw e-mil: gnieszk_iurzynsk@sggw.pl Streszzenie. Dyni jest wrzywem ogtym w skłdniki odżywze, przez o może yć dopełnieniem zdrowej, zilnsownej diety. Ze względu n sezonowość uprw i nietrwłość surow istotne jest przedłużnie trwłośi dyni. Z metodę utrwlni umożliwijąą uzysknie produktu o rdzo dorej jkośi uwżn jest liofilizj. N skutek usunięi wody w niskiej temperturze większość rekji mikroiologiznyh uleg ztrzymniu, o pozwl otrzymć produkt o wysokiej jkośi. W pry przedstwiono wpływ tempertury liofilizji i metody suszeni n wyrne włśiwośi fizyzne suszonej dyni. Zmrożone kostki dyni poddwno liofilizji przez 24 godziny przy stłym iśnieniu równym 63 P orz iśnieniu ezpiezeństw 103 P i temperturze półek 10, 40 i 70 o C. Wykonno tkże suszenie konwekyjne (tempertur 50 C) i próżniowe (tempertur 50 C, iśnienie 4 kp). W otrzymnyh suszh oznzno: zwrtość i ktywność wody, rwę, skurz, porowtość, włśiwośi sorpyjne. Wykzno, że tempertur liofilizji nie wpływ znząo n wskźniki rwy i skurz gotowego produktu. Liofilizj w temperturze 70 o C umożliwi otrzymnie suszu o njniższej ktywnośi wody. Njwyższą porowtośią ehowły się liofilizty otrzymne przy zstosowniu tempertury 10 o C. Podwyższenie tempertury proesu liofilizji powodowło wzrost włśiwośi sorpyjnyh suszonej dyni. Liofilizj umożliwi otrzymnie suszu o njniższej ktywnośi wody i skurzu orz njwiększej porowtośi. Suszenie próżniowe skutkowło njlepszym zhowniem rwy gotowego produktu, le większym skurzem. Suszenie konwekyjne powoduje rdzo duży skurz i oniżenie porowtośi mteriłu i pogorszenie zdolnośi sorpyjnyh. Słow kluzowe: dyni, liofilizj, suszenie konwekyjne i próżniowe, sorpj pry wodnej, skurz, porowtość, rw WSTĘP Owoe dyni są mło kloryzne, gdyż zwierją do 90% wody, ntomist ih wrtość odżywz jest dość duż. Deyduje o niej głównie zwrtość ukru, iłk, tłuszzu, pektyny, kwsów orgniznyh (ytrynowego, jłkowego, szz-

2 40 A. CIURZYŃSKA i in. wiowego), β-krotenu orz witminy: A, C, B 1, B 2, B 3, B 6. Dyni dostrz również skłdników minerlnyh zwłszz potsu, wpni, fosforu i mgnezu (Gpiński 2003). Owoe dyni zwyzjnej zier się w stnie niedojrzłym, stopniowo, w mirę osiągni włśiwej długośi i gruośi, le przed stwrdnieniem skórki. Dojrzłe owoe możn przehowywć przez 2-3 miesiąe. Jednk ze względu n to, że tkie owoe są mniej smzne nie przehowuje się ih zyt długo (Orłowski 2000). Dynie są wykorzystywne do produkji wielu przetworów, mrynt, dżemów, sosów orz żywnośi dl dziei. Dyni olrzymi jest jednym z wżniejszyh komponentów odżywek dl dziei. M włśiwośi regenerująe ukłd pokrmowy orz wątroę (Gliemmo i in. 2009). Dyni może yć tkże utrwln poprzez suszenie. Njzęśiej stosowną w przemyśle metodą jest suszenie konwekyjne, które jednk niekorzystnie wpływ n jkość produktu finlnego. Podwyższon tempertur i długotrwłe npowietrznie powodują niekorzystne zminy suszonego surow, tkie jk utleninie skłdników (witminy C, rwników), utrtę romtu, zminę smku, denturję iłek łon komórkowyh, tym smym skurzenie się mteriłu. Pondto, w wyniku podpływni soku komórkowego podzs suszeni ku powierzhni nstępuje przemieszznie się sustnji rozpuszzlnyh i osdznie się ih n powierzhni suszonego mteriłu. Powoduje to dodtkowy skurz mteriłu i jego sztywność. Wskutek tyh zmin zmniejsz się zdolność hłonięi wody przez susz, tzw. zdolność rehydrji (Mskn 2001). W metodzie próżniowej kontkt produktu z powietrzem jest ogrnizony. Dzięki oniżeniu iśnieni, skutezne suszenie może yć przeprowdzone w niskiej temperturze, jednk wtedy skurz jest stosunkowo wysoki, koniezność stosowni próżni podnosi koszty proesu suszeni (Nwirsk i in. 2009). Wymgni konsumentów deydują o tym, że produkty o niewłśiwym smku, rwie, złej konsystenji zy nienturlnym zphu, nie znjdują nywy. Jko njrdziej zhowwzy sposó suszeni owoów uwż się suszenie sulimyjne, przede wszystkim ze względu n rdzo dorą jkość uzyskiwnyh produktów i możliwość długotrwłego ih przehowywni w temperturze otozeni (około 25 C), prktyznie ez utrty wrtośi odżywzyh zy tkih włśiwośi jk romt, rw i konsystenj (Ciurzyńsk i Lenrt 2010). MATERIAŁ I METODY Surowie stnowiły dynie odminy Krowit pokrojone w kostki sześienne o oku 10 mm, zmrżne w temperturze ( 70 o C) przez 2 godziny i przehowywne w hłodzire w temperturze ( 18 o C) przez dw tygodnie, do zsu suszeni. Liofilizję prowdzono w liofiliztorze ALPHA1-4 LDC-1m firmy Christ z kontktowym ogrzewniem mteriłu, przez 24 godziny przy stłym iśnieniu

3 WPŁYW TEMPERATURY LIOFILIZACJI I METOD SUSZENIA 41 równym 63 P orz iśnieniu ezpiezeństw 103 P i temperturze półek wynosząej: 10, 40 i 70 o C. Proes suszeni konwekyjnego prowdzono w suszre lortoryjnej z wymuszonym przepływem powietrz w temperturze 50 o C, przy prędkośi powietrz susząego 1,5 m s -1 przez około 4 godziny. Suszenie próżniowe prowdzono w suszre komorowej SPT 200 pod iśnieniem 4 kp, w temperturze 50 o C. Nstępnie susze zmykno w szzelnyh, szklnyh nzynih i przehowywno w temperturze pokojowej w ziemnionym miejsu. Kostki dyni liofilizownej wykorzystywne do oznzeni skurzu metodą toluenową zostły wześniej poddne powlekniu 2% roztworem pektyny. W teli 1 zmieszzono symole otrzymnyh próek suszonej dyni. Tel 1. Ojśnieni symoli suszonej dyni Tle 1. Designtions of dried pumpkin symols Symol Symol Mrożenie Freezing Przehowywnie Storge Suszenie Drying C, 2 h 18 C, 2 tyg. week Liofilizj freeze-drying (10 C) 2 70 C, 2 h 18 C, 2 tyg. week Liofilizj freeze-drying (40 C) 3 70 C, 2 h 18 C, 2 tyg. week Liofilizj freeze-drying (70 C) 4 70 C, 2 h 18 C, 2 tyg. week 5 70 C, 2 h 18 C, 2 tyg. week Suszenie konwekyjne Convetive-drying (50 C) Suszenie próżniowe Vuum-drying (50 C) Oznznie zwrtośi wody Do nzynk wgowego wkłdne yły 2 kostki pokrojonego mteriłu dwzego i wżone n wdze nlityznej z dokłdnośią do 0,0001g. Suszenie prowdzono przez 24 godziny w temperturze 65 o C w suszre komorowej. Po tym zsie nzynk umieszzno w eksyktorze n około 30 minut w elu ostudzeni i ponownie wżono. Oznzenie wykonywno w dwóh powtórzenih.

4 42 A. CIURZYŃSKA i in. Oznzenie ktywnośi wody Aktywność wody próek przed proesem suszeni zostł wyznzon przy użyiu urządzeni AquL, według instrukji produent prtu. Pomir zostł wykonny w dwóh powtórzenih dl kżdej próki. Aktywność wody suszu zostł zmierzon w urządzeniu Rotroni Hygrosop DT, według instrukji produent prtu. Prókę do dń stnowiły 2-3 kostki suszu pokrojone w plsterki. Bdnie zostło wykonne w dwóh powtórzenih. Oznzenie rwy Brw zostł wyznzon przy użyiu urządzeni Chrom Meter CR-300 firmy Minolt w świetle oditym typu C, w ukłdzie rwy L***. Olizono współzynnik nsyeni rwy. Oznzeni wykonno w 6 powtórzenih. Oznzenie skurzu (Ciurzyńsk i Lenrt 2010) Oznzenie skurzu zostło wykonne metodą wypornośiową. W przypdku kostek dyni liofilizownej zstosowno powleknie powłokmi, w elu uniknięi zfłszowni wyniku olizonego skurzu. Oznzenie porowtośi Porowtość suszu zmierzon zostł z pomoą piknometru helowego Stereopynometr firmy Qunthrome. Do dużej elki pomirowej o znnej ojętośi wprowdzono mterił dwzy o znnej msie i o niewidomej ojętośi. Nstępnie umieszzono ją w prie. Przepływjąy przez prókę hel wypełnił wszystkie szzeliny i pory między kostkmi surow, o umożliwiło pomir ojętośi dnej próki. Kżd prók ył trzykrotnie przemywn gzem. Wyznznie kinetyki dsorpji pry wodnej (Ciurzyńsk i in. 2012) W elu wyznzeni kinetyki dsorpji pry wodnej próki umieszzno w eksyktorh o ktywnośi wody 0,328, 0,648 i 0,920 i wżono po zsie 1, 2, 4, 6, 8 i 12 tygodnih od włożeni do eksyktorów. Dl kżdej próki olizno zwrtość wody. Metody sttystyzne Otrzymne wyniki poddno nlizie sttystyznej wykorzystują progrm Sttgrphis 4.1 Plus. Do nlizy wykorzystno porównnie średnih przy pomoy testu t-student i Dunn n poziomie istotnośi α = 0,05.

5 WPŁYW TEMPERATURY LIOFILIZACJI I METOD SUSZENIA 43 Zwrtość suhej sustnji WYNIKI I DYSKUSJA Anlizę wpływu tempertury liofilizji i metody suszeni n zwrtość suhej sustnji przeprowdzono porównują średnie zwrtośi suhej sustnji (rys. 1). Po proesie liofilizji zwrtość suhej sustnji przekrzł 90% msy próek (1-3). Przeprowdzon nliz sttystyzn wykzł rk istotnego wpływu tempertury liofilizji n zwrtość suhej sustnji w suszu (p<0,05). Nie wykzno również znząego wpływu metody suszeni n dną wielkość (1, 3, 4). Zwrtość suhej sustnji Dry mtter ontent (%) Rys. 1. Zwrtość suhej sustnji w suszonej dyni w zleżnośi od tempertury liofilizji i metody suszeni (podne wrtośi są średnimi z odhylenimi stndrdowymi). Te sme litery () w poszzególnyh kolumnh oznzją rk sttystyznie istotnej różniy (poziom istotnośi 0,05). Symole suszonej dyni Tel 1 Fig. 1. Dry mtter ontent of dried pumpkin in reltion to freeze-drying temperture nd drying method (vlues represent mens ± stndrd devitions). Not sttistilly signifint differenes (signifine level 0.05) indited y the sme letters (). Symols of dried pumpkin Tle 1 Aktywność wody Symole suszonej dyni - Symols of dried pumpkin W wyniku proesu liofilizji ktywność wody suszonej dyni znząo zmlł we wszystkih prókh (1-3), w porównniu do dyni surowej (0) (rys. 2). Njmniejszą wrtośią ktywnośi wody hrkteryzowł się prók liofilizown w temperturze 70 o C (3). Zwiększnie tempertury proesu liofilizji powodowło usunięie większej ilośi wody z mteriłu, efektem zego yło oniżenie ktywnośi wody otrzymnego suszu. Temp. liofilizji Temp. of freezedrying Metod uszeni Drying method

6 44 A. CIURZYŃSKA i in. Anliz sttystyzn wykzł, że ktywność wody dyni liofilizownej w temperturze 10 C (1) różni się istotnie sttystyznie od ktywnośi wody dl suszy liofilizownyh przy temperturze półek grzejnyh liofiliztor 40 C (2) i 70 C (3) (p<0,05). Nie odnotowno istotnej różniy między wrtośimi ktywnośi wody dl liofilizji w temperturze 40 i 70 o C (rys. 2). Anliz wpływu metody suszeni n ktywność wody wykzł, że w wyniku proesu suszeni, n skutek uytku wody, ktywność wody znząo zmlł we wszystkih prókh (rys. 2). Njmniejszą wrtośią ktywnośi wody hrkteryzowł się prók poddn proesowi liofilizji (1). Susz otrzymny metodą konwekyjną (4) odznzł się njwyższą wrtośią dnego wskźnik, o spowodowne jest usunięiem mniejszej ilośi wody. Mterił w wyniku suszeni konwekyjnego szyko pokrył się twrdą powłoką, któr uniemożliwił łkowite usunięie wody. Próki otrzymne w wyniku suszeni próżniowego (5) ehowły się pośrednią wrtośią ktywnośi wody. Suszenie pod oniżonym iśnieniem pozwoliło wyeliminowć wdy suszeni konwekyjnego. Wszystkie różnie yły istotne sttystyznie. Aktywność wody - Wter tivity 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Rys. 2. Aktywność wody suszonej dyni w zleżnośi od tempertury liofilizji i metody suszeni (podne wrtośi są średnimi z odhylenimi stndrdowymi). Te sme litery (d) w poszzególnyh kolumnh oznzją rk sttystyznie istotnej różniy (poziom istotnośi 0,05). Symole suszonej dyni Tel 1 Fig. 2. Wter tivity of dried pumpkin in reltion to freeze-drying temperture nd drying method (vlues represent mens ± stndrd devitions). Not sttistilly signifint differenes (signifine level 0.05) indited y the sme letters (d). Symols of dried pumpkin Tle 1 Nsyenie rwy SI Symole suszonej dyni - Symols of dried pumpkin Nsyenie rwy SI próek po liofilizji zwiększło się wrz ze wzrostem tempertury proesu suszeni (1-3) (rys. 3). Spowodowne to yło tendenją rosnąd Temp. liofilizji Temp. of freezedrying Metod suszeni Drying method

7 WPŁYW TEMPERATURY LIOFILIZACJI I METOD SUSZENIA 45 ą wrtośi współrzędnej * dl tyh próek. Tylko pomiędzy liofiliztmi uzysknymi w temperturze 10 o C (1) i 70 o C (3) różnie yły istotne sttystyznie (p < 0,05). Anliz wpływu metody suszeni wykzł, że liofilizj w njwiększym stopniu wzmni rwę dyni. Próki suszone sulimyjnie (1) uzyskły njwyższą wrtość nsyeni rwy (rys. 3). Njniższą wrtośią nsyeni rwy hrkteryzowły się próki po proesie suszeni konwekyjnego (4), o spowodowne yło dużym spdkiem wrtośi współrzędnej * dl tyh próek. Wykzno sttystyznie istotną różnię między prókmi suszonymi kżdym ze sposoów. Ntomist Nwirsk i in. (2009) wykzli, że liofilizj i suszenie konwekyjne pozwl otrzymć suszoną dynię o zliżonym njwyższym poziomie nsyeni rwy mieszząym się w grnih jednostek, ntomist susz próżniowy uzyskł współzynnik SI niższy o około 10 jednostek. Zstosownie wyższej tempertury suszeni prwdopodonie wpłynęło n różnie w wynikh dń. Zróżniownie rwy n skutek zstosowni różnyh metod suszeni potwierdz tkże Alis (2007), który suszył dynię metodą mikroflową, konwekyjną i konwekyjno-mikroflową. Wykzł, że rw dyni suszonej konwekyjnie jest njrdziej niekorzystn, poniewż suszenie wtedy trw njdłużej w porównniu do innyh sposoów. 70 SI - Nsyenie rwy - Color sturtion d Temp. liofilizji Temp. of freezedrying Metod suszeni Drying method Symole suszonej dyni - Symols of dried pumpkin Rys. 3. Nsyenie rwy suszonej dyni w zleżnośi od tempertury liofilizji i metody suszeni (podne wrtośi są średnimi z odhylenimi stndrdowymi). Te sme litery (d) w poszzególnyh kolumnh oznzją rk sttystyznie istotnej różniy (poziom istotnośi 0,05). Symole suszonej dyni Tel 1 Fig. 3. Colour sturtion of dried pumpkin in reltion to freeze-drying temperture nd drying method (vlues represent mens ± stndrd devitions). Not sttistilly signifint differenes (signifine level 0.05) indited y the sme letters (d). Symols of dried pumpkin Tle 1

8 46 A. CIURZYŃSKA i in. Skurz Jedną z wżniejszyh fizyznyh zmin, któr zhodzi podzs suszeni jest zmniejszenie ojętośi. Utrt wody i ogrzewnie powoduje skurz komórek i zminę ksztłtu produktu żywnośiowego (Myor i Sereno 2004).Wykzno, że wszystkie próki liofilizownej dyni (1-3) ehowły się podoną wielkośią skurzu (rys. 4), różnie nie yły istotne sttystyznie (p<0,05). Metod suszeni mił znząy wpływ n skurz mteriłu. Próki dyni liofilizownej (1) ehowły się njmniejszym skurzem, njwiększym próki poddne suszeniu konwekyjnemu (4) (rys. 4). Dl dyni suszonej próżniowo (5) również uzyskno wysoką wrtość skurzu. Anliz sttystyzn wykzł istotną różnię wielkośi skurzu suszy otrzymnyh kżdą z metod (p<0,05). Nwirsk i in. (2009) suszą dynię metodą próżniową, konwekyjną i sulimyjną również uzyskli njmniejszy skurz dl liofiliztów, znznie większy dl suszu konwekyjnego i próżniowego, przy zym skurz dl suszeni próżniowego ył njwiększy. W dnih Nwirskiej i in. (2009) wyższy skurz dl dyni suszonej próżniowo w stosunku do suszu konwekyjnego njprwdopodoniej wynik z podniesieni iśnieni podzs suszeni, o mogło spowodowć większe złmnie struktury i w efekie większy skurz. Nwirsk i in. (2009) zstosowli tkże wyższe tempertury suszeni. Skurz Shrinkge (%) Temp. liofilizji Temp. of freeze-drying Metod suszeni Drying method Symole suszonej dyni - Symols of dried pumpkin Rys. 4. Skurz suszonej dyni w zleżnośi od tempertury liofilizji i metody suszeni (podne wrtośi są średnimi z odhylenimi stndrdowymi). Te sme litery () w poszzególnyh kolumnh oznzją rk sttystyznie istotnej różniy (poziom istotnośi 0,05). Symole suszonej dyni Tel 1 Fig. 4. Shrinkge of dried pumpkin in reltion to freeze-drying temperture nd drying method (vlues represent mens ± stndrd devitions). Not sttistilly signifint differenes (signifine level 0.05) indited y the sme letters (). Symols of dried pumpkin Tle 1

9 WPŁYW TEMPERATURY LIOFILIZACJI I METOD SUSZENIA 47 Porowtość Podwyższnie tempertury liofilizji spowodowło oniżenie porowtośi suszu. Dyni suszon w njwyższej temperturze 70 C (3) hrkteryzowł njmniejszą wrtośią tego wskźnik (rys. 5). Przyzyną tkiego zjwisk jest niszzenie struktury podzs długiej oróki termiznej i zpdnie się śin komórkowyh mteriłu. Zstosownie wysokiej tempertury podzs liofilizji powoduje oniżenie porowtośi produktu finlnego, tym smym spdek kruhośi. Anliz sttystyzn wykzł, że tylko pomiędzy prókmi otrzymnymi w temperturze 10 o C (1) i 70 o C (3) różnie są istotne sttystyznie (p<0,05). Również Slni i in. (2007) uzyskli niewielki wpływ tempertury liofilizji n porowtość suszonego sulimyjnie zosnku. Porowtość mteriłu jest śiśle związn ze skurzem. Mniejszy skurz oznz większą porowtość mteriłu iologiznego. Dyni liofilizown (1) ehowł się njwiększą porowtośią, prók suszon konwekyjnie (4), o njwiększym skurzu, hrkteryzowł się njmniejszą porowtośią (rys. 5). Uzyskne wyniki potwierdzją wześniejsze dni Que i in. (2008), którzy wykzli, że suszenie konwekyjne powoduje znzne oniżenie porowtośi suszu. Stwierdzono, że pomiędzy prókmi dyni otrzymnymi kżdym ze sposoów suszeni różnie w porowtośi są istotne sttystyznie (p<0,05). Porowtość Porosity (%) Symole suszonej dyni - Symols of dried pumpkin Temp. liofilizji Temp. of freezedrying Metod suszeni Drying method Rys. 5. Porowtość suszonej dyni w zleżnośi od tempertury liofilizji i metody suszeni (podne wrtośi są średnimi z odhylenimi stndrdowymi). Te sme litery () w poszzególnyh kolumnh oznzją rk sttystyznie istotnej różniy (poziom istotnośi 0,05). Symole suszonej dyni Tel 1 Fig. 5. Porosity of dried pumpkin in reltion to freeze-drying temperture nd drying method (vlues represent mens ± stndrd devitions). Not sttistilly signifint differenes (signifine level 0.05) indited y the sme letters (). Symols of dried pumpkin Tle 1

10 48 A. CIURZYŃSKA i in. Kinetyk dsorpji pry wodnej Tempertur liofilizji wpływ n przyrost zwrtośi wody w dyni w zsie dsorpji pry wodnej, o potwierdz wześniejsze dni Ciurzyńskiej i Lenrt (2009) dl liofilizownyh truskwek. Kinetyk dsorpji pry wodnej dyni liofilizownej w njniższej temperturze 10 o C (1) ył njniższ, ntomist przeieg krzywyh dl dyni liofilizownej w temperturze 40 o C (2) i 70 o C (3) ył rdzo zliżony (rys. 6). Im większ ył ktywność wody środowisk, w którym przehowywno próki, tym większ ył zdolność hłonięi przez nie wody. Dl ktywnośi wody 0,328 od około 1-2 tygodni nie odnotowuje się już znząego przyrostu zwrtośi wody próek. Dl środowisk o ktywnośi wody 0,920 ztrzymnie dsorpji wody przez próki nstąpiło około 6-8 tygodni. Zwrtość wody - Wter ontent ([g H 2 O/ g d.m.) 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0, Czs - Time (tyg./week) 1 w=0,328 1 w=0,648 1 w=0,920 2 w=0,328 2 w=0,648 2 w=0,920 3 w=0,328 3 w=0,648 3 w=0,920 Rys. 6. Kinetyk dsorpji pry wodnej przed suszoną dynię w zleżnośi od tempertury liofilizji. Symole suszonej dyni Tel 1 Fig. 6. Kinetis of wter vpour sorption for dried pumpkin in reltion to freeze-drying temperture. Symols of dried pumpkin Tle 1 Sposó suszeni wpływ n przyrost zwrtośi wody w suszonej dyni w zsie dsorpji pry wodnej w środowiskh o różnej ktywnośi wody (rys. 7). Dyni otrzymn w proesie suszeni próżniowego (5) i konwekyjnego (4) ehowł się znznie oniżoną kinetyką dsorpji pry wodnej w porównniu do liofilizownej dyni (1) (rys. 6). Kinetyk dsorpji zleży od różniy pomiędzy ktywnośią wody suszu i ktywnośią wody środowisk. Im różni t jest większ, tym ilość dsorownej

11 WPŁYW TEMPERATURY LIOFILIZACJI I METOD SUSZENIA 49 wody jest większ, zs osiągnięi stnu równowgi dłuższy (Mrze i Lewiki 2004). W środowisku o ktywnośi wody 0,328 prók suszon konwekyjnie oddwł wodę do otozeni. Liofilizown dyni njszyiej osiągł stn równowgi w kżdym ze środowisk. Dl ktywnośi wody 0,920 dyni suszon konwekyjnie i próżniowo nie osiągnęł stnu równowgi w 12 tygodniu oznzeni. Zwrtość wody - Wter ontent (g H 2 O/ g d.m.) 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0, Czs - Time (tyg./week) 1 w=0,328 1 w=0,648 1 w=0,920 4 w=0,328 4 w=0,648 4 w=0,920 5 w=0,328 5 w=0,648 5 w=0,920 Rys. 7. Kinetyk dsorpji pry wodnej przez suszoną dynię w zleżnośi od metody suszeni. Symole suszonej dyni Tel 1 Fig. 7. Kinetis of wter vpour sorption for dried pumpkin in reltion to drying method. Symols of dried pumpkin Tle 1 WNIOSKI 1. Wrz z podwyższeniem tempertury liofilizji nstępuje wzrost ktywnośi wody suszonej dyni, le nie m różni w zwrtośi suhej sustnji. Zwiększ się tkże nsyenie rwy suszonej dyni. Zmin tempertury nie mił znząego wpływu n skurz próek, le nstąpiło istotne oniżenie porowtośi suszonej dyni. 2. Liofilizj zpewni otrzymnie suszonej dyni o njlepszyh ehh, njniższej ktywnośi wody i skurzu orz njwyższej porowtośi i nsyeniu rwy. 3. Suszenie konwekyjne jest njmniej korzystnym sposoem utrwlni dyni. Dyni suszon tą metodą osiągnęł njwyższą ktywność wody i skurz orz njniższą porowtość i nsyenie rwy.

12 50 A. CIURZYŃSKA i in. 4. Suszenie próżniowe pozwl uzyskć suszoną dynię o pośrednih ehh, w porówniniu z liofiliztmi i suszmi konwekyjnymi. 5. Nie wykzno istotnego wpływu tempertury liofilizji n włśiwośi sorpyjne otrzymnyh suszy. 6. Włśiwośi sorpyjne suszonej dyni zleżą od metody suszeni. Dyni poddn suszeniu sulimyjnemu uzyskł njlepsze włśiwośi sorpyjne. Suszenie konwekyjne spowodowło njwiększe oniżenie zdolnośi sorpyjnyh w łym zkresie ktywnośi wody. PIŚMIENNICTWO Alis I., Mirowve, ir nd omined mirowve ir-drying prmeters of pumpkin slies. LWT - Food Siene nd Tehnology, 40, Ciurzyńsk A., Lenrt A., The influene of temperture on rehydrtion nd sorption properties of freeze-dried strwerries. Crotin Journl of Food Siene nd Tehnology, 1(1), Ciurzyńsk A., Lenrt A., Rehydrtion nd sorption properties of osmotilly pretreted freeze-dried strwerries. Journl of Food Engineering, 97, Ciurzyńsk A., Lenrt A., Struturl impt of osmotilly pretreted freeze-dried strwerries on their mehnil properties. Interntionl Journl of Food Properties, 13(05), Ciurzyńsk A., Piotrowski D., Lenrt A., Łuksik P., Sorption properties of vuum dried strwerries. Drying Tehnology, 30(8), Gpiński M., Wrzyw mło znne i zpomnine. Pr ziorow. Wydwnitwo Rolnize i Leśne, Poznń, wyd. I, Gliemmo M.F., Ltorre, M.E., Gershenson L.N., Cmpos C.A., Color stility of pumpkin (Cuurit mosht, Duhesne ex Poiret) puree during storge t room temperture: Effet of ph, potssium sorte, sori id nd pkging mteril. LWT Food Siene nd Tehnology, 42, Mrze A., Lewiki P.P., Włśiwośi sorpyjne piezyw hrupkiego. Żywność. Nuk. Tehnologi. Jkość, 4(41), Mskn M., Drying, shrinkge nd rehydrtion hrteristis of kiwifruits during hot ir nd mirowve drying. Journl of Food Engineering, 48, Myor L., Sereno A.M., Modelling shrinkge during onvetive drying of food mteril: review. Journl of Food Engineering, 18, Nwirsk A., Figiel A., Kuhrsk A.Z., Sokół-Łętowsk A., Biesid A., Drying kinetis nd qulity prmeters of pumpkin slies dehydrted using different methods. Journl of Food Engineering, 94, Orłowski M., Wrzyw dyniowte. W: Polow uprw wrzyw. Wydwnitwo Brsik, Szzein, Que F., Mo L., Fng X., Wu T., Comprison of hot ir-drying nd freeze-drying on the physiohemil properties nd ntioxidnt tivities of pumpkin (Cuurit mosht Duh.) flours. Interntionl Journl of Food Siene nd Tehnology, 43, Slni S.S., Rhmn M.S., Al-Kuseii M.K., Al-Hsi N.A., Al-Belushi R.H., Al-Mrhui I., Al- Amri I.S., Influene of shelf temperture on pore formtion in grli during freezedrying. Journl of Food Engineering, 80,

13 WPŁYW TEMPERATURY LIOFILIZACJI I METOD SUSZENIA 51 INFLUENCE OF FREEZE DRYING TEMPERATURE AND DRYING METHODS ON SELECTED PROPERTIES OF DRIED PUMPKIN Agnieszk Ciurzyńsk, Andrzej Lenrt, Ptryj Kwk Deprtment of Food Engineering nd Proess Mngement, Fulty of Food Sienes, Wrsw University of Life Sienes (SGGW) ul. Nowoursynowsk 159, Wrszw, Polnd e-mil: gnieszk_iurzynsk@sggw.pl Astrt. Pumpkin is vegetle rih in nutrients, whih n e omplement to helthy, lned diet. Due to the sesonlity of the rop nd the perishle nture of the mteril it is importnt to extend the shelf life of pumpkin. Freeze-drying is onsidered to e method whih llows otining produt of good qulity. Due to the removl of wter t low temperture, most of the miroiologil retions re stopped, whih llows to otin high qulity produt. The pper presents the influene of temperture nd freeze-drying method on seleted physil properties of dried pumpkin. Frozen pumpkin ues were sujeted to freeze-drying for 24 hours t onstnt pressure of 63 P nd sfety pressure of 103 P, t shelf tempertures of 10, 40 nd 70 C. Convetive drying (t 50 C) nd vuum drying (50 C, pressure 4 kp) were lso onduted. For the dried mterils otined the following were ssyed: wter ontent nd tivity, olour, shrinkge, porosity, sorption properties. Freeze-drying temperture does not signifintly ffet the olour nd shrinkge of the finished produt. Freeze-drying t 70 C llows to otin dried mteril with the lowest wter tivity. The highest porosity ws noted for freeze-dried smples otined t temperture of 10 C. Inresing the temperture of freeze-drying resulted in n inrese of sorption properties of dried pumpkin. Freezedrying llows to otin dried mteril with the lowest wter tivity nd shrinkge, nd the highest porosity. Vuum drying resulted in the est olour retention of the produt, ut the gretest shrinkge. Convetive drying resulted in very lrge shrinkge nd lower porosity of the mteril, nd deteriortion of the sorption pity. Keywords: pumpkin, freeze-drying, onvetive nd vuum-drying, wter vpour sorption, shrinkge, porosity, olour

WPŁYW POWLEKANIA CHITOZANEM KORZENI PIETRUSZKI (PETROSELINUM HORTENSE) NA WYBRANE ICH CECHY PODCZAS PRZECHOWYWANIA

WPŁYW POWLEKANIA CHITOZANEM KORZENI PIETRUSZKI (PETROSELINUM HORTENSE) NA WYBRANE ICH CECHY PODCZAS PRZECHOWYWANIA ŻYWNOŚĆ. Nuk. Tehnologi. Jkość, 2012, 4 (83), 75 85 URSZULA ZŁOTEK, WIESŁAW WÓJCIK WPŁYW POWLEKANIA CHITOZANEM KORZENI PIETRUSZKI (PETROSELINUM HORTENSE) NA WYBRANE ICH CECHY PODCZAS PRZECHOWYWANIA S t

Bardziej szczegółowo

WPŁYW PREPARATÓW SERWATKOWYCH NA PRZYLEGALNOŚĆ ANALOGÓW SERÓW TOPIONYCH DO RÓŻNYCH MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH

WPŁYW PREPARATÓW SERWATKOWYCH NA PRZYLEGALNOŚĆ ANALOGÓW SERÓW TOPIONYCH DO RÓŻNYCH MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH ŻYWNOŚĆ. Nuk. Tehnologi. Jkość, 2013, 2 (87), 80 91 BARTOSZ SOŁOWIEJ WPŁYW PREPARATÓW SERWATKOWYCH NA PRZYLEGALNOŚĆ ANALOGÓW SERÓW TOPIONYCH DO RÓŻNYCH MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH S t r e s z z e n i e Celem

Bardziej szczegółowo

Grażyna Nowicka, Waldemar Nowicki BADANIE RÓWNOWAG KWASOWO-ZASADOWYCH W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW AMFOTERYCZNYCH

Grażyna Nowicka, Waldemar Nowicki BADANIE RÓWNOWAG KWASOWO-ZASADOWYCH W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW AMFOTERYCZNYCH Ćwiczenie Grżyn Nowick, Wldemr Nowicki BDNIE RÓWNOWG WSOWO-ZSDOWYC W ROZTWORC ELETROLITÓW MFOTERYCZNYC Zgdnieni: ktywność i współczynnik ktywności skłdnik roztworu. ktywność jonów i ktywność elektrolitu.

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE BAKTERII POTENCJALNIE PROBIOTYCZNYCH DO FERMENTACJI PRZECIERU Z DYNI

ZASTOSOWANIE BAKTERII POTENCJALNIE PROBIOTYCZNYCH DO FERMENTACJI PRZECIERU Z DYNI ŻYWNOŚĆ. Nuk. Tehnologi. Jkość, 2010, 6 (73), 109 119 ALEKSANDRA SZYDŁOWSKA, DANUTA KOŁOŻYN-KRAJEWSKA ZASTOSOWANIE BAKTERII POTENCJALNIE PROBIOTYCZNYCH DO FERMENTACJI PRZECIERU Z DYNI S t r e s z z e n

Bardziej szczegółowo

WPŁYW PREPARATÓW SKROBI OPORNYCH DODAWANYCH DO DIET ZWIERZĄT DOŚWIADCZALNYCH NA ABSORPCJE POZORNE WAPNIA I FOSFORU

WPŁYW PREPARATÓW SKROBI OPORNYCH DODAWANYCH DO DIET ZWIERZĄT DOŚWIADCZALNYCH NA ABSORPCJE POZORNE WAPNIA I FOSFORU BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 296 302 Dgmr Orzeł 1, Tomsz Zię 2, Monik Bronkowsk 1, Mrzen Styzyńsk 1, Jdwig Biernt 1 WPŁYW PREPARATÓW SKROBI OPORNYCH DODAWANYCH DO DIET ZWIERZĄT DOŚWIADCZALNYCH

Bardziej szczegółowo

1. Zestaw do oznaczania BZT i ChZT

1. Zestaw do oznaczania BZT i ChZT Sprw Nr RAP.272. 85. 2014 złąznik nr 6.1 do SIWZ PARAMETRY TECHNICZNE PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Nzw i dres Wykonwy:... Nzw i typ (produent) oferownego urządzeni:... Nzw przedmiotu zmówieni : 1. Zestw do oznzni

Bardziej szczegółowo

Określenie możliwości zastosowania drewna sosnowego na oprzyrządowanie odlewnicze do pracy w polu mikrofalowym

Określenie możliwości zastosowania drewna sosnowego na oprzyrządowanie odlewnicze do pracy w polu mikrofalowym A R C H I V E S o f F O U N D R Y E N G I N E E R I N G Pulished qurterly s the orgn of the Foundry Commission of the Polish Ademy of Sienes ISSN (1897-3310) Volume 14 Speil Issue 3/2014 49 54 10/3 Określenie

Bardziej szczegółowo

pobrano z www.ips.wm.tu.koszalin.pl

pobrano z www.ips.wm.tu.koszalin.pl ARTYKUŁ NAUKOWY RECENZOWANY Wstęp Dmin MARUSIAK, Iwon MICHALSKA-POŻOGA Ktedr Procesów i Urządzeń Przemysłu Spożywczego Politechnik Koszlińsk Wpływ technik pkowni próżniowego n jkość sensoryczną i mikroiologiczną

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE STAŁEJ RÓWNOWAGI KWASOWO ZASADOWEJ W ROZTWORACH WODNYCH

WYZNACZANIE STAŁEJ RÓWNOWAGI KWASOWO ZASADOWEJ W ROZTWORACH WODNYCH Politehni Śląs WYDZIŁ CHEMICZNY KTEDR FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW WYZNCZNIE STŁEJ RÓWNOWGI KWSOWO ZSDOWEJ W ROZTWORCH WODNYCH Opieun: Miejse ćwizeni: Ktrzyn Kruiewiz Ktedr Fizyohemii i Tehnoii

Bardziej szczegółowo

ZMIANY WŁAŚCIWOŚCI TEKSTURALNYCH WYBRANYCH ODMIAN GRUSZEK SPOWODOWANE PRZECHOWYWANIEM. Katarzyna Wróblewska-Barwińska, Rafał Nadulski

ZMIANY WŁAŚCIWOŚCI TEKSTURALNYCH WYBRANYCH ODMIAN GRUSZEK SPOWODOWANE PRZECHOWYWANIEM. Katarzyna Wróblewska-Barwińska, Rafał Nadulski At Si. Pol., Tehni Agrri 12(1-2) 2013, 3-12 ZMIANY WŁAŚCIWOŚCI TEKSTURALNYCH WYBRANYCH ODMIAN GRUSZEK SPOWODOWANE PRZECHOWYWANIEM Ktrzyn Wrólewsk-Brwińsk, Rfł Ndulski Uniwersytet Przyrodnizy w Lulinie

Bardziej szczegółowo

POWŁOKI ELEKTROISKROWE WC-CO MODYFIKOWANE WIĄZKĄ LASEROWĄ. 88 Powłoki elektroiskrowe WC-Co modyfikowane wiązką laserową. Wstęp

POWŁOKI ELEKTROISKROWE WC-CO MODYFIKOWANE WIĄZKĄ LASEROWĄ. 88 Powłoki elektroiskrowe WC-Co modyfikowane wiązką laserową. Wstęp Rdek N.,* Szlpko J.** *Ktedr Inżynierii Eksplotcji Politechnik Świętokrzysk, Kielce, Polsk **Khmelnitckij Uniwersytet Nrodowy, Khmelnitckij, Ukrin Wstęp 88 POWŁOKI ELEKTROISKROWE WC-CO MODYFIKOWANE WIĄZKĄ

Bardziej szczegółowo

Acta Agrophysica, 2012, 19(3),

Acta Agrophysica, 2012, 19(3), Act Agrophysic, 2012, 19(3), 477-486 WPŁYW PARAMETRÓW SUSZENIA PRÓŻNIOWEGO TRUSKAWEK NA WŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE SUSZU Agnieszk Ciurzyńsk, Driusz Piotrowski, Monik Jnowicz, Iwon Sitkiewicz, Andrzej Lenrt

Bardziej szczegółowo

Projektowanie żelbetowych kominów przemysłowych wieloprzewodowych

Projektowanie żelbetowych kominów przemysłowych wieloprzewodowych Budownitwo i Arhitektur 3 (2008) 71-80 Projektownie żelbetowyh kominów przemysłowyh wieloprzewodowyh Mrt Słowik 1, Młgorzt Dobrowolsk 2, Krzysztof Borzęki 2 1 Ktedr Konstrukji Budowlnyh, Wydził Inżynierii

Bardziej szczegółowo

KOMPLEKSOWE POMIARY FREZÓW OBWIEDNIOWYCH

KOMPLEKSOWE POMIARY FREZÓW OBWIEDNIOWYCH KOMPLEKSOWE POMIARY FREZÓW OBWIEDNIOWYCH Michł PAWŁOWSKI 1 1. WSTĘP Corz większy rozwój przemysłu energetycznego, w tym siłowni witrowych stwi corz większe wymgni woec producentów przekłdni zętych jeśli

Bardziej szczegółowo

2. Tensometria mechaniczna

2. Tensometria mechaniczna . Tensometri mechniczn Wstęp Tensometr jk wskzywłby jego nzw to urządzenie służące do pomiru nprężeń. Jk jednk widomo, nprężeni nie są wielkościmi mierzlnymi i stnowią jedynie brdzo wygodne pojęcie mechniki

Bardziej szczegółowo

Zawartość / Content Pobranie / Uptake IT / TI. g kg -1 g kg -1 kg ha -1 kg ha -1 P S

Zawartość / Content Pobranie / Uptake IT / TI. g kg -1 g kg -1 kg ha -1 kg ha -1 P S Anett SIWIK-ZIOMEK, Jonn LEMANOWICZ Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, Ktedr Biochemii, Wydził Rolnictw i Biotechnologii ul. Bernrdyńsk 6, 85-129 Bydgoszcz tel. 52 374 95 55, e-mil:

Bardziej szczegółowo

2. Funktory TTL cz.2

2. Funktory TTL cz.2 2. Funktory TTL z.2 1.2 Funktory z otwrtym kolektorem (O.. open olletor) ysunek poniżej przedstwi odnośny frgment płyty zołowej modelu. Shemt wewnętrzny pojedynzej rmki NAND z otwrtym kolektorem (O..)

Bardziej szczegółowo

a) b) Rys. 6.1. Schemat ideowo-konstrukcyjny układu do przykładu 6.1 a) i jego schemat blokowy

a) b) Rys. 6.1. Schemat ideowo-konstrukcyjny układu do przykładu 6.1 a) i jego schemat blokowy 04 6. Ztoownie metod hemtów lokowh do nliz włśiwośi ukłdów utomtki Shemt lokow ukłdu utomtki jet formą zpiu mtemtznego modelu dnego ukłdu, n podtwie której, wkorztują zd przedtwione rozdzile 3.7, możn

Bardziej szczegółowo

BADANIE ZALEŻNOŚCI PRZENIKALNOŚCI MAGNETYCZNEJ

BADANIE ZALEŻNOŚCI PRZENIKALNOŚCI MAGNETYCZNEJ ADANIE ZAEŻNOŚCI PRZENIKANOŚCI MAGNETYCZNEJ FERRIMAGNETYKÓW OD TEMPERATURY 1. Teori Włściwości mgnetyczne sstncji chrkteryzje współczynnik przeniklności mgnetycznej. Dl próżni ten współczynnik jest równy

Bardziej szczegółowo

ODPORNOŚĆ NA ZUŻYCIE STOPOWYCH KOMPOZYTÓW POWIERZCHNIOWYCH

ODPORNOŚĆ NA ZUŻYCIE STOPOWYCH KOMPOZYTÓW POWIERZCHNIOWYCH 59/18 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 6, Rocznik 6, Nr 18 (1/2) ARCHIVES OF FOUNDRY Yer 6, Volume 6, N o 18 (1/2) PAN Ktowice PL ISSN 1642-58 ODPORNOŚĆ NA ZUŻYCIE STOPOWYCH KOMPOZYTÓW POWIERZCHNIOWYCH C. BARON

Bardziej szczegółowo

Procentowy udział wody do picia w średnim zapotrzebowaniu młodzieży i osób dorosłych na wapń i magnez

Procentowy udział wody do picia w średnim zapotrzebowaniu młodzieży i osób dorosłych na wapń i magnez Rzuk Prol Hig J i Epidemiol wsp. Proentowy 2015, 96(2): udził 529-533 wody do pii w średnim zpotrzeowniu młodzieży i osó dorosłyh... 529 Proentowy udził wody do pii w średnim zpotrzeowniu młodzieży i osó

Bardziej szczegółowo

KSZTAŁTOWANIE ŁUKOWO-KOŁOWEJ LINII ZĘBÓW W UZĘBIENIU CZOŁOWYM NA FREZARCE CNC

KSZTAŁTOWANIE ŁUKOWO-KOŁOWEJ LINII ZĘBÓW W UZĘBIENIU CZOŁOWYM NA FREZARCE CNC KOMISJA BUDOWY MASZYN PAN ODDZIAŁ W POZNANIU Vol. 8 nr Archiwum Technologii Mszyn i Automtyzcji 008 PIOTR FRĄCKOWIAK KSZTAŁTOWANIE ŁUKOWO-KOŁOWEJ LINII ZĘBÓW W UZĘBIENIU CZOŁOWYM NA FREZARCE CNC W rtykule

Bardziej szczegółowo

WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE NASION KRAJOWYCH I ZAGRANICZNYCH ODMIAN SOCZEWICY JADALNEJ

WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE NASION KRAJOWYCH I ZAGRANICZNYCH ODMIAN SOCZEWICY JADALNEJ Inżynieri Rolniz 9(118)/29 WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE NASION KRAJOWYCH I ZAGRANICZNYCH ODMIAN SOCZEWICY JADALNEJ Anrzej Żiński Kter Eksplotji Mszyn, Ergonomii i Postw Rolnitw, Uniwersytet Rolnizy w Krkowie

Bardziej szczegółowo

WSTĘP CHARAKTERYSTYKA WZORNICTWA

WSTĘP CHARAKTERYSTYKA WZORNICTWA Annls of Wrsw University of Life Sciences SGGW Forestry nd Wood Technology No 74, 2011: 199-205 (Ann. WULS-SGGW, Forestry nd Wood Technology 74, 2011 Chrkterystyk ozdobnych drewninych posdzek w Muzeum

Bardziej szczegółowo

Toksyczność i genotoksyczność wód Wisły w Warszawie przed i po uruchomieniu układu przesyłowego ścieków do oczyszczalni Czajka

Toksyczność i genotoksyczność wód Wisły w Warszawie przed i po uruchomieniu układu przesyłowego ścieków do oczyszczalni Czajka Inżynieri i Ochron Środowisk 2015, t. 18, nr 1, s. 35-41 Grżyn OBIDOSKA, Michł KALINOWSKI, Zigniew KARACZUN Szkoł Główn Gospodrstw Wiejskiego w Wrszwie Wydził Ogrodnictw, Biotechnologii i Architektury

Bardziej szczegółowo

Regulamin świadczenia usług przez Ten Square Games sp. z o.o. (dalej również: Regulamin ) 1. Przedmiot Regulaminu, Usługodawca

Regulamin świadczenia usług przez Ten Square Games sp. z o.o. (dalej również: Regulamin ) 1. Przedmiot Regulaminu, Usługodawca Regulmin świdzeni usług przez Ten Squre Gmes sp. z o.o. (dlej również: Regulmin ) 1. Przedmiot Regulminu, Usługodw 1 Regulmin określ zsdy korzystni z gry pod nzwą Let s fish, dostępnej on-line w szzególnośi

Bardziej szczegółowo

Regulamin współpracy z pasażem www.zakupy.poradnikzdrowie.pl

Regulamin współpracy z pasażem www.zakupy.poradnikzdrowie.pl Regulmin współpry z psżem www.zkupy.pordnikzdrowie.pl 1 Definije 1 Murtor MURATOR Spółk Akyjn z siedzią w Wrszwie, 00-570 Wrszw, l. Wyzwoleni 14, NIP 526-00-08-745, wpisn do Krjowego Rejestru Sądowego

Bardziej szczegółowo

Przedsiębiorczość małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce ujęcie regionalne

Przedsiębiorczość małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce ujęcie regionalne Dnut Andrzejzyk Przedsięiorzość młyh i średnih przedsięiorstw w Polse ujęie regionlne Streszzenie: Młe i średnie przedsięiorstw odgrywją szzególną rolę w rozwoju gospodrki loklnej wykzują dużą łtwość dostosowni

Bardziej szczegółowo

Z INFORMATYKI RAPORT

Z INFORMATYKI RAPORT OKRĘGOWA KOMISJA EGZAMINACYJNA W POZNANIU WYNIKI EGZAMINU MATURALNEGO Z INFORMATYKI RAPORT WOJEWÓDZTWA LUBUSKIE*WIELKOPOLSKIE*ZACHODNIOPOMORSKIE 2 Egzmin mturlny z informtyki zostł przeprowdzony w łym

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE ZNISZCZENIA BETONU WYWOŁANEGO KOROZJĄ SIARCZANOWĄ

MODELOWANIE ZNISZCZENIA BETONU WYWOŁANEGO KOROZJĄ SIARCZANOWĄ INSTYTUT PODSTAWOWYCH PROBLEMÓW TECHNIKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK Witold Węglewski MODELOWANIE ZNISZCZENIA BETONU WYWOŁANEGO KOROZJĄ SIARCZANOWĄ Rozprw doktorsk wykonn pod kierunkiem do. dr. hb. inż. Mihł

Bardziej szczegółowo

Uzsdnienie podjęi bdń W produkth żywnośiowyh obenyh n rynku jko zmiennik tłuszzu zzwyzj stosuje się węglowodny. Prktyznie nie m n rynku produktów, w k

Uzsdnienie podjęi bdń W produkth żywnośiowyh obenyh n rynku jko zmiennik tłuszzu zzwyzj stosuje się węglowodny. Prktyznie nie m n rynku produktów, w k Wysokobiłkowe sery topione Dr hb. inż. Brtosz Sołowiej Uniwersytet Przyrodnizy w Lublinie Wydził Nuk o Żywnośi i Biotehnologii Zkłd Tehnologii Mlek i Hydrokoloidów Uzsdnienie podjęi bdń W produkth żywnośiowyh

Bardziej szczegółowo

Piłka nożna w badaniach statystycznych 1

Piłka nożna w badaniach statystycznych 1 Mterił n konferencję prsową w dniu 31 mj 212 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Deprtment Bdń Społecznych i Wrunków Życi Nottk informcyjn WYNIKI BADAŃ GUS Piłk nożn w bdnich sttystycznych 1 Bdni klubów sportowych

Bardziej szczegółowo

LASER TREATMENT WITH PREHEATING OF CAST IRON ELEMENTS

LASER TREATMENT WITH PREHEATING OF CAST IRON ELEMENTS Grzegorz KINAL Politechnik Poznńsk, Instytut Mszyn Rooczych i Pojzdów Smochodowych ul. Piotrowo 3, 60-965 Poznń (Polnd) e-mil: office_wmmv@put.poznn.pl LASER TREATMENT WITH PREHEATING OF CAST IRON ELEMENTS

Bardziej szczegółowo

Modelowanie sił skrawania występujących przy obróbce gniazd zaworowych

Modelowanie sił skrawania występujących przy obróbce gniazd zaworowych Scentfc Journls Mrtme Unversty of Szczecn Zeszyty ukowe Akdem Morsk w Szczecne 29, 7(89) pp. 63 67 29, 7(89) s. 63 67 Modelowne sł skrwn występujących przy obróbce gnzd zworowych Cuttng forces modelng

Bardziej szczegółowo

Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy LII Egzamin dla Aktuariuszy z 15 marca 2010 r. Część I Matematyka finansowa

Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy LII Egzamin dla Aktuariuszy z 15 marca 2010 r. Część I Matematyka finansowa Mtemtyk finnsow 15.0.010 r. Komisj Egzmincyjn dl Akturiuszy LII Egzmin dl Akturiuszy z 15 mrc 010 r. Część I Mtemtyk finnsow WERSJA TESTU A Imię i nzwisko osoy egzminownej:... Czs egzminu: 100 minut 1

Bardziej szczegółowo

Montaż żaluzji i rolet

Montaż żaluzji i rolet Montż żluzji i rolet Nrzędzi Uwg! W większośi przypdków śruby moująe są złązone do rolet i żluzji. NIEZBĘDNE NARZĘDZIA I MATERIAŁY Êrubokr t Êruby i ko ki poziomni wiertrk o ówek mirk linijk Zdejmownie

Bardziej szczegółowo

Odbudowa estetyczna materiałem DiaFil. Przypadki kliniczne

Odbudowa estetyczna materiałem DiaFil. Przypadki kliniczne Opis przypdku Cse report Borgis Odudow estetyczn mteriłem DiFil. Przypdki kliniczne *Agt Zdziemorsk, Michł Fidecki, Elżiet Jodkowsk Zkłd Stomtologii Zchowwczej Wrszwskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGA CHEMICZNA. Reakcje chemiczne: nieodwracalne ( praktycznie nieodwracalne???) reakcje wybuchowe, np. wybuch nitrogliceryny: 2 C H 2

RÓWNOWAGA CHEMICZNA. Reakcje chemiczne: nieodwracalne ( praktycznie nieodwracalne???) reakcje wybuchowe, np. wybuch nitrogliceryny: 2 C H 2 RÓWNOWG CHEMICZN N O 4 NO Rekje hemizne: nieowrlne ( rktyznie nieowrlne???) rekje wyuhowe, n. wyuh nitroglieryny: C 3 H 5 N 3 O 9 6 CO + 3 N + 5 H O + / O rekje rozu romieniotwórzego, n. roz urnu gy jeen

Bardziej szczegółowo

OCENA BARWY ORAZ ZAWARTOŚCI BARWNIKÓW KAROTENOIDOWYCH W OWOCACH POMIDORA NOWYCH LINII HODOWLANYCH

OCENA BARWY ORAZ ZAWARTOŚCI BARWNIKÓW KAROTENOIDOWYCH W OWOCACH POMIDORA NOWYCH LINII HODOWLANYCH BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 926 931 Ew Jbłońsk-Ryś, Mrt Zlewsk-Koron OCENA BARWY ORAZ ZAWARTOŚCI BARWNIKÓW KAROTENOIDOWYCH W OWOCACH POMIDORA NOWYCH LINII HODOWLANYCH Ktedr Technologii

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGI JONOWE W ROZTWORACH WODNYCH

RÓWNOWAGI JONOWE W ROZTWORACH WODNYCH RÓWNWAGI JNWE W RZTWRACH WDNYCH ILCZYN JNWY WDY, ph H H H H H H H [H [H W wrunkh stndrdowyh (p 101,5 hp, t 5 o C) [H 1 10 1 [H w W zystej wodzie, w temperturze 5 o C, stężeni i [H są równe: [H 1 10 7 mol/dm

Bardziej szczegółowo

Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL 1

Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL 1 Złącznik nr 3 Krt oceny merytorycznej wniosku o dofinnsownie projektu konkursowego PO KL Krt oceny merytorycznej wniosku o dofinnsownie projektu konkursowego PO KL 1 NR WNIOSKU KSI: POKL.05.02.01 00../..

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA TEKSTURY WYBRANYCH MIKSÓW TŁUSZCZOWYCH. Ewa Jakubczyk, Ewa Gondek, Karolina Samborska

CHARAKTERYSTYKA TEKSTURY WYBRANYCH MIKSÓW TŁUSZCZOWYCH. Ewa Jakubczyk, Ewa Gondek, Karolina Samborska Zeszyty Problemowe Postępów Nuk Rolniczych nr 579, 214, 17 26 CHRKTERYSTYK TEKSTURY WYBRNYCH MIKSÓW TŁUSZCZOWYCH Ew Jkubczyk, Ew Gondek, Krolin Smborsk Szkoł Główn Gospodrstw Wiejskiego w Wrszwie Streszczenie.

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY, al. Niepodległości 208, 00-925 Warszawa DS-50 I OCHRONA ZDROWIA W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH, Kwestionariusz indywidualny

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY, al. Niepodległości 208, 00-925 Warszawa DS-50 I OCHRONA ZDROWIA W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH, Kwestionariusz indywidualny GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY, l. Niepodległośi 08, 00-95 Wrszw www.stt.gov.pl Dził 1. CHARAKTERYSTYKA OSOBY 1. Symol województw gospodrstw domowego. Nr gospodrstw domowego. Nr kolejny osoy ojętej dniem w

Bardziej szczegółowo

Realizacje zmiennych są niezależne, co sprawia, że ciąg jest ciągiem niezależnych zmiennych losowych,

Realizacje zmiennych są niezależne, co sprawia, że ciąg jest ciągiem niezależnych zmiennych losowych, Klsyczn Metod Njmniejszych Kwdrtów (KMNK) Postć ć modelu jest liniow względem prmetrów (lbo nleży dokonć doprowdzeni postci modelu do liniowości względem prmetrów), Zmienne objśnijące są wielkościmi nielosowymi,

Bardziej szczegółowo

ICT for Innovative Science Teachers Leonardo da Vinci programme 2009-1-PL1- LEO05-05046. Mocne i słabe kwasy

ICT for Innovative Science Teachers Leonardo da Vinci programme 2009-1-PL1- LEO05-05046. Mocne i słabe kwasy ICT for Innovtive Siene Tehers Leonrdo d Vini progrmme 009-1-PL1- LEO05-05046 Mone i słbe kwsy Oet jest znny i stosowny przez ludzkość od tysięy lt. Obeność śldowyh ilośi tego związku stwierdzono n terenh

Bardziej szczegółowo

Numer yczne wyznaczanie wytr zymałości opakowań z tektury falistej

Numer yczne wyznaczanie wytr zymałości opakowań z tektury falistej Numer yczne wyzncznie wytr zymłości opkowń z tektury flistej Cz. 2. Bdni eksper ymentlne i nlizy numer yczne opkowń ppierowych Numericl Strength Estimte of Corrugted Bord Pckges Prt 2. Experimentl Tests

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWEK CIENKICH ZA POMOCĄ ŁAWY OPTYCZNEJ

WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWEK CIENKICH ZA POMOCĄ ŁAWY OPTYCZNEJ ĆWICZENIE 9 WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWEK CIENKICH ZA POMOCĄ ŁAWY OPTYCZNEJ Opis kł pomirowego A) Wyzzie ogiskowej sozewki skpijąej z pomir oległośi przemiot i obrz o sozewki Szzególie proste, rówoześie

Bardziej szczegółowo

Algorytmy graficzne. Filtry wektorowe. Filtracja obrazów kolorowych

Algorytmy graficzne. Filtry wektorowe. Filtracja obrazów kolorowych Algorytmy grficzne Filtry wektorowe. Filtrcj orzów kolorowych Filtrcj orzów kolorowych Metody filtrcji orzów kolorowych możn podzielić n dwie podstwowe klsy: Metody komponentowe (component-wise). Cechą

Bardziej szczegółowo

CHEMIA MIĘDZY NAMI U S Z C Z E L K I P R O F I L E

CHEMIA MIĘDZY NAMI U S Z C Z E L K I P R O F I L E CHEMIA MIĘDZY NAMI U S Z C Z E L K I P R O F I L E CHEMIA MIĘDZY NAMI Firm AIB to prekursor nowoczesnych rozwiązń w dziedzinie udownictw. Dziłlność rozpoczęliśmy w 1992 roku, skupijąc się n produkcji innowcyjnych

Bardziej szczegółowo

NAPRĘŻENIA HOT SPOT STRESS W POŁĄCZENIACH SPAWANYCH KONSTRUKCJI STALOWYCH

NAPRĘŻENIA HOT SPOT STRESS W POŁĄCZENIACH SPAWANYCH KONSTRUKCJI STALOWYCH Szykoieżne Pojzdy Gąsienicowe (19) nr 1, 2004 Sylwester MARKUSIK Tomsz ŁUKASIK NAPRĘŻENIA HOT SPOT STRESS W POŁĄCZENIACH SPAWANYCH KONSTRUKCJI STALOWYCH Streszczenie: Połączeni spwne w konstrukcjch stlowych

Bardziej szczegółowo

Anna Sapieha-Waszkiewicz*, Barbara Marjańska-Cichoń**, Anna Rogowska* WPŁYW SYNTETYCZNYCH FUNGICYDÓW NA WZROST IN VITRO GRZYBÓW Z RODZAJU OIDIODENDRON

Anna Sapieha-Waszkiewicz*, Barbara Marjańska-Cichoń**, Anna Rogowska* WPŁYW SYNTETYCZNYCH FUNGICYDÓW NA WZROST IN VITRO GRZYBÓW Z RODZAJU OIDIODENDRON Ohron Środowisk i Zsoów Nturlnyh nr 42, 2010 r. Ann Spieh-Wszkiewiz*, Brr Mrjńsk-Cihoń**, Ann Rogowsk* WPŁYW SYNTETYCZNYCH FUNGICYDÓW NA WZROST IN VITRO GRZYBÓW Z RODZAJU OIDIODENDRON THE INFLUENCE OF

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 424 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 22 2005

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 424 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 22 2005 ZEZYTY NAUKOWE UNIWERYTETU ZCZECIŃKIEGO NR 424 PRACE INTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 22 2005 MARIA MAKRI PRAWNOŚĆ FIZYCZNA I AKTYWNOŚĆ RUCHOWA KOBIET W WIEKU 20 60 LAT 1. Wstęp Dobr sprwność fizyczn jest

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWEK CIENKICH ZA POMOCĄ ŁAWY OPTYCZNEJ

WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWEK CIENKICH ZA POMOCĄ ŁAWY OPTYCZNEJ Ćwiczenie 9 WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWEK CIENKICH ZA POMOCĄ ŁAWY OPTYCZNEJ 9.. Opis teoretyczny Soczewką seryczną nzywmy przezroczystą bryłę ogrniczoną dwom powierzchnimi serycznymi o promienich R i

Bardziej szczegółowo

Dla danego czynnika termodynamicznego i dla określonej przemiany ciepło właściwe w ogólności zależy od dwóch niezależnych

Dla danego czynnika termodynamicznego i dla określonej przemiany ciepło właściwe w ogólności zależy od dwóch niezależnych Ciepło włśiwe Nieh zynnik ermodynmizny m sn określony przez emperurę orz iśnienie p. Dl dowolnej elemenrnej przeminy zzynjąej się od ego snu możemy npisć dq [J/kg] ( Równnie ( wiąże pohłninie lub oddwnie

Bardziej szczegółowo

WPŁYW TRENINGU NA WYBRANE PARAMETRY HEMATOLOGICZNE U KONI SPORTOWYCH. Katarzyna Neuberg, Henryk Geringer de Oedenberg

WPŁYW TRENINGU NA WYBRANE PARAMETRY HEMATOLOGICZNE U KONI SPORTOWYCH. Katarzyna Neuberg, Henryk Geringer de Oedenberg ct Sci. Pol., Zootechnic 6 (4) 2007, 59 68 WPŁYW TRENINGU N WYRNE PRMETRY HEMTOLOGICZNE U KONI SPORTOWYCH Ktrzyn Neuerg, Henryk Geringer de Oedenerg Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocłwiu Streszczenie. dnimi

Bardziej szczegółowo

Elementy znajdujące się w opakowaniu mogą różnić się w zależności od kraju, w którym zakupiono urządzenie. Przewód zasilający do gniazdka ściennego

Elementy znajdujące się w opakowaniu mogą różnić się w zależności od kraju, w którym zakupiono urządzenie. Przewód zasilający do gniazdka ściennego Podręznik szykiej osługi Zznij tutj ADS-2100 Przed skonfigurowniem urządzeni zpoznj się z Przewodnikiem Bezpiezeństw Produktu urządzeni. Nstępnie zpoznj się z niniejszym Podręznikiem szykiej osługi w elu

Bardziej szczegółowo

The GreenBuilding Rating K R Y T E R I A I W Ł A Ś C I W O Ś C I E KO LO G I C Z N E

The GreenBuilding Rating K R Y T E R I A I W Ł A Ś C I W O Ś C I E KO LO G I C Z N E 2010 The GreenBuilding Rting K R Y T E R I A I W Ł A Ś C I W O Ś C I E KO LO G I C Z N E GreenBuilding Rting jko wrtość trwł. Celem stopniowego zstępowni produktów hemiznyh stosownyh w udownitwie, mteriłmi

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE TECHNIKI TSDA DO OCENY JAKOŚCI ORGANOLEPTYCZNEJ NAPARÓW ROOIBOS

WYKORZYSTANIE TECHNIKI TSDA DO OCENY JAKOŚCI ORGANOLEPTYCZNEJ NAPARÓW ROOIBOS Przemysłw Dmowski, Pulin Szczygieł Akdemi Morsk w Gdyni WYKORZYSTANIE TECHNIKI TSDA DO OCENY JAKOŚCI ORGANOLEPTYCZNEJ NAPARÓW ROOIBOS Rooibos (Asplthus linernis) ze względu n swoje prozdrowotne włściwości

Bardziej szczegółowo

Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu: Ogrzewnictwo, wentylacja i klimatyzacja II. Klimatyzacja

Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu: Ogrzewnictwo, wentylacja i klimatyzacja II. Klimatyzacja Mteriły pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu: Orzewnictwo, wentylcj i klimtyzcj II. Klimtyzcj Rozdził 1 Podstwowe włsności powietrz jko nośnik ciepł mr inż. Anieszk Sdłowsk-Słę Mteriły pomocnicze do klimtyzcji.

Bardziej szczegółowo

Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu innowacyjnego testującego składanego w trybie konkursowym w ramach PO KL

Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu innowacyjnego testującego składanego w trybie konkursowym w ramach PO KL Złącznik nr 5 Krt oceny merytorycznej Krt oceny merytorycznej wniosku o dofinnsownie projektu innowcyjnego testującego skłdnego w trybie konkursowym w rmch PO KL NR WNIOSKU KSI: WND-POKL. INSTYTUCJA PRZYJMUJĄCA

Bardziej szczegółowo

Uszczelnienie przepływowe w maszyn przepływowych oraz sposób diagnozowania uszczelnienia przepływowego zwłaszcza w maszyn przepływowych

Uszczelnienie przepływowe w maszyn przepływowych oraz sposób diagnozowania uszczelnienia przepływowego zwłaszcza w maszyn przepływowych Uszczelnienie przepływowe w mszyn przepływowych orz sposób dignozowni uszczelnieni przepływowego zwłszcz w mszyn przepływowych Przedmiotem wynlzku jest uszczelnienie przepływowe mszyn przepływowych orz

Bardziej szczegółowo

ph ROZTWORÓW WODNYCH

ph ROZTWORÓW WODNYCH ph ROZTWORÓW WODNYCH ph roztworów monyh kwsów i zsd H O H O A α 00 % MeOH Me OH MeOH α 00 % np.: HCl, r, HI, HNO, HClO i HClO NOH, OH, CsOH i ROH [H O [OH MeOH ph - log poh - log MeOH Mone kwsy dwuprotonowe,

Bardziej szczegółowo

Leczenie protetyczne z zastosowaniem ruchomych protez częściowych zagadnienia wybrane

Leczenie protetyczne z zastosowaniem ruchomych protez częściowych zagadnienia wybrane 14 ROZDZIAŁ Lezenie protetyzne z zstosowniem ruhomyh protez zęśiowyh zgdnieni wyrne 200 14.1. Cel lezeni i podził ruhomyh protez zęśiowyh orz prolem przenoszeni oiążeń okluzyjnyh Celem rekonstrukji i rehilitji

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE ANALIZA SITOWA I PODSTAWY OCENY GRANULOMETRYCZNEJ SUROWCÓW I PRODUKTÓW

ĆWICZENIE ANALIZA SITOWA I PODSTAWY OCENY GRANULOMETRYCZNEJ SUROWCÓW I PRODUKTÓW 1 ĆWICZENIE ANALIZA SITOWA I PODSTAWY OCENY GANULOMETYCZNEJ SUOWCÓW I PODUKTÓW 1. Cel zkres ćwczen Celem ćwczen jest opnowne przez studentów metody oceny mterłu sypkego pod względem loścowej zwrtośc frkcj

Bardziej szczegółowo

AKTYWNOŚĆ PRZECIWUTLENIAJĄCA ORAZ ZAWARTOŚĆ WITAMINY C I ZWIĄZKÓW FENOLOWYCH W OWOCACH RÓŻNYCH GENOTYPÓW AKTINIDII (ACTINIDIA Lindl.

AKTYWNOŚĆ PRZECIWUTLENIAJĄCA ORAZ ZAWARTOŚĆ WITAMINY C I ZWIĄZKÓW FENOLOWYCH W OWOCACH RÓŻNYCH GENOTYPÓW AKTINIDII (ACTINIDIA Lindl. ŻYWNOŚĆ. Nuk. Technologi. Jkość, 2007, 5 (54), 239 246 TOMASZ KRUPA, PIOTR LATOCHA AKTYWNOŚĆ PRZECIWUTLENIAJĄCA ORAZ ZAWARTOŚĆ WITAMINY C I ZWIĄZKÓW FENOLOWYCH W OWOCACH RÓŻNYCH GENOTYPÓW AKTINIDII (ACTINIDIA

Bardziej szczegółowo

Algebra Boola i podstawy systemów liczbowych. Ćwiczenia z Teorii Układów Logicznych, dr inż. Ernest Jamro. 1. System dwójkowy reprezentacja binarna

Algebra Boola i podstawy systemów liczbowych. Ćwiczenia z Teorii Układów Logicznych, dr inż. Ernest Jamro. 1. System dwójkowy reprezentacja binarna lger Bool i podstwy systemów liczowych. Ćwiczeni z Teorii Ukłdów Logicznych, dr inż. Ernest Jmro. System dwójkowy reprezentcj inrn Ukłdy logiczne operują tylko n dwóch stnch ozncznymi jko zero (stn npięci

Bardziej szczegółowo

ROZWIĄZYWANIE MAŁYCH TRÓJKĄTÓW SFERYCZNYCH

ROZWIĄZYWANIE MAŁYCH TRÓJKĄTÓW SFERYCZNYCH Mteriły dydktyzne Geodezj geometryzn Mrin Ligs, Ktedr Geomtyki, Wydził Geodezji Górnizej i Inżynierii Środowisk OZWIĄZYWANIE MAŁYCH TÓJKĄTÓW SFEYCZNYCH rezentowne metody rozwiązywni młyh trójkątów sferyznyh

Bardziej szczegółowo

Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL 1

Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL 1 Złącznik 3 Krt oceny merytorycznej wniosku o dofinnsownie konkursowego PO KL 1 NR WNIOSKU KSI: WND-POKL. INSTYTUCJA PRZYJMUJĄCA WNIOSEK:. NUMER KONKURSU 2/POKL/8.1.1/2010 TYTUŁ PROJEKTU:... SUMA KONTROLNA

Bardziej szczegółowo

H. Dąbrowski, W. Rożek Próbna matura, grudzień 2014 r. CKE poziom rozszerzony 1. Zadanie 15 różne sposoby jego rozwiązania

H. Dąbrowski, W. Rożek Próbna matura, grudzień 2014 r. CKE poziom rozszerzony 1. Zadanie 15 różne sposoby jego rozwiązania H ąrowski, W Rożek Prón mtur, grudzień 014 r K poziom rozszerzony 1 Zdnie 15 różne sposoy jego rozwiązni Henryk ąrowski, Wldemr Rożek Zdnie 15 Punkt jest środkiem oku prostokąt, w którym Punkt leży n oku

Bardziej szczegółowo

Dr hab. inż. Janusz CIELOSZYK, dr inż. Krzysztof CHMIELEWSKI, (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny):

Dr hab. inż. Janusz CIELOSZYK, dr inż. Krzysztof CHMIELEWSKI, (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny): DOI: 10.17814/mehnik.2015.8-9.425 Dr hb. inż. Jnusz CIELOSZYK, dr inż. Krzyszto CHMIELEWSKI, (Zhodnioomorski Uniwersytet Tehnologizny): MODEL ZUŻYCIA PŁYTEK OBROTOWYCH NOŻY Z OSTRZEM SAMOOBROTOWYM SPRT

Bardziej szczegółowo

Aparatura sterująca i sygnalizacyjna Czujniki indukcyjne zbliżeniowe LSI

Aparatura sterująca i sygnalizacyjna Czujniki indukcyjne zbliżeniowe LSI Aprtur sterując i sygnlizcyjn Czujniki indukcyjne zbliżeniowe LSI Czujnik indukcyjny zbliżeniowy prcuje n zsdzie tłumionego oscyltor LC: jeżeli w obszr dziłni dostnie się metl, to z ukłdu zostje pobrn

Bardziej szczegółowo

Badania struktury i charakterystyki przepływu płaskiej strugi wodnej i wodno-ściernej

Badania struktury i charakterystyki przepływu płaskiej strugi wodnej i wodno-ściernej 50 MECHANIK NR 8-9/2015 Bdni struktury i chrkterystyki przepływu płskiej strugi wodnej i wodno-ściernej The reserch of the structure nd flow chrcteristics of wter- nd rsive-wter fn jet PRZEMYSŁAW BORKOWSKI

Bardziej szczegółowo

Normy PN-EN 288 (już wycofane) i ich zmodyfikowane

Normy PN-EN 288 (już wycofane) i ich zmodyfikowane Technologie Wyrne spekty dń szczelności (LT) spwnych kotłów grzewczych w fzie ich produkcji Brdzo istotnym zgdnieniem w procesie produkcyjnym kotłów centrlnego ogrzewni jest ich szczelność. Produkcj kotłów

Bardziej szczegółowo

kywysokiej jakości gama Mixproof

kywysokiej jakości gama Mixproof . kywysokiej jkości gm Mixproof lf Lvl Zwór Mixproof SMP- Koncepcj SMP- to snitrny, pneumtyczny zwór grzybowy, przeznczony do bezpiecznego wykrywni przecieków kiedy dw różne produkty przepływją przez jeden

Bardziej szczegółowo

2870 KonigStahl_RURY OKRAGLE:2048 KonigStahl_RURY OKRAGLE_v15 3/2/10 4:45 PM Page 1. Partner Twojego sukcesu

2870 KonigStahl_RURY OKRAGLE:2048 KonigStahl_RURY OKRAGLE_v15 3/2/10 4:45 PM Page 1. Partner Twojego sukcesu KonigStl_RURY OKRAGLE:48 KonigStl_RURY OKRAGLE_v15 3/2/1 4:45 PM Pge 1 Prtner Twojego sukcesu KonigStl_RURY OKRAGLE:48 KonigStl_RURY OKRAGLE_v15 3/2/1 4:45 PM Pge 3 Nsz rynek Wilno Kliningrd Gdyni Minsk

Bardziej szczegółowo

Rys Wyrównanie spostrzeżeń zawarunkowanych jednakowo dokładnych C. KRAKOWIANY

Rys Wyrównanie spostrzeżeń zawarunkowanych jednakowo dokładnych C. KRAKOWIANY Rys. 9.. Wyrównnie spostrzeżeń zwrunkownyh jednkowo dokłdnyh C. KRAKOWIANY 9.9. Informje wstępne o krkowinh Krkowin jest zespołem liz rozmieszzonyh w prostokątnej teli o k kolumnh i w wierszh, dl którego

Bardziej szczegółowo

WPŁYW DODATKU PŁATKÓW OWSIANYCH NA JAKOŚĆ CIASTA I PIECZYWA PSZENNEGO

WPŁYW DODATKU PŁATKÓW OWSIANYCH NA JAKOŚĆ CIASTA I PIECZYWA PSZENNEGO Act Agrophysic, 2010, 16(2), 423-433 WPŁYW DODATKU PŁATKÓW OWSIANYCH NA JAKOŚĆ CIASTA I PIECZYWA PSZENNEGO Młgorzt Sobczyk 1, Tdeusz Hber 2, Krolin Witkowsk 1 1 Zkłd Technologii ZbóŜ, Wydził Nuk o śywności,

Bardziej szczegółowo

Roztwory rzeczywiste (1) Roztwory rzeczywiste (2) Funkcje nadmiarowe. Również w temp. 298,15K, ale dla CCl 4 (A) i CH 3 OH (B).

Roztwory rzeczywiste (1) Roztwory rzeczywiste (2) Funkcje nadmiarowe. Również w temp. 298,15K, ale dla CCl 4 (A) i CH 3 OH (B). Roztwory rzezywiste (1) Również w tep. 98,15K, le dl CCl 4 () i CH 3 OH (). 15 Τ S 5 H,,4,6,8 1-5 - -15 G - Che. Fiz. TCH II/1 1 Roztwory rzezywiste () Ty rze dl (CH 3 ) CO () i CHCl 3 (). 15 5 Τ S -5,,4

Bardziej szczegółowo

WYZNACZNIKI. . Gdybyśmy rozważali układ dwóch równań liniowych, powiedzmy: Takie układy w matematyce nazywa się macierzami. Przyjmijmy definicję:

WYZNACZNIKI. . Gdybyśmy rozważali układ dwóch równań liniowych, powiedzmy: Takie układy w matematyce nazywa się macierzami. Przyjmijmy definicję: YZNACZNIKI Do opisu pewnh oiektów nie wstrz użć liz. ie n przkłd, że do opisni sił nleż użć wektor. Sił to przeież nie tlko wielkość le i jej punkt przłożeni, zwrot orz kierunek dziłni. Zte jedną lizą

Bardziej szczegółowo

Matematyka finansowa 10.03.2014 r. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. LXVI Egzamin dla Aktuariuszy z 10 marca 2014 r. Część I

Matematyka finansowa 10.03.2014 r. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. LXVI Egzamin dla Aktuariuszy z 10 marca 2014 r. Część I Mtemtyk finnsow.03.2014 r. Komisj Egzmincyjn dl Akturiuszy LXVI Egzmin dl Akturiuszy z mrc 2014 r. Część I Mtemtyk finnsow WERSJA TESTU A Imię i nzwisko osoby egzminownej:... Czs egzminu: 0 minut 1 Mtemtyk

Bardziej szczegółowo

Strategiczna polityka handlowa. Jan J. Michałek Leszek Wincenciak

Strategiczna polityka handlowa. Jan J. Michałek Leszek Wincenciak Strtegizn polityk hndlow Jn J. Mihłek Lezek Winenik Argumenty n rzez ktywnej polityki hndlowej Prolem efektów zewntrznyh (np. głzie wyokih tehnologii) Firmy, które inwetuj w nowe tehnologie, wpływj n rozprzetrzeninie

Bardziej szczegółowo

Płukanie instalacji grzewczych w domach jednorodzinnych konieczność czy fanaberia?

Płukanie instalacji grzewczych w domach jednorodzinnych konieczność czy fanaberia? r t y k u ł t e c h n i c z n y pździernik 2012 (10) 50 Jrosłw Chudzicki*, Stefn Żuchowski Rport z jednego płukni Płuknie instlcji grzewczych w domch jednorodzinnych konieczność czy fneri? wod przeznczon

Bardziej szczegółowo

WPŁYW WILGOTNOŚCI NA SZTYWNOŚCIOWE TŁUMIENIE DRGAŃ KONSTRUKCJI DREWNIANYCH

WPŁYW WILGOTNOŚCI NA SZTYWNOŚCIOWE TŁUMIENIE DRGAŃ KONSTRUKCJI DREWNIANYCH 95 ROCZNII INŻYNIERII BUDOWLANEJ ZESZYT 3/03 omisj Inżynierii Budowlnej Oddził Polskiej Akdemii Nuk w towicch WPŁYW WILGOTNOŚCI NA SZTYWNOŚCIOWE TŁUMIENIE DRGAŃ ONSTRUCJI DREWNIANYCH mil PAWLI, Zbigniew

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9. BADANIE UKŁADÓW ZASILANIA I STEROWANIA STANOWISKO I. Badanie modelu linii zasilającej prądu przemiennego

Ćwiczenie 9. BADANIE UKŁADÓW ZASILANIA I STEROWANIA STANOWISKO I. Badanie modelu linii zasilającej prądu przemiennego ortorium elektrotechniki Ćwiczenie 9. BADAIE UKŁADÓ ZASIAIA I STEOAIA STAOISKO I. Bdnie modelu linii zsiljącej prądu przemiennego Ukłd zowy (ez połączeń wrintowych) 30 V~ A A A 3 3 3 A 3 A 6 V 9 0 I A

Bardziej szczegółowo

ANALIZA PRACY SYSTEMU ENERGETYCZNO-NAPĘDOWEGO STATKU TYPU OFFSHORE Z WYKORZYSTANIEM METODY DRZEW USZKODZEŃ

ANALIZA PRACY SYSTEMU ENERGETYCZNO-NAPĘDOWEGO STATKU TYPU OFFSHORE Z WYKORZYSTANIEM METODY DRZEW USZKODZEŃ MGR INŻ. LSZK CHYBOWSKI Politchnik Szczcińsk Wydził Mchniczny Studium Doktorncki ANALIZA PRACY SYSTMU NRGTYCZNO-NAPĘDOWGO STATKU TYPU OFFSHOR Z WYKORZYSTANIM MTODY DRZW USZKODZŃ STRSZCZNI W mtril przdstwiono

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE RÓWNANIA NASGRO DO OPISU KRZYWYCH PROPAGACYJI PĘKNIĘĆ ZMĘCZENIOWYCH

ZASTOSOWANIE RÓWNANIA NASGRO DO OPISU KRZYWYCH PROPAGACYJI PĘKNIĘĆ ZMĘCZENIOWYCH Sylwester KŁYSZ *, **, nn BIEŃ **, Pweł SZBRCKI ** ** Instytut Techniczny ojsk Lotniczych, rszw * Uniwersytet rmińsko-mzurski, Olsztyn ZSTOSONIE RÓNNI NSGRO DO OPISU KRZYYCH PROPGCYJI PĘKNIĘĆ ZMĘCZENIOYCH

Bardziej szczegółowo

Metodologia szacowania wartości docelowych dla wskaźników wybranych do realizacji w zakresie EFS w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa

Metodologia szacowania wartości docelowych dla wskaźników wybranych do realizacji w zakresie EFS w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Metodologi szcowni wrtości docelowych dl wskźników wybrnych do relizcji w zkresie EFS w Regionlnym Progrmie percyjnym Województw Kujwsko-Pomorskiego 2014-2020 Toruń, listopd 2014 1 Spis treści I. CZĘŚĆ

Bardziej szczegółowo

Wektor kolumnowy m wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze n=1 Wektor wierszowy n wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze m=1

Wektor kolumnowy m wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze n=1 Wektor wierszowy n wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze m=1 Rchunek mcierzowy Mcierzą A nzywmy funkcję 2-zmiennych, któr prze liczb nturlnych (i,j) gdzie i = 1,2,3,4.,m; j = 1,2,3,4,n przyporządkowuje dokłdnie jeden element ij. 11 21 A = m1 12 22 m2 1n 2n mn Wymirem

Bardziej szczegółowo

ODŻELAZIACZE i ODMANGANIACZE AUTOMATYCZNE

ODŻELAZIACZE i ODMANGANIACZE AUTOMATYCZNE ODŻELAZIACZE i ODMANGANIACZE AUTOMATYCZNE Firm OTAGO jest uznnym producentem wielu rodzjów filtrów do uzdtnini wody pitnej, kotłowej, technologicznej. Specjlizujemy się w wytwrzniu urządzeń do oczyszczni

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie multimetrów cyfrowych do pomiaru podstawowych wielkości elektrycznych

Zastosowanie multimetrów cyfrowych do pomiaru podstawowych wielkości elektrycznych Zstosownie multimetrów cyfrowych do pomiru podstwowych wielkości elektrycznych Cel ćwiczeni Celem ćwiczeni jest zpoznnie się z możliwościmi pomirowymi współczesnych multimetrów cyfrowych orz sposobmi wykorzystni

Bardziej szczegółowo

WPŁYW EMULSJI TŁUSZCZOWEJ NA WŁAŚCIWOŚCI OPTYCZNE FILMÓW SERWATKOWYCH. Sabina Galus, Andrzej Lenart

WPŁYW EMULSJI TŁUSZCZOWEJ NA WŁAŚCIWOŚCI OPTYCZNE FILMÓW SERWATKOWYCH. Sabina Galus, Andrzej Lenart Act Agrophysic, 01, 19(1), 9-36 WPŁYW EMULSJI TŁUSZCZOWEJ NA WŁAŚCIWOŚCI OPTYCZNE FILMÓW SERWATKOWYCH Sin Glus, Andrzej Lenrt Ktedr Inżynierii Żywności i Orgnizcji Produkcji, Wydził Nuk o Żywności Szkoł

Bardziej szczegółowo

STYLE. TWORZENIE SPISÓW TREŚCI

STYLE. TWORZENIE SPISÓW TREŚCI STYLE. TWORZENIE SPISÓW TREŚCI Ćwiczenie 1 Tworzenie nowego stylu n bzie istniejącego 1. Formtujemy jeden kpit tekstu i zznczmy go (stnowi on wzorzec). 2. Wybiermy Nrzędzi główne, rozwijmy okno Style (lub

Bardziej szczegółowo

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Energia aktywacji jodowania acetonu. opracowała dr B. Nowicka, aktualizacja D.

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Energia aktywacji jodowania acetonu. opracowała dr B. Nowicka, aktualizacja D. Ktedr Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Energi ktywcji jodowni cetonu oprcowł dr B. Nowick, ktulizcj D. Wliszewski ćwiczenie nr 8 Zkres zgdnień obowiązujących do ćwiczeni 1. Cząsteczkowość i rzędowość

Bardziej szczegółowo

Acta Agrophysica, 2009, 14(3),

Acta Agrophysica, 2009, 14(3), Act Agrophysic, 2009, 14(3), 577-590 WPŁYW ZAMRAśANIA ORAZ ODWADNIANIA OSMOTYCZNEGO SUROWCA W RÓśNYCH ROZTWORACH NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI LIOFILIZOWANYCH TRUSKAWEK Agnieszk Ciurzyńsk, Andrzej Lenrt Ktedr

Bardziej szczegółowo

G i m n a z j a l i s t ó w

G i m n a z j a l i s t ó w Ko³o Mtemtyzne G i m n z j l i s t ó w 1. Lizy,, spełniją wrunki: (1) ++ = 0, 1 () + + 1 + + 1 + = 1 4. Olizyć wrtość wyrżeni w = + + Rozwiąznie Stowrzyszenie n rzez Edukji Mtemtyznej Zestw 7 szkie rozwizń

Bardziej szczegółowo

Struktura finansowania przedsiębiorstw w Polsce na tle badań międzynarodowych

Struktura finansowania przedsiębiorstw w Polsce na tle badań międzynarodowych Wiolett Nwrot * Struktur finnsowni przedsięiorstw w Polse n tle dń międzynrodowyh Źródł finnsowni przedsięiorstw i struktur finnsowni Określenie źródeł finnsowni przedsięiorstw możliwe jest przy zstosowniu

Bardziej szczegółowo

Opis i analiza metod pomiaru prędkości kątowej. Prądnice tachometryczne.

Opis i analiza metod pomiaru prędkości kątowej. Prądnice tachometryczne. Opis i nliz metod pomiru prędkości kątowej. Prądnice tcometryczne. Prądnice tcometryczne są to młe prądnice elektryczne, któryc npięcie wyjściowe zwier informcję o prędkości obrotowej, w niektóryc przypdkc

Bardziej szczegółowo

Autor: Zbigniew Tuzimek Opracowanie wersji elektronicznej: Tomasz Wdowiak

Autor: Zbigniew Tuzimek Opracowanie wersji elektronicznej: Tomasz Wdowiak DNIE UKŁDÓW LOKD UTOMTYCZNYCH uor: Zigniew Tuzimek Oprcownie wersji elekronicznej: Tomsz Wdowik 1. Cel i zkres ćwiczeni Celem ćwiczeni jes zpoznnie sudenów z udową orz dziłniem zezpieczeń i lokd sosownych

Bardziej szczegółowo

Badanie regularności w słowach

Badanie regularności w słowach Przypdek sekwencyjny Mrcin Piątkowski Wydził Mtemtyki i Informtyki Uniwersytet Mikołj Kopernik Edsger Wybe Dijkstr (1930 2002) Computer science is no more bout computers thn stronomy is bout telescopes,

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. best in training PRE TEST

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. best in training PRE TEST Projekt współfinnsowny przez Unię Europejską w rmh Europejskiego Funuszu Społeznego est in trining E-Pr@ownik ojrzłe kry społezeństw informyjnego n Mzowszu Numer Projektu: POKL.08.01.01-14-217/09 PRE TEST

Bardziej szczegółowo