INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ INSTITUTE OF NUCLEAR PHYSICS ИНСТИТУТ ЯДЕРНОЙ ФИЗИКИ HECTOR

Transkrypt

1 INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ INSTITUTE OF NUCLEAR PHYSICS ИНСТИТУТ ЯДЕРНОЙ ФИЗИКИ RAPORT No1426/S HECTOR ANALIZATOR WIELOKANAŁOWY NA BAZIE KOMPUTERA IBM PC i SYSTEMU CAMAC JERZY GREBOSZ, MIROSŁAW ZIEBLIŃSKI KRAKOW 1988

2 Zakład Spekroskopii Jądrowej Pracownia StruKtury Jądra Jerzy Grębosz, Mirosław Ziębliński ANALIZATOR WriLOKA.Mi.EaWY MA EAZEE KOMPUTERA IBM FC E SYSTEMU CŁbAAC INSTYTUT FIZYKI JADROHEJ KraKow, październik 1988

3 WYDANO NAKŁADEM INSTYTUTU FIZYKI JĄDROWEJ W KRAKOWIE ULRADZIKOWSKIEGO 152 NA PRAWACH RĘKOPISU Kopię kserograficzną, druk i oprawę wykonano w IFJ Kraków Wydanie i Zatrt.2Q3/88 Nakład 100 едг.

4 Stress сгег::. е л! pracy ^rzeastawi cny jsst ariaiizii'. rr wielckanałcw :tjusowsnv cazie k:.7.;-jtera IBM PC i systemu С AMA С. This r?;crt crcjsri-;.t.oticr.w.sl analyser built zr IB"! PC C-AMAC Ре зю«пред;" тав пен иногоканальный анализатор построен на основе ПЭВМ IBM PC и стандарле КАМАК /

5 TreSć: 1. Wprowadzenie 7 2. Opis techniczny analizatora 7 3. Rozdział dla niecierpliwych, - czyli jak natychmiast zacząć pomiary? 8 4. Szczegółowy opis posjugiwania się programem Komenda: Read file from disk Komenda: Write file to disk Tryb Single Display Kursor i jego rucn Rozszerzanie obrazu widma, markery integracji Przesuwanie w lewo i prawo Powrót do obrazowania całości widma na ekranie Dopasowanie skali pionowej (Y) Pomniejszanie i powiększanie skali pionowej integracja T)o Kalibracja Lokalizacja Pomocniczy wykres całości (Full range graph) \Ćt. 2miana oglądanego bugora (View) Tryb Multi Display Komenda dla systemu operacyjnego Kasowanie zawartości bufora Wybór opcji dotyczących parametrów pracy Analizator Zakończenie 23

6 шшшшшшшшшшшшшшж Ъч J.GrcbosE < H.ZlebllnsM Serial mrnber Fress *ny кеч.._

7 1. Wprowadzenie HECTOR - ject oprogramowaniem służącym do zbierania danych spektroskopowych. Wykorzystując bloki na magistrali CAMAC: Przetwornik analogowo-cyfrowy (АЭС), bufor i układ sprzęgający (interface) CAMAC z komputerem ibtf-pc Hector sprawia, <.e :;omputer pracuje jako analizator wielokanałowy mogący zbierać dane, składować je i opracowywać. Hcctc oracuje z grafiką i dlatego wymaga obecności w komputerze karty graficznej. Ноге ' on jak dotąd pracować z kartami graficznymi C6A, Hercules lub EGA. Opisane oprogramowanie jest ciągle ulepszar.e, tutaj przedstawiamy wersję 1.4, istnieje tez wersja Demonstracyjna programu pozwalająca pokazat jego mozuwosc: be? kor.taktowania się ze sprzętem CAMAC. 2. Opjs techniczny analizatora Anaiizator zosta! wykor.any na oazie Komputera!SM PC i sprzęgu!bm PC/CAHAC Omy F1DELTRONIK. Zastotowanie teąo zestawu wynika z jego powszechności i łatwotci dostępu w instytucie Fizyki Jądrowej, W wykonanym T.jdelu wykorz, stano IBM PC/XT, odpowiedni dli r.;ego sprzęg IBM PC/CAMAC, Du'or Af'C' finny Sorer 1302 ora: ДОС 8036 firmy Canberra. Wybór tego sprzętu wynikał z posiadanych 2asob5\v i nie jest krytyczny. Dnałanie anal 7atora polega na konwersji bygn3łów z detektora przychodzących do przetwornika ADC i zapamiętaniu ich w buforze danych, któr/ pracuje w moiz.e stosu. Długość bufora wynosi 256 stów 16 bitowych. Po przepełnieniu siej jednego z bonków pamięci bufor ten wystawia sygnał LAM i równocześnie pr^ełącja się na drugi bank danych tak, by mógł nadal zbierać dane. Zgłoszenie LAM p/zyjmuje sterownik kasety i wystawia sygnał przerwania do komputera. Komputer wówczas przerywa aktualnie wykonywane działanie (zwykle odświeżanie ekranu) i czytając bufor w trybie DMA zapisuje dane do pamięci kcmp'jtera. Następnie z danych tych tworzony jest histogram, którego wizualizacją zajmuje się program główny. Pojemność poszczególnych elementów macierzy histogramu wynosi 2 do potęgi 32 zliczeń na kanał. Oprogramowanie sterownika CAMAC napisane zostało w assemblerze. Składa się ono z 3 częsci: a) programu inicjał i żującego sterownik, określającego sekwencje rozkazów zezwalających na odczyt bufora 1302, adres macierzy histogramu i komórek sterujących, h) programu zadającego górną granicę przyjmowanych wartości i startującego pomiar, c) głównego programu czytającego (w DMA) bufor i tworzącego z wczytanych danych histogram, d) ргодгзгш kończącego ; blokuje on ADC i odczytuje resztę danych zawartych w buforze. Z wykonywanych pomiarów wynika, ze dla uniknięcia pewnego czasu martwego ACC powstałego ze zbyt wolnego odczytu bufora (odświeżanie ekranu blokuje przerwania IBM PC, należy zmienić na bufor o innej długości stosu lub wykorzvstac blok tworzący histogram w swojej pamięci i

8 odczytywać go tylko w razie potrzeby. Budowa programu pozwala na łatwe dostosowaniego do innego sprzętu, jak równiej realizacji pewnych specyficznych funkcji jak na przykład zatrzymywanie sie. po pewnym czasie lub po określonej liczbie zliczeń. 3. Rozdział dla niecierpliwych - czyli jak natychmiast racząc pomiary? Jeśli me chemy czytać całej instrukcji, a zależy nam na natychmiastowym uruchomieniu analizy musimy wykonać nastepuja.ce czynności: 1) uruchamiamy program pisząc hec x - gdzie x = e dla Karty graficznej E6A = h dla Kat-ty graficznej HERCULES = с dla Karty graficznej C6A 2) wciskamy dowoiny Klawisz i jesteśmy w "Mam Menu", 3) wciskamy klawisz "A" (jak "Analyzer"), 4) wciskamy klawisz "R" (jak "Run"), 5) obserwujemy ekran - zbiera się widmo, jeśli chcemy zbieranie zakończyć : 6) "Esc"-, "S", 7) "Esc", 6) jesteśmy w "Mam Мели", aby zapisać widmo na dysk wciskamy "W jak "wri te", 9) podajemy nazwę zbioru np. wicimo.dat, 10) podajemy, ге pochodzi ono z bufora "1", 11) podajemy, ze format "A" (ASCI i) 12) wychodzimy z programu pisząc "Q" ("quit"), i "Y" ("yes* 1 ). ИftI H MENU ~- ingle display BiS ead file fpow disk ulti display El rite file to disk lear buffers nalyzep Щ ptions Ш OS сомнапд DQuit press option...

9 :.ię h :ec > V.j I;;:>-T. i.yfj Karty g.-'ro» :c;nr> j dla *.-.ivf- i 01J tjr V. : ; ewe, г in *ienu; Sit; ołówn.3'jj im;; dany:.:- w trjxoe 7-1 V». : '. «.. ' 'u?y./c ;J i e e /.,!;-. -}\ Ł U : l~.ма :^:г w:*'::^^ obciąć nazwę j^oanegi 1 W'dma. (Jeżeli jest ono w Katalog.j IT-у г o.emcv, nazwę р-?оггезгату i':^e?ka do teąo zbioru}. Program pyta 30 Kt-'reyo bufora w.;ytać м.!^^ ' ;ą * Dufory, w Których гтк-:па umieszczać * ^гла. N.-JS: cp." ;' jesieśny urt.5m с format w jakim zosta'o :3pisar.e. "oze być or o Dmarr.? (!ic2d> Dardzie.i иозко*апе, aie niecrytelne dla edytor3 -i:v dr;ji<or»!> i^tj zapisane znakowo w Kodzie ASCII - t:n. t3mrn, ntóry podwala 'лз *yd"i,i'. bc ZD ~ :> drukarce (екгап<е). Zwynie rozszerzenie oaz*y (? bte r y po Kropci-- sjuzy zapisujące-tiu operatorowi do zaznaczenia

10 formatu widma, np: widmo.bin - zapis binarny WIDMO.DAT - zapis znakowy JeSb Żądanego widma nie ma w wyspecyfikowanym K3talogu otrzymujemy komunikat o błęaz.e i wracamy oo głównego menu. Jeśli widmo nie wczytało się w cafości otrzymujemy кст-jr.ikat i!e Kanałów zostało wczytanych i wracamy do głównego menu. Могпз wczytany fragment mimo wszystko oglądać. 8łąd taki występuje z*ykle, gdy podabśmy niewłaściwy format danych. Uwaga Format binarny widma o 4096 Kanałacri to 4096 słów 4 bajtowycn, Których słowo p-erwsze ma wartość równą ilości г\ сгел pierwszego Kanału, drugie drugiego, itcf Jeśli wczyt2liśmy widmo pocrawn.p рго^'з" samorzutnie wraca do głównego menu i rówme? samorzutnie wy *--...* tryb S (Smgie Display) powooujący wyświetlenie zawartości tego u'-i'a, <зо Którego w(aśr e wczytaliśmy widmo Komenda: Write fve to OISK Z porzednią Kore^dą wiąże s<ą pooobna Komeida stuząca do zpisu danycn na dysk. Program z^r^ta nas najpierw о паг*- % jam mają mieć бзпе na dysxj, a następnie z Któreo." f-ufora ma^ą pochodzić. Ostatnim pytanierr jest x: No c»!ibi>«tion ч: в -?M3 ЯМЯД1 pytanie o żądany format zapisu: binarny czy w sodzie rnakowym ASCII. Jeśli 10

11 zapis odbędzie sie poprawnie wrócimy do głównego menu, Jeśli nie, to otrzymamy Komunikat o błędne Tryb Single ^L s l 3? Po wciśnięciu klawisza *S" s-kran podneli się na trzy obszary, najwyższy obszar zawierający opis parametrów wykresu widocznego w obszarze środkowym, - obszar środkowy, będący wykresem widrra znajdującego się w jednym z 4 buforów ; obszar ten siu2y właściwej pracy z widmem, najniższy obszar, któ^y służy oc wylwiet l<?r? \г informacji o podjętych działaniach na widmie. W jego dolnym ;ewym rogu jest informacji, ze klawisz "E»c" (escape) powoouje powrót do gfównego rr, <» n u. Ogólmt. przyjęto działanie Kawisza "Csc" - jako porzucenie bieżącej działaboici i powrót tam, ikąd zostata ona wywołana. W dolnym :»*yrn rog-.i екгагш.;??st tskzc <r formacja o tym, ze opcję Help wywołuje sie, wciskając Klawisz "?" на «хгэп.» wtwcj.as pojawia się okno 7e г' Komand, Które możne integr В - M-ŁTiK &*C>gfJ4)Ur.dl T its - Ci! culatp backsfi4>urs<l n - Ki } 1 b-jr 3<yr E - Ibrpand sntftp! A AP. sp-eotj-ui» to U - Up Я - Dowi» 1 X.Esc - exit - h«lp - Moving Ps Ир - 1в tines fester Ps Dn - 18 tiwes Нои* - center cursor <;. > - shift left, right 4 ->- С - /- - Magnify V - sxpand to иал F - Full range graph Enter -switch buffer <Multi) R - Region of interest (c<af) i-? ^ec*ling peg of int»i"«st Ш - turn off Marking lines U - View *noth*r buffer j Wciśnięcie Klawisza "Esc" powoduje zniknięcie okienka. JeSb zmiast tego wciśmemy klawis? odpowiadający wybranej komendzie okienko najpierw zniknie, a następnie komenda zostanie wykonana. Oczywiście jeżeli jur pamiętamy jakim klawiszem wywołuje się daną komendę nie musimy wywoływać okna Help, tylko od razu wciskamy dany klawisz Kursor i jego ruch 11

12 W operowaniu widmem pomaga ruchomy кигьог widoczny na ekranie jako biały Krzy2. Możemy mm poruszać si'i za cimocą Kla«s?/ ruchu Kursora oznaczonymi strzałkami. Kursor może poruszać vą po citym widmie, mimo te czasem ty!ko fragment widma w.-docztv/ jest na ekranie. Skok Kursora określany jest jako 1:10 bie2a.ce,) szerokości ekranu, dozna jednak skok zmniejszyć wciskając Kl3Wisz PgDn (10 гагу woi-.iej) lub zwiększyć - PgUp - 10 гагу szybciej. Naciśnięcie dwukrotne klawisza PgDn spywodiije 100. krotne zmniejszenie skoku i tak dalej. Klawisze te wybraliśmy ze względu na podobne użycie ich w programie ACAD. Przewidziane jest wprowadzenie Kursora z ruchem jecnostajnie przyspieszonym. Jeśli w trakcie licznych operacji zgubimy gdzieś Kursor, Klawisz "Home" sprowadza go na środek Ыегзседо ekranu Rozszerzanie obrazu widma, markery integracji Dla operacji rozszerzania -fragmentu widma przedstawianego na чг-гал^в slu2ą tz*. markery integracji, które zasadniczo używa się do określania obszaru integracji. Zwróćmy uwagę, na ekran bezpośrednio po wczytaniu widma 7 dvsku. W Kanale 9 i Kanale ostatnim zaznaczona jest pionowa ciągła [na monitorze Kolorowvm czerwona] linia. Są to wiasme dwa markery iniegrac/ ustawione wstępnie w kanale 0 i kanale ostatnim. Bezpośrednio po wczytaniu WiOirs prze-'unmy kursor w wybrany fragment widma i waśnijmy Klawisz "Spacja", (Soace bar). W miejscu, kursor.3 narysowana zestaje pionowa [czerwona] iima. Jeśli tera; ruszymy kursorem nieco w bok i ponownie wcismemv spacją pojawi sią druga [czerwona] 'ima. Na ekranie mogą być w jednym momencie tylko dwie takie linte, wie.c powtórzenie operacji po raz trzeci spowoduje skasowanie "starszej" [czerwonej) linii integracji i narysowanie nowej w aktualnym miejscu Kursora. Wciśnięcie teraz klawisza H E n (expand), spowoduje ro;s2e r zeme ir.a cafy ekran) fragmentu widma ujętego miedzy dwie [czerwone] lime. Aby rozciągnąć widmo w pionie ustawiamy kursor na poziomie planowanej górnej granicy ekranu i wciskamy klawisz "U" - up. Spowoduje to narysowanie poziomej lin;, powyżej której kursor od tej pory nie może się poruszać. Następnie ustawiamy kursor na poz»om:e planowanej dolnej дгз.шеу ekranu i wciskamy klawisz "0" - down. co spowoduje podobny skutek. Następnie wciśnięcie Klawisza H E" - spowoduje właściwą akcję rozciągnięcia obrazu. Nieoznaczeme jednej z gramc (górnej lub dolnej) powoauje zachowanie dotychczasowej. Operacje rozciągania w poinie i poziomie można wykonać ustawiając poinowe (czerwone] Imię, i linie Up i Down równocześnie, a następne wykonując opereację expand. Powiększony zostanie wówczas fragment widma ujęty w 4 linie narysowane na ekranie (rysunek) Przesuwanie w lewo i w prawo Dajmy na to, źe oglądamy wybrany fragment widma interesuje nas pik Kryjący się częściowo za prawym (lewym) brzegiem ekranu. Wciskając Klawisz > i ( < ) przesuwamy sie w żądanym Kierunku o 80'/ szerokości ekranu.

13 S»s»l x: в-493 He calibration Operacje taką można powtarzać wielokrotnie. Jeśli w jej e-fekcie dojdziemy dc КоЛса widma usłyszymy sygnał dźwiękowy. Dalsze skoki w tym kierunku me będą mo2liwe Powrót do obrazowania całości widma na ekranie Jeśli chcemy wrócić do oglądania całości widma na ekranie wciskamy Klawisz "A" (- all) i na ekranie pojawi się całe widmo o skali dopasowanej do najwyższego piku widma Dopasowanie skali pionowej []Q Jeśli obserwowany na ekranie fragment widma chcemy powiększyć tak, by największy pik będący obecnie na ekranie sięgał góry wykresu wciskamy klawisz "Y" ( y~scaling). 4,3.6 Pomniejszanie i powiększanie skali pionowej Skalę pionową obrazu widma można zmieniać. Wciśnięcie klawisza "+" powoduje 2-krotne powiększenie wykresu na ekranie, natomiast "-" 2-krotne zmniejszenie. Operację tę można powtarzać wielokrotnie Integracja Do obliczania pola powierzchni pod pikiem (integracji piku) służą te S3me [czerwone] markery integracji, którymi posługiwaliśmy się przy rozciąganiu widma. Pik do analizy ograniczamy od lewej i prawej wspomnianymi markerami integracji (klawisz spacji), a następnie wciskamy 13

14 klawisz "I" (Integration). Prrez obszar integracji przebtegme kursor, (potem wraca na swoje stare miejsce), a następnie w dolnym okienku pojawa się wynik. Initgp к? :! ЕШ &) counts: ИШЯЖСНЛЯаЛ ft» Opisy oznaczają, pozycje markerów integracji, a następnie wynik. intsgracj: i potozenie piku Tlo JeSli przy integracji pragmemy uwzględnić tfo, należy je najpierw określić. W tym celu zazanaczamy obszary tła podprowadzając w żądane miejsce Kursor i wciskając Klawisz "B" (Background). Pojawi się wówczas [żółta] pionowa Kreskowana linia będąca ogranicznikiem obszaru tła. (Kardy wybrany obszar tła musi być ograniczony dwoma bniarr.i - czyli w sumie linii musi być parzysta ilość). Po oznaczeniu 2ądanych obszarów tta wciskany Klawisz "T" (Tło) i następuje -fitowame (wielomianem pierwszego stopnia) tak określonego tfa i wyrysowame jego przebiegu ( [purpurowa} Kropkowana linia) Jeśli oznaczyliśmy tło niew)aściwie, (nieparzysta ilość markerów!ut> ich brak) wówczas otrzymamy KomuniKat o błędzie. harkery. tła (może ich być do 20) Kasuje sie waskając Klawisz "K n (Kill markers). Markery te wypisane są w polu informacyjnym. U

15 i l U Г ' ? 4i& 4» 1 i ( I i i ii i!i. : 1 Я..i i У!! 1.! li 1 ИМ ri ri ii 11! '» > ' i i ' l L 1 1 1n 1,-\i \ :i <, Г i a 4r"^Urt---y "-t "!! j : 1 counts: 4 tines <WtB<fcfti ik (Int-Sg*>- SM «: * - 1»«4 i36- I3Ul л fi -i BTTwrT^H ii \ H M }) [ I ii i \ * j l i r ; i* * i V- J ^ W wypadku, góy па аапут obszarze zaefmiowano tło.r. legracja oooywa się z odjęciem tła. ADy o tym przypomnieć w polu informacyjnym przec wynikiem integracji jest to zaznaczone Kalibracja Wprowadzenie KaiiDracji tmcjujemy Klawiszem "C (calibration). Pojawia się wówczas okno sugerując opcje: С - channels F - factors W - wri te to ft le R - read from file Wybranie opcj i С (channels) umożliwia obliczenie współczynników kalibracji (pierwszego stopnia) z podanych.kanałów i odpowiadających im energii. Pojawiają się wówczas pytania o kanał i odpowiadającą mu energię. Program pyta o 4 takie pary liczb. Jeśli zamiast oopcmnedzi klawisz Enter zadawane dalszycn oytafi zostanie гзкопегс-пе i prjy;ęte zostają tylko oo tej pory wp.sane pary liczb. Obbczcie wspo'czyr-.. kalibracji wypisane zostają na ekranie. Od tej por/ na wy*res.e [czerwonym] markeroir integracji to*arzys2yć będzie także (cprćc: numeru k3nału) odpowiadająca mu energ.a. Również po nteg r 3c wynikowi towarzyszy obliczone położenie PIKU w jednostkach energetycznycn. 15

16 opcja: F - (factors) pozwala wprowadzić - współczynniki Kalibracji z Klawiatury. w - (wnte to file) pozwala zapijać Kalibrację w zbiorze na dysku, R - (read from file) służy do odczytania z dysku zapisanych tam współczynników Kalibracji. W przypadku obu ostatnich opcji musimy podać nazwę zbioru ze współczynnikami. Zbiór ten zapisany jest znakowo ; najpierw jest współczynnik АО, potem po spacji współczynnik A1. Obie liczby mogą. "być 2miennoprzecinKowe LoKaii23Cja Wygodną opcją jest opcja "L n (Localize) pozwalająca na wskazanie w widmie wybranego miejsca. Można poszukiwać wybranego kanału (C) lub energii (E). p 0 podaniu z Klawiatury wartości liczbowej program zachowa się tak: a) jeślr poszukiwane miejsce jest obecnie gdzieś na ekranie narysowana zostanie tam!mia i opis, b) jesli miejsca tego obecnie na ekrame me ma, ekran zmieni $<ą tak, ze na środku pojawi się. szukane miejsce w otoczeniu 500 Kanałów z lewej i prawej strony. 16

17 -J-^JLJ^^JL^^^. Intogp iwg : Background мгк;4 в tines x: 38HM (НЭЗ k»0-3*75 k*«>»: - S2U Ififfffll»! щ*гк*л в tines 17

18 4.3.tt Pomocniczy wykres całości [Full range graph) Zasadniczo ekran podzielony jest na 3 ooszary: najwyższy, zawierający parametry wykresu, obszar środkowy (roboczy) zawierający coracowywany fragment widma i obszar dolny zawierający informacją o podejmowanych działaniach na widmie. Wciśnięcie Klawisza "F" (Full raroe graph) spowoduje pojawienie się u góry ekranu (w miejscu pola z parametrami wykresu całości widma w buforze. Na wykresie tym pomarańczowym prostokątem (dla kart czarno-białych r inverse) zaznaczony zostaje fragment widma, który jest wyświetlony właśnie w obszarze JrodKOwym. Powtórne naciśnięcie Klawisza "f" spowoduje powrót do stanu poprzedniego i tak w kotko Zmiana oglądanego bufora (View) Jeśli chcem/ spojrzeć na obraz innego bufora wciskamy klawisz "V (View) i odpowiadamy na pytanie, o który bufor nam chodzi. Pc podaniu odpowiedzi ukazuje się obraz Żądanego bufora i od te., pory? r,;m pracujemy. Jeśli chcemy wrócić do poprzedniego bufora znowu uruchamiamy komendę View. АЛ. 7>y_b Huiti Display HECTOR dysponuje czterema buforami, w których mooa.?na! ezć się widma б kilo stów. Tryb Single Display pozwala pokazać jeden : tych buforów. Czasem jednak byłoby Korzystne pokazanie równoczesne К i' v. J buforów na ekranie. Oo tego służy tryb Multi Display, który wybieramy w głównym menu. Zostajemy wówczas zapytani o to, Które bufory chcemy wyświetlać na ekranie. Można podać od jednego do czterech. Bufory mają numery : 1, 2, 3, A, Wielokrotne wymienienie jednego i tego samego bufora jest ignorowane. Można oddzielać specyf ikowane bufory przecinkami, ale me jest to Konieczne. Zapis: 134 spowoduje wyświetlenie na ekranie buforów 1,3,4. To samo spowoduje zapis: 13xyz4, lub zapis Gdy ju2 zniknie okienko konwersacyjne na ekranie pojawi się widmo z pierwszego z buforów. Można na nim dokonywać dowolnych operacji (np. rozszerzanie, zwężanie), a obrazki dalszych buforów będą miały te same granice początkowe, końcowe i obszary integracji сгу tła. Można też od razu wcisnąć "Enter" i spowoduje to narysowanie poniżej następnego bufora i tak dalej. Gdy wszystkie bufory będą na ekranie można dopiero wtedy rozszerzać dane fragmenty. W danej chwili dokonujemy operacji na jednym tylko buforze - tym, w Którym przebywa obecnie kursor. Przejście do następnego bufora odbywa się przez wciśnięcie klawisza "Enter". Następny bufor rysowany jest wówczas zawsze z parametrami (tj. kanały początkowy i końcowy, pozycje markerów integracji itd) ustawionymi przy buforze poprzednim. WszystKie operacje w trybie Mutti Display są identyczne jak w tr/bie Single Dirplay za wyjątkiem komendy "F" (full range graph), na Którą szkoda miejsca na zmniejszonym ekranie. Przykładowo: w buforach mamy podobne widma i chcemy je porównać. Rozszerzamy pierwsze widmo i na interesującym nas piku ustawiamy markery 18

19 Mi J i > Л. - IŁ. i, -* ' LJUJJIL narked 8 tiwes integracji oraz markery tła. Wciskamy następnie Klawisz "T" i zostaje obliczone tło ( [purpurowa] linia Kropkowana pokazuje jego dofitowany przebieg), oraz klawisz "I й - i dokonuje się integracja, Której wynik pojawia się w okienku informacyjnym. Teraz wciskamy klawisz Enter" i widmo z następnego bufora pojawia się rozszerzone w identycznym przedziale i z identycznymi markerami tła i integracji. Wciskamy więc klawisz "T" by dofitować dla tej statystyki tło, a następnie klawisz "I", by pik zintegrować. Ponowne wciśnięcie klawisza Enter przenosi nas do następnego bufora, gdzie te operacje można znowu powtórzyć Komenda dla systemu operacyjnego Zdarza się czasem, ze chcemy wczytać jakiś zbiór, ale zle zapamiętaliśmy jego nazwę. Wyjść z programu do systemu nie można, bo np. właśnie trwa pomiar analizatorem i zbierania danych me można przerwać. Wówczas rozwiązaniem jest komenda "D" (DOS-command) w głównym menu. Komenda t3 pozwala opuścić na chwilę program (me kończąc go) i wydać jedną komendę systemowi operacyjnemu. W naszym przypadku piszemy wówczas rozkaz "dir" i w jego efekcie na ekranie wyświet',3 się treść katalogu. Po wykonaniu pojawia się komunikat: "Press any Key to return to HECTOR", a potem następuje powrót do głównego menu Kasowanie zawartości bufora 19

20 W główny/n menu istnieje Komenda "C" (clear) pozwalająca skasować zawarość bufora. More się to przydać me tylko * przypadku zbierania danych lecz także, gdy wczytywane z dysku widmo jest krótsze niż to, Które jeu jeszcze obecnie w buforze. Nowo wczytane (krótsze) widmo wczytało bv SIĘ tylko do właściwego sobie fragmentu bufora, a dalej były by pozostałości z widma poprzedniego (dłuższego). W takich wypadkach lepiej bufor przed wczytaniem wyczyścić. Dla widm o identycznych długościach nie jest to potrzebne Wybór opcji dotyczących parametrów pracy Jeśli w głównym menu wciśmemy Klawisz "0" (Options) znejdziemy się w Options Menu. Na ekranie wówczas pojawi sią zbiór opcji: OPTIONS MENU creen backgr colour: ype of line." hisiogran ifl uffer for display : 3 DC buffer Самас position: 18 ain of spectra : 4896 Select option and RETURN for exit Pozwala to określić następujące warunki pracy: S - screen background color - pojawia się tylko wtedy, gdy pracujemy z kartą graficzną EGA. Określa kolor tła, na Którym chcemy pracować. Zasadniczo Kolor ten ustawiany jest na niebieski, ale wciskając Kolejno Klawisz "S" możemy przejść przez wszystkie 16 kolorów. T - type of display - Różni ludzie przyzwyczajeni są do różnego sposobu rysowania widma. Jedni wolą histogram w formie schodków inni zdecydowanie żądają punkcików przyzwyczajeni do tego przez starszego typu aparaturę. Dlatego pozwalamy użytkownikowi na wybór. Wciskając Kolejno klawisz "T" możemy wybrać odpowiadający nam typ. 20

21 -.- ч 1 '.'-* \\i\\nmh iiiiiiiiilłlllllmflłifttiimfi 6 - gain - opcja ta dotyczy zakresu przetworników, Którymi zbiera się widma. Wciskając kolejno klawisz "G" (gam) przebiegamy od 8 К do 512 kanałów. W zasadzie można by zawsze pracować z szerokością rysunku 8 K, jednak wyświetlanie nieużywanego fragmentu bufora jest stratą czasu przy odświeżaniu ekranu. Wartość domniemana jest 4 K. A - ADC buffer - opcja ta służy do określenia pozycji sprzętowego (hardware) bufora, który w kasecie СЛМЛС pośredniczy w zbieraniu danych. Wciskając kolejno klawisz "A" przebiegamy przez wszystkie stanowiska w kasecie CAHAC. Domniemane stanowisko jest 10.

22 4.6. Analnator Jeśli w głównym menu wybierzemy opcją "A" (analyzer) na ekranie pojawi się. menu analizatora: AHALVZER NU Analyzer now is -> stopped в1 - Collect data <in nearest run) to buffs* 1 nr -> 1 * buffer KS - return to Main Herm Komenda 1,2,3,4 - wybiera bufor, do którego będzie inicjowane zbieranie aa.iych w momencie uruchomienia analizatora. Komenda R (run) - uruchamia pracą analizatora. Dane zbierane są od tej po^y do oufor.3, którego numer określony był w momencie naciskania klawisza "R". Zmiana bufora w trakcie zbierania danych nie jest brana pod u* agą. Dopiero powtórne wciśnięcie klawisza powoduje tą zmianą. Uruchomienie analizatora zmienia napis: "Analyzer is now halted" na napis "Analyzer is now active". Równocześnie startuje zegar mierzący czas pomiaru. Uruchomienie pomiaru powoduje zmianą obrazu. Na ekranie pojawia się obraz bufora identyczny jak przy trybie Single Display. Jedyna różnica polega na tym, ze jest on modyfikowany napływającymi ciągle danymi z przetwornika ADC. Zauważyć można narastanie zliczeń w poszczególnych kanałach. Od tej pory tak2e obowiązują wszystkie komendy, Które mogliśmy wydawać w trybie Single Display. Dla przypomnienia ich sobie wystarczy wcisnąć klawisz "?" (help). Wciskając Klawisz "Esc" wracamy do menu analizatora. Pomiar nadal trwa mimo, ze na przykład wrócimy do głównego menu i zaczniemy pracować np. w trybie Hulti Display. Obserwując \am jednak bufor na ekranie nie zauważymy narastania zliczeń w kanałach. (Dopiero w sytuacji, gdy ekran jest rysowany na nowo - przesuwanie, zmiana skali - pojawia się nowy stan widma). Observe - Gdy wrócimy г powrotem do menu analizatora wówczas aby znowu oglądać zbieranie aktualnego widma wciskamy komendę "0" (observe). Stop - JeSli natomiast chcemy zbieranie widma zatrzymać wciskamy klawisz "S" (stop). Zatrzymuje sią wówczas także zegar i pojawia sią informacja, Zę analizator jest nieaktywny. гг

23 Clear - Jeśli chcemy skasować zawartość bufora używamy Komendy "C" (clear). Do Kasowania nie jest konieczne zatrzymanie pomiaru. nożna to zrobić bez zatrzymywania 90. Bufor po wyzerowaniu zapełnia sią po prostu oa ra;u nadchodzącymi w dalszym ciągu danymi. Po skończeniu pracy 1 zebraniu danych wciskamy Klawisz "Esc" (escape) 1 w ten sposób wracamy z menu analizatora do rnerw głównego, w którym znajduje się opisana na wstępie komenda "W (write) pozwalająca na zapisanie danych z dowolnego bufora na dysk. 5. ZaKoftczenie Jak juz na wstępie wspomnieliśmy w niniejszej pracy opisana jest wersja HECTOR 1.4. Ponieważ ciągle wprowadzane są do programu dalsze innowacje poniżej zostawiamy miejsce na notatki użytkownika dotyczące nowo wprowadzanych opcji i komend. * ш я 23

24 24