Modele transportu aerozoli atmosferycznych w ocenie środowiskowego zagrożenia
|
|
- Alojzy Przybylski
- 2 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 1, Modele transportu aerozoli atmosferycznych w ocenie środowiskowego zagrożenia Atmospheric aerosol dispersion models and their applications to environmental risk assessment. Andrzej Mazur 1(a, b, c), Jerzy Bartnicki 2 (a, d) 1(c, d), Jerzy Zwoździak 1 Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Dyrektor Instytutu: dr hab. inż. M. Ostojski 2 Norweski Instytut Meteorologiczny Dyrektor Instytutu: prof. A. Eliassen (a) koncepcja (b) symulacje komputerowe (c) opracowanie tekstu i piśmiennictwa (d) opieka merytoryczna dr Andrzej Mazur dr hab. Jerzy Bartnicki prof. dr hab. inż. Jerzy Zwoździak STRESZCZENIE Wstęp. Do prognoz rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu oraz analiz szeroko rozumianych skutków tego zjawiska powszechnie stosowane są modele dyspersji zanieczyszczeń w atmosferze. Celem pracy było zbadanie możliwości i jakości diagnozowania i prognozowania atmosferycznego transportu aerozoli w powietrzu poprzez zastosowanie modelu dyspersji w atmosferze, rozwiniętego w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) w Warszawie. Materiał i metody. Model dyspersji zanieczyszczeń atmosferycznych, sprzężony z modelami meteorologicznymi, wykorzystano w trybie diagnostycznym do symulacji przemieszczenia się chmur aerozolu uwalnianego w trakcie awarii w pobliżu miejscowości Ożydiw (Ukraina) oraz pyłu wulkanicznego podczas wybuchu wulkanu Eyjafjallajökull na Islandii. Wyniki. Określono możliwe kierunki rozprzestrzeniania się skażeń drogą powietrzną oraz orientacyjne wartości ich stężeń w atmosferze i osadzania do gleby. Analizy czasowej zmienności stężeń aerozoli w atmosferze potwierdziły, że opracowany w IMGW model stanowi efektywne narzędzie do przeprowadzania diagnozy jakości powietrza na obszarze Polski, jak i wyznaczania czasu ekspozycji na działanie chmury aerozoli dla różnych scenariuszy pogodowych. Wnioski. Rezultaty stanowią potwierdzenie tezy, że ponieważ w ocenie ryzyka środowiskowego istotna jest nie tylko bieżąca informacja o wysokości stężeń zanieczyszczeń, ale również czas ekspozycji na działanie zanieczyszczenia oraz prognoza tych wielkości, a w konsekwencji prognozowane oddziaływanie na człowieka czy ogólnie na środowisko, zatem do tego celu konieczne jest wykorzystywanie narzędzi prognostycznych, analogicznych do zaprezentowanej aplikacji. Opisywany model dyspersji jest operacyjnym narzędziem do opisu, analizy i prognozy sytuacji awaryjnych w przypadku emisji substancji niebezpiecznych. Słowa kluczowe: model dyspersji, chmura pyłu, obszar zagrożenia środowiskowego ABSTRACT Introduction. Numerical models of dispersion of atmospheric pollutants are widely used to forecast the spread of contaminants in the air and to analyze the effects of this phenomenon. The aim of the study is to investigate the possibilities and the quality of diagnosis and prediction of atmospheric transport of aerosols in the air using the dispersion model of atmospheric pollutants, developed at the Institute of Meteorology and Water Management (IMWM) in Warsaw. Material and methods. A model of the dispersion of atmospheric pollutants, linked with meteorological models in a diagnostic mode, was used to simulate the transport of the cloud of aerosols released during the crash near the town of Ożydiw (Ukraine) and of volcanic ash during the volcanic eruption of Eyjafjallajökull in Iceland. Results. Possible directions of dispersion of pollutants in the air and its concentration in the atmosphere and deposition to the soil Nadesłano: Zatwierdzono do druku: Niniejszy materiał jest udostępniony na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 PL. Pełne postanowienia tej licencji są dostępne pod:
2 8 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 1 were assessed. The analysis of temporal variability of concentrations of aerosols in the atmosphere confirmed that the model developed at IMWM is an effective tool for diagnosis of air quality in the area of Poland as well as for determination of exposure duration to the aerosol clouds for different weather scenarios. Conclusions. The results are a confirmation of the thesis, that because in the environmental risk assessment, an important element is not only current information on the level of pollution concentrations, but also the time of exposure to pollution and forecast of these elements, and consequently the predicted effects on man or the environment in general; so it is necessary to use forecasting tools, similar to presented application. The dispersion model described in the paper is an operational tool for description, analysis and forecasting of emergency situations in case of emissions of hazardous substances. Key words: air pollution dispersion model, dust cloud, environmental risk area WSTĘP Przez ostatnie kilkadziesiąt lat zanieczyszczenia atmosferyczne jako istotny czynnik środowiskowego zagrożenia zdrowia stały się problemem międzynarodowym. Tak do poznania przyczyn tego zagrożenia, jak i do jego zapobiegania, niezbędne jest tworzenie narzędzi, które umożliwiają ocenę aktualnego stanu środowiska naturalnego i prognozowanie proekologicznych działań gospodarczych i społecznych. Zgodnie z unijną dyrektywą CAFE (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady numer 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy) możliwe staje się zastosowanie różnego rodzaju modeli rozprzestrzeniania zanieczyszczeń w procesach decyzyjnych. Dyrektywa jasno określa, że tam, gdzie jest to możliwe, należy dane pomiarowe uzupełniać danymi pochodzącymi z modeli. Pozwala to na przejście z tzw. obszarów reprezentatywności punków pomiarowych na przestrzenny rozkład stężeń. Należy zauważyć, że ocena zagrożenia zdrowia środowiskowego nie ogranicza się jedynie do zobrazowania pola stężeń zanieczyszczeń. Równie istotnym zagadnieniem jest pochodzenie substancji oraz droga, jaką one przebywają wraz z masami powietrza i czas ekspozycji na te zanieczyszczenia. Do tego typu analiz powszechnie stosowane są modele transportu zanieczyszczeń w atmosferze. Jednym z poważnych problemów ekologicznych w Europie były kwaśne deszcze, spowodowane głównie emisją tlenków siarki i azotu do atmosfery [1], których szkodliwy wpływ można było również zaobserwować w rejonie tzw. Czarnego Trójkąta [2] i na południu Polski [3 4]. Dla analizy tego zjawiska użyto szeregu modeli transportu zanieczyszczeń na obszarze Europy, z których najbardziej znanym i najczęściej stosowanym jest model powstały w ramach EMEP (European Monitoring and Evaluation Programme). Początkowo, w latach osiemdziesiątych, był to stosunkowo prosty Lagrange a model trajektorii [5], a w chwili obecnej jest to skomplikowany model Eulera uwzględniający ponad 300 reakcji chemicznych [6]. Model ten stosowany jest zarówno do analizy jakości powietrza w skali od roku do kilkunastu lat, jak i do prognozy jakości powietrza w skali 5 dni [7]. Model EMEP stosowany jest również do oceny depozycji azotu do mórz europejskich [8], a przede wszystkim do Bałtyku [9], który szczególnie narażony jest na eutrofizację. W ostatnich latach problemem w całej Europie i szczególnie w Polsce jest wysoki poziom stężeń pyłów (PM10 i PM2,5) oraz ozonu. Ciekawym przykładem zastosowania modeli dyspersji tych oraz wielu innych zanieczyszczeń w rożnych skalach przestrzennych jest analiza wpływu zanieczyszczeń na zdrowie w rejonie Krakowa [10]. W celu modelowania przemieszczania się cząstek powietrza powstały różnego rodzaju modele bazujące na trajektoriach ruchu, takie jak FLEXTRA, LA- GRANTO, TRAJKS czy HYSPLIT. Są to stosunkowo proste modele lagrange owskie, nie uwzględniające konwekcji i turbulencji w atmosferze [11]. Procesy te jednak pozwalają określić dokładniej tor ruchu cząsteczek. W zależności od stanu równowagi atmosfery porcja powietrza może się wznosić lub opadać, a turbulencje często znacznie zmieniają kierunek ruchu. Rozwinięto więc modele bardziej zaawansowane, uwzględniające te zjawiska są to zarówno lagrangeowskie modele cząstek, jak np. FLEXPART [23] jak i modele eulerowskie, np. EMEP [6] i MATCH [24]. Dodatkową zaletą modeli eulerowskich jest możliwość uwzględnienia skomplikowanych reakcji chemicznych, dlatego w języku angielskim nazywa się je często Chemistry Transport Models (CTM). Obecnie elementy modelowania mają coraz większe znaczenie w podejmowaniu decyzji i zarządzaniu środowiskiem. Celem pracy jest przedstawienie dwóch różnych aplikacji modelu transportu i rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń, w tym aerozoli w atmosferze. Istotne jest bowiem nie tylko samo
3 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 1 9 oddziaływanie aerozoli na człowieka, czy ogólnie na środowisko, ale również czas ekspozycji na te zanieczyszczenia, niezbędny do oceny ryzyka środowiskowego. MATERIAły I METody BAdAń W pracy wykorzystano model opracowany w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) [12], który może być stosowany do diagnostycznej analizy transportu różnego rodzaju zanieczyszczeń (np. związki zakwaszające, metale ciężkie i trwałe związki organiczne) na obszarze Europy w skali wielu lat. W zastosowaniach operacyjnych model dyspersji sprzężony jest z modelem lub modelami meteorologicznymi. Szczegóły dotyczące zasady działania modelu operacyjnego IMGW, obszar jego obliczeń, a także przykłady jego zastosowania przedstawiono w pracy [12]. Obecnie model ten wykorzystano do symulacji chmury aerozolu uwalnianego w trakcie awarii w pobliżu miejscowości Ożydiw (Ukraina) oraz w trakcie wybuchu wulkanu Eyjafjallajökull na Islandii. WyNIkI BAdAń Wypadek w ożydiw 16 lipca 2007 w pobliżu miejscowości Ożydiw (Ozhidiv) w obwodzie lwowskim na Ukrainie wykoleił się pociąg towarowy wiozący z Kazachstanu do Polski silnie toksyczny, tzw. żółty fosfor. Z torów wypadło 15 cystern, sześć z nich stanęło w płomieniach, a do atmosfery w wyniku wypadku uwolniła się chmura niebezpiecznych aerozoli. Ze strefy bezpośredniego zagrożenia ewakuowano około 900 osób. W rejonie sąsiadującym ze strefą najbardziej zagrożoną mieszkało około 11 tysięcy osób. Pierwsze doniesienia porównywały ten wypadek do katastrofy w Czarnobylu, jednakże rozwój sytuacji nie potwierdził tak czarnego scenariusza. Dla zobrazowania sytuacji meteorologicznej po wypadku, na ryc. 1 przedstawiono dwie trzydniowe prognozy trajektorii ruchu powietrza wychodzących z miejsca katastrofy (24.76 E, N, poziom poziom 950 hpa), w odstępie trzech godzin. Trajektorie zostały obliczone z wykorzystaniem operacyjnych danych meteorologicznych (prognoz) z modelu COSMO. Widać z nich, iż do momentu ugaszenia pożaru (18 lipca) nad Polskę mogły dotrzeć zanieczyszczenia uwolnione do atmosfery w ciągu tego całego okresu. Najbardziej prawdopodobny był zwłaszcza napływ nad terytorium Polski w okresie lipca. Pokazuje to Ryc. 1: (1), odpowiadająca prognozie z 16 lipca (trajektorie z dnia 18 i 19 lipca), (2) prognoza z 17 lipca na dzień następny, czyli 18 lipca. Sytuacja rzeczywista dość dobrze została odzwierciedlona przez prognozy, do tego stopnia, iż po początkowej fazie incydentu, kiedy ruch powietrza był stosunkowo korzystny dla Polski w kierunku wschodnim i południowo-wschodnim prognozowana wcześniej zmiana kierunku wiatru na wschodni została potraktowana jako dzwonek alarmowy i niejako wymusiła podjęcie działań w zakresie ochrony kraju przed skażeniami. W związku z tym przeprowadzono symulację rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń, będącą efektem wypadku. Wykorzystując operacyjne dane meteorologiczne, po niezbędnym przetworzeniu danych wejściowych w wyniku obliczeń odtworzony został transport atmosferyczny chmury skażenia od 16 do 20 lipca Przyjęto, że około 50 ton produktów spalania (1) (2) Ryc. 1. Trajektorie wychodzące z miejsca wypadku na Ukrainie: (1) , 12:00 UTC, (2) , 12:00 UTC. Objaśnienia w tekście Fig. 1. Trajectories from the place of an accident in Ukraine: (1) , 12:00 UTC, (2) , 12:00 UTC. Explanations are referred to in the text
4 10 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 1 fosforu (głównie dekatlenku fosforu P 4 O 10 i/lub ortofosforanów PO 4 13 w postaci aerozolu) mogło dostać się do atmosfery w ciągu 48 godzin emisji. Przy takim założeniu można było przyjąć odpowiednie współczynniki osadzania i wymywania analogiczne jak w przypadku siarczanów (SO 4 12 ) z uwagi na fizyczne podobieństwa tych związków. Zgodnie z rezultatami obliczeń wielkość stężenia maksymalnego w epicentrum katastrofy wyniosła około 5 mg/m 3, natomiast nad obszarem Polski w przybliżeniu 3 μg/m 3. Na Ryc. 2 przedstawiono rozwój chmury zanieczyszczeń w czasie. Podsumowując, zgodnie z przedstawionymi wynikami symulacji, do Polski zanieczyszczenia mogły napływać od 19 lipca, podobnie, jak przewidywano na podstawie prognoz trajektorii. Również obszary, nad które mogła napłynąć chmura skażeń, zgodne są w obydwu przypadkach prognoz (Polska południowo-wschodnia, głównie województwa podkarpackie i małopolskie). Ilościową weryfikację wykonanych symulacji będzie można przeprowadzić dopiero w momencie, gdy (i jeżeli) dostępne będą wyniki pomiarów w terenie, zwłaszcza na terenie Polski. Dotychczas dane te nie zostały opublikowane. (1) (2) (3) (4) (5) (6)
5 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No (7) (8) (9) (10) Ryc. 2. Dyspersja chmury aerozoli z wypadku w Ożydiw dla terminów: (1) , 18:00 UTC, (2) , 00:00 UTC (2), (3) , 12:00 UTC, (4) , 00:00 UTC, (5) , 12:00 UTC, (6) , 00:00 UTC, (7) , 12:00 UTC, (8) , 00:00 UTC, (9) , 00:00 UTC i (10) , 00:00 UTC. Jednostki procent wartości maksymalnej stężenia aerozolu fosforanów (5 mg/m 3 ) Fig. 2. Dispersion of an aerosol cloud from the accident in Ozydiw: (1) , 18:00 UTC, (2) , 00:00 UTC (2), (3) , 12:00 UTC, (4) , 00:00 UTC, (5) , 12:00 UTC, (6) , 00:00 UTC, (7) , 12:00 UTC, (8) , 00:00 UTC, (9) , 00:00 UTC i (10) , 00:00 UTC. Units- the percent of maximum concentration of phosphate aerosol (5 mg/m 3 ) Erupcja wulkanu Eyjafjallajökull 26 lutego 2010 roku Islandzki Instytut Meteorologiczny, za pomocą przyrządów GPS zlokalizowanych w okolicach Porvaldseyri około 15 kilometrów na południowy wschód od miejsca późniejszej erupcji stwierdził, że doszło do przemieszczenia się skorupy ziemskiej o 3 cm w kierunku południowym, z czego 1 cm przemieszczenia miał miejsce w przeciągu ostatnich czterech dni. Ta aktywność sejsmiczna została wywołana przez ciśnienie powstające przy przesuwaniu się magmy spod skorupy ziemskiej do komory wulkanu. Nasilenie aktywności sejsmicznej rejestrowano pomiędzy 3 i 5 marca. Natomiast ostatecznie pierwsza erupcja wulkanu Eyjafjallajökull nastąpiła 20 marca Ta i następne erupcje wprowadziły do atmosfery chmury pyłów wulkanicznych, które spowodowała zakłócenia lotów na terenie całej północnej Europy. Zetknięcie się lawy o temperaturze 1200 C z dnem lodowca o grubości 200 m, spowodowało szybkie topienie się lodu i następnie parowanie powstałej wody, doprowadzając do powstania chmury, składającej się głównie z pary wodnej i mikroskopijnej wielkości cząsteczek szkła, które zagrażają bezpieczeństwu samolotów odrzutowych (loty z głównych lotnisk zostały zawieszone 15 kwietnia 2010). W porównaniu z pierwszym wybuchem, ten drugi, którego początek ustalono na 08:15 UTC w dniu 15 kwietnia 2010, miał dziesięć do dwudziestu razy większą siłę. Na ryc. 3 zaprezentowano przygotowywaną w trybie operacyjnym prognozę przemieszczania się chmury pyłów wulkanicznych, jak również obrazy satelitarne, przedstawiające rzeczywistą dyspersję chmury pyłów wulkanicznych.
6 12 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 1 (1) (2) (3) (4)
7 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No (5) Ryc. 3. Rozprzestrzenianie się chmury pyłów wulkanicznych w wyniku drugiej erupcji wulkanu. Z lewej obraz satelitarny (białe strzałki pokazują obszar zajmowany przez chmurę pyłów), z prawej operacyjna prognoza dyspersji chmury pyłów: (1) , 08:15 UTC, (2) , 11:45 UTC, (3) , 23:45 UTC, (4) , 11:45 UTC, (5) , 23:45 UTC. Maksymalne prognozowane wartości stężeń zobrazowane na rysunkach osiągają nawet 12 mg/m 3 w odcieniach od ciemnoszarego do czarnego (wprowadzono zakaz lotów przy stężeniach pyłu ponad 2 mg/m 3 ) Fig. 3. Dispersion of the volcanic ash cloud from the second eruption. Left a satellite image (white arrows show the area occupied by ash); right potential dispersion of the ash cloud: (1) , 08:15 UTC, (2) , 11:45 UTC, (3) , 23:45 UTC, (4) , 11:45 UTC, (5) , 23:45 UTC. The predicted maximum concentrations reached values as high as 12 mg/m 3 shades of dark gray to black colors (volcanic eruption forced the flight bans when the ash concentration was above 2 mg/m 3 ) dyskusja Środowiskowe oddziaływanie aerozoli w atmosferze było przedmiotem badań wielu ośrodków naukowych na świecie [m.in ]. Powszechnie już wiadomo, że pył z aerozolu atmosferycznego o średnicach cząstek poniżej 2,5 μm (PM2,5) może osadzać się w dolnych partiach układu oddechowego ze względu, że łatwo penetruje jego górne odcinki. Ten fakt zaważył o ustanowieniu nowych standardów jakości powietrza w odniesieniu do pyłów zawieszonych. Polskie i europejskie normy dopuszczalne dla PM2,5 odnoszą się do wartości średnich rocznych (25 μg/m 3 ), natomiast dla pyłu PM10 (o średnicach cząstek poniżej 10 m) zarówno do wartości średnich rocznych (40 μg/m 3 ), jak i średnich dobowych (50 μg/m 3, dopuszczalna liczba przekroczeń 35 dni w roku). Standardy WHO są znacznie ostrzejsze. Zalecane stężenie roczne PM10 wynosi 20 μg/m 3, PM2,5 10 μg/m 3, natomiast 24- godzinne stężenie PM2,5 25 μg/m 3. Liczne badania epidemiologiczne wskazują na istnienie zależności pomiędzy rejestrowanymi poziomami zanieczyszczeń powietrza a zaburzeniami czynnościowymi układu oddechowego lub krwionośnego [18 20]. W szeregu publikacji dowodzi się nawet, że istnieje ścisły związek między wzrostem stężenia pyłu PM10 czy PM2,5 w atmosferze a wzrostem śmiertelności z powodu chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego [m.in. 17, 20]. Chociaż wielu badaczy podchodzi do tych wyników sceptycznie i uważa, że brak jest jasnych dowodów na zwiększoną zachorowalność, np. na astmę oskrzelową w wyniku zanieczyszczenia atmosfery, to jednak w większości są zgodni, że zapylenie powietrza podwyższa ryzyko występowania objawów świadczących o zaburzeniach oddechowych, zwłaszcza wśród dzieci i osób starszych. Może nastąpić ograniczenie przepływu powietrza (obturacja) powiązane z wystąpieniem stanów zapalnych na skutek działania szkodliwych substancji. Grahame i Schlesinger [15] w podsumowaniu swojej pracy przeglądowej stwierdzili, że istnieje wiele popartych dowodów na toksyczne oddziaływanie różnych form pyłów na człowieka, jednak wciąż niewiadomo, które cząstki są za to najbardziej odpowiedzialne. W związku z tym konieczna jest kontrola poziomu stężeń aerozoli w atmosferze oraz ich czasowa i przestrzenna zmienność. W pracy przedstawiono dwie aplikacje operacyjnego modelu atmosferycznego transportu zanieczyszczeń, ściśle powiązanego z operacyjnymi modelami meteorologicznymi, dostępnymi aktualnie w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Model ten uwzględnia najważniejsze procesy związane z emisją, transportem atmosferycznym, przemianami chemicznymi i radioaktywnymi oraz depozycja suchą i mokrą zanieczyszczeń. Może on być
8 14 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 1 stosowany zarówno do aplikacji prognostycznych, jak i diagnostycznych. Został w trakcie poprzednich prac zweryfikowany na obszernej grupie danych pomiarowych [12], wykazując dobrą zgodność wyników obliczeń z pomiarami dla wszystkich analizowanych zanieczyszczeń. Zgodność ta jest dobra zarówno dla symulacji transportu atmosferycznego związków zakwaszających i metali ciężkich na terenie Polski w skali roku [12], jak i dla symulacji incydentów emisyjnych na obszarze Europy, w skali kilku dni, dla pyłów, substancji radioaktywnych i śladowych. Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń, od emisji poprzez dyspersję w powietrzu, przemiany chemiczne i depozycję, w dalszym ciągu stanowi problem nie tylko na skalę krajową, ale również międzynarodową. Dotyczy to zarówno incydentów i katastrof emisyjnych, jak i długotrwałych procesów emisji transportu depozycji, których skutkiem jest pogorszenie jakości atmosfery i zagrożenie dla zdrowia człowieka. O skali i powadze problemu świadczą rozliczne protokoły i umowy zawierane w ostatnich latach, a dotyczące przede wszystkim ograniczania emisji oraz rozprzestrzeniania zanieczyszczeń drogą powietrzną. Jest to potwierdzenie wagi, jaką do problemu środowiskowego zagrożenia zdrowia przywiązują rządy większości krajów, szczególnie europejskich. W niniejszej pracy przedstawiono również jeden ze sposobów analizy trajektorii cząstek powietrza transportujących zanieczyszczenia. Związany on był z analizą trajektorii chmury aerozoli w sytuacjach incydentalnych (trajektorie do przodu). Jest to prosta i dokładna metoda, która szybko pozwala ustalić przewidywany obszar zagrożenia i czas ekspozycji na zanieczyszczenia. Drugim sposobem jest analiza dużej ilości trajektorii wstecznych i grupowanie wyników (tak zwany clustering, analiza skupień). Jest to metoda statystyczna często stosowana w geostatystyce i badaniu zanieczyszczeń powietrza. Polega ona na analizie struktury i redukcji zbioru danych poprzez łączenie podobnych elementów Wykorzystuje się ją z powodzeniem do identyfikacji źródeł pochodzenia zanieczyszczeń oraz do wyznaczania obszaru zagrożonego podwyższonymi stężeniami zanieczyszczeń w powietrzu. WNIoSkI Opracowany w IMGW, zweryfikowany i przetestowany model atmosferycznego transportu zanieczyszczeń stanowi ważne operacyjne narzędzie, służące do opisu i analizy sytuacji awaryjnych w przypadku emisji substancji niebezpiecznych. Jest równie przydatny do sporządzania analiz, prognoz jakości powietrza na obszarze Polski, jak i wyznaczania czasu ekspozycji na zanieczyszczenia dla różnych scenariuszy pogodowych, co jest istotne z punktu widzenia oceny środowiskowego zagrożenia zdrowia. Źródło finansowania: Umowa trójstronna między Ministerstwem Środowiska, Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej i Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowym Instytutem Badawczym o dotację celową na finansowanie Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej nr 43/DE/2013. PIŚMIENNICTWo 1. Alcamo J. i Bartnicki J. (ed.): Atmospheric computations to assess acidification in Europe: work in progress. IIASA Research Report RR-86-5, Zwoździak J.: Metody prognozy i analizy stężeń zanieczyszczeń w powietrzu w regionie Czarnego Trójkąta. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Zwoździak J., Zwoździak A., Kmieć G. i wsp.: Some observations of pollutant fluxes over the Sudeten, south-western Poland. Water, Air and Soil Pollut.1995: 85: Zwoździak J., Gzella A. i Zwoździak A.: Tendencje zmian stężeń SO2 w powietrzu w Górach Izerskich. Archiwum Ochrony Środowiska. 2000: 26: Eliassen A., Saltbones J.: Modelling of long-range transport of sulphur over Europe: A two year model run and some model experiments. Atmospheric Environment 1983: 17: Simpson D., Benedictow A., Berge H. i wsp.: The EMEP MSC- W chemical transport model Part 1: Model description. Atmos. Chem. Phys. Discuss. 2012: 12: EMEP Status Report: Transboundary acidification, eutrophication and ground level ozone in Europe in Joint MSC-W & CCC & CEIP Report 1/2012. Meteorological Synthesizing Centre West. Oslo, Norway, Bartnicki J., Fagerli H.: Airborne load of nitrogen to European Seas. Ecological Chemistry and Engineering S. 2008: 15: Bartnicki J., Semeena V.S., Fagerli H.: Atmospheric deposition of nitrogen to the Baltic Sea in the period Atmos. Chem. Phys. 2011: 11: Łobocki L., Strużewska J., Zdunek M. i wsp. Multiscale meteorological modelling for the Health effects of air pollution an integrated methodology project in Kraków, Poland (W: Granier C., P. Monks, O. Tarasova, S. Tuncel, P. Borrell [eds.] Air Quality in Eastern Europe. ACCENT/JRC Expert Workshop. ACCENT Secretariat, Report , Urbino, Włochy). 11. Stohl A., Burkhart J. F., Eckhardt S. i wsp.: An integrated internet-based system for analyzing the influence of emission sources and atmospheric transport on measured concentrations of trace gases and aerosols. Norwegian Institute for Air Research, Kjeller Mazur A.: Zunifikowany model atmosferycznego transportu zanieczyszczeń dla Polski. Rozprawa doktorska, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa 2008.
9 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No Pope C.A., Burnett R.T., Thun M.J. i wsp.: Lung cancer, cardiopulmanory mortality and long-term exposure to fine particulate air pollution. JAMA 2002; 287: Rabczenko D., Wojtyniak B., Wysocki M. i wsp.: Krótkookresowy wpływ zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego dwutlenkiem siarki, pyłami zawieszonymi i dwutlenkiem azotu na umieralność mieszkańców miast w Polsce, Przegl. Epidemiol. 2005; 59: Grahame T.J., Schlesinger R.B.: Evaluating the health risk from secondary sulfates in Eastern North American regional ambient air particulate matter. Inhalation Toxicology 2005: 17: Ebelt, S.T., Wilson, E.W., Brauer, M.:Exposure to ambient and nonambient components of particulate matter: a comparison of health effects. Epidemiology 2005; 16: Neuberger M., Rabczenko D., Moshammer H.: Extended effects of air pollution on cardiopulmonary mortality in Vienna. Atmos. Environ. 2007; 41: WHO (World Health Organization) Europe. Air quality guidelines for particulate matter, ozone, nitrogen dioxide and sulfur dioxide. Global Update Geneva WHO (World Health Organization) Europe. Health risk of PM from long range transboundary air pollution, Copenhagen Liang W.M., Wei H.Y., Kuo H.W.: Association between daily mortality from respiratory and cardiovascular diseases and air pollution in Taiwan. Environ. Res. 2009; 109: Ashmore M.R., Dimitroulopoulou C.: Personal exposure of children to air pollution. Atmos. Environ. 2009; 43: Zwoździak A., Sówka I., Zwoździak J. i wsp.: Analiza zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 w aspekcie potencjalnego ryzyka utraty zdrowotności mieszkańców Wrocławia. Medycyna Środowiskowa 2010; 13: Stohl, A., Forster, C., Frank i wsp.: Technical note: The Lagrangian particle dispersion model FLEXPART version 6.2., Atmos. Chem. Phys., 5, , Robertson L., J. Langner: An Eulerian Limited-Area atmospheric transport model. Journal of Applied Meteorology, 38: , Adres do korespondencji: Andrzej Mazur Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Warszawa, ul. Podleśna 61 tel. (22)
Zanieczyszczenia powietrza w Polsce. Zagrożenia zdrowotne
Zanieczyszczenia powietrza w Polsce Zagrożenia zdrowotne Health and Environment Alliance, 2015 Główne źródła zanieczyszczeń powietrza Do głównych źródeł zanieczyszczeń powietrza w Polsce zaliczamy: Emisje
European Monitoring and Evaluation Programme (EMEP) cele, zadania, zobowiązania krajów członkowskich
European Monitoring and Evaluation Programme (EMEP) cele, zadania, zobowiązania krajów członkowskich dr inż. Grażyna Mitosek Instytut Ochrony Środowiska PIB IOŚ-PIB, Warszawa 21 marca 2011 1 Cele programu
Energetyka węglowa a zdrowie. Paulina Miśkiewicz Michał Krzyżanowski
Energetyka węglowa a zdrowie World Health Organization - WHO Światowa Organizacja Zdrowia jest wyspecjalizowaną agendą ONZ powołaną do rozwiązywania problemów międzynarodowych w zakresie zdrowia publicznego.
Monitoring i ocena środowiska
Monitoring i ocena środowiska Monika Roszkowska Łódź, dn. 12. 03. 2014r. Plan prezentacji: Źródła zanieczyszczeń Poziomy dopuszczalne Ocena jakości powietrza w Gdańsku, Gdyni i Sopocie Parametry normowane
KONFERENCJA: PROPOZYCJE ZMIAN PRAWNYCH, MAJĄCYCH
KONFERENCJA: PROPOZYCJE ZMIAN PRAWNYCH, MAJĄCYCH NA CELU POPRAWĘ JAKOŚCI POWIETRZA W POLSCE ZAGROŻENIA ZDROWOTNE MIESZKAŃCÓW WARSZAWY ZWIĄZANE Z EKSPOZYCJĄ NA ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA POCHODZENIA KOMUNIKACYJNEGO
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań Łukasz Adamkiewicz Health and Environment Alliance (HEAL) 10 Marca 2014, Kraków HEAL reprezentuje interesy Ponad 65 organizacji członkowskich
STRESZCZENIE. 1. Wprowadzenie
TRENDY ZMIAN STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO W WYBRANYCH UZDROWISKACH DOLNEGO ŚLĄSKA PO MODERNIZACJI NAJWIĘKSZYCH ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH W REGIONIE Anna ZWOŹDZIAK, Izabela SÓWKA, Jerzy
Wdrożenie dyrektywy IED realne koszty i korzyści dla środowiska? Marzena Jasińska - Łodyga Grupa Ożarów S.A.
Wdrożenie dyrektywy IED realne koszty i korzyści dla środowiska? Marzena Jasińska - Łodyga Grupa Ożarów S.A. Historia Zakładu Czerwiec 1974 decyzja o powołaniu Cementowni Ożarów Listopad 1977 - uruchomienie
Jakość powietrza w Polsce na tle Europy
Monitoring jakości powietrza w systemie Państwowego Monitoringu Środowiska Jakość powietrza w Polsce na tle Europy PODSYSTEMY: 1. Monitoring jakości powietrza 2. Monitoring jakości wód 3. Monitoring jakości
GRUPA ROBOCZA. Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami. dr hab. Wojciech MILL mgr Tomasz PECKA
Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami GRUPA ROBOCZA ds. ODDZIAŁYWAŃ (WGE) Konwencji w sprawie Transgranicznego Zanieczyszczania Powietrza na Dalekie Odległości aktywność strony polskiej dr
Aby jakość powietrza w województwie łódzkim służyła dobremu zdrowiu. Skąd się bierze zanieczyszczenie powietrza i czym ono jest?
Aby jakość powietrza w województwie łódzkim służyła dobremu zdrowiu Skąd się bierze zanieczyszczenie powietrza i czym ono jest? Zanieczyszczenie powietrza to termin ogólny, warto więc sprecyzować z jakimi
PERSPEKTYWY ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU TRANSPORTU DROGOWEGO W POLSCE DO 2030 ROKU
Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Tadeusz Pindór Mariusz Trela PERSPEKTYWY ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU TRANSPORTU DROGOWEGO W POLSCE DO 2030 ROKU Tadeusz Pindór, dr hab. inż. Akademia Górniczo-Hutnicza Mariusz
METODA OGÓLNEJ OCENY STANU ŚRODO- WISKA OBSZARÓW WIEJSKICH NA PODSTAWIE INFORMACJI Z BANKU DANYCH REGIONALNYCH GUS I OSZACOWAŃ PROGRAMU EMEP
Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Jan Cetner Kazimierz Dyguś Marta Ogonowska Jerzy Wojtatowicz METODA OGÓLNEJ OCENY STANU ŚRODO- WISKA OBSZARÓW WIEJSKICH NA PODSTAWIE INFORMACJI Z BANKU DANYCH REGIONALNYCH
Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych
Program Wieloletni Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych Etap II Przegląd wytycznych i zalecanych rozwiązań pod kątem wykorzystania
KONFERENCJA: JAK DBAĆ O CZYSTE
KONFERENCJA: JAK DBAĆ O CZYSTE POWIETRZE W POLSKICH AGLOMERACJACH? WYBRANEASPEKTYJAKOŚCI POWIETRZA WMIASTACH Artur Jerzy BADYDA 2 Problemy jakości powietrza PROBLEMYJAKOŚCIPOWIETRZA ozanieczyszczenie powietrza
ISSN 1505-7054. W numerze: Content: 2014 Vol. 17 No. 1 www.medycynasrodowiskowa.pl
ISSN 1505-7054 2014 Vol. 17 No. 1 www.medycynasrodowiskowa.pl W numerze: Aerozole atmosferyczne Nowotwory ORL w środowisku Skażenie powietrza kadmem Wapń w nasieniu ludzkim Narażenie na infradźwięki Opalanie
TARGI POL-ECO-SYSTEM strefa ograniczania niskiej emisji października 2015 r., Poznań JAKOŚĆ POWIETRZA W POLSCE
USTAWA ANTYSMOGOWA Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP JAKOŚĆ POWIETRZA W POLSCE Europejska Agencja Środowiska (EEA) w raporcie Jakość powietrza w Europie 2013 wymienia Polskę jako jedno z najbardziej zanieczyszczonych
Aproksymacja stężeń zanieczyszczeń powietrza za pomocą neuronowych modeli szeregów czasowych
Inżynieria i Ochrona Środowiska 2009, t. 12, nr 3, s. 231-239 Szymon HOFFMAN Politechnika Częstochowska, Katedra Chemii, Technologii Wody i Ścieków ul. Dąbrowskiego 69, 42-200 Częstochowa Aproksymacja
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 30, 2007 r. Wojciech Mill, Adrian Schlama
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 30, 2007 r. Wojciech Mill, Adrian Schlama ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKONANIA PRZEZ POLSKĘ PRZEJŚCIOWEGO CELU EKOLOGICZNEGO DYREKTYWY PUŁAPOWEJ ANALYSIS OF THE CAPACITY
USTAWA ANTYSMOGOWA. Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP
USTAWA ANTYSMOGOWA Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP JAKOŚĆ POWIETRZA W POLSCE Europejska Agencja Środowiska (EEA) w raporcie Jakość powietrza w Europie 2013 wymienia Polskę jako jedno z najbardziej zanieczyszczonych
POMIAR BIOKONCENTRACJI ZANIECZYSZCZEŃ W OCENIE SKAŻENIA ŚRODOWISKA, NARAŻENIA ORGANIZMÓW ORAZ PROGNOZOWANIU EKOLOGICZNYCH EFEKTÓW ZANIECZYSZCZEŃ
Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Elżbieta Bonda-Ostaszewska POMIAR BIOKONCENTRACJI ZANIECZYSZCZEŃ W OCENIE SKAŻENIA ŚRODOWISKA, NARAŻENIA ORGANIZMÓW ORAZ PROGNOZOWANIU EKOLOGICZNYCH EFEKTÓW ZANIECZYSZCZEŃ
VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA
VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA Monitoring of rainfall chemistry and of the deposition of pollutants to the ground Przygotowano w oparciu o zlecone
Wprowadzenie. Izabela SÓWKA, Yaroslav BEZYK, Łukasz PACHURKA
Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska nr 68, 2015: 178 192 (Prz. Nauk. Inż. Kszt. Środ. 68, 2015) Scientific Review Engineering and Environmental Sciences No 68, 2015: 178 192 (Sci. Rev.
NOTATKA SŁUŻBOWA. dot. zagrożenia chmurą pyłu wulkanicznego z nad Islandii na terytorium Polski
Warszawa, dnia.. 2010 r. NOTATKA SŁUŻBOWA dot. zagrożenia chmurą pyłu wulkanicznego z nad Islandii na terytorium Polski Chmury pyłu wywołane erupcją islandzkiego wulkanu Eyjafjallajoekull spowodowały wstrzymanie
Znaczenie modelowania w ocenie jakości powietrza. EKOMETRIA Sp. z o.o.
Znaczenie modelowania w ocenie jakości powietrza EKOMETRIA Sp. z o.o. Metody oceny wstępnej i bieżą żącej Pomiary (automatyczne, manualne, wskaźnikowe) Modelowanie Obiektywne szacowanie emisji Modelowanie
ZAPYTANIE OFERTOWE. na wykonanie zadania
SO/12/2014 Katowice, 17.01.2014 r. ZAPYTANIE OFERTOWE na wykonanie zadania Główny Instytut Górnictwa w Katowicach Lider projektu pt.: TAB! - Take A Breath! - Adaptation Actions to reduce adverse health
Niska emisja sprawa wysokiej wagi
M I S EMISJA A Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Suwałkach Sp. z o.o. Niska emisja sprawa wysokiej wagi Niska emisja emisja zanieczyszczeń do powietrza kominami o wysokości do 40 m, co prowadzi do
Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami
Seweryn SPAŁEK Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami MONOGRAFIA Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Gliwice 2004 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 1. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI W ORGANIZACJI 13 1.1. Zarządzanie
ANALIZA STĘŻEŃ I SKŁADU PYŁU ZAWIESZONEGO NA WYBRANYCH OBSZARACH WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
zanieczyszczenia powietrza, pył zawieszony, Dolny Śląsk Łukasz PACHURKA, Izabela SÓWKA, Magdalena FORTUNA, Anna ZWOŹDZIAK* ANALIZA STĘŻEŃ I SKŁADU PYŁU ZAWIESZONEGO NA WYBRANYCH OBSZARACH WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
Przedmioty realizowane w ramach studiów na różnych Wydziałach SGGW:
Przedmioty realizowane w ramach studiów na różnych Wydziałach SGGW: AGROMETEOROLOGIA/ AGROMETEOROLOGY atmosfera oraz powierzchnia czynna - atmosfera. Promieniowanie Słońca, Ziemi i atmosfery; rola promieniowania
ZAPYTANIE OFERTOWE. na wykonanie zadania
SO/10/2014 Katowice, 17.01.2014 r. ZAPYTANIE OFERTOWE na wykonanie zadania Główny Instytut Górnictwa w Katowicach Lider projektu pt.: TAB! - Take A Breath! - Adaptation Actions to reduce adverse health
HEAL Polska - Health and Environment Alliance
Warszawa, 10.02.15 r. Uwagi do projektu Rozporządzenia Ministerstwa Gospodarki w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych Dnia 23 stycznia Ministerstwo Gospodarki przekazało do konsultacji społecznych
Koszty ekonomiczne zanieczyszczeń powietrza na wybranych przykładach
Koszty ekonomiczne zanieczyszczeń powietrza na wybranych przykładach Weronika Piestrzyńska HEAL Polska Modelowanie: Ł. Adamkiewicz, dr A. Badyda Warszawa, 21 kwietnia 2016 HEAL reprezentuje interesy: ponad
POWIETRZE. 1. Presja POWIETRZE
9 1. Presja Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest emisja antropogeniczna, na którą składa się emisja z działalności przemysłowej, z sektora bytowego oraz emisja komunikacyjna. W strukturze całkowitej
Zgodnie z rozporządzeniem wczesne wykrywanie skażeń promieniotwórczych należy do stacji wczesnego ostrzegania, a pomiary są prowadzone w placówkach.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych Joanna Walas Łódź, 2014
Jakość danych pomiarowych. Michalina Bielawska, Michał Sarafin Szkoła Letnia Gdańsk
Jakość danych pomiarowych Michalina Bielawska, Michał Sarafin Szkoła Letnia 22.09.2011 Gdańsk Weryfikacja wyników pomiarowych Celem weryfikacji wyników jest potwierdzenie poprawności wyników pomiarów.
POWIETRZE INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W MIEŚCIE STALOWA WOLA. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Tarnobrzegu
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Tarnobrzegu INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W MIEŚCIE STALOWA WOLA POWIETRZE 2014 r. Obowiązek wykonywania pomiarów i oceny jakości powietrza
System pomiarów jakości powietrza w Polsce
System pomiarów jakości powietrza w Polsce Pomiary i oceny jakości powietrza Podstawa prawna: Przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska oraz rozporządzenia wykonawcze określają system prawny w jakim funkcjonuje
Moduł meteorologiczny w serwisie CRIS
Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Moduł meteorologiczny w serwisie CRIS Czesław Kliś Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Projekt finansowany ze środków funduszy
Ocena jakości powietrza w Polsce dziś i jutro
Ocena jakości powietrza w Polsce dziś i jutro Barbara Toczko Departament Monitoringu, Ocen i Prognoz Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Białystok, 5 grudnia 2006 r. System oceny jakosci powietrza w
OCENA TRANSGRANICZNEGO NAP YWU WYBRANYCH ZANIECZYSZCZE POWIETRZA NA OBSZAR POLSKI ASSESSMENT OF TRANSBOUNDARY FLUXES OF AIR POLLUTION ON POLAND
Ochrona årodowiska i ZasobÛw Naturalnych nr 28, 2005 r. Wojciech Mill OCENA TRANSGRANICZNEGO NAP YWU WYBRANYCH ZANIECZYSZCZE POWIETRZA NA OBSZAR POLSKI ASSESSMENT OF TRANSBOUNDARY FLUXES OF AIR POLLUTION
INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W SZCZECINIE www.wios.szczecin.pl SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W SZCZECINIE www.wios.szczecin.pl SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM Międzyzdroje, XR-PRM V5 6-7 october września 2004 2007 r. PROCES DOSTOSOWYWANIA
Pył jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych, zawieszonych w powietrzu, będących mieszaniną
Adrianna Król 1 Pył jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych, zawieszonych w powietrzu, będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. 2
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Zuzanna Bielec WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm 1954-1993 LONG-TERM VARIABILITY
TARGI POL-ECO-SYSTEM 2015 strefa ograniczania niskiej emisji 27-29 października 2015 r., Poznań
Anna Chlebowska-Styś Wydział Monitoringu Środowiska Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu 1. Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska. 2. Podstawy prawne monitoringu powietrza w Polsce.
POJĘCIA PODSTAWOWE. zanieczyszczenia stałe. PYŁ (Zapylenie, opad pyłu) MGŁA- AEROZOLE GAZY, PARY. ATMOSFERA ciekłe. zanieczyszczenia gazowe
POJĘCIA PODSTAWOWE Środowisko i jego elementy. Zanieczyszczenia środowiska. Klasyfikacja. 1. Podział ze względu na źródło emisji -antropogenne (sztuczne) -biogenne (naturalne). 2. Podział ze względu na
Druga pięcioletnia ocena jakości powietrza z określeniem wymagań w zakresie systemu ocen rocznych dla SO 2, NO 2, NO x, PM10, Pb, CO, C 6 H 6 i O 3
Druga pięcioletnia ocena jakości powietrza z określeniem wymagań w zakresie systemu ocen rocznych dla SO 2, NO 2, NO x, PM10, Pb, CO, C 6 H 6 i O 3 Poznań 2007 1. Wstęp Na mocy art. 88 ustawy Prawo ochrony
Sprawozdanie z wykonania umowy WFOŚ/D/357/254/2013
Sprawozdanie rzeczowe z wykonania zadania Wdrożenie wymagań wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości powietrza i czystego powietrza dla Europy. Zakres zadania obejmował
Ocena roczna jakości powietrza w województwie pomorskim - stan w 2014 roku
Ocena roczna jakości powietrza w województwie pomorskim - stan w 2014 roku Adam Zarembski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku WYDZIAŁ MONITORINGU www.gdansk.wios.gov.pl Pomorski Wojewódzki
ROLA SYSTEMÓW MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W ZARZĄDZANIU AGLOMERACJĄ MIEJSKĄ
KONGRES INNOWACJI POLSKICH ROLA SYSTEMÓW MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W ZARZĄDZANIU AGLOMERACJĄ MIEJSKĄ Kraków, 10 marca 2015 r. Artur Jerzy BADYDA 2 Wprowadzenie DEMOGRAFIA ow 1800 roku na Ziemi żyło
The list of 20 abstracts, prepared in March 2005 CIS (994-1013) [Nr 31]
The list of 20 abstracts, prepared in March 2005 CIS (994-1013) [Nr 31] 994. pracy w Polsce do standardów Unii Europejskiej : Część A. Program realizacji badań naukowych i prac rozwojowych 1.01 31.12.2002.
XII International PhD Workshop OWD 2010, 23 26 October 2010. Metodyka pozyskiwania i analizy wyników badań symulacyjnych ścieżek klinicznych
XII International PhD Workshop OWD 2010, 23 26 October 2010 Metodyka pozyskiwania i analizy wyników badań symulacyjnych ścieżek klinicznych Methodology of Acquiring and Analyzing Results of Simulation
M NG Katowice, r. Powiadomienie o jakości powietrza w województwie śląskim BIEŻĄCE INFORMACJE ZE STACJI POMIAROWYCH
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH ul. Wita Stwosza 2 tel. (32) 251-80-40, tel./fax (32) 251-55-54 40-036 Katowice e-mail: sekretariat@katowice.wios.gov.pl www.katowice.wios.gov.pl
SKUTKI ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA W
KONFERENCJA WAŻNA MISJA ZDROWA EMISJA SKUTKI ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA W WARSZAWIE I MOŻLIWE KIERUNKI ZMIAN Warszawa, 25 maja 2016 r. Artur Jerzy BADYDA 2 Wprowadzenie PROBLEMY JAKOŚCI POWIETRZA o W Polsce
Udział Polski w atmosferycznym transporcie zanieczyszczeń powietrza na obszarze Europy
Udział Polski w atmosferycznym transporcie zanieczyszczeń powietrza na obszarze Europy Anna Degórska Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy Przykład wykorzystania narzędzi opracowanych
Walory klimatyczne Kościerzyny i powiatu kościerskiego na tle uwarunkowań prawnych dotyczących gmin uzdrowiskowych
Walory klimatyczne Kościerzyny i powiatu kościerskiego na tle uwarunkowań prawnych dotyczących gmin uzdrowiskowych Leszek Ośródka Kościerzyna, 13 stycznia 214 r. Uzdrowiska w Polsce 2 Lokalizacja miejscowości
Wzory komunikatów dla kaŝdego poziomu alertu w wypadku przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10
Wzory komunikatów dla kaŝdego poziomu alertu w wypadku przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 OGŁASZA SIĘ ALERT POZIOMU I wystąpiło ryzyko przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 4 i 5 OCENA EKOTOKSYCZNOŚCI TEORIA Chemia zanieczyszczeń środowiska
ZARZĄD WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
ZARZĄD WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Dokumentacja do aktualizacji programu ochrony powietrza dla miasta Legnica, w której zostały przekroczone poziomy dopuszczalne pyłu zawieszonego PM1, pyłu zawieszonego
Krzysztof Klejnowski, Leszek Ośródka
źródłó: nasa.gov/features/aerosols/printall.php Dyskusja - Blok tematyczny Skutki Zdrowotne Zanieczyszczeń Powietrza Badania aerozoli prowadzone przez IPIŚ PAN i IMGW PIB w woj. śląskim Krzysztof Klejnowski,
Dissemination and fostering of plasma based technological innovation. Źródła plazmy nietermicznej dla technologii ochrony środowiska
Dissemination and fostering of plasma based technological innovation A joint Baltic Sea project within Interreg IVB Źródła plazmy nietermicznej dla technologii ochrony środowiska Dr inż. Marcin Hołub,
Metodyka obliczeń zewnętrznych kosztów zdrowotnych
F i Załącznik 1 do raportu HEAL Subwencje dla energetyki węglowej Metodyka obliczeń zewnętrznych kosztów zdrowotnych Modelowanie zewnętrznych kosztów zdrowotnych elektrowni zostało przeprowadzone zgodnie
Strona znajduje się w archiwum.
Strona znajduje się w archiwum. Komunikat o zanieczyszczeniu powietrza w Warszawie w okresie 1.09.02 r.- 8.09.02 r. W związku z zanieczyszczeniem powietrza (zadymienie) w dniach: 3.09.02 r. - 4.09.02 r.
ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA
ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ZAGROŻENIA ZDROWOTNE BROSZURA HEALTH AND ENVIRONMENT ALLIANCE (HEAL) 2 ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA Health and Environment Alliance (HEAL) to wiodąca europejska organizacja typu
Adrian Jakowiuk, Bronisław Machaj, Jan Pieńkos, Edward Świstowski
BEZPRZEWODOWE SIECI MONITORINGU Z RADIOIZOTOPOWYMI CZUJNIKAMI ZAPYLENIA POWIETRZA AMIZ 2004G Adrian Jakowiuk, Bronisław Machaj, Jan Pieńkos, Edward Świstowski Instytut Chemii i Techniki Jądrowej a_jakowiuk@ichtj.waw.pl
SKŁAD PYŁU ZAWIESZONEGO NA STACJI PUSZCZA BORECKA Z UWZGLĘDNIENIEM ODDZIAŁYWANIA ANTROPOGENICZNYCH I NATURALNYCH ŹRÓDEŁ EMISJI
SKŁAD PYŁU ZAWIESZONEGO NA STACJI PUSZCZA BORKA Z UWZGLĘDNIENIEM ODDZIAŁYWANIA ANTROPOGENICZNYCH I NATURALNYCH ŹRÓDEŁ EMISJI Anna Degórska, Tomasz Śnieżek Degórska A., Śnieżek T., 2012: Skład pyłu zawieszonego
Szacowanie narażenia człowieka
ZINTEGROWANE NARZĘDZIE DO ZARZĄDZANIA RYZYKIEM, CHARAKTERYZUJĄCE ZALEŻNOŚĆ ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA I NARAŻENIA LUDZI W ŚRODOWISKU MIEJSKIM URBAN EXPOSURE Szacowanie narażenia człowieka Herdis Laupsa
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Danuta Limanówka ZMIENNOŚĆ WARUNKÓW TERMICZNYCH WYBRANYCH MIAST POLSKI CHANGES OF THE THERMAL CONDmONS IN THE SELECTED POLISH CITIES Opracowanie
Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005
Cracow University of Economics Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005 - Key Note Speech - Presented by: Dr. David Clowes The Growth Research Unit CE Europe
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Narażenie ludności miejskiej na powietrze zanieczyszczone ozonem
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie
Poniżej prezentujemy opracowane wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń, natomiast szczegółowe zestawienie danych zawiera załącznik nr 1.
Sprawozdanie z pomiarów jakości powietrza wykonanych w I półroczu 14 roku zgodnie z zawartymi porozumieniami pomiędzy Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Krakowie a gminami: Miasto Nowy Targ
Jakość powietrza w województwie lubuskim na podstawie badań WIOŚ
Jakość powietrza w województwie lubuskim na podstawie badań WIOŚ Zielona Góra, 4 października 2016 r. jest częścią rządowej administracji zespolonej Wojewody Lubuskiego na obszarze województwa lubuskiego.
Streszczenie Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Zielona Góra ze względu na przekroczenie wartości docelowej benzo(a)pirenu w pyle PM10
Streszczenie Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Zielona Góra ze względu na przekroczenie wartości docelowej benzo(a)pirenu w pyle PM10 Zielona Góra, październik 2015r. Streszczenie Programu ochrony
Pracownicy elektrowni są narażeni na promieniowanie zewnętrzne i skażenia wewnętrzne.
Reaktory jądrowe, Rurociągi pierwszego obiegu chłodzenia, Baseny służące do przechowywania wypalonego paliwa, Układy oczyszczania wody z obiegu reaktora. Pracownicy elektrowni są narażeni na promieniowanie
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W POZNANIU
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W POZNANIU OCENA WSTĘPNA JAKOŚĆI POWIETRZA POD KĄTEM ZAWARTOŚCI ARSENU, KADMU, NIKLU I BENZO(A)PIRENU W PYLE PM10 ORAZ DOSTOSOWANIA SYSTEMU OCENY DO WYMAGAŃ DYREKTYWY
Instrumenty i narzędzia w zarządzaniu jakością powietrza z uwzględnieniem efektów zdrowotnych
Instrumenty i narzędzia w zarządzaniu jakością powietrza z uwzględnieniem efektów zdrowotnych ATMOTERM: Polska firma o europejskim zasięgu z ponad 30-letnim doświadczeniem w zakresie ochrony środowiska
IETU SEMINARIA. mgr inż. Bartosz Nowak, dr Urszula Zielonka. Zespół Badań Atmosfery / Zakład Ochrony Środowiska
SEMINARIA IETU Określenie transportu wybranych form rtęci w układzie: atmosfera - depozycja - powierzchnia ziemi na przykładzie wybranych obszarów województwa śląskiego. mgr inż. Bartosz Nowak, dr Urszula
Warszawa, dnia 18 września 2012 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 24 sierpnia 2012 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 18 września 2012 r. Poz. 1031 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych 2) Na podstawie art.
PRACA DYPLOMOWA Magisterska
POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych PRACA DYPLOMOWA Magisterska Studia stacjonarne dzienne Semiaktywne tłumienie drgań w wymuszonych kinematycznie układach drgających z uwzględnieniem
SPRAWOZDANIE Z ZADANIA NR 6 REALIZACJA WSPÓLNYCH POMIARÓW ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA
SPRAWOZDANIE Z ZADANIA NR 6 REALIZACJA WSPÓLNYCH POMIARÓW ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA str. 1 1. Cel zadania nr 6 To częściowe zadanie stało się zadaniem wspólnym dla następujących partnerów: Instytut zdrowia
WOJEWÓDZKI PROGRAM MONITORINGU ŚRODOWISKA NA ROK 2008
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI 90-006 Łódź, ul. Piotrkowska 120 WOJEWÓDZKI PROGRAM MONITORINGU ŚRODOWISKA NA ROK 2008 Opracowali: Włodzimierz Andrzejczak Barbara Witaszczyk Monika Krajewska
KONFERENCJA NAUKOWO TECHNICZNA Zwalczania zagrożeń chemicznych i ekologicznych Rozwiązania interdyscyplinarne POLEKO 2013
Awaryjny wyciek amoniaku ze składu cystern kolejowych na terenie stacji PKP Poznań Franowo. Doświadczenia i wnioski. st. bryg. dr inż. Jerzy Ranecki KONFERENCJA NAUKOWO TECHNICZNA Doświadczenia i wnioski
Działania poprawiające jakość powietrza we Wrocławiu
Działania poprawiające jakość powietrza we Wrocławiu Przyczyny przekroczeń leżą głownie po stronie struktury ogrzewania (62%). W mniejszym stopniu są one związane z problematyką komunikacyjną (24%) i przemysłem
CECHY TECHNICZNO-UŻYTKOWE A WARTOŚĆ WYBRANYCH TECHNICZNYCH ŚRODKÓW PRODUKCJI W ROLNICTWIE
Inżynieria Rolnicza 9(107)/2008 CECHY TECHNICZNO-UŻYTKOWE A WARTOŚĆ WYBRANYCH TECHNICZNYCH ŚRODKÓW PRODUKCJI W ROLNICTWIE Zbigniew Kowalczyk Katedra Inżynierii Rolniczej i Informatyki, Uniwersytet Rolniczy
4. Depozycja atmosferyczna
4. DEPOZYCJA ATMOSFERYCZNA Jednym z podstawowych czynników, które mają wpływ na obieg materii w geoekosystemie jest depozycja atmosferyczna. Powietrze ulega silnemu zanieczyszczeniu. Związki powodujące
System informacji o jakości powietrza na obszarze Pogranicza Polsko-Czeskiego w rejonie Śląska i Moraw. www.air-silesia.eu
System informacji o jakości powietrza na obszarze Pogranicza Polsko-Czeskiego w rejonie Śląska i Moraw www.air-silesia.eu Krystian Skubacz, Maciej Kotok, Paweł Urban, Małgorzata Wysocka Główny Instytut
KLASYFIKACJA STREF ZAGROŻENIA WYBUCHEM
KLASYFIKACJA STREF ZAGROŻENIA WYBUCHEM WYZNACZANIE ZASIĘGU STREF. Małgorzata TURCZYN Maciej BUŁKOWSKI AV\20020356 Safety.pot 1 Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem Strefa zagrożenia wybuchowego... Zdefiniowana
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
KONFERENCJA MIĘDZYNARODOWA. Warszawa
KONFERENCJA MIĘDZYNARODOWA Warszawa 6.06.2008 Zarządzanie emisjami z energetyki a wymagania Pakietu klimatyczno energetycznego UE dr inż. Krajowy Administrator Handlu Uprawnieniami do Emisji Jak kraje
Problemy z realizacji programów ochrony powietrza i propozycje zmian prawnych i rozwiązań w zakresie niskiej emisji Piotr Łyczko
Problemy z realizacji programów ochrony powietrza i propozycje zmian prawnych i rozwiązań w zakresie niskiej emisji Piotr Łyczko Departament Środowiska Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Program
SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM. Wydział Monitoringu Środowiska WIOŚ w Warszawie
SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM Wydział Monitoringu Środowiska WIOŚ w Warszawie Prace przygotowawcze do powstania SOJP Projekt PHARE PL0007.02 Systemy oceny jakości powietrza
Stan środowiska w Polsce -Raport o stanie środowiska w Polsce (wybrane aspekty).
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Inspekcja Ochrony Środowiska Stan środowiska w Polsce -Raport o stanie środowiska w Polsce (wybrane aspekty). Opracowanie: mgr Tomasz Łaciak Uniwersytet
IETU SEMINARIA. Kompleksowa ocena środowiskowych zagrożeń zdrowia na obszarach aglomeracji Polski
SEMINARIA Kompleksowa ocena środowiskowych zagrożeń zdrowia na obszarach aglomeracji Polski IETU dr inż. Eleonora Wcisło Zespół Analiz Ryzyka Środowiskowego/ Zakład Zarządzania Środowiskowego Projekt Europejskie
BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO
oczyszczanie, ścieki przemysłowe, przemysł cukierniczy Katarzyna RUCKA, Piotr BALBIERZ, Michał MAŃCZAK** BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO Przedstawiono
Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Borecka
Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Borecka IOŚ PIB Raport U Thanta potoczna nazwa dokumentu Rady Ekonomiczno-Społecznej Organizacji Narodów Zjednoczonych pt. The problems of human environment
BADANIA SYMULACYJNE PROCESU HAMOWANIA SAMOCHODU OSOBOWEGO W PROGRAMIE PC-CRASH
BADANIA SYMULACYJNE PROCESU HAMOWANIA SAMOCHODU OSOBOWEGO W PROGRAMIE PC-CRASH Dr inż. Artur JAWORSKI, Dr inż. Hubert KUSZEWSKI, Dr inż. Adam USTRZYCKI W artykule przedstawiono wyniki analizy symulacyjnej
GLOBAL METHANE INITIATIVE PARTNERSHIP-WIDE MEETING 12-14.10.2011 Kraków, Poland
GLOBAL METHANE INITIATIVE PARTNERSHIP-WIDE MEETING 12-14.10.2011 Kraków, Poland INSTITUTE OF TECHNOLOGY AND LIVE SCIENCES POZNAŃ BRANCH Department of Environmental Management in Livestock Buildings and
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10
Lista działań dla poprawy jakości powietrza w Szczecinie - Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 Małgorzata Landsberg Uczciwek, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie Międzyzdroje,