Alergie pokarmowe. Zeszyty Naukowe nr 705 Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Maria Krełowska-Kułas. 1. Wprowadzenie
|
|
- Marek Borowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zeszyty Naukowe nr 705 Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2006 Katedra Towaroznawstwa Żywności Alergie pokarmowe 1. Wprowadzenie Termin alergia wywodzi się z języka greckiego i został utworzony z dwóch słów: allos inny i ergos praca, reakcja [13, s. 9]. Wprowadził je w 1906 r. austriacki lekarz Clemens von Pirget na określenie zdolności organizmu do specyficznego i anormalnego reagowania na obcy bodziec. Reakcja ta jest na ogół reakcją obronną i stanowi odpowiedź organizmu na obce antygeny (przeciwciała), zwane również alergenami. Jednak reakcja ta może ulec modyfikacji lub zniekształceniu prowadząc do powstania chorób alergicznych i immunologicznych (czyli do zaburzeń funkcjonowania organizmu w obronie przed ciałami obcymi). Z epidemiologicznego punktu widzenia problem alergii pokarmowych nie został do tej pory dokładnie poznany [15, s. 14]. Alergie i nietolerancja pokarmowa są coraz częściej występującymi nieprawidłowymi reakcjami organizmu na pokarm. Szacuje się, że nadwrażliwość pokarmowa dotyczy ok. 1,8 7,5% dzieci oraz 1 2% dorosłych. Szczególnie duży wzrost liczby przypadków alergii i nietolerancji pokarmowej obserwuje się w krajach wysoko rozwiniętych. Z badań naukowych wynika, że choroby alergiczne stanowią poważny problem, którego częstotliwość wzrasta z postępem cywilizacyjnym. Wszystko, co człowieka otacza oraz pokarmy, które są codziennie spożywane, substancje chemiczne dodawane do żywności, żywność modyfikowana genetycznie oraz ogólne zanieczyszczenie powietrza i wody to potencjalne źródła alergenów [2, s. 10; 10, s. 321]. Choroby alergiczne i alotropowe plasują się na 4., 5. miejscu pod względem częstości występowania, po chorobach nowotworowych, chorobach serca i układu krążenia, układu oddechowego i AIDS [9, s. 553].
2 94 2. Alergeny występujące w żywności Alergeny występujące w żywności można podzielić na dwie główne grupy: alergeny naturalne, występujące w żywności głównie jako białka roślinne i zwierzęce, oraz alergeny występujące w obecnie bardzo popularnych dodatkach do żywności [4, s. 19]. Potencjalnie alergenne białka znaleziono we wszystkich grupach żywności, jak np.: produkty mleczne, jaja, ryby, mięso, zboża, rośliny strączkowe, warzywa, owoce, orzechy, owoce morza. Większość alergenów pokarmowych znajdujących się w produktach spożywczych występuje w znaczących ilościach, tj. od kilku do 80% [2, s. 219; 17, s. 413]. Produkty zawierające nawet bardzo niewielkie ilości alergenów mogą być niebezpieczne dla osób z atopowymi chorobami skóry, u których reakcja alergiczna może wystąpić po spożyciu kilku miligramów, a nawet mikrogramów alergenu pokarmowego [5, s. 33]. Obecnie zidentyfikowanych i udokumentowanych jest ponad 170 produktów spożywczych powodujących alergie pokarmowe o objawach natychmiastowych [15, s. 14]. Jednakże 90% alergii pokarmowych jest spowodowanych przez nieliczne produkty, mianowicie u dzieci najczęstszym alergenem jest: mleko, jaja, orzechy, pszenica, soja, natomiast u dorosłych najczęściej występuje alergia na orzechy, ryby i skorupiaki [2, s. 219; 7, s. 1; 17, s. 413]. W tabeli 1 przedstawiono najpopularniejsze produkty żywnościowe odpowiedzialne za reakcje alergiczne lub nietolerancje pokarmowe. Tabela 1. Podział produktów spożywczych wywołujących alergie lub nietolerancję pokarmową Grupa Białka roślinne i zwierzęce Z dużą zawartością histaminy Wyzwalające histaminę Z dużą zawartością biogennych amin Źródło: opracowanie własne. Produkty Mięso różnych gatunków zwierząt, ryby, jaja, produkty białkowe pochodzenia roślinnego Świeże: pomidory, szpinak, wołowina, cielęcina, wątroba wieprzowa, łosoś, tuńczyk Konserwowane: kiełbasa sucha, sery fermentujące, kiszona kapusta Pomidory, truskawki, czekolada, kakao, jaja, ryby Warzywa, owoce, używki Alergeny naturalne. Za alergeny naturalne uważa się głównie białka pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, ale nie tylko one mają właściwości wywołujące reakcję pokarmową [13, s. 9]. Do alergenów pochodzenia naturalnego można również zaliczyć:
3 Alergie pokarmowe 95 pokarmy zawierające histaminę, pokarmy spożywcze, które mogą powodować uwolnienie histaminy, produkty zawierające biogenne aminy, produkty spożywcze zawierające naturalny kwas salicylowy. Alergeny obecne w dodatkiach do żywności. Wśród całej gamy dodatków do żywności, używanych w procesie produkcji środków spożywczych, największe właściwości uczulające posiadają barwniki, konserwanty oraz przeciwutleniacze, środki zagęszczające i emulgatory [14, s. 70]. 3. Przegląd alergenów występujących w żywności Alergeny występujące w mleku. Mleko od starożytności znajduje się w diecie człowieka, dlatego jego właściwości alergizujące znane są od wieków [12, s. 35]. Już Hipokrates w V w. p.n.e. pisał o jego właściwościach uczulających, ale najwięcej przypadków alergii zaczęto notować, gdy na wielką skalę rozpoczęła się produkcja odżywek mlecznych przeznaczonych do żywienia niemowląt. Mleko krowie składa się z wielu białek, z których 80% to kazeiny, a 20% albuminy i globuliny [8, s. 137]. Zawiera ono ponad 200 różnych antygenów, z których ok. 25 jest znanych jako alergeny. Najniebezpieczniejsze z tej grupy są: betalaktoglobulina, kazeina, alfa- i betalaktoalbumina. Alergeny w jajku. Białko jaja kurzego należy do pokarmów najczęściej wywołujących reakcje uczuleniowe, głównie u dzieci [18, s. 5]. Alergia na białko jaja kurzego u dorosłych występuje rzadko i posiada atopiczny (dziedziczny) charakter. W części białkowej jaja kurzego zidentyfikowano ponad 40 różnych białek. Najbardziej alergennym białkiem jaja kurzego jest owoalbumina i owomukoid, występujące głównie w białkowej części jaja. Nie oznacza to jednak, że osoby uczulone na część białkową mogą bez przeszkód jeść żółtko jaja kurzego, ponieważ do chwili obecnej alergen żółtka nie został wyizolowany i opisany. Uważa się jednak, że posiada słabe właściwości uczulające i jest groźny tylko przy spożywaniu jaja w formie surowej. Osoby cierpiące na alergie wywołane przez białka jaja kurzego powinny wystrzegać się innych pokarmów zawierających jaja, w różnych postaciach, np. makaronów, ciast, czekolady i słodyczy. Alergeny w ziarnach zbóż. Wśród wszystkich spożywanych przez człowieka zbóż największe właściwości alergizujące posiadają ziarna zawierające gluteliny [3, s. 24]. Do tych zbóż zalicza się pszenicę, żyto, ryż, kukurydzę, proso, sorgo. Alergeny w mięsie ryb i owocach morza. Alergia na mięso ryb występuje często wraz z alergią na skorupiaki i inne owoce morza [1, s. 31]. Są to reakcje łatwe do rozpoznania, gdyż zazwyczaj są wynikiem połączenia alergii pokarmowej i wziewnej. Sam zapach np. gotujących się ryb może wywołać burzliwą reakcję alergiczną.
4 96 W Polsce uczulenie na mięso ryb i skorupiaków zdarza się rzadko, co jest związane z nieczęstym spożywaniem tego rodzaju pokarmów. Alergeny w warzywach i owocach. Spośród warzyw najbardziej alergizujące są fasola, groszek, soja, pomidory, selery [11, s. 62]. Są one trudne do zidentyfikowania jako źródło uczuleń, ponieważ alergia w wyniku ich spożycia daje albo silne reakcje natychmiastowe, albo reakcje opóźnione. Źródłem alergii może być całe warzywo lub jego część, np. skóra, miazga. Siła alergizacji warzyw może ulegać zmianie w wyniku przechowywania lub gotowania. Alergie na warzywa zdarzają się rzadko, ale mają silną postać chorobową. Alergia na owoce również jest reakcją silną, której towarzyszy występowanie różnych objawów chorobowych [1, s. 50]. Niestety, większość alergenów występujących w owocach nie jest znana, uważa się, że np. w jabłkach, gruszach, śliwach i morelach ilość substancji uczulających zwiększa się wraz z ich dojrzewaniem, lecz tracą one swoje właściwości alergizujące pod wpływem wysokiej temperatury. Spośród owoców spożywanych w Polsce najczęściej uczulają truskawki i poziomki. Alergen zawarty w tych owocach nie jest znany, uważa się natomiast, że ich właściwości alergiczne wynikają z zawartości histaminy w owocach. Również orzechy posiadają silne właściwości uczuleniowe. Tabela 2. Reakcje krzyżowe alergenów Alergen wziewny Reagujące krzyżowo alergeny pokarmowe Kiełki i mąki: pszenne, jęczmienne, żytnie, kukurydziane, owsiane, ryż Trawy Warzywa: pomidory, marchew, seler, groch, soja, buraki, melony Owoce: jabłka, orzechy, brzoskwinie, śliwki, wiśnie, kiwi Owoce: jabłka, śliwki, wiśnie, brzoskwinie, orzechy laskowe, kiwi Brzoza Warzywa: groch, inne strączkowe, seler, marchew, ziemniaki Warzywa: seler, marchew, ogórki, melony, dynie, sałata Owoce: orzechy laskowe, orzechy pistacjowe, ziarna słonecznika, banany Chwasty Inne: miód, olej słonecznikowy, piwo, ślimaki (wszyscy chorzy z alergią na ślimaki są uczuleni na roztocza), krewetki Pierze Żółtko jaj, białko jaj, drób (kura, indyk, gęś, kaczka) Lateks Gryka, orzechy ziemne, banany, awokado, kiwi, melony Źródło: opracowanie własne. Reakcje krzyżowe alergenów pokarmowych. Zjawisko alergii krzyżowej alergenów pokarmowych polega na pojawieniu się reakcji na skutek wniknięcia do organizmu antygenu innego niż stwierdzony alergen, a powodującego taki sam efekt uczuleniowy [18, s. 5]. Alergeny pokarmowe reagują krzyżowo głównie z alergenami wziewnymi (trawy, brzoza, chwasty, roztocza, pierze). Występowanie reakcji krzyżowych zachodzi
5 Alergie pokarmowe 97 przede wszystkim pomiędzy alergenami pochodzącymi ze spokrewnionych z sobą grup roślin. W ostatnich latach zauważono powiązania pewnych grup pokarmów z pyłkami brzozy, bylicy, pyłkami traw, a nawet z lateksem. W tabeli 2 przedstawiono niektóre reakcje krzyżowe alergenów wziewnych z alergenami pokarmowymi. 4. Objawy alergii pokarmowych Objawy alergii pokarmowych można podzielić na trzy podstawowe grupy: objawy ze strony przewodu pokarmowego, objawy związane ze zmianami skórnymi, objawy ze strony dróg oddechowych. Do objawów ze strony przewodu pokarmowego należą m.in.: nudności, wymioty, biegunka lub zaparcie, bóle brzucha, wzdęcia, spadek wagi, niedożywienie [19, s. 5]. Najczęściej reakcje alergiczne obejmują równoczesne wystąpienie wszystkich typów objawów. Szybkość wystąpienia zależy od ilości alergenu i stopnia alergizacji. Objawy ze strony dróg oddechowych to: katar, kaszel, duszności spowodowane wskutek obrzęku błony śluzowej górnych dróg oddechowych, nawracające zapalenia oskrzeli. Najczęściej występujące zmiany skórne wywołane reakcją alergiczną obejmują: wysypkę alergiczną, pokrzywkę, obrzęk, świąd. Objawy skórne są utożsamiane głównie z reakcją uczuleniową i zwykle mają burzliwy przebieg. Alergiczna wysypka jest objawem nie tylko skórnym, czasami mogą przez nią zostać zaatakowane błony śluzowe ust [6, s. 265]. Pęcherze mogą pojawiać się pojedynczo lub w małych grupach na całym ciele, osiągając różne rozmiary. Są one wypełnione jasną wodnistą cieczą, powodują silne swędzenie. 5. Wykrywanie alergii pokarmowych i zapobieganie im Wykrywanie alergii pokarmowej jest procesem wielostopniowym obejmującym dwie podstawowe grupy metod: diagnostyczne oraz laboratoryjne. Rozpoznawanie alergii zawsze zaczyna się od metod diagnostycznych, a następnie w razie potrzeby używa się metod laboratoryjnych. Należy podkreślić, że do chwili obecnej nie został wynaleziony test, który mógłby w pełni określić, na jaki składnik pokarmu powstało uczulenie oraz jaki jest stopień jego alergizacji. W celu uniknięcia reakcji alergicznych należy stosować, oprócz specjalnych diet, pewne zasady i ograniczenia pozwalające zmniejszyć możliwość wystąpienia uczulenia [16, s. 10]. Do najważniejszych zasad można zaliczyć: unikanie mrożonek i konserw jarzynowych. Wewnętrzna strona metalowych puszek i plastikowych torebek, w których przechowywane są mrożone jarzyny, może wywoływać reakcje alergiczne;
6 98 niekupowanie gotowych przetworów spożywczych oraz produktów pakowanych, gdyż opakowanie może wywoływać reakcję alergiczną; samodzielne przygotowywanie posiłków, wystrzeganie się korzystania z usług restauracji, barów szybkiej obsługi, ponieważ nigdy nie ma pewności co do rodzaju konserwantów i innych dodatków zawartych w oferowanym przez nie pożywieniu; niestosowanie do wypieków startej skórki owoców cytrusowych, ponieważ bywa ona pokrywana woskiem jako środkiem zabezpieczającym w czasie transportu i przed szkodnikami. 6. Podsumowanie Alergeny pokarmowe są antygenami (ciałami obcymi), które przedostając się do organizmu wywołują reakcję obronną organizmu. Alergeny występujące w żywności można podzielić na dwie grupy: alergeny naturalne oraz alergeny, które występują w różnego rodzaju dodatkach do żywności. Alergeny naturalne to głównie białka roślinne i zwierzęce. Niektóre z pokarmów, chociaż nie zawierają alergenów, mogą wywoływać reakcje, ponieważ zawierają histaminę (podstawową substancję biorącą udział w procesie alergizacji) lub mogą powodować jej uwalnianie. Z grupy dodatków do żywności najczęściej uczulają barwniki należące do barwników azowych. Jednak największą grupą dodatków wywołujących reakcje alergiczne są konserwanty. Najczęstszymi źródłami alergii pokarmowych są: mleko, jaja, ziarna zbóż, ryby i owoce morza oraz warzywa i owoce. Alergie pokarmowe są zaliczane do chorób cywilizacyjnych. Uważa się, iż wzrastające tempo życia, jak również pogłębiające się zanieczyszczenie środowiska oraz wzrost udziału w diecie człowieka żywności przetworzonej, w znacznej mierze przyczynia się do wzrostu liczby przypadków zachorowań z powodu alergii i nietolerancji pokarmowych. Literatura [1] Asthma and Immunology: The Allergy Report, American Academy of Allergy, USA, [2] Astwood J.D., Fuchs R.L., Preventing Food Allergy: Emerging Technologies. Trends Food Science Technology 1996, nr 7. [3] Bonsquet J., Michel F.B., Alergie, Książnica, Katowice [4] Czernecki T., Targoński Z., Alergeny i alergie pokarmowe, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2002, nr 1. [5] Ferguson A., Symptoms and Manifestations of Food Allergy, with Particular Relevance to Gut, Environmental Toxicology and Pharmacology 1997, nr 4. [6] Hasik J., Dietetyka, PZWiL, Warszawa 1983.
7 Alergie pokarmowe 99 [7] Hayakawa K., Linko Y.Y., Linko P., Mechanism and Control of Food Allergy, Lebensmittel Wissenschaft University Technology 1999, nr 32. [8] Isolauri E., Cow-milk Allergy, Environmental Toxicology and Pharmacology 1997, nr 4. [9] Lehrer S.B., Horner W.E., Reese G., Why are Some Proteins Allergenic? Implication for Biotechnology, Food Science and Nutrition 1996, nr 6. [10] Metcaff D.D., Immune Mechanisms in Food Allergy, Clinicall Experiment Allergy Supplement 1991, nr 1. [11] Młodecki H., Piekarski L., Zagadnienia zdrowotne żywności, PZWL, Warszawa [12] Myłek D., Alergie, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa [13] Romanski B., Alergia i choroby alergiczne, PZWL, Warszawa [14] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu, Dz.U. nr 94 z dnia 7 maja 2004 r., poz. 933; zmiana RMZ z dnia 20 kwietnia 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dozwolonych substancji dodatkwych i substancji pomagających w przetwarzaniu, Dz.U. nr 79 z dnia 9 maja 2005 r., poz [15] Taylor S.L., Emerging Problems with Food Allergens, Food Nutrition Agricultural Aliment 2000, nr 26. [16] Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, Dz.U. z dnia 22 czerwca 2001 r., nr 63, poz. 634; Dz.U. z dnia 28 marca 2003 r., nr 135, poz [17] Wal J.M., Strategies for Assessment and Identification of Allergenicity in (Novel) Foods, International Dairy Journal 1998, nr 8. [18] Wróblewska B., Reakcje krzyżowe alergenów, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 1999, nr 2. [19] Wróblewska B., Jędrykowski L., Żywność a alergia, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 1998, nr 2. Food Allergies In the paper the present state of knowledge of food allergies is discussed. The allergens occurring in food are characterized. Attention is drawn to the problem of cross reactions occurring between allergens coming from various sources, both food and inhalation sources.
Odżywiamy się zdrowo! PREZENTACJA DLA PRZEDSZKOLAKÓW
Odżywiamy się zdrowo! PREZENTACJA DLA PRZEDSZKOLAKÓW CO POWINNY JEŚĆ DZIECI WITAMINY PRODUKTY ZBOŻOWE PRODUKTY POCHODZENIA ROŚLINNEGO PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO PRZETWORY MLECZNE ZASADY ZDROWEGO
Bardziej szczegółowoNormy wyżywienia Racje pokarmowe. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015
Normy wyżywienia Racje pokarmowe Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015 1 Normy wyżywienia (zalecane racje pokarmowe) (recommended pattern of food use) dzienne zestawy produktów
Bardziej szczegółowoANKIETA DLA RODZICÓW dotycząca ALERGII oraz NIETOLERANCJI ŻYWIENIOWYCH dla uczestników obozów organizowanych przez SportFun
NAZWISKO i IMIĘ DZIECKA Data urodzenia dziecka MIEJSCE i TERMIN turnusu TELEFON do rodzica/opiekuna ANKIETA DLA RODZICÓW dotycząca ALERGII oraz NIETOLERANCJI ŻYWIENIOWYCH dla uczestników obozów organizowanych
Bardziej szczegółowoIndywidualny skrócony wynik
Indywidualny skrócony wynik Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej 60-129 Poznań, ul. Sielska 10 Tel.: 061 862 63 15 www.instytut-mikroekologii.pl Strona 1 IMIĘ I NAZWISKO Numer badania : Data urodzenia
Bardziej szczegółowoOdżywiamy się zdrowo! Filip Batko
Odżywiamy się zdrowo! Filip Batko KATEGORIE ŻYWIENIOWE WITAMINY PRODUKTY ZBOŻOWE PRODUKTY POCHODZENIA ROŚLINNEGO PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO PRZETWORY MLECZNE ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA WIERSZE NA ZDROWIE
Bardziej szczegółowoNIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA
NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA Nietolerancja i alergia pokarmowa to dwie mylone ze sobą reakcje organizmu na pokarmy, które dla zdrowych osób są nieszkodliwe. Nietolerancja pokarmowa w objawach przypomina
Bardziej szczegółowoŻywienie a nastrój. Składniki odżywcze wpływające na nastrój:
Żywienie a nastrój dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Katedra i Zakład Dietetyki SGGW w Warszawie Składniki odżywcze wpływające na nastrój: Kwas foliowy Witamina B 6 Witamina B 12 Witamina D Witamina C Kwasy
Bardziej szczegółowoAlergie pokarmowe a diety eliminacyjne Korzyści i zagrożenia
Alergie pokarmowe a diety eliminacyjne Korzyści i zagrożenia DANUTA GAJEWSKA EWA LANGE KATEDRA DIETETYKI, WYDZIAŁ NAUK O ŻYWIENIU CZŁOWIEKA I KONSUMPCJI, SGGW Wszechnica Żywieniowa SGGW Warszawa 21 czerwca
Bardziej szczegółowoRola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Bardziej szczegółowoIgE specyficzne w panelach: panele pokarmowe
IgE specyficzne w panelach: panele pokarmowe panel pokarmowy V (150,00zł) panel pokarmowy I (180,00zł) panel pokarmowy III (90,00zł) 1 f17 orzech laskowy 1 f1 białko jaja kurzego 1 f2 mleko krowie 2 f13
Bardziej szczegółowoTabelaryczne zestawienie informacji o źródłach i potrzebnych ilości witamin w życiu codziennym
Tabelaryczne zestawienie informacji o źródłach i potrzebnych ilości witamin w życiu codziennym Witaminy rozpuszczalne w wodzie Nazwa witaminy Źródło witamin w postaci pożywienia Zalecane dzienne zapotrzebowanie
Bardziej szczegółowoŻYWNOŚĆ TWÓJ CUDOWNY LEK
ŻYWNOŚĆ TWÓJ CUDOWNY LEK Nasz organizm jest wspaniale działającym samoregulującym się systemem Czynniki zewnętrzne: Pożywienie Gazy oddechowe Informacja NASZE ZDROWIE W DUŻEJ MIERZE ZALEŻY OD TEGO CO I
Bardziej szczegółowoIgE specyficzne w panelach: panele pokarmowe
IgE specyficzne w panelach: panele pokarmowe panel pokarmowy I (150,00zł) panel pokarmowy II (180,00zł) panel pokarmowy III (90,00zł) 1 f17 orzech laskowy 1 f1 białko jaja kurzego 1 f2 mleko krowie 2 f13
Bardziej szczegółowo06 Co warto wiedzieć o alergiach na artykuły spożywcze?
06 Co warto wiedzieć o alergiach na artykuły spożywcze? Spis treści Czym są alergeny artykułów spożywczych?... 1 Co właściwie wiadomo o alergenach artykułów spożywczych?... 2 Grupy alergenów... 4 Częste
Bardziej szczegółowoWytyczne Światowej Organizacji Gastroenterologicznej dotyczące celiakii, 2012
Wytyczne Światowej Organizacji Gastroenterologicznej dotyczące celiakii, 2012 Autorzy: Julio C. Bai, Michael Fried, Gino Roberto Corazza, Detlef Schuppan, Michael Farthing, Carlo Catassi, Luigi Greco,
Bardziej szczegółowopteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Bardziej szczegółowoZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH
ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Dr inż. Anna Tokarska Dział Żywienia Świętokrzyskie Centrum Onkologii Obserwowane trendy w żywieniu w ostatnim czasie wskazują, że na wskaźniki zachorowalności
Bardziej szczegółowoJedzmy zdrowo na kolorowo!
Jedzmy zdrowo na kolorowo! Dlaczego powinniśmy jeść warzywa? Ponieważ są źródłem: -witamin: głównie: beta-karoten, witamina C, kwas foliowy oraz witaminy K, niacyna oraz witaminy E -składników mineralnych:
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ W RAMACH AKADEMII ZDROWEGO ŻYWIENIA. Opis. - praca z materiałami drukowanymi, - pogadanka, - dyskusja problemowa
PROGRAM ZAJĘĆ W RAMACH AKADEMII ZDROWEGO ŻYWIENIA Uwaga: Dopuszcza się modyfikację kolejności zaplanowanych tematów. Kolejne zajęcia Temat główny - Liczba godzin Metody prowadzenia zajęć: Opis 1 PODSTAWOWE
Bardziej szczegółowoISBN 978-83-7277-441-5
Copyright by Wydawnictwo ASTRUM Sp. z o.o. Wrocław 2005 Wszelkie prawa zastrzeżone Redakcja Iwona Huchla Redakcja techniczna Elżbieta Bursztynowicz Projekt okładki Andrzej Szot Wydanie II Żadna część tej
Bardziej szczegółowoProdukty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!
Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty
Bardziej szczegółowoWiele osób wie tylko tyle, że trzeba jeść, ale to, że trzeba jeść to czego potrzebuje organizm już nie wie.
Wiele osób wie tylko tyle, że trzeba jeść, ale to, że trzeba jeść to czego potrzebuje organizm już nie wie. Czyli JEDZENIE MA ZNACZENIE. W naszych organizmach powinna być zachowana równowaga, a jednym
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY TOWAROZNAWSTWA 11 WSTĘP 9
SPIS TREŚCI WSTĘP 9 ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY TOWAROZNAWSTWA 11 1. Podstawy towaroznawstwa 13 1.1. Zakres towaroznawstwa 13 1.2. Klasyf ikacja towarów 15 1.3. Kryteria podziału towarów (PKWiU) 15 1.4. Normalizacja
Bardziej szczegółowoMIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA
MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA Wartość odżywcza Żywność z tej grupy należy do grupy produktów białkowych. Białko mięsa, ryb i jaj charakteryzuje sie dużą wartością
Bardziej szczegółowoO naszej odporności decyduje także DIETA!
O naszej odporności decyduje także DIETA! Podstawowym składnikiem wspomagającym pracę układu odpornościowego jest cynk (wraz z witaminą A). Najwięcej cynku zawierają owoce morza, szczególnie małże i ostrygi,
Bardziej szczegółowoAUTOIMMUNOLOGIA- SZCZEGÓŁOWA OFERTA BADAŃ PRZETESTUJ SWOJĄ ALERGIĘ
PRZETESTUJ SWOJĄ ALERGIĘ LM stworzył specjalną ofertę skierowaną do pacjentów zainteresowanych badaniami w kierunku stwierdzenia, bądź potwierdzenia alergii. Krew pobrana od pacjenta jest poddawana badaniu
Bardziej szczegółowoDieta eliminacyjna czy prowokacja. dr. Agnieszka Krauze Stadion Narodowy Warszawa
Dieta eliminacyjna czy prowokacja dr. Agnieszka Krauze Stadion Narodowy Warszawa 14.03.2015 Alergeny pokarmowe w grupie dzieci mleko krowie jaja soja gluten ryby owoce morza orzeszki Naturalny przebieg
Bardziej szczegółowoPiramida zdrowego żywienia w cukrzycy
Piramida zdrowego żywienia w cukrzycy Wysiłek fizyczny codziennie ok. 30-60 minut Codzienna aktywność fizyczna wpływa na dobre samopoczucie i lepsze funkcjonowanie organizmu. Każdy wysiłek fizyczny jest
Bardziej szczegółowoDZIEŃ TYGODNIA PIERWSZE DANIE DRUGIE DANIE DODATEK NAPÓJ JADŁOSPIS. OD r. DO r.
DZIEŃ TYGODNIA PIERWSZE DANIE DRUGIE DANIE DODATEK NAPÓJ JADŁOSPIS OD 29.10.2018 r. DO 09.11.2018 r. Poniedziałek 29.10.2018 r. Zupa brokułowa ( 300 ml), ziemniaki, brokuł, śmietana przyprawy do Alergeny:
Bardziej szczegółowoAle czy wśród tych pytań było pytanie o to, co jesz na co dzień, z czego się składa twoje menu?
80/20 - klucz do zdrowia oraz cztery cytryny Nie wiem czy pamiętasz swoją ostatnią wizytę u lekarza? Lekarz przebadał cię, przeprowadził wywiad. Zadał w tym czasie parę pytań. Ale czy wśród tych pytań
Bardziej szczegółowoNOWE PRZEPISY. ZNAKOWANIE ŻYWNOŚCI PAKOWANEJ i NIEOPAKOWANEJ
NOWE PRZEPISY ZNAKOWANIE ŻYWNOŚCI PAKOWANEJ i NIEOPAKOWANEJ I. ROZPORZADZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 pa ździernika 2011 W dniu 12 grudnia 2011 r. weszło w życie rozporządzenie
Bardziej szczegółowoKWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA
KWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA Proszę uzupełnić poniższe dane: Data badania... Wiek (lata)... Masa ciała (kg)... Wzrost (cm)... 2. Liczba posiłków w ciągu dnia: 1-2 posiłki 3-4 posiłki 5 i więcej
Bardziej szczegółowoFORMULARZ OFERTOWY ZESTAWIENIE DLA PAKIETU NR 1. RAZEM DLA PAKIETU I wartość brutto oferty:
ZESTAWIENIE DLA PAKIETU NR 1 Pakiet nr 1 - Dostawa drobiu Pakiet/L p. Produkt Orientacyjna ilość zamawiana w ciągu roku I Drób 2. Filet drobiowy 800 kg 2 dni 3. Podudzia drobiowe 180 kg 2 dni 4. Skrzydła
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowoPodstawy żywienia w sporcie. Aneta Sojak
Podstawy żywienia w sporcie Aneta Sojak Właściwe żywienie i nawodnienie = Osiągnięcie sukcesu Energia do pracy mięśni Adaptacja do wysiłku Skuteczna regeneracja (zmniejszenie procesów katabolicznych) Zły
Bardziej szczegółowoCZTEROTYGODNIOWY JADŁOSPIS ZŁOTY - LATO OBOWIĄZUJE
Szkoła Podstawowa nr 99 im. Tadeusza Kościuszki 52-026 Wrocław ul. Głubczycka 3 CZTEROTYGODNIOWY JADŁOSPIS ZŁOTY - LATO OBOWIĄZUJE OD 1 WRZEŚŃIA DO 7 PAŹDZIERNIKA ROK SZKOLNY 2016/2017 UWAGA: ROZPOCZYNAY
Bardziej szczegółowoW WIEKU PRZEDSZKOLNYM
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność
Bardziej szczegółowoOdżywiamy się zdrowo! Prezentacja przygotowana przez Magdalene Muche dla dzieci z Przedszkola nr 13 w Ostrowie Wielkopolskim
Odżywiamy się zdrowo! Prezentacja przygotowana przez Magdalene Muche dla dzieci z Przedszkola nr 13 w Ostrowie Wielkopolskim KATEGORIE ŻYWIENIOWE WITAMINY PRODUKTY ZBOŻOWE PRODUKTY POCHODZENIA ROŚLINNEGO
Bardziej szczegółowoTalerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
Bardziej szczegółowoJadłospis zielony - wiosna.
Jadłospis zielony - wiosna. Zestaw1 (poniedziałek) - 4 kwietnia; 2 maja; 30 maja; 27 czerwca. Zupa: z zielonego groszku Waga 1 porcji -250 g (uczniowie klas 0-3 ) i 300 g(uczniowie klas 4-6) Pęczak gotowany
Bardziej szczegółowoWARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH
WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH dr inż. Dominika Głąbska Zakład Dietetyki Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW warzywa i owoce są istotnym elementem codziennej
Bardziej szczegółowodr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną
Bardziej szczegółowoIndywidualny Program Odżywiania
Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Standard 1500kcal Strona 1 z 9 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6)
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCJI PRZYRODY
SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCJI PRZYRODY Hasło: Czynności życiowe człowieka. Czym się odżywiamy? Temat: Składniki odżywcze i ich znaczenie dla organizmu. Cele: 1. Poziom wiadomości - uczeń - zna podstawowe składniki
Bardziej szczegółowoIndywidualny Program Odżywiania
Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Sport 3000kcal Strona 1 z 8 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6) Makiełki
Bardziej szczegółowoSTRES Leczenie żywieniowe w chorobie Hashimoto
STRES Leczenie żywieniowe w chorobie Ile waży szklanka wody? Stres Przewlekły stres osłabia układ odpornościowy i zaostrza objawy chorób z autoagresji STRES KORTYZOL INSULINOOP. GŁÓD WAGA DEPRESJA WŁOSY
Bardziej szczegółowo8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum
8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte
Bardziej szczegółowoIndywidualny Program Odżywiania
Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Sport 2000kcal Strona 1 z 8 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6) Makiełki
Bardziej szczegółowoRAPORT Z MONITORINGU POZOSTAŁOŚCI PESTYDYCÓW W PRÓBKACH ŻYWNOŚCI W POLSCE PRZEPROWADZONYCH PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ W 2007 R.
RAPORT Z MONITORINGU POZOSTAŁOŚCI PESTYDYCÓW W PRÓBKACH ŻYWNOŚCI W POLSCE PRZEPROWADZONYCH PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ W 2007 R. Warszawa, 2008 rok MONITORING I URZĘDOWA KONTROLA POZOSTAŁOŚCI PESTYCYDÓW
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z OBSŁUGĄ KONSUMENTA CZ. 2. Danuta Górecka, Halina Limanówka, Ewa Superczyńska, Melania Żylińska-Kaczmarek
TECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z OBSŁUGĄ KONSUMENTA CZ. 2 Danuta Górecka, Halina Limanówka, Ewa Superczyńska, Melania Żylińska-Kaczmarek SPIS TREŚCI Rozdział 1. Podstawowe wiadomości o produktach spożywczych
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Dieta dla osób dieta 1200 kcal chorujących na dieta 1500 kcal cukrzycę typu 2* dieta 1800 kcal Zdrowe żywienie w cukrzycy Lista wymienników 1 porcji produktów**
Bardziej szczegółowoIndywidualny Program Odżywiania
Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Standard 2000kcal Strona 1 z 8 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6)
Bardziej szczegółowoDIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami
DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami Dorota Sokół www.przewodnikzywienia.pl dorota@przewodnikzywienia.pl T: 511 764 699 Zmiany w żywieniu żłobkowym Ustawa z dnia 4.02.2011
Bardziej szczegółowoIndywidualny Program Odżywiania
Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Standard 1200kcal Strona 1 z 8 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6)
Bardziej szczegółowoAutorki: Asia Pieczyńska Anna Parus Angelika Kolbertowicz Patrycja Banaś
Autorki: Asia Pieczyńska Anna Parus Angelika Kolbertowicz Patrycja Banaś Substancja bezpieczna Zalecana ostrożność Lepiej uważać Dodaje się ją do wyrobów cukierniczych, przetworów owocowych. Zapobiega
Bardziej szczegółowoMolekularna diagnostyka alergii. nowe możliwości diagnostyczne
Molekularna diagnostyka alergii nowe możliwości diagnostyczne Diagnostyka alergii rys historyczny Czym jest biochip Biochip (mikromacierz) jest to stałe podłoże (płytka szklana, plastikowa) na której zostały
Bardziej szczegółowoPRZEZ ŻOŁĄDEK DO MÓZGU. odżywianie a sprawność umysłowa dziecka
Obecny styl życia i towarzyszące mu zmiany, także w naszym sposobie odżywiania się, zmniejszają zdolność uczenia się, sprzyjają przemęczeniu psychicznemu i fizycznemu, powodują drażliwość a nawet agresję.
Bardziej szczegółowoDIETA 2000 kcal DZIEŃ 1 lista składników na 4 porcje:
DZIEŃ 1 filet z kurczaka 0,5 kg łosoś dzwonko 0,3 kg jogurt naturalny 400 ml mleko ser mozzarella light 80 g ser twarogowy 0,35 kg jajka 10 szt. kasza gryczana - 0,15 kg mąka pszenna 0,3 kg mąka żytnia
Bardziej szczegółowoCo jadłem/jadłam wczoraj?
1 Co jadłem/jadłam wczoraj? 2 Talerz zdrowia 2 Pieczywo i produkty zbożowe Podstawowe źródło węglowodanów złożonych w diecie i pokarm o stosunkowo dużej wartości odżywczej. Produkty zbożowe dostarczają
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
Bardziej szczegółowoGimnazjum Nr 1 w Płońsku SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Części I - IX
Załącznik nr 2 Gimnazjum Nr 1 w Płońsku SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Części I - IX CZĘŚĆ I MIĘSO I PRZETWORY ( kod CPV 15100000-9 produkty zwierzęce, mięso i produkty mięsne) 1. Przewidywana
Bardziej szczegółowoZasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży
Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży Pamiętaj o codziennym spożywaniu produktów zawartych w piramidzie! PRODUKTY ZBOŻOWE ( mąki, kasza, ryż, płatki, pieczywo i makarony) Sągłównym
Bardziej szczegółowoZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Bardziej szczegółowoREALIZACJI SZKOLENIA POMOC KUCHENNA GRUPA I
l.p. Nazwa. Tytuł projektu Aktywizacja młodzieży NEET nr POWR...-4-45/7. Priorytet I. Osoby młode na rynku pracy. Działanie. Wsparcie osób młodych pozostających bez pracy na regionalnym rynku pracy - projekty
Bardziej szczegółowoPRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Bardziej szczegółowoMENU. PONIEDZIAŁEK r.
MENU PONIEDZIAŁEK 17.07.2017r. Owsianka na mleku i szynką Pomidor Herbata z cytryną Owsianka: płatki owsiane, mleko 70% Pieczywo: Mąka pszenna, sól, woda, drożdże Polędwica z indyka: mięso z indyka (105
Bardziej szczegółowoW zdrowym ciele zdrowy duch Ulotka informacyjna dla rodziców przygotowana przez klasę VI w ramach programu Trzymaj formę
W zdrowym ciele zdrowy duch Ulotka informacyjna dla rodziców przygotowana przez klasę VI w ramach programu Trzymaj formę Wybierz zdrowie! Oto pięć powodów, dla których warto wybrać zdrowy styl życia: Rzadziej
Bardziej szczegółowoSpis treści SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI Rozdział 1. Wiadomości wstępne 9 1.1. Czym zajmuje się technologia gastronomiczna z towaroznawstwem? 10 1.2. Pracownia technologii gastronomicznej 11 1.2.1. Regulamin pracowni 12 1.2.2. Organizacja
Bardziej szczegółowoJadłospis na wrzesień
Jadłospis na wrzesień Data Menu Data Menu Zupa krupnik 7,8 Kotlet pożarski 1,3,7,8,9 Marchewka z groszkiem 1,7 Zupa barszcz biały 3,7,8 Pieczywo mieszani 1 Pierogi ze szpinakiem i masłem 1,7 Surówka wiosenna
Bardziej szczegółowoZboża na ziarno Pszenica zwyczajna ogółem na ziarno Pszenica zwyczajna jara na ziarno Pszenica zwyczajna ozima na ziarno Żyto ogółem na ziarno Żyto
NAZWA Zboża na ziarno Pszenica zwyczajna ogółem na ziarno Pszenica zwyczajna jara na ziarno Pszenica zwyczajna ozima na ziarno Żyto ogółem na ziarno Żyto jare na ziarno Żyto ozime na ziarno Jęczmień ogółem
Bardziej szczegółowoDIETA HIPOALERGICZNA - DZIECI
DIETA HIPOALERGICZNA - DZIECI I Śniadanie herbata masło pieczywo / pasta z indyka i warzyw dżem porzeczkowy II Śniadanie sok owocowy z dozwolonych owoców bułka z masłem i wędliną z indyka Obiad ryżanka
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTY PODSTAWOWE
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?
Bardziej szczegółowoA, D, E, K, B2, B6, B12,
Nie zapominajmy o witaminach! Nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie wytwarzać witamin. W celu zachowania prawidłowego funkcjonowania musimy mu dostarczać ich odpowiednią ilość. Niektóre witaminy
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowoIndywidualny Program Odżywiania
Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dieta Sport 1500kcal + Dietetyk: Strona 1 z 9 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6) Makiełki
Bardziej szczegółowoINDYWIDUALNY PROGRAM ODŻYWIANIA
INDYWIDUALNY PROGRAM ODŻYWIANIA Jadłospis Dieta Standart 1800 kcal, 5 posiłków Dietetyk Strona 1 z 5 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek POSIŁEK NR 1 07:00 POSIŁEK NR 1 07:00 Jaglano-owsiane placuszki
Bardziej szczegółowoINDYWIDUALNY PROGRAM ODŻYWIANIA
INDYWIDUALNY PROGRAM ODŻYWIANIA Jadłospis Dieta Standart 1200 kcal, 5 posiłków Dietetyk Strona 1 z 5 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek POSIŁEK NR 1 07:00 POSIŁEK NR 1 07:00 Jaglano-owsiane placuszki
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoIndywidualny Program Odżywiania
Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dieta Sport 2500kcal + Dietetyk: Strona 1 z 9 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6) Makiełki
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoJakie produkty warto ze sobą łączyć a jakich połączeń produktów powinniśmy unikać?
Jakie produkty warto ze sobą łączyć a jakich połączeń produktów powinniśmy unikać? Komponując codzienne posiłki z ulubionych produktów spożywczych zwykle nie zastanawiamy się nad ich wpływem na nasz organizm
Bardziej szczegółowoIndywidualny Program Odżywiania
Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dieta Sport 3500kcal + Dietetyk: Strona 1 z 9 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6) Makiełki
Bardziej szczegółowoDIETA O ZMIENIONEJ KONSYSTENCJI DIETA PŁYNNA WZMOCNIONA
DIETA O ZMIENIONEJ KONSYSTENCJI DIETA PŁYNNA WZMOCNIONA Zastosowanie i cel diety Dieta płynna wzmocniona stosowana jest: w chorobach jamy ustnej i przełyku u chorych nieprzytomnych w innych stanach chorobowych
Bardziej szczegółowoLista zamienników. 140g cukinii. 80g dyni. 100g bakłażana. 70g kabaczka. 80g papryki czerwonej. 50g papryki czerwonej. 100g pomidora.
Lista zamienników 140g cukinii 100g bakłażana 80g dyni 70g kabaczka 80g papryki czerwonej 100g ogórka 50g papryki czerwonej 100g pomidora 100g rzodkiewek 100g dyni 200g cukinii 130g kalafiora 100g brokuła
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do
Bardziej szczegółowoJADŁOSPIS. Kotlet mielony (z pieca) 120g Ziemniaki 160g Surówka z czerwonej kapusty 80g Kalafior gotowany 90g
06.01.2016 07.01.2016 08.01.2016 Rosół Grochówka Kotlet mielony (z pieca) 120g Ziemniaki 160g Surówka z czerwonej kapusty 80g Kalafior gotowany 90g Sola panierowana (z pieca) 110g Surówka z kapusty kiszonej
Bardziej szczegółowoZnaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie
Bardziej szczegółowoRACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.
RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach
Bardziej szczegółowo11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Samodzielna ocena swojego żywienia i aktywności fizycznej. Cele: zapoznanie ucznia z praktycznymi aspektami układania prawidłowo zbilansowanej
Bardziej szczegółowoŻywienie w szpiczaku mnogim
Żywienie w szpiczaku mnogim Spotkanie II : dbamy o kości mgr inż. Sławomir Kozłowski szpiczak mnogi leczenie osteoporoza- zaburzenie mineralizacji kości Czynniki środowiskowe dieta (wapń i witamina D)
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1
Grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci
Bardziej szczegółowoOBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 10 grudnia do 21 grudnia 2018 r.
OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 10 grudnia do 21 grudnia 2018 r. PONIEDZIAŁEK 10. 12 WTOREK 11.12 ŚRODA 12.12 CZWARTEK 13.12 PIĄTEK 14.12 Zupa jarzynowa z ziemniakami. Chleb Ryż z truskawkami. Kompot
Bardziej szczegółowoTABELE ZYWIENIOWE WITAMINY, SCIAGA, DLA WEGETARIAN I NIE TYLKO. FB:lepiejbiegac INSTAGRAM:lepiejbiegac.pl
. TABELE ZYWIENIOWE WITAMINY, SCIAGA, DLA WEGETARIAN I NIE TYLKO WITAMINA A DZIENNE ZAPOTRZEBOWANIE: 2900 IU Marchew 17033 587% Słodkie ziemniaki 14187 489% Morele suszone 12669 437% Jarmuż 9990 344% Szpinak
Bardziej szczegółowoZalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach
Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach NORMY ŻYWIENIA DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I SZKOLNYM W POLSCE OPRACOWANO W INSTYTUCIE ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA I ZATWIERDZONE ZOSTAŁY PRZEZ INSTYTUT
Bardziej szczegółowoPONIEDZIAŁEK, r. Śniadanie: kasza manna z rodzynkami, chleb baltonowski z masłem,ser biały, dżem, wędlina, ogórek, herbata rumiankowa
PONIEDZIAŁEK, 09.10.2017r. Śniadanie: kasza manna z rodzynkami, chleb baltonowski z masłem,ser biały, dżem, wędlina, ogórek, herbata rumiankowa kasza manna - 20g mleko 2% - 200ml rodzynki - 15g chleb baltonowski
Bardziej szczegółowodr inż. Paulina Liszka dr inż. Mirosław Pysz Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia
Zasady układania jadłospisów, zmiany w wykorzystywanych dotychczas produktach spożywczych, obliczanie wartości odżywczej posiłku, przykładowy jadłospis dr inż. Paulina Liszka dr inż. Mirosław Pysz Krakowska
Bardziej szczegółowoDIETA LUDZI PIERWOTNYCH CZYLI KILKA SŁÓW O PALEO
DIETA LUDZI PIERWOTNYCH CZYLI KILKA SŁÓW O PALEO Dieta Paleo może być nie lada wyzwaniem dla większości Polaków lubujących się w potrawach mącznych jak pierogi czy naleśniki. Mimo to, coraz więcej osób
Bardziej szczegółowoSpecyfikacja produktu
1. INFORMACJE OGÓLNE Nr artykułu: Określenie produktu: Mieszanka do wyrobu ciastek Opis produktu: Mieszanka w proszku do wyrobu wysokiej jakości ciastek 2. STOSOWANIE / DOZOWANIE 1000 g mieszanki do wyrobu
Bardziej szczegółowoJADŁOSPIS od dnia do r.
JADŁOSPIS od dnia 01.03. do 31.03.17 r. Dzień Śniadanie Obiad Podwieczorek 01.03.17 Czw. 02.03.17 03.03.17 06.03.17 07.03.17 Zacierki na mleku 200g (zacierki, mleko, Sałata, rzodkiewki Płatki kukurydziane
Bardziej szczegółowoDIETA PRZY CHOROBACH SERCA
ZALECENIA OGÓLNE Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (należy dbać o urozmaicenie posiłków). W skład produktów spożywczych wchodzą niezbędne składniki odżywcze zawarte w różnych ilościach i
Bardziej szczegółowo