ALICJA BEfcClKOWSKÄ. k.. J. POPULARNY PRZEW ODNIK PRAKTYCZNY ILUSTROWANY SB-nn* FOtÓGRAFJAM IW W BirŃYCH POSŁÓW

Transkrypt

1 ALICJA BEfcClKOWSKÄ Sil w ß m m m m m m m S : k.. J w Polsce POPULARNY PRZEW ODNIK PRAKTYCZNY ILUSTROWANY SB-nn* FOtÓGRAFJAM IW W BirŃYCH POSŁÓW SE JM O W Y C H W ^92G : SK Ł A D G Ł Ó W N Y : S P. AKC. DOM K S IĄ Ż K I P O L S K IE J ' - W A R S Z A. W A, -PL A C T R Z E C H K R Z Y Ż Y J& & : Cena 3 0 groszy.

2 Bibljoteka Sejmu Śląskie /

3 ALICJA BEŁC1K0WSKA Stronnictwa Polityczne w Polsce POPULARNY PRZEW ODNIK PRAKTYCZNY IL U S T R O W A N Y 23-em a F O T O G R A F JA M I W Y B IT N Y C H P O S Ł Ó W SE JM O W Y C H 1926 SK Ł A D G Ł Ó W N Y : S P. AKC. DOM K S IĄ Ż K I P O L S K IE J W A R S Z A W A, P L A C T R Z E C H K R Z Y Ż Y M 8. Cena 30 groszy.

4 a a W S Z E L K IE P R A W A A U T O R S K IE CO D O P R Z E D R U K U I TŁÓ M A C ZEŃ Z A S T R Z E Ż O N E. D rukarnia LEC H JA, W arszaw a, Z ieln a 47, felefo n

5 STR O N NICTW A I ZWIĄZKI PO LITYCZNE W PO LSCE. W S T Ę P. W dziedzinie ruchu politycznego niezw ykłe -u nas panuje rozdrobnienie. Jest ono, w części przynajm niej, następstw em w iekow ego bytow ania narodu polskiego w trojakiej niewoli, kiedy to w każdym z zaborów p o w staw ały przeróżne part je i partyjki, w ięcej i mniej pow ażne stronnictw a i zw iązki polityczne, których głów nym celem było odzyskanie utraconej niepodległości. P ocząw szy od listopada 1918 roku, t. j. od czasu odrodzenia P aństw a Polskiego, pokrew ne part je polityczne poszczególnych zab o ró w poczęły się łączy ć w stro n n ictw a, obejm ujące sw ą działalnością cały kraj. Pomimo to, w obecnej chwili (listopad 1925 roku), w Polsce istnieją i działają 94 (dziew ięćdziesiąt cztery) stronnictw a i związki polityczne, łącznie z partjam i mniejszości narodow ych i organizacjam i politycznemu m łodzieży polskiej i niepolskiej. Z tej liczby, 26 przypada na stronnictw a polityczne polskie, 33 na stronnictw a polityczne m niejszości n arodow ych, 22 -na zw iązki polityczne m łodzieży polskiej i 13 na zw iązki polityczne m łodzieży m niejszości narodow ych. Ogółem w ięc z o-gólnej liczby 94-ch stronnictw i zw iązków politycznych w Polsce, 48 przypada na stronnictw a polskie (z m łodzieżą w łącznie), a 46 na stronnictw a mniejszości narod o w y ch : ukraińskiej, białoruskiej, żydow skiej i niem ieckiej, ró w nież z m łodzieżą w łącznie. Z tejże liczby ogólnej 94-cch stronnictw i zw iązków politycznych w Polsce, 31 przypada na stronnictw a, reprezentow ane w 20-u klubach Sejmu i Senatu, (bądź też tylko w Sejmie), a 63 na stronnictw a -ii związki, nie m ające sw ych przedstaw icieli w żadnej z Izb parlam entarnych. Z li-czby 31 stronnictw, reprezentow anych w Sejmie, ma stronnictw a polskie przypada 14, na stronnictw a mniejszości narodow ych 17. Z li-czby 63 stronnictw i zw iązków politycznych, które w Sejmie ani w Senacie nie zasiadają, na stronnictw a polskie przypada 34 (z młodzi-eżą), a na stronnictw a m niejszości 29 (rów nież z m łodzieżą).

6 4 ST R O N N IC T W A PO LITY CZN E W POLSCE Z kolei przechodzę do przedstaw ienia układu sił politycznych w Sejmie i Senacie i do krótkiego opisu poszczególnych Klubów parlam en tarn y ch i stronnictw politycznych, w tych klubach re p re zentow anych. MHCIEJ RHTfiJ Marszalek Sejmu WOJCIECH TRĘMPCZYŃSK1 Marszalek Senatu W obiu Izbach, sejm owej i senackiej, m am y silną liczebnie praw icę, (164 posłów i 47 senatorów ), złożoną z trzech klubów, a m ianow icie: Klubu Chrześcijańsko-N arod owego (22 posłów i 9 senatorów ), Klubu Zw iązku Ludow o-n arodow ego (99 posłów i 30 senatorów ) i Klubu Polskiego S tro n n ictw a C hrześcijańskiej D em o kracji (41 posłów i 8 senatorów ). Lew e skrzydło praw icy stanowi w łaśnie C hrześcijańska D em okracja, k tó ra skłania się coraz w y raźniej w kierunku centrum. W centrum zasiadają: Klub Polskiego Stronnictw a Katolicko- Ludow ego (6 posłów i żadnego senatora), oraz Klub Polskiego Stronnictw. Lud. P iast (51 posłów i 12 senatorów ). O w ych 57-iu posłów stanow i w ła ściw e stałe centrum Sejm u; w n iek tó ry ch jednak spraw ach, wspólnie z centrum i praw icą głosują: Klub N arodowej P artji Robotniczej, (głównie w spraw ach, dotyczących religji rzym sko-katolickiej i m niejszości narodow ych), część posłów z Koła Żydow skiego, (przedstaw iciele Zw iązku Kupców, ewentualnie rów nież sjoniści i ortodoksi w obronie in teresó w klas posiadających), w re szc ie częściow o posłow ie Zjednoczenia N iem ieckiego (ditto). Na lew icy zasiada pięć klubów ludow ych, w sile 71 posłów i 8 senatorów, oraz trz y k luby robotnicze, w sile 65 posłów i 10 se natorów. Do lewi cy ludowej zaliczam y: Klub P ra c y (6 posłów i 4 senatorów ), Zw iązek Chłopski (11 posłów i żadnego senatora), Zw iązek Polskich Stronnictw Ludow ych W y

7 STRO N NICTW A PO LITY C ZN E W PO LSC E 8 zw olenie i Jedność L udow a (47 posłów i 8 senatorów ), Chłopskie Stronnictw o R adykalne (4 posłów i żadnego senatora) oraz Niezależną P artję Chłopską (7 posłów i żadnego senatora). Lewicę Robotniczą tw o rzą: N arodow a P artja Robotnicza (18 posłów i 3 senatorów ), Zw iązek P arlam entarny Polskich Socjalistów (41 posłów i 7 sen ato ró w ) oraz K om unistyczna F rak cja P o selska (6 posłów i żadnego senatora). W reszcie, piątą część w szystkich posłów i senatorów stanow ią,posłow ie i senatorow ie m n i e j s z o ś c i n a.r.o.d.o.w.y.c.h (112 posłów i senatorów mniejszości narodow ych na ogólną liczbę 555 posłów i senatorów ). Z pośród mniejszości narodow ych najliczniej reprezentow ani są Żydzi (35 posłów i 12 senatorów ), następnie Ukraińcy (21*) posłów i 6 senatorów ), dalej Niemcy (17 posłów i 5 senatorów ) oraz Białorusini (11 posłów i 3 senatorów ); w reszcie Rosjanie m ają w Sejmie i S enacie'po jednym sw y m przedstaw icielu. Poniżej zam ieszczam opis poszczególnych K lubów p arlam en tarnych', w porządku, w jakim zasiadają w obu Izbach p raw o d a w czych, poczynając od praw icy. P R A W IC A. Klub Chrześcijańsko - Narodowy, w sile 22 posłów i 9 senatorów, reprezentuje w Sejm ie i Senacie C hrześcijańsko-n arodow e Stronnictw o) Rolnicze. P o w stało ono w roku jako organizacja polityczna ziem iaństw a, /a do w y b o ró w przy stąp iło jako cześć składow a C hrześcijańskiego Z w iązku Jedności N arodow ej. S tronnictw o popierane jest przez Z w iązek Ziem ian za sw ój stosunek do U staw y o w ykonaniu reform y rolnej. Z ogólnej liczby 2.528,256 głosów, które pad ły p rzy w yborach do Sejmu na listę Nr. 8, około 341,000 głosów p rzy p ad a na Klub C hrz. N ar. C hrzęść.-n ar. Stron. R olnicze działa na zasadzie programu politycznego i statutu, uchw alonych przez Zjazd D elegatów w dniu 24 lutego 1924 roku. G łów ną siedzibą stronnictw a jest Poznań. Pod w zględem organizacyjnym, Stronnictw o dzieli się na organizacje w ojew ódzkie, te zaś) na pow iatow e; organizacja pow iatow a składa się z t. zw. kół parafialnych. Na czele stro n nictw a stoi R ada N aczelna, m ianow ana przez w ładze (prezesów i w iceprezesów ) organizacyj pow iatow ych. R ada N aczelna w yłania Z arzad G łów ny. Organami prasy C hrz.-n ar S tron. R olniczego sa: w W arszaw ie W arszawianka i Dzień P olsk i, a w Poznaniu Gazeta P ow szechna i Glos Rolnika ;,, Za pism o sym patyzujące uchodzić może, m iędzy innymi, Kurjer Poznański. Władze Parlamentär n.e. Prezydium Klubu Sejm owego stanow ią: pos. D r. E dw ard D ubar.ow icz (prezes), sen. S tanisław Szułdrzyński i pos. S ta nisław Stroński (w iceprezesi), pos. Leon Ż ółtow ski (sekretarz) i pos. Ludw ik D unin (skarbnik). W skład P rezydium Klubu Senackiego w chodzą: sen. T adeusz S zułdrzynski (przew odniczący)1 i sen. D r. T adeusz K asznica (w iceprzew odniczący). Komisja Parlamentarna: pos. E dw ard D ubanow icz, pos. M arjan Jaroszyński, sen. *) O prócz czterech posłów ukraińskich, k tó rzy należą do Kom unistycznej Frakcji Poselskiej.

8 6. STRO N N IC T W A PO LITY C ZN E W POLSCE Dr. Tadeusz Kasznica, pos. Konrad Łuszczew ski, pos. W ojciech Ozimina, pos. Stanisław Stroński, sen. Tadeusz Szułdrzyński i pos. Leon Żółtowski. P rezesem Stronnictwa jest senator T. Szułdrzyński. Dr. EDWARD DUBANOW1CZ ; Prezes Sejmowego Klubu Chrześcijańsko-Narodow ego Sb, GŁąBIŃSKI Prezes Klubu Sejmowego Zw. Ludowo-Narodowego Klub Związku Ludowo-Narodowego, (adres: W arszaw a, Aleje Jerozolim skie 17, m. 3). Na Klub Zw iązku L udow o-n arodow ego, złożony z 99 posłow i 30 senatorów, przypada liczba około 1.535,000 głosów w yborczych, z ogólnej liczby 2.528,256 głosów, które p ad ły na listę C hrześcijańskiego Z w iązku Jedności N a rodow ej, oznaczoną Nr. 8. Stronnictw o jest p artją radykalnych nacjonalistów, a członkow ie jego rekrutują się z różnych sfer społecznych, tak, że obok w łaścicieli ziem skich, przem ysłow ców i kapitalistów, spotykam y w nim inteligencje zaw odow ą, rzem ieślników i chłopów. Jednym z głów nych celów Z. L.-N. jest oczyszczenie życia polskiego, państw ow ego i społecznego, z żyw iołów niepolskich. T aktyka Zw iązku radykalna, często bezw zględna, p rzybiera nieraz form y bojow e. Zw iązek Ludow o - N arodow y pow stał w 1919 roku z połączenia stro n nictw : D em okracji N arodow ej i części Zjednoczenia N arodow ego (w K ongresów ce), C hrześcijańsko-l udow ego (w M ałopolsce) oraz żyw iołów, zgrupow a nych około N arodow ego K om itetu W yborczego S tronnictw D em okratycznych, czynnego p rzy w yborach do Sejm u U staw odaw czego. W Sejm ie U staw o d aw czym Z. L.-N. m iał 109 posłów. Zgodnie z hasłam i Z. L.-N. działają liczne organizacje społeczne, tn. m. T ow arzystw o P opierania P rzem ysłu i H andlu Polskiego p. n. Rozwój \ S traż N arodow a, S tow arzyszenie Sam opom ocy Społecznej, Liga P ra c y, N arodow a O rganizacja K obiet, Z w iązek Ziem ianek, K onfederacja Polska i inne. Filją Z. L.-N. w śród m łodzieży jest organizacja t. zw. M łodzieży W szechpolskiej. ' ' ' Z. L.-N. działa na zasadzie programu, uchw alonego przez il Zyazd W szechpolski w dniu 27 października 1919 roku w W arszaw ie, oraz rezolucy; program ow ych ostatniego Zjazdu (IV-go) z października 1924 roku. O r ga - nizacja Związku, opiera się na kołach w iejskich, m iejskich i gminnych, k tó re łączą się w koła pow iatow e, te zaś w w ojew ódzkie. N ajw yższą w ładzą Z. L.-N. jest Zjazd W szechpolski (Kongres), k tó ry w ybięra R ade N aczelną, ta zaś w ybiera Z arząd G łów ny.

9 StbaO N Ü IC TW A. PO LITY C ŹN E W PO LSO ß 7 Prasa: O rganem centralnym, a zarazem w arszaw skim Z. L.-N. jest dziennik Gazeta Poranna W arszaw ska dla m iasta (ul. Z goda 5) i tygodnik Zorza dla w si (N ow y Ś w iat 22). P ozatem w ychodzą pism a następujące: w K rakow ie: Goniec Krakowski*6 (Plac D unajew skiego 7) i W ieniec i P szczółka (ta m ie ); w e L w ow ie: Słow o Polskie (Zim orow icza 11 15) i Ojczyzna, tygodnik dla w si (tam że); w Poznaniu: Kurier Poznański (św. M arcina 70), Orędownik (tam że), Sztandar (św. M arcina 65) i Ziemia6* (tam że); w B ydgoszczy: Gazeta Bydgoska*6 (Jagiellońska 10); w T oruniu Słow o P o morskie (Św. K atarzy n y 4); w Lublinie Głos Lubelski (P lac K ościuszki 10); w Kielcach Słowo Radomskie6* (Kolejowa 34) i Ojczyzna " (ul. 3 M aja Nr. 1); w C zęstochow ie Kurier C zęstochow ski (ul. P an n y M arji 41); w K utnie Tygpdnik Kutnowski (T oruńska 136); w K aliszu Głosi Kaliski'6 (S tary R ynek, dom S tilte ra ); w Płocku Dziennik Płocki (Kolegialna 8); wi Inow rocław iu Dziennik Kujawski*6; w Białej w M ałopolsce Placówka K resowa (ul. Św. Jana 14); w K ościanach (woj. poznańskie) Gazeta Polska ; w Siedlcach Przyjaciel Narodu (ul. O grodow a 41); w G rodnie N owe Życie*6 (P lac B a torego 8); w W ilnie Dziennik W ileński (D om inikańska 4). Władze parlamentarne.. Prezydium Klubu Poselskiego stan o w ią posłow ie: prof. S tanisław G łąbiński (prezes), J. Szebeko i dr. Jan H arusew icz (w iceprezesi), K onstanty K ow alew ski i J. Z dziechow ski (zastępcy w i ceprezesów ) oraz Dr. S tanisław Kozicki, jako delegat (prezes) Z arządu G łów nego Z. L.-N. Prezydium Klubu Senackiego: sen. Juliusz Z danow ski (przew odniczący), s. M arian K iniorski (w iceprzew odniczący) oraz s. B olesław B ielaw ski (sekretarz). Klub Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. A dres stronnictw a: W arszaw a, ul. Ż óraw ia 9 m. 14). Klub P. S. Ch. D., złożony z 41 posłów i 8 senatorów, zasiada w S ejmie i w Senacie na lew em skrzydle praw icy. P olskie S tronnictw o C hrześcijańskiej D em okracji jest w y razem ruchu t. zw. chrześcijańsko-społecznego, k tó ry przeniknął do b. K ongresów ki dopiero po roku 1905 i przejaw ił się w formie t. zw. S tow arzyszeń R obotników C hrześcijańskich. C złonkow ie stronnictw a rek ru tu ją się z różnych w a rstw społecznych, m. in. z rzem ieślników, robotników m iejskich i w iejskich i służby dom ow ej. P od w pływ em Ch. D. pozostaje S tow arzyszenie C hrześcijańskiej M łodzieży A kadem ickiej O drodzenie" (W arszaw a) i C hrześcijański Zw iązek Akademików*1 (K raków ), oraz C hrześcijański Z w iązek M łodzieży R obotniczej. Z ogólnej liczby 2.528,256 głosów, które w listopadzie 1922 r. padły na listę Nr. 8, około 635,500 głosów przypada nai Klub Ch.-D. S tronnictw o działa na zasadzie programu partyjnego i statu tu o r ganizacyjnego, uchw alonego w dniach 31 m aja i 1 czerw ca 1925 roku przez Zjazd O gólnokrajow y. Pod w zględem organizacyjnym, stronnictw o składa się z organizacyj w ojew ódzkich, w ojew ódzkie z pow iatow ych, a pow iatowe z lokalnych kół m iejskich i w iejskich. N ajw yższa w ładzą stronnictw a jest Zjazd O gólnokrajow y, k tó ry w y b iera R adę N aczelną, ta zaś w yłania z pośród sw oich członków Z arząd G łów ny. Odpowiednikiem stronnictw a w dziedzinie ruchu zawodowego są t. zw. chrześcijańskie zw iązki zaw odowe,, zorganizow ane w kilku cen tralach, a m ianow icie: C hrześcijańsldem Zjednoczeniu Zaw odow em R zeczypospolitej Polskiej (W arszaw a, ul. Śniadeckich 5), Polskiem Zjednoczeniu C hrześcijańskich Z w iązków Z aw odow ych (K raków, ul. A ndrzeja Potockiego 11), oraz w lokalnych centralach chrześcijańskich zw iązków zaw odow ych na Pom orzu, G órnym Śląsku i Śląsku C ieszyńskim. Prasa. W W arszaw ie Rzeczpospolita, Polak Katolik6*, w K rakow ie Glos Narodu, w e L w ow ie Gazeta Codzienna6* (ul. P iek arsk a 17), w Poznaniu "postęp*6 (ul. św. M arcina), w Łodzi Kurjer Łódzki, w K atow icach Gazeta Ludowa, w B ydgoszczy Dziennik B ydgoski, w Tczewie Dziennik icze w -

10 ś STRONNICTW A PO LITY C ZN E W POLSCE ski", w Rybniku na G órnym Śląsku Gazeta Rybnicka6', w G rudziądzu Głos Pomorski'6, (ul. M ickiew icza 27/29), w Peplinie na P om orzu Pielgrzym" (ty godnik), w Łow iczu Łowiczanin", (tygodnik), w e W łocław ku Słow o Kujawskie". (dziennik), w Stanisław ow ie Kurier Stanisław ow ski6' (dziennik). Władze parlamentarne. Prezydium Klubu Sejm ow ego stanow ią: pos. Józef C haciński (prezes), Ludom ir C zerniew ski, W ojciech Sosiński i Tadeusz B łażejew icz (w iceprezesi), Albin N owicki i Jan P uchałka (sekretarze), S ta nisław M arciniak (skarbnik) i Julian Ła-będa (gospodarz). Prezydium Klubu Senackiego: sen. S tanisław N ow odw orski (przew odniczący), prof. M aksym ilian Thullie (w iceprzew odniczący) i sen. Stefan Sm ólski (sekretarz). Komisja Parlamentarna: pos. K arol H oleksa, W ojciech K orfanty, Stefan Paczkow ski, Dr. Stefan Piechocki i M ichał W ichliński. CHACIŃSKI JÓZEF Ptezes Klubu Sejmowego Polskiego Stronrvciwa Chrześcijańskiej Demokracji. IGMflCY JASIŃSKI Prezes Klubu Polskiego Stron. Katolicko-Ludoweg o CENTRUM. Klub Polskiego Stronnictwa Katolicko-Ludowego, liczy 6 posłów, a w S e nacie nie m a sw ych przedstaw icieli. Polskie Stronnictw o K atolicko - Ludow e je s t polityczną organizacją w łościan średnio zam ożnych i m ałorolnych, usposobionych niechętnie zarów no do praw icy, jak i do lew icy. P o w stało ono w M ałopolsce w roku 1913; w Sejm ie U staw odaw czym m iało 5 posłów. S tronnictw o działa na zasadzie programu, ułożonego w 1923 roku. Pod w zględem organizacyjnym, dzieli się na organizacje w ojew ódzkie, te zaś na pow iatow e, a pow iatow e składają się z kół m iejskich, w iejskich i gminnych. O gólny Zjazd stronnictw a w ybiera R adę N aczelną, k tó ra w yłania z siebie Z arząd G łów ny.... n, i - \ Organem prasowym stronnictw a jest Lud Katolicki (K rakow ). P rezesem Klubu jest poseł Jasiński, prezesem Stronnictw a ks. Jan Czuj. Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast", (A dres stronnictw a: W a r szaw a, ul. M arszałkow ska 68).. Polskie Stronnictw o Ludow e, reprezentow ane w Sejm ie przez 51_ posłów, a w Senacie przez 12 senatorów, jest organizacją polityczną zam ozm ej-

11 s t r o n n i c t w a p ö l t t V o z n e W PO LSŚe 9 szych w łościan. P o w stało ono w roku 1911 z klubu posłów -ludow ców Koła Polskiego w parlam encie w iedeńskim. W Sejm ie U staw odaw czym Klub P. S L. m iał z górą 100 posłów. P rz y w yborach do Sejm u obecnego P. S. L. otrzym ało głosy. T ak ty k a stronnictw a, naogół um iarkow ana, nieraz radykalna. W spraw ie reform y rolnej P. S. L. stoi na stanow isku w y w łaszczenia ziem ian za odszkodow aniem. Pod w pływ em P. S. L. pozostaje Związek A kadem ickiej M łodzieży Ludow ej. Polskie S tronnictw o L udow e stoi na gruncie programu p artyjnego, uchw alonego przez K ongres stronnictw a w dniach 19 i 20 listopada 1921 roku, oraz rezdlucyj, uchw alonych w dniach 7 i 8 grudnia 1924 roku przez IV Ogólnokrajow y K ongres w W arszaw ie. Organizacja P. S. L. opiera się na kołach"; koła, leżące na terenie jednego pow iatu, tw o rzą organizacje pow iatow e, te zaś łączą się w organizacje w ojew ódzkie. N ajwyższemu w ładzam i stro n nictw a są: K ongres, R ada N aczelna, P rezydium i Z arząd G łów ny. Prasa: W W arszaw ie: Echo W arszaw skie, dziennik ł W ola Ludu, 2 ra z y w tygodniu; w K rakow ie Piast, tygodnik (M ały R ynek 4); w e L w o w ie Sprawa Ludowa (ul. S y k stu sk a); w T arnow ie Lud Polski (B urek 4); na. Śląsku Głos Ludu Śląskiego ; w Poznaniu W łościanin, 3 ra z y tygodniow o (ul. K w iatow a 2); w G rudziądzu Gazeta Grudziądzka, 3 ra z y tygodniow o; w P iotrkow ie Obrona Ludu, tygodnik; w C zersku Głos Ludu. Władze Parlamentarne. Prezydium Klubu P oselskiego: pos. W incenty W itos (prezes), Jan D ębski, Dr. W ład y sław K iernik i N arcyz P o to czek (w iceprezesi) i Adolf Sarnecki (sek retarz i skarbnik). Komisję Parlamentarną stanow ią: W incenty W itos, Jan D ębski, N arcyz P otoczek, sen. Jakób Bojko, pos. W ładysław* O strow ski, Józef B ednarczyk, W ład y sław B yrka, Alfons E rdm an, B runo G ruszka, D r. W ład y sław Kiernik, Jan M adejczyk, B ronisław Malik, Jan N aw rocki, Jakób P aw łow ski, Jan P ieniążek, Adolf Sarnecki i sen. A ndrzej Średniaw ski. WINCENTY WITOS Prezes Klubu Polskiego Stron. Ludowego Piast" Dr. BRRTEL KAZIMIERZ Prezes Klubu Pracy LEW IC A. A. LEW ICA LUDOW A. Klub Pracy pow stał na terenie p arlam en tarn y m w maju 1925 roku z secesji posłów i sen ato ró w Z w iązku Polskich S tronnictw Ludow ych W y zw o lenie i Jedność 1 udow a. L iczy 6 posłów i 4 sen ato ró w : m. in. należą tu:

12 10 STRONNICTWA POLirfOZdE W#TOLSCE DOS. S tanisław T hugutt, b. w iceprem ier rządu p. W ł. G rabskiego i sen. Bolesław W ysłouch, nestor ruchu ludow ego w Polsce. Deklaracja programowa Klubu P ra c y stw ierdza, że Klub stoi na stanow isku dem okratycznem i radykalnem, nie chce jednak tw o rzy ć stanow ego stronnictw a chłopskiego. Żąda w ykonania reform y rolnej za odszkodow a niem ziemian. Prezesem Klubu jest pos. Dr. K azim ierz Bartel. Klub Związku Chłopskiego* (adres Zw. Chi.: K raków, redakcja P rz y jaciela Ludu"). Zw iązek C hłopski jest polityczną organizacją niezam ożnych chłopów ; pod w zględem program u i ta k ty k i, stoi na praw o od W yzw olenia, a na lew o od P iastow ców. Klub Zw iązku C hłopskiego, liczący 11 posłów, pow stał 11 m aja 1924 r. z połączenia drugiej parlam entarnej secesji Polskiego S tronnictw a Ludow ego P iast", (znanej na terenie Sejm u p. n. Polskiego Zw iązku L udow ców "), z Polskiem Stronnictw em L udow em Lew icą, t. zw anym i stapińczykam i od nazw iska przyw ódcy i założyciela tej partji, Jana Stapińskiego. Z w iązek C hłopski przyjął z m ałenri zm ianam i program partyjny i sta t ut organizacyjny stapińczyków ". W edług statutu, Z w iązek C hłopski dzieli się na organizacje w ojew ódzkie (t. zw. w ojew ódzkie rad y chłopskie"), te zaś na pow iatow e (t. zw. pow iatow e rad y chłopskie ), a pow iatow e dzielą się z kolei na organizacje m iejscow e (t. zw. gminne rad y chłopskie"). N ajw yższem ciałem praw odaw czem Związku C hłopskiego jest K ongres, k tó ry w ybiera R adę N aczelną, ta zaś w yłania z siebie W ydział W ykonaw czy. Prasa. Sztandar Ludowy, tygodnik, W arszaw a Lublin, Sprawa Ludowa, tygodnik, L w ów i Przyjaciel Ludu, tygodnik, K raków. o JflN BRYL Prezes Klubu Związku Chłopskiego Ks. EGQENJUSZ OKOŃ Prezj^Kluou Chłopskiego 'Stron, Radykalnego Władze parła rn e n t a r n e. Prezydium Klubu: pos. Jan B ryl (przew odniczący), M arcin Socha (sekretarz), Józef B erek (zastępca sek retarza). Komisję Parlamentarną stanow ią: pos. Jan B ryl, Kazimierz D aszkiew icz i Jakób Paw łow ski.

13 STRO NNICTW A P O L IT Y CZN E W PO LSC E 11 Klub Chłopskiego Stronnictwa Radykalnego, (adres S tro n n ictw a: W arszaw a, ul. W spólna Nr. 3a). C hłopskie S tronnictw o R adykalne, reprezentow ane w Sejm ie przez 4-cIi posłow, jest organizacją p o lity czn o -sp o łeczn ą radykalnych w łościan m ałorolnych i bezrolnych. Pod w zględem program u partyjnego, szczególniej w dziedzinie reform y rolnej, stronnictw o zbliżone jest do W yzw olenia, g"dyż żąda w y w łaszczenia ziem ian bez odszkodow ania. Jednakże liczył się bardziej, niż W yzw olenie, z koniecznościam i państwow em u, a sp raw y religijne traktuje ze stanow iska tradycji narodow ej, k tóra nie pozw ala zapom inać o roli R zeczypospolitej w śród państw chrześcijańskich. C hłopskie Stronnictw o R adykalne pow stało w listopadzie 1918 roku w T arnobrzegu. P rz y w yborach do obecnego Sejm u otrzym ało 127,006 głosów. Stoi na gruncie programu partyjnego, przyjętego przez I K ongres w lipcu 1922 roku i rezolucyj Ii-go K ongresu z w rześnia 1924 roku. P od względem organizacyjnym, stronnictw o dzieli się na organizacje w ojew ódzkie, te zaś dzielą się na pow iatow e, pow iatow e na gminne, a gminne na w siow e. Organem prasowym C hłopskiego S tronnictw a R adykalnego jest tygodnik Chłopska Spraw a'6 (W arszaw a, ul. W spólna 3a). P rezesem Klubu i S tronnictw a jest ks. Eugenjusz Okóń. Klub Związku Polskich Stronnictw Ludowych W yzw olenie i Jedność Ludowa (adres Z w iązku: W arszaw a, ul. H ortensja 7). Z. P. S. L. W yzw olenie 4 i Jedność L udow a, reprezentow any w S ejmie przez 47 posłów, a w Senacie przez 8 senatorów, jest organizacją polityczną chłopów m ałorolnych i bezrolnych, usposobionych radykalnie. Z.P. S. L. dom aga się w yw łaszczenia ziem ian bez odszkodow ania na rzecz reform y rolnej. W dziedzinie religijnej dom aga się oddzielenia Kościoła od P aństw a. P rz y w yborach do obecnego Sejm u otrzym ał 959,022 głosy. Klub Z. P. S. L. W yzw olenie i.jedność L udow a pow stał dnia 1-go w rześnia 1924 roku z połączenia dw óch klubów : P olskiego Stronnictw a L udow ego W yzw olenie i Klubu Jedności L udow ej (secesji P iasta1 ). Dnia 27 października tegoż roku połączyły się w spom niane stronnictw a na terenie pozaparlam entarnym, uchw ałam i sw ych K ongresów partyjnych. P od w pływ em Z. IJ. S. L. pozostaje A kadem icka N iezależna M łodzież L udow a. Program i organizacja. Z. P. S. L. stoi na gruncie rezolucyj program ow ych i statutu, uchw alonych w dniach 15 i 16 m arca 1925 roku przez Kongres w W arszaw ie. Pod w zględem organizacyjnym, Z. P. S. L. dzieli się na organizacje w ojew ódzkie, te zaś na pow iatow e.które składają się' z kół lokalnych. N ajw y ższą w ład zą praw odaw czą Zw iązku jest K ongres, k tó ry w y biera Z a r/a d G łów ny, ten zaś w yłania z pośród sw oich członków Prezydium Z arządu G łównego. Prasa Z. P. S. L. W W arszaw ie: W yzw olenie, tygodnik (H ortensja 7), Gazeta Ludowa" tygodnik (S-to K rzyska 17) oraz dzienniki sym patyzujące: Kurier Poranny i Przegląd W ieczorny (M arszałkow ska 148); w K rakow ie Sztandar Chłopski, tygodnik. Władze parlamentarne. Prezydium Koła Sejm owego stanow ią: B łażej S tolarski (prezes), Jan D ąbski, M arian K ościałkow ski, Dr. Józef P utek i A ndrzej W aleron (w iceprezesi), W ład y sław F ijałkow ski i T ad eu sz Niedzielski (sekretarze), o raz Jan L edw och (skarbnik i gospodarz). Prezydium Klubu S e nackiego: Jan W oźnicki (przew odniczący) i Saturnin O siński (sekretarz). W skład Zarzadu Klubu Parlamentarnego (poselskiego i senackiego) w chodzą w yżej w ym ienione prezydja obu Klubów, poselskiego i senackiego, oraz n astępujący posłow ie i senatorow ie: pos. A leksy Ć w iakow ski, pos. Adolf D ubrow nik, C w iakow ski, pos. Adolf D ubrow nik, pos. T ytus Jem ielew ski, sen. S tanisław K a linowski, pos. Jan S zafranek i pos. S tanisław W rona.

14 12 STRO N N ICTW A PO LITY CZN E W POLSOE BLflZEJ STOLARSKI Prezes Klubu Sejmowego SSL...Wyzwolenie" Jedność Ludowa" 5VLWESTER WOJEWÓDZKI Prezes Kiubu Niezależnej Partji Chłopskiej Klub Niezależnej Partji Chłopskiej, (adres partji: W arszaw a. S tare M iasto Nr. 29). Klub N iezależnej P a rtji C hłopskiej pow stał w Sejm ie w listopadzie 1924 roku ze skrajnej secesji W yzw olenia, L iczy 7 posłów, a w Senacie nie ma sw ych przedstaw icieli. W dążeniu do Polskiej Republiki Robotniczo- Chłopskiej dom aga się przedew S zystkiem sam ookreślenia dla m niejszości narodow ych, ukraińskiej i białoruskiej. H ołduje tak ty ce w alki rew olucyjnej, a w dziedzinie religijnej dom aga się oddzielenia Kościoła od P ań stw a. Organ Prasowy N, P. Chi., często konfiskow any i zaw ieszany, przez w ładze adm inistracyjne, w ychodził pod różnym i tytułam i, jak : Walka Chłopska, Walka W si, Walka Oraczy, obecnie (listopad 1925 roku) jako Walka P racy, tygodnik.. Prezesem Klubu jest poseł S y lw ester W ojew ódzki, sek retarzem poseł Adolf Bon. B. LEW ICA ROBOTNICZA. Klub Narodowej Partji Robotniczej, (adres partji: W arszaw a, ul. N owy Św iat 49). N arodow a ipartja R obotnicza, reprezentow ana W Sejm ie przez 18 posłów, a w Senacie przez 3 senatorów, jest polityczną organizacja robotników, usposobionych radykalnie, lecz stojących na gruncie narodow ym i niechętnych dla socjalizm u. P rz y w yborach do Sejm u N. P. R. o trzym ała 472,737 głosów. N. P. R. pow stała w 1920 roku z połączenia dw óch stronnictw : N arodow ego Zw iązku R obotniczego (K ongresów ka) i N arodow ego S tronnictw a R obotników (W ielkopolska); N arodow y Z w iązek R obotniczy został założony w 1905 roku przez S tronnictw o N arodow ej D em okracji, dla w alki z w pływ am i socjalisty cznem i w śród robotników polskich. Filją N. P. R. w śród m łodzieży jest Zjednoczenie Polskiej M łodzieży Pracującej O rlę. Program i organizacja. N.P.R. stoi na gruncie program u politycznego, uchw alonego w dniach 4, 5 i 6 w rześnia 1921 roku przez II Kongres P a rty jn y w K rakow ie, rezolucyj program ow ych, p rzy jęty ch przez III K ongres w dn. 20 i 21 m aja 1923 roku, oraz program u sam orządow ego, ułożonego przez R adę N aczelną P artji w 1924 roku. P od w zględem terytorialnym, N. P. R. dzieli się na organizacje1 w ojew ódzkie, te zaś dzielą się na okręgow e (pow iatow e),

15 STRO N N ICTW A PO LITY C ZN E W POLSCE 13 które z kolei dzielą się na t. zw. filie. N ajw yższą instancją N.P. R. jest K ongres O gólnokrajow y, k tó ry w y b iera R adę N aczelną, ta z a ś w yłania z siebie G łów ny K om itet W ykonaw czy. Pod w pływ em N arodow ej P artji R obotniczej znajdują się liczne z w i ą zki zawodowe, zorganizow ane w t. zw. Zjednoczeniu Zawód o- wern Polskiem, (adres Z. Z. P.: W arszaw a, ul. E lektoralna 19). Prasa. Sprawa Robotnicza, tygodnik, W arszaw a (ul. Sienna 33); w T oruniu Głos Robotnika, dziennik; W Poznaniu dziennik Prawda, w Ł o dzi dziennik Praca ; w K atow icach Polak. Władze parlamentarne. Prezydium Klubu Parlamentarnego N. P. R. stanow ią: pos. K arol Popiel, pos. W ładysław H erz, sen. Antoni B anaszek, pos. M arjan W ilczyński i sen. Jan K ierczyński, KRROL POPIEL Prezes Klubu Sejmowego Narodowej Partji Robotniczej NORBERT BARL1CK1 prezes Klubu Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów Klub Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów, reprezentacja p arlam entarna P olskiej P a rtji Socjalistycznej; (adres centrali P. P. S..: W arszaw a, W arecka Nr. 7). P olska P a rtja Socjalistyczna jest organizacją polityczną robotnikow i polskich, stojących na gruncie socjalizm u 1 w alki klasow ej o aktualne postulaty społeczne. P. P. S. dąży drogą ewolucji, to jest stopniow ych reform społecznych, do Polskiej R epubliki Socjalistycznej. W dziedzinie religijnej dom aga się oddzielenia K ościoła od P aństw a. P olska P artja Socjalistyczna pow stała w 1893 roku z połączenia działających w k raju grup socjalistycznych: P ro le ta ria t, Z w iązek R obotników P o l skich, Zjednoczenie, oraz grupy socjalistów polskich w W ilnie. Za czasów caratu głosiła hasło Zjednoczonej i Niepodległej Polski. W roku 1905 stała na czele ruchu rew olucyjnego, k tó ry ogarnął w szystkie w ażniejsze ośrodki m iejskie K rólestw a Polskiego i L itw y. W latach, poprzedzających w ojnę europejską, w spółdziałała, ze zw iązkam i strzeleckim i, a w czasie w ojny z Legionam i Piłsudskiego i z P o lsk ą O rganizacją W ojskow ą. W styczniu 1919 roku przeprow adziła do Sejm u U staw odaw czego 34 posłów, na ogólną liczbę 347. W roku 1920 przyjęła udział w w alce z najazdem bolszew ickim. W listopadzie 1920 roku, p rzy w yborach do obecnegosejm u, o trzym ała 894,163 głosy i p rzeprow adziła 41 posłów, a do S enatu 7 senatorów. W roku 1923 przystąpiła do M iędzynarodów ki Socjalistycznej w H am burgu. P od w pływ em politycznym Polskiej P artji Socjalistycznej znajduje się organizacja klasowych związków zawodowych w Polsce, a mia-

16 14 STRO N N IC TW A PO LITY C Y N E w PO LSC E nowicie, t. z w. Zw iązek S tow arzyszeń Z aw odow ych w Polsce z Komisją Centra ln ą na czele. Zw iązki te liczą w sum ie kilkaset tysięcy członków ; (niektóre z tych zw iązków posiadają t. zw. czerw one trak cje, pozostające pod w p ły wem kom unistów ). Z w iązek N iezależnej M łodzieży Socjalistycznej (P raw ica) i Zw iązek Polskiej M łodzieży Socjalistycznej są niejako filiami P. P. S. w śród m łodzieży: akadem ickiej (pierw szy) i szkolnej (drugi). Program i organiz.ac j a. P. P. S. stoi na gruncie program u, uchw a lonego na XVII K ongresie P artji w roku 1919 oraz rezoiucyj, uchw alonych przez ostatni (XIX) K ongres P artji w dniach 30 i 31 grudnia 1923 roku). *) N ajw yższem ciałem kierow niczem partji jest R ada N aczelna, w y bierana przez K ongres, najw yższą zaś w ładzą w ykonaw czą jest C entralny K om itet W ykonaw czy (C.K.W.), przy któ ry m istnieje szereg W ydziałów C entralnych dla kierow ania określoną dziedziną pracy partyjnej. Pod w zględem terytorjalnym, P. P. S. dzieli sie na organizacje okręgow e (w ojew ódzkie), okręgi dzielą się na organizacje pow iatow e, te zaś na m iejscow e. - P r a s a. O rganem centralnym P. P. S. jest dziennik Robotnik6' w W a r szaw ie (ul. W arecka 7). P ozatem w ychodzą: w K rakow ie Naprzód, dziennik, w e L w ow ie Gazeta Ludowa", dziennik, w K atow icach Gazeta Robotnicza'6, dziennik; tygodniki: Łodzianin" w Łodzi. W yzw olenie Społeczne w Bielsku- Białej, Głos Zagłębia w D ąbrow ie G órniczej; dw utygodniki: Chłopska Sprawa" w W arszaw ie i Pobudka" V Łow iczu. W ła d z e parlamentarne. Prezydium Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów stanow ią: pos. N orbert B arlicki (prezes), pos. Jędrzej Moraczew ski i sen. S tanisław P osner (w iceprezesi), pos. Zygm unt P iotrow ski (sekretarz), pos. Juljan Sm ulikow ski (zastępca sekretarza) i pos. Antoni P ączek (gospodarz). Komisję Parlamentarną tw o rzą posłow ie: K azim ierz C żapński, Ignacy D aszyński, D r. H erm an D iam and, D r. H erm an Liberm an, M ieczysław N iedziałkow ski. Dr. Feliks Perl, K azim ierz P użak, Z ygm unt Ż uław ski i sen. Dr. Stefan Kopciński. / Komunistyczna Frakcja Poselska, licząca 6 posłów, reprezentuje w Sejmie K om unistyczną P artję Polski (Sekcje M iędzynarodów ki K om unistycznej). Celem tej partji jest Polska R epublika R adziecka, w yw alczona przez rew olucję proletariacką, a urządzona na w zór Sow ieckiej Rosji i z nią sprzym ierzona. Je s t to w ięc stronnictw o w yw ro to w e o taktyce rew olucyjnej, a uzależnione m oralnie i m aterialnie od M iędzynarodów ki K om unistycznej, m ającej sw a siedzibę w Moskw ie, stolicy Rosji! Sow ieckiej. K om unistyczna P artia Polski (K. P. P.) pow stała w grudniu 1918 roku z połączenia Socjal-D em okracji K rólestw a Polskiego i L itw y i Polskiej P artji Socjalistycznej (Lew icy). W pierw szych latach istnienia odrodzonego P aństw a Polskiego, ruch kom unistyczny w Polsce był legalny, dopiero w czasie w ojny polsko-bolszew ickiej sk ry ł się w podziem ia konspiracji z pow odu represyj, jakie nań sp ad ły za sprzyjanie w rogow i i propagow anie haseł w yw rotow ych. W y b o ry do Sejm u U staw odaw czego, jak rów nież do rad m iejskich i sejm ików, partja bojkotow ała; mimo to, m iała w Sejmie U staw odaw czym dw óch posłów, secesjonistów innych klubów : Stanisław a Łańcuckiego, b. posła P. P. S.. oraz T om asza D ąbala, b. posła C hłopskiego S tronnictw a R adykalnego. W lutvm 1921 roku P a rtja w stąpiła do M iędzynarodów ki K om unistycznej z siedzibą w M oskwie (t. z w. w języku bolszew ickim K om internu ). W roku ^ do w yborów do Sejm u obecnego. P artja przystąpiła p. n. Komunistycznego Z w iązku Proletariatu Miast i W si'4 i o trzy m ała ogółem w całym kraju 132,495 głosów, p rzeprow adzając dw óch p o słó w : w w yborach do Senatu udziału nie brała. W listopadzie 1924 roku. Klub Sejm ow y Związku P ro letariatu M iast i W si połączył się W Sejm ie z Klubem U kraińskiej Socjal - D em okratycznej P artji *) N ajbliższy, XX z rzędu K ongres P arty jn y P. P. S. odbędzie się w dn. 30 i 31 grudnia 1925 roku oraz 1 i 2 stycznia 1926 roku, w W arszaw ie.

17 s T r o n n i u T w a p o l i t y o n e w p o l s c e 15 (U. S. D. P.) w jedną K om unistyczną F rakcję P oselską; połączenie obu stronnictw nastąpiło rów nież na terenie pozaparlam entarnym, lłl-ci Zjazd Komunistycznej P artii Polski w W iedniu (m arzec 1925 roku), odsunął od w ładzy t. zw. praw icę p arty jn ą i zacieśnił w ęzły, łączące p artję z M iędzynarodów ką m oskiew ska. Filją K. P. P. w śród m łodzieży jest Z w iązek M łodzieży K om unistycznej w Polsce (Sekcja M iędzynarodów ki M łodzieży K om unistycznej). Program i organizacja. W działalności sw ej K om unistyczna P artja Polski opiera się na rezolucjach program ow ych Zjazdów i K onferencji p artyjnych; w danej chwili (listopad 1925 roku) obow iązują partję rezolucje JSKÓB WOJT1UK Prez.es Seimowej Komunistycznej Frakcji Poselskiej III-go (w iedeńskiego) Zjazdu. K. P. P- posiada dw ie organizacje obw odow e: K om unistyczną P artję U krainy Zachodniej (daw n. Galicji W schodniej) i Komunisty czn ą P artję B iałorusi Zachodniej. O rganizacje te dzielą się na okręgi, które składają się z organ,izacyj lokalnych (m iejscow ych); poza okręgam i p a rty j nymi, w chodzącym i w skład obu w yżej w ym ienionych organizacyj obw odow ych, K. P. P. posiada kilkanaście okręgów, z których jeden m a praw a autonom iczne (Kom. P artja G órnego Śląska). Na czele K. P- P. stoi K om itet C entralny (K -C.), złożony z kilkunastu osób, W ybieranych przez Zjazd. P rz y K. C. istnieją specjalne w ydziały dla prow adzenia p racy w poszczególnych re s o r tach ; (są to w y d ziały : rolny, kolejow y, górniczy, zw iązków zaw odow ych, kooperatyw, w ojskow y, techniczny, żydow ski i kobiecy). Prasa. Głos Kom unistyczny, B iuletyn K om itetu C entralnego K. P. P W arszaw a, Czerwony Sztandar, organ K om itetu C entralnego K. P. P W a r szaw a, oraz W ięzień Polityczny, organ M iędzynarodow ej O rganizacji Pom o cy Rew olucjonistom, W arszaw a; (M. O. P. R. została założona przez M iędzynarodów kę K om unistyczną i posiada filie w e w szystkich krajach, gdzie istnieją partie kom unistyczne). Władze Parlamentarne. Na ogólną liczbę 6 posłów Komunistycznej F rakcji Poselskiej, jest dw óch P olaków i czterech U kraińców, b. posłów U. S. D. P. Przewodniczącym Klubu jest poseł Jakób W ojtiuk, a se k re tarzem pos. Józef S krypa. - -

18 iś STRO N N IC TW A PO LIT Y C Z N E W POLSCE Kluby M niejszości N arodow ych w Sejmie i Senacie R zeczypospolitej P olskiej *) ZYDZL Koło Żydowskie. W skład Koła Żydow skiego w Sejm ie i Senacie w ch o d zą: 1. Klub posłów i senatorów Żydow skiej Rady) N arodow ej, 2. Klub Zw iązku żydow skich posłów sejm ow ych i senatorów W schodniej M ałopolski. 3. Klub posłów sejm ow ych i senatorów O rganizacji Żydów - O rtodoksów Szlojm ej - Em upe - Izrael. 4. Klub żydow skich posłów sejm ow ych i senatorów C entrali Związku Kupców. Do Klubu posłów i senatorów Żydow skiej R ady N arodow ej należą n astępujące frakcje: Stronnictwa Sjouistycznego w Polsce, Sjom stycznej P a rtji O rtodoksyjnej M izrachi w Polsce,. Sjonistycznej P a rtji P ra c y H itachduth w Polsce, grupa bezpartyjnych. Do Zw iązku Żydow skich P osłów Sejm ow ych i S enatorów W schodniej M a łopolski należą posłow ie i senatorow ie w szystkich stronnictw żydow skich, działających na terenie W schodniej M ałopolski. P ozostałe dw a kluby w Kole Żydow skiem reprezentują ortodoksów, t. j. nabożnych Ż ydów i Z w iązek Kupców, k tó ry jest organizacją zaw odow ą kupiectw a żydow skiego w Polsce. Władze parlamentarne. Prezydium Koła Żydowskiego stan o w ią: pos. Dr. Leon R eich (prezes), posłow ie: H eszel Farbstein, Bijasz K irszbraun i D r. H enryk R osm arin (w iceprezesi) oraz poseł Dr. A braham Insler (sek retarz). Do Komisji Parlamentarnej K. Ż. należą posłow ie: Izaak Q rünbaum, H eszel F arbstein, Dr. B ern ard H ausner, inż. H eller H ersz L uzer, B ijasz K irszbraun, rabin A ron Lewin, H enryk R eizes, D r. H enryk R osm arin, D r. D aw id Schreiber, Dr. Ignacy Schipper o raz senatorow ie: inż. M oz es K oerner i Adolf T niskier. Z kolei przechodzę do krótkiego opisu stro n n ictw politycznych, rep rezen tow anych w Kole Żydowskiemu Organizacja Żydów - Ortodoksów Szlojmej - Emune - Izrael (adres O r ganizacji: W arszaw a, ul. G raniczna). P a rt ja ta ma na celu rozw iązy- Posel Dr. LEON REICH Prezes Kola Żydowskiego MOJACH PRIŁUCK1 W Sejmie i Senacie jedyny poseł Klubu Żydowskiej Partji Ludowej *) P odane w kolejności w edług liczebnej siły klubów poselskich i sen ato r skich.

19 STRONNICTWA. PO LITY C ZN E w PO LSC E 17.w anie w szelkich kw esty; i zagadnień, dotyczących Żydów, zgodnie z duchem religji i tradycji. U trzym uje chedery Jesojde H ato ra, a w roku 1924 rozpoczęły zakładanie żeńskich szkół ortodoksyjnych. P rz y p artji istnieje o rg a nizacja robotników ortodoksyjnych p. n. Poalej - Em une - Izrael. O rganizacja uznaje język hebrajski za n arodow y język Żydów. W Sejm ie posiada 6 posłów, a w Senacie 2 senatorów. O rgan praso w y Der Jud, dziennik (W arszaw a). Sjonistyczna Partja Ortodoksyjna Mizrachi4 działała przez krótki czas po roku 1905 w zaborze rosyjskim ; w znow iła sw ą działalność w latach , zakładając sem inarium rabinicze w W arszaw ie o raz szereg szkół freblow - 'skich, początkow ych i średnich w W arszaw ie i na prow incji. P ropaguje język hebrajski, jako n arodow y język Żydów. O rgany prasow e: tygodnik hebrajski Mizrachi w W arszaw ie oraz Idiszer W eg w P abianicach. P artja ma w Kole Źydow skiem 6 posłów i 2 senatorów. Stronnictwo Sjonistyczne w Polsce jest sk ładow ą częścią W szechśw iatow ej O rganizacji Sjonistyczne;. Celem S tronnictw a jest utw orzenie żydow skiej siedziby narodow ej w P alesty n ie, o raz uzyskanie p raw narodow ych (autonom ji kulturalno - ośw iatow ej) dla Ż ydów w krajach rozproszenia. P ropaguje hebrajski, jako narodow y język Żydów. P rasę stronnictw a stanow ią m iędzy innem i: Na;er Hajnt, dziennik żargonow y w W arszaw ie, Nasz Przegląd dziennik w języku polskim, W arszaw a, Togblatt, dziennik żargonow y, Lw ów, Nowy Dziennik4 w K rakow ie, Unser Frajnd, dziennik żargonow y w W ilnie, oraz Siedlcer W ochenblatt, tygodnik żargonow y w Siedlcach. Z pośród stro n nictw żydow skich, Stronnictw o Sjonistyczne jest najliczniej reprezentow ane w Sejm ie i Senacie, posiada bow iem 15 posłów i 5 senatorów. Pod w pływ em S tronnictw a Sjonistycznego znajduje się A kadem icka O rganizacja Sjonistyczna Jard en ja. Sjonistyczna Partja Pracy Hitachduih w Polsce pow stała w roku Jest częścią składow ą Św iatow ej Sjonistycznej P artji P ra c y H itachduth. W łaściw ym program em partji jest sjonizm o zabarw ieniu ra d y k a ln e j; grupuje ona sfery drobnom ieszczańskie, inteligencję zaw odow ą i rzem ieślników. P ro p a guje język hebrajski, jako narodow y język Żydów. W W arszaw ie w ydaje dziennik Volk und Land4, a w M ałopolsce W schodniej Freies W ort. W Sejm ie ma 3 posłów, w Senacie jednego senatora. Związek Kupców, jak to już w yżej w spom inałem, jest zaw odow ą o rg a nizacją kupie etw a żydow skiego w Polsce. Klub Żydowskiej Partji Ludowej składa się z jednego tylko posła, Nojacha Pryłuckiego, k tó ry nie należy do Koła Ż ydow skiego; w Senacie P artja niem a sw ych przedstaw icieli. Ż ydow ska P artja L udow a pow stała w roku 19Ib w W arszaw ie w czasie w y b o ró w do R ady M iejskiej. D ąży ona do autonom ji kulturalno - ośw iatow ej Ż ydów w Polsce, uznając żargon za narodow y język żydow ski. Prasa: Moment dziennik w W arszaw ie, Lubliner Togblatt, dziennnik w Lublinie, Der T og 4, dziennik w W ilnie, Lodzer Volksblatt, (Łódź), Das Naje Lebn4 (B iałystok) i Obrona tygodnik w języku polskim w e Lwow ie.

20 18 ST R O N ftic T W A 1 OLl'1 YCŻN E W PO LSC E UKRAIŃCY. Klub Ukraiński, złożony z 15 posłów i 6 senatorów, nie obejm uje w sz y stkich posłów ukraińskich w Sejm ie, gdyż pięciu należy do U kraińsko - W łościańskiego Klubu (C hliborobów ) W schodniej M ałopolski, czterech do K om unistycznej Frakcji Poselskiej, a jeden nie zgłosił przynależności klubow ej, O gółem w ięc zasiada w Sejm ie 25 posłów ukraińskich. Klub U kraiński reprezentuje trz y grupy polityczne, a m ianow icie: A utonom ist ów - F ederalistów (1 poseł i 2 senatorów ), U kraińskie Naród o w o-d em o,kraty czne Zjednoczenie ( U kraińskie N a rodno D em okratyczne O bjednanie ), 7 posłów i 4 senatorów, U kraińskie Zjednoczenie Socjalistyczne Selansyj S ojuz, 7 posłów. Prezydium Ukraińskiego Klubu Parlamentarnego stanow ią: sen. M ichał C zerkaw ski (przew odniczący), poseł S ergjusz Chrucki (pierw szy zastępca) i poseł B orys K ozubski (drugi zastępca). D o Komisji Parlamentarnej należą: sen. M ichał C zerkaw ski, pos. Sergjusz Chrucki, pos. B orys Kozubski, pos. M aksym Czuczm aj i sen. Jan P asternak. Autonomiści-Federaliści zorganizow ali się w lutym 1924 roku. D om a gają się oni w granicach Polski autonom ii w szystkich ziem, zam ieszkałych w w iększości przez U kraińców. O rganu prasow ego nie posiadają. Ukraińskie Narodowo - D em okratyczne Zjednoczenie ( U. N. D. O. ) pow stało w dniu 11 lipca 1925 roku z połączenia U kraińskiej N arodno - T rudo we j P artji (obu skrzydeł) z narodow ą grupą posłów U kraińskiej R eprezentacji P a r lam entarnej i ich zw olennikam i z W ołynia, Polesia, C hełm szczyzny i P odlasia, oraz z U kraińskiej P artji P ra c y N arodow ej (radykalnych nacjonalistów ). (N admienić należy, że U kraińska N arodno - T rad o w a P artia jest jedną z najstarszych politycznych p arty ; ukraińskich, istnieje bow iem od 1899 roku). Zjazd organizacyjny U. N. D. O. p rzyjął i zatw ierdził w spólną platform ę polityczną (dotychczasow y program U. N. Tr. P.) i postanow ił oprzeć sw a działalność na dotychczasow ej organizacji U. N. T r. P przejm ując jej ap arat organizacyjny. U kraińskie N arodow o - D em okratyczne Zjednoczenie jest stronnictw em radykalnych nacjonalistów ukraińskich, nie jest jednak partją jednej klasy sp o łecznej, jak to zaznacza w sw ej O dezw ie do S połeczeństw a : pragnie zorganizow ać m asy w łościańskie, robotnicze, m ieszczańskie i duchow ieństw o..., aby z nich w ytw o rzy ć uśw iadom ione politycznie, silne ekonom icznie i społecznie, niezależne grupy n arodow e. Organ prasowy Rada6*, dziennik we Lw ow ie. Jednym z przyw ódców partji jest Dr. H ołubow ycz. Ukraińskie Socjalistyczne Zjednoczenie Selanskyj Sojuz, reprezentow ane w Klubie U kraińskim p rzez 7 posłów, odznacza się daleko posuniętym rad y k a lizmem społecznym, znajduje się jednak w opozycji w stosunku do kom unistów. D ąży do U kraińskiej Republiki Zjednoczonej o ustroju socjalistycznym. Stoi na gruncie...pełnego narodow ościow o - politycznego i ekonom iczno - społecznego w yzw olenia ukraińskiego ludu pracującego. D om aga się w yw łaszczenia ziem ian na rzecz reform y rolnej bez odszkodow ania. W dziedzinie religji, dom aga się oddzielenia Kościoła od P ań stw a. O rganu prasow ego w danej chwili nie posiada. i Klub Ukraińsko-W łościańskiej Partji (Chliborobów) W schodniej Małopolski liczy 5 posłów, któ rzy są jedynym i przedstaw icielam i ludności ukraińskiej z M ałopolski W schodniej w Sejmie( P artia bow iem, w brew innym stronnictw om

21 s t r o n n i c t w a p o l i t y c z n e. w p o l s c y pj ukraińskim z M ałopolski, bojkotującym w ybory do Sejm u i Senatu R zeczypospolitej, p rzy stąp iła do w yborów i w y staw iła w łasną listę. Fakt ten jak ró w nież lojalna polityka tej partji w stosunku do Polski, zjednały jej nienaw iść innych par tyj liki aińskich w Polsce. Organem prasowym partji jest Prawo Naroda w Kołomyj!. P rezesem Klubu jest ksiądz M ikołaj lików. SERGJUSZ CHRUCK1 "^Prezes Sejmowego Klubu % Ukraińskiego NIEM CY. Ks. MIKOŁAJ ILKoW P r e i es Klubu Ukraińsko-Włościańskiego (Miiiborobów) Wschodniej Małopolski Klub Zjednoczenia Niemieckiego- w Sejmie i Senacie ( D eutsche V ereinigung ) jednoczy przedstaw icieli sześciu niem ieckich stronnictw politycznych w Polsce. Są to: Poseł EUQENJUSZ NHUMRN Prezes Klubu Zjednoczenia Niemieckiego Zw iązek N iemiecki dla O brony P ra w M niejszości N arodow ych w Polsce, Niemiecka P artja, Niemiecki Z w iązek Ludow y, Niemiecka K atolicka P artja Ludow a, Niemiecka P a rtja P ra c y w Polsce, N iem iecka Socjalno - D em okratyczna P artja w Polsce,,

22 STR O N N IC T W A PO L IT Y C Z N E W PO LSC E Prezydjum Klubu Sejmowego stanow ią posłow ie: Naum an Eugeniusz (prezes), ks. Klinke Józef (w iceprezes), Spickerm an Józef (sekretarz) i U tta A ugust (gospodarz). Prezydium Klubu Senackiego: sen. Jiassbach E rw in (przew odniczący) i Szczeponik T om asz (w iceprzew odniczący) Niemiecki Związek dla Obrony Praw Mniejszości Narodowych w Polsce ( D eutschtum sbund zur W ahrung der M inderheitsrechte in P olen ) pow stał w 1922 roku, w okresie w yborów do Sejm u i Senatu. Z w iązek m a na celu obronę interesów m niejszości narodow ych w P olsce w ogóle, a m niejszości niem ieckiej w szczególności. D ziała na terenie b. zaboru pruskiego, głów nie w W ielkopolsce, przyczem charak tery sty czn y m jest fakt, że członkam i jego są całe stro n nictw a polityczne, j. nprz. N iem iecka p a rtja, N iem iecki Z w iązek Ludow y i N iem iecka K atolicka P artja L udow a, oraz sto w arzy szen ia niem ieckie, społeczne i św iatow e. Z pism niem ieckich w Polsce, organami prasowymi D eutschtum sbundu są: Deutsche Rundschau'6*, dziennik (B ydgoszcz), Posener Tageblatt6* (Poznań), Pom ereller Tageblatt (T czew ), Allgemeine Nachrichten für Pom erellen 3 ra z y tygodniow o (W ąbrzeźno) i Kują Wischer B ote6* 3 razy tygodniow o (Inow rocław ). Niemiecka Partja ( D eutsche Partei*1), z siedziba w K atow icach p o w stała w 1922 roku i działalnością sw ą objęła G órny Śląsk. T ejże nazw y partia pow stała w B ielsku na Śląsku C ieszyńskim w 1923 roku. Organem prasowy m P artji jest Schlesische Zeitung w- K atow icach. Niemiecki Związek Ludowy ( D eutscher V olksbund ) pow stał w Łodzi w 1924 roku. Celem jego jest obrona interesów niem ieckiej ludności w iejskiej w Polsce, a ściślej m ów iąc, w byłej K ongresów ce. 'P artja w ydaje w Łodzi dw a dzienniki: Neue Lodzer Zeitung6* i Freie P resse6*. Niemiecka Katolicka Partja Ludowa ( D eutsche K atholische V olkspartei in P olen ) pow stała z górnośląskich organizacyj daw nego C entrum niem ieckiego. D ziałalność P a rtii opiera się na idei ruchu chrześcijańsko - społecznego. O r g a nem prasowym p artji jest Oberschlesischer Kurier w K atow icach. W Zjednoczeniu Niem ieckiem, P a rtja jest reprezentow ana przez 3 posłów i jed-» «S e n a t e,.,n / _, * Niemiecka Partja Pracy w P olsce ( D eutsche A rbeitspartei in P olen ) pow stała w styczniu 1922 roku w Łodzi. O pierając się na program ie socjalistycznym, dąży do p opraw y bytu niem ieckiej klasy pracującej w P olsce. W ydaje 3 razy tygodniow o Lodzer Volkszeitung. Niemiecka Socjalno - Demokratyczna Partja w P olsce (^D eutsche Sozial - D em okratische P artei in P olen ) pow stała w K atow icach w 1921 roku z połączenia śląskich organizacyj socjal - dem okracji w iększościow ej i niezależnych socjalistów. N ależy do M iędzynarodów ki S ocjalistycznej w H am burgu. W ydaje w K atow icach dw a pism a: Volkswille6* (dziennik) i Volksstimme6* (2 ra z y ty godniowo). B IA ŁO RUSIN I. Klub Białoruski, liczący 7 posłów i 3 senatorów, reprezentuje w Sejmie C hrześcijańsko - D em okratyczny Z w iązek B iałorusinów i B iałoruska Socjalno. - D em okratyczną P artję. C zterej pozostali posłow ie białoruscy tw o rzą w Sejmie oddzielny Klub p. n. B iałoruskiej R obotniczo - W łościańskiej H rom ady. Prezydium Klubu Białoruskiego stanow ią: pos. T araszkiew icz B ronisław (prezes), sen. B ohdanow icz W iaczesław (sekretarz) i pos. M iotła P io tr (gospodarz). Chrześcijańsko - D em okratyczny Związek Białorusinów ma w Klubie B iałoruskim jednego posła, ks. A dam a S tankiew icza. Jest radykalnem stronnictw em narodow em. W ydaje tygodnik Krynica".

23 STRO N N ICTW A PO LITY C ZN E PO LSC E 21 Białoruska Socjalno - Demokratyczna Partja jest następczynią najstarszej białoruskiej partji, pierw otnie noszącej nazw ę B iałoruskiej R ew olucyjnej Hrom ady k tó ra pow stała w 1903 roku, a od roku 1905 została przekształcona w B iałoruską Socjalistyczną H rom adę z program em, zbliżonym do Polskiej ROGULH BAZYLI Prezes Białoruskiego Klubu Sejmowego BRON. TARRSZK1EW1CZ Prezes Klubu Białoruskiej Robotniczo-Włościańskiej..Hromadv P artji Socjalistycznej. W iększość hrom adzian utw orzyła w roku 1918 B iałoruską Socjalno - D em okratyczną P artję. Pod w zględem taktyki, odpow iada ona naszej P. P. S. W Sejm ie posiada 2 posłów. Klub Białoruskiej Robotniczo - Chłopskiej Hromady skład a się z czterech posłów, skrajnych socjalistów, hołdujących rew olucyjnej tak ty ce partyjnej. H rom adzianie dążą drogą rew olucji socjalnej do Zjednoczonej B iałoruskiej R e publiki Socjalistycznej. P rezesem Klubu jest poseł B azyli Rogula. R O SJA N IE. MIKOŁAJ SEREBRENN1KOW jedyny przedstawiciel ludności rosyjskiej w Sejmie (bezpartyjny) O byw atele polscy narodow ości,rosyjskiej są reprezentow ani w_ Sejmie przez posła M ikołaja S erebrennikow a, a w Senacie przez senatora M acieja Kasperow icza.