Autoreferat przedstawiający opis dorobku i osiągnięć naukowych

Transkrypt

1 Dr Sebastian Sitarz Autoreferat przedstawiający opis dorobku i osiągnięć naukowych Zawartość 1. Imię i nazwisko Posiadane dyplomy i stopnie naukowe Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych Omówienie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.) Tytuł osiągnięcia i skład jednotematycznego cyklu publikacji Wprowadzenie Zakres badań Cele naukowe Osiągnięcia teoretyczne Osiągnięcia aplikacyjne Podsumowanie i wnioski Omówienie pozostałych osiągnięć naukowych Opis osiągnięć naukowo-badawczych, dorobku dydaktycznego i popularyzatorskiego oraz współpracy międzynarodowej Opis osiągnięć naukowo-badawczych Opis dorobku dydaktycznego i popularyzatorskiego oraz współpracy międzynarodowej

2 1. Imię i nazwisko Sebastian Sitarz 2. Posiadane dyplomy i stopnie naukowe Po odbyciu pięcioletnich stacjonarnych studiów magisterskich (w zakresie zastosowań matematyki) w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, obroniłem pracę magisterską uzyskując stopień magistra matematyki: Stopień magistra matematyki. Uniwersytet Śląski w Katowicach, Instytut Matematyki, Tytuł rozprawy: Funkcje sprzężone. Promotor: dr hab. Andrzej Nowak. W trakcie czteroletnich stacjonarnych studiów doktoranckich w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nawiązałem współpracę naukową z prof. dr hab. Tadeuszem Trzaskalikiem w zakresie badań operacyjnych. W 2003 roku obroniłem dysertację doktorską uzyskując stopień doktora nauk ekonomicznych: Stopień doktora nauk ekonomicznych w zakresie ekonomii. Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Tytuł rozprawy: Dyskretne programowanie dynamiczne i jego zastosowania w ekonomii Promotor: prof. dr hab. Tadeusz Trzaskalik. 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych Moje zatrudnienie obejmowało następujące stanowiska i miejsca pracy: Uniwersytet Śląski w Katowicach, Instytut Matematyki, Zakład Zastosowań Matematyki w Ekonomii i Finansach: 2003-obecnie: adiunkt, : asystent. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu, Instytut Techniki i Matematyki: : starszy wykładowca. Ponadto, w związku z zainteresowaniem moją działalnością dydaktyczną, prowadziłem również zajęcia z zakresu zastosowań matematyki w ekonomii w następujących uczelniach: Wyższa Szkoła Zarządzania i Języków Obcych w Katowicach ( ) Wyższa Szkoła Bankowości i Finansów w Bielsku-Białej ( ) Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej ( ) Szkoła Zarządzania w Chorzowie ( ) 2

3 4. Omówienie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.) 4.1. Tytuł osiągnięcia i skład jednotematycznego cyklu publikacji Jako osiągnięcie naukowe przedstawiam jednotematyczny cykl dziewięciu publikacji pod tytułem: Programowanie wielokryterialne teoria, metody i zastosowania. W skład wybranych dziewięciu publikacji wchodzą następujące pozycje: [1] Sitarz S. (2008), Postoptimal analysis in multicriteria linear programming, European Journal of Operational Research, 191, [2] Sitarz S. (2010), Standard sensitivity analysis and additive tolerance approach in MOLP, Annals of Operations Research, 181, [3] Sitarz S. (2011), Sensitivity analysis of weak efficiency in MOLP, Asia-Pacific Journal of Operational Research, 28, [4] Sitarz S. (2012), Mean value and volume-based sensitivity analysis for Olympic rankings, European Journal of Operational Research, 216, [5] Sitarz S. (2014), Parametric LP for sensitivity analysis of efficiency in MOLP problems, Optimization Letters, 8 (1), [6] Sitarz S. (2012), Interactive compromise hypersphere method and its applications, RAIRO Operations Research, 46, [7] Sitarz S. (2013), Compromise programming with Tchebycheff norm for discrete stochastic orders, Annals of Operations Research, 211, [8] Sitarz S. (2013), The medal points' incenter for rankings in sport, Applied Mathematics Letters, 26, [9] Sitarz S. (2013), Reduced Multiplicative Tolerance Ranking and Applications, International Journal of Intelligent Systems and Applications, 5 (3),

4 4.2. Wprowadzenie W rozdziale 4 autoreferatu omówię artykuły składające się na jednotematyczny cykl publikacji. Przedstawiona przeze mnie teoria, opisana w podrozdziale 4.5 autoreferatu, pozwala na konstrukcję modeli matematycznych służących do rozwiązywania problemów ekonomicznych. Równocześnie, teoria zawarta w moich pracach znajduje zastosowanie, co jest zaprezentowane w części 4.6 autoreferatu. Ponadto w pozostałych częściach rozdziału 4 zaprezentuję: zakres naukowy moich badań (4.3), cele naukowe (4.4) oraz podsumowanie i wnioski (4.7). Warto dodać, że artykuły [1-8] wchodzące w skład jednotematycznego cyklu publikacji zostały opublikowane w czasopismach międzynarodowych znajdujących się na liście Journal Citation Reports (JCR) Zakres badań Badania naukowe, które podjąłem dotyczą obszaru nauk ekonomicznych zwanego badaniami operacyjnymi. Termin badania operacyjne [operations research (amer.), operational research (ang.)] został użyty po raz pierwszy tuż przed wybuchem II Wojny Światowej w Wielkiej Brytanii (1938 r.), a związany był z badaniami wojskowymi prowadzonymi przez obronę powietrzną armii brytyjskiej 1. Dynamiczny rozwój badań operacyjnych nastąpił wraz z rozwojem komputerowych metod obliczeniowych. W dzisiejszych czasach, dalszy rozwój technologii oraz złożony system gospodarczy powodują coraz większe zapotrzebowanie na metody stosowane w badaniach operacyjnych. Przedmiotem mojego zainteresowania jest dział badań operacyjnych zwany programowaniem wielokryterialnym. Programowanie wielokryterialne jest nauką zajmującą się zadaniami optymalizacji z wektorową funkcją celu (tzw. optymalizacja wielokryterialna lub optymalizacja wektorowa). Wyniki uzyskane w moich badaniach nad programowaniem wielokryterialnym są ściśle powiązane z dziedziną nauki zwaną podejmowaniem decyzji. W szczególności zajmuję się problemem podejmowania decyzji przy wielu kryteriach oceny decyzji. W badaniach nad programowaniem wielokryterialnym położyłem szczególny nacisk na analizę wrażliwości. Zadaniem analizy wrażliwości jest badanie zachowania optymalności (bądź sprawności) danego rozwiązania (decyzji) ze względu na zmiany początkowych parametrów problemu. Termin analiza wrażliwości pierwszy raz został użyty przez Hellera 2 w 1954 r. przy badaniu zagadnień liniowych. Od tego czasu nastąpił znaczny rozwój badań nad analizą wrażliwości w różnych aspektach badań operacyjnych, do którego również i ja starałem się przyczynić w moich publikacjach naukowych. W moich badaniach zaproponowałem wykorzystanie analizy wrażliwości jako narzędzia służącego do wspomagania podejmowania decyzji w problemach wielokryterialnych. 1 Kirby M. W. (2003), Operational Research in War and Peace: The British Experience from the 1930s to London, Imerial College Press. 2 Heller I. (1954), Sensitivity analysis in linear programming. Logistics Projects, The Washington University. 4

5 Podsumowując opis zakresu moich badań naukowych, należy podkreślić, iż koncentruję się na następujących obszarach badawczych badań operacyjnych: - programowanie wielokryterialne, - analiza wrażliwości, - podejmowanie decyzji przy wielu kryteriach oceny, - zastosowania modeli matematycznych w zagadnieniach ekonomicznych Cele naukowe Przedstawione przeze mnie poniżej cele naukowe prac [1-9] na temat programowania wielokryterialnego można podzielić na dwie grupy: - cele teoretyczne, - cele aplikacyjne. Cele teoretyczne prac [1-9] są następujące: Opracowanie modeli matematycznych służących do formułowania zagadnień wielokryterialnych, w szczególności zagadnień ekonomicznych. Znalezienie metod wspomagających podejmowanie decyzji. Sformułowanie metod badania analizy wrażliwości w zadaniach programowania wielokryterialnego. Podanie metod numerycznych służących do znajdywania rozwiązań w przedstawianych modelach. Zbadanie własności matematycznych sformułowanych modeli. Cele aplikacyjne prac [1-9] obejmują natomiast następujące zagadnienia: Wykorzystanie zbudowanych modeli w problemach ekonomicznych. Zastosowanie metod wspomagania decyzji w problemach wielokryterialnych. 5

6 4.5. Osiągnięcia teoretyczne Ogólne omówienie osiągnięć teoretycznych W dotychczasowych badaniach nad wielokryterialnym programowaniem liniowym, publikowanych w literaturze światowej, znalazłem lukę polegającą na braku teorii standardowej analizy wrażliwości rozwiązań sprawnych w przypadku zmian początkowych parametrów zadania wielokryterialnego. Chcąc przyłożyć się do rozwoju tej teorii, opracowałem w artykułach [1-3] następujące zagadnienia: standardowa analiza wrażliwości badająca zachowanie sprawności: praca [1], zależności miedzy opracowaną przeze mnie standardową analizą wrażliwości, a podejściem tolerancyjnym 3 używanym w literaturze światowej: praca [2], standardowa analiza wrażliwości badająca zachowanie słabej sprawności: praca [3]. Na prace [1-3] należy spojrzeć z szerszej perspektywy rozwoju badań operacyjnych: otóż w latach pięćdziesiątych została opracowana teoria standardowej analizy wrażliwości w jednokryterialnym programowaniu liniowym 4,5, natomiast moje prace rozszerzają tę teorię o przypadek programowania wielokryterialnego. Prace [4, 8] przedstawiają modele budowania rankingów. Modele te w szczególności stosuje się do tworzenia rankingów olimpijskich. Opracowałem następujące metody tworzenia rankingów: ranking oparty na podejściu wielokryterialnym - średniej ważonej: praca [4], ranking oparty na objętościowej analizie wrażliwości: praca [4], ranking oparty na punkcie środkowym stożka wypukłego: praca [8]. Ważną dziedziną badań operacyjnych jest programowania parametryczne, które w przypadku programowania wielokryterialnego wciąż się rozwija. Dokładając się do rozwoju tych badań, w pracy [5] rozwinąłem teorię parametrycznego programowania wielokryterialnego zapoczątkowaną przez Bensona 6, w której zawarłem: zagadnienie parametrycznego wielokryterialnego programowania liniowego w przypadku zmian współczynników jednej funkcji celu: praca [5]. 3 Hladik M. (2008), Additive and multiplicative tolerance in multiobjective linear programming. Operations Research Letters, 36, Gass S. I. (1958), Linear Programming, Methods and Applications. Mc Graw-Hill Book Company, New York. 5 Saaty T. L., Gass S. I. (1954), Parametric Objective Function, Operational Research, 2, Benson H. P. (1985), Multiple objective linear programming with parametric criteria coefficients. Management Science 31,

7 Rozwijając teorię interaktywnego podejmowania decyzji, opracowałem metody podejmowania decyzji w zagadnieniach wielokryterialnych. W pracach [6, 9] przedstawiłem szczegółowy opis wraz z analizą dwóch następujących metod: interaktywna metoda kompromisowej hipersfery, oparta na programowaniu kompromisowym: praca [6], metoda rankingowa zredukowanej tolerancji, oparta na analizie wrażliwości: praca [9]. Praca [7] dotyczy problemu podejmowania decyzji w warunkach ryzyka, w przypadku gdy decyzje określone są poprzez rozkłady zmiennych losowych. Pozycja [7] opisuje następującą metodę: metoda podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka z wykorzystaniem dominacji stochastycznych i normy Czebyszewa: praca [7]. Omówienie poszczególnych osiągnięć teoretycznych według artykułów W pracy [1] przedstawiłem metody analizy wrażliwości w programowaniu wielokryterialnym polegające na zbadaniu, czy dane rozwiązanie dopuszczalne pozostaje sprawne w przypadku następujących zmian rozpatrywanego zadania: - zmiana jednego współczynnika funkcji celu, - dodanie funkcji celu, - usunięcie funkcji celu. Ponadto, opracowałem metody numeryczne oparte na analizie tablic sympleksowych, służące do weryfikowania sprawności w przypadku podanych zmian zadania. Podałem również własności matematyczne zbioru parametrów, dla których dane rozwiązanie pozostaje sprawne, m. in. twierdzenie o wypukłości tego zbioru. Artykuł [2] omawia analizę wrażliwości rozwiązań sprawnych w przypadku zmian wszystkich współczynników funkcji celu. Przedstawiony model został porównany z istniejącymi modelami publikowanymi w literaturze światowej. Zostały podane związki liczbowe między parametrami opisującymi wrażliwość w różnych omawianych modelach. W pracy [2] została również opracowana metoda numeryczna służąca generowaniu zbioru wartości współczynników funkcji celu zachowujących sprawność danego rozwiązania dopuszczalnego. W pracy [3] skupiłem się na analizie wrażliwości dotyczącej rozwiązań słabo sprawnych w przypadku zmiany jednego współczynnika funkcji celu. Podałem szereg związków miedzy analizą wrażliwości rozwiązań sprawnych oraz słabo sprawnych. Praca [3] podaje metodę numeryczną wyznaczającą zbiór wartości wybranego współczynnika funkcji celu, dla których dane rozwiązania pozostaje słabo sprawne. Opisałem także własności matematyczne zbioru parametrów zachowujących słabą sprawność danego rozwiązania, m. in. twierdzenia o wypukłości i domkniętości. 7

8 Zakres artykułu [4] stanowi zagadnienie modelowania rankingów, w szczególności rankingów olimpijskich. Podane metody oparte są na liczbie zdobytych premiowanych miejsc (np. liczba złotych, srebrnych i brązowych medali zdobytych przez dany kraj w trakcie zawodów sportowych). Metody budowania rankingów, opracowane w niniejszej pracy, oparte są na podejściu wielokryterialnym, w którym kryteria utożsamione są z zestawami punktów za premiowane miejsca. W pracy tej podane są dwa sposoby budowania rankingów. Pierwszy sposób oparty jest na wielokryterialnym podejściu średniej ważonej, natomiast drugi sposób wykorzystuje objętościową analizę wrażliwości. Praca [5] rozwija teorię parametrycznego programowania wielokryterialnego. W szczególności w pracy tej rozważa się model, w którym parametryzuje się wybraną funkcję celu. Zadaniem pracy jest wyznaczenie wartości parametrów współczynników funkcji celu, dla których dane rozwiązanie pozostaje sprawne. W pracy [5] został przedstawiony algorytm generujący szukane wartości parametrów. Zaletą algorytmu jest jego łatwość implementacji, gdyż polega tylko na rozwiązaniu kilku zadań programowania liniowego. Ponadto, artykuł [5] podaje szereg własności teoretycznych rozpatrywanego zbioru wartości parametrów: związki z jednokryterialnym programowaniem liniowym oraz wypukłość. Praca [5] stanowi znaczny wkład w rozwój programowania parametrycznego - działu badań operacyjnych. W rzeczy samej, opracowana wcześniej teoria w przypadku jednokryterialnym 7 została w pracy [5] przeniesiona na grunt wielokryterialny. W artykule [6] została skonstruowana metoda wspomagająca podejmowanie decyzji w wielokryterialnych problemach decyzyjnych. Zaproponowana metoda, o nazwie ICOH (z ang. Interactive Compromise Hypersphere), wywodzi się z modelu programowania kompromisowego, szeroko stosowanego w problemach wielokryterialnych. Ponadto, zaletą tej metody jest jej interaktywna forma współpracy z decydentem, która pozwala na dokładne uwzględnienie preferencji decydenta. Praca [6] podaje szczegółowy opis metody ICOH wraz z algorytmem numerycznym oraz własnościami teoretycznymi. Metoda ICOH może być stosowana w wielu problemach decyzyjnych, zarówno dyskretnych jak i ciągłych, co będzie przedstawione w podrozdziale 2.6. Pozycja [7] przedstawia metodę podejmowania decyzji w przypadku, gdy decyzje oceniane są przy pomocy zmiennych losowych. Proponowana metoda opiera się na dwóch podejściach: porządkach stochastycznych oraz programowaniu kompromisowym. W szczególności porządki stochastyczne są reprezentowane przez dominacje stochastyczne a programowanie kompromisowe wykorzystuje rozszerzoną normę Czebyszewa. Łącząc te dwa podejścia uzyskujemy, znane z rachunku prawdopodobieństwa, metryki Kantorowicza oraz Kołmogorowa. Praca [7] pokazuje zastosowanie opracowanej teorii w następujących zagadnieniach: drzewa decyzyjne oraz wybór loterii. 7 Gal T. (1995). Postoptimal Analyses, Parametric Programming and Related Topics. Berlin: Walter de Gruyter. 8

9 Artykuł [8] omawia budowanie rankingów. Konstrukcja opracowanego rankingu obejmowała opisanie zbioru warunków określających wszystkie dopuszczalne systemy punktowania. Zbiór ten okazał się być nieograniczonym stożkiem wypukłym. Następnie, stosując koncepcję punktu środkowego stożków wypukłych 8 otrzymano system punktowania będący podstawą przy tworzeniu rankingu. W pracy [8] zaprezentowano również zastosowanie metody przy tworzeniu rankingu w Mistrzostwach Świata Formuły 1 oraz w Igrzyskach Olimpijskich. Praca [9] pokazuje opracowaną przez mnie metodę wspomagania podejmowania decyzji w problemach wielokryterialnych. Metoda nosząca nazwę REMTOR (z ang. Reduced Multiplicative Tolerance Ranking) opiera się na analizie wrażliwości wybranych wstępnie rozwiązań sprawnych (odpowiadających decyzjom). W pracy [9] przedstawiona jest dokładna analiza metody wraz z jej własnościami teoretycznymi. Nowatorstwo metody polega na wykorzystaniu miary wrażliwości w celu zbudowania rankingu wybranych rozwiązań sprawnych. Metoda REMTOR służy do wspomagania decyzji w szerokiej gamie wielokryterialnych problemów liniowych. W związku z tym, istnieje wiele możliwości stosowania niniejszej metody, m. in. w zagadnieniu transportowym oraz przy wyznaczaniu alokacji w modelu rynku opisywanym w ekonomii matematycznej (podrozdział 4.6) Osiągnięcia aplikacyjne Ogólne omówienie osiągnięć aplikacyjnych Przedstawione w części 4.5 osiągnięcia teoretyczne dają duże możliwości aplikacyjne. Przyczyną tego faktu jest ogólność wykorzystanego modelu programowania wielokryterialnego. Z jednej strony, przedstawione przeze mnie przykłady zastosowań pokazują nowe horyzonty rozwoju programowania wielokryterialnego, a z drugiej strony, zastosowania nowych narzędzi do wspomagania decyzji w opisanych problemach przyczyniają się do rozwoju analizy decyzyjnej w tych problemach. Występuje zatem dualność teorii i zastosowań, która jest zilustrowana w moich pracach. Wybrane zastosowania opracowanej przeze mnie teorii i metod obejmują następujące zagadnienia: zarządzanie projektami alokacja towarów rankingi przydział stanowisk pracy zagadnienie transportowe wybór asortymentu produkcji problem załadunku (plecakowy) podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka 8 Henrion R., Seeger A. (2010), On properties of different notions of centers for convex cones, Set-Valued and Variational Analysis 182,

10 Omówienie poszczególnych zastosowań Zarządzanie projektami Artykuł [6] ilustruje zastosowanie opracowanej przeze mnie metody ICOH w dwukryterialnym modelu zarządzania projektami. Dwa kryteria modelu stanowią koszt i czas realizacji projektu. Rozpatrywany przeze mnie model zarządzania projektami polega na uwzględnieniu analizy czasowo-kosztowej. Ponadto, model zarządzania projektami rozpatrywany w pracy [6] jest rozszerzeniem jednokryterialnej metody ścieżki krytycznej (ang. CPM). Metoda ICOH znalazła zastosowanie w pracy [6] w opisie projektu wymiany instalacji grzewczej przy równoczesnej minimalizacji czasu i kosztu realizacji projektu. Metoda ICOH, oparta na programowaniu kompromisowym, wyznacza rozwiązanie (kompromisowy plan realizacji projektu) uwzględniając kompromis pomiędzy czasem a kosztem realizacji projektu. W ten sposób uzyskujemy nowe narzędzie wspomagania decyzji w dwukryterialnym modelu zarządzania projektami. Alokacja towarów Praca [9] przedstawia zastosowanie opracowanej przeze mnie metody wspomagania decyzji REMTOR w problemie wyboru alokacji towarów występującym w ekonomii matematycznej. Przedstawiony problem dotyczy podstaw teorii popytu opisującej rynek, na którym znajduje się grupa konsumentów dążąca do osiągnięcia jak największej satysfakcji ze zdobycia towarów. Problem wielokryterialny powstaje w wyniku uwzględnienia kryteriów, którymi kierują się poszczególni konsumenci. W opisanym problemie poszukuje się odpowiedniego podziału (alokacji) towarów, który uwzględnia kryteria konsumentów. W ekonomii matematycznej rozpatruje się różne podejścia do tego problemu m. in.: Pareto-optymalność, rdzeń rynku czy punkt równowagi. Zaproponowane przeze mnie podejście polega na badaniu wrażliwości Pareto-optymalności alokacji ze względu na możliwe zmiany współczynników funkcji użyteczności. W wyniku zastosowania metody REMTOR uzyskuje się ranking alokacji. Uwzględnienie analizy wrażliwości w przypadku zmian współczynników funkcji użyteczności stanowi nowe podejście i przyczynia się do rozwoju badań nad problemem wyboru alokacji towarów. 10

11 Rankingi Artykuły [4, 8] omawiają zastosowanie metod wielokryterialnych do budowy rankingów. W artykułach tych opracowałem trzy metody budowania rankingów: - ranking oparty na średniej ważonej [4], - ranking oparty na punkcie środkowym stożka wypukłego [8], - ranking porównań parami oparty na objętościowej analizie wrażliwości [4]. Pierwsze powyższe dwie metody budowania rankingów bazują na systemie punktowym. Różnica w obu podejściach polega na wykorzystaniu dwóch różnych teorii: średniej ważonej oraz punktu środkowego stożka wypukłego. Wraz z uzasadnieniem opracowanych systemów punktacji, obydwie metody stanowią interesujące rozwiązanie problemu punktacji medalowej dotychczas wciąż otwartego problemu tworzenia rankingu olimpijskiego. Ponadto, zaproponowane zostały sposoby punktacji w przypadku dowolnej liczby punktowanych miejsc; można zatem stosować te metody w przypadku punktowania w różnych dyscyplinach sportowych. W pracy [4] podano sposoby punktowania wyników w zawodach sportowych takich jak: piłka nożna i koszykówka. Natomiast artykuł [8] przedstawia nowo-opracowane rankingi w Igrzyskach Olimpijskich oraz Mistrzostwach Świata Formuły 1. Trzecią metodę tworzenia rankingów opartą na objętościowej analizie wrażliwości można stosować w budowaniu rankingów, w których istotne jest porównywanie parami osiągnięć państw w zawodach sportowych. Metoda ta polega na porównywaniu objętości zbiorów wyznaczonych przez odpowiednie systemy punktowe. W artykule przedstawione jest zastosowanie metody na przykładzie Igrzysk Olimpijskich w Pekinie w 2008 roku oraz w Vancouver w 2010 roku. Przydział stanowisk pracy Praca [6] prezentuje wykorzystanie metody ICOH w problemie przydziału stanowisk pracy. Problem polega na znalezieniu alokacji zasobów ludzkich, w szczególności przydziału zadań produkcyjnych do poszczególnych miejsc pracy. Problem ten jest szeroko omawiany w literaturze światowej w przypadku jednokryterialnym, w którym optymalizuje się wyłącznie jedno z kryteriów: czas, koszt, wydajność pracy bądź zysk. W wielokryterialnym problemie przydziału stanowisk pracy można uwzględnić wszystkie powyższe kryteria, uzyskując wówczas wielokryterialny problem decyzyjny. W takim właśnie wielokryterialnym ujęciu tego problemu została zastosowana metoda ICOH. Stosując metodę ICOH w ujęciu wielokryterialnym, uzyskujemy ranking przydziałów stanowisk pracy, uwzględniający łącznie wszystkie kryteria oraz awersję decydenta do ryzyka. W ten sposób decydent otrzymuje nowe narzędzie służące do wspomagania podjęcia decyzji, gdyż na podstawie rankingu i zawartych w nim wartości liczbowych jest w stanie dokonać analizy poszczególnych przydziałów stanowisk pracy. 11

12 Zagadnienie transportowe Artykuł [9] przedstawia zastosowanie metody wspomagania decyzji REMTOR w dwukryterialnym zagadnieniu transportowym. Zagadnienie to, w przypadku jednokryterialnym, stanowi podstawowy problem badań operacyjnych. W ujęciu wielokryterialnym, w zagadnieniu transportowym minimalizuje się czas transportu, koszt transportu lub koszt pogorszenia jakości produktów. Z reguły nie istnieje jeden plan transportu minimalizujący równocześnie oba kryteria, powstaje zatem dwukryterialny problem wyboru planu transportu. Opisany powyżej problem wielokryterialny można rozwiązać przy pomocy opracowanej przeze mnie metody podejmowania decyzji REMTOR. Metoda REMTOR, w tym przypadku, składa się z dwóch etapów: w pierwszym wyznaczamy sprawne plany transportowe, natomiast w drugim etapie konstruujemy ranking otrzymanych planów na podstawie analizy wrażliwości współczynników funkcji celu. Rozwiązaniem problemu jest plan transportowy z pierwszego miejsca rankingu. Zastosowanie metody REMTOR i zawartej w niej analizy wrażliwości stanowi nowe narzędzie służące do wspomagania podjęcia decyzji w dwukryterialnym zagadnieniu transportowym. Wybór asortymentu produkcji Problem wyboru asortymentu produkcji wraz z metodą ICOH został przedstawiony w pracy [6]. Rozważany problem w aspekcie wielokryterialnym można opisać jako wybór decyzji dotyczącej wielkości produkcji (asortymentu) danych towarów, z uwzględnieniem ograniczeń procesów produkcyjnych, przy jednoczesnej optymalizacji wielkości opisujących kryteria, którymi mogą być: zysk, zasoby limitowanych środków produkcji, wolumen produkcji ustalonego towaru i inne wielkości podane przez decydenta. W dwukryterialnym problemie wyboru asortymentu przedstawionym przez mnie w pracy [6] rozpatruje się dwa kryteria: maksymalizacja zysku z produkcji oraz minimalizacja wykorzystania limitowanego środka produkcji. Zastosowanie metody ICOH w powyższym problemie sprowadza się do ustalenia rankingu wygenerowanych uprzednio sprawnych planów produkcji na podstawie interaktywnej współpracy z decydentem. Współpraca ta uwzględnia poziom awersji decydenta do ryzyka. Ponadto, w pracy [6] pokazano analizę wrażliwości planu produkcji z pierwszego miejsca rankingu. 12

13 Problem załadunku (plecakowy) W pracy [6] zaprezentowane jest wykorzystanie metody podejmowania decyzji ICOH w dwukryterialnym problemie optymalnego załadunku towarów zwanym również problemem plecakowym (z ang. knapsack problem). Ten często opisywany w literaturze problem załadunku polega na znalezieniu sposobu załadunku (spakowania) pewnej liczby towarów, tak by ich łączna waga nie przekraczała dopuszczalnej ładowności przy jednoczesnym uwzględnieniu jednego z kryteriów: łączna wartość przedmiotów, łączna objętość lub inne wielkości opisujące preferencje decydenta. Algorytm metody ICOH w wielokryterialnym problemie plecakowym składa się z dwóch etapów. W pierwszym etapie znajduje się wszystkie sprawne plany załadunku (wykorzystując w tym celu jeden z wielu opracowanych w literaturze przedmiotu algorytmów metaheurystycznych). Drugi etap polega na interaktywnej współpracy z decydentem zgodnie z procedurą ICOH w celu wygenerowania rankingu sprawnych planów załadunku. W trakcie interakcji z decydentem, uzyskuje się ranking oparty na kompromisie pomiędzy kryteriami zgodnie z podejściem programowania kompromisowego. Podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka Artykuł [7] przedstawia zastosowania opracowanej przeze mnie metody w problemach podejmowania decyzji w warunkach ryzyka. W rozważanych przypadkach decydent wybiera swoją decyzję bazując na znajomości rozkładów dyskretnych zmiennych losowych. W pracy [7] pokazano wykorzystanie opracowanej przeze mnie teorii w następujących zagadnieniach: - drzewa decyzyjne, - wybór loterii, - wybór projektu. W trzech powyższych zagadnieniach stosuje się jedną metodę z różnymi opcjami, które określa decydent. W szczególności, decydent określa dopuszczalne decyzje i związane z nimi zmienne losowe oraz porządki stochastyczne, które mają za zadanie uwzględnienie awersji do ryzyka. Po podaniu wstępnych danych, należy rozwiązać zadanie optymalizacji, którego rozwiązanie odpowiada rekomendowanej decyzji. 13

14 4.7. Podsumowanie i wnioski W powyżej zaprezentowanych osiągnięciach naukowych (4.5 i 4.6) starałem się wykazać, że moje badania naukowe przyczyniły się do rozwoju następujących zagadnień badań operacyjnych: - metody analizy wrażliwości w programowaniu wielokryterialnym, - metody podejmowania decyzji w problemach wielokryterialnych, - zastosowanie teorii i metod w zagadnieniach ekonomicznych. Wyniki moich badań przedstawione w podrozdziałach 4.5 i 4.6 stanowią realizacje celów naukowych postawionych przeze mnie w podrozdziale 4.4, zatem: Przedstawiłem wiele modeli matematycznych służących do formułowania zagadnień wielokryterialnych, m. in. model programowania wielokryterialnego z różnymi metodami analizy wrażliwości, [1-3, 5]. Skonstruowałem dwie metody wspomagania podejmowania decyzji w problemach wielokryterialnych: metoda REMTOR i metoda ICOH, [6, 9]. Zbudowałem metodę podejmowania decyzji w warunkach ryzyka, [7]. Opracowałem szereg metod analizy wrażliwości w zadaniach programowania wielokryterialnego, m. in. model standardowej analizy wrażliwości w programowaniu wielokryterialnym, [1-3]. Stworzyłem metody numeryczne służące do znajdywania rozwiązań w przedstawianych modelach; są to różnego rodzaju algorytmy szczegółowo opisane w moich pracach m. in. w pracy [5]. Zbadałem własności teoretyczne sformułowanych modeli, m. in. udowodniłem twierdzenie o wypukłości zbioru parametrów współczynników jednej funkcji celu, dla których dane rozwiązanie jest sprawne [1-3]. Wykorzystałem opracowaną teorię do zbudowania modeli w szerokiej gamie problemów ekonomicznych m. in. w zarządzaniu projektami, zagadnieniu transportowym czy problemie przydziału stanowisk pracy, (szczegóły znajdują się w podrozdziale 4.6). Opracowałem szereg metod konstruowania rankingów, [4, 8]. Zastosowałem opracowane przeze mnie metody wspomagania decyzji w problemach praktycznych, m. in. wykorzystałem metodę ICOH w problemie wyboru asortymentu produkcji [6], metodę REMTOR w problemie alokacji towarów [9] czy metodę rozwiązywania problemu drzewa decyzyjnego [7]. 14

15 5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowych W tej części autoreferatu podsumuję pozostałe moje prace naukowe nie wchodzące w skład osiągnięcia naukowego omówionego w rozdziale 4. Poniżej przedstawiam dane bibliograficzne prac oraz opis zagadnień naukowych w nich przedstawionych. Mój wkład w powstanie cytowanych prac, jako współautora, przedstawiony jest w załączniku 4. Zastosowania programowania dynamicznego [10] Sitarz S Pareto Optimal Allocations and Dynamic Programming, Annals of Operations Research, 172/1, [11] Trzaskalik T., Sitarz S. 2009, Dynamic Stochastic problems of profit maximization with partially ordered criteria space, W: Multiple Criteria Decision Making 08, The University of Economics in Katowice, [12] Sitarz S Dynamic Programming with Ordered Structures: Theory, Examples and Applications, Fuzzy Sets and Systems, 161, [13] Sitarz S Multiple Criteria Dynamic Programming and Multiple Knapsack Problem, Applied Mathematics and Computation, 228, Artykuły [10-13] omawiają szereg zastosowań programowania dynamicznego w zagadnieniach ekonomicznych. Praca [10] omawia problem wygenerowania zbioru wszystkich alokacji Pareto-optymalnych w modelu rynku rozpatrywanym w ekonomii matematycznej. W celu znalezienia alokacji Pareto-optymlanych wykorzystano zasadę optymalności Bellmana stosowaną w programowaniu dynamicznym. W [11] zbudowano model etapowego podejmowania decyzji z możliwością zmiany istotności kryteriów w czasie. Rozpatrywano takie kryteria jak: maksymalizacja zysku i maksymalizacja poziomu produkcji. W pracy [12] skonstruowano wiele struktur umożliwiających zastosowanie programowania dynamicznego (m. in. struktury parametryczne, rozmyte i stochastyczne). Przy użyciu opisanych struktur przedstawiono możliwości zastosowania programowania dynamicznego w następujących zagadnieniach: problem szeregowania zadań, wyznaczanie optymalnej trasy, problem lokalizacji. Natomiast praca [13] pokazuje zastosowanie wielokryterialnego programowania dynamicznego w celu rozwiązania zadań programowania całkowitoliczbowego, w szczególności analizowane zostały własności numeryczne występujące w problemie załadunku. Opracowana w pracy metoda służy do znajdowania wszystkich rozwiązań sprawnych w wielokryterialnym problemie załadunku. Rozmyte programowanie dynamiczne [14] Trzaskalik T., Sitarz S Discrete Dynamic Programming With Outcomes In Fuzzy Ordered Structures. W: I. Batyrshin, J. Kacprzyk, L. Sheremetov: Fuzzy Sets and Soft Computing in Economics and Finance. Mexican Petroleum Institute. St. Petersburg, [15] Trzaskalik T., Sitarz S Modele programowania dynamicznego w strukturach porządkowych. W: Badania Operacyjne i Systemowe Podejmowanie decyzji. Instytut Badań Systemowych PAN, Warszawa, [16] Sitarz S., Trzaskalik T. 2006, Triangular Norms in Discrete Dynamic Programming, W: Multiple Criteria Decision Making 05, The University of Economics in Katowice,

16 [17] Ramik J., Hanclova J., Trzaskalik T., Sitarz S., Fuzzy Dynamic Multi-Objective Decision Making Problems, W: International Conference on Increasing Competitiveness of Regional, National and International Markets, Ed. Hanclova J., (CD: ISBN ), VSB- Technical University of Ostrava, Czech Republic. [18] Ramik J., Hanclova J., Trzaskalik T., Sitarz S. 2008, Fuzzy Multiobjective Methods in Multistage Decision Problems, W: Multiple Criteria Decision making 07, The University of Economics in Katowice, W pracach [14-18] zaproponowano metody podejmowania decyzji w zadaniach rozmytego programowania dynamicznego. Artykuły [14-15] przedstawiają przegląd i porównanie różnych rozmytych struktur porządkowych stosowanych w programowaniu dynamicznym. W [16] zaprezentowano wykorzystanie norm trójkątnych w procesach dynamicznych. W pracy [17] wykorzystano trójkątne liczby rozmyte oraz macierze porównań parami wariantów decyzyjnych w etapowych problemach decyzyjnych. Natomiast w pracy [18] opracowano metody podejmowania decyzji w przypadku rozmytych funkcji przejścia. Zmienne losowe w programowaniu dynamicznym [19] Sitarz S Stochastic Orders in Dynamic Programming, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica 194, [20] Trzaskalik T., Sitarz S. 2006, Niezależne zmienne losowe typu skokowego w wielokryterialnym programowaniu dynamicznym, W: Matematyka język uniwersalny, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, [21] Trzaskalik T., Sitarz S Discrete dynamic programming with outcomes in random variable structures, European Journal of Operational Research, 177/3, W pracach [19-21] przedstawiono wykorzystanie zmiennych losowych w programowaniu dynamicznym. Praca [19] przedstawia przegląd i porównanie porządków stochastycznych stosowanych w programowaniu dynamicznym. W artykule [20] położono nacisk na wykorzystanie niezależnych zmiennych losowych typu skokowego w zadaniach programowania dynamicznego. W [21] opracowano metody podejmowania decyzji w przypadku następujących modeli: średnia-wariancja, dominacje stochastyczne oraz odwrotne dominacje stochastyczne. Wielokryterialne metody podejmowania decyzji [22] Trzaskalik T., Sitarz S Underbad and Overgood Alternatives in Bipolar Method, W: Zadnik Stirn L., Drobne S. (Eds), Proceedings of the 9th International symposium on Operational research in Slovenia 2007, [23] Sitarz S Metrics in the compromise hypersphere method. W: Multiple Criteria Decision making 07, The University of Economics in Katowice, [24] Sitarz S. 2011, Compromise Hypersphere for Stochastic Dominance Model, W: Multiple Criteria Decision Making 10-11, The University of Economics in Katowice, [25] Trzaskalik T., Sitarz S. 2012, How to Deal with Overgood and Underbad Alternatives in Bipolar Method, Smart Innovation, Systems and Technologies, 16 (2), 4th International Conference on Intelligent Decision Technologies (IDT), JAPAN, [26] Sitarz S., 2013, Rankings in sport by pairwise comparison and league table, International Journal of Modern Education and Computer Science 12,

17 Prace [22-26] omawiają różne metody wielokryterialnego podejmowania decyzji. W pracach [22, 25] analizowano zastosowanie metody BIPOLAR w problemach decyzyjnych. Metoda BIPOLAR jest wykorzystywana do sortowania i rangowania skończonej liczby wariantów decyzyjnych, na podstawie porównań parami z wykorzystaniem podanego przez decydenta dwubiegunowego układu referencyjnego. W artykułach [23, 24] analizowano metodę podejmowania decyzji opartą na tzw. kompromisowej hipersferze; w [23] badano wpływ doboru metryk na kształt ostatecznej decyzji, natomiast w [24] zaimplementowano metodę w przypadku wykorzystania dominacji stochastycznych. W artykule [26] opracowano metodę budowy rankingu olimpijskiego na podstawie porównań parami osiągnięć poszczególnych państw. Analiza post-optymalizacyjna w wielokryterialnym programowaniu liniowym [27] Sitarz S Postoptymalizacja w programowaniu wielokryterialnym, W: Badania Operacyjne i Systemowe. Metody i Techniki. Instytut Badań Systemowych PAN, Warszawa, [28] Sitarz S. 2007, Sensitivity analysis of dominating solution in MOLP, W: Hanclova J. (Ed.) Proceedings of the 25th International Conference on Mathematical Methods in Economics 2007, Ostrava, Czech Republic, p , [ISBN ]. [29] Sitarz S. 2007, Sensitivity analysis in linear vector optimization. In: Multiple Criteria Decision Making 06, The University of Economics in Katowice, [30] Sitarz S., Grzyb M Wrażliwość rozwiązań słabo sprawnych, W: Badania Systemowe, tom 64. Instytut Badań Systemowych PAN, Warszawa, [31] Sitarz S. 2010, Objętościowa analiza wrażliwości w programowaniu liniowym, W: Modelowanie preferencji a ryzyko 10, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, [32] Sitarz S Cykl 2/6 w metodzie sympleks, Studia i Materiały Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą; 31, [33] Hladik M., Sitarz S Maximal and supremal tolerances in multiobjective linear programming, European Journal of Operational Research, 228 (1), [34] Sitarz S. 2014, Approaches to sensitivity analysis in MOLP, International Journal of Information, Technology and Computer Science, 6 (3), Prace [27-34] omawiają metody analizy rozwiązań sprawnych i optymalnych w wielokryterialnym programowaniu liniowym. Prace [33, 34] omawiają metodę analizy wrażliwości w wielokryterialnym programowaniu liniowym zwaną tolerancją. Pokazano zastosowania tolerancji w zagadnieniu transportowym [33] oraz w problemie diety [34]. Ponadto praca [33] przedstawia analizę numeryczną zadań optymalizacyjnych występujących przy szukaniu maksymalnej tolerancji. Artykuł [32] prezentuje analizę cykli występujących w metodzie sympleksowej służącej do rozwiązywania zadań programowania liniowego. W [31] zaprezentowano metodę analizy wrażliwości opartą na podejściu objętościowym, w którym mierzy sie objętość parametrów, dla których dane rozwiązanie jest optymalne. Przy użyciu tablic sympleksowych w pracy [28] przedstawiono analizę rozwiązań dominujących natomiast w pracy [30] analizę rozwiązań słabo sprawnych. Artykuły [27, 29] przedstawiają przegląd szeregu metod analizy wrażliwości rozwiązań sprawnych w zagadnieniach wielokryterialnego programowania liniowego. 17

18 Algorytmy metaheurystyczne [35] Sitarz S Algorytmy mrówkowe w programowaniu dynamicznym, W: Metody i Zastosowania Badań Operacyjnych 04, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, [36] Sitarz S Hybrid methods in multi-criteria dynamic programming, Applied Mathematics and Computation, 180/1, [37] Sitarz S Metody hybrydowe w programowaniu dynamicznym, W: Modelowanie preferencji a ryzyko 06, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, [38] Sitarz S Ant algorithms and simulated annealing for multicriteria dynamic programming, Computers & Operations Research, 36/2, Celem prac [35-38] było opracowanie metaheurystycznych metod numerycznych służących do wyznaczania rozwiązań sprawnych w zadaniach dyskretnego, wielokryterialnego programowania dynamicznego. Praca [35] przedstawia wykorzystanie podstawowego algorytmu kolonii mrówek w celu znalezienia rozwiązań sprawnych w zadaniach wielokryterialnych jak również rozwiązań optymalnych w zadaniach jednokryterialnych. Artykuły [36-37] przedstawiają różne adaptacje algorytmów hybrydowych opartych na połączeniu metod genetycznych oraz algorytmu opartego na zasadzie optymalności Bellmana. Natomiast praca [38] przedstawia wykorzystanie w programowaniu dynamicznym algorytmów mrówkowych oraz algorytmów symulowanego wyżarzania; ponadto pokazano porównanie działania obu metod. 6. Opis osiągnięć naukowo-badawczych, dorobku dydaktycznego i popularyzatorskiego oraz współpracy międzynarodowej Poniższy opis moich osiągnięć zaprezentowany jest zgodnie z kryteriami podanymi w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 1 września 2011 r. (Dz. Ustaw Nr 196, Poz. 1165) w sprawie kryteriów oceny osiągnięć osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego. Szczegółowe dane dotyczące omawianych niżej osiągnięć zawarte są w załączniku Opis osiągnięć naukowo-badawczych Jestem autorem (i współautorem) 41 publikacji naukowych, 15 moich publikacji znajduje się w czasopismach ujętych na liście Journal Citation Reports (JCR). Wśród czasopism, w których publikowałem artykuły, znajdują się następujące renomowane czasopisma międzynarodowe z zakresu badań operacyjnych: - European Journal of Operational Research - Annals of Operations Research - Fuzzy Sets and Systems - Computers and Operations Research - Applied Mathematics and Computation - Asia-Pacific Journal of Operational Research 18

19 Jestem współautorem 3 monografii naukowych wydanych przez Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne: [39] Wprowadzenie do badań operacyjnych z komputerem opisy programów, ćwiczenia komputerowe i zadania, PWE Warszawa, 2003, Red. Trzaskalik T.. W pozycji [39] opracowałem zadania dydaktyczne dotyczące badań operacyjnych z następujących działów: programowanie liniowe, programowanie liniowe całkowitoliczbowe, zagadnienie transportowe, programowanie wielokryterialne, podejmowanie decyzji w warunkach niepełnej informacji, programowanie kwadratowe, zarządzanie projektami, programowanie sieciowe, programowanie dynamiczne. [40] Metody wielokryterialne na polskim rynku finansowym, PWE Warszawa, 2006, Red. Trzaskalik T.. W monografii [40] jestem współautorem rozdziału o liniowych problemach wielokryterialnego podejmowania decyzji. Rozdział ten zawiera w szczególności opis metody dwureferencyjnej, metody ADBASE oraz programowania celowego. [41] Wielokryterialne wspomaganie decyzji. Metody i zastosowania, PWE Warszawa, 2014, Red. Trzaskalik T.. W książce [41] opisałem rozdziały dotyczące dwóch metod podejmowania decyzji: metody AHP oraz metody BIPOLAR. Sumaryczny impact factor publikacji, ilustrujący rangę opublikowanych przeze mnie artykułów, według listy Journal Citation Reports (JCR), zgodny z rokiem opublikowania wynosi: 19,262. Liczba cytowań moich publikacji według bazy Web of Science jest równa 53. Ponadto, liczba cytowań moich prac według bazy Scopus wynosi 57, a według bazy Google Scholar: 125. Indeks Hirscha opublikowanych prac według bazy Web of Science wynosi 6. Natomiast według bazy Scopus wynosi on 6, a według bazy Google Scholar 7. Brałem udział jako wykonawca w dwóch krajowych projektach naukowych oraz jednym projekcie międzynarodowym: - Metody wielokryterialne na polskim rynku finansowym, Grant KBN ( ). - Wielokryterialne dyskretne problemy decyzyjne wybrane zagadnienia, Grant KBN ( ). -Multiple-Criteria Decision Making: Methods and Their Applications in Business Management and Finance, Projekt badawczy Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach oraz Technical University of Ostrava ( ). 19

20 Otrzymałem następujące nagrody za działalność naukową: - Nagroda indywidualna III stopnia za działalność naukowo-badawczą Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (2003) - Nagroda indywidualna III stopnia za działalność naukowo-badawczą Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (2008) - Nagroda indywidualna II stopnia za działalność naukowo-badawczą Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (2011) Wygłosiłem 9 referatów na międzynarodowych konferencjach naukowych. Wygłosiłem 17 referatów na krajowych konferencjach naukowych. Tytuły referatów, miejsca i nazwy konferencji podane są w załączniku Opis dorobku dydaktycznego i popularyzatorskiego oraz współpracy międzynarodowej Uczestniczyłem jako sekretarz w programie Matematyka dla studiów ekonomicznych, zorganizowanym przez Polskie Towarzystwo Matematyczne. W programie udział wzięli naukowcy zajmujący się wdrażaniem w edukacji metod matematycznych na studiach ekonomicznych ( ). Brałem czynny udział w pracach Oddziału Górnośląskiego Polskiego Towarzystwa Matematycznego jako Sekretarz tej organizacji od 2003 do Uczestniczyłem w 9 międzynarodowych oraz 17 krajowych konferencjach naukowych. Ponadto byłem członkiem Komitetu Organizacyjnego Konferencji Modelowanie preferencji a ryzyko w 2003 roku. Jestem członkiem rady naukowej (Editorial Board) w czasopismach: - International Journal of Mathematics in Operational Research - International Journal of Operations Research and Information Systems - International Journal of Operational Research - Fizjoterapia Polska jako redaktor w dziedzinie statystyki 20

21 Jestem członkiem następujących towarzystw naukowych: - The Institute for Operations Research and the Management Sciences- INFORMS - International Society on Multiple Criteria Decision Making - MCDM - IAENG Society of Operations Research - Polskie Towarzystwo Matematyczne Jestem recenzentem w 9 międzynarodowych czasopismach naukowych m. in. w: European Journal of Operational Research, Central European Journal of Operational Research, International Journal of Computer Mathematics, Mathematical Reviews, Operations Research and Decisions. Do tej pory byłem recenzentem 24 manuskryptów. Współpracuję aktywnie z zagranicznymi naukowcami. Rezultatem tej współpracy jest opublikowanie trzech artykułów naukowych. Współpracowałem z firmami i instytucjami wykonując opracowania naukowe dla: - VI Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach. - spółki z o. o. Fotojoker z siedzibą w Kędzierzynie-Koźlu. Sprawowałem opiekę naukową nad magistrantami w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Śląskiego i byłem promotorem 32 obronionych tamże prac magisterskich. Jestem autorem szeregu programów przedmiotów wykładanych w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Śląskiego m. in. z Badań Operacyjnych, Ekonometrii, Ekonomii Matematycznej, Wstępu do Przedsiębiorczości, Teorii Optymalizacji, Teorii i Praktyki Podejmowania Decyzji. Jestem koordynatorem modułu Wstęp do Przedsiębiorczości na studiach I i II stopnia (stacjonarnych i niestacjonarnych) w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Śląskiego. Brałem udział jako juror w Konkursie pod tytułem Ogólnopolski Sejmik Matematyków dla uczniów ze szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimanzjalnych organizowanym przez Pałac Młodzieży w Katowicach. Byłem opiekunem koła naukowego studentów w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Raciborzu. Byłem opiekunem wielu roczników studentów zarówno na studiach stacjonarnych jak i niestacjonarnych (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu oraz Uniwersytet Śląski). 21

22 Byłem opiekunem praktyk zawodowych w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Raciborzu w latach (od 2008 do 2011). Byłem recenzentem prac magisterskich w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Śląskiego oraz prac licencjackich w Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu. Sebastian Sitarz 22