SIGO Sieć Identyfikacji Genetycznej Ofiar

Transkrypt

1 W dniu 11 grudnia 2015 r. w Centrum Dydaktycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi miało miejsce podpisanie porozumienia, na mocy którego powstało konsorcjum naukowobadawcze tworzące Sieć Identyfikacji Genetycznej Osób (SIGO) Sygnatariuszami tego porozumienia byli: Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie; Instytut Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna w Krakowie; Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu; Polskie Towarzystwo Medycyny Sądowej i Kryminologii. Uroczyste podpisanie umowy o powołaniu konsorcjum SIGO nastąpiło przez Radę Naukową Konsorcjum reprezentowaną przez: prof. Pawła Górskiego Rektora Uniwersytetu Medycznego w Łodzi prof. Andrzeja Ciechanowicza Rektora Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie dr hab. Marię Kałę - Dyrektor Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie prof. dr. hab. Jana Styczyńskiego - Prorektora ds. Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu prof. Jarosława Berenta - Prezesa Zarządu Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii Udział w tym wydarzeniu wzięli też: Agnieszka Rudzińska - Z-ca Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Dariusz Gabrel - Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN Insp. Piotr Beczkowski - Komendant Miejski Policji w Łodzi 1

2 Uroczyste podpisanie porozumienia z dnia 11 grudnia 2015 r. w Centrum Dydaktycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, na mocy którego powstało konsorcjum naukowo-badawcze Sieć Identyfikacji Genetycznej Osób (SIGO). Relację z tego wydarzenia można obejrzeć na: 2

3 W skład powołanego Konsorcjum SIGO, weszły wiodące laboratoria wykonujące w Polsce badania identyfikacyjne, na którymi nadzór powierzono Komitetowi Sterującemu Konsorcjum SIGO w składzie: dr Andrzej Ossowski p.o. Kierownika Zakładu Genetyki Sądowej Katedry Medycyny Sądowej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie dr Tomasz Kupiec Kierownik Pracowni Genetyki Sądowej Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie dr hab. n. med. Renata Jacewicz - Kierownik Pracowni Genetyki Medycznej i Sądowej Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi prof. Tomasz Grzybowski Kierownik Zakładu Genetyki Molekularnej i Sądowej Katedry Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu Konsorcjum naukowo-badawcze - Sieć Identyfikacji Genetycznej Osób (SIGO) powstało na bazie istniejącego już systemu - Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów (PBGOT). Nieuchronność katastrof i zdarzeń masowych wymusza modyfikowanie istniejących procedur i zaplecza technicznego w zakresie identyfikacji osób. Współdziałanie wiodących w Polsce laboratoriów genetyczno-sądowych i najlepszych specjalistów w dziedzinie identyfikacji osób pozwoli na stworzenie w obrębie utworzonego Konsorcjum Polskiego Zespołu Identyfikacji Ofiar, wyspecjalizowanego w realizacji zadań związanych nie tylko z identyfikacją ofiar zbrodni systemów totalitarnych, ale również ofiar zdarzeń masowych. Możliwa będzie bliska 100 procentowej identyfikacja ofiar katastrof, pożarów, wybuchów, klęsk żywiołowych na podstawie próbek DNA, pobranych od krewnych domniemanych ofiar. Do głównych zadań Konsorcjum należeć będzie: opracowanie jednolitej procedury postępowania w przypadku identyfikacji osób, która pozwoli na stworzenie ogólnopolskiego Zespołu Identyfikacji Ofiar Zdarzeń Masowych; opracowanie i standaryzacja procedur identyfikacji ofiar zdarzeń masowych, które obowiązywać będą w każdym laboratorium sieci SIGO; współtworzenie bazy genetycznej w ramach Polskiej Bazy Genetycznej Osób Totalitaryzmów (PBGOT), współpraca z Instytutem Pamięci Narodowej - Główną Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz z innymi podmiotami w celu realizacji zadań związanych z identyfikacją ofiar; pozyskiwanie funduszy na prowadzenie badań naukowych i rozbudowę struktury technicznej laboratoriów SIGO Konsorcjum jest otwarte na przyjmowanie nowych członków w ramach laboratoriów genetyczno-sądowych prowadzących działalność naukową i badawczą w obrębie akademickich uczelni w Polsce, które: są kierowane przez ekspertów z zakresu genetyki sądowej; spełniają rygorystyczne kryteria rzetelności badawczej i naukowej; spełniają standardy badawcze poparte krajowymi i międzynarodowymi certyfikatami; 3

4 mają duże doświadczenie badawcze w przeprowadzaniu badań z zakresu identyfikacji osób poparte szerokozakresowym opiniowaniem dla organów ścigania w Polsce; "Potencjał konsorcjum wykorzystywany będzie nie tylko do badań historycznych, ale także do rozwiązywania szeroko rozumianych problemów medycyny sądowej, m.in. identyfikacji ofiar katastrof i wypadków. To ważna społecznie inicjatywa, która stwarza możliwość opracowania wspólnych procedur, zdobywanie narzędzi do badań oraz środków umożliwiających ich prowadzenie" - podkreślił rektor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi prof. Paweł Górski. "Po trzech latach tworzenia bazy genetycznej ofiar totalitaryzmów i unikatowych doświadczeń w identyfikacji osób ukształtował się interdyscyplinarny zespół, który - dzięki najnowocześniejszym narzędziom identyfikacji molekularnej metodami genetyki sądowej - pozwala przywracać tożsamość ofiarom komunizmu i nazizmu" - mówił rektor PUM prof. Andrzej Ciechanowicz. "Te procedury znakomicie sprawdzają się przy badaniach historycznych. W ramach Konsorcjum zaprosiliśmy do współpracy najlepsze laboratoria genetyki sądowej w Polsce i najlepszych specjalistów. To pozwala myśleć o zwiększeniu zakresu badań" - podkreślił. Zdaniem wiceprezes IPN Agnieszki Rudzińskiej, Polska jest pionierem w dziedzinie badania szczątków ofiar systemów totalitarnych. "Powstanie konsorcjum i wypracowanie jednolitych procedur jest niezwykle ważne w dochodzeniu do prawdy" - zaznaczyła. W projekcie mają uczestniczyć osoby mające największe doświadczenie w Polsce. Jak wyjaśnił prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii prof. Jarosław Berent, celem Konsorcjum jest powołanie zespołu specjalistów, który w razie potrzeby - katastrofy czy masowego wypadku - jest w stanie w trybie pilnym udać się na miejsce zdarzenia z odpowiednim sprzętem i rozpocząć działania zmierzające do identyfikacji ofiar. "Aby to działało, zespół musi mieć opracowane jednolite procedury; musi mieć je wielokrotnie przećwiczone, aby sprawnie pracować" - dodał. Chodzi o to, żebyśmy mieli sprawny zespół, który w chwili jakiejś np. katastrofy lotniczej będzie w stanie szybko dotrzeć na miejsce zdarzenia, zabezpieczyć ślady i szczątki ofiar oraz je sprawnie zidentyfikować powiedział dr Andrzej Ossowski Kierownik Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów w Szczecinie. Zespół powstanie ona na bazie istniejącej od trzech lat na Pomorskim Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów. Istniejąca w Szczecinie Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów jest pierwszą tego typu Europie. Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Australia i inne kraje prowadzą podobne bazy, ale tylko w zakresie kryminalistyki. Jej celem jest stworzenie jak najobszerniejszej bazy danych DNA ofiar zbrodni i konfliktów zbrojnych XX w. 4

5 Nadrzędnym zadaniem, jakie stawia sobie Konsorcjum na terenie Polski centralnej jest dotarcie do rodzin ofiar zbrodni totalitarnych w makroregionie łódzkim. Celem jest stworzenie mapy genetycznej profili rodzin ofiar, która będzie odporna na zniszczenie i umożliwi badania identyfikacyjno-porównawcze odnajdywanych szczątków ofiar zbrodni totalitarnych, zarówno hitlerowskich, jak i komunistycznych, tzw. żołnierzy Niezłomnych. Jeden z pierwszych z etapów realizacji projektu wiąże się z okolicznościami tragicznego wydarzenia, brzemiennego w niewyobrażalne represje nazistowskiego okupanta w stosunku do mieszkańców całego regionu łódzkiego w czasie II wojny światowej. Kulminacją tych zdarzeń była egzekucja stu Polaków przeprowadzona 20 marca 1942 roku w centrum Zgierza na ówczesnym Placu Stodół, obecnie Placu Stu Straconych. Była to największa publiczna egzekucja nie tylko na terenie tzw. Kraju Warty, ale i na terenie całego okupowanego przez Niemców obszaru Polski. Stanowiła bezprzykładny akt odwetu na niewinnych ludziach za zastrzelenie dwóch funkcjonariuszy gestapo przez aresztowanego podoficera armii polskiej Józefa Mierzyńskiego w trakcie przekazywania im zdekonspirowanej broni. Ciała zabitych 100 Polaków, w tym głównie oficerów i żołnierzy Polski Walczącej, załadowano do ciężarówek i wywieziono do Lasu Lućmierskiego k. Łodzi. Tam więźniom kazano zakopać je we wspólnej, uprzednio przez nich wykopanej nieoznaczonej mogile. O ile zgromadzone w archiwach dokumenty zawierające zeznania bezpośrednich świadków zbrodni oddają w szczegółach makabryczny obraz egzekucji zgierskiej, jak i zakopywania ciał, o tyle lokalizacja zwłaszcza wtórnego miejsca pochówku szczątków ofiar, który nastąpił w następstwie przeprowadzonej po wojnie ekshumacji pierwotnej mogiły budzi wiele wątpliwości. W obliczu istniejących rozbieżności brakuje definitywnego dowodu, który potwierdzałby przebieg translokacji ekshumowanych szczątków do tego miejsca, jako ostatecznego miejsca ich pochówku. W związku licznymi w ostatnim czasie odkryciami archeologicznymi szczątków kostnych ofiar masowych egzekucji, w tym szczątków ekshumowanych w toku badań archeologicznych prowadzonych przez zespół dr Olgierda Ławrynowicza w latach na terenie lasu Lućmierskiego koło Łodzi istotnym jest stworzenie bazy danych DNA rodzin ofiar tych makabrycznych zbrodni. Panie Gestapo, ja mam jeszcze dużo, dużo do powiedzenia - to ostatnie słowa jednej z ofiar egzekucji, tuż przed jej zakopaniem przez hitlerowskich oprawców. W projekcie zamierzamy wykorzystać dostępne zdobycze nauki XXI wieku po to, aby do współczesnych pokoleń mogli teraz przemówić zza grobu wielcy patrioci, którzy w bestialski sposób zostali zamordowani i zakopani w bezimiennej mogile na terenie lasu Lućmierskiego. Planowana identyfikacja genetyczna umożliwi obiektywną weryfikację faktów historycznych związanych z lokalizacją miejsca pierwotnego i wtórnego pochówku ofiar egzekucji zgierskiej oraz przebiegiem translokacji odkrytych w 2013 r. szczątków. 5

6 Mogiła 100 Straconych w Zgierzu 20 marca 1942 roku przez nazistowskiego okupanta. Szkic jamy grobowej wykonany przez Jerzego Wieczorka ps. Bohdan na podstawie relacji więźnia zakopującego zwłoki - Adama Bandela, zachowany w Zbiorach Muzeum Miasta Zgierza. Miejsce w lesie Lućmierskim oznaczone betonową konstrukcją, drewnianym krzyżem i tablicą z napisem W 10-LECIE WALKI Z FASZYZMEM O WOLNOŚĆ I DEMOKRACJĘ MĘCZENNIKOM ZAMORDOWANYM PRZEZ OKUPANTA NIEMIECKIEGO, z którego ekshumowano szczątki w toku prac archeologicznych w 2013 r. 6

7 Strategia badawcza projektu stawiającego sobie za cel identyfikację ekshumowanych w 2012 i 2013r. szczątków ludzkich, co pozwali na weryfikację hipotezy, że przynajmniej część z tych szczątków stanowią szczątki ofiar egzekucji z 20 marca 1942 r. oraz, że pochodzą one z powojennej ekshumacji pierwotnej Mogiły 100 Straconych. Celem przygotowywanego projektu jest pobieranie i zabezpieczenie materiału genetycznego żyjących krewnych ofiar zbrodni zgierskiej z 20 marca 1942 r., a także członków rodzin osób, które zginęły w innych niemieckich egzekucjach, m.in. w ramach Intelligenzaktion z lat i zostały pochowane w zbiorowych mogiłach w lasach podłódzkich, stanowiących niekiedy ułamek pierwotnej zawartości mogił zniszczonych pod koniec II wojny światowej przez funkcjonariuszy III Rzeszy Niemieckiej w celu zatarcia śladów zbrodni. Procedura pobierania materiału genetycznego oraz przetwarzania danych osobowych przebiegać będzie w oparciu o standardy obowiązujące w Polskiej Bazie Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów (PBGOT). Wszyscy krewni i członkowie rodzin ofiar zbrodni zgierskiej z 20 marca 1942 r., których niemal kompletna lista dostępna jest na stronie proszeni są o kontakt z przedstawicielami Konsorcjum SIGO w Łodzi lub Szczecinie celem oddania wymazu do badań identyfikacyjno-porównawczych. Zabezpieczenie materiału genetycznego stworzy unikalną możliwość identyfikacji szczątków kostnych odkrywanych w trakcie badań archeologicznych, godnego ich pochówku oraz upamiętnienia ofiar niemieckiego totalitaryzmu. Pobieranie materiału genetycznego celem stworzenia mapy genetycznej profili DNA rodzin ofiar zbrodni systemów totalitarnych w makroregionie łódzkim i realizacji zadań związanych z identyfikacją ofiar tych zbrodni realizowane będzie przez w ramach projektu SIGO we współpracy zespołu kierowanego przez dr A. Ossowskiego z Zakładu Genetyki Sądowej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie z zespołem kierowanym przez dr hab. Renatę Jacewicz z Pracowni Genetyki Medycznej i Sądowej Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi tel wew. 20 mail renata.jacewicz@umed.lodz.pl 7

8 W poszukiwaniu mogiły Stu Straconych Lista Rozstrzelanych przez Nazistów w Zgierzu 20 III 1942 r. A. Wykaz 92 rozstrzelanych ustalony w toku śledztwa zawieszonego w 1982 r. B. Wykaz rozszerzony do 99 rozstrzelanych, ustalony na podstawie akt gestapo w Łodzi. A Nazwisko i imię Data i miejsce urodzenia B Nazwisko i imię Data i miejsce urodzenia Adamiak Antoni 24 I 1921 Kalisz Adamiak Antoni 24 I 1921 Kalisz Antosiewicz vel Antonowicz Ast Jerzy 2 I 1923 Kalisz Ast Georg 2 I 1923 Kalisz Balcerzak Feliks 18 II 1915 Dobrzec Balcerczak Felix 18 II 1915 Balicki Barczyński Kazimierz Jan 7 VI 1917 Kalisz Barczyński Johann 7 VI 1917 Bednarowicz Bolesław 31 VIII 1889 Oświęciny Bednarowicz Bolesław 31 VIII 1889 Bujnowska Krystyna 13 IV 1916 Łask Bujnowska Christina 10 II 1916 Łask Bujnowski Stanisław 7 I 1910 Łask Bujnowski Stanisław 7 I 1910 Łask Bukato Chamczyk Chamczyk Stefan 1 I 1901 Łódź Chodera Józef 26 VIII 1912 Bronisławów Chodera Josef 26 VIII 1912 Chudzik Andrzej 21 XI 1903 Cyran Henryk Cyran Henryk 30 VII 1918 Dębiński Jerzy Czechowski Edmund 19 X 1896 Poznań Dratkiewicz Henryk Dratkiewicz Henryk 21 VI 1908 Dzierżyński Władysław 4 III 1881 Dzierżynów Dzierzynski Władysław 11 III 1881 Feja Hieronim Feja Heronim 14 I 1903 Fercz Andrzej 5 IX 1892 Lubań k.poznania Fercz Andrzej 5 VIII 1892 Górecki Wacław Gorecki Wacław 28 XI 1906 Górny Józef Ok. 25 lat Goszkiewicz Josef 12 III 1920 Łódź Góźdź Edward 23 VIII 1918 Kalisz Gozdz Eduard 23 VIII 1918 Kalisz Gruszczyński Napoleon Ludwik 5 II 1914 Łódź Gruszczynski Napoleon 5 II 1914 Hajkowski Antoni 20 I 1901 Łódź Gruszki Josef 8 XII 1911 Jacolik Feliks 31 VIII 1911 Rumin k. Konina Jaczolik Felix 31 VIII 1911 Jakubowski Władysław Janiak Jankowski Zygmunt 6 I 1881 Mińsk Maz. Jankowski Zygmund 6 I

9 Kacper Jarzębowski Zygmunt Jarzembowski Zygmund 13 IV 1899 Jaszczak Jasiński Kazimierz Zygmunt 4 VII 1879 Nowa Sól Jasinski Kazimierz 3 VII 1979 Kalinowski Antoni Kalinowski Antoni 5 XII 1894 Łódź Karczmarczyk Kaluczniak Waclaw 12 XII 1914 Kaczmarek Karol 20 XI 1902 Kaczmarek Franz 25 III 1913 Karowski Stefan Ok. 40 lat Karowski Stefan 18 IV 1906 Kit Zygmunt 1910 Stawiszyn Kitt Zygmund 21 IV IV 1910 Kalisz Kowalczyk Wladyslaw 3 II 1901 Kowalik Bolesław Kowalski Kazimierz Józef Kowalski Kazimierz 2 III 1902 Kowalski Bolesław 6 IV 1894 Balin Kowalski Bolesław 25 IV 1894 Adam Kruczkowski Henryk 13 III 1913 Tykadłów Kruczkowski Henryk 28 III 1913 Kubiak Bolesław 1 XII 1896 Łódź Kubiak Bolesław 1 XII 1896 Łódź Kubiak Stefan 10 VII 1911 Łódź Kuligowski Wiktor 18 X 1910 Kalisz Kuligowski Viktor 18 X 1910 Kupczak Stanisław 1920 Częstochowa Kubczak Stanisław 5 XI 1920 Kurasiński Zenon 1 II 1918 Kościółki k. Kalisza Kurasinski Zenon 26 II 1918 Laskowski Edward Laskowski Eduard 14 IV 1920 Machalski Kazimierz 13 X 1908 Łódź Machalski Kazimierz 13 X 1908 Łódź Maciejewska Maciejewski Mackiewicz Tadeusz 16 X 1911 Mak Ignacy 23 I 1910 Dymek Mak Ignacy 23 I 1910 Dymek Marczewski Feliks 23 V 1913 Wieluń Marczewski Felix 24 V 1913 Wieluń Matusiak Michał 17 IX 1919 Kalisz Matusiak Michal 17 VIII 1919 Mierzyńska Joanna Mierzynska Johanna 27 V 1915 Mila Stanisław 6 I 1897 Aleksandrów Mila Stanislaus 6 I 1897 Misiewicz Alexander 6 V 1894 Molenda Czesław Molenda Czeslaw 25 I 1912 Mroczek Stanisław 8 V 1905 Łódź Mroczek Stanislaus 6 V 1905 Napierala Josef 3 XII 1907 Nissner Marian 25 III 1895 Nowicki Jan Kacper 27 XII 1901 Pabianice Nowicki Johann 27 XII 1901Pabianice 28 VIII VIII 1894 Ofis Franciszek Ofic Franciszek Aleksandrów Aleksandrów Owczarek Pakuła Tadeusz 9 XII 1911 Łódź Pakuła Tadeusz 9 XII 1911 Łódź Paluszkiewicz Michał 18 IX 1887 Kłodawa Paluszkewicz Michal 18 IX 1887 Pasikowski Roman Patinowski Roman 31 III 1906 Pawłowski Stefan 16 III 1889 Łomża Pawlowski Stefan 16 III III 1889 Łomża Piechota Ignacy 10 I 1901 Krzywiec Piechota Ignacy 7 I 1901 Krzywiec Pieczkowska Janina 27 XII

10 Pieczkowski Marian Pieczkowski Marian 15 VIII 1920 Pietrzak Adam Pietrzak Adam 24 XII 1907 Piotrowski Piotrowski Vitold 29 X 1915 Pol Władysław 17 I 1903 Łódź Pol Wladyslaw 17 XI I 1903 Łódź Przelaskowski Stanisław 7 IV 1907 Alabany Przeslakowski USA Stanislaw 7 IV 1907 Przeslawski Antoni 7 IX 1920 Romanowski Stanisław Ok. 45 lat Sembór Romanowski Stanisław 8 V 1893 Rychlowski Zenon 26 XI 1914 Sekura Kazimierz Sekura Kazimierz 4 I 1907 Sieradzki Sieradzki Waclaw 16 II 1915 Sikorski Dionizy 8 IV 1893 Biała Rawska Sikorski Dyonisius 8 IV 1893 Siewek Stefan 21 III 1901 Siwiński Kazimierz 1 III 1910 Mniszki Siwinski Kazimierz 1 III 1910 Mniszków Skóra Skrzekotowski Leonard 11 IV 1896 Łódź Skrzekotowski Leonh. 11 IV 1896 Łódź Sobanski Tadeusz 4 II 1907 Sobieraj Czesław Sobieraj Czesław 12 XI 1912 Łódź Sroka Eugeniusz 9 VII 1923 Wieluń Sroka Eugeniusz 8 VII 1923 Stachurski Alexander 30 I 1893 Sygulski Kazimierz Sygulski Kazimierz 14 I 1923 Szubert Władysław 1908 Łódź Szubert Wladyslaw 1 I 1910 Szurczak Konstanty 23 IX 1904 Kalisz Szurczak Konstanty 23 IX 1904 Szurek Franciszek 1 XII 1916 Kalisz Szurek Franciszek 1 XII 1916 Szwajdler Świątczak Józef 8 III 1919 Uniejów Swiontczak Josef 8 III 1919 Tosik Bolesław Ok. 25 lat Trela Leon Trella Leon 3 IV 1909 Tucholski Waclaw 8 X 1894 Wieslawski Jerzy 14 VI 1906 Wiśniewski Bolesl. 14 IV 1917 Wlodarz Josef 6 VIII 1910 Wnukowski Jerzy 28 IV 1918 Łódź Wnukowski Jerzy 28 IV 1918 Wojciechowski Józef Wrocławski Jerzy Hanower Zaborowski Stanisław Zaborowicz Stanislaw 23 X 1884 Zagurowski Romuald 11 IV 1920 Zajewska Emilia 8 II 1905 Zelechowski Jan 9 VIII 1902 Zieliński Ryszard 12 X 1922 Kalisz Zielinski Richard 12 X 1922 Zimny Józef Ziółkowski Bolesław 22 XII 1911 Dobrzec k. Kalisza 12 III 1901 Nowe Chojny Zimny Josef 6 XII 1911 Zimny Waclaw 11 II 1905 Ziolkowski Boleslaw 11 III 1901 Ziółkowski Wawrzyniec 4 VIII 1903 Osiny 5 IV 1896 Łask 10