Art k.p.c. Jurysdykcja krajowa to właściwość sądów danego państwa do rozstrzygania sporów w zakresie prawa cywilnego i urzeczywistniania

Transkrypt

1 JURYSDYKCJA KRAJOWA

2 Art k.p.c. Jurysdykcja krajowa to właściwość sądów danego państwa do rozstrzygania sporów w zakresie prawa cywilnego i urzeczywistniania w tym zakresie norm prawa. Służy określaniu granic właściwości sądów danego państwa w stosunku do właściwości sądów innych państw. Pojęcie jurysdykcji krajowej należy odróżnić od pojęcia właściwości sądu, która to ma wymiar wewnątrzpaństwowy. Przesłanka procesowa bezwzględna. Sąd obowiązany jest brać pod rozwagę z urzędu brak jurysdykcji krajowej w każdym stanie sprawy. W razie stwierdzenia jej braku sąd odrzuca wniosek lub pozew, z zastrzeżeniem przepisu art k.p.c. i art k.p.c. (art k.p.c.). Jeżeli postępowanie będzie prowadzone pomimo braku jurysdykcji krajowej będziemy mieli do czynienia z nieważnością postępowania (art k.p.c.). Zgodnie z art k.p.c. sąd II instancji bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, podobnie Sąd Najwyższy, rozpoznając skargę kasacyjną (art k.p.c.)

3 Sąd nie może odrzucić pozwu lub wniosku z powodu braku jurysdykcji krajowej, jeżeli powstała ona w toku postępowania w danej sprawie (postanowienie SN z dnia 28 kwietnia 2005 r., sygn. Akt III CK 358/04). Zasada ciągłości jurysdykcji (perpetuatio iurisdictionis) Jurysdykcja krajowa istniejąca w chwili wszczęcia postępowania trwa nadal, choćby jej podstawy odpadły w toku postępowania (art k.p.c.). Sąd nie może uznać, że brak jest jurysdykcji krajowej, jeżeli jej podstawy powstały w toku postępowania (art k.p.c.). Jurysdykcja krajowa wynika z powiązania danej sprawy z państwem polskim. Elementy, które tworzą wspomniane powiązanie to łączniki, mogące mieć charakter podmiotowy lub przedmiotowy.

4 Łączniki kryteria łączące sąd określonego państwa z daną sprawą cywilną, a tym samym przyznające tym sądom kompetencje do rozpoznania i rozstrzygnięcia tej kategorii spraw łączniki podmiotowe łączniki przedmiotowe łącznik obywatelstwa, miejsca zamieszkania, miejsca pobytu strony (osoba fizyczna), miejsca siedziby strony (podmiot niebędący osobą fizyczną) miejsce położenia rzeczy, miejsce wykonania zobowiązania, miejsce zaistnienia zdarzenia powodującego szkodę

5 RODZAJE JURYSDYKCJI Jurysdykcja krajowa (kryterium restrykcyjności uregulowania przyznającego kompetencje sądowi określonego państwa) Jurysdykcja fakultatywna Jurysdykcja wyłączna Jurysdykcja konieczna Jurysdykcja krajowa jurysdykcja krajowa bezpośrednia Jurysdykcja krajowa pośrednia

6 JURYSDYKCJA KRAJOWA W POSTĘPOWANIU Procesowym Nieprocesowym Zabezpieczającym Egzekucyjnym

7 JURYSDYKCJA FAKULTATYWNA Może wynikać albo z podjęcia czynności przez powoda przed sądem polskim albo z umowy procesowej. W przypadku jurysdykcji fakultatywnej właściwość sądu polskiego nie wyklucza właściwości sądu innego państwa do rozpoznania danej kategorii spraw. Dlatego, też może dojść do sytuacji, w której zaistnieje stan zawisłości sprawy za granicą. Jeżeli sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami zawisła przed sądem państwa obcego wcześniej niż przed sądem polskim, sąd polski zawiesza postępowanie. Sąd nie zawiesza jednak postępowania, jeżeli orzeczenie, które ma wydać sąd państwa obcego, nie będzie spełniało przesłanek jego uznania w Rzeczypospolitej Polskiej lub nie można oczekiwać, że postępowanie przed sądem państwa obcego zostanie prawomocnie zakończone w rozsądnym terminie (art k.p.c.). Po zakończeniu postępowania przed sądem państwa obcego, sąd umarza postępowanie, jeżeli orzeczenie sądu państwa obcego podlega uznaniu w Rzeczypospolitej Polskiej; w przeciwnym przypadku sąd postanowi podjąć postępowanie. Sąd na wniosek strony może także podjąć zawieszone postępowanie, jeżeli postępowanie przed sądem państwa obcego nie zostało zakończone w rozsądnym terminie (art i 3 k.p.c.).

8 JURYSDYKCJA WYŁĄCZNA Oznacza ona, że dana kategoria spraw może być rozstrzygnięta jedynie przez sąd danego państwa z wyłączeniem sądów innego państwa. Jurysdykcja wyłączna musi wynikać z określonego przepisu prawnego państwa.

9 JURYSDYKCJA WYŁĄCZNA W PROCESIE Art k.p.c. (sprawy małżeńskie) Art k.p.c. (sprawy między rodzicami i dziećmi) Art k.p.c. (sprawy o prawa rzeczowe na nieruchomości) Art k.p.c. (sprawy o rozwiązanie osoby prawnej) JURYSDYKCJA WYŁĄCZNA W POSTĘPOWANIU NIEPROCESOWYM Art k.p.c. (ubezwłasnowolnienie) Art k.p.c. (sprawy o przysposobienie) Art k.p.c. (prawa rzeczowe na nieruchomości i o posiadanie nieruchomości położonej w RP) Art i 2 k.p.c. (sprawy z zakresu postępowania rejestrowego) Art k.p.c. (zakres jurysdykcji)

10 JURYSDYKCJA WYŁĄCZNA W POSTĘPOWANIU ZABEZPIECZAJĄCYM I EGZEKUCYJNYM Art k.p.c. 1. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy egzekucyjne, jeżeli egzekucja ma być wszczęta lub jest prowadzona w Rzeczpospolitej Polskiej. 2. Przepis 1 stosuje się odpowiednio do wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. 3. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy z powództw przeciwegzekucyjnych, jeżeli egzekucja ma być wszczęta albo jest prowadzona w Rzeczpospolitej Polskiej.

11 Orzeczenie, które zapadło w sprawie należącej do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich: l l nie podlega uznaniu (art pkt 2 k.p.c.) nie może być stwierdzona wykonalność takiego orzeczenia przez sąd polski (art k.p.c.)

12 JURYSDYKCJA KONIECZNA Występuje, kiedy sprawa wykazuje związek z polskim porządkiem prawnym, jednakże brak jest jurysdykcji krajowej sądu polskiego, a dodatkowo przeprowadzenie postępowania przed sądem lub innymi organem państwa obcego nie jest możliwe albo nie można wymagać jego przeprowadzenia (art k.p.c.). Z jurysdykcją krajową konieczną będziemy mieli do czynienia także w razie prawomocnego ustalenia przez sąd, że orzeczenie sądu lub innego organu państwa obcego nie podlega uznaniu w RP, pod warunkiem że sprawa rozstrzygnięta tym orzeczeniem należy do jurysdykcji krajowej pomimo braku podstaw uzasadniających tę jurysdykcję, jeżeli wykazuje wystarczający związek z polskim porządkiem prawnym (art KPC).

13 JURYSDYKCJA KRAJOWA BEZPOŚREDNIA Właściwość międzynarodową sądów danego państwa do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy, na potrzeby postępowania rozpoznawczego.

14 JURYSDYKCJA KRAJOWA POŚREDNIA Ustalona na potrzeby uznania lub stwierdzenia wykonalności orzeczenia zagranicznego właściwość sądów państwa pochodzenia z punktu widzenia państwa uznania bądź wykonania.

15 UMOWY PROCESOWE Umowy procesowe mogą prorogować jurysdykcję sądów polskich, jak również ją derogować na rzecz sądu innego państwa. Umowy procesowe Umowa prorogacyjna Umowa derogacyjna

16 Jak wynika z art k.p.c., strony oznaczonego stosunku prawnego mogą umówić się na piśmie o poddanie wynikłych lub mogących wyniknąć spraw o prawa majątkowe jurysdykcji sądów polskich (umowa prorogacyjna). Zgodnie z art k.p.c. strony oznaczonego stosunku prawnego mogą umówić się na piśmie o poddanie jurysdykcji sądów państwa obcego wynikłych lub mogących wyniknąć z niego spraw o prawa majątkowe, wyłączając jurysdykcję sądów polskich (umowa derogacyjna). Umowa derogacyjna jest bezskuteczna, jeżeli wyłącza jurysdykcję sądów polskich w postępowaniu zabezpieczającym (art k.p.c.). Umowa wyłączająca jurysdykcję sądów polskich nie może dotyczyć spraw: należących do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich; z zakresu prawa pracy, chyba że umowa zostanie zawarta po powstaniu sporu; wynikłych lub mogących wyniknąć z umów zawartych przez konsumenta, który ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej; wynikłych lub mogących wyniknąć ze stosunku ubezpieczenia. Jurysdykcji sądów polskich nie wyłącza umowa, na podstawie której tylko jedna ze stron może wytoczyć powództwo przed sądy państwa obcego.

17 Zarówno umowa prorogacyjna, jak i derogacyjna, powinna być zawarta na piśmie. Wymaganie zawarcia ww. umowy na piśmie jest spełnione, jeżeli umowa jest zamieszczona w dokumencie podpisanym przez strony lub w wymienionych między nimi pismach lub oświadczeniach złożonych za pomocą środków porozumiewania się na odległość, które pozwalają utrwalić ich treść. Powołanie się w umowie podstawowej na dokument zawierający postanowienie odpowiadające umowie prorogacyjnej i derogacyjnej spełnia wymagania dotyczące formy tej umowy, jeżeli umowa podstawowa jest sporządzona na piśmie, a to powołanie czyni umowę częścią umowy podstawowej (art KPC).

18 ŹRÓDŁA Kodeks postępowania cywilnego. Tom IV. Komentarz. Art , pod red. A. Marciniaka, Warszawa Postępowanie cywilne w zarysie, W. Broniewicz, I. Kunicki, A. Marciniak, Warszawa Postępowanie cywilne, J. Jodłowski, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, Z. Resich, K. Weitz, Warszawa Postępowanie cywilne, pod red. E. Marszałkowskiej-Krześ, Warszawa 2013.