STAN PRAC NAD ZINTEGROWANYM SYSTEMEM KATASTRALNYM THE IMPLEMENTATION OF THE INTEGRATED CADASTRAL SYSTEM IN THE CONTEXT OF FORESTRY NEEDS.

Transkrypt

1 Stan prac nad POLSKIE Zintegrowany TOWARZYSTWO Systee Katastralny INFORMACJI w œwietle PRZESTRZENNEJ potrzeb leœnictwa ROCZNIKI GEOMATYKI 2006 TOM IV ZESZYT STAN PRAC NAD ZINTEGROWANYM SYSTEMEM KATASTRALNYM W ŒWIETLE POTRZEB LEŒNICTWA THE IMPLEMENTATION OF THE INTEGRATED CADASTRAL SYSTEM IN THE CONTEXT OF FORESTRY NEEDS Zdzis³awa Widawska Katedra Urz¹dzania Lasu, Geoatyki i Ekonoiki Leœnictwa, Wydzia³ Leœny Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego S³owa kluczowe: kataster, leœnictwo, lasy prywatne, Syste Inforacyjny Lasów Pañstwowych, leœna apa nueryczna Keywords: cadastre, forestry, private forests, State Forest Spatial Inforation Syste, forest digital ap Wstêp Kataster wywodzi siê ze staro ytnoœci. Wówczas funkcjonowa³ jedynie jako opis dzia³ek i w³aœcicieli. Z biegie lat funkcji katastru przybywa³o. Niekiedy wystêpowa³ jako podstawa prawna do ustalenia granic i stworzenia hipoteki, czasai jego zadanie by³o opisanie wartoœci poszczególnych dzia³ek w celu naliczania podatków. Z historycznego punktu widzenia najczêstszy powode tworzenia katastru by³ otyw fiskalny. Wspó³czeœnie kataster a zdecydowanie wiêksze znaczenie. Henssen (1990) definiuje kataster jako etodycznie prowadzon¹, publiczn¹ ewidencjê danych o wszystkich nieruchooœciach (dzia³kach) na obszarze kraju lub prowincji. Systey katastralne s³u ¹ spo³eczeñstwu w wielu obszarach, od naliczania podatków przez wspoaganie dzia³añ prowadzonych na rynku nieruchooœci, a do szeroko rozuianego zarz¹dzania terene (Wilkowski, 2002). W Polsce budowa Zintegrowanego Systeu Katastralnego rozpoczê³a siê w 1999 r. w raach uzgodnieñ z Koisj¹ Europejsk¹ trzech ró nych projektów zg³oszonych do prograu Phare przez G³ówny Urz¹d Geodezji i Kartografii (GUGiK), Ministerstwo Sprawiedliwoœci (MS) oraz Ministerstwo Finansów (MF). W rezultacie powsta³ wspólny projekt GUGiK, MS i MF pod nazw¹ Phare 2000 Budowa Zintegrowanego Systeu Katastralnego. Cele przedsiêwziêcia by³o doprowadzenie do autoatycznej wyiany inforacji poiêdzy ewidencj¹ gruntów i budynków a systeai ksi¹g wieczystych oraz ewidencji podatkowej. Przez Zintegrowany Syste Katastralny (ZSK) lub Zintegrowany Syste Inforacji o Nieruchooœciach (ZSIN) nale y rozuieæ zespó³

2 134 Zdzis³awa Widawska rozwi¹zañ prawnych, organizacyjnych i technicznych zapewniaj¹cy szybki dostêp do aktualnych i wiarygodnych inforacji o nieruchooœciach, groadzonych w ewidencjach i rejestrach publicznych. Istotne znaczenie dla ZSIN aj¹ przepisy rozporz¹dzenia w sprawie ewidencji gruntów i budynków (MRRiB, 2001). Okreœlaj¹ one standard wyiany danych ewidencyjnych oraz definiuj¹ obiekty bazy danych ewidencyjnych. Rozporz¹dzenie to wskazuje równie : sposób zak³adania ewidencji gruntów i budynków, sposób prowadzenia ewidencji, szczegó³owy zakres inforacji objêtych ewidencj¹ oraz zakres inforacji objêtych rejestre cen i wartoœci nieruchooœci, sposób i teriny sporz¹dzania powiatowych, wojewódzkich i krajowych zestawieñ zbiorczych danych objêtych ewidencj¹, rodzaje budynków i lokali, których nie wykazuje siê w ewidencji. Ewidencja gruntów i budynków w Polsce Ewidencja gruntów i budynków dotyczy ca³ego kraju. Zawiera zate dane dotycz¹ce wszystkich gruntów w Polsce, zarejestrowane w sposób uporz¹dkowany i przestrzennie usysteatyzowany. Dane te przedstawia siê w forie opisowej w postaci rejestrów, wykazów zestawieñ i skorowidzów oraz w forie graficznej w postaci ap ewidencyjnych. Podstawowy eleente ewidencji s¹ dzia³ki ewidencyjne, usysteatyzowane przestrzennie i oznaczone kopleksowo zgodnie z ich po³o enie w terenie przez podanie nazwy jednostki ewidencyjnej (giny), nueru lub nazwy obrêbu oraz nueru dzia³ki. Ewidencja prowadzona jest w dostosowaniu do podzia³u adinistracyjnego pañstwa. Operaty ewidencyjne za³o one zosta³y w 3072 jednostkach ewidencyjnych dla obrêbów ewidencyjnych. Zawieraj¹ one inforacje dotycz¹ce ponad 33,2 ln. dzia³ek ewidencyjnych oraz dane o ich w³aœcicielach, a w przypadku, gdy w³aœciciele s¹ nieznani, o ich w³adaj¹cych. GUGiK zebra³ dane dotycz¹ce stopnia inforatyzacji czêœci geoetrycznej ewidencji gruntów i budynków. Stwierdzono, e wektorowa apa ewidencyjna pokrywa 94% obszarów iast i 66% obszarów wiejskich. Czêœæ opisowa ewidencji budynków jest za³o ona dla 52% budynków w iastach i 10% budynków na obszarach wiejskich. Dane o nieruchooœciach lokalowych dotycz¹ 35% lokali w iastach i 9% lokali na obszarach wiejskich. Utworzenie pe³nego zakresu zbiorów danych ewidencyjnych wi¹ e siê w szczególnoœci z pozyskiwanie i przetwarzanie danych dotycz¹cych gruntów, budynków oraz saodzielnych lokali. ród³e tych danych s¹ ateria³y zgroadzone w pañstwowy zasobie geodezyjny i kartograficzny, takie jak apa zasadnicza, zdjêcia lotnicze, akty notarialne, ksiêgi wieczyste, oraz dokuentacja architektoniczno-budowlana groadzona i przechowywana przez organy adinistracji publicznej. Przy aktualizacji ewidencji wykorzystuje siê równie rejestry publiczne: elektroniczn¹ ksiêgê wieczyst¹, PESEL powszechny elektroniczny syste ewidencji ludnoœci, REGON krajowy rejestr urzêdowy podiotów gospodarki narodowej, PRG pañstwowy rejestr granic i powierzchni jednostek podzia³u terytorialnego kraju,

3 Stan prac nad Zintegrowany Systee Katastralny w œwietle potrzeb leœnictwa 135 TERYT krajowy rejestr urzêdowy podzia³u terytorialnego kraju, pañstwowy rejestr nazw geograficznych. Do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków powinien byæ stosowany syste inforatyczny oparty na odelu danych zdefiniowanych w za³¹czniku Nr 4 do rozporz¹dzenia (MRRiB, 2001). W 2005 r. do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków wykorzystywano oko³o 40 prograów koputerowych. Jedynie 9 prograów stosowanych w 60 powiatach pozwala na przetwarzanie i aktualizacjê danych opisowych oraz apy ewidencyjnej, uo liwiaj¹c ich integracjê. Natoiast pozosta³e progray uo liwiaj¹ wy³¹cznie prowadzenie czêœci opisowej lub czêœci geoetrycznej ewidencyjnej operatu ewidencyjnego. Nale y jednak wskazaæ, e czêœæ tych prograów zapewnia integracjê czêœci opisowej z czêœci¹ geoetryczn¹, przy poocy odpowiedniego interfejsu aplikacyjnego. Ty nieniej, jedynie w 80 powiatach wykorzystuje siê dwa ró ne progray koputerowe do czêœci opisowej oraz kartograficznej ewidencji gruntów i budynków, które za pooc¹ interfejsu graficznego uo liwiaj¹ ich integracjê. W 238 powiatach nieo liwe jest zintegrowanie czêœci opisowej z czêœci¹ geoetryczn¹ operatu ewidencyjnego. Integruj¹ca Platfora Elektroniczna G³ówny Urz¹d Geodezji i Kartografii, Ministerstwo Sprawiedliwoœci i Ministerstwo Finansów w raach prograu PHARE 2000 prowadz¹ projekt Budowa zintegrowanego systeu ewidencjonowania inforacji i nieruchooœci. W jego wyniku powstaje Integruj¹ca Platfora Elektroniczna (IPE). Budowa IPE by³a skutkie potrzeby zapewnienia integracji wielu rejestrów pañstwowych, prowadzonych w bardzo ró ny sposób za pooc¹ rozaitych technologii. Podstawowy zadanie IPE jest po³¹czenie trzech autonoicznych podsysteów inforatycznych: ewidencji gruntów i budynków, ksi¹g wieczystych oraz podatkowej ewidencji nieruchooœci. Integruj¹ca Platfora Elektroniczna jest systee inforatyczny uo liwiaj¹cy wykonywanie przez starostów i s¹dy rejonowe ich ustawowych obowi¹zków. Co prawda IPE zajuje siê przesy³anie, integrowanie i kontrol¹ danych, ale jednoczeœnie pozwala na weryfikacjê ich poprawnoœci oraz wskazuje na sposoby prowadzenia rejestru pañstwowego oraz zgodnoœæ tego fragentu pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego z obowi¹zuj¹cy prawe. IPE uo liwia w szczególnoœci: wyianê danych iêdzy ewidencj¹ gruntów i budynków a systee ksi¹g wieczystych, udostêpnianie jednorodnych danych ewidencji gruntów i budynków do IACS oraz ewidencji podatkowej nieruchooœci, weryfikacjê danych ewidencji gruntów i budynków dotycz¹cych podiotów ewidencyjnych ze zbiorai PESEL i REGON. Wynika to z funkcjonalnoœci systeu IPE, która obejuje (Dygaszkiewicz, 2006): tworzenie i utrzyywanie repliki danych ewidencji gruntów i budynków dla integracji z innyi rejestrai referencyjnyi oraz wizualizacjê tych danych w postaci ap, wypisów, wyrysów, tabel i zestawieñ, obs³ugê zawiadoieñ o zianach w bazie ewidencji gruntów i budynków i bazie ksi¹g wieczystych, obs³ugê zapytañ do bazy ewidencji gruntów i budynków, ksi¹g wieczystych, PESEL oraz REGON,

4 136 Zdzis³awa Widawska eksport danych do IACS oraz ewidencji podatkowej, tworzenie raportów, zarz¹dzanie systee. Integruj¹ca Platfora Elektroniczna pos³u y tak e do przekazywania danych dotycz¹cych powszechnej taksacji nieruchooœci. W centralnej czêœci bêd¹ przechowywane wyniki powszechnej taksacji nieruchooœci dla ca³ego kraju, a w powiatach syste inforatyczny wspoagaj¹cy powszechn¹ taksacjê nieruchooœci pozwoli na sporz¹dzanie ap taksacyjnych, tabel taksacyjnych, wyznaczenie stref taksacyjnych itp., wykorzystywanych w procesie taksacji (Jurek, 2004). Rozwój katastru w Polsce W 1994 r. Miêdzynarodowa Federacja Geodezyjna (FIG) powo³a³a w raach Koisji 7 Cadastre and Land Manageent specjaln¹ grupê robocz¹ do budowy odelu systeu katastralnego w skali œwiatowej. Prace na odele Cadastre 2014 zosta³y ukoñczone w roku Podstawowe cechy Cadastre 2014 to (Wilkowski, 2006): 1. Pe³na inforacja o stanie prawny nieruchooœci obejuj¹ca: prawa rzeczowe, ograniczone prawa rzeczowe oraz zobowi¹zania w rozuieniu kodeksu cywilnego, prawa wynikaj¹ce z ustaw szczególnych, np. w odniesieniu do polskiego prawodawstwa ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzenny, ustawa o ochronie przyrody, ustawa Prawo ochrony œrodowiska, ustawa Prawo wodne, ustawa o lasach, ustawa o ochronie gruntów rolnych i leœnych, innych ustaw, z których wynikaj¹ ograniczenia zwi¹zane z prawe korzystania i rozporz¹dzania nieruchooœci¹. 2. Prowadzenie katastru wy³¹cznie z wykorzystanie systeu inforatycznego opartego na odelu obiektowej georelacyjnej bazy danych z jednoczesn¹ likwidacj¹ podzia³ów iêdzy czêœci¹ opisow¹ i geoetryczn¹ katastru. 3. Przekszta³cenie jednostki, w której funkcjonuje kataster w podiot publiczno-prawny dzia³aj¹cy na zasadach rynkowych, którego toware eksponowany na rynku bêd¹ inforacje o nieruchooœciach. Projekt KASKADA W 1999 roku rozpoczêto realizacjê projektu KASKADA, który zosta³ sfinansowany przez Koitet Badañ Naukowych (KBN) oraz GUGiK. Projekt ten stanowi operacyjny prototyp tzw. Krajowego Systeu Katastralnego. Rozwi¹zanie powsta³o w raach projektu celowego KBN pt. Nowe etody technologiczne Krajowego Systeu Katastralnego, w raach którego wdro ono je w powiatach grodzkich Kraków i Byto oraz powiecie zieski Zgierz. W 2004 r. rozwi¹zanie zosta³o unowoczeœnione.in. o o liwoœæ wspó³pracy z Now¹ Ksiêg¹ Wieczyst¹. Syste integruje w jednej relacyjnej bazie danych dane katastralne pochodz¹ce z trzech podstawowych rejestrów: 1) ewidencji gruntów i budynków, 2) ksi¹g wieczystych, 3) podatków od nieruchooœci. Na ty pozioie dokonane s¹ równie analizy rozbie noœci iedzy tyi sayi danyi (inforacjai) groadzonyi w tych trzech rejestrach.

5 Stan prac nad Zintegrowany Systee Katastralny w œwietle potrzeb leœnictwa 137 Projekty MATRA W raach bezzwrotnej po yczki rz¹du holenderskiego zrealizowano projekt MATRA I Przep³yw inforacji katastralnej w Polsce, a obecnie wdra a siê projekt MATRA II Budowa odelu bazy danych katastralnych w Polsce oraz ich kontynuacjê MATRA III Wsparcie procesu budowy centralnej bazy danych katastralnych w woj. azowiecki. Projekty te dotycz¹ zasad funkcjonowania katastru. MATRA II. Budowa odelu bazy danych katastralnych w Polsce. Projekt realizowany jest przez GUGiK przy wspó³pracy z Holendersk¹ Agencj¹ Katastru i Rejestrów Publicznych oraz Mazowiecki Urzêde Marsza³kowski. Realizacja projektu a na celu: budowê zintegrowanego systeu bazodanowego ewidencji gruntów i budynków na szczeblu wojewódzki, powi¹zanego z powiatowyi systeai katastralnyi, poprawê struktury organizacyjnej wojewódzkiego oœrodka dokuentacji geodezyjnej i kartograficznej, instalacjê punktów dostêpu do wojewódzkiej bazy danych w wytypowanych ginach, powo³anie rady przedstawicieli u ytkowników inforacji katastralnej, reprezentuj¹cej: organy saorz¹dowe, urzêdy skarbowe, banki, notariuszy, rzeczoznawców aj¹tkowych, poœredników i zarz¹dców nieruchooœci, geodetów. W raach MATRA II sprawdzana jest o liwoœæ utworzenia wspólnej bazy danych ewidencji gruntów i budynków dla powiatów województwa azowieckiego oraz systeu aplikacyjnego do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków w oparciu o tak¹ bazê. W projekcie uczestnicz¹ powiaty: iñski, ciechanowski i piaseczyñski oraz 2 dzielnice Warszawy Ursynów i W³ochy. Tworzony syste a zapewniæ w szczególnoœci: pe³n¹ integracjê czêœci opisowej i graficznej danych ewidencyjnych, odpowiedni¹, zgodn¹ z obowi¹zuj¹cyi przepisai, funkcjonalnoœæ wspieraj¹c¹ pro- cesy utrzyania jakoœci i jednolitoœci danych, udostêpnianie inforacji i dokuentów katastralnych za poœrednictwe Internetu i Intranetu, eksportu i iportu danych ewidencyjnych w obowi¹zuj¹cy foracie SWDE, odpowiednie etody kontroli wykorzystywania danych katastralnych oraz dostêpu do tych danych, odpowiedni¹ wspó³pracê ewidencji gruntów i budynków z systeai zewnêtrznyi, a w szczególnoœci z systee Integruj¹cej Platfory Elektronicznej oraz systee IACS, ³atw¹ ipleentacjê przysz³ych zian funkcjonowania ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchooœci). Foralne zakoñczenie projektu MATRA II nast¹pi³o w dniu 31 arca 2004 r. MATRA III. Wsparcie procesu budowy centralnej bazy danych katastralnych w woj. azowiecki. Realizacjê projektu rozpoczêto z dnie 1 stycznia 2004 r. W raach tego projektu: przygotowano koncepcjê pod³¹czenia systeu MATRA II do Integruj¹cej Platfory Elektronicznej, zbudowanej w raach projektu PHARE 2000 Budowa Zintegrowanego Systeu Katastralnego,

6 138 Zdzis³awa Widawska odby³a siê wizyta studyjna w Holandii, której cele by³o przybli enie rozwi¹zañ technicznych i organizacyjnych stosowanych w katastrze holenderski, przeprowadzono warsztaty dla s³u by geodezyjnej i kartograficznej szczebla powiatowego w województwie azowiecki oraz szczebla wojewódzkiego w ca³y kraju, w roku 2004 eksperci holenderscy we wspó³pracy z GUGiK przeprowadzali dzia³ania cz¹stkowe zierzaj¹ce do osi¹gniêcia g³ównych rezultatów projektu, Projekty PHARE Jednoczeœnie z projektai MATRA realizowane by³y projekty finansowane ze œrodków poocowych Unii Europejskiej: PHARE 2000 Budowa Zintegrowanego Systeu Katastralnego i nastêpnie jego kontynuacja PHARE 2001 Zintegrowany Syste Katastralny Etap II oraz PHARE 2003 Zintegrowany Syste Katastralny Etap III. Ponadto w raach PHARE, GUGiK rozpocz¹³ w 2003 roku realizacjê projektu Wektoryzacja ap katastralnych w Polsce. PHARE Budowa Zintegrowanego Systeu Katastralnego. Projekt ia³ na celu: przygotowanie dla po³¹czenia trzech istniej¹cych baz danych: ewidencji gruntów i budynków, systeu ksi¹g wieczystych oraz podatkowej ewidencji nieruchooœci, dostosowanie ewidencji gruntów i budynków do wyagañ ZSK, poprawa funkcjonowania systeu ksi¹g wieczystych przez stworzenie i wdro enie w strategicznych oœrodkach oprograowania elektronicznej ksiêgi wieczystej oraz oprograowania autoatyzuj¹cego pracê wydzia³ów ksi¹g wieczystych w s¹dach powszechnych, dostosowanie systeu podatkowego do rozwi¹zañ przyjêtych w Unii Europejskiej oraz wzocnienie adinistracji podatkowej w celu zapewnienia skutecznego poboru podatków od nieruchooœci. PHARE Zintegrowany Syste Katastralny Etap II. W raach projektu wdro ono syste IPE/PTN (Syste Wspoagaj¹cy Powszechn¹ Taksacjê Nieruchooœci) w 43 powiatach i 16 urzêdach wojewódzkich. Podstawowy cele projektu by³o: opracowanie i przetestowanie rozwi¹zañ organizacyjno technicznych Zintegrowanego Systeu Katastralnego, tworz¹cych echaniz i elektroniczne po³¹czenie podsysteów: ewidencji gruntów i budynków, systeu ksi¹g wieczystych oraz zodernizowanej podatkowej ewidencji nieruchooœci dla celów wprowadzenia podatku od wartoœci nieruchooœci, dostosowanie ewidencji gruntów i budynków do wyagañ zwi¹zanych z tworzenie echanizów ZSK, poprawa funkcjonowania ksi¹g wieczystych przez wdro enie w strategicznych oœrodkach systeu inforatycznego do obs³ugi ksi¹g wieczystych, podniesienie kwalifikacji personelu lokalnych organów podatkowych, zajuj¹cych siê odernizacj¹ lokalnych ewidencji podatkowych, przekszta³cenie obecnej ewidencji podatkowej w kataster podatkowy i koputerow¹ weryfikacjê danych, zawartych w deklaracjach podatkowych, przez porównanie ich z danyi z ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchooœci).

7 Stan prac nad Zintegrowany Systee Katastralny w œwietle potrzeb leœnictwa 139 Obecnie trwaj¹ prace nad wdro enie procesu aktualizacji danych ewidencyjnych przez oœrodki objête wdro enie. PHARE Zintegrowany Syste Katastralny Etap III. Projekt stanowi³ kontynuacjê prac prowadzonych w projekcie PHARE G³ówny Geodeta Kraju podpisa³ porozuienia w sprawie wspó³pracy przy projekcie ze 183 oœrodkai. W raach tego projektu zaplanowano: wdro enie rozwi¹zañ organizacyjno-technicznych Zintegrowanego Systeu Katastralnego jako echanizu synchronizacji i elektronicznego po³¹czenia podsysteów: katastru nieruchooœci, systeu ksi¹g wieczystych, zodernizowanej podatkowej ewidencji nieruchooœci, dostosowanie ewidencji gruntów i budynków do wyagañ zwi¹zanych z tworzenie echanizów ZSK, usprawnienie procesu wydawania danych katastralnych dla potrzeb systeu IACS oraz innych u ytkowników inforacji katastralnej. Projekt a zostaæ zrealizowany do dnia 30 listopada 2006 r. Nowa Ksiêga Wieczysta (NKW). Projekt inforatyzacji ksi¹g wieczystych realizowany jest przez Ministerstwo Sprawiedliwoœci. W gestii MS le y równie zabezpieczenie poprawnej pracy Krajowego Rejestru S¹dowego, Rejestru Zastawów oraz Krajowego Rejestru Karnego. W Polsce funkcjonuje 350 wydzia³ów ksi¹g wieczystych, prowadz¹cych ok. 16 ln. ksi¹g. Syste NKW wspoagaj¹cy proces zak³adania i ich prowadzenia zosta³ wdro ony w 82 wydzia³ach i 10 oœrodkach igracyjnych. Dotychczasowe wdro enia realizowano w raach projektów PHARE. Dalsze etapy wdro enia systeu NKW do prowadzenia ksi¹g wieczystych bêd¹ realizowane w iarê pozyskiwania œrodków na ten cel. Planuje siê, e projekt inforatyzacji ksi¹g wieczystych zostanie zakoñczony w 2012 r. Ca³kowity koszt tego projektu obejuj¹cy.in. reonty i adaptacje poieszczeñ, zakup sprzêtu koputerowego, budowê sieci i szkolenia dla pracowników oszacowano na 270 ln z³. Dotychczas wydatkowano ok. 145 ln z³, przy czy nale y paiêtaæ, e w pierwszej kolejnoœci syste NKW by³ wdra any w najwiêkszych wydzia³ach ksi¹g wieczystych. PHARE 2003 Wektoryzacja ap katastralnych w Polsce. Projekt realizowany jest przez GUGiK. Dotyczy on utworzenia w latach wektorowej apy ewidencyjnej o pe³nej treœci, zawieraj¹cej w szczególnoœci: granice dzia³ek ewidencyjnych, granice u ytków gruntowych i klas bonitacyjnych oraz kontury budynków. Projekt zak³ada równie wydanie staroœcie jako organowi w³aœciweu w sprawie ewidencji gruntów i budynków zweryfikowanych przy poocy narzêdzi kontrolnych plików (dostarczonych przez G³ównego Geodetê Kraju), zawieraj¹cych zintegrowane dane opisowe i dane geoetryczne. Na terenach, na których Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (w raach przetargu na budowê bazy danych LPIS) utworzy³a apê wektorow¹ o niepe³nej treœci, bêdzie ona uzupe³niana o wy ej wyienione dane. Porozuienia w sprawie wspó³pracy G³ówny Geodeta Kraju podpisa³ z 83 oœrodkai. Prace wdro eniowe, finansowane ze œrodków PHARE oraz krajowych, bêd¹ wykonywane w 11 województwach.

8 140 Zdzis³awa Widawska Projekt Banku Œwiatowego Projekt badawczy Wsparcie procesów adinistrowania nieruchooœciai i rejestracji praw do nieruchooœci w Polsce, który w najwiêkszy stopniu przyniós³ rozwi¹zania o charakterze odelowy, sfinansowa³ Bank Œwiatowy. Projekt przewidywa³ prace analityczne i eksperckie dotycz¹ce systeu ewidencjonowania nieruchooœci w Polsce, a zw³aszcza opracowania analityczne dotycz¹ce funkcjonowania wojewódzkich i powiatowych oœrodków dokuentacji geodezyjnej i kartograficznej oraz opracowanie standardów technicznych i organizacyjnych zwi¹zanych z funkcjonowanie tych oœrodków. W raach projektu: opracowano szczegó³owe za³o enia prograu rozwoju ZSIN obejuj¹ce zagadnienia organizacyjne, finansowe, techniczne i prawne, przygotowano rekoendacje dotycz¹ce wyboru odeli zarz¹dzania danyi katastralnyi oraz zwi¹zanych z nii standardów technicznych na potrzeby ZSIN, dokonano weryfikacji koncepcji, zaleceñ i standardów, wypracowanych w raach projektu, na poligonach doœwiadczalnych w wybranych iastach, okreœlono odele wdra ania ZSIN na pozioie powiatów i gin. Niezale nie od przedstawionych powy ej projektów, prace badawcze nad odele katastru w Polsce prowadzi Instytut Geodezji Gospodarczej Politechniki Warszawskiej, który zwróci³ szczególn¹ uwagê na probley struktur organizacyjnych i stosowanych technologii w systeach kataralnych w niektórych krajach Unii Europejskiej. Kontrola NIK Stan prac nad Zintegrowany Systee Inforacji o Nieruchooœciach oraz sposób wydatkowania przeznaczonych na nie œrodków by³ przediote kontroli przeprowadzonej w 2005 r. przez Najwy sz¹ Izbê Kontroli. Kontrol¹ objêto lata i zosta³a ona przeprowadzona w Ministerstwie Infrastruktury, G³ówny Urzêdzie Geodezji i Kartografii, starostwie wejherowski i urzêdach iast: Bytoia, P³ocka i Olsztyna. NIK negatywnie oceni- ³a budowê ZSIN w obszarze katastru nieruchooœci. Podstawowy zarzute by³ brak uregulowañ prawnych na prowadzenie prac przygotowawczych i budowê ZSIN. Zwrócono uwagê, i Sej nie uchwali³ dotychczas ustawy o systeie katastralny ani nie znowelizowa³ ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Kontrola wykaza³a, e przerwano nawet prace nad wytycznyi dotycz¹cyi przeprowadzenia powszechnej taksacji nieruchooœci. Wskazano, e w starostwach i urzêdach iast stosuje siê kilkanaœcie wzajenie niespójnych ze sob¹ systeów inforatycznych s³u ¹cych do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków, co utrudnia³o budowê ZSIN. Zarzucono równie GUGiK, e nie by³ przygotowany organizacyjnie do prawid³owego wykonania prac zwi¹zanych z budow¹ ZSIN, a Minister Infrastruktury nie sprawowa³ wystarczaj¹cego nadzoru nad G³ówny Geodet¹ Kraju w zakresie prac zwi¹zanych z budow¹ systeu. Do 2004 r. prace nad systee prowadzono jedynie na podstawie ogólnych za³o eñ prograowych wynikaj¹cych.in. z prograu PHA- RE. Powo³ano trzy zespo³y odpowiedzialne za rz¹dowy progra rozwoju systeu katastralnego (pierwszy w 1999 r., drugi w 2001 r., trzeci w 2002 r.). Dopiero trzeci z tych zespo³ów zaproponowa³ progra rozwoju systeu katastralnego, nie uwzglêdni³ w ni jednak podstaw prawnych, organizacyjnych i technicznych ZSIN, powi¹zañ systeu podatkowego z wartoœciai katastralnyi nieruchooœci i zasad wspó³pracy z innyi systeai infor-

9 Stan prac nad Zintegrowany Systee Katastralny w œwietle potrzeb leœnictwa 141 atycznyi. Dopiero 7 grudnia 2004 r. Rada Ministrów przyjê³a rozporz¹dzenie w sprawie ustanowienia Pe³noocnika Rz¹du ds. Rz¹dowego Prograu Rozwoju Zintegrowanego Systeu Inforacji o Nieruchooœciach. Wed³ug szacunków NIK ³¹czne koszty niezbêdne do zakoñczenia budowy ZSIN (po 30 czerwca 2005 r.) wynios¹ blisko 700 ln z³otych. Na budowê ZSIN wydano dotychczas ogó³e (w okresie podlegaj¹cy kontroli) ponad 151 ln z³otych, w ty 31 ln. przypad³o na kataster nieruchooœci, z czego ponad 20 ln. stanowi³y fundusze pochodz¹ce z bezzwrotnej poocy zagranicznej. NIK nie stwierdzi³a natoiast naruszenia prawa przy wydatkowaniu tych œrodków pochodz¹cych zarówno z bud etu, jak i z bezzwrotnej poocy zagranicznej. Idea katastru w leœnictwie Kataster posiada wiele funkcji, które przede wszystki, cechuj¹ siê du ¹ u ytecznoœci¹ spo³eczn¹. Dlatego okreœla siê go jako kataster wielozadaniowy. Wielozadaniowoœæ wynika z potrzeb spo³ecznych, ale równie z saej natury danych katastralnych, ich wieloœci, uniwersalnoœci oraz o liwoœci zastosowania w ró nych dziedzinach ycia gospodarczego i spo- ³ecznego. Mnogoœæ inforacji zawartych w bazie danych, pozwoli na wykorzystywanie go do wielu celów. Tworzenie i funkcjonowanie nowoczesnego, o ró norodnych zastosowaniach katastru nieruchooœci, to bardzo z³o ony proble: koncepcyjny, technologiczny, organizacyjny i prawny (Hycner, 2004). Wydaje siê, i definicja katastru jest prosta i jednoznaczna. Jednak e, gdy kataster uznay za ogó³ inforacji o dzia³kach i ich w³aœcicielach, zawieraj¹cy spis wybranych obiektów terenu wraz z ich atrybutai, który wykorzystywany jest w gospodarce przestrzennej oraz pozwalaj¹cy na zachowanie ci¹g³oœci rozwoju i zabezpieczenia œrodowiska, to wydaje siê byæ niezbêdne, w przypadku przestrzeni leœnej, uzupe³nienie atrybutów obiektów o inforacje przyrodnicze. Karabin (2005) foru³uje docelowy odel systeu katastralnego w Polsce uwzglêdniaj¹c 9 aspektów: funkcjê systeu, struktury organizacyjne, obiekty, zasób inforacyjny, granice, przep³yw inforacji, progray, dostêp do danych, bezpieczeñstwo danych, powi¹zanie z innyi systeai (otwartoœæ na inne systey). Bior¹c powy sze aspekty pod uwagê oraz uwzglêdniaj¹c sposób wyceny lasów, nale y wskazaæ na kataster w leœnictwie jako kataster dla lasów wszelkiej w³asnoœci, z dzia³k¹ jako podstawowy obiekte, ale równoczeœnie podzielony na niejsze jednorodne jednostki, charakteryzuj¹ce siê odrêbnyi inforacjai przyrodniczyi i etodycznie uzyskan¹ wartoœci¹. Kataster w leœnictwie powinien zostaæ organizacyjnie powi¹zany z innyi systeai. Potrzebne inforacje, dziêki taki powi¹zanio, o liwe by³yby do uzyskania z systeów inforacji przestrzennej Lasów Pañstwowych, systeów inforacji w ochronie przyrody (w ty w parkach narodowych) oraz ze Zintegrowanego Systeu Katastralnego). Bariery prawne Niestety, w kwestii definicji i sposobów pojowania podstawowych obiektów, a konkretnie dzia³ki, poiêdzy ustaw¹ o lasach (Sej RP, 2005), a rozporz¹dzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków (MRRiB, 2001) istniej¹ znacz¹ce ró nice. Zgodnie z rozpo-

10 142 Zdzis³awa Widawska rz¹dzenie dzia³kê ewidencyjn¹ stanowi ci¹g³y obszar gruntu, po³o ony w granicach jednego obrêbu, jednorodny pod wzglêde prawny, wydzielony z otoczenia za pooc¹ linii granicznych. Natoiast wed³ug ustawy o lasach dzia³k¹ ewidencyjn¹ jest pojedynczy oddzia³ leœny lub jego czêœæ (w przypadku gdy oddzia³ leœny jest podzielony przez grunty obce bêd¹ce w posiadaniu innych osób fizycznych lub prawnych). W sk³ad dzia³ki ewidencyjnej og¹ te wchodziæ niewielkie (do 15 hektarów) kopleksy leœne po³o one poza g³ówny koplekse. Z powy szego wynika niezbicie, i nieœcis³oœci w rozuieniu pojêcia dzia³ki s¹ znaczne. Istnieje równie znaczna nieœcis³oœæ w okreœleniu i oznaczeniu u ytków gruntowych, jak równie brak zgodnoœci przy okreœlaniu i oznaczaniu u ytków ekologicznych. Czêsto drogê, rów, czy te siedzibê nadleœnictwa oznacza siê jako u ytek Ls, zaiast Dr-Ls, W-Ls, B-Ls. Równie czêsto ró nie interpretuje siê pojêcie u ytku ekologicznego. Brak jest wreszcie foralnych powi¹zañ, a nawet wspó³pracy w zakresie geoinforacji poiêdzy nadleœnictwe a saorz¹dai giny i powiatu. Kataster w Lasach Pañstwowych Podstaw¹ systeu inforacji przestrzennej w Lasach Pañstwowych jest Syste Inforatyczny Lasów Pañstwowych (SILP) i leœna apa nueryczna (LMN). Syste ten o - na w zasadzie uznaæ za saowystarczalny, tzn. zasilany wewnêtrznie i udostêpniaj¹cy dane okreœlony u ytkowniko. Natoiast w przysz³y katastrze leœny, jako systeie korzystaj¹cy z SIP w leœnictwie oraz wspó³pracuj¹cy ze Zintegrowany Systee Katastralny, wydaje siê niezbêdne przeprowadzenie prac aj¹cych na celu uzyskanie zgodnoœci rozwi¹zañ legislacyjnych, technicznych, organizacyjnych oraz dok³adnoœciowych. Nale y podkreœliæ, i Lasy Pañstwowe posiadaj¹ ogrony ateria³ Ÿród³owy charakteryzuj¹cy zasoby leœne. Ka de nadleœnictwo posiada koplet ap gospodarczych (1 : 5000), gospodarczo-przegl¹dowych (1 : ) oraz przegl¹dowych (1 : ). W nied³ugi czasie ka de nadleœnictwo bêdzie posiada³o leœn¹ apê nueryczn¹, jednak e nie jest znana dok³adnoœæ leœnych ap nuerycznych, co wynika iêdzy innyi z braku kopleksowych badañ tego zagadnienia. Kataster dla lasów prywatnych Lasy Pañstwowe rozwi¹za³y probley inforacji przestrzennej przez okreœlenie i wdra- anie leœnej apy nuerycznej (Olenderek, Mozgawa, Korpetta, 2001). Natoiast bia³¹ pla¹ na polu systeów inforacji przestrzennej w leœnictwie s¹ lasy prywatne (Olenderek, 1999). Decyduj¹cy czynnikie unieo liwiaj¹cy prowadzenie w lasach prywatnych efektywnej gospodarki leœnej, opartej na podstawach ekologicznych i wielofunkcyjnoœci, jest rozdrobnienie w³asnoœci leœnej oraz brak inforacji o stanie tych zasobów. Nale y wskazaæ, e prace nad budow¹ katastru leœnego s¹ ogron¹ szans¹ dla w³aœcicieli lasów prywatnych, którzy bêd¹ ieli o liwoœæ jego wykorzystania do zarz¹dzania lasai. Jest to tak e niezwykle istotny fragent gospodarki przestrzennej giny. Przy budowie katastru wielozadaniowego nale y ieæ na wzglêdzie, i bêdzie on wykorzystywany przede wszystki przez: w³aœcicieli lasu, ginê, nadleœnictwo, s³u by ochrony œrodowiska i ochrony przyrody. Zarz¹dzaj¹cy lasai prywatnyi dla prawid³owego dzia³ania oraz planowania gospodarczego uszê zebraæ i korzystaæ z wielu inforacji o zarz¹dzanych obszarach.

11 Stan prac nad Zintegrowany Systee Katastralny w œwietle potrzeb leœnictwa 143 Najistotniejszyi danyi, jakie bêdzie zawiera³ kataster wielozadaniowy dla lasów prywatnych, bêd¹ dane dotycz¹ce gruntów, w ty ich wartoœci. Wartoœæ jest rozuiana jako sua wartoœci, jakie og¹ byæ przypisane do gruntu, w zale noœci od celu obliczania wartoœci, od u ytkowania ziei i od etody wyceny. Nale y równie wskazaæ, i jedny z wa nych eleentów w³aœciwego rozwoju obszarów wiejskich jest zrównowa ony rozwój leœnictwa. Skutkie tego jest ci¹g³y wzrost znaczenia planowania urz¹dzeniowego przy tworzeniu kopleksowego systeu zagospodarowania lasu wielofunkcyjnego. Wyaga to z kolei szczególnej dyspozycyjnoœci inforacji o lesie, o terenie i œrodowisku. Zate, budowany syste inforacyjny powinien w pierwszej kolejnoœci zapewniæ integracjê i sprawne wielostronne wykorzystanie danych oraz inforacji wraz z ich w³aœciw¹ selekcj¹ lub generalizowanie, w zale noœci od postawionego probleu. Powsta³y kataster wielozadaniowy dla lasów prywatnych, bêdzie usia³ sprostaæ przede wszystki nastêpuj¹cy zadanio (Wilkowski, Ostrowski, 1999): 1) zasilanie inforacj¹ o stanie œrodowiska leœnego systeów lokalnych, regionalnych i pañstwowych, 2) ocena dynaiki zian stanu lasu, 3) ewidencja oraz okreœlanie wartoœci lasów i gruntów, 4) okreœlanie wyiaru podatku leœnego oraz zwolnieñ z tego podatku, 5) gospodarowanie gruntai leœnyi, g³ównie w zakresie zbywania gruntów Lasów Pañstwowych, przekazywania tych gruntów w zarz¹d lub dzier awê inny podioto gospodarczy oraz nabywania gruntów przez Lasy Pañstwowe, 6) prowadzeniu gospodarki na obszarach leœnych, które obejuje: okreœlanie zadañ gospodarczych i rejestracjê postêpu ich realizacji w poszczególnych latach, dostarczanie inforacji dotycz¹cych prawid³owoœci i efektywnoœci realizacji prac ujêtych w uproszczonych planach urz¹dzania lasu, dostarczanie inforacji dotycz¹cych pozyskiwania surowca drzewnego w ujêciu jego struktury asortyentowej, dostarczanie inforacji o zdrowotny i sanitarny stanie lasu. Podsuowanie Budowa u ytecznego i praktycznego w zastosowaniu, zintegrowanego syteu katastralnego jest ogrony wyzwanie, nie tylko pod wzglêde technologiczny, ale równie organizacyjny i ekonoiczny. Dlatego nale y korzystaæ z doœwiadczeñ krajów Unii Europejskiej, które budowê w³asnych katastralnych systeów inforatycznych rozpoczê³y ju w latach 60. i 70. ubieg³ego wieku. Wspó³praca taka uo liwi szybsze zakoñczenie prac nad projekte ZSK, poo e równie w unikniêciu b³êdów. Warto zwróciæ uwagê na fakt, i w krajach tych nadal trwaj¹ prace nad rozwoje i udoskonalanie systeów. W pracach nad budow¹ katastru w Polsce poocne bêd¹ tak e zalecenia Koisji FIG dotycz¹ce katastru, który powinien uwzglêdniæ: zale noœæ iêdzy u ytkowanie terenu, ksiêgai wieczystyi i katastre, a tak e uwarunkowaniai socjokulturowyi, wp³yw zintegrowanych us³ug œwiadczonych na rzecz obywateli i bran dzia³alnoœci gospodarczej, w zakresie udostêpniania inforacji o terenie,

12 144 Zdzis³awa Widawska wp³yw wspólnego wykorzystania danych dotycz¹cych dostêpnoœci inforacji o terenie, wp³yw Internetu na upowszechnienie inforacji. Kataster w leœnictwie nie o e stanowiæ odrêbnej struktury, ale powinien funkcjonowaæ w raach dotychczasowych systeów inforacyjnych jako kataster dla wszystkich rodzajów w³asnoœci. Dlatego te budowa katastru leœnego bêdzie wyaga³a przede wszystki: dokonania oceny dok³adnoœci analogowych opracowañ kartograficznych dla lasów wszystkich w³asnoœci, dokonania oceny dok³adnoœci leœnej apy nuerycznej, uzgodnienia uk³adu wspó³rzêdnych prostok¹tnych p³askich 1992 czy 2000, dokonania oceny uproszczonych planów urz¹dzania lasu dla lasów prywatnych, uporz¹dkowania probleu definicji dzia³ki w lesie i poza lase, uporz¹dkowania okreœlenia i oznaczenia niektórych u ytków. Literatura Dygaszkiewicz J., 2006: Kto siê boi IPE? Magazyn Geoinforacyjny Geodeta, 2. Henssen J.L.G., 1990: Cadastre, indispensable for developent. Inaugural address. ITC, Enschede. Hycner R., 2004: Podstawy katastru. Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne, AGH Kraków. Jurek J., 2004: Przysz³oœæ baz danych ewidencyjnych w Polsce. Nieruchooœci, C.H.Beck, 6. Karabin M., 2005: Koncepcja odelowego ujêcia systeu katastralnego w Polsce na podstawie wybranych rozwi¹zañ w krajach Unii Europejskiej. Rozprawa doktorska. Wydzia³ Geodezji i Kartografii, Politechnika Warszawska. MRRiB, 2001: Rozporz¹dzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 arca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz.U. nr 38 poz. 454). Olenderek H., 1999: Syste inforacji w zarz¹dzaniu lasai prywatnyi. Wieœ Jutra Olenderek H., Mozgawa J., Korpetta D., 2001: Polskie leœnictwo w systeach inforacji przestrzennej. [W:] GIS i teledetekcja w badaniach struktury i funkcjonowania krajobrazu. UMK. Toruñ. Sej RP, 2005: Ustawa z dnia 28 wrzeœnia 1991 r. o lasach (Dz.U. nr 45 poz. 435, 2005 tekst jednolity). Wilkowski W., 2002: Syste katastralny przysz³oœci Kataster [W:] Systey katastralne i przekszta³cenia struktury przestrzennej obszarów wiejskich w krajach Unii Europejskiej i w Polsce. Wydawnictwo SGGW. Warszawa. Wilkowski W., 2006: Propozycje odelu polskiego katastru nieruchooœci. [W:] Aspekty tworzenia katastru nieruchooœci. Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna, Olsztyn, czerwca 2006 r. Wilkowski W., Ostrowski P., 1999: Kataster a syste inforacji przestrzennej dla obszarów leœnych transfer inforacji. Zeszyty Naukowe, AR Kraków, 68. Suary Cadastre describes geoetrical state of property, its legal status, natural and an-ade coponents. The inforation added in any countries is the value of the property with is estiated in a special way for tax purposes. Integrated Cadastral Syste in Poland includes (according to the governent s progra): estate cadastre, syste of new realestate registers and tax records. The concept of ultifunctional forestry, according to the rules of sustainable developent, is valid for all forests. The proper tool for introducing such ideas could be a ultifunctional cadastre with additional set of environental data. In the paper the difficulties in creating an integrated cadastre and possibilities of using it are discussed. gr in. Zdzis³awa Widawska zdzislawa_widawska@sggw.pl