Kobieta i mężczyzna inna płeć, inny mózg

Transkrypt

1 Kobieta i mężczyzna inna płeć, inny mózg Prof. nadzw.dr hab. n med. Małgorzata Łukowicz Kierownik Katedry Rehabilitacji AWF w Warszawie Kierownik Kliniki Rehabilitacji IP CZD w Warszawie

2 Różnimy się budową fizyczną jak również budową i funkcją mózgu

3 Różnice percepcyjne i behawioralne 1. Wyrażanie emocji i uczuć. 2. Odbieranie emocjonalnych bodźców wzrokowych. 3. Rozwój mowy i czytania. 4. Myślenie i działanie wielotorowe. 5. Zdolności matematyczne i geometryczne oraz orientacja przestrzenna. 6. Percepcja zapachów i smaków. 7. Poszukiwanie wrażeń. 8. Agresywność. 9. Zmiany zachowania związane ze starzeniem się.

4

5 Różnice w obwodzie głowy przyczyna dyskryminacji Jeszcze sto lat temu mniejsze wymiary głowy kobiety były powodem do dyskryminacji płci. Na tej podstawie naukowcy odmawiali kobietom prawa kształcenia się i przyznawali wyższość intelektualną mężczyznom. Pewien neurolog z Lipska przeprowadził badania, opierając się na danych... od zaprzyjaźnionego kapelusznika np. uznano, że obwód głowy profesora chirurgii powinien wynosić minimum 52 cm, a przy 50,5 cm (jedna z większych damskich głów) nie można oczekiwać normalnego poziomu inteligencji.

6 Test na płeć mózgu Proszę zapisywać ilość odpowiedzi a) b) c)

7 1. Słyszysz niewyraźne miałczenie. Jak łatwo możesz zlokalizować kota bez rozglądania się wokoło? a) Jeśli się zastanowisz, możesz go wskazać b) Możesz go wskazać bez zastanowienia c) Nie jesteś pewien/pewna, czy mógłbyś go wskazać

8 2. Jak łatwo możesz zapamiętać piosenkę, którą przed chwilą usłyszałaś/usłyszałeś? a) Jest to bardzo łatwe, możesz zaśpiewać jej kawałek czysto b) Możesz ją zaśpiewać czysto pod warunkiem, że jest prosta i rytmiczna c) Sprawia Ci to trudność

9 3. Dzwoni do Ciebie osoba, która spotkałaś/eś kilka razy. Czy łatwo Ci rozpoznać jej głos w ciągu kilku sekund, zanim się przedstawi? a) Jest to dla Ciebie łatwe b) Rozpoznałabyś/rozpoznałbyś głos przynajmniej w połowie przypadków c) Sprawia Ci to trudność

10 4. Jesteś w towarzystwie zaprzyjaźnionych z Tobą małżeństw. Dwie osoby spośród obecnych maja potajemny romans. Czy wykryłabyś/wykryłbyś ich związki? a) Niemal zawsze b) W połowie przypadków c) Rzadko

11 5. Jesteś na dużym towarzyskim spotkaniu. Zostajesz przedstawiony/a 5 nie znanym osobom. Czy łatwo będzie Ci przypomnieć ich twarze na wspomnienie ich nazwisk? a) Będziesz pamiętać wszystkich z nich b) Będziesz pamiętać tylko niektóre c) Rzadko zapamiętasz którekolwiek z nich

12 6. Czy łatwe dla Ciebie były ortografie, pisanie wypracowań we wczesnych latach szkolnych? a) Obie rzeczy były dość łatwe b) Jedna z nich była łatwa c) Żadna nie była łatwa

13 7. Spostrzegasz miejsce na parkingu, ale musisz wjechać na nie tyłem, a miejsce jest dość wąskie a) Szukasz innego miejsca b) Wjeżdżasz tyłem ale ostrożnie c) Nie myśląc wiele, wjeżdżasz tyłem

14 8. Po 3 dniach spędzonych w nie znanej miejscowości ktoś Cię zapyta gdzie jest północ? a) Jest mało prawdopodobne, żebyś wskazała/wskazał b) Nie jesteś pewien/pewna, ale mając chwilę zorientujesz się c) Wskazujesz północ

15 9. Jesteś w poczekalni u dentysty z paroma osobami tej samej co Ty płci. Jak blisko którejś z nich możesz usiąść nie czując się niezręcznie a) Mniej niż 15 cm b) 15 do 60 cm c) Ponad 60 cm

16 10. Odwiedzasz nowego sąsiada/sąsiadkę i prowadzicie rozmowę. W tle słychać kapanie z kranu. Poza tym w pokoju jest cicho. a) Zwróciłbyś/zwrócił abyś uwagę na ten dźwięk natychmiast i próbowałbyś/próbowałabyś go ignorować b) Gdybyś zwrócił/zwróciła na niego uwagę, prawdopodobnie byś o tym wspomniał/wspomniałabyś c) W ogóle by Ci ten dźwięk nie przeszkadzał

17 Punktacja MĘŻCZYŹNI KOBIETY a) 10 punktów b) 5 punktów c) -5 punktów a) 15 punktów b) 5 punktów c) -5 punktów Brak odpowiedzi 5 punktów

18 Wyniki Większość mężczyzn osiąga od 0 do 60 punktów Większość kobiet osiąga od 50 do 100 punktów

19 Poruszane problemy 1. Badania naukowe 2. Rozwój i dojrzewanie mózgu 3. Różnice w budowie mózgu 4. Różnice w zdolnościach 5. Różnice zdolności w czasie rozwoju i dojrzewania 6. Test na płeć mózgu

20 Badania naukowe

21 Badania naukowe Pierwsze systematyczne testy badające różnice płciowe w funkcjonowaniu mózgu zostały przeprowadzone w 1882 roku przez Francisa Gattona Wykrył on różnice w sile na korzyść mężczyzn i większą wrażliwość na ból u kobiet USA 1892: wykryto różnice w odbieraniu bodźców: kobiety lepiej słyszą, wolą kolor niebieski, mężczyźni wolą kolor czerwony, kobiety lepiej się wypowiadają, mężczyźni preferują myślenie abstrakcyjne

22 Pierwsza książka Ellis Havellock: Mężczyzna i kobieta 1894 o Prace kobiet naukowców są dokładniejsze u mężczyzn widać szersze spojrzenie i większą samodzielność o Autor stwierdził, że kobiecy geniusz potrzebuje wsparcia mężczyzny, podał przykład Marii Skłodowskiej-Curie, wierszy Pani Browning

23 Płciowe zróżnicowanie mózgu Badając mózg szczurów naukowcy odkryli, że grupa neuronów położona w podwzgórzu jest inaczej wykształcona u obu płci. To miejsce nazwano jądrem płciowo-dymorficznym, które jest kilka razy większe u samca niż u samicy. W ślad za tym odkryciem dokonanym w latach 70. ubiegłego stulecia ruszyła lawina badań dotyczących płciowego zróżnicowania mózgu.

24 Różnice średnich wyników obu płci mierzone za pomocą różnych testów uzdolnień osiągają różnice około 25%.

25 Rozwój mózgu

26 Różnice w rozwoju mózgu Około 6-7 tygodnia po zapłodnieniu mózg płodu zaczyna różnicować się wedle wzorca męskiego lub kobiecego. Pierwotnie model mózgu jest kobiecy, dopiero produkcja androgenów, w tym najważniejszego testosteronu, od 6 tygodnia życia zaczyna kształtować mózg według modelu męskiego (w tym okresie poziom jest 4-krotnie wyższy niż w późniejszych okresach). Hormony męskie zmieniają sposób ułożenia sieci połączeń neuronalnych w mózgu. Ten proces nazywamy maskulinizacją mózgu.

27 Wpływ hormonów na mózg jest 2-stopniowy 1. Do 6-7 tygodnia ciąży płeć dziecka jest niezdefiniowana. Od 6-7 tygodnia kształtowanie modelu pod wpływem hormonów męskich lub w przypadku ich braku pozostaje pierwotna struktura kobieca 2. Okres dojrzewania ponowne uruchomienie sieci neuronalnych, które zostały stworzone w życiu płodowym, ponowny znaczny wzrost poziomu hormonów męskich. Chromosomy X, Y są ważne ale nie decydujące!

28 4 stadia kształtowania się mózgu wg M.Diamonda 1. Wykształcenie ośrodków płci (podstawowe modelowanie płciowe) 2. Wykształcenie tożsamości płciowej 3. Wykształcenie preferencji seksualnych 4. Wykształcenie ośrodków ról płciowych w mózgu

29 Podwzgórze Podwzgórze odgrywa nadrzędną rolę w kontekście regulacji hormonalnej, dlatego można nazwać je "dyrygentem hormonalnej symfonii". Kontroluje też funkcje związane z reprodukcją i orientacją płciową.

30 Rozwój kory przedczołowej U kobiet zakończony około 20 roku życia U mężczyzn zakończony około 30 roku życia kora wzrokowa kora przedczołowa 2 0 poczęcie birth śmierć

31 Różnice w budowie mózgu

32 Różnice w budowie mózgu 1. Kobiecy mózg jest mniejszy 2. Kora mózgowa: 1. Prawa półkula mózgu jest grubsza u mężczyzn 2. Lewa półkula jest grubsza u kobiet 3. Mózg męski jest bardziej wyspecjalizowany (badania H.Landsella) 4. Ciało modzelowate jest grubsze o około 12% u kobiet

33 Podwzgórze

34 Różnice w budowie podwzgórza 1. Męskie jądro SDN-POA (Sexually Dimorphic Nucleus) w obszarze podwzgórza jest 2xwieksze niż u kobiet. 2. Jądro INAH3 (śródmiąższowe jądro przednie podwzgórza) jest u heteroseksualnych mężczyzn średnio 2.5 x większe niż u kobiet i u homoseksualnych mężczyzn. 3. Jądro łożyskowe prążka krańcowego (BNST-dsmp) u mężczyzn jest o prawie połowę większe niż u kobiet i transseksualistów.

35 Płaty mózgowe

36 Różnice w zakresie kory mózgowej Różnice w zakrętach kory płata czołowego (BA, 10,46,9), skroniowym (BA 21, 37, 22, 42), ciemieniowym (BA 43,3), potylicznym (BA 19) oraz istoty białej w okolicach BA 38 (prawy skroniowy zakręt środkowy). U Kobiet jest więcej istoty białej, mniej szarej Różnice w wielkości płatów ciemieniowych: K- prawy płat ciemieniowy większy niż lewy M- lewy płat ciemieniowy większy niż prawy

37 Funkcja podwzgórza U mężczyzn U kobiet dążenie do homeostazy hormonalnej dodatnie sprzężenie zwrotne (wzrost poziomu hormonów powoduje otwarcie bramki ), powoduje to duże fluktuacje poziomu hormonów.

38 Mózg jest narządem płciowym Psycholog kanadyjski Sandra Witleson

39 Różnice w organizacji mózgu

40 Połączenia w mózgu M i K Dominujące połączenia w mózgu mężczyzn (A) i kobiet (B). Po lewej stronie widoczny mózg z góry, po prawej z boku. Za: Ingalhalikar et al. 2013; zmodyfikowane

41 Funkcje prawej i lewej półkuli

42 Różnice w funkcjonowaniu U kobiet U kobiet podział funkcji między prawą i lewą półkulę jest mniej wyraźny, prawa i lewa półkula bierze udział w czynnościach werbalnych Pracując nad problemem abstrakcyjnym kobieta używa obydwu półkul U mężczyzn Mózgi mężczyzn są bardziej wyspecjalizowane, lewa półkula u mężczyzny jest wyłącznie przeznaczona do kontroli funkcji werbalnych, prawa wizualnych Pracując nad problemem abstrakcyjnym mężczyzna używa prawej półkuli, Mężczyźni nie dają się rozpraszać zbędnym informacjom

43 Różnice w zdolnościach

44 Orientacja przestrzenna U kobiety kontrolowana jest przez obie półkule a obszary te pokrywają się częściowo z obszarami kontrolującymi inne funkcje, to osłabia funkcje przestrzenne U mężczyzny kontrolowana jest przez bardziej wyodrębniony obszar, a więc kolizja z innymi czynnościami jest trudna

45 Gramatyka U kobiet umiejętności językowe związane z gramatyką, ortografią i pisaniem mieszczą się w wyraźnie wyodrębnionym obszarze lewej półkuli U mężczyzn w przedniej i tylnej części mózgu, więc więcej wysiłku wymaga sięganie do tych informacji

46 Matematyka Kobiety Kobiety do rozwiązywania abstrakcyjnych zadań matematycznych używają metod werbalnych (lewa półkula), co jest mniej skuteczne Mężczyźni Mężczyźni używają prawej półkuli, odpowiedzialnej za funkcje wizualne, więc takie zadania rozwiązują szybciej i prościej

47 Rozpoznawanie emocji U kobiet reakcje emocjonalne obecne są w obu półkulach, więc rozpoznają treść emocjonalną niezależnie od tego, do której półkuli trafiał obraz U mężczyzn funkcje emocjonalne skoncentrowane są w prawej półkuli i mężczyzna rozpoznaje obrazy naładowane emocjonalnie tylko gdy obraz przekazywany jest do prawej półkuli

48 Różnice w organizacji mózgu Funkcja Lokalizacja w mózgu Efekt Mechanizmy języka (mowa, gramatyka, itp.) Słownictwo, definiowanie słów M K M K Przód i tył lewej półkuli Przód i tył lewej półkuli Przód lewej półkuli Przód i tył obu półkul Większe rozproszenie ośrodków Większe skupienie ośrodków Większe skupienie ośrodków Większe rozproszenie ośrodków Postrzeganie wzrokowoprzestrzenne Prawa półkula Obie półkule Większe skupienie ośrodków Większe rozproszenie ośrodków Emocje Prawa półkula Obie półkule Większe skupienie ośrodków Większe rozproszenie ośrodków

49 Różnice zdolności w czasie rozwoju i dojrzewania

50 Noworodek, niemowlę Różnice między płciami ujawniają się już po kilku godzinach od urodzenia Dziewczynki są bardziej wrażliwe na dotyk Łatwiej je uspokoić słowami, śpiewaniem Gaworzą do człowieka W wieku 4 miesięcy odróżniają fotografie znajomych od nieznajomych osób Łatwiej i dłużej utrzymują kontakt wzrokowy z dorosłym mówiącym Są żywsi, śpią mniej Gaworzą do zabawek i kształtów geometrycznych

51 0-3 lata Dziewczynki Skłonność do koncentrowania się na ludziach Wcześniej uczą się mówić, w wieku 3 lat 99% jej mowy jest zrozumiałe dla otoczenia Lubią mówić i słuchać Chłopcy Skłonność do koncentrowania się na obrazach Rozwój mowy u chłopców trwa przeciętnie 1 rok dłużej Lubią badać teren, przestrzeń, przedmioty

52 Wiek przedszkolny Dziewczynki Dziewczynki długo żegnają się z mamą 92,5 sekundy Nowe dziecko w grupie mile widziane Dziewczynki opowiadają historie z punktu widzenia ofiary Idealna zabawa dla dziewczynek gra w klasy Zainteresowane przede wszystkim ludźmi Chłopcy Znikają na placu zabaw, gdy tylko powiedzą mamie Pa 36 sekund Nowe dziecko w grupie witane z irytacją Chłopcy wymyślają opowiadania pełne walki, napięć Zabawy są brutalne i gwałtowne. Konflikty Zainteresowani przede wszystkim przedmiotami i czynnościami

53 Szkoła Dziewczynki Szybciej uczą się czytać, do tego potrzebne są ich zdolności słuchowe Dziewczynki są zainteresowane kontaktem z nauczycielem Lepsze wyniki w nauce w pierwszych latach, gdzie preferuje się czytanie, pisanie Chłopcy Więcej dysleksji jest wśród chłopców (4 z 5 dzieci) Lepiej słyszą dźwięki zwierząt, wolą naśladować dźwięki zwierząt i samochodów Chłopcy są lepsi w zadaniach wizualnych Lepiej wykonują zadania manualne Ruchliwość, agresywność, 95% zdiagnozowanych ADHD to chłopcy

54 Okres dojrzewania Dziewczynki Wyniki IQ utrzymują się na tym samym poziomie a czasem spadają Dziewczynki stają się gorsze w matematyce Może się zdarzyć że zdolności abstrakcyjnego myślenia nie ćwiczone zanikają Chłopcy Wyniki IQ gwałtownie rosną Doganiają dziewczynki w zdolnościach werbalnych Przeważają w matematyce w pojęciach abstrakcyjnych

55 Wpływ hormonalny na nastrój Dziewczynki lat Zmiany nastroju depresja, płaczliwość, ospałość Zmiany stanu fizycznego: zmęczenie, bóle i zawroty głowy, bóle mięśni Chłopcy lat Zmiany nastroju- Irracjonalne i niekontrolowane wybuchy gniewu Gwałtowne reakcje na prowokacje Niezwykłe zachowania społeczne kradzież, napaść Im więcej testosteronu tym większa agresja, dominacja i seksualność

56 Seksualność Kobiety Większość kobiet nie ma snów erotycznych Kobiety w celibacie rzadko doświadczają uczucia deprywacji Kobietę podniecają wrażenia zmysłowe (smak, węch, dotyk i słuch), wzrok ją rozprasza Kobiety chcą związków Mężczyźni Wcześniej pojawia się świadomość seksualna i jest ważniejsza dla mężczyzn Ważna fantazja seksualna, sny erotyczne Mężczyzna pozbawiony seksu staje się ponury i drażliwy Najważniejszym zmysłem jest wzrok Mężczyźni chcą seksu

57 Mózg w pracy Kobiety Szersze horyzonty pojęciowe Wrażliwsza na ludzi, empatyczna Nie są zainteresowane władzą, współzawodnictwem Wybierają prace polegające na służeniu społeczeństwu, pomaganiu ludziom Im wyższy szczebel władzy tym większa przepaść między kobietami i mężczyznami Sukces zawodowy stapiają z sukcesem osobistym Kobiety przywiązują do pieniędzy mniejsze znaczenie Mężczyźni Silna motywacja, współzawodnictwo, koncentracja na jednym celu, podejmowanie ryzyka, agresji, zainteresowanie dominacją, hierarchią i sprawami władzy, porównywanie sukcesu, ciągłe mierzenie się, obsesja wygrywania Władza w większości zawodów jest w rękach mężczyzn

58 Różnice w procesie starzenia się Kobiety Kobiety stają się pewniejsze siebie i agresywniejsze hormony żeńskie tracą swoją siłę Mężczyźni Mężczyźni stają się spokojniejsi i zamyśleni, mniej agresywni, kontemplują swoje hobby, ogródek

59

60 Podsumowanie Kobiety sukcesu skarżą się, że feminizm ustanowił męskie metody i męskie cele jako ideał dla kobiet, zaprzeczając istnieniu różnic płciowych, a więc zaprzeczając istocie kobiecości.

61 Jeżeli kobieta próbuje być bardziej podobna do mężczyzny, to niemal z definicji staje się mniej szczęśliwą kobietą Anna Moir, David Jessel

62 Dziękuję za uwagę