Spis treêci. 1. Cel informatora W jakich paƒstwach mo esz powo ywaç si na przepisy Unii Europejskiej Podstawowe poj cia...

Transkrypt

1 Spis treêci 1. Cel informatora W jakich paƒstwach mo esz powo ywaç si na przepisy Unii Europejskiej Podstawowe poj cia Jakim przepisom podlegasz Czy i kiedy jesteê uprawniony do Êwiadczenia z tytu u bezrobocia Czy mo esz wyjechaç do innego paƒstwa, nie tracàc prawa do Êwiadczenia z tytu u bezrobocia Jakich powinieneê dope niç formalnoêci Jakie instytucje sà w aêciwe dla za atwienia Twoich spraw Pracownicy przygraniczni Wykaz instytucji zaanga owanych w koordynacj systemów zabezpieczenia spo ecznego w cz Êci dotyczàcej bezrobocia.. 41

2 1. Cel informatora Jednà z podstawowych zasad obowiàzujàcych w Unii Europejskiej jest zasada swobodnego przep ywu osób, która w praktyce oznacza, e ka dy obywatel Unii Europejskiej ma mo liwoêç podj cia zatrudnienia w ka dym z krajów Unii. W tej broszurze przedstawimy: 1) uprawnienia obywateli polskich pracujàcych i ubezpieczonych w którymê z krajów Unii Europejskiej, poza granicami Polski w przypadku gdy tam utracili prac, 2) uprawnienia obywateli polskich do Êwiadczeƒ z tytu u bezrobocia w przypadku gdy zdecydujà si oni, posiadajàc status osoby bezrobotnej w Polsce, poszukaç pracy w którymê z krajów Unii, poza granicami Polski. 2

3 2. W jakich paƒstwach mo esz powo ywaç si na przepisy Unii Europejskiej Na przepisy Unii Europejskiej mo esz powo ywaç si w paƒstwach: 1) Unii Europejskiej, 2) Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Lichtenstein, Islandia, Norwegia), 3) w Szwajcarii. Pami taj jednak o wyjàtkach: a) Dania przepisów tych nie stosuje si na obszarze Grenlandii i Wysp Faro, b) Portugalia przepisy te stosuje si równie na obszarze Madery i na Azorach, c) Zjednoczone Królestwo przepisy te stosuje si na równie na obszarze Gibraltaru, ale nie stosuje si na obszarze Wysp Man i Wysp Normandzkich, d) Francja przepisy te stosuje si równie na obszarze Reunion, Martyniki, Gwadelupy i Gujany Francuskiej 3

4 3. Podstawowe poj cia JesteÊ osobà bezrobotnà? Pobierasz zasi ek? Chcesz wyjechaç do jednego z krajów Unii Europejskiej poszukiwaç pracy? Przed podj ciem tej decyzji powinieneê poznaç podstawowe poj cia i zadania instytucji, które realizujà Êwiadczenia w zakresie zabezpieczenia spo ecznego. Czytajàc t broszur spotkasz si z nast pujàcymi okreêleniami. Zapoznaj si, co oznaczajà. a) okreêlenie miejsce zamieszkania oznacza miejsce sta ego pobytu; w Twoim przypadku mo e to byç na przyk ad Polska oraz Olsztyn, Starachowice czy Zakopane, b) okreêlenie pobyt oznacza pobyt czasowy; na przyk ad za granicà we Francji, konkretnie w Pary u, c) okreêlenie ustawodawstwo oznacza wszelkie przepisy prawne dotyczàce systemów zabezpieczenia spo ecznego. W Polsce przepisy w odniesieniu do bezrobocia, znajdziesz przede wszystkim w ustawie z dnia r. o zatrudnieniu i przeciwdzia aniu bezrobociu (Dz. U. z 2001r nr 6, poz. 56 z póên. zm.) wraz z aktami wykonawczymi. 4

5 d) okreêlenie cz Êciowe bezrobocie oznacza sytuacj, gdy osoba pracuje w dwóch paƒstwach jednoczeênie i w jednym z nich traci prac, e) okreêlenie konwencja o zabezpieczeniu spo ecznym oznacza ka dy dokument dwu lub wielostronny w dziedzinie zabezpieczenia spo ecznego, oraz wszelkiego rodzaju porozumienia, umowy zawarte mi dzy poszczególnymi paƒstwami, f) okreêlenie instytucja oznacza, w odniesieniu do ka dego paƒstwa cz onkowskiego, instytucj lub w adze powo ane do stosowania przepisów prawa, g) okreêlenie w aêciwa w adza oznacza, w odniesieniu do ka dego paƒstwa cz onkowskiego, ministra, ministrów lub innà odpowiednià w adz, którym podlegajà systemy zabezpieczenia spo ecznego; w Twoim przypadku w aêciwa w adza - to Minister Pracy i Polityki Spo ecznej, h) okreêlenie instytucje àcznikowe oznacza, w odniesieniu do ka dego paƒstwa cz onkowskiego, instytucje upowa nione do bezpoêredniego komunikowania si mi dzy sobà. Ka da instytucja paƒstwa cz onkowskiego oraz ka da osoba majàca miejsce 5

6 zamieszkania lub przebywajàca na terytorium paƒstwa cz onkowskiego mo e zwracaç si do instytucji innego paƒstwa cz onkowskiego bàdê bezpoêrednio, bàdê za poêrednictwem instytucji àcznikowych. Decyzje i inne dokumenty wydawane przez instytucj i przeznaczone dla osoby majàcej miejsce zamieszkania lub przebywajàcej na terytorium innego paƒstwa cz onkowskiego, mogà byç przekazywane bezpoêrednio przesy kà poleconà, za potwierdzeniem odbioru. W Polsce, w Twoim przypadku instytucja àcznikowa, to Ministerstwo Pracy i Polityki Spo ecznej Departament Polityki Rynku Pracy, i) okreêlenie instytucja w aêciwa oznacza: instytucj, w której sk adasz wniosek o przyznanie i kontynuacj Êwiadczenia, lub instytucj, od której masz prawo uzyskaç Êwiadczenia lub mia byê do tego prawo, gdybyê Ty sam lub cz onkowie Twojej rodziny mieszkali na terytorium paƒstwa Unii Europejskiej, gdzie znajduje si ta instytucja, lub instytucj okreêlonà przez w aêciwà w adz danego paƒstwa cz onkowskiego. 6

7 Dla Ciebie, je eli mieszkasz i straci eê prac w Polsce, a zamierzasz wyjechaç poszukiwaç pracy w paƒstwach cz onkowskich UE, instytucjà w aêciwà b dzie wojewódzki urzàd pracy, w aêciwy ze wzgl du na miejsce zamieszkania lub czasowego pobytu, j) okreêlenia instytucja miejsca zamieszkania oraz instytucja miejsca pobytu oznaczajà, odpowiednio, instytucj uprawnionà do udzielania Êwiadczeƒ w miejscu zamieszkania zainteresowanego oraz instytucj upowa nionà do udzielania Êwiadczeƒ w miejscu pobytu zainteresowanego, zgodnie ze stosowanym przez nie ustawodawstwem lub, je eli taka instytucja nie istnieje, instytucj wyznaczonà przez w aêciwà w adz danego paƒstwa cz onkowskiego. W Twoim przypadku, w Polsce, ta instytucja to powiatowy urzàd pracy, w którym jesteê zarejestrowany i gdzie ustalono Ci prawo do zasi ku dla bezrobotnych, k) okreêlenie Paƒstwo w aêciwe oznacza paƒstwo cz onkowskie, na terytorium którego znajduje si instytucja w aêciwa. Paƒstwem w aêciwym jest wi c w Twoim przypadku Polska, a gdybyê mieszka i straci prac we Francji to paƒstwem w aêciwym by aby Francja. 7

8 4. Jakim przepisom podlegasz W momencie podj cia lub utraty pracy, w którymê z paƒstw UE, b dà mia y w stosunku do Ciebie zastosowanie przepisy: 1) Rozporzàdzenia (EWG) Rady numer 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 roku dotyczàcego stosowania systemów zabezpieczenia spo ecznego do pracowników najemnych, osób pracujàcych na w asny rachunek oraz do cz onków ich rodzin, przemieszczajàcych si w granicach Wspólnoty zwróç uwag zw aszcza na art , 2) Rozporzàdzenia (EWG) Rady numer 574/72 z dnia 21 marca 1972 roku ustalajàcego sposób stosowania rozporzàdzenia (EWG) numer 1408/71 dotyczàcego stosowania systemów zabezpieczenia spo ecznego do pracowników najemnych, osób pracujàcych na w asny rachunek oraz do cz onków ich rodzin przemieszczajàcych si w granicach Wspólnoty zwróç uwag zw aszcza na art

9 Mo esz o nie pytaç w wojewódzkim urz dzie pracy, w aêciwym ze wzgl du na Twoje miejsce zamieszkania lub pobytu. ZAPAMI TAJ! Postanowienia obu Rozporzàdzeƒ sà wià àce i muszà byç stosowane w ka dym paƒstwie cz onkowskim. W kwestiach bezrobocia, odnoszà si one do pracowników oraz osób prowadzàcych dzia alnoêç na w asny rachunek. Nie dotyczà one natomiast absolwentów, bowiem nie posiadajà oni adnego sta u pracy. 9

10 5. Czy i kiedy jesteê uprawniony do Êwiadczenia z tytu u bezrobocia W Unii Europejskiej obowiàzuje zasada swobodnego przep ywu osób. W praktyce oznacza to, e b dàc obywatelem Polski, mo esz mieszkaç i pracowaç lub prowadziç dzia alnoêç na w asny rachunek w ka dym innym paƒstwie cz onkowskim UE. Co wi cej, prawo unijne przewiduje mo liwoêç sumowania okresów sta u pracowniczego zdobytych w ró nych paƒstwach cz onkowskich, po to, abyê w razie utraty pracy móg pobieraç odpowiednie Êwiadczenia z tytu u bezrobocia. Okresy zatrudnienia lub ubezpieczenia sà wykazywane (art. 80 Rozporzàdzenia 574/72) na formularzu E-301, przesy anym mi dzy w aêciwymi instytucjami. 10

11 Uwa aj jednak: O ile ka dy bezrobotny ma prawo do poszukiwania pracy lub podj cia dzia alnoêci na w asny rachunek za granicà, o tyle sumowanie okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia dla uzyskania uprawnieƒ z tytu u bezrobocia dotyczy tylko pracowników, nie dotyczy natomiast osób pracujàcych na w asny rachunek. Zatem dla uzyskania prawa do Êwiadczenia z tytu u bezrobocia, tylko pracowniczy sta pracy nabyty w dwu lub wi cej paƒstwach UE, podlega zsumowaniu. ZAPAMI TAJ! Zasada sumowania okresów zatrudnienia lub ubezpieczenia, uzyskanych w ró nych paƒstwach cz onkowskich daje Ci mo liwoêç otrzymania Êwiadczeƒ w razie utraty pracy, mimo, e za prac w poszczególnych paƒstwach nie przys uguje Ci prawo do tego rodzaju Êwiadczeƒ. 11

12 Przyk adowo: Pani Kowalska pracowa a w Polsce siedem miesi cy, po czym wyjecha a do Francji i tam znalaz a prac. Po 5 miesiàcach jà zwolniono. Zgodnie z dziê obowiàzujàcym prawem, Pani Kowalskiej nie przys uguje Êwiadczenie z tytu u bezrobocia, gdy w obu krajach pracowa a zbyt krótko. Prawo Unii Europejskiej to zmieni! Pani Kowalskiej zsumowane zostanà okresy pracy w charakterze pracownika i dzi ki temu otrzyma Êwiadczenie. W przypadku Pani Kowalskiej o wszystkim decydowaç b dzie Francja i ustawodawstwo francuskie. Je eli zatem jesteê obywatelem Polski, ale ostatnio pracowa eê we Francji, to wg francuskiego prawa okreêlone zostanà: Twoje prawo do zasi ku, jego wymiar i czas wyp acania. JednoczeÊnie to Francja b dzie zobowiàzana do wyp aty Tobie zasi ku, a tak e do przes ania go do innego paƒstwa (o ile wyjedziesz w celu poszukiwania pracy nawet do Polski). 12

13 Niezmiernie wa ne Je eli chcesz ubiegaç si o Êwiadczenie z tytu u bezrobocia i zachowaç do niego prawo przemieszczajàc si na obszarze Unii w poszukiwaniu pracy: a) musisz sam przedstawiç w aêciwej instytucji wszelkie dokumenty potwierdzajàce okresy ubezpieczenia bàdê okresy zatrudnienia w charakterze pracownika na podstawie prawa obowiàzujàcego w kraju, gdzie ubiegasz si o Êwiadczenie (np. musisz przedstawiç Êwiadectwa pracy), b) je eli dla danego rodzaju Êwiadczenia wymagany jest d u szy sta pracy to musisz do dokumentów do àczyç zaêwiadczenie stwierdzajàce okresy ubezpieczenia, bàdê okresy zatrudnienia nabyte w innych paƒstwach. ZaÊwiadczenie takie wystawia instytucja w aêciwa paƒstwa, w którym kiedyê pracowa eê, W Polsce, przypomnijmy, sà to wojewódzkie urz dy pracy, c) aby zachowaç prawo do Êwiadczenia musisz podporzàdkowaç si wszystkim zasadom obowiàzujàcym w kraju, który wyp aca Tobie Êwiadczenie, 13

14 Obliczanie wysokoêci Êwiadczeƒ, czyli ile Pani Kowalska otrzyma zasi ku? Pani Kowalska, jak ju wspomnieliêmy pracowa a w Polsce siedem miesi cy, a we Francji pi ç miesi cy. Âwiadczenia z tytu u bezrobocia otrzyma wi c we Francji. Ale pytanie brzmi ile otrzyma? Systemy prawne paƒstw Unii Europejskiej przyj y ró ne rozwiàzania w ustalaniu wysokoêci Êwiadczenia. Mo e to byç: a) Êwiadczenie w sta ej wysokoêci (podobnie, jak w Polsce) bez wzgl du na wysokoêç ostatnich zarobków. Ustawodawca kraju zobowiàzanego do wyp aty Êwiadczenia decyduje o jego wysokoêci, b) Êwiadczenie o zmiennej wysokoêci wysokoêç Êwiadczenia uzale niona jest od wczeêniejszych zarobków. W takiej sytuacji brana jest pod uwag wysokoêç wynagrodzenia podczas ostatniego zatrudnienia. Tu wyró niono trzy sposoby obliczania Êwiadczeƒ: jeêli pracowa eê wi cej ni 4 tygodnie otrzymasz Êwiadczenie w wysokoêci ostatniego wynagrodzenia; 14

15 jeêli pracowa eê krócej ni 4 tygodnie dla obliczenia Êwiadczeƒ bierze si pod uwag zwyczajowà pensj na tym stanowisku w miejscu, gdzie mieszkasz na sta e, rozpatrujàc spraw indywidualnie jeêli pracowa eê krócej ni 4 tygodnie - podstawà obliczenia twojego Êwiadczenia b dzie Êrednie wynagrodzenie przewidziane dla rodzaju zatrudnienia, jakie wykonywa eê, w regionie gdzie mieszkasz na sta e. Ostateczne ustalenie wysokoêci Êwiadczenia zale y od twojej indywidualnej sytuacji. Inny przyk ad: Pan Kowalski pracuje 300 dni w Polsce, p acàc tu sk adki na ubezpieczenie. Nast pnie przeprowadza si do Szwecji, gdzie pracuje 8 tygodni (np. przy pracach sezonowych). Po 8 tygodniach zwraca si do urz du szwedzkiego o przyznanie zasi ku dla bezrobotnych. Urzàd szwedzki nie przyzna zasi ku po 8 tygodniach, ale na podstawie art. 67 Rozporzàdzenia 1408/71 zwróci si do instytucji polskiej o przes anie zaêwiadczenia E-301 i na podstawie tego dokumentu zsumuje Panu Kowalskiemu pracowniczy sta pracy, czyli do sta u pracy 8-tygodniowego doda 300 dni. 15

16 W takiej sytuacji Pan Kowalski dostanie w Szwecji na podstawie art. 68 Rozporzàdzenia 1408/71, Êwiadczenie z tytu u bezrobocia. JeÊli Pan Kowalski b dzie chcia wróciç do Polski, to Êwiadczenie b dzie mu wyp acane maksymalnie przez 3 miesiàce, przez instytucj polskà, która wystawi potem instytucji szwedzkiej rachunek. 16

17 6. Czy mo esz wyjechaç do innego paƒstwa, nie tracàc prawa do Êwiadczenia z tytu u bezrobocia Sumowanie okresów zatrudnienia w ró nych krajach UE dla uzyskania Êwiadczenia z tytu u bezrobocia to nie jedyna nowoêç wynikajàca ze wspólnotowej koordynacji systemów zabezpieczenia spo ecznego. Ka da osoba bezrobotna zamieszkujàca w jednym z paƒstw cz onkowskich, ma prawo szukaç pracy w innym paƒstwie cz onkowskim i w tym paƒstwie przys uguje jej prawo do kontynuacji wyp aty zasi ku (wyp acanego w przeliczeniu na walut kraju, w którym poszukuje pracy), jeêli nie znalaz a zatrudnienia w kraju zamieszkania. Taka osoba nie straci prawa do zasi ku, ale zachowa je MAKSYMALNIE TYLKO PRZEZ 3 MIESIÑCE i pod warunkiem spe nienia okreêlonych warunków. 17

18 Jakie to warunki? a) bezrobotny musi byç obywatelem Wspólnoty (ewentualnie uchodêcà lub bezpaƒstwowcem), b) bezrobotny musi poszukiwaç pracy w innym paƒstwie cz onkowskim, c) osoba zainteresowana musi byç uprawniona do Êwiadczeƒ z tytu u bezrobocia i byç ca kowicie bezrobotna, d) osoba zainteresowana nie mo e byç studentem, e) osoba bezrobotna musi byç zarejestrowana w urz dzie pracy przez minimum 4 tygodnie (urzàd ten mo e uznaniowo skróciç wskazany okres, szczególnie w sytuacji gdy z bezrobotnym wyje d a ca a rodzina), f) przed wyjazdem w poszukiwaniu pracy np. do Francji, bezrobotny musi z o yç odpowiedni wniosek we w aêciwym urz dzie pracy i zabraç ze sobà druk E 303, g) bezrobotny musi poddaç si procedurze kontrolnej w drugim paƒstwie cz onkowskim np. musi wykazywaç przed w aêciwà instytucjà, e aktywnie poszukuje pracy, musi stawiaç si w tej instytucji na ka de jej wezwanie itd. 18

19 Po powrocie do kraju w ustalonym wy ej terminie, takiej osobie przys ugiwaç b dzie prawo do kontynuacji zasi ku, o ile nie wykorzysta a ju ca ego okresu zasi kowego àcznie z okresem pobierania zasi ku poza granicami kraju. Przyk ad: Pani Kowalska pracowa a w Polsce, gdzie utraci a prac. Powiatowy urzàd pracy przyzna jej prawo do zasi ku na okres 12 miesi cy. Zasi ek ten pobiera a przez okres 3 miesi cy i wyjecha a poszukiwaç pracy w Belgii. Pracy jednak tam nie znalaz a, powróci a do Polski i zg osi a si w urz dzie pracy w ustalonym 3 miesi cznym terminie. Po powrocie, urzàd ten b dzie wyp aca zasi ek Pani Kowalskiej jeszcze przez 6 miesi cy. Natomiast je eli Pani Kowalska w Polsce uprawniona by aby do zasi ku dla bezrobotnych, tylko przez okres 6 miesi cy to po powrocie ju nie mia aby prawa do zasi ku, bowiem przed wyjazdem pobiera a zasi ek przez okres 3 miesi cy i przez 3 miesiàce w trakcie poszukiwania pracy w Belgii. Powy sza zasada dotyczy zarówno osób zatrudnionych, jak i pracujàcych na w asny rachunek. 19

20 Co to dla Ciebie oznacza? Je eli straci eê prac lub musia eê zaprzestaç prowadzenia dzia alnoêci na w asny rachunek, a masz ustalone prawo do zasi ku to mo esz wyjechaç w celu poszukiwania pracy do innego kraju, nie tracàc prawa do tego zasi ku. Je eli jednak ju w kraju nie mia eê prawa do zasi ku, to nie licz na to, e inne paƒstwo b dzie zobowiàzane do wyp acenia Ci jakiegokolwiek Êwiadczenia z tytu u bezrobocia (chyba, e w tym paƒstwie podejmiesz zatrudnienie i tam stracisz prac ). ZAPAMI TAJ! 1) wyje d ajàc w poszukiwaniu pracy do krajów Unii Europejskiej masz prawo do zasi ku TYLKO PRZEZ MAKSY- MALNIE TRZY MIESIÑCE. eby nie straciç prawa do zasi ku musisz powróciç do kraju przed up ywem 3 miesi cy i tylko w wyjàtkowych sytuacjach w aêciwy urzàd pracy mo e Ci przed u yç ten okres. Je eli w okresie poszukiwania np. rozpoczniesz za granicà studia, za o ysz w asnà firm stracisz prawo do zasi ku, 20

21 2) w okresie poszukiwania pracy za granicà b dzie Ci wyp acany zasi ek w wysokoêci ustalonej w kraju przed wyjazdem, ale przeliczony na walut kraju, w którym poszukujesz pracy, 3) z takiego rozwiàzania mo esz skorzystaç tylko jeden raz, mi dzy dwoma okresami zatrudnienia uprawniajàcymi do zasi ku. Oznacza to, e po przyjeêdzie z zagranicy musisz przepracowaç minimum rok, nabyç prawo do nowego zasi ku i dopiero wtedy powtórnie mo esz wyjechaç za granic w celu poszukiwania pracy, 4) w okresie wyjazdu musisz szukaç pracy i na ka de wezwanie w aêciwego urz du kraju, w którym szukasz pracy musisz udowodniç, e szukasz pracy, a nie sp dzasz czasu jako turysta, 5) koszty podró y w celu poszukiwania pracy musisz pokryç sam, 6) w aêciwy urzàd kraju, w którym szukasz pracy, za àda od Ciebie, abyê poda adres, pod którym zamieszka eê czasowo (nie mo e to byç schronisko czy pole namiotowe). 21

22 Jaki czeka Ciebie tryb post powania? Pos u my si przyk adem Pana Malinowskiego. Pan Malinowski jest osobà bezrobotnà zarejestrowanà w powiatowym urz dzie pracy z prawem do zasi ku. Chce wyjechaç za granic szukaç pracy, ale nie chce straciç prawa do zasi ku. Pan Malinowski zarejestrowa si w urz dzie pracy 15 maja. Zgodnie z prawem, za granic w celu poszukiwania pracy mo e wyjechaç po czterech tygodniach. Instytucja w aêciwa, czyli urzàd pracy mo e skróciç ten czterotygodniowy okres, zw aszcza w sytuacji, gdy osoba poszukujàca pracy zamierza wyjechaç z m em ( onà) lub konkubentem (konkubinà), który/ra tak e wyje d a z zamiarem podj cia pracy w innym kraju cz onkowskim. Pan Malinowski musi zaplanowaç swój wyjazd z wyprzedzeniem. W wojewódzkim urz dzie pracy, w aêciwym ze wzgl du na sta e lub czasowe zamieszkiwanie powinien z o yç wniosek o wydanie zaêwiadczenia E 303. Ju wtedy musi podaç tak e dok adnà dat wyjazdu. 22

23 UWAGA! 1) nale y mieç ze sobà zaêwiadczenie E-303 ju w momencie wyjazdu z Polski. Formularz E-303 to podstawowy dokument dotyczàcy zachowania prawa do zasi ku. Z jego treêci wynika, e dana osoba jest uprawnionà do zasi ku, w jakiej wysokoêci i na jaki okres, 2) w wyjàtkowych sytuacjach o wydanie zaêwiadczenia E-303, mo e wystàpiç instytucja w aêciwa w miejscu pobytu ju po przyjeêdzie zainteresowanego do innego paƒstwa. Jest to mo liwe wy àcznie w nadzwyczajnych sytuacjach, gdy np. nieprzewidziane problemy poczty spowodowa y, e zaêwiadczenie nie dotar o do zainteresowanego przed wyjazdem, 3) istnieje mo liwoêç zaskar enia decyzji o odrzuceniu wniosku o wydanie zaêwiadczenia E-303, czyli o prawo do poszukiwania pracy w innym kraju, przy zachowanym Êwiadczeniu dla bezrobotnych, zgodnie z krajowymi przepisami o zaskar aniu decyzji administracyjnych. 23

24 Jeszcze jedna uwaga! JeÊli ktoê zamierza w okresie trzech miesi cy poszukiwaç pracy w kilku krajach Wspólnoty, a nie w jednym, musi jeszcze przed wyjazdem z Polski podaç równie daty przejazdów do poszczególnych krajów na tyle dok adnie na ile jest to mo liwe. Wojewódzki urzàd pracy w Polsce powinien nast pnie wydaç zaêwiadczenie E-303 oddzielnie dla ka dego kraju, w którym zamierza si poszukiwaç pracy. Zwróç uwag!!! W punkcie 5 zaêwiadczenia E-303 wyszczególniono sytuacje, w których kraj poszukiwania pracy wstrzyma wyp at Êwiadczeƒ dla bezrobotnego jako osoby poszukujàcej pracy. Stwierdza si tam równie, e wyp aty nie zostanà ponownie uruchomione dopóki kraj, z którego przyjecha zainteresowany, nie wyda na to zgody. Co dalej? Pan Malinowski z o y wniosek w wojewódzkim urz dzie pracy, dotyczàcy wyjazdu za granic w celu poszukiwania zatrudnienia. Teraz ma TYLKO siedem dni na podró do drugiego kraju i zarejestrowanie si w tamtejszym urz dzie pracy. 24

25 JeÊli zg osisz si do w aêciwego urz du w kraju, gdzie szukasz pracy w ciàgu wyznaczonego czasu (7 dni) masz prawo do zasi ku nawet za te dni, które sp dzi eê w podró y. JeÊli natomiast nie zg osisz si na czas zasi ek przys uguje Ci dopiero od dnia zg oszenia do momentu zakoƒczenia okresu trzech miesi cy. Przed u enie okresu siedmiu dni na zg oszenie si jest mo liwe wy àcznie jeêli, pomimo zaplanowania podró y w taki sposób, eby zdà yç w terminie, napotkasz na jakieê przeszkody, których nie mog eê przewidzieç lub na które nie mia eê wp ywu. ZAPAMI TAJ! W kraju poszukiwania pracy b dziesz traktowany tak samo jak bezrobotni z tego kraju i b dziesz musia przestrzegaç tych samych zasad co oni. 25

26 Wróçmy do Pana Malinowskiego. Wyjecha on za granic szukaç pracy. Przypomnijmy: zarejestrowa si w urz dzie pracy 15 maja. Czyli najwczeêniej móg wyjechaç po czterech tygodniach, czyli 12 czerwca. Na podró mia siedem dni, co oznacza, e do 19 czerwca musia zarejestrowaç si w urz dzie pracy w kraju, do którego wyjecha. JeÊli dotrzyma terminu, zasi ek otrzymywa b dzie od 12 czerwca, czyli od daty wyjazdu do 12 wrzeênia, czyli do daty obowiàzkowego powrotu (jeêli nie znalaz o si pracy, a chce si nadal otrzymywaç zasi ek). Gdyby Pan Malinowski si spóêni i dojecha na miejsce na przyk ad 25 czerwca otrzyma zasi ek tylko od tego dnia do 12 wrzeênia (w wyjàtkowych sytuacjach, instytucja w aêciwa mo e przed u yç termin siedmiodniowy). PYTANIE Pan Malinowski nie znalaz pracy i co dalej? ODPOWIEDè Je eli chce zachowaç swoje prawo do zasi ku w Polsce to musi wróciç do kraju i zameldowaç si w swoim urz dzie pracy przed up ywem okresu trzymiesi cznego. JeÊli ostatnim dniem okresu trzymiesi cznego jest sobota lub dzieƒ Êwiàteczny lub inny dzieƒ, w którym urzàd pracy jest zamkni ty, powinien zg osiç si w pierwszym dniu roboczym po nim nast pujàcym. Je eli nie powróci przed up ywem okresu trzymiesi cznego, traci wszystkie prawa do Êwiadczeƒ. 26

27 Przed u enie terminu ponownego zg oszenia si w swoim urz dzie pracy jest mo liwe, tak jak ma to miejsce w przypadku siedmiodniowego terminu na zg oszenie si w kraju poszukiwania pracy tj. wy àcznie w przypadku wystàpienia zdarzeƒ o charakterze si y wy szej, lub z powodu udokumentowanej choroby w kraju poszukiwania pracy lub choroby, która nastàpi bezpoêrednio po powrocie do domu. Fakt pobierania zasi ku dla bezrobotnych, na podstawie jakiegokolwiek systemu prawnego obowiàzujàcego w danym paƒstwie cz onkowskim, powoduje, e Pan Malinowski naby te uprawnienia do Êwiadczeƒ rodzinnych na podstawie ustawodawstwa tego paƒstwa, pomimo e cz onkowie Jego rodziny zamieszkujà na terenie innego paƒstwa cz onkowskiego. Zatem Pan Malinowski szukajàc pracy za granicà b dzie pobiera tak e Êwiadczenia rodzinne dla swojej rodziny, mimo, e pozosta a ona w Polsce. PYTANIE A teraz inna ewentualnoêç. Pan Malinowski znalaz prac za granicà. Co ma dalej robiç? 27

28 ODPOWIEDè Je eli w okresie trzymiesi cznym znajdzie prac, zostanie obj ty ustawodawstwem kraju wykonywania pracy. PYTANIE... ale potem Pan Malinowski straci prac. Co teraz? ODPOWIEDè Po utracie pracy za granicà Pan Malinowski ma TRZY WYJÂCIA: 1) ALBO... mo e pozostaç w kraju, gdzie pracowa i w tym kraju ubiegaç si o zasi ek z tytu u bezrobocia. Pami taç jednak musi, e w takiej sytuacji podlega ju ustawodawstwu kraju, w którym pracowa i wg tego prawa b dzie oceniany, czy ma prawo do zasi ku czy nie. 2) ALBO... mo e wróciç do Polski i jeêli w kraju, gdzie pracowa naby prawo do zasi ku, b dzie przez trzy miesiàce otrzymywa w Polsce zasi ek z urz du pracy, gdzie ostatnio pracowa. Innymi s owy mo e postàpiç tak, jakby powrót do Polski traktowa jak wyjazd z kraju, gdzie ostatnio pracowa za granicà w celu szukania pracy. 28

29 3) ALBO... jeêli w kraju, gdzie ostatnio pracowa nie naby prawa do zasi ku, mo e wróciç do Polski, przepracowaç tyle dni, ile brakuje mu do otrzymania zasi ku w Polsce i otrzyma zasi ek. Przyk adowo: Pan Malinowski za granicà przepracowa 300 dni... Po powrocie musi przepracowaç 65 dni, by zgodnie z polskim prawem otrzymaç zasi ek. PRZYPOMINAMY JeÊli nie znajdziesz pracy za granicà, musisz wróciç przed up ywem trzech miesi cy. Tylko wtedy b dziesz móg liczyç na dalsze otrzymywanie zasi ku. 29

30 Przyk adowo: Pani Kowalska i Pan Malinowski sà od pewnego czasu bezrobotni i chcà poszukiwaç pracy w Anglii przy zachowaniu zasi ku dla bezrobotnych. W tym celu zg osili si w wojewódzkim urz dzie pracy, w aêciwym dla swojego miejsca zamieszkania, z wnioskiem o wydanie zaêwiadczenia E-303. Obydwoje uzyskujà to zaêwiadczenie, a ostatni dzieƒ okresu poszukiwania pracy wyznaczono w nim na 20 maja. adne z nich nie znajduje pracy w Anglii, a przed powrotem do Polski Pani Kowalska podró uje przez pewien czas turystycznie. Zg asza si ponownie do swojego urz du pracy w Polsce w dniu 5 czerwca. Pan Malinowski ma bilet na samolot z datà odlotu 19 maja, jednak przylatuje do Polski dopiero 22 maja z powodu strajku pracowników towarzystw lotniczych w Londynie. Zg asza si ponownie do swojego urz du pracy w Polsce w dn. 23 maja. Obydwoje sk adajà wniosek o Êwiadczenie dla bezrobotnych. Wniosek Pani Kowalskiej zostaje odrzucony, poniewa zg osi a si zbyt póêno (ostatnim dniem ponownego zg oszenia by 20 maja), co oznacza, e musi ona ponownie spe niç warunki kwalifikujàce do prawa do Êwiadczenia. 30

31 Wniosek Pana Malinowskiego zostaje rozpatrzony pozytywnie. Co prawda zg osi si w urz dzie pracy spóêniony o trzy dni, ale poniewa strajk jest okolicznoêcià, na którà on sam nie ma wyp ywu dat ponownego zg oszenia przesuni to mu na 23 maja, dzi ki czemu mo na by o ponownie przyznaç mu Êwiadczenie dla bezrobotnych. Udzielanie Êwiadczeƒ i zwroty kosztów Jak wczeêniej informowaliêmy, zasi ek dla bezrobotnych dla osoby poszukujàcej pracy podczas jej pobytu w kraju poszukiwania pracy wyp acany jest przez instytucj w kraju poszukiwania pracy. Osoba poszukujàca pracy ma prawo do takich samych Êwiadczeƒ, jak gdyby poszukiwa a pracy w Polsce. Instytucja w kraju pobytu przelicza na walut swojego kraju kwot netto dniówki w z otych polskich, do jakiej szukujàcy pracy ma prawo. Podatek od zasi ku dla bezrobotnych, wyp acanego w czasie tych trzech miesi cy, b dzie uiszczany w Polsce. Zasadà podstawowà jest to, e zasi ek, do jakiego jest uprawniona osoba poszukujàca pracy w okresie trzymiesi cznym na podstawie zaêwiadczenia E-303, wyp aca kraj poszukiwania pracy. Nast pnie kraj ojczysty zwraca wyp aconà kwot do kraju poszukiwania pracy. 31

32 Zgodnie z przyj tymi zasadami koordynacji osoba zainteresowana jako pracownik musi byç ubezpieczona w kraju wykonywania pracy, co oznacza, e b dzie ona w pierwszym rz dzie stara a si o Êwiadczenie dla bezrobotnych w aênie w tym kraju. ZAPAMI TAJ! 1. Âwiadczenia z tytu u bezrobocia majà byç zapewniane przez ka de paƒstwo cz onkowskie, do którego przyje d asz w celu znalezienia pracy. 2. Paƒstwa cz onkowskie sà zobowiàzane do zwrotu kosztów tych Êwiadczeƒ wed ug ustalonych procedur. Koszt Êwiadczeƒ jest zwracany paƒstwu w aêciwemu. 3. P atnoêç Êwiadczeƒ jest dokonywana przez wskazane banki w paƒstwach cz onkowskich. 32

33 7. Jakich powinieneê dope niç formalnoêci, powtórzmy raz jeszcze... W zwiàzku z podj ciem decyzji w sprawie wyjazdu z Polski w celu poszukiwania zatrudnienia w innym ni Polska kraju cz onkowskim powinieneê: 1) zg osiç zamiar wyjazdu w swoim powiatowym urz dzie pracy i z o yç wniosek z odpowiednim, np. miesi cznym, wyprzedzeniem do w aêciwego wojewódzkiego urz du pracy o wydanie odpowiedniego formularza: a) E-301 zaêwiadczenie dotyczàce okresów zaliczanych podczas przyznawania zasi ku dla bezrobotnych, b) E-302 zaêwiadczenie dotyczàce cz onków rodziny bezrobotnego, które nale y uwzgl dniç przy naliczaniu Êwiadczeƒ, c) E-303 zaêwiadczenie dotyczàce zachowania prawa do zasi ku dla bezrobotnych, 2) wiedzieç, e niezg oszenie faktu wyjazdu, mo e spowodowaç utrat prawa do zasi ku w Polsce, a tym samym to, e nie b dziesz 33

34 mia prawa do zasi ku w czasie poszukiwania pracy na terenie paƒstw cz onkowskich, 3) wiedzieç, e brak odpowiedniego formularza uniemo liwi przyznanie i wyp at Êwiadczenia, bàdê zdecydowanie opóêni jego przyznanie, 4) wiedzieç, e przewidziano tylko 7-dniowy termin na przeniesienie si z jednego do drugiego kraju (termin ten b dzie zachowany je eli w 7 dniu zg osisz si we w aêciwej instytucji kraju do którego wyjecha eê) niedotrzymanie tego terminu spowoduje utrat prawa do zasi ku, 5) zachowaç trzymiesi czny termin od wyjazdu z kraju w celu poszukiwania pracy, do powrotu do kraju (chyba, e znalaz eê prac ), 6) przed up ywem trzech miesi cy zg osiç si w swoim urz dzie pracy, aby mo na Ci by o wznowiç wyp at zasi ku na okres uzupe niajàcy. 34

35 8. Jakie instytucje sà w aêciwe dla za atwienia Twoich spraw Ka de paƒstwo, b dàce cz onkiem Unii Europejskiej jest zobowiàzane do wyznaczenia instytucji w aêciwych. Przypomnij sobie instytucja w aêciwa, to ta: której podlegasz w chwili sk adania wniosku o przyznanie Êwiadczenia lub jego kontynuacj, lub gdzie masz prawo uzyskaç Êwiadczenia lub mia byê prawo do uzyskania Êwiadczeƒ, gdybyê Ty sam lub cz onkowie Twojej rodziny mieszkali na terytorium Paƒstwa cz onkowskiego, gdzie znajduje si ta instytucja. Skoro ka de paƒstwo wyznacza takà instytucj, to oczywiêcie mo esz mieç problem z ustaleniem, która instytucja w ka dym z paƒstw jest instytucjà w aêciwà. 35

36 Masz dwa wyjêcia: 1) zapoznaç si z treêcià za àcznika nr 2 do Rozporzàdzenia (EWG) numer 574/72 z dnia 21 marca 1972 roku ustalajàcego sposób stosowania Rozporzàdzenia (EWG) numer 1408/71 dotyczàcego stosowania systemów zabezpieczenia spo ecznego (...), który wymienia instytucje w aêciwe ka dego Paƒstwa cz onkowskiego; treêç Rozporzàdzenia wraz z za àcznikami w momencie przystàpienia Polski do UE powinny byç dost pne w ka dym wojewódzkim urz dzie pracy. Tam te mo esz zapytaç o takà instytucj wskazujàc kraj, do którego masz zamiar wyjechaç, 2) mo esz te skierowaç proêb do instytucji àcznikowej (Ministerstwo Pracy i Polityki Spo ecznej Departament Polityki Rynku Pracy) o przes anie Ci informacji na ten temat. ZAPAMI TAJ! Przed wyjazdem z Polski do jakiegokolwiek paƒstwa UE nawià kontakt bàdê z najbli szym wojewódzkim urz dem pracy, bàdê Ministerstwem Pracy i Polityki Spo ecznej Departamentem Polityki Rynku Pracy, w celu uzyskania niezb dnych informacji na temat instytucji, przys ugujàcych Ci praw oraz obowiàzków, które b dziesz musia wykonaç w celu nabycia lub zachowania uprawnieƒ. 36

37 9. Pracownicy przygraniczni Pracownik przygraniczny to osoba zatrudniona w charakterze pracownika lub osoba pracujàca na w asny rachunek, wykonujàca prac zawodowà na terytorium Paƒstwa cz onkowskiego i mieszkajàca na terytorium innego Paƒstwa cz onkowskiego, gdzie powraca ka dego dnia lub co najmniej raz w tygodniu. Innà kategorià pracowników przygranicznych sà pracownicy oddelegowani przez przedsi biorstwo do pracy w innym kraju Unii. Zachowujà oni charakter pracownika przygranicznego tylko przez okres czterech miesi cy, nawet je eli w tym okresie nie mogà powracaç ka dego dnia lub co najmniej raz w tygodniu do miejsca swojego zamieszkania. 37

38 W powy szym aspekcie, zwróç uwag : 1. Je eli jesteê osobà, która przeprowadza si i osiedla w innym kraju cz onkowskim to nie masz statusu pracownika przygranicznego i nie majà do Ciebie zastosowania poni sze uwagi i wyjaênienia. 2. Je eli nie jesteê pracownikiem przygranicznym, ale pracujesz w jednym kraju a mieszkasz w innym masz prawo do otrzymywania zasi ku w kraju pracy, m. in. w razie utraty pracy, pod warunkiem jednak, e pozostaniesz w dyspozycji swojego pracodawcy lub w aêciwego urz du w kraju wykonywania pracy. Przyk ad: Mieszkasz na sta e w polskim Zgorzelcu ale pracujesz w niemieckim Goerlitz. Do miejsca zamieszkania przyje d asz jednak dwa razu do roku to w takim przypadku nie masz statusu pracownika przygranicznego. W razie utraty pracy Êwiadczenia z tytu u bezrobocia wyp acaç Ci b dzie niemiecki urzàd pracy pod warunkiem jednak, e pozostaniesz w dyspozycji swojego pracodawcy lub w aêciwego niemieckiego urz du pracy. 38

39 3. Je eli masz status pracownika przygranicznego to koszty wyp aty Êwiadczeƒ z tytu u bezrobocia przypadajà na paƒstwo zamieszkania. Zatem pracownik przygraniczny, który jest ca kowicie bez zatrudnienia, ma otrzymywaç Êwiadczenia w paƒstwie, w którym mieszka na sta e. Przyk ad: Mieszkasz na sta e w polskim Zgorzelcu ale pracujesz w niemieckim Goerlitz. Do miejsca zamieszkania przyje d asz codziennie to w takim przypadku masz status pracownika przygranicznego. W razie utraty pracy Êwiadczenia z tytu u bezrobocia wyp acaç Ci b dzie polski urzàd pracy. Urz dowi temu te b dziesz podlega i b dziesz pozostawa w jego dyspozycji. Pozosta e regu y 1. Pracownik przygraniczny, b dàcy cz Êciowo zwolnionym z pracy przez przedsi biorstwo, które go zatrudnia, ma prawo otrzymywaç Êwiadczenia w paƒstwie zatrudnienia, tak jakby mieszka w nim na sta e. 39

40 2. Pracownicy inni ni przygraniczni, b dàcy cz Êciowo, sporadycznie lub ca kowicie bez zatrudnienia, otrzymujà Êwiadczenia w paƒstwie zatrudnienia, tak jakby mieszkali na sta e w tym paƒstwie. Pracownik inny ni pracownik przygraniczny, który jest ca kowicie bez zatrudnienia i który zarejestruje si w urz dzie pracy w paƒstwie cz onkowskim, w którym mieszka na sta e, ma otrzymywaç Êwiadczenia w tym paƒstwie. 3. Je eli pracownik przemieszcza si do innego paƒstwa cz onkowskiego w poszukiwaniu pracy wraz z rodzinà, paƒstwem w aêciwym b dzie paƒstwo ostatniego zatrudnienia. JeÊli jednak rodzina zostaje w innym paƒstwie, ni paƒstwo zatrudnienia paƒstwem w aêciwym b dzie paƒstwo sta ego zamieszkania (tam gdzie rodzina). 40

41 10. Wykaz instytucji zaanga owanych w koordynacj systemów zabezpieczenia spo ecznego w cz Êci dotyczàcej bezrobocia. I. W AÂCIWE W ADZE 1. Minister Pracy i Polityki Spo ecznej adres: ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa tel. ( ) (centrala) 2. Minister Zdrowia adres: ul. Miodowa 15, Warszawa tel.( ) (centrala) II. INSTYTUCJE ÑCZNIKOWE 1. Âwiadczenia rzeczowe Ministerstwo Zdrowia Biuro Rozliczeƒ Mi dzynarodowych adres: ul. Cha ubiƒskiego 8, Warszawa tel. ( ) (centrala) 2. W zakresie bezrobocia Ministerstwo Pracy i Polityki Spo ecznej adres: ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa tel.( ) (centrala) III. INSTYTUCJE W AÂCIWE 1. W sprawach choroby i macierzyƒstwa Êwiadczenia rzeczowe kasa chorych, w której dana osoba jest ubezpieczona 2. W zakresie bezrobocia wojewódzkie urz dy pracy w aêciwe dla miejsca zamieszkania lub pobytu 41

42 Zapami taj ten adres: tam zawsze znajdziesz aktualne adresy dzia ajàcych na terenie Polski wojewódzkich i powiatowych urz dów pracy. 1. Wojewódzki Urzàd Pracy w Bia ymstoku mail: biwu@praca.gov.pl telefon: (0 85) fax: (0 85) adres: Bia ystok ul. Âwi tego Rocha 13/15 2. Wojewódzki Urzàd Pracy w Gdaƒsku mail: gdwu@praca.gov.pl telefon: (0 58) fax: (0 58) adres: Gdaƒsk ul. Okopowa 21/27 3. Wojewódzki Urzàd Pracy w Katowicach mail: kawu@praca.gov.pl telefon: (0 32) fax: (0 32) adres: Katowice ul. Powstaƒców 41a 4. Wojewódzki Urzàd Pracy w Kielcach mail: kiwu@praca.gov.pl telefon: (0 41) fax: (0 41) adres: Kielce Al. IX Wieków Kielc 3 5. Wojewódzki Urzàd Pracy w Krakowie mail: krwu@praca.gov.pl telefon: (0 12) fax: (0 12) adres: Kraków ul. Zacisze 7 6. Wojewódzki Urzàd Pracy w Lublinie mail: luwu@praca.gov.pl telefon: (0 81) fax: (0 81) adres: Lublin ul. Lubomelska Wojewódzki Urzàd Pracy w odzi mail: lowu@praca.gov.pl telefon: (0 42) fax: (0 42) adres: ódê ul. Wólczaƒska 49 42

43 8. Wojewódzki Urzàd Pracy w Olsztynie mail: olwu@praca.gov.pl telefon: (0 89) fax: (0 89) adres: Olsztyn ul. G owackiego Wojewódzki Urzàd Pracy w Opolu mail: opwu@praca.gov.pl telefon: (0 77) fax: (0 77) adres: Opole ul. Ozimska Wojewódzki Urzàd Pracy w Poznaniu mail: powu@praca.gov.pl telefon: (0 61) fax: (0 61) adres: Poznaƒ al. Niepodleg oêci 16/ Wojewódzki Urzàd Pracy w Rzeszowie mail: rzwu@praca.gov.pl telefon: (00 17) fax: (00 17) adres: Rzeszów ul. Lisa Kuli Wojewódzki Urzàd Pracy w Szczecinie mail: szwu@praca.gov.pl telefon: (0 91) fax: (0 91) adres: Szczecin ul. Odrowà a Wojewódzki Urzàd Pracy w Toruniu mail: towu@praca.gov.pl telefon: (0 56) fax: (0 56) adres: Toruƒ ul. Szosa Che miƒska 30/ Wojewódzki Urzàd Pracy w Warszawie mail: wawu@praca.gov.pl telefon: (00 22) fax: (00 22) adres: Warszawa ul. M ynarska Wojewódzki Urzàd Pracy we Wroc awiu mail: wrwu@praca.gov.pl telefon: (0 71) do 07 fax: (0 71) adres: Wroc aw ul. Armii Krajowej 41 43

44 Wojewódzki Urzàd Pracy w Zielonej Górze mail: ziwu@praca.gov.pl telefon: (0 68) fax: (0 68) adres: Zielona Góra ul. Wyspiaƒskiego 15