Osiowe spondyloartropatie, w tym zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ARKADIUSZ CHLEBICKI

Transkrypt

1 Osiowe spondyloartropatie, w tym zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ARKADIUSZ CHLEBICKI Klinika Reumatologii i Chorób Wewnętrznych USK we Wrocławiu

2 Czym są osiowe spondyloartropatie - AxSpA? Osiowe SpA (axspa) to przewlekłe choroby zapalne głównie stawów krzyżowo biodrowych (SKB,SI) oraz kręgosłupa 1 Ból Pacjenci z AxSpA w różnym zakresie odczuwają przebieg choroby 1 Ogólne obniżenie jakości życia Sztywność Zmiany w RTG mogą lub nie muszą być widoczne 1 Negatywny wpływ na życie towarzyskie axspa Obniżona ruchomość kręgosłupa Pacjeni, którzy mają ewidentne zmiany RTG w SKB kwalifikują się do chorych na ZZSK w oparciu o zmodyfikowane kryteria nowojorskie mny 3 Problem z pracą Zmęczenie Obniżone funkcjonowanie 1 Sieper and van der Heijde. Arthritis Rheum 2013;65: Reveille et al. Arthr Care Res. 2012;64(6): van der Linden et al. Arthritis Rheum. 1984;27: Helmick et al. Arthritis Rheum. 2008;58(1):

3 Zapalny ból krzyża Wiek początku choroby < 40 lat Czas trwania zapalnego bólu krzyża > 3 miesiące Podstępny przebieg Sztywność poranna Poprawa po ćwiczeniach Calin A, Arthritis Rheum 1984; 27;

4 Zapalny ból krzyża Rozpoznajemy, gdy obecne są 2 z 4 kryteriów 1.Czas trwania sztywności porannej >30minut 2.Poprawa po ćwiczeniach i brak poprawy po odpoczynku 3.Ból powoduje budzenie się w nocy (w drugiej połowie nocy) 4.Występuje naprzemienny ból pośladków Berlin criteria Czułość 70,3%, Specyficzność 81,2% Rudwaleit M, Metter A., Listing J.: Inflammatory back pain in ankylosing spondylitis: a reassessment of the clinical history for application as classification and diagnostic criteria Arthritis rheum Feb;54(2):

5 Ból zapalny krzyża Pacjent z przewlekłym bólem krzyża > 3 miesiące Rozpoznajemy, gdy obecne są 4 z 5 kryteriów 1. Wiek na początku < 40 lat 2. Podstępny początek 3. Poprawa po ćwiczeniach 4. Brak poprawy po odpoczynku 5. Ból w nocy (z poprawą po wstaniu) Czułość 77%, Specyficzność 91,7% Sieper J, van der Heijde D, Landewe R: New criteria for imflammatory back pain in patients with chronic back pain Ann Rheum Dis 2009;68:784-8

6 RTG : ZMIANY STRUKTURALNE MRI: ZAPALENIE Czym jest osiowa spondyloartropatia bez zmian radiologicznych charakterystycznych dla ZZSK? 2/2 nr-osiowa SpA 3 ZZSK 3 Brak definitywnego sacroilitis w RTG ( 0 z prawej strony, 1 z lewej strony) Definitywne radiograficzne sacrolitis ( ocena 2 obustronnie). Zmiana spełniająca zmodyfikowane kryteria nowojorskie SKB-ZAPALENIE 3 Widoczny obrzę szpiku kostnego Ostre sacroilitis widoczne z lewej strony. Rozpoznanie 0 lat Po 2 latach Po 10 latach Postęp zmian w kierunku ZZSK 40% nr-osiowa SpA 100% 90% ZZSK 60% 10% 0% 50% 100% Szacuje się, że około 25-70% wszystkich pacjentów z osiową SpA ma nr-osiową SpA 1,2 Do 60% pacjentów z nr-osiową SpA rozwinie ZZSK (poprzez rozwój zmian w RTG) po 10 latach 3,4 Z tego wynika, że nie wszyscy pacjenci rozwiną definitywne zmiany radiograficzne w SKB. 6 6

7 Porównianie nr-axspa i ZZSK Porównianie demograficzne pacjentów ZZSK <10 lat) Dane z Rejestrów GESPIC 1 (Niemcy) Herne Cohort 1,2 (Niemcy) DESIR 1 (Francja) ZZSK <5 lat nr-axspa ZZSK nr-axspa ZZSK nr-axspa* Liczba pacjentów Wiek (średnia) Czas trwania objawów (średnia) % Kobiet Randomizowane Badania Kontrolne ATLAS 3 ABILITY-1 4 RAPID TM -axspa 5 ZZSK nr-axspa ZZSK nr-axspa Liczba pacjentów Wiek (średnia) Czas trwania objawów (średnia) % Kobiet GESPIC (German Spondyloarthropathy Inception Cohort); DESIR (Devenir des Spondyloarthropathies Indifferérenciées Récentes); *In the DESIR study, nr-axspa group was overall axspa population and included both nr-axspa and AS 1 Sieper and van der Heijde. Arth Rheum. 2013;65(3): Kiltz et al. Arthritis Care Res. 2012;64(9): van der Heijde et al. Arth Rheum. 2006;54(7): Sieper et al. Ann Rheum Dis. 2013;72: Landewe et al. Ann Rheum Dis. 2014;73(1):39 47

8 Procent pacjantów z podwyższonym CRP Średnia aktywność choroby Ciężar choroby: nr-axspa oraz ZZSK Porównanie aktywności choroby 1 Dane z Rejestru Herne Cohort BASFI: 2,3 Wskaźnik funkcjonalny zesztywniającego zapalenia stawów. BASDAI Wskaźnik aktywności zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa GADA: 4 Kwestionariusz oceny aktywności choroby wypełniany przez pacjenta (0 10) Ból Pleców: 2,5 Ocena bólu pleców odczuwana przez pacjenta (skala numeryczna). 8 High scores indicative of worse disease activity. GADA: Global assessment of disease activity. 1 Kiltz et al. Arthritis Care Res. 2012;64(9): Sieper et al. Ann Rheum Dis. 2009;68(suppl II):ii1 ii44 3 Calin et al. J Rheumatol 1994;21(12): UCB. Data on File. (AS001 Wk24 Clinical Study Report p58) 5 Haibel et al. Arthritis Rheum. 2008;58(7):

9 Procent pacjentów z podwyższonym CRP Średnia aktywność choroby Ciężar choroby: nr-axspa oraz ZZSK Porównanie aktywności choroby 1,2 Dane z badania: Certolizumab Pegol RAPID TM -axspa Δ BASFI: 2,3 Wskaźnik funkcjonalny zesztywniającego zapalenia stawów. BASDAI Wskaźnik aktywności zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa GADA: Kwestionariusz oceny aktywności choroby wypełniany przez pacjenta (0 10) Ból Pleców: 2,5 Ocena bólu pleców odczuwana przez pacjenta (skala numeryczna). 9 High scores indicative of worse disease activity. GADA: Global assessment of disease activity. Δ AS (n=121), nr-axspa (n=97) 1 UCB. Data on File. (AS001 Wk24 Final Tables , Wk96 Final Tables , Wk24 Clinical Study Report p58) 2 Landewe et al. Ann Rheum Dis. 2014;73(1): Sieper et al. Ann Rheum Dis. 2009;68(suppl II):ii1 ii Calin et al. J Rheumatol 1994;21(12): Haibel et al. Arthritis Rheum. 2008;58(7):

10 ZZSK A SCHORZENIA TOWARZYSZĄCE Exarchou i wsp. badali śmiertelność wśród pacjentów z zzsk w porównaniu do populacji ogólnej. Autorzy wykazali, że chorzy na zzsk cechowali się wyższą śmiertelnością. Exarchou S, Lie E, Lindström U: Mortality in ankylosing spondylitis: results from a nationwide population-based study. Ann Rheum Dis Sep 2. pii: annrheumdis doi: /annrheumdis [Epub ahead of print].

11 ZZSK A SCHORZENIA TOWARZYSZĄCE Czynnikami predysponującymi do skrócenia życia był niski stopień edukacji, wcześniejsza alloplastyka biodra, schorzenia towarzyszące (cukrzyca, infekcje, schorzenia sercowo-naczyniowe, płucne oraz nowotwory). Exarchou S, Lie E, Lindström U: Mortality in ankylosing spondylitis: results from a nationwide population-based study. Ann Rheum Dis Sep 2. pii: annrheumdis doi: /annrheumdis [Epub ahead of print].

12 ZZSK A SCHORZENIA TOWARZYSZĄCE Haroon i wsp. w swojej pracy potwierdzili, ze pacjenci z zzsk cechują się zwiększoną śmiertelnością z przyczyn sercowo-naczyniowych. Haroon NN, Paterson JM, Li P: Patients With Ankylosing Spondylitis Have Increased Cardiovascular and Cerebrovascular Mortality: A Population-Based StudyAnn Intern Med Sep 15;163(6): doi: /M

13 ZZSK A SCHORZENIA TOWARZYSZĄCE Czynniki predysponujące do zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych w ZZSK: -płeć męska -otępienie -przewlekła choroba nerek -choroba naczyń obwodowych -u pacjentów powyżej 65 roku życia: brak ekspozycji na NLPZ i statyny. Haroon NN, Paterson JM, Li P: Patients With Ankylosing Spondylitis Have Increased Cardiovascular and Cerebrovascular Mortality: A Population-Based StudyAnn Intern Med Sep 15;163(6): doi: /M

14 ZZSK A SCHORZENIA TOWARZYSZĄCE Shen i wsp. zaobserwowali, że pacjenci z zzsk mają większe ryzyko rozwoju astmy oskrzelowej niż w populacji ogólnej. Ryzyko to było większe u kobiet niż u mężczyzn oraz większe w wieku lat. Shen T, Lin C, Wei C: The risk of asthma in patients with ankylosing spondylitis: a population-based cohort study. PLoS One Feb 6;10(2):e doi: /journal.pone

15 ZZSK A SCHORZENIA TOWARZYSZĄCE Sun L.M. badali związek zzsk z chorobami nowotworowymi. Autorzy wykazali, że pacjenci z zzsk częściej chorowali na choroby nowotworowe, szczególnie raka płuc jak i nowotwory głowy i szyi. Sun L M, Muo CH. Liang JA: Increased risk of cancer for patients with ankylosing spondylitis: a nationwide population-based retrospective cohort study. Scand J. Rheumatol2014;43(4):301-6.

16 ZZSK A PALENIE PAPIEROSÓW Sakellariou i wsp. badali wpływ palenia papierosów na parametry kliniczne i radiologiczne zzsk. Autorzy wykazali, że pacjenci z zzsk, którzy aktualnie palili cechowali się wyższymi wartościami BASDAI niż pacjenci niepalący. Sakellariou GT, Anastasilakis AD, Kenanidis E: The effect of smoking on clinical and radiographic variables, and acute phase reactants in patients with ankylosing spondylitis. Rheumatol Int Dec;35(12): doi: /s Epub 2015 Oct 16

17 ZZSK A PALENIE PAPIEROSÓW Intensywność palenia wyrażona w paczkolatach była dodatnio skorelowana z wartościami BASFI oraz msasss. Długoletnie palenie papierosów jest więc czynnikiem predysponującym do progresji radiologicznej w zzsk. Sakellariou GT, Anastasilakis AD, Kenanidis E: The effect of smoking on clinical and radiographic variables, and acute phase reactants in patients with ankylosing spondylitis. Rheumatol Int Dec;35(12): doi: /s Epub 2015 Oct 16

18 LECZENIE ZZSK Van Denderen i wsp.badali wpływ adalimumabu na częstość występowania rzutów zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka. Do badania włączono pacjentów spełniających nowojorskie kryteria zmodyfikowane zzsk. Van Denderen JC, Visman IM, Nurmohamed MTAdalimumab significantly reduces the recurrence rate of anterior uveitis in patients with ankylosing spondylitis. J Rheumatol Sep;41(9): doi: /jrheum Epub 2014 Aug 1

19 LECZENIE ZZSK Oceniano liczbę rzutów zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka w roku poprzedzającym włączenie adalimumabu oraz w czasie leczenia adalimumabem na podstawie wywiadu i kontroli okulistycznej. Van Denderen JC, Visman IM, Nurmohamed MTAdalimumab significantly reduces the recurrence rate of anterior uveitis in patients with ankylosing spondylitis. J Rheumatol Sep;41(9): doi: /jrheum Epub 2014 Aug 1

20 LECZENIE ZZSK W ciągu roku przed rozpoczęciem leczenia adalimumabem u 77 pacjentów stwierdzono 52 rzuty zapalenia przedniego odcinka bony naczyniowej oka. W trakcie leczenia adalimumabem stwierdzono 19 rzutów zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka Stopień redukcji 80%. Van Denderen JC, Visman IM, Nurmohamed MTAdalimumab significantly reduces the recurrence rate of anterior uveitis in patients with ankylosing spondylitis. J Rheumatol Sep;41(9): doi: /jrheum Epub 2014 Aug 1

21 LECZENIE ZZSK Adalimumab istotnie zmniejszał wskaźnik występowania nawrotów zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka u pacjentów z zzsk. Van Denderen JC, Visman IM, Nurmohamed MTAdalimumab significantly reduces the recurrence rate of anterior uveitis in patients with ankylosing spondylitis. J Rheumatol Sep;41(9): doi: /jrheum Epub 2014 Aug 1

22 LECZENIE ZZSK Deodhar i wsp. w swojej pracy oceniali długoterminową skuteczność golimumabu w leczeniu zzsk. Do badania włączono 356 pacjentów z aktywnym zzsk, którzy spełniali kryteria nowojorskie zmodyfikowane. Pacjenci otrzymywali golimumab w dawce 50mg co 4 tygodnie lub 100mg co 4 tygodnie. Deodhar A, Braun J, Inman RD: Golimumab administered subcutaneously every 4 weeks in ankylosing spondylitis: 5-year results of the GO-RAISE study. Ann Rheum Dis Apr;74(4): doi: /annrheumdis Epub 2014 Nov 11.

23 LECZENIE ZZSK W 256 tygodniu leczenia odpowiedź ASAS 20 uzyskało 66% a odpowiedź ASAS 40 57% pacjentów. Autorzy wykazali dobrą skuteczność i bezpieczeństwo 5-letniego stosowania golimumabu. Deodhar A, Braun J, Inman RD: Golimumab administered subcutaneously every 4 weeks in ankylosing spondylitis: 5-year results of the GO-RAISE study. Ann Rheum Dis Apr;74(4): doi: /annrheumdis Epub 2014 Nov 11.

24 LECZENIE ZZSK Baraliakos i wsp. potwierdzili skuteczność secukinumabu-przeciwciała przeciw interleukinie 17A w leczeniu zzsk. Baraliakos X, Borah B, Braun J: Long-term effects of secukinumab on MRI findings in relation to clinical efficacy in subjects with active ankylosing spondylitis: an observational study. Ann Rheum Dis Aug 6. pii: annrheumdis

25 LECZENIE ZZSK Po 94 tygodniach terapii 62% chorych osiągnęło odpowiedź kliniczną ASAS 20 a 46% odpowiedź kliniczną ASAS 40. Po 94 tygodniach leczenia potwierdzono też w badaniu MRI regresję zmian zapalnych w kręgosłupie. Baraliakos X, Borah B, Braun J: Long-term effects of secukinumab on MRI findings in relation to clinical efficacy in subjects with active ankylosing spondylitis: an observational study. Ann Rheum Dis Aug 6. pii: annrheumdis

26 LECZENIE ZZSK Sieper i wsp. badali wpływ przyjmowania diclofenaku na progresję radiologiczną zzsk. 85 pacjentów stosowało stale diclofenak w dawce 150mg/dobę a 82 chorych przyjmowało lek na żądanie. Sieper J, Listing J, Poddubnyy D: Effect of continuous versus on-demand treatment of ankylosing spondylitis with diclofenac over 2 years on radiographic progression of the spine: results from a randomised multicentre trial (ENRADAS) Ann Rheum Dis Aug 4. pii: annrheumdis doi: /annrheumdis [Epub ahead of print].

27 LECZENIE ZZSK Autorzy wykazali, że stałe przyjmowanie diclofenaku przez 2 lata nie zmniejszało progresji radiologicznej zzsk w porównaniu z przyjmowaniem na żądanie. Częstość działań niepożądanych nie różniła się w obu grupach. Sieper J, Listing J, Poddubnyy D: Effect of continuous versus on-demand treatment of ankylosing spondylitis with diclofenac over 2 years on radiographic progression of the spine: results from a randomised multicentre trial (ENRADAS) Ann Rheum Dis Aug 4. pii: annrheumdis doi: /annrheumdis [Epub ahead of print].

28 LECZENIE SPONDYLOARTROPATII OSIOWEJ NIERADIOLOGICZNEJ

29 Pacjenci (%) Certolizumab Pegol CIMZIA - Odpowiedzi kliniczne według ASAS dla różnych subpopulacji w 96. Tygodniu Subpopulacje: Ogólnie axspa, ZZSK oraz postać nieradiograficzna; nr-axspa ASAS20 ASAS40 ASAS PR ASAS PR: ASAS Częściowa Remisja Tydzień J. Sieper ARTHRITIS & RHEUMATOLOGY Vol. 67, N 3, March 2015, pp kontynuacja badania RAPID

30 Procentowa (%) różnica w odpowiedziach pomiędzy CZP a Placebo Różnica w odpowiedziach pomiędzy CZP a Placebo (%) Deodhar AA et al. Wpływ masy ciała na skuteczność Certolizumabu Pegol u pacjentów z Osiową Spondyloartropatią. a) Odpowiedzi wg ASAS20 w Tygodniu 12. a) Odpowiedzi wg ASAS40 w Tygodniu 12. <80kg 80 <100kg Waga pacjenta 100kg <25kg/m 2 25 <30kg/m 2 30kg/m2 BMI Pacjenta <80kg 80 <100kg Waga Pacjenta 100kg <25kg/m 2 25 <30kg/m 2 BMI Pacjenta 30kg/m2 Wnioski autorów: Po 12 tygodniach stosowania CZP w badaniu RAPID-AxSpA, poprawa objawów klinicznych, parametrów laboratoryjnych oraz wyników ocenianych przez pacjenta była porównywalna i niezależna od masy ciała pacjenta. Te wyniki utrzymały się przez 24. tygodnie. Adapted from: Deodhar AA et al. Arthritis Rheum 2015;67(S10): Abstract 2859 Dane prezentowane jako procentowa różnica w odpowiedziach klinicznych pomiędzy CZP (obie dawki) oraz PBO

31 LECZENIE SPONDYLOARTROPATII OSIOWEJ NIERADIOLOGICZNEJ Sieper i wsp. wykazali skuteczność golimumabu we wczesnej nieradiologicznej spondyloartropatii. Do badania włączono 197 pacjentów spełniających kryteria ASAS i nie spełniających kryteriów nowojorskich zmodyfikowanych. Sieper J, van der Heijde D, Dougados M.:. A Randomized, Double-Blind, Placebo- Controlled, Sixteen-Week Study of Subcutaneous Golimumab in Patients With Active Nonradiographic Axial Spondyloarthritis.Arthritis Rheumatol Oct;67(10): doi: /art

32 LECZENIE SPONDYLOARTROPATII OSIOWEJ NIERADIOLOGICZNEJ 97 z nich otrzymywało golimumab w dawce 50mg 1 x w miesiącu przez 16 tygodni a 100 z nich otrzymywało w tym okresie placebo. Po 16 tygodniach leczenia częstość działań niepożądanych nie różniła się istotnie w obu grupach. Sieper J, van der Heijde D, Dougados M.:. A Randomized, Double-Blind, Placebo- Controlled, Sixteen-Week Study of Subcutaneous Golimumab in Patients With Active Nonradiographic Axial Spondyloarthritis.Arthritis Rheumatol Oct;67(10): doi: /art

33 LECZENIE SPONDYLOARTROPATII OSIOWEJ NIERADIOLOGICZNEJ Po 16 tygodniach leczenia odpowiedź ASAS 20 osiągnęło istotnie więcej pacjentów w grupie otrzymującej golimumab w porównaniu z grupą stosującą placebo (71,1% versus 40,0%; P < 0,0001). Po 16 tygodniach leczenia odpowiedź ASAS 40 osiągnęło istotnie więcej pacjentów w grupie otrzymującej golimumab w porównaniu z grupą stosującą placebo (56.7% versus 23.0%; P < 0,0001). Sieper J, van der Heijde D, Dougados M.:. A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Sixteen-Week Study of Subcutaneous Golimumab in Patients With Active Nonradiographic Axial Spondyloarthritis.Arthritis Rheumatol. 2015Oct;67(10): doi: /art

34 LECZENIE SPONDYLOARTROPATII OSIOWEJ NIERADIOLOGICZNEJ Dougados i wsp. potwierdzili skuteczność etanerceptu we wczesnej nieradiologicznej spondyloartropatii. Do badania włączono pacjentów spełniających kryteria ASAS i nie spełniających kryteriów nowojorskich zmodyfikowanych. Dougados M, van der Heijde D, Sieper J: Symptomatic efficacy of etanercept and its effects on objective signs of inflammation in early nonradiographic axial spondyloarthritis: a multicenter, randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Arthritis Rheumatol Aug;66(8):

35 LECZENIE SPONDYLOARTROPATII OSIOWEJ NIERADIOLOGICZNEJ Po 12 tygodniach leczenia istotnie więcej pacjentów leczonych etanerceptem osiągnęło odpowiedź ASAS 40 w porównaniu z pacjentami stosującymi placebo. ( 34 ze 105 [32%] versus 17 ze 108 [16%]; P = 0,006). Dougados M, van der Heijde D, Sieper J: Symptomatic efficacy of etanercept and its effects on objective signs of inflammation in early nonradiographic axial spondyloarthritis: a multicenter, randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Arthritis Rheumatol Aug;66(8):

36