ZMĘCZENIE I PRZETRENOWANIE A UKŁAD NERWOWY
|
|
- Roman Żurek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ZMĘCZENIE I PRZETRENOWANIE A UKŁAD NERWOWY Prof. Roger M. Enoka Department of Integrative Physiology University of Colorado Boulder, CO, USA Wprowadzenie Termin zmęczenie mięśniowe (ang. muscle fatigue) jest używany do określenia różnych stanów mięśnia, począwszy od osłabienia aktywności ruchowej do wyczuwania wyraźnego zmęczenia i słabości fizycznej towarzyszącym chorobom neurologicznym. Od czasów włoskiego fizjologa Angelo Mosso ( ) wiadomo, że zmęczenie mięśni określane jest przez dwa zjawiska: spadek maksymalnej siły mięśni i wzrost odczuć związanych utrzymywaniem skurczu. W związku z tym, większość fizjologów starało się zrozumieć zmęczenie mięśniowe poprzez badanie zmian, jakie zachodzą na drodze pomiędzy mózgiem i mięśniem, i które limitują różne rodzaje aktywności fizycznej. Dwa najczęściej używane wskaźniki do określenia ilościowego zmęczenia mięśni u ludzi to spadek wartości maksymalnego momentu lub maksymalnej mocy grupy mięśniowej, która ją generuje. Maksymalny moment lub moc są porównywane przed i po wykonaniu pracy (ćwiczenia), przy czym zmniejszenie ich wartości jest wskaźnikiem zmęczenia; im większy spadek, tym bardziej zmęczone mięśnie. Maksymalny moment mięśniowy może być mierzony podczas skurczów izometrycznych lub dynamicznych, natomiast moc mięśni może być określona tylko podczas ruchów. Zmęczenie wynikające z wpływu innych czynników powinno być interpretowane z ostrożnością. Dla przykładu, starsi dorośli są mniej podatni na zmęczenie niż młodzi dorośli biorąc pod uwagę zmniejszenie maksymalnego momentu podczas skurczów izometrycznych, podczas gdy są bardziej podatni na zmęczenie podczas skurczów anizotropowych. Aby zmniejszyć podatność na zmęczenie (ang. fatigability) podczas treningu należy tak dobrać ćwiczenia, aby charakter zastosowanych obciążeń był podobny do wysiłku startowego. Chociaż podatność mięśni na zmęczenia będzie miała wpływ na zakres wytrzymałości, dwie wielkości dostarczają różnych informacji o funkcji mięśni, grupa mięśni i procesy fizjologiczne. Dla przykładu, mięśnie ramienia, ręki i nogi podczas skurczu izometrycznego przy 1
2 50% maksymalnej wartości siły, spadek maksymalnego momentu (podatności na zmęczenie) pod koniec aktywności nie miał wpływu na czas trwania wytrzymałości podczas skurczu. Ponadto, procesy fizjologiczne określające podatność na zmęczenie są różne dla różnych mięśni i mogą być różne dla różnych osób. Pobudzenie mięśni i ich czynność skurczowa Jednym z najbardziej znaczących wniosków z tysięcy badan naukowych dotyczących zmęczenia mięśni jest to, ze przyczyna zmęczenia mięśni zależy od typu wykonywanej aktywności fizycznej. Oznacza to, że nie istnieje pojedyncza przyczyna zmęczenia mięśni. W celu zidentyfikowania przyczyn osłabienia, które wywołują zmęczenie w różnych warunkach fizjologowie często porównują integralność sygnału aktywacji wysyłany przez układ nerwowy do mięśni (aktywacja mięśniowa) z czynnością skurczową włókien mięśniowych w różnych warunkach. Mosso pierwotnie dokonał rozróżnienia pomiędzy zmęczeniem mózgu i zmęczeniem mięśni. Ostatnio jednak fizjologowie opisując źródła zmęczenia wskazują na mechanizmy ośrodkowe i obwodowe lub inaczej nerwowe i mięśniowe Powszechnie stosowaną metodą rozróżnienia pomiędzy błędna aktywacja mięśnia i osłabieniem czynności skurczowej jest porównanie maksymalnej siły mięśniowej, która dana osoba może generować podczas skurczu dowolnego (ang. maximal voluntary contraction) z maksymalną siłą wywołana za pomocą stymulacji elektrycznej. Gdy mięsień pobudzony jest sztucznie przez stymulacje elektryczna, sygnał elektryczny działa na zakończenia nerwowe w mięśniu i siła wytwarzana przez mięsień jest niezależna od czynności mózgu i zależy tylko od rzeczywistej do zdolności generowania mięśnia. Stosunek maksymalnej siły osiągniętej podczas dowolnego skurczu do wywołanej przez stymulacje elektryczna jest miarą znaną jako pobudzenie dowolne, które określa, jaka część siły w mięśniu może być generowana przez układ nerwowy. Kiedy dowolne pobudzenie jest bliskie 100%, podatność mięśni na zmęczenie (męczliwość) przypisywana jest osłabieniu procesów fizjologicznych, które ograniczają czynność skurczową. Chodzi tu o procesy wpływające na zdolność włókien mięśniowych do wytwarzania siły lub mocy. Zmiany, które występują podczas wykonywania ćwiczeń osłabiają czynność skurczową i obejmują: (1) zmniejszoną podaż glukozy i glikogenu; (2) zmiany w ilości niektórych jonów 2
3 (K +, Na +, Ca 2+ i Cl ); (3) rozwój kwasicy (spadek ph); (4) hipoksję (niedobór tlenu); (5) akumulację reaktywnych form tlenu (stres oksydacyjny); i (6) uszkodzenie mięśni. Podatność na zmęczenie występująca podczas wysiłków składających się z częstych i silnych skurczów jest powodowana głównie przez mechanizmy upośledzające funkcję skurczową. Natomiast, zmęczenie doświadczane podczas wysiłków, które trwają przez dłuższy czas jest spowodowane rożnymi kombinacjami upośledzenia funkcji skurczu i niedostatecznego pobudzenia mięśnia przez układ nerwowy. Deficyt pobudzenia Jednym ze sposobów, w jaki układ nerwowy przyczynia się do zmęczenia mięśniowego jest niedostarczenie odpowiedniego sygnału pobudzającego, który uruchomiłby cały potencjał siłowy mięśnia. Zjawisko to określone jest jako deficyt pobudzenia, który wyrażony jest jako procent maksymalnego pobudzenia dowolnego. Deficyt pobudzenia zaobserwowany jest w różnych warunkach np.: 1. Grupy mięśniowe nawet przy braku zmęczenia, trudno jest osiągnąć maksymalny poziom pobudzenia dowolnego niektórych mięśni (np. mięśni podudzia). Kiedy mięśnie te zaangażowane są do intensywnego wysiłku, niemożliwe staje się utrzymanie poziomu aktywności, co pociąga za sobą stopniowy wzrost deficytu pobudzenia i obniżenie siły wytwarzanej przez mięśnie. 2. Czas trwania ćwiczenia: Podczas maksymalnego skurczu izometrycznego trwającego ok. 2 min, siła maksymalna spada o 70% na końcu skurczu, ale poziom aktywacji dowolnej zmniejsza się o jedynie 20%. Natomiast, utrzymanie izometrycznego skurczu z siłą o założonej wartości 15% siły maksymalnej przez 43 min powoduje 40% spadek siły maksymalnej i 30% spadek pobudzenia dowolnego. Wyniki te wskazują, że znaczna część zmęczenia obserwowana na końcu tego długiego skurczu była spowodowana deficytem pobudzenia. Na przykład, zmniejszenie maksymalnej siły mięśni prostujących 3
4 kolano (quadriceps femoris) po przebiegnięciu 30 km było związane z wartością deficytu pobudzenia (nastąpił spadek pobudzenia dowolnego). 3. Hipertermia Siła maksymalna uzyskiwana przez mięśnie prostujące kolano podczas wysiłku na cykloergometrze, przy 60% maksymalnego zużycia tlenu przez 60 min, była podobna podczas wykonywania tego ćwiczenia w warunkach normalnych (18 C) i w wysokiej temperaturze (40 C). Zdolność do utrzymania siły maksymalnej podczas 2-min skurczu była niższa po wysiłku w warunkach wysokiej temperatury w gorącym środowisku, a podatność na zmęczenie spowodowana była deficytem pobudzenia (spadek pobudzenia dowolnego). 4. Podaż glukozy: Siła maksymalna prostowników kolana po wysiłku na cykloergometrze przy 60% maksymalnego zużycia tlenu (200 W, 90 obr/min) przez 3 godziny była podobna podczas wykonywania ćwiczenia z suplementacją glukozą i bez (placebo). Badani, którzy otrzymali napoje placebo) po 3 godziny jazdy wykazywali hypoglikemię i oraz ograniczoną zdolność utrzymywania siły maksymalnej podczas 2-min skurczu izometrycznego. Większą podatność na zmęczenie wykazywali badani, którzy nie otrzymali glukozy, co spowodowane było większym deficytem pobudzenia (spadek pobudzenia dowolnego). Niski poziom glukozy krwi podczas testów z placebo prawdopodobne ograniczył czynność mózgu, co sugeruje, że suplementacja glukozą jest korzystna podczas długotrwałych wysiłków. 5. Ćwiczenia plyometryczne: Siła, generowana przez mięsień w odpowiedzi na stymulację elektryczną zależy od częstotliwości impulsów. Ćwiczenia wywołujące zmęczenie mogą selektywnie obniżać siłową odpowiedź mięśnia na bodźce o różnych częstotliwościach. Gdy wywoływana siła jest zmniejszona przy niskich częstotliwościach stymulacji, to jest określona jako niska częstotliwość zmęczenia. Ćwiczenia plyometryczne (np. odbijanie, skoki, podskoki), które obejmują aktywność mięśniowych cykli rozciąganie-skurcz, produkują zmęczenie niskoczęstotliwościowe częstotliwości, która jest silnie skorelowane z aktywacji deficytu. 4
5 Fizjolodzy używają różnorodnych technik do badania układu nerwowego i identyfikacji źródeł deficytu pobudzenia. Ich wysiłki skupiają się na ogół na wyjściu z mózgu, aktywności rdzenia kręgowego oraz informacji sensorycznej odbieranej z kończyn. Jednym z przykładów strategii eksperymentalnych jest porównanie zmian, które zachodzą podczas wywoływania zmęczenia, gdy badany przyciąga sztywną przeszkodę w porównaniu do obciążenia tych samych mięśni poprzez utrzymywanie ciężaru tym samym momentem sił. W literaturze fizjoterapii te dwa rodzaje obciążenia są określane odpowiednio jako zamknięty i otwarty łańcuch kinematyczny ćwiczeń. Zamknięty łańcuch kinematyczny wymaga od badanego kontroli siły, z jaka działają przez kończyny, natomiast w otwartym łańcuchu kinetycznym konieczna jest kontrola położenia kończyny. Sterowanie położeniem (otwarty łańcuch kinematyczny) jest trudniejsze niż utrzymywanie stałej siły. Czas utrzymania jest więc mniejszy, kiedy zadanie wymaga kontroli położenia. Mimo, że mięśnie rozwijają ten sam moment w dwóch różnych warunkach dostosowanie układu nerwowego pojawia się dużo szybciej podczas kontrolowania położenia i jest spowodowane raczej zmianami zachodzącymi w rdzeniu kręgowym a nie w mózgu. W związku z tym jednym ze sposobów, który może stymulować układ nerwowy podczas jest włączenie ćwiczeń, które wymagają kontroli położenia, co jest strategią używaną w pewnych ćwiczeniach rehabilitacyjnych. Te eksperymentalne obserwacje wskazują, że podatność na zmęczenie doświadczana w pewnych warunkach może być związana z deficytem pobudzenia, który odzwierciedla spadek zdolności układu nerwowy do wykorzystywania pełnego potencjału mięśni. Postrzeganie zmęczenia Poza wytwarzaniem sygnału pobudzenia wysyłanego z rdzenia kręgowego do mięśnia, przepływ informacji w układzie nerwowym powoduje powstanie wrażenia o pojawieniu się zmęczenia. Dwa główne źródła informacji odpowiedzialne za pojawienie się tego odczucia to sygnały sensoryczne, które pojawiają się zaangażowanych mięśniach w działanie i sygnały 5
6 wysyłane z mózgu do rdzenia kręgowego. Sygnały czuciowe z kończyn informują ośrodkowy układ nerwowy o zmianach właściwości mechanicznych i stanie metaboliczny mięśni. Ponieważ mięśnie zużywają energię, aby wykonać pracę, utrzymujące się pobudzenie związane ze skurczami wywołującym zmęczenie zmienia warunki metaboliczne i pobudza receptory czuciowe informujące ośrodkowy układ nerwowy o zachodzących zmianach. Sygnały zwrotne obniżają pobudliwość komórek nerwowych rdzenia kręgowego, powiadamiają układ sercowo-naczyniowy o potrzebie wzrostu podaży tlenu i potrzebie usunięcia metabolitów oraz dostarczają sygnał do ośrodków mózgowych, odpowiedzialnych za odczuwanie wrażenia zmęczenia. Postrzeganie zmęczenia odbywa się w mózgu i opiera się na integracji sygnałów czuciowych z kończyn z kopia wychodzących sygnałów sterujących. Kiedy mózg generuje sygnał sterujący, który jest przekazywany do rdzenia kręgowego, mózg zachowuje kopię, tak, aby rozpoznać, czego należy się spodziewać przy wykonaniu danego ruchu. Kopia sygnału sterowania nazywana jest wyładowaniem następczym (corollary dis charge). Sygnały wyładowania następczego wraz z sygnałami sprzężenia zwrotnego czuciowego są wykorzystywane do oceny odczuwanego zmęczenia. Ocena odczuwanego zmęczenia to pewnego rodzaju skala samooceny, w której dana osoba wykonująca ćwiczenie ocenia intensywność czynności na skali od lekka do bardzo, bardzo ciężka. Wzrost oceny odczuwanego zmęczenia podczas skurczy wywołujących zmęczenie wiąże się ze wzrostem wysiłku wymaganego do wykonania danego ćwiczenia. Wzrasta on bardziej gwałtownie, gdy ćwiczenie jest wykonywane w środowisku wysokich temperatur, gdy spada ilość tlenu w powietrzu oraz gdy danej osobie podaje się napój placebo zamiast suplementów węglowodanowych (glukozy). Gdy zawodnik uczestniczy w zawodach, których celem jest osiągnięcie minimalnego czasu, wówczas prawdopodobnie, wydatek energii jest kontrolowany odczuciami związanymi z odczuwaniem zmęczenia. Zachowanie takie nazywane jest strategią pacingu. Podczas zawodów zawodnik ma za zadanie wytworzenie możliwie maksymalnej mocy nie przekraczając jednak progu, który wyzwala mechanizmy zmęczenia ograniczającego osiąganie pożądanego wyniku. Na percepcję zmęczenia ma również wpływ stan psychiczny zawodnika, związany z oczekiwaniami (poczuciem pewności siebie), podnieceniem, poziomem motywacji i nastrojem. 6
7 Najmocniejsze dowody wskazujące na znaczenie czynników psychologicznych pochodzą z badań nad zmęczeniem w różnych warunkach klinicznych. Dla przykładu, jednym z najbardziej osłabiających symptomów stwardnienia rozsianego, jest zmęczenie doświadczane przez pacjentów. Na podstawie kwestionariusza oceny odczucia zmęczenia stwierdzono, że pacjenci zgłaszali większe zmęczenie w porównaniu z grupą kontrolną złożoną z ludzi zdrowych. Było to w umiarkowany sposób związane z siłą mięśni dłoni oraz wartością spadku siły podczas skurczu maksymalnego (podatność na zmęczenie). Jednakże poczucie zmęczenia u tych osobników było znacznie silniej związane z kombinacją siły mięśniowej dłoni i wynikami uzyskanymi dla wskaźnika depresji. Przypuszcza się, że obniżenie poziomu depresji może redukować poziom zmęczenia u osób cierpiących na stwardnienie rozsiane, zatem prawdopodobnie może to mieć również miejsce u zawodników na poziomie wyczynowym. Niektóre dowody wskazują, że takie czynniki psychologiczne, jak motywacja, oczekiwania i lęk mogą mieć wpływ na postrzeganie zmęczenia przez sportowców. Osoba o wysokim poziomie motywacji może np. poprawić czas w konkurencjach wytrzymałościowych, zapewne z powodu tłumienia poziomu postrzeganego wysiłku lub wzrostu poziomu tolerancji wysiłku bez nadmiernych konsekwencji. W podobny sposób wzrost pewności siebie może ograniczać tempo wzrostu odczuwanego zmęczenia i poprawiać wydolność ograniczoną przez odczuwanie zmęczenia. Podsumowanie Zmęczenie jest symptomem ograniczającym sprawność fizyczną. Istnieją dwa główne czynniki, które mogą ograniczać wynik sportowy. Są to spadek generowanej siły lub mocy (podatności na zmęczenie) i wzrost poziomu postrzeganego zmęczenia. Chociaż praktyka wskazuje, że zmęczenie jest zjawiskiem zachodzącym głownie na poziomie mięśniowym, to rola układu nerwowego może być równie istotna i w niektórych przypadkach limituje uzyskanie wyniku sportowego. Wiedza o mechanizmach fizjologicznych ograniczających sprawność fizyczną w różnych warunkach może posłużyć do optymalizacji planów treningowych. Tekst przetłumaczyła: Dr. Krystyna Gielo-Perczak Department of Biomedical Engineering 7
8 University of Connecticut Storrs, CT, USA 8
Wysiłek krótkotrwały o wysokiej intensywności Wyczerpanie substratów energetycznych:
Zmęczenie Zmęczenie jako jednorodne zjawisko biologiczne o jednym podłożu i jednym mechanizmie rozwoju nie istnieje. Zmęczeniem nie jest! Zmęczenie po dniu ciężkiej pracy Zmęczenie wielogodzinną rozmową
Bardziej szczegółowoInstytut Sportu. Biochemiczne wskaźniki przetrenowania. Zakład Biochemii. mgr Konrad Witek
Instytut Sportu Zakład Biochemii Biochemiczne wskaźniki przetrenowania Przetrenowanie (overtraining)- długotrwałe pogorszenie się dyspozycji sportowej zawodnika, na skutek kumulowania się skutków stosowania
Bardziej szczegółowoZastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych
Zastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych Kasper Czech Zakład Psychologii Klinicznej i Sądowej Uniwersytet Śląski Definicja metody Biofeedback Metoda umożliwiająca zmianę wybranych
Bardziej szczegółowoFizjologia, biochemia
50 Fizjologia, biochemia sportu Krioterapia powoduje lepszą krążeniową i metaboliczną tolerancję oraz opóźnia narastanie zmęczenia w trakcie wykonywania pracy mięśniowej przez zawodników sportów wytrzymałościowych.
Bardziej szczegółowoPSYCHO-HORMONALNE PRZEJAWY PRZETRENOWANIA U WYCZYNOWYCH SPORTOWCÓW. dr Zbigniew Obmiński Instytut Sportu Zakład Endokrynologii
PSYCHO-HORMONALNE PRZEJAWY PRZETRENOWANIA U WYCZYNOWYCH SPORTOWCÓW dr Zbigniew Obmiński Instytut Sportu Zakład Endokrynologii Chroniczne zmęczenie - objaw choroby lub przepracowania u zdrowych osób Zmęczenie
Bardziej szczegółowoINŻYNIERIA REHABILITACYJNA Materiały dydaktyczne 3
INŻYNIERIA REHABILITACYJNA Materiały dydaktyczne 3 ZAOPATRZENIE ORTOTYCZNE Ortozą nazywamy każde urządzenie kompensujące dysfunkcję układu senso-motorycznego (Wooldrige 1972) Ortoza jest urządzeniem techniczny,
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego
Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy
Bardziej szczegółowoVibramoov. neurorehabilitacja chodu przy użyciu zogniskowanej wibracji
Vibramoov neurorehabilitacja chodu przy użyciu zogniskowanej wibracji VIBRAMOOV PRZEPROWADZA PACJENTA PRZEZ CAŁY PROCES REHABILITACJI Dzięki zaawansowanym, zróżnicowanym protokołom Vibramoov, terapeuci
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoOpracowała: K. Komisarz
Opracowała: K. Komisarz EEG ElektroEncefaloGraf - aparat do pomiaru fal mózgowych i oceny pracy mózgu. BIOFEEDBACK - z ang. biologiczne sprzężenie zwrotne (dostarczanie człowiekowi informacji zwrotnej
Bardziej szczegółowoLaboratorium z Biomechatroniki
Wydział: Mechaniczny Technologiczny Kierunek: Grupa dziekańska: Semestr: pierwszy Dzień laboratorium: Godzina: Laboratorium z Biomechatroniki Ćwiczenie 4 Test goniometryczny (wahadło Wartenberga). . CEL
Bardziej szczegółowozmęczenie Fizjologia człowieka
zmęczenie Fizjologia człowieka Zmęczenie definicje: Stan organizmu, rozwijający się w czasie wykonywania pracy fizycznej lub umysłowej, charakteryzujący się zmniejszeniem zdolności do pracy, nasileniem
Bardziej szczegółowoZdolności KOMPLEKSOWE ZWINNOŚĆ
Zdolności KOMPLEKSOWE Zwinność i Szybkość ZWINNOŚĆ umożliwia wykonywanie złożonych pod względem koordynacyjnym aktów ruchowych, szybkie przestawianie się z jednych ściśle skoordynowanych ruchów na inne
Bardziej szczegółowoBądź aktywny fizycznie!!!
Bądź aktywny fizycznie!!! Aktywność fizyczna RUCH jest potrzebny każdemu człowiekowi. Regularne ćwiczenia wpływają na dobre samopoczucie i lepsze funkcjonowanie organizmu. Korzyści z systematycznej
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA KIERUNKOWE.
ZAGADNIENIA KIERUNKOWE www.ams.wroclaw.pl Trening personalny Trener personalny Kulturystyka Sporty siłowe Trening motoryczny Zajęcia funkcjonalne Wysiłek fizyczny Zmęczenie Zakwasy; glikogen TRENING PERSONALNY
Bardziej szczegółowoMAREK FOSTIAK. Trening siły i jego wpływ na poziom wyników w biegach średnich i długich.
MAREK FOSTIAK Trening siły i jego wpływ na poziom wyników w biegach średnich i długich. Trening ukierunkowany na rozwój możliwości siłowych: spełnia funkcję zapobiegawczą przed kontuzjami stanowi podstawę
Bardziej szczegółowo-Trening Personalny : -Trener Personalny: -Kulturystyka: -Sporty siłowe: -Trening motoryczny: -Zajęcia funkcjonalne: -Wysiłek fizyczny : -Zmęczenie:
-Trening Personalny : -Trener Personalny: -Kulturystyka: -Sporty siłowe: -Trening motoryczny: -Zajęcia funkcjonalne: -Wysiłek fizyczny : -Zmęczenie: -Zakwaszenie: -Glikogen: Trening personalny: Indywidualnie
Bardziej szczegółowoStreszczenie projektu badawczego
Streszczenie projektu badawczego Dotyczy umowy nr 2014.030/40/BP/DWM Określenie wartości predykcyjnej całkowitej masy hemoglobiny w ocenie wydolności fizycznej zawodników dyscyplin wytrzymałościowych Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoROLA UKŁADU KOSTNO STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO W PROCESIE PRACY
Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł II Foliogram 8 ROLA UKŁADU KOSTNO STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO W PROCESIE PRACY FIZJOLOGIA PRACY to nauka, która bada: podstawowe procesy fizjologiczne, które zachodzą w układzie
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich
ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2 TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoEEG Biofeedback. Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu
EEG Biofeedback Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu EEG Biofeedback to skuteczna metoda terapeutyczna zwiększająca skuteczność funkcjonowania
Bardziej szczegółowoPo co rehabilitacja w chorobie Alzheimera?
Po co rehabilitacja w chorobie Alzheimera? Dr n. med. Marek Walusiak specjalista fizjoterapii Ruch jest bardzo ważnym elementem leczenia. Niewielki, systematyczny wysiłek może dać bardzo dużo. 30-45 minut
Bardziej szczegółowoTrening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów Siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra
Bardziej szczegółowoCzym jest ruch? Życie polega na ruchu i ruch jest jego istotą (Schopenhauer) Ruch jest życiem, a życie jest ruchem (Senger)
Wysiłek fizyczny Czym jest ruch? Życie polega na ruchu i ruch jest jego istotą (Schopenhauer) Ruch jest życiem, a życie jest ruchem (Senger) Rodzaje wysiłku fizycznego: ograniczony, uogólniony, krótkotrwały,
Bardziej szczegółowoPrzydatność najprostszych wskaźników fizjologicznych. w ocenie wytrenowania zawodnika.
Przydatność najprostszych wskaźników fizjologicznych w ocenie wytrenowania zawodnika. Przemysław Kubala Wykres orientacyjnych wartości tętna i stref pracy w zależności od wieku. W oparciu o ten wykres
Bardziej szczegółowoĆwiczenia w autokorektorze
Ćwiczenia w autokorektorze W proponowanej metodyce terapii uwzględniliśmy wytyczne i zalecenia opracowane przez SOSORT. 1 - najważniejszym elementem kinezyterapii skolioz są ćwiczenia czynne prowadzące
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie motoryczne do jazdy na nartach. mgr Jakub Saniewski
Przygotowanie motoryczne do jazdy na nartach. mgr Jakub Saniewski Cechy motoryczne człowieka Szybkość: polega na przemieszczaniu fragmentów ciała, lub też całego ciała w jak najkrótszym czasie, a zatem
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowoWspieranie ogólnego rozwoju młodzieży poprzez dobór ćwiczeń
Wspieranie ogólnego rozwoju młodzieży poprzez dobór ćwiczeń Konferencja metodyczno-szkoleniowa Wielkopolskiego Stowarzyszenia Sportowego i Zakładu Teorii Sportu AWF Poznań dr hab. Adam Kawczyński Ogólny
Bardziej szczegółowoDieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT
Dieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT Odżywianie oparte na tłuszczach jest coraz częściej stosowane w sportach wytrzymałościowych. Jakie korzyści płyną ze wzrostu spożycia lipidów i kiedy można stosować taką
Bardziej szczegółowoTrener Marcin Węglewski ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ
ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ Na optymalne przygotowanie zawodników do wysiłku meczowego składa się wiele czynników. Jednym z nich jest dobrze przeprowadzona rozgrzewka. (Chmura 2001) Definicja
Bardziej szczegółowoObciąŜenie treningowe wyraŝa wysiłek wykonywany przez sportowca w
WYKŁAD III Struktura obciąŝeń treningowych Aby kierować treningiem sportowym naleŝy poznać relację pomiędzy przyczynami, a skutkami, pomiędzy treningiem, a jego efektami. Przez wiele lat trenerzy i teoretycy
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra
Bardziej szczegółowoTrening plyometryczny piłkarzy. na etapie szkolenia specjalnego. Zbigniew Jastrzębski
Trening plyometryczny piłkarzy na etapie szkolenia specjalnego Zbigniew Jastrzębski Piłka nożna jest grą, która stawia coraz większe wymagania w zakresie przygotowania motorycznego. Około 40-50 lat temu
Bardziej szczegółowoSiła absolutna / siła bezwzględna - to maksymalna siła jaką jest w stanie osiągnąć dany zawodnik bez względu na jego masę ciała.
Siła mięśniowa - to cecha charakteryzująca możliwości układu ruchu, definiowana jako: Zdolność do pokonywania oporu zewnętrznego lub przeciwdzałania mu kosztem wysiłku mięśniowego lub jest to wypadkowy
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda
Bardziej szczegółowoŹródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska
Źródła energii dla mięśni mgr. Joanna Misiorowska Skąd ta energia? Skurcz włókna mięśniowego wymaga nakładu energii w postaci ATP W zależności od czasu pracy mięśni, ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł
Bardziej szczegółowoOMEGA TEST BADANIE PROFILU KWASÓW TŁUSZCZOWYCH
BADANIE PROFILU KWASÓW TŁUSZCZOWYCH Organizm człowieka zbudowany jest z około 10 bilionów komórek. To od ich stanu zależy nasze zdrowie i samopoczucie. Kluczem do prawidłowego funkcjonowania każdej komórki
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie motoryczne w treningu dzieci i młodzieży
Przygotowanie motoryczne w treningu dzieci i młodzieży Michał Wilk Katedra Teorii i Praktyki Sportu AWF Katowice Wilk Sport Team Etapy szkolenia sportowego 0 1 2 3 4 Przedwstępny Wszechstronny Ukierunkowany
Bardziej szczegółowoRuch zwiększa recykling komórkowy Natura i wychowanie
Wiadomości naukowe o chorobie Huntingtona. Prostym językiem. Napisane przez naukowców. Dla globalnej społeczności HD. Ruch zwiększa recykling komórkowy Ćwiczenia potęgują recykling komórkowy u myszy. Czy
Bardziej szczegółowoPlan i program Kursu Instruktorów Rekreacji Ruchowej część ogólna
Plan i program Kursu Instruktorów Rekreacji Ruchowej część ogólna Lp. Przedmiot Prowadzący Ilość godzin 1 Anatomia dr Jarosław Domaradzki 8 2 Antropomotoryka dr Marek Konefał 8 3 Teoria sportu Mgr Leszek
Bardziej szczegółowoPozytywny wpływ aktywności fizycznej na psychikę człowieka
Pozytywny wpływ aktywności fizycznej na psychikę człowieka ZDROWIE Obecna definicja zdrowia przyjęta przez Światową Organizację Zdrowia jest następująca: zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby czy
Bardziej szczegółowowykłady 30, ćwiczenia - 60 wykłady 20, ćwiczenia - 40 Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta
Lp. Element Opis 1 Nazwa Fizjologia Wysiłku Fizycznego I, II 2 Typ obowiązkowy 3 Instytut Nauk o Zdrowiu 4 Kod PPWSZ F_03 Kierunek, kierunek: Fizjoterapia 5 specjalność, specjalność: poziom i profil poziom
Bardziej szczegółowoSubiektywne objawy zmęczenia. Zmęczenie. Ból mięśni. Objawy obiektywne 2016-04-07
Zmęczenie to mechanizm obronny, chroniący przed załamaniem funkcji fizjologicznych (wyczerpaniem) Subiektywne objawy zmęczenia bóle mięśni, uczucie osłabienia i wyczerpania, duszność, senność, nudności,
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 14.03.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoPrzedmowa do wydania czwartego prof. Brian Neville / 11. Fragmenty przedmowy do wydania drugiego dr Mary D. Sheridan / 13
Spis treści Przedmowa do wydania czwartego prof. Brian Neville / 11 Fragmenty przedmowy do wydania drugiego dr Mary D. Sheridan / 13 Wstęp / 15 Podziękowania / 21 R OZDZIAŁ 1 Obraz kliniczny a leczenie
Bardziej szczegółowoMózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA
Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA Podziały Patofizjologiczna: spastyczność, atetoza, ataksja, atonia, drżenie Topograficzna: monoplegia, paraplegia, hemiplegia,
Bardziej szczegółowoNeurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska
Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy
Bardziej szczegółowoBIOMECHANIKA RUCHÓW BALISTYCZNYCH
BIOMECHANIKA RUCHÓW BALISTYCZNYCH Jan Gajewski Akademia Trenerska 2010 1 RUCHY BALISTYCZNE szybkie ruchy sterowane ante factum według wyuczonego stereotypu ruchowego. Zaliczamy do nich rzuty, skoki, kopnięcia,
Bardziej szczegółowoCzłowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.
RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na
Bardziej szczegółowoSzafy, garderoby, zabudowy wnęk Rydułtowy ul. Bema 3 Turza Śląska ul.. Bogumińska 21 tel./fax (032) 451-41-29
Odżywianie w konkurencjach wytrzymałościowych..część 2 Odżywianie jest nieodłącznym elementem procesu treningowego. Pozostałe elementy to trening i regeneracja. Wszystkie te elementy są jednakowo ważne
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka. Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr. Stacjonarne studia I stopnia. Rok akademicki 2018/2019
Fizjologia człowieka Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr Stacjonarne studia I stopnia Rok akademicki 2018/2019 Tematyka ćwiczeń: 1. Podstawy elektrofizjologii komórek. Sprawy organizacyjne. Pojęcie pobudliwości
Bardziej szczegółowoPROGRAM KSZTAŁCENIA INSTRUKTORÓW
PROGRAM KSZTAŁCENIA INSTRUKTORÓW w dyscyplinie UNIHOKEJ Toruński Związek Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej Lipiec 2014 l. Cele i zadania; - zapoznanie uczestników z teoretycznymi, metodycznymi i
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Bardziej szczegółowoSTAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE
STAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE DIAGNOZA TRUDNOŚCI NOWATORSKIE NARZĘDZIA - neuromodulacja (EEG Biofeedback), - neuroobrazowanie (EEG/QEEG), - rehabilitacja funkcji poznawczych (FORBRAIN), - diagnostyka i
Bardziej szczegółowoZastosowanie treningu plajometrycznego w piłce nożnej
Zastosowanie treningu plajometrycznego w piłce nożnej Prezentacja wykonana na potrzeby Szkoły Trenerów PZPN Autor Piotr Kwiatkowski Plajometryka - definicje Plajometryka jest rodzajem (ćwiczenia) treningu
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 08.05.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoAKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA. Jadwiga Wolszakiewicz. Regularna aktywność fizyczna korzystnie wpływa na funkcje seksualne między innymi
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA Jadwiga Wolszakiewicz Klinika Rehabilitacji Kardiologicznej i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej Instytut Kardiologii w Warszawie Zdrowie seksualne jest odzwierciedleniem
Bardziej szczegółowoBTL -4000 Smart & Premium Elektroterapia Nowe rodzaje prądów. BTL -4000 Smart & Premium. Nowe rodzaje prądów
BTL -4000 Smart & Premium Elektroterapia 1. Prąd Kotz`a średniej częstotliwości, bipolarny. Prąd Kotz`a jest jednym z grupy prądów, z których pochodzi rosyjska stymulacja, stąd prąd Kotz`a może być również
Bardziej szczegółowoMożliwości fizyczne i psychomotoryczne starszych pracowników w aspekcie dostosowania stanowisk pracy dla populacji starszych pracowników
Możliwości fizyczne i psychomotoryczne starszych pracowników w aspekcie dostosowania stanowisk pracy dla populacji starszych pracowników Danuta Roman-Liu Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe u pracowników
Bardziej szczegółowoŻabno, dnia r.
Żabno, dnia 07.03.2014r. EUROPEJSKI DZIEŃ LOGOPEDY PPPP W TARNOWIE, FILIA ŻABNO NIEDOSŁUCH LUB GŁUCHOTA UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ALALIA ALALIA PROLONGATA NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI AFAZJA (DYZFAZJA)
Bardziej szczegółowoZadania opiekuna podczas wykonywania ćwiczeń z pacjentem:
Jednostka dydaktyczna 3: Ćwiczenia ogólne Zadania opiekuna podczas wykonywania ćwiczeń z pacjentem: Wyjaśnij pacjentowi przebieg ćwiczeń. Ustal dzienny / tygodniowy plan ćwiczeń. Ustal specyfikę ćwiczeń.
Bardziej szczegółowoWIBROTERAPIA DLA SENIORA
WIBROTERAPIA DLA SENIORA Coraz mniejsza siła mięśniowa i osłabione napięcie ograniczają Twoją sprawność? Chcesz zmniejszyć ryzyko upadków? Walczysz z osteoporozą? Rehabilitujesz się po udarze mózgu? Zacznij
Bardziej szczegółowoMechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory
Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Iinformacja o intensywności bodźca: 1. Kodowanie intensywności bodźca (we włóknie nerwowym czuciowym) odbywa się za pomocą zmian częstotliwość
Bardziej szczegółowow kontekście percepcji p zmysłów
Układ nerwowy człowieka w kontekście percepcji p zmysłów Układ nerwowy dzieli się ę na ośrodkowy i obwodowy. Do układu nerwowego ośrodkowego zalicza się mózgowie (mózg, móżdżek i pień mózgu) oraz rdzeń
Bardziej szczegółowoCO WARUNKUJE SIŁĘ, MOC I WYTRZYMAŁOŚĆ MIĘŚNI
CO WARUNKUJE SIŁĘ, MOC I WYTRZYMAŁOŚĆ MIĘŚNI SZKIELETOWYCH CZŁOWIEKA? Jerzy A. Żołądź Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Zakład Fizjologii Mięśni Siła mięśni szkieletowych, ich moc i wytrzymałość
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoOcena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007
W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów
Bardziej szczegółowoTRENING MISTRZOSTWA OSOBISTEGO KURS INSTRUKTORA SPORTOWEGO
TRENING MISTRZOSTWA OSOBISTEGO KURS INSTRUKTORA SPORTOWEGO Jan Przewoźnik TRENING MISTRZOSTWA OSOBISTEGO ODNOWA, ODDECH, RELAKSACJA, WIZUALIZACJA SKALA HOLMESA RAHE A Test poziomu stresu TECHNIKI ODDYCHANIA
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoSprawność fizyczna uczniów Gimnazjum im. K. I. Gałczyńskiego w Płochocinie
Sprawność fizyczna uczniów Gimnazjum im. K. I. Gałczyńskiego w Płochocinie Sprawność fizyczna Sprawność fizyczna umiejętność rozwiązywania przez człowieka zadań ruchowych lub zdolność do efektywnego i
Bardziej szczegółowoROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna EPIDEMIOLOGIA DYSFUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z NF1 Dysfunkcje poznawcze
Bardziej szczegółowoUmiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel
Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel OGÓLNE Umiejętność, które wykorzystujemy we wszelkiego typu działaniach SAMOREGULACJI
Bardziej szczegółowoKarta Opisu Przedmiotu
Politechnika Opolska Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Specjalność Forma studiów Semestr studiów Fizjoterapia Praktyczny Studia pierwszego
Bardziej szczegółowoŚmierć mózgu. Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM
Śmierć mózgu Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM Proces śmierci Przerwanie czynności neurologicznych OUN Zatrzymanie czynności serca Zatrzymanie czynności oddechowej Śmierć
Bardziej szczegółowoBiomechanika kliniczna
Dariusz Wiesław B Jaszczyk Biomechanika kliniczna podręcznik d la studentów m edycyny i fizjoterapii Dr hab. n. biol. Janusz Wiesław B łas lc Zyk liomechanika kliniczna podręcznik dla studentów m edycyny
Bardziej szczegółowoSIŁA 2015-04-15. Rodzaje skurczów mięśni: SKURCZ IZOTONICZNY ZDOLNOŚĆ KONDYCYJNA
SIŁA ZDOLNOŚĆ KONDYCYJNA Rodzaje skurczów mięśni: skurcz izotoniczny wiąże się ze zmianą długości mięśnia przy stałym poziomie napięcia mięśniowego. Występuje gdy mięsień może się skracać, ale nie generuje
Bardziej szczegółowoMasaż. Warianty usługi: estetyka.luxmed.pl
Masaż Masaż polega na manualnym ucisku ciała w celu redukcji napięcia mięśni, eliminacji bóli kręgosłupa oraz dolegliwości pochodzenia okołostawowego. Masaż relaksacyjny skutecznie redukuje poziom stresu
Bardziej szczegółowoWCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ
WCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ Wrocław, 5 kwietnia 2008 I. WCZESNA INTERWENCJA 1. CELE 2. KORZYŚCI II. MODEL OPIEKI NAD MAŁYMI DZIEĆMI Z ZABURZENIAMI
Bardziej szczegółowoOCENA SPRAWNOŚCI I CECH MOTORYCZNYCH STUDENTÓW POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ W OPARCIU O POMIARY MAKSYMALNYCH MOMENTÓW SIŁ MIĘŚNIOWYCH KOŃCZYNY DOLNEJ
Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 1/2007 183 Ewelina ŚCIBSKA, Robert PYREK, Koło Naukowe Biomechaniki przy Katedrze Mechaniki Stosowanej, Politechniki Śląskiej w Gliwicach Agata GUZIK, Jacek JURKOJĆ,
Bardziej szczegółowoDIETETYKA W SPORCIE I ODNOWIE BIOLOGICZNEJ
OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Umiejscowienie w obszarach kształcenia: studia podyplomowe w zakresie Dietetyki w sporcie i odnowie biologicznej lokują się w obszarze nauk medycznych nauk o zdrowiu i nauk o kulturze
Bardziej szczegółowoStruktura rzeczowa treningu sportowego
Selekcja sportowa Struktura rzeczowa treningu sportowego zbiór informacji o zawodniku, planowanie, kształtowanie sprawności motorycznej, kształtowanie techniki, kształtowanie taktyki, przygotowanie psychiczne
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Prozopagnozja. wrażenie sensoryczne a percepcja. wrażenia sensoryczne i percepcja
Plan wykładu (1) rozróżnienie wrażeń sensorycznych i percepcji Psychologia procesów poznawczych: percepcja, język, myślenie wrażenie sensoryczne a percepcja W 3 dr Łukasz Michalczyk (2) wprowadzenie do
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA SPORTU WYDZIAŁ WYCHOWANIE FIZYCZNE Studia stacjonarne II stopnia I rok/2semestr. Tematyka ćwiczeń:
FIZJOLOGIA SPORTU WYDZIAŁ WYCHOWANIE FIZYCZNE Studia stacjonarne II stopnia I rok/2semestr Tematyka ćwiczeń: 1. Metody oceny kosztu energetycznego pracy mięśniowej. Metabolizm głównych substratów energetycznych
Bardziej szczegółowoOPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA W ODNIESIENIU DO MODUŁÓW ŻYWIENIE W SPORCIE
Podstawy żywienia w sporcie Antropometria Pracownia dietetyczna I, II Fizjologia sportu Wybrane zagadnienia z metabolizmu wysiłku Diagnostyka laboratoryjna w sporcie Genetyka dietetyce i sporcie Żywienie
Bardziej szczegółowoTkanka mięśniowa. Bogdan Walkowiak. Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka. 7 listopada 2014 Biofizyka 1
Wykład 5 Tkanka mięśniowa Bogdan Walkowiak Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka 7 listopada 2014 Biofizyka 1 Trzy typy mięśni Mięśnie szkieletowe (Poprzecznie prążkowane)
Bardziej szczegółowoModuł 2: Czym jest odżywianie sportowe? HERBALIFE24
Moduł 2: Czym jest odżywianie sportowe? HERBALIFE24 Czym jest odżywianie sportowe? Witaj w module 2! W tym module omówimy szczegółowo odżywianie sportowe, proces metabolizmu i pory, w jakich należy spożywać
Bardziej szczegółowoRola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej. dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska
Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska Rehabilitacja medyczna Rehabilitacja medyczna to dziedzina medycyny
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA do egzaminu dyplomowego na kierunku fizjoterapia w WyŜszej Szkole Planowania Strategicznego w Dąbrowie Górniczej
ZAGADNIENIA do egzaminu dyplomowego na kierunku fizjoterapia w WyŜszej Szkole Planowania Strategicznego w Dąbrowie Górniczej 1. Miejsce fizjoterapii w rehabilitacji medycznej 2. Związek rehabilitacji z
Bardziej szczegółowoKATEDRA SPORTU PARAOLIMPIJSKIEGO
WYDZIAŁ NAUK O SPORCIE KATEDRA SPORTU PARAOLIMPIJSKIEGO STRUKTURA KATEDRA SPORTU PARAOLIMPIJSKIEGO Zakład Treningu w Sportach Osób Niepełnosprawnych Zespół Odnowy Biologicznej Zakład Treningu w Sportach
Bardziej szczegółowoZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów
ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCIKIES Podręcznik dla studentów Pod redakcją dr n. med. Bożeny Czarkowskiej-Pączek prof. dr. hab. n. med. Jacka
Bardziej szczegółowoW zdrowym ciele zdrowy duch
W zdrowym ciele zdrowy duch "Ruch może zastąpić niemal każdy lek, ale żaden lek nie zastąpi ruchu Wojciech Oczko-nadworny lekarz Stefana Batorego Można wyróżnić aktywność fizyczną podejmowaną: w czasie
Bardziej szczegółowoDziękuję za pełen pakiet informacji!
Dziękuję za pełen pakiet informacji! 1. Stan zdrowia jest u Ciebie w porządku, z tego co piszesz nie widać żadnych przeciwwskazań do uprawiania sportu na tym poziomie, jaki nas interesuje. Jako trener
Bardziej szczegółowodr inż. Piotr Kowalski, CIOP-PIB Wprowadzenie
PRACOW NIA DRGAŃ M ECH ANICZ NY CH Wyniki badań pilotażowych wybranych funkcji fizjologicznych i psychomotorycznych pracownika poddanego ekspozycji na niskoczęstotliwościowe drgania o działaniu ogólnym
Bardziej szczegółowoBudowanie skutecznego zespołu przez product managera
Budowanie skutecznego zespołu przez product managera Na czym polega specyfika zespołu kierowanego przez product managera? Grupa jako system Jednostki Struktura grupy wielkość normy model interakcji role
Bardziej szczegółowoSOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
SOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ Metoda EEG-biofeedback znalazła również zastosowanie w leczeniu pacjentów z padaczką lekooporną. W treningach EEG-biofeedback uczestniczą także osoby,
Bardziej szczegółowo