2. REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "2. REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI"

Transkrypt

1 2. REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI Reakcje utleniania i redukcji zwane także procesami redoks charakteryzują się tym, że w czasie ich przebiegu następuje wymiana elektronowa między substratami reakcji. Oddawanie elektronów zwane jest reakcją utleniania, a przyjmowanie to reakcja redukcji. Atom bądź jon przyjmujący elektrony to utleniacz, zaś atom bądź jon oddający elektrony to reduktor. Przyjmując elektrony atomy bądź jony redukują się (zmniejszają swój stopień utlenienia), zaś oddając utleniają się (zwiększają swój stopień utlenienia). W reakcji może brać udział kilka utleniaczy lub reduktorów, lecz zawsze suma elektronów pobranych musi być równa sumie elektronów oddanych. Tabela. 2.1.Typowe utleniacze i reduktory Utleniacze (substancje, które w procesach redoks przyjmują elektrony) aktywne niemetale w stanie wolnym pierwiastki elektroujemne: F 2, O 2, O 3, Cl 2, Br 2... kationy wodorowe H + (H 3 O + ) z kwasów Reduktory (substancje, które w procesach redoks oddają elektrony) aktywne metale w stanie wolnym pierwiastki elektrododatnie: Na, K, Mg, Ca, Ba, Fe, Zn... wodór w stanie wolnym H o 2, mniej aktywne nieutleniających */ niemetale np. węgiel C o, siarka S o kationy metali na wyższym stopniu utlenienia: Fe 3+, Ni 3+, Sn 4+, Cu 2+, Hg aniony, zawierające atomy na wyższych stopniach utlenienia: NO 3ˉ, MnO 4ˉ, Cr 2 O 72ˉ, CrO 42ˉ... kationy metali na niższym stopniu utlenienia: Fe 2+, Ni 2+, Sn 2+, Cu +, Hg +... aniony, zawierające atomy na niższych stopniach utlenienia: Iˉ, Brˉ, Clˉ, S 2ˉ, SO 32ˉ C 2 O 42ˉ... */ kwasami nieutleniającymi zwyczajowo nazywa się te kwasy, w których w reakcjach redoks elektrony przyjmują kationy wodorowe zgodnie z reakcją 2H + + 2e "H 2 # Do kwasów utleniających zalicza się te kwasy, w których w reakcjach redoks elektrony przyjmują aniony reszt kwasowych np. HNO 3, H 2 SO 4 stęż. Dobierając współczynniki w równaniach reakcji utleniania i redukcji należy kierować się następującymi zasadami: atomy pierwiastków w stanie wolnym mają stopień utlenienia zero, suma stopni utlenienia atomów poszczególnych pierwiastków w cząsteczce związku chemicznego jest równa zero, 1

2 stopień utlenienia atomu tlenu w cząsteczkach związków chemicznych (z wyjątkiem nadtlenków i fluorku tlenu, OF 2 ) wynosi II, stopień utlenienia wodoru (z wyjątkiem wodorków metali) wynosi I, do opisu stopni utlenienia atomów poszczególnych pierwiastków stosuje się cyfry rzymskie, ładunki jonów oznacza się cyframi arabskimi, suma stopni utlenienia atomów poszczególnych pierwiastków w jonie jest równa ładunkowi tego jonu. Przykład: 2KI + Cl 2 2KCl + I 2 jonowo: 2K + + 2I + Cl 2 2K + + 2Cl + I 2 po uproszczeniu: : 2I + Cl 2 2Cl + I 2 Z powyższego zapisu wynika, że kationy potasu nie brały udziału w reakcji. Aniony jodkowe oddały swe elektrony (utleniły się), a chlor przyjął elektrony (zredukował się). Zapisujemy to za pomocą tzw. reakcji połówkowych: 2I 2e Cl 2 + 2e I 2 reakcja utleniania 2Cl reakcja redukcji W przykładzie tym aniony jodkowe (I ) są reduktorem, a chlor (Cl 2 ) jest utleniaczem. Specyfika procesów utleniania i redukcji wymusza specjalny sposób doboru współczynników stechiometrycznych tego typu reakcji: za pomocą stopni utlenienia lub ładunków jonów rzeczywiście znajdujących się w roztworach. Tok postępowania oparty na stopniach utleniania atomów poszczególnych pierwiastków jest następujący: 1. wskazanie w schemacie równania reakcji atomów zmieniających stopień utlenienia, 2. zapisanie schematu równania reakcji w postaci jonowej uwzględniającej jedynie jony biorące udział w reakcji, 3. zapisanie równań reakcji połówkowych, 4. sporządzenie bilansu elektronowego pamiętając że: suma elektronów pobranych = suma elektronów oddanych, 2

3 5. przeniesienie współczynników doschematu równania zapisanego w postaci jonowej, 6. zsumowanie ładunków po obu stronach schematu równania jonowego, 7. uzupełnienie schematu równania jonami H + lub OH w celu wyrównania ładunku po obu stronach równania, 8. przeniesienie współczynników stechiometrycznych z równania jonowego do cząsteczkowego, 9. zbilansowanie jonów lub cząsteczek nie biorących udziału w procesie redoks. Przykład: Za pomocą równań reakcji połówkowych, dobierz środowisko reakcji oraz współczynniki stechiometryczne poniższego procesu. KMnO 4 + KCl +... MnSO 4 + Cl Ad.1. VII -I II 0 KMnO 4 + KCl +... MnSO 4 + Cl Pamiętając, że stopień utlenienia tlenu jest II, a potasu I (I grupa układu okresowego), sumujemy: 1 (I) + x + 4 (-II) = 0 stąd x = VII Oznacza to, że przed reakcją mangan jest na stopniu utlenienia VII. Po reakcji jon manganu jest związany z jonem siarczanowym (VI) o ładunku 2-, zatem jon manganu ma ładunek 2+. Jest to równocześnie stopień utlenienia manganu w MnSO 4. Chlor, przed reakcją jest na stopniu utlenienia I (ładunek jonu - ), a po reakcji na stopniu 0. Ad.2. Zapis schematu równania reakcji w formie jonowej: MnO 4 + Cl +... Mn 2+ + Cl Ad 3. Równania reakcji połówkowych: 3

4 VII II Mn + 5e Mn (a) -I 0 2Cl 2e Cl 2 (b) Ad.4. Jeśli suma elektronów pobranych ma być równa sumie elektronów oddanych to równanie (a) należy pomnożyć przez 2, a (b) przez 5 wówczas: VII II 2 Mn + 5e Mn -I 0 5 2Cl 2e Cl 2 VII -I II 0 2Mn + 10Cl 2Mn + 5Cl 2 Ad. 5. Współczynniki z równań reakcji połówkowych należy przenieść do schematu równania reakcji jonowej czyli: 2MnO Cl Mn Cl Ad.6. W powyższym równaniu suma ładunków jonów po lewej stronie to: 2 ( 1) + 10 ( 1)= 12, a po prawej: 2 (+2) = +4. Po lewej stronie jest zatem niedomiar ładunków dodatnich. Ad. 7. Niedomiar ładunków dodatnich należy skompensować dodając 16 moli jonów H +. Jony te w połączeniu z tlenem z anionu manganianowego(vii) utworzą (po stronie produktów) 8 moli wody. 2MnO Cl + 16H + 2Mn Cl 2 + 8H 2 O Ad.8. Współczynniki z równania jonowego należy przenieść do schematu równania cząsteczkowego otrzymując: 2KMnO KCl MnSO 4 + 5Cl 2 + 8H 2 O

5 Ad.9. Jony H + można dodać w postaci kwasu siarkowego(vi), więc po stronie produktów pojawia się siarczan(vi) potasu. 2KMnO KCl + 8H 2 SO 4 2MnSO 4 + 5Cl 2 + 8H 2 O + 6K 2 SO 4 W omawianej reakcji utleniaczem jest anion manganianowy(vii), a reduktorem aniony chlorkowe. Przedstawiony powyżej sposób doboru środowiska reakcji i jej współczynników stechiometrycznych wykorzystuje stopnie utlenienia atomów poszczególnych pierwiastków. Jednak zarówno metale jak i niemetale na wyższych stopniach utlenienia zazwyczaj występują w postaci anionów tlenowych takich jak: MnO 4 (mangan na VII stopniu utlenienia), NO 3 (azot na V stopniu utlenienia), Cr 2 O 7 2 (chrom na VI stopniu utlenienia). Tak więc dobierając współczynniki w równaniach reakcji redox można posłużyć się ładunkami jonów realnie istniejących w roztworach. Wówczas sposób postępowania jest następujący: 1. wskazanie w schemacie równania reakcji atomów zmieniających stopień utlenienia, 2. zapisanie schematu równania reakcji w postaci jonowej uwzględniającej jedynie jony biorące udział w reakcji, 3. zapisanie schematów reakcji połówkowych, 4. uzgodnienie atomów, bądź jonów poszczególnych pierwiastków w schematach reakcji połówkowych, 5. sporządzenie bilansu elektronowego pamiętając że: suma elektronów pobranych = suma elektronów oddanych, 6. przeniesienie współczynników stechiometrycznych z równania jonowego do cząsteczkowego i zbilansowanie jonów nie biorących udziału w procesie redoks. Przykład: Za pomocą równań reakcji połówkowych, dobierz środowisko reakcji oraz współczynniki stechiometryczne poniższego procesu. K 2 Cr 2 O 7 + SnCl 2 + HCl CrCl 3 + SnCl 4 + KCl + H 2 O Ad.1. 5

6 VI II III IV K 2 Cr 2 O 7 + SnCl 2 + HCl CrCl 3 + SnCl 4 + KCl + H 2 O W powyższym procesie stopień utlenienia zmieniają atomy chromu i cyny. Atomy cyny są na stopniu utlenienia odpowiednio II i IV - w roztworze występują jako jony Sn 2+ i Sn 4+. Atomy chromu przed reakcją, w K 2 Cr 2 O 7 są na stopniu utlenienia VI i w roztworze występują w postaci jonów Cr 2 O 7 2. Cr(III) w roztworze (po stronie produktów) występuje w postaci jonów Cr 3+. Ad.2. Zapis w formie jonowej: Cr 2 O Sn Cr 3+ + Sn Ad.3. Schematy równań reakcji połówkowych: 2 Cr 2 O 7 2Cr 3+ Sn 2+ Sn 4+ Ad W schemiacie Cr 2 O 7 2Cr 3+ nie zgadza się liczba atomów tlenu. Po lewej stronie jest ich 7, a po prawej nie ma żadnego. Należy więc dopisać je do prawej strony w postaci 7 moli wody, aby nie zmieniły swego stopnia utlenienia. 2- Cr 2 O 7 2Cr H 2 O (a) Sn 2+ Sn 4+ (b) Teraz do lewej strony schematu (a) równania połównowego należy dopisać 14 jonów H +. 2 Cr 2 O 7 + 8H + 2Cr H 2 O Sn 2+ Sn 4+ Ad.5. Po uzgodnieniu sumy jonów poszczególnych pierwiastków należy uzgodnić ładunek po obu stronach równań połówkowych i zsumować je stronami. 6

7 1 Cr 2 O H + + 6e 2Cr H 2 O 3 Sn 2+ 2e Sn 4+ 2 Cr 2 O 7 + 3Sn H + 2Cr Sn H 2 O Ad.6. Przeniesienie współczynników do równania cząsteczkowego i uzgodnienie jonów nie biorących udziału w procesie redox. K 2 Cr 2 O 7 + 3SnCl HCl 2CrCl 3 + 3SnCl 4 + 2KCl + 7H 2 O Doświadczenie Do trzech ponumerowanych probówek wlać po 0,5 cm 3 roztworu manganianu(vii) potasu (KMnO 4 ). Do probówki 1 dodać ok. 1 cm 3 rozcieńczonego kwasu siarkowego(vi) (H 2 SO 4 ), do probówki 2 dodać ok. 1 cm 3 rozcieńczonej zasady sodowej (NaOH), a do probówki 3 dodać ok. 1 cm 3 wody. Następnie do każdej z probówek dodać krystaliczny azotan(iii) sodu (NaNO 2 ). Obserwacje i wnioski: W probówce 1 fioletowy roztwór odbarwił się, w probówce 2 fioletowy roztwór zmienił barwę na kolor zielony, w probówce 3 powstał brunatny osad. Odbarwienie roztworu w 1 probówce świadczy o redukcji jonów MnO 4 do bezbarwnych jonów Mn 2+. Zmiana barwy roztworu w probówce 2 świadczy o redukcji jonów MnO 4 do zielonych jonów MnO 4 2. Pojawienie się brunatnego osadu w probówce 3 świadczy o redukcji jonów MnO 4 do MnO 2. Schemat reakcji przebiegającej w probówce 1: jonowo: KMnO 4 + NaNO 2 + H 2 SO 4 MnSO 4 + NaNO 3 + K 2 SO 4 + H 2 O 7

8 MnO 4 + NO 2 + H + Mn 2+ + NO 3 + H 2 O VII II 2 Mn + 5e Mn III V 5 N 2e N VII III II V 2Mn + 5N 2Mn + 5N czyli: 2MnO 4 + 5NO 2 + 6H + 2Mn NO 3 + 3H 2 O 2KMnO 4 + 5NaNO 2 + 3H 2 SO 4 2MnSO 4 + 5NaNO 3 + K 2 SO 4 + 3H 2 O Schemat reakcji przebiegającej w probówce 2: KMnO 4 + NaNO 2 + NaOH K 2 MnO 4 + Na 2 MnO 4 + NaNO 3 + H 2 O jonowo: MnO 4 + NO 2 + OH MnO NO 3 + H 2 O VII VI 2 Mn + 1e Mn III V 1 N 2e N VII III VI V 2Mn + N 2Mn + N czyli: 2MnO 4 + NO 2 + 2OH 2MnO NO 3 + H 2 O 2KMnO 4 + NaNO 2 + 2NaOH K 2 MnO 4 + Na 2 MnO 4 + NaNO 3 + H 2 O Schemat reakcji przebiegającej w probówce 3: KMnO 4 + NaNO 2 + H 2 O MnO 2 + NaNO 3 + KOH jonowo: 8

9 MnO 4 + NO 2 + H 2 O MnO 2 + NO 3 + OH VII IV 2 Mn + 3e Mn III V 3 N 2e N VII III IV V 2Mn+ 3N 2Mn + 3N czyli: 2MnO 4 + 3NO 2 + H 2 O 2MnO 2 + 3NO 3 + 2OH 2KMnO 4 + 3NaNO 2 + H 2 O 2MnO 2 + 3NaNO 3 + 2KOH Podsumowując wyniki tych doświadczeń należy stwierdzić, że aniony manganianowe(vii) (MnO 4 ) mają najsilniejsze właściwości utleniające w środowisku kwaśnym (reakcja 5 elektronowa), słabsze w środowisku obojętnym (reakcja 3 elektronowa), a najsłabsze w środowisku zasadowym (reakcja 1 elektronowa). Ćwiczenia kontrolne 2.1. Uzupełnij poniższą tabelę wykonując eksperymenty w następujący sposób: do czystej probówki wlej około 1 cm 3 odczynnika 1, dodaj około 1 cm 3 rozcieńczonego kwasu siarkowego(vi) (jeśli jest to zalecone), a następnie około 1 cm 3 odczynnika 2. Zanotuj obserwacje. Zapisz równania przebiegających reakcji chemicznych. L.p. odczynnik 1 odczynnik 2 obserwacja równanie reakcji chemicznej 1. KI H 2 O 2 2. KI Fe 2 (SO 4 ) 3 3. KI CuSO 4 4. FeSO 4 I 2 w KI 5. Na 2 S 2 O 3 I 2 w KI 6. FeSO 4 * NaNO 2 9

10 7. SnCl 2 KMnO 4 8. FeSO 4 * 9. Na 2 SO 3 * KMnO 4 KMnO H 2 O 2 (30%) KMnO 4 */ należy zakwasić roztwór dodając kilka kropli rozcieńczonego H 2 SO Uzupełnij tabelę wykonując eksperymenty w następujący sposób: do czystej probówki wlej około 1 cm 3 roztworu wskazanego w kolumnie 2. a następnie włóż blaszkę metalu wskazanego w kolumnie 1. Zanotuj obserwacje. Zapisz równania przebiegających reakcji chemicznych. Uwaga: korzystając ze stężonych kwasów należy pracować w okularach ochronnych i pod wyciągiem. L.p. metal roztwór obserwacja równanie reakcji chemicznej 1. Zn HCl 2. Cu HCl Cu HNO 3 rozc. 4. Cu HNO 3 stęż. 5. Fe CuSO 4 6. Al CuCl 2 nas Za pomocą równań reakcji połówkowych dobrać współczynniki stechiometryczne w poniższych schematach reakcji redoks, wskazać utleniacz i reduktor: a. Al + HCl AlCl 3 + H 2 b. S + HNO 3 NO 2 + H 2 SO 4 + H 2 O 10

11 c. P + HNO 3 NO 2 + H 3 PO 4 + H 2 O d. I 2 + Na 2 S 2 O 3 Na 2 S 4 O 6 + NaI e. F 2 + H 2 O HF + O 2 f. P + HNO 3 + H 2 O H 3 PO 4 + NO g. Zn + Pb(NO 3 ) 2 Pb + Zn(NO 3 ) 2 h. Mg + HNO 3 Mg(NO 3 ) 2 + N 2 O + H 2 O i. I 2 + Cl 2 + H 2 O HIO 3 + HCl j. CaH 2 + H 2 O Ca(OH) 2 + H 2 k. F 2 O + H 2 O O 2 + HF l. H 2 S + O 2 SO 2 + H 2 O m. H 2 S + H 2 SO 3 S + H 2 O n. HClO 2 + SO 2 + H 2 O HCl + H 2 SO 4 o. HNO 3 + HI NO 2 + HIO 3 + H 2 O p. K 2 Cr 2 O 7 + KNO 2 + H 2 SO 4 Cr 2 (SO 4 ) 3 + KNO 3 + K 2 SO 4 + H 2 O q. Na 2 SO 3 + NaMnO 4 + NaOH Na 2 SO 4 + Na 2 MnO 4 + H 2 O r. CuS + HNO 3 Cu(NO 3 ) 2 + S + NO + H 2 O s. (NH 4 ) 2 SO 4 + HNO 3 NO 2 + H 2 SO 4 + H 2 O t. CrCl 3 + H 2 O 2 + NaOH Na 2 CrO 4 + NaCl + H 2 O u. KIO 3 + HI + H 2 SO 4 I 2 + K 2 SO 4 + H 2 O v. KMnO 4 + SO 2 + H 2 O MnO 2 + H 2 SO 4 + K 2 SO 4 w. FeSO 4 + KClO 3 + H 2 SO 4 Fe 2 (SO 4 ) 3 + KCl+ H 2 O x. HNO 3 + HI NO 2 + HIO 3 + H 2 O y. (NH 4 ) 2 SO 4 + HNO 3 N 2 + H 2 SO 4 + H 2 O z. NaNO 3 + Al + NaOH + H 2 O NH 3 + Na[Al(OH) 4 ] aa. H 2 SO 3 + Cl 2 + H 2 O H 2 SO 4 + HCl bb. As 2 S 3 + HNO 3 + H 2 O H 3 AsO 4 + H 2 SO 4 + NO cc. Cu 2 S + HNO 3 Cu(NO 3 ) 2 + NO + SO 2 + H 2 O dd. As 2 O 3 + HNO 3 + H 2 O H 3 AsO 4 + N 2 O 3 ee. AsH 3 + HNO 3 H 3 AsO 4 + NO 2 + H 2 O ff. HClO 3 + HCl Cl 2 + H 2 O gg. KClO 3 KClO 4 + KCl hh. HNO 2 HNO 3 + NO + H 2 O 11

12 ii. KOH + I 2 KI + KIO 3 + H 2 O 2.4. Za pomocą równań reakcji połówkowych uzupełnić schematy poniższych reakcji redoks, wskazać utleniacz i reduktor. Uwaga:... może oznaczać jeden lub kilka substratów bądź produktów reakcji. a. H 3 AsO 3 + HNO 3 rozc. H 3 AsO b. PH 3 + K 2 Cr 2 O 7 + H 2 SO 4 H 3 PO c. Br 2 + HClO HBrO d. K 2 S + KClO + H 2 SO 4 S + KCl +.. e. KI + KMnO 4 + H 2 SO 4 I 2 + MnSO 4 + f. HI + H 2 SO 4 I 2 + H 2 S +.. g. K 2 Cr 2 O 7 + Na 2 SO 3 + HCl CrCl 3 + K 2 SO h. KBrO 3 + KBr + H 2 SO 4 Br 2 + K 2 SO i. NaNO 3 + Zn + NaOH NH 3 + Na 2 ZnO Za pomocą równań reakcji połówkowych uzupełnic schematy poniższych reakcji redoks, wskazać utleniacz i reduktor. a. ClO + H 2 O 2 Cl + O 2 + H 2 O b. S SO 3 + H + S + H 2 O c. NO 2 + I + H + NO + I 2 + H 2 O d. MnO 4 + NO 2 + H 2 O MnO 2 + NO 3 + OH e. Fe 2+ + ClO 4 + H + Cl + Fe 3+ + H 2 O f. MnO 4 + C 2 O H + Mn 2+ + CO 2 + H 2 O g. MnO 4 + Fe 2+ + H + Mn 2+ + Fe 3+ + H 2 O h. Cu + NO 3 + H + Cu 2+ + NO + H 2 O 2 i. Ag + SO 4 + H + Ag + + SO 2 + H 2 O 2.6. Za pomocą równań reakcji połówkowych uzupełnic schematy poniższych reakcji redoks, wskazać utleniacz i reduktor. Uwaga:... może oznaczać jeden lub kilka substratów bądź produktów reakcji. 12

13 a. Bi 3+ + SnO Bi + SnO b. AsO 3 + I AsO I +... c. Cr Br CrO 4 + Br + H 2 O d. Br + Cr 2 O Cr 3+ + Br 2 +. e. BiO 3 + Mn Bi 3+ + MnO f. SO Cr 2 O SO 4 + Cr g. S 2 + MnO S + Mn h. Cr 3+ + BiO Cr 2 O 7 + Bi i. MnO 4 + Mn MnO j. NO 3 + Zn +.. NH 3 + [Zn(OH) 4 ] 2 k. Al + NO N 2 + AlO l. Sn 2+ + BrO 3 + Cl +.. SnCl Br +.. m. MnO 2 + ClO MnO 4 + Cl +.. n. Fe Cr 2 O Cr 3+ + Fe o. MnO 4 + NO MnO 4 + NO 3 + H 2 O 2 p. BrO + CrO Br + CrO q. AsH 3 + Au AsO 4 + Au +... r. HgS + Cl + NO HgCl NO + S s. Zn + NO NH 4 + Zn

Reakcje utleniania i redukcji

Reakcje utleniania i redukcji Reakcje utleniania i redukcji Reguły ustalania stopni utlenienia 1. Pierwiastki w stanie wolnym (nie związane z atomem (atomami) innego pierwiastka ma stopień utlenienia równy (zero) 0 ; 0 Cu; 0 H 2 ;

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 01/1 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii

Bardziej szczegółowo

Fragmenty Działu 7 z Tomu 1 REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI

Fragmenty Działu 7 z Tomu 1 REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI Fragmenty Działu 7 z Tomu 1 REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI Zadanie 726 (1 pkt.) V/2006/A1 Konfigurację elektronową atomu glinu w stanie podstawowym można przedstawić następująco: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p

Bardziej szczegółowo

W tej reakcji stopień utleniania żelaza wzrasta od 0 do III. Odwrotnie tlen zmniejszył stopień utlenienia z 0 na II.

W tej reakcji stopień utleniania żelaza wzrasta od 0 do III. Odwrotnie tlen zmniejszył stopień utlenienia z 0 na II. 8 Utlenianie i redukcja Początkowo termin utlenianie odnosił się do reakcji pierwiastków lub związków chemicznych z tlenem, a termin redukcja stosowano do określenia usunięcia tlenu ze związku. Później,

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.

Bardziej szczegółowo

************************************************************

************************************************************ As 2 S 3 + HNO 3 + H 2 O = H 3 AsO 4 + H 2 SO 4 + NO Zn + HNO 3 = Zn(NO 3 ) 2 + NH 4 NO 3 + H 2 O HClO 3 = ClO 2 + HClO 4 + H 2 O KNO 2 + KMnO 4 +? = KNO 3 + MnSO 4 +? Bi 2 S 3 + NO 3 = Bi 3+ + NO + S

Bardziej szczegółowo

Pierwiastek, który się utlenia jest reduktorem, natomiast pierwiastek, który się redukuje jest utleniaczem.

Pierwiastek, który się utlenia jest reduktorem, natomiast pierwiastek, który się redukuje jest utleniaczem. Równania redox - reakcje chemiczne, w których zachodzi jednocześnie utlenienie i redukcja pierwiastków chemicznych. Utlenienie proces, podczas którego pierwiastek ze stopnia niższego przechodzi na stopień

Bardziej szczegółowo

Ważne pojęcia. Stopień utlenienia. Utleniacz. Reduktor. Utlenianie (dezelektronacja)

Ważne pojęcia. Stopień utlenienia. Utleniacz. Reduktor. Utlenianie (dezelektronacja) Ważne pojęcia Stopień utlenienia Utleniacz Reduktor Utlenianie (dezelektronacja) Stopień utlenienia pierwiastka w dowolnym połączeniu chemicznym jest pojęciem umownym i określa ładunek, który istniałby

Bardziej szczegółowo

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH 1 REAKCJA CHEMICZNA: TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH REAKCJĄ CHEMICZNĄ NAZYWAMY PROCES, W WYNIKU KTÓREGO Z JEDNYCH SUBSTANCJI POWSTAJĄ NOWE (PRODUKTY) O INNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH NIŻ SUBSTANCJE WYJŚCIOWE (SUBSTRATY)

Bardziej szczegółowo

Materiał powtórzeniowy - reakcje utlenienia i redukcji (redox - redoks ) z przykładowymi zadaniami

Materiał powtórzeniowy - reakcje utlenienia i redukcji (redox - redoks ) z przykładowymi zadaniami Materiał powtórzeniowy - reakcje utlenienia i redukcji (redox - redoks ) z przykładowymi zadaniami I. Stopień utlenienia i reguły ustalania stopni utlenienia 1. Stopień utlenienia Stopień utlenienia pierwiastka

Bardziej szczegółowo

Problemy do samodzielnego rozwiązania

Problemy do samodzielnego rozwiązania Problemy do samodzielnego rozwiązania 1. Napisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej, uwzględniając w zapisie czy jest to dysocjacja mocnego elektrolitu, słabego elektrolitu, czy też dysocjacja

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 10. Szereg napięciowy metali

ĆWICZENIE 10. Szereg napięciowy metali ĆWICZENIE 10 Szereg napięciowy metali Szereg napięciowy metali (szereg elektrochemiczny, szereg aktywności metali) obrazuje tendencję metali do oddawania elektronów (ich zdolności redukujących) i tworzenia

Bardziej szczegółowo

Główne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks

Główne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks Główne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks 1. Która z próbek o takich samych masach zawiera najwięcej

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH PIERWIASTKÓW I ICH ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH PIERWIASTKÓW I ICH ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH PIERWIASTKÓW I ICH ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH PODZIAŁ ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH Tlenki (kwasowe, zasadowe, amfoteryczne, obojętne) Związki niemetali Kwasy (tlenowe, beztlenowe) Wodorotlenki

Bardziej szczegółowo

Związki nieorganiczne

Związki nieorganiczne strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,

Bardziej szczegółowo

Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks

Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Obliczenia stechiometryczne Podstawą

Bardziej szczegółowo

Zn + S ZnS Utleniacz:... Reduktor:...

Zn + S ZnS Utleniacz:... Reduktor:... Zadanie: 1 Spaliny wydostające się z rur wydechowych samochodów zawierają znaczne ilości tlenku węgla(ii) i tlenku azotu(ii). Gazy te są bardzo toksyczne i dlatego w aktualnie produkowanych samochodach

Bardziej szczegółowo

Stechiometria w roztworach. Woda jako rozpuszczalnik

Stechiometria w roztworach. Woda jako rozpuszczalnik Stechiometria w roztworach Woda jako rozpuszczalnik Właściwości wody - budowa cząsteczki kątowa - wiązania O-H O H kowalencyjne - cząsteczka polarna δ + H 2δ O 105 H δ + Rozpuszczanie + oddziaływanie polarnych

Bardziej szczegółowo

Nazwy pierwiastków: ...

Nazwy pierwiastków: ... Zadanie 1. [ 3 pkt.] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Atom pierwiastka X w reakcjach chemicznych może tworzyć jon zawierający 20

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Tlen. Występowanie i odmiany alotropowe Otrzymywanie tlenu Właściwości fizyczne i chemiczne Związki tlenu tlenki, nadtlenki i ponadtlenki

Tlen. Występowanie i odmiany alotropowe Otrzymywanie tlenu Właściwości fizyczne i chemiczne Związki tlenu tlenki, nadtlenki i ponadtlenki Tlen Występowanie i odmiany alotropowe Otrzymywanie tlenu Właściwości fizyczne i chemiczne Związki tlenu tlenki, nadtlenki i ponadtlenki Ogólna charakterystyka tlenowców Tlenowce: obejmują pierwiastki

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne, związki kompleksowe

Reakcje chemiczne, związki kompleksowe 201-11-15, związki kompleksowe Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1. Badanie wypierania wodoru z wody za pomocą metali

Ćwiczenie 1. Badanie wypierania wodoru z wody za pomocą metali VII. Reakcje utlenienia i redukcji Zagadnienia Szereg napięciowy metali Przewidywanie przebiegu reakcji w oparciu o szereg napięciowy Stopnie utlenienie Utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja Reakcje

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4 Sole 1. Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań: Sole to związki, które dysocjują w wodzie na kationy/aniony metali oraz kationy/ aniony reszt kwasowych. W temperaturze pokojowej mają stały/ ciekły stan skupienia

Bardziej szczegółowo

REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI

REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI WSTĘP TEORETYCZNY Jednym z możliwych kryteriów klasyfikacji reakcji chemicznych jest wymiana elektronów między reagentami. Reakcje zachodzące z wymianą elektronów między reagującymi

Bardziej szczegółowo

Pierwiastki bloku d w zadaniach maturalnych Zadanie 1. ( 3 pkt ) Zadanie 2. (4 pkt) Zadanie 3. (2 pkt) Zadanie 4. (2 pkt) Zadanie 5.

Pierwiastki bloku d w zadaniach maturalnych Zadanie 1. ( 3 pkt ) Zadanie 2. (4 pkt) Zadanie 3. (2 pkt) Zadanie 4. (2 pkt) Zadanie 5. Pierwiastki bloku d w zadaniach maturalnych Zadanie 1. (3 pkt) Uzupełnij podane równanie reakcji: dobierz odpowiednie środowisko oraz dobierz współczynniki, stosując metodę bilansu elektronowego. ClO 3

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia laboratoryjne 2

Ćwiczenia laboratoryjne 2 Ćwiczenia laboratoryjne 2 Ćwiczenie 5: Wytrącanie siarczków grupy II Uwaga: Ćwiczenie wykonać w dwóch zespołach (grupach). A. Przygotuj w oddzielnych probówkach niewielką ilość roztworów zawierających

Bardziej szczegółowo

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH Ćwiczenie 1. Reakcja rozkładu KMnO 4 - suche! probówki w statywie - palnik gazowy - łuczywo - uchwyt na probówkę - krystaliczny KMnO 4 (manganian(vii) potasu) Do suchej probówki

Bardziej szczegółowo

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014 VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:

Bardziej szczegółowo

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH Opracowanie: dr inż Krystyna Moskwa, dr hab. Barbara Stypuła, mgr Agnieszka Tąta Reakcje chemiczne to procesy, w czasie których substancje ulegają przemianom, prowadzącym do powstawania

Bardziej szczegółowo

Stechiometria w roztworach

Stechiometria w roztworach Stechiometria w roztworach Woda jako rozpuszczalnik Właściwości wody - budowa cząsteczki kątowa. k - wiązania O-H O H kowalencyjne. - cząsteczka polarna. δ H 2δ O 105 H δ Rozpuszczanie rozpuszczalnik (solvent)

Bardziej szczegółowo

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011 KOPKCh ETAP I 22.10.2010 r. Godz. 10.00-12.00 Zadanie 1 1. Jon Al 3+ zbudowany jest z 14 neutronów oraz z: a) 16 protonów i 13 elektronów b) 10 protonów i 13

Bardziej szczegółowo

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna

Bardziej szczegółowo

( liczba oddanych elektronów)

( liczba oddanych elektronów) Reakcje utleniania i redukcji (redoks) (Miareczkowanie manganometryczne) Spis treści 1 Wstęp 1.1 Definicje reakcji redoks 1.2 Przykłady reakcji redoks 1.2.1 Reakcje utleniania 1.2.2 Reakcje redukcji 1.3

Bardziej szczegółowo

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to... Karta pracy nr 73 Budowa i nazwy soli. 1. Porównaj wzory sumaryczne soli. FeCl 2 Al(NO 3 ) 3 K 2 CO 3 Cu 3 (PO 4 ) 2 K 2 SO 4 Ca(NO 3 ) 2 CaCO 3 KNO 3 PbSO 4 AlCl 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 Fe 2 (SO 4 ) 3 AlPO 4

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom rozszerzony

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom rozszerzony KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Chemia Poziom rozszerzony Listopad 01 W niniejszym schemacie oceniania zadań otwartych są prezentowane przykładowe poprawne odpowiedzi. W tego typu

Bardziej szczegółowo

Pierwiastki bloku d. Zadanie 1.

Pierwiastki bloku d. Zadanie 1. Zadanie 1. Zapisz równania reakcji tlenków chromu (II), (III), (VI) z kwasem solnym i zasadą sodową lub zaznacz, że reakcja nie zachodzi. Określ charakter chemiczny tlenków. Charakter chemiczny tlenków:

Bardziej szczegółowo

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Chemia Poziom podstawowy Listopad 03 W niniejszym schemacie oceniania zadań otwartych są prezentowane przykładowe poprawne odpowiedzi. W tego typu

Bardziej szczegółowo

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO 2006

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO 2006 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO 006 Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania

Bardziej szczegółowo

Piotr Chojnacki 1. Cel: Celem ćwiczenia jest wykrycie jonu Cl -- za pomocą reakcji charakterystycznych.

Piotr Chojnacki 1. Cel: Celem ćwiczenia jest wykrycie jonu Cl -- za pomocą reakcji charakterystycznych. SPRAWOZDANIE: REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH ANIONÓW. Imię Nazwisko Klasa Data Uwagi prowadzącego 1.Wykrywanie obecności jonu chlorkowego Cl - : Cel: Celem ćwiczenia jest wykrycie jonu Cl -- za pomocą

Bardziej szczegółowo

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje szkolne I stopień

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje szkolne I stopień POUFNE Pieczątka szkoły 9 listopada 2015 r. Imię Czas pracy 60 minut Nazwisko KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 Eliminacje szkolne I stopień Informacje: 1. Przeczytaj uważnie

Bardziej szczegółowo

Kuratorium Oświaty w Lublinie

Kuratorium Oświaty w Lublinie Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 KOD UCZNIA ETAP OKRĘGOWY Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed

Bardziej szczegółowo

Arkusz zadań dla I roku Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Chemia II (semestr II)

Arkusz zadań dla I roku Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Chemia II (semestr II) Arkusz zadań dla I roku Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Chemia II (semestr II) Reakcje w roztworach 1. Jaką objętość 20% roztworu kwasu solnego (o gęstości ρ = 1,10 g/cm 3 ) należy dodać do

Bardziej szczegółowo

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wspólnicy spółka jawna, Kraków 0 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA Poziom rozszerzony Zadanie Odpowiedzi Uwagi. za poprawne uzupełnienie wiersza tabeli: Wartości

Bardziej szczegółowo

KWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to:

KWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to: KWASY I WODOROTLENKI 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to: 1. kwas siarkowy (IV), kwas siarkowy (VI), kwas azotowy, 2. kwas siarkowy (VI), kwas siarkowy (IV), kwas azotowy (V), 3. kwas siarkowodorowy,

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczenia WŁAŚCIWOŚCI WYBRANYCH ANIONÓW.

Instrukcja do ćwiczenia WŁAŚCIWOŚCI WYBRANYCH ANIONÓW. Instrukcja do ćwiczenia WŁAŚCIWOŚCI WYBRANYCH ANIONÓW. CHEMIA ANIONÓW W ROZTWORACH WODNYCH Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami chemicznymi wybranych anionów pierwiastków I oraz II okresu

Bardziej szczegółowo

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu Etap III (wojewódzki) Materiały dla nauczycieli Rozwiązania zadań

Bardziej szczegółowo

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać

Bardziej szczegółowo

BUDOWA ATOMU 1. Wymień 3 korzyści płynące z zastosowania pierwiastków promieniotwórczych. 2. Dokończ reakcję i nazwij powstałe pierwiastki:

BUDOWA ATOMU 1. Wymień 3 korzyści płynące z zastosowania pierwiastków promieniotwórczych. 2. Dokończ reakcję i nazwij powstałe pierwiastki: BUDOWA ATOMU 1. Wymień 3 korzyści płynące z zastosowania pierwiastków promieniotwórczych. 2. Dokończ reakcję i nazwij powstałe pierwiastki: 235 4 92 U + 2 He 198. 79 Au + ß - 3. Spośród atomów wybierz

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom rozszerzony

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom rozszerzony KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Chemia Poziom rozszerzony Listopad 2014 W niniejszym schemacie oceniania zadań otwartych są prezentowane przykładowe poprawne odpowiedzi. W tego typu

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM PODSTAWOWY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM PODSTAWOWY ODPOWIEDZI I SEMAT PUNKTOWANIA POZIOM PODSTAWOWY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW POUFNE Pieczątka szkoły 16 styczeń 2010 r. Kod ucznia Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Imię Wpisać po rozkodowaniu pracy Czas pracy 90 minut Nazwisko KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY

Bardziej szczegółowo

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne z poleceniem (nie na temat)

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Próbny egzamin maturalny z chemii 00r. ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach.

Bardziej szczegółowo

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II 1. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neuronów zawartych w następujących atomach: a), b) 2. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neutronów zawartych w

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne z poleceniem

Bardziej szczegółowo

PRACA KONTROLNA Z CHEMII NR 1 - Semestr I 1. (6 pkt) - Krótko napisz, jak rozumiesz następujące pojęcia: a/ liczba atomowa, b/ nuklid, c/ pierwiastek d/ dualizm korpuskularno- falowy e/promieniotwórczość

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Próbny egzamin maturalny z chemii 0r. ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach.

Bardziej szczegółowo

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY Próbny egzamin maturalny z chemii OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE do dwiczenia nr 7 Analiza jakościowa anionów I-VI grupy analitycznej oraz mieszaniny anionów I-VI grupy analitycznej.

SPRAWOZDANIE do dwiczenia nr 7 Analiza jakościowa anionów I-VI grupy analitycznej oraz mieszaniny anionów I-VI grupy analitycznej. Obserwacje Imię i nazwisko:. Data:.. Kierunek studiów i nr grupy:.. próby:. Analiza systematyczna anionów* SPRAWOZDANIE 7 1. AgNO 3 Odczynnik/ środowisko Jony Cl Br I SCN [Fe(CN) 6 ] 4 [Fe(CN) 6 ] 3 2.

Bardziej szczegółowo

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY KOD UCZNIA MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu 1 marca 2018 r. Etap III (wojewódzki) Wypełnia Wojewódzka

Bardziej szczegółowo

Elektrochemia i reakcje redoks

Elektrochemia i reakcje redoks Do doświadczeń stosować suche szkło i sprzęt laboratoryjny. Po użyciu szkło i sprzęt laboratoryjny należy wstępnie opłukać, a po zakończonych eksperymentach dokładnie umyć (przy użyciu detergentów) i pozostawić

Bardziej szczegółowo

TEST SPRAWDZAJĄCY Z CHEMII

TEST SPRAWDZAJĄCY Z CHEMII TEST SPRAWDZAJĄCY Z CHEMII Test przeznaczony jest dla uczniów szkół średnich. Zadania zawarte w teście obejmują obszerny zakres wiadomości z chemii, które ujęte są w podstawach programowych. Większa część

Bardziej szczegółowo

Reakcje utleniania i redukcji

Reakcje utleniania i redukcji Reakcje utleniania i redukcji Stopień utlenienia Stopniem utlenienia pierwiastka, wchodzącego w skład określonej substancji, nazywamy liczbę dodatnich lub ujemnych ładunków elementarnych, jakie przypisalibyśmy

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Próbny egzamin maturalny z chemii 0r. ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach.

Bardziej szczegółowo

Chemia Grudzień Styczeń

Chemia Grudzień Styczeń Chemia Grudzień Styczeń Klasa VII IV. Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych 1. Wiązania kowalencyjne 2. Wiązania jonowe 3. Wpływ rodzaju wiązania na właściwości substancji 4. Elektroujemność

Bardziej szczegółowo

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH Opracowanie: dr hab. Barbara Stypuła, dr inż. Krystyna Moskwa, mgr Agnieszka Tąta Związki nieorganiczne dzieli się najczęściej na: - tlenki - wodorki - wodorotlenki

Bardziej szczegółowo

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW Chemia analityczna jest działem chemii zajmującym się ustalaniem składu jakościowego i ilościowego badanych substancji chemicznych. Analiza jakościowa bada

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. I. Gęstość propanu w warunkach normalnych wynosi II. Jeżeli stężenie procentowe nasyconego roztworu pewnej

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy KRYTERIA CENIANIA DPWIEDZI Próbna Matura z PERNEM Chemia Poziom podstawowy Listopad 2012 W niniejszym schemacie oceniania zadań otwartych są prezentowane przykładowe poprawne odpowiedzi. W tego typu ch

Bardziej szczegółowo

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać

Bardziej szczegółowo

I 2 + H 2 S 2 HI + S Wielkością charakteryzującą właściwości redoksowe jest potencjał redoksowy E dany wzorem Nernsta. red

I 2 + H 2 S 2 HI + S Wielkością charakteryzującą właściwości redoksowe jest potencjał redoksowy E dany wzorem Nernsta. red 7. REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI Reakcje redoksowe są to takie reakcje chemiczne, podczas których następuje zmiana stopni utlenienia atomów lub jonów w wyniku wymiany elektronów. Wymiana elektronów zachodzi

Bardziej szczegółowo

Dysocjacja elektrolityczna, przewodność elektryczna roztworów

Dysocjacja elektrolityczna, przewodność elektryczna roztworów tester woda destylowana tester Ćwiczenie 1a woda wodociągowa tester 5% roztwór cukru tester 0,1 M HCl tester 0,1 M CH 3 COOH tester 0,1 M tester 0,1 M NH 4 OH tester 0,1 M NaCl Dysocjacja elektrolityczna,

Bardziej szczegółowo

Przykładowy zestaw zadań z chemii Odpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy

Przykładowy zestaw zadań z chemii Odpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM PODSTAWOWY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.

Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów. 2 Zadanie 1. [1 pkt] Pewien pierwiastek X tworzy cząsteczki X 2. Stwierdzono, że cząsteczki te mogą mieć różne masy cząsteczkowe. Wyjaśnij, dlaczego cząsteczki o tym samym wzorze mogą mieć różne masy cząsteczkowe.

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY Pieczątka szkoły Kod ucznia Liczba punktów WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 15.11.2017 R. 1. Test konkursowy zawiera 26 zadań. Są to zadania zamknięte i otwarte.

Bardziej szczegółowo

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu Etap I (szkolny) Materiały dla nauczycieli Rozwiązania zadań wraz

Bardziej szczegółowo

Zakres problemów związanych z reakcjami jonowymi.

Zakres problemów związanych z reakcjami jonowymi. Wiadomości dotyczące reakcji i równań jonowych strona 1 z 6 Zakres problemów związanych z reakcjami jonowymi. 1. Zjawisko dysocjacji jonowej co to jest dysocjacja i na czym polega rozpad substancji na

Bardziej szczegółowo

Reakcje redoks polegają na przenoszeniu (wymianie) elektronów pomiędzy atomami.

Reakcje redoks polegają na przenoszeniu (wymianie) elektronów pomiędzy atomami. Ćwiczenie nr 1: Reakcje redoks Autorki: Katarzyna Kazimierczuk, Anna Dołęga 1. WSTĘP Reakcje redoks polegają na przenoszeniu (wymianie) elektronów pomiędzy atomami. Utlenianie jest to utrata elektronów,

Bardziej szczegółowo

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I ... ... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I ... ... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I...... Imię i nazwisko ucznia ilość pkt.... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły... maksymalna ilość punk. 33 Imię

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. karty pracy klasa 3 gimnazjum

CHEMIA. karty pracy klasa 3 gimnazjum CHEMIA karty pracy klasa 3 gimnazjum Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2012 Numer zadania Test Karty pracy Zadania wyrównujące Zadania utrwalające Zadania rozwijające

Bardziej szczegółowo

Chemia Wydział SiMR, kierunek IPEiH I rok I stopnia studiów, semestr I. Chemia nieorganiczna. Stopień utlenienia. Stopień utlenienia.

Chemia Wydział SiMR, kierunek IPEiH I rok I stopnia studiów, semestr I. Chemia nieorganiczna. Stopień utlenienia. Stopień utlenienia. -- Chemia Wydział SiMR, kierunek IPEiH I rok I stopnia studiów, semestr I dr inż. Leszek Niedzicki Chemia nieorganiczna Drobina Drobiną nazywamy proste układy atomów tj.: atom (zwykle metalu np. Cu, Na,

Bardziej szczegółowo

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY. Materiały dla nauczycieli Rozwiązania zadań wraz z punktacją

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY. Materiały dla nauczycieli Rozwiązania zadań wraz z punktacją MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów szkół podstawowych Etap I (szkolny) Materiały dla nauczycieli Rozwiązania zadań wraz z punktacją Uwagi ogólne: Za odpowiedzi/rozwiązania można przyznawać jedynie

Bardziej szczegółowo

Reakcje syntezy. A + B AB lub A + B + C+... ABC... gdzie: A, B. C... substancje prostsze lub proste, AB ABC... substancje złożone.

Reakcje syntezy. A + B AB lub A + B + C+... ABC... gdzie: A, B. C... substancje prostsze lub proste, AB ABC... substancje złożone. Reakcje syntezy. A B AB lub A B C... ABC... gdzie: A, B. C... substancje prostsze lub proste, AB ABC... substancje złożone. 1) Na płytkę porcelanową nasypujemy niewielką ilość dokładnie sproszkowanej siarki

Bardziej szczegółowo

METALE Zn + 2HCl ZnCl 2 + H 2 Zn + 2H + Zn 2+ + H 2 Zn + 2NaOH + 2H 2 O Na 2 [Zn(OH) 4 ] + H 2

METALE Zn + 2HCl ZnCl 2 + H 2 Zn + 2H + Zn 2+ + H 2 Zn + 2NaOH + 2H 2 O Na 2 [Zn(OH) 4 ] + H 2 ZJAWISKO AMFOTERYCZNOŚCI Amfoteryczność: jest to właściwość niektórych tlenków metali i odpowiadających im wodorotlenków polegająca na tym, że w zależności od charakteru chemicznego drugiego reagenta są

Bardziej szczegółowo

Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI

Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI Kuratorium Oświaty w Lublinie.. Imię i nazwisko ucznia Pełna nazwa szkoły Liczba punktów ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI Instrukcja dla ucznia

Bardziej szczegółowo

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW Etap I (szkolny) 22 października 2013 roku Materiały dla nauczycieli Rozwiązania zadań wraz z punktacją Uwagi ogólne: - Za prawidłowe rozwiązanie zadań rachunkowych

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. (1 pkt). Informacja do zada 2. i 3. Zadanie 2. (1 pkt) { Zadania 2., 3. i 4 s dla poziomu rozszerzonego} zania zania Zadanie 3.

Zadanie 1. (1 pkt). Informacja do zada 2. i 3. Zadanie 2. (1 pkt) { Zadania 2., 3. i 4 s dla poziomu rozszerzonego} zania zania Zadanie 3. 2. ELEKTRONY W ATOMACH I CZĄSTECZKACH. A1 - POZIOM PODSTAWOWY. Zadanie 1. (1 pkt). Konfigurację elektronową 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 mają atomy i jony: A. Mg 2+, Cl -, K +, B. Ar, S 2-, K +, C. Ar, Na

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1: Elementy analizy jakościowej

Ćwiczenie 1: Elementy analizy jakościowej Ćwiczenie 1: Elementy analizy jakościowej Analiza chemiczna stanowi zbiór metod stosowanych w celu ustalenia składu jakościowego i ilościowego substancji. Wśród metod analitycznych możemy wyróżnić: 1)

Bardziej szczegółowo

REAKCJE UTLENIAJĄCO-REDUKCYJNE

REAKCJE UTLENIAJĄCO-REDUKCYJNE 7 REAKCJE UTLENIAJĄCO-REDUKCYJNE CEL ĆWICZENIA Zapoznanie się z reakcjami redoks. Zakres obowiązującego materiału Chemia związków manganu. Ich właściwości red-ox. Pojęcie utleniania, redukcji oraz stopnia

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII

EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII 1 ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU! EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII MCH P1 MARZEC ROK 2012 POZIOM podstawowy Czas pracy 120 minut Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź,

Bardziej szczegółowo

Plan i kartoteka testu sprawdzającego wiadomości i umiejętności uczniów

Plan i kartoteka testu sprawdzającego wiadomości i umiejętności uczniów Plan i kartoteka testu sprawdzającego wiadomości i umiejętności uczniów Dział: Reakcje chemiczne. Podstawy obliczeń chemicznych. Kl. I LO Nr programu DKOS-4015-33-02 Nr zad. Sprawdzane wiadomości iumiejętności

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Etap szkolny rok szkolny 2009/2010 Dane dotyczące ucznia (wypełnia Komisja Konkursowa po rozkodowaniu prac) wylosowany numer uczestnika

Bardziej szczegółowo

Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali. Zadania

Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali. Zadania Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali Zadania Czym jest szereg elektrochemiczny metali? Szereg elektrochemiczny metali jest to zestawienie metali według wzrastających potencjałów normalnych. Wartości

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe Zadanie

Bardziej szczegółowo