ANNALES. Etyka w życiu gospodarczym. tom 16

Transkrypt

1

2

3 ANNALES Etyka w życiu gospodarczym tom 16 ŁÓDŹ 2013

4 KOMITET REDAKCYJNY Janusz Skodlarski (redaktor naczelny), Jan Jacek Sztaudynger (zastępca redaktora naczelnego) Rafał Matera, Joanna Dzionek-Kozłowska (sekretarz naukowy) Weryfikacja językowa streszczeń w języku angielskim Geoffrey Large RECENZENCI prof. dr hab. Aniela Dylus, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie ks. dr hab. Jerzy Gocko SDB, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II prof. dr hab. Anna Lewicka-Strzałecka, Polska Akademia Nauk ks. dr Piotr Przesmycki, Salesian Pontifical University, Jerusalem dr hab. Jacek Sójka, prof. UAM, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ADRES REDAKCJI Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytetu Łódzkiego Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, pokój A416 tel , fax etykawgospodarce@uni.lodz.pl Wersją referencyjną czasopisma jest wersja papierowa. Wydrukowano z gotowych materiałów dostarczonych do Wydawnictwa UŁ Copyright by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2013 Wydane przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Wydanie I. W C ISSN Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Łódź, ul. Lindleya ksiegarnia@uni.lodz.pl tel. (42) , faks (42) Druk i oprawa: Quick Druk

5 SPIS TREŚCI 5 Wstęp Introduction 9 Etyka biznesu i odpowiedzialność społeczna Business Ethics and Social Responsibility Marcell Schweitzer, Eberhard-Karls Universität Tübingen Plea for a Modular Design of Business Ethics Basics of the Ethical Substantiation of Economic Decisions Apel o modułowe ujmowanie etyki biznesu. Podstawy etycznego uzasadniania decyzji ekonomicznych 13 Przemysław Rotengruber, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Moralność krańcowa jako przedmiot badania oraz jako wiedza o sposobach osiągania przewagi konkurencyjnej Marginal Morality (die Grenzen der Moral) as an Ethical Challenge and as Knowledge to Gain a Competitive Advantage 41 Michał Michalski, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Na dobre czy na złe? Wspólny kryzys a dobro wspólne For Better or Worse? The Common Crisis and Common Good 51 Mariusz Jastrząb, Akademia Leona Koźmińskiego Problematyka społecznej odpowiedzialności w nauczaniu historii biznesu na przykładzie Harvard Business School Social Responsibility in Business History Teaching at Harvard Business School 63 Jerzy Kropiwnicki, Uniwersytet Łódzki Dziesięciu największych oszustów XXI wieku Top 10 Swindlers in XXI Century 75 Monika Olszewska, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wytwarzanie wartości ekonomiczno-społecznej a zmiany obowiązującego sposobu gospodarowania Creating Socio-Economic Value and Changes in Model of Business 97

6 6 SPIS TREŚCI Dylematy etyczne w gospodarce współczesnej Ethical Dilemmas in Modern Economy Tomasz Przybyciński, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Etyka a globalny ład gospodarczy Ethics and a Global Economic Order 115 Mateusz Pawlak, Uniwetsytet Łódzki (Nie)Etyczna Unia Europejska na Bałkanach (Un)Ethical European Union in the Western Balkans 125 Anna Kubiak, Uniwetsytet Łódzki Lobbing w polskim prawie i praktyce Lobbing in Polish Law and Practice 131 Marcin Kalinowski, Uniwetsytet Łódzki Przedmiot lobbingu z perspektywy etycznej Lobbying from an Ethical Perspective 145 Adam Zadroga, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Podatki z perspektywy katolickiej nauki społecznej Taxes from a Catholic Social Teaching Point of View 159 Anna Rutkowska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Ekonomiczny, społeczny i egzystencjalny wymiar funkcjonowania placówek hospicyjnych i wolontariatu hospicyjnego Economic, Social and Existential Dimension of the Functioning of Hospice Institutions and Hospice Voluntary Services 171 Etyczne aspekty usług finansowych Ethical Issues in Financial Services I. Dorota Czechowska, Uniwersytet Łódzki Dylematy związane z nadmiernym pobieraniem odsetek. Perspektywa historyczna i teraźniejszość Dilemmas Connected with Excessive Charging of Interest. Historical Trend and the Present 189 Józef Duda, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Miłosierdzie i gospodarka od gór pobożnych do wspólnego ratowania się w nieszczęściu Charity and the Economy. From Montes Pietatis to the Mutual Aid 201 Stanisław Wieteska, Uniwersytet Łódzki Zjawisko podpaleń w Polsce jako element ryzyka w działalności gospodarczej The Phenomenon of Arson in Poland as an Element of Risk in Business 215 Mirosław Kłusek, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie Działalność Państwowego Banku Rolnego w Generalnej Guberni The Activity of the National Bank of Agriculture in the General Government 227

7 SPIS TREŚCI 7 Etyka zawodowa i rynek pracy Professional Ethics and the Labour Market Piotr Wajszczyk, Politechnika Łódzka Etyka zawodu inżyniera w świetle wybranych kodeksów Professional Engineering Ethics in Relation to Selected Codes 241 Aldona Klimkiewicz, Uniwersytet Łódzki Społeczne konsekwencje podwyższenia wieku emerytalnego kobiet Social Consequences of Increasing the Retirement Age of Woman 259 Barbara Stolarska, Uniwersytet Łódzki Wynagrodzenia małżonków i kohabitantów Earnings of Spouses and Cohabitating Partners 271 Arleta Nerka, Akademia Leona Koźmińskiego Mobbing jako przykład nieetycznych zachowań w miejscu pracy Mobbing as an Example of Unethical Behaviour at Work 281 Monika Cieślikowska, Uniwersytet Wrocławski Andrzej Pieczewski, Uniwersytet Łódzki Normy etyczne obowiązujące pracodawców. Perspektywa systemu prawnego, organizacji i pracownika Ethical Standards Binding on Employers. Perspectives of the Legal System, Organizations and Employees 295 Miscellanea Miscellanea Rafał Matera, Uniwersytet Łódzki Związki ekonomii i etyki w poglądach Mohandasa Gandhiego Relations of Economics and Ethics in the Thought of Mohandas Gandhi 307 Bronisław Bombała, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Ekonomizm nauk o zarządzaniu a przedsiębiorczość personalistyczna Economism of Management vs Personalistic Enterprenership 319 Joanna Dzionek-Kozłowska, Uniwersytet Łódzki Ekonomia jako nauka pozytywna. Refleksje na marginesie Ekonomii dobra i zła Tomáša Sedláčka Economics as a Positive Science. Reflections after Reading Thomáš Sedláček s Economics of Good and Evil 335

8

9 Wstęp W 1998 roku ukazał sie pierwszy numer Annales. Etyka w życiu gospodarczym. Redaktor naczelny, prof. dr hab. Czesław Domański, w słowie wstępnym napisał: Nie mam wątpliwości, iż zagadnienia etycznych aspektów życia gospodarczego należy zaliczyć do najistotniejszych problemów współczesnej rzeczywistości, w tym również polskich przemian polityczno-społecznogospodarczych. Wyraził też przekonanie, że czasopismo przyczyni się do pełniejszego zrozumienia trudnych zadań budowy gospodarki rynkowej i moralnych zalet przedsiębiorczości. Redakcja Annales przez 15 lat starała się być wierna temu przesłaniu. Problematyka tekstów zamieszczanych w Annales. Etyka w życiu gospodarczym koncentruje się wokół zagadnień dotyczących etycznych aspektów kwestii ekonomicznych. Główne obszary tematyczne to etyczne konsekwencje problemów mających miejsce w gospodarce światowej i europejskiej, społeczna odpowiedzialność biznesu, etyka zawodowa, tworzenie i egzekwowanie kodeksów etycznych oraz etyczne problemy środowiska akademickiego. Łączna objętość opublikowanych dotychczas woluminów obejmuje około stron. W latach w Annales ukazały się artykuły ponad 250. autorów, zarówno z krajowych, jak i zagranicznych ośrodków naukowych. Na temat etycznych aspektów gospodarowania na jego łamach wypowiadali się czołowi polscy etycy gospodarczy (m.in. Aniela Dylus, Wojciech Gasparski, Bożena Klimczak, Anna Lewicka-Strzałecka, Jacek Sójka), ekonomiści, ekonometrycy, oraz przedstawiciele instytucji publicznych i politycy gospodarczy (m.in. Jerzy Buzek, Jerzy Kropiwnicki, Jerzy Pruski). Należy podkreślić, iż gros artykułów publikowanych w Annales. Etyka w życiu gospodarczym powstaje w oparciu o referaty wygłaszane podczas organizowanej w Łodzi od 1997 roku ogólnopolskiej konferencji Etyka w życiu gospodarczym. Jest to największa w Polsce coroczna konferencja poświęcona etyce w gospodarce. W 2012 roku zarówno organizacja tego wydarzenia, jak i samo czasopismo zostały przekazane przez Salezjańską Wyższą Szkołę Ekonomii i Zarządzania na rzecz Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Po przejęciu czasopisma przez Uniwersytet Łódzki Komitet Redakcyjny pragnie zachować jego dotychczasowy charakter i tematykę. Oddając w Państwa ręce kolejny, 16 tom Annales pragnę wyrazić nadzieję, że publikacja ta będzie stanowić godną kontynuację 15-letniej tradycji. Janusz Skodlarski