Laboratorium z chemii fizycznej

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Laboratorium z chemii fizycznej"

Transkrypt

1 Laboratorium z chemii fizycznej emat ćwiczenia: Wyznaczanie entalpii dysocjacji słabego kwasu i słabej zasady metodą konduktometryczną. Opracowanie: Jan Zielkiewicz W roztworze wodnym słabego kwasu lub słabej zasady ustala się równowaga dysocjacji: HA H BOH B (1) A OH H H gdzie ΔH symbolizuje efekt cieplny reakcji. Celem ćwiczenia jest wyznaczenie wartości ΔH z pomiarów zależności temperaturowej stałej dysocjacji. Potrzebne wartości stałej dysocjacji wyznaczamy w ćwiczeniu z wyników pomiarów przewodnictwa roztworu. 1. Podstawy teoretyczne. a) Przewodnictwo elektryczne roztworów elektrolitów Podstawowe pojęcia i definicje. Elektrolitami nazywamy substancje, które w roztworze wodnym ulegają procesowi dysocjacji elektrolitycznej jest to proces, w którym elektrycznie obojętna cząsteczka elektrolitu rozpada się w roztworze na jony, czyli fragmenty obdarzone ładunkiem elektrycznym. Suma ładunków elektrycznych jonów powstałych w procesie dysocjacji jest oczywiście równa zeru. W rezultacie, roztwór elektrolitu nabywa więc zdolności przewodzenia prądu elektrycznego. Pamiętamy, że aby możliwy był proces przewodzenia prądu, konieczne jest istnienie nośników ładunku elektrycznego w przewodniku i tę właśnie rolę pełnią w roztworze powstałe w wyniku dysocjacji jony. Właściwości elektryczne dowolnego przewodnika charakteryzowane są poprzez podanie wartości jego przewodnictwa elektrycznego, σ. Ścisła definicja przewodnictwa elektrycznego wynika z następujących rozważań. Doświadczenie pokazuje, że podczas przepływu prądu elektrycznego przez przewodnik spełnione jest prawo Ohma: I U (2) gdzie I jest natężeniem prądu, zaś U różnicą potencjałów wymuszającą ten przepływ. Innymi słowy, natężenie prądu elektrycznego płynącego przez przewodnik jest proporcjonalne do przyłożonej różnicy potencjałów, zaś przewodnictwo σ jest tu po prostu współczynnikiem proporcjonalności. Pamiętając o definicji natężenia prądu elektrycznego jako ilości ładunku przepływającej przez przewodnik w jednostce czasu: 1

2 Q I t dostajemy zależność, którą można uznać za definicję przewodnictwa elektrycznego: Q U t Można więc powyższą zależność wyrazić słowami następująco: przewodnictwo elektryczne określa wartość ładunku elektrycznego przepływającego w jednostce czasu przez przewodnik, w wyniku przyłożenia jednostkowej różnicy potencjałów. Ponieważ przepływ prądu elektrycznego jest po prostu uporządkowanym ruchem ładunków, więc przewodnictwo zależne będzie zarówno od liczby, jak i od rodzaju nośników ładunku czyli, w przypadku roztworu elektrolitu, od liczby i od rodzaju jonów obecnych w tym roztworze. Dla danego elektrolitu, gdzie znany jest sposób dysocjacji jego cząsteczek na jony, przewodnictwo roztworu powinno być wprost proporcjonalne do liczby jonów w nim zawartych. Będzie więc ono zależne zarówno od stopnia dysocjacji elektrolitu, jak i od stężenia roztworu. Na przykład, jeśli mamy dwa roztwory tego samego elektrolitu (np. kwasu solnego), lecz o różnych stężeniach, lepszym przewodnikiem prądu będzie ten o większym stężeniu jego przewodnictwo, σ, będzie większe. Z kolei, mając roztwory dwóch różnych elektrolitów o tym samym stężeniu, na przykład kwasu solnego (HCl) i chlorku sodu (NaCl), to ich przewodnictwa będą różne, gdyż w obu roztworach obecne są różne jony. Wartość przewodnictwa elektrycznego dobrze charakteryzuje użyty przewodnik, jest to jednak miara mało ogólna. Przypuśćmy mianowicie, że mamy odcinek drutu miedzianego o długości 2.5 m i zmierzyliśmy jego przewodnictwo niech będzie ono równe 1.2 S. (simens [S] jest jednostką przewodnictwa w układzie SI). Czy możemy stąd wnioskować o przewodnictwie innego drutu miedzianego, o innej średnicy i długości? Oczywiście, nie! Inny odcinek drutu, o długości np. 5 m, mieć będzie opór elektryczny większy, pod warunkiem jednak, że jego średnica jest taka sama. Jeśli średnicę drutu powiększymy, wówczas jego opór, pomimo większej długości, może być znacznie mniejszy. Dlatego warto jest wprowadzić pojęcie przewodnictwa właściwego, κ, jako wielkości charakteryzującej materiał, z którego wykonany został przewodnik. Wówczas przewodnictwo można obliczyć ze wzoru A l gdzie A jest polem powierzchni przekroju poprzecznego przewodnika, zaś l jego długością. Również w opisie właściwości roztworów elektrolitów operować będziemy pojęciem przewodnictwa właściwego, κ, roztworu. Pomiar przewodnictwa elektrycznego roztworów elektrolitów. Pomiaru przewodnictwa roztworu dokonuje się z użyciem naczyńka konduktometrycznego lub specjalnie skonstruowanego czujnika pomiarowego. Naczyńko to lub czujnik składa się z dwóch powierzchni metalicznych (elektrod), 2 (3) (4) (5)

3 umieszczonych w pewnej odległości od siebie. Układ pomiarowy przykłada pewną różnicę potencjałów pomiędzy elektrodami i dokonuje pomiaru natężenia prądu elektrycznego w obwodzie. Zależnie od sposobu dokonania pomiaru, wartość przewodnictwa tego samego roztworu może być różna zależy ona mianowicie od powierzchni elektrod i odległości pomiędzy nimi. Ponieważ dla danego naczyńka pomiarowego lub czujnika obie te wartości są stałe, wprowadzimy pomocniczą stałą naczyńka (lub stałą czujnika konduktometrycznego) k e l A (6) gdzie l jest tu odległością pomiędzy elektrodami, zaś A symbolizuje pole przekroju poprzecznego, przez który następuje przepływ prądu elektrycznego w naczyńku pomiarowym. Znając tę stałą, można wyznaczyć przewodnictwo właściwe, κ, roztworu z zależności k e (7) Wartość stałej k e jest oczywiście inna dla każdego zestawu pomiarowego i wyznaczana jest ona podczas wykonywania ćwiczenia. Zwróćmy w tym miejscu uwagę na wymiar fizyczny mierzonych wielkości. Ponieważ naczyńko konduktometryczne (lub elektroda pomiarowa) jest stosunkowo małe, więc przyjęło się jego wymiary podawać w centymetrach. ym samym, wymiarem stałej k e jest cm 1, zaś przewodnictwo właściwe wyrażamy wówczas w jednostkach [S/cm]. b) Stała dysocjacji słabego elektrolitu i jej zależność od temperatury. W roztworze wodnym np. słabego kwasu o wartościowości 1-1, ustala się równowaga dysocjacji opisana równaniem (1), której położenie określone jest wartością stałej równowagi; stałą tę określa się mianem (stężeniowej) stałej dysocjacji i dla rozważanej reakcji dysocjacji kwasu ma ona postać K d [H ] [A [HA] ] (8) Z drugiej strony wiadomo też, że związek pomiędzy stałą równowagi a wartością ΔG tej reakcji chemicznej ma postać G R ln (9) Ponieważ (jak pamiętamy z termodynamiki) ΔG = ΔH ΔS, więc możemy napisać: lub : ln K H R Doświadczenie pokazuje, że zarówno ΔH, jak i ΔS są słabo zależne od temperatury. Jeśli więc rozważać niewielki zakres temperatur, można z dobrym przybliżeniem uznać obie te wielkości za stałe. Skoro tak, to w tym zakresie temperatur wykres zależności logarytmu ze stałej dysocjacji (jako zmiennej zależnej) w funkcji odwrotności temperatury bezwzględnej układu (jako zmiennej niezależnej) powinien być w przybliżeniu linią prostą, zaś szukane ΔH reakcji dysocjacji łatwo jest 3 K d H S R ln K (1) d S R d

4 wówczas obliczyć z nachylenia tej prostej. Aby ocenić jakość stosowanego przybliżenia, spróbujmy oszacować skalę zmienności ΔH i ΔS w pewnym założonym przedziale temperatur. Niech temperatura, w której przebiega proces, będzie równa 3 K i niech jej przedział zmienności, Δ, będzie rzędu 1-2 K. Zależność temperaturowa obu tych wielkości wyraża się znanymi wzorami: H S c p oraz gdzie c p jest ciepłem właściwym w warunkach izobarycznych (takie są w praktyce warunki, w których przeprowadzamy większość reakcji chemicznych). Ponieważ zaś doświadczenia wiemy, że c p słabo zależy od temperatury, więc zakładając że Δc p jest w przybliżeniu stałe, dostaniemy w rezultacie: 4 c oraz ln c p H c S c dla 1 p p Niech teraz zmiana temperatury, Δ, jest rzędu wspomnianych powyżej 1-2 K; mamy wówczas Δ/.5. Wartości ΔH są rzędu 1 5 J/mol (wartości typowe dla reakcji chemicznej), wartości ΔS są rzędu 1 2 J/(mol.K), podobnie dla ciepła właściwego: jego typowe wartości zawierają się w przedziale J/(mol.K). Stąd dostajemy poprawkę dla ΔH wynoszącą (co do rzędu wielkości) około J/mol, zaś poprawkę dla ΔS rzędu.1-1 J/(mol.K). Oznacza to, ze zmienność temperaturowa obu tych wielkości jest rzędu 1%, co rzeczywiście można uznać za zmianę zaniedbywalnie małą. Nietrudno przy tym dostrzec, że nawet uwzględnienie zależności ciepła właściwego, c p, a także różnic Δc p od temperatury, nie zmieni w istotny sposób tego oszacowania. c) Związek stałej dysocjacji i przewodnictwa właściwego roztworu. Jak to zostało wspomniane powyżej, przewodnictwo roztworu elektrolitu zależy zarówno od liczby, jak i od rodzaju jonów obecnych w tym roztworze. W szczególności, przewodnictwo to zależne jest od stężenia, gdyż wyższe stężenie oznacza więcej jonów w roztworze. Dlatego celowym jest, aby wprowadzić pojęcie przewodnictwa właściwego równoważnikowego, Λ, zwanego też po prostu przewodnictwem równoważnikowym; definiujemy tę wielkość jako wartość przewodnictwa właściwego roztworu o stężeniu jednostkowym: c gdzie c jest stężeniem normalnym elektrolitu w roztworze (wyrażonym w gramorównoważnikach na decymetr sześcienny). Wydawałoby się, że tak wprowadzona wielkość Λ nie powinna już zależeć od stężenia tak jednak nie jest. W rozważanym przypadku dysocjacji słabego elektrolitu, główną i najbardziej oczywistą przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, że położenie stanu równowagi reakcji dysocjacji (stopień dysocjacji) jest silnie zależne od stężenia. Należy tu powtórnie zwrócić uwagę na wymiar fizyczny użytych wielkości: jeśli przewodnictwo właściwe mierzone jest w jednostkach [S/cm], wówczas stężenie roztworu należy podawać (konsekwentnie) w gramorównoważnikach na centymetr sześcienny (a nie na decymetr sześcienny, jak to czynimy zazwyczaj). Zwyczajowo przyjęło się więc, że przewodnictwo równoważnikowe ma wymiar fizyczny [S cm 2 /gr]. Nietrudno jest podać matematyczną postać zależności stopnia dysocjacji od stężenia. Niech stężenie elektrolitu będzie równe c, zaś stopień dysocjacji elektrolitu definiujemy go jako stosunek liczby cząsteczek, które uległy dysocjacji do całkowitej liczby cząsteczek elektrolitu oznaczmy przez α. Wówczas stężenia jonów H + i A będą równe α c, zaś stężenie pozostałego, niezdysocjowanego elektrolitu będzie równe (1 α) c. Podstawiając te wartości do wyrażenia na p (11)

5 stałą dysocjacji otrzymamy następujące prawo rozcieńczeń Ostwalda 2 c 1 (źródło: Poradnik Fizykochemiczny WN, Warszawa, 1974). 5 K d opisujące zależność stopnia dysocjacji α od stężenia elektrolitu w roztworze. Z podanej zależności wynika też natychmiast ważny fakt: w roztworze nieskończenie rozcieńczonym dysocjacja elektrolitu jest całkowita (tzn. gdy c, wówczas zawsze α 1). UWAGA! Jasną powinno być rzeczą, że taka postać prawa rozcieńczeń słuszna jest jedynie dla elektrolitów 1-1 wartościowych, zaś dla elektrolitów innego typu (na przykład dla kwasu szczawiowego) wzór ten przybierze nieco inną, zresztą równie łatwą do wyprowadzenia postać. Jednak ostatni wniosek o całkowitej dysocjacji nadal pozostaje słuszny. Istnieje jeszcze inna przyczyna zależności przewodnictwa równoważnikowego od stężenia. Jest nią fakt, że w miarę wzrostu stężenia roztworu zmniejsza się średnia odległość pomiędzy jonami. ym samym, coraz większą rolę zaczynają odgrywać wzajemne oddziaływania pomiędzy jonami, które zakłócają ich ruch w roztworze i tym samym wpływają na wartość przewodnictwa. en zakłócający efekt (występujący przy wyższych stężeniach) jest obecny zawsze, niezależnie od rodzaju elektrolitu. Aby uniknąć trudności związanych z jego wpływem, wprowadzono pojęcie granicznego przewodnictwa równoważnikowego, następująco lim c c (12), roztworu. Wielkość ta zdefiniowana jest i jest już ona całkowicie niezależna od stężenia Jej sens fizyczny jest następujący: określa ona wartość przewodnictwa równoważnikowego roztworu przy stężeniu jednostkowym, zakładając równocześnie brak jakichkolwiek oddziaływań pomiędzy jonami. Brak oddziaływań pomiędzy nośnikami ładunku (czyli jonami) oznacza, że poszczególne jony poruszają się w polu elektrycznym niezależnie od siebie. Na całkowite przewodnictwo roztworu składają się wówczas niezależne wkłady pochodzące od kationów i od anionów. Oznacza to, że graniczne przewodnictwo równoważnikowe roztworu powinno wyrażać się sumą granicznych przewodnictw równoważnikowych poszczególnych jonów, czyli ze powinna zachodzić zależność (13) (14) kationu anionu Ogromna liczba wykonanych pomiarów przewodnictwa różnych roztworów pokazuje i dowodzi, że tak jest rzeczywiście. Opisana zależność nosi nazwę prawa niezależnego ruchu jonów Kohlrauscha (sformułowane zostało ono przez tego badacza w roku 1876) i ma ona wielkie znaczenie praktyczne: wyznaczone eksperymentalnie i dostępne w tablicach fizykochemicznych wartości dla różnych kationów i anionów pozwalają w prosty sposób obliczać dla praktycznie dowolnego elektrolitu. Przykładowe wartości zostały zebrane w poniższej tabeli

6 abela 1. Wartości różnych kationów i anionów w 25ºC. Kation 2 [S cm ] Anion 2 [S cm ] H OH Na Cl K HCOO 54.6 NH CH 3 COO 4.9 CH 3 CH 2 COO 35.8 Następujący przykład ilustruje sposób wykorzystania danych zawartych w tabeli. Przypuśćmy mianowicie, że chcemy obliczyć wartość granicznego przewodnictwa równoważnikowego np. roztworu chlorku sodu. Zgodnie z prawem Kohlrauscha wystarczy w 2 tym celu wykonać proste dodawanie: = [ S cm ]. Stąd przewodnictwo właściwe roztworu o stężeniu równym na przykład.1 M (czyli 1 6 mol/cm 3 ) będzie równe: = 126,42 μs/cm oczywiście zakładając przy tym, że prawo niezależnego ruchu jonów stosuje się aż do tej wartości stężenia roztworu. Praktyka pokazuje, że prawo to jest dobrze spełnione dla stężeń rzędu 1 3 M lub mniejszych, zaś dla stężeń przekraczających.1 M odchylenia stają się już wyraźne widoczne. d) Sposób wyznaczenia stałej dysocjacji na podstawie pomiarów przewodnictwa roztworu słabego elektrolitu. Przypuśćmy, że mamy roztwór słabego elektrolitu o znanym stężeniu c. Niech przewodnictwo roztworu będzie równe σ, zaś przewodnictwo właściwe niech będzie równe κ są to wielkości, które będą mierzone podczas wykonywania ćwiczenia. Łatwo jest więc obliczyć przewodnictwo równoważnikowe tego roztworu k e c c Jeśli przygotowany roztwór jest wystarczająco rozcieńczony (z takimi właśnie roztworami będziemy pracować, stężenia elektrolitu będą rzędu (15) M), wówczas bliskie prawdy jest założenie, że wartość przewodnictwa równoważnikowego roztworu zależy jedynie od stopnia dysocjacji. Gdyby dysocjacja była całkowita (czyli α = 1), to należałoby się spodziewać, że. W rzeczywistości dysocjacja całkowita nie jest, więc liczba nośników ładunku (jonów) zmniejsza się i będzie ona proporcjonalna do α c. W konsekwencji zmniejsza się (w porównaniu z przewidywaniami opartymi na wartości ) również przewodnictwo równoważnikowe roztworu. Wynika stąd, że jeśli znamy graniczne przewodnictwo równoważnikowe roztworu (a te wartości dostępne są w tablicach), wówczas łatwo możemy obliczyć stopień dysocjacji wprost z wyniku pomiaru przewodnictwa roztworu: i tak właśnie będziemy postępować w ćwiczeniu. ke c c Wyłaniająca się z powyższych rozważań logika wykonania ćwiczenia jest więc następująca: 1. Z pomiaru przewodnictwa roztworu o stężeniu c, dokonanego w danej temperaturze, (16)

7 obliczamy jego przewodnictwo równoważnikowe Λ, a następnie stopień dysocjacji elektrolitu w roztworze, α. 2. Znając α i c obliczamy (z prawa rozcieńczeń Ostwalda) stałą dysocjacji elektrolitu, K d. 3. Powtarzamy opisane pomiary dla kilku różnych temperatur i z zależności ln(k d ) = f(1/) wyznaczamy ostatecznie szukaną wartość ciepła dysocjacji. e) Zależność temperaturowa granicznego przewodnictwa równoważnikowego. Zasadniczo każda wielkość fizyczna jest zależna od temperatury, choć zależność ta może być czasem bardzo słaba (przykładem może być współczynnik załamania światła ciał stałych) lub niezwykle wyrazista (tak jest na przykład w odniesieniu do lepkości cieczy). Dotyczy to również wartości granicznego przewodnictwa równoważnikowego i zmienność ta opisana jest następującymi empirycznymi zależnościami (Poradnik Fizykochemiczny WN, Warszawa, 1974): t 1 ( t 25) (17) 25 o C gdzie t jest temperaturą roztworu wyrażoną w C; współczynnik β ma wartość.17 dla kwasów,.19 dla zasad i.2.25 dla soli. Z zależności tych należy korzystać w celu poprawnego obliczenia wartości stałej K d z wyników pomiarów przewodnictwa, dokonywanych w różnych temperaturach. 2. Zestaw pomiarowy i sposób wykonania ćwiczenia. a) Zestaw pomiarowy. W skład zestawu wchodzą następujące elementy: naczynie pomiarowe z płaszczem wodnym, termostat, mieszadło magnetyczne oraz konduktometr. Poniższa ilustracja przedstawia wygląd zewnętrzny oraz wzajemne usytuowanie tych elementów. Opis zaznaczonych na ilustracji elementów: 1 termostat zewnętrzny; 2 termometr; 3 czujnik konduktometryczny; 4 naczynie pomiarowe; 5 konduktometr; 6 mieszadło magnetyczne. Ważną jest rzeczą, aby w trakcie pomiarów utrzymywać stałą (znaną) temperaturę roztworu. Zostało to osiągnięte dzięki otoczeniu naczynia pomiarowego płaszczem wodnym, zasilanym z zewnętrznego termostatu; mieszadło magnetyczne zapewnia wystarczającą wymianę ciepła 7

8 pomiędzy cieczą i płaszczem. emperaturę cieczy badanej mierzymy termometrem zanurzonym w tej cieczy. Widok naczynia pomiarowego w zbliżeniu jest pokazany na poniższej ilustracji. Opis wskazanych elementów jest taki sam, jak na poprzedniej ilustracji. b) Wykonanie ćwiczenia. Wykonanie ćwiczenia składa się z dwóch głównych kroków. Należy, po pierwsze, wyznaczyć stałą k e, charakteryzującą używany w ćwiczeniu czujnik konduktometryczny. W kroku drugim dokonujemy pomiarów przewodnictwa badanych roztworów. Wyznaczanie stałej czujnika konduktometrycznego, k e. 1. Nastawić termostat na temperaturę około 25ºC. 2. Do naczynia pomiarowego wlać elektrolit wzorcowy (.1 M KCl), zamontować termometr i czujnik konduktometryczny, włączyć mieszadło. 3. Gdy temperatura cieczy wzorcowej ustali się, zanotować jej wartość i następnie dokonać pomiaru wartości przewodnictwa roztworu, σ wz. Pomiar powtórzyć trzykrotnie, notując wartości przewodnictwa roztworu w odstępach czasu około 1-2 minut. 4. Po skończonym pomiarze elektrolit wzorcowy zlać do butelki, zaś naczynie pomiarowe przepłukać wodą i osuszyć. Wyznaczanie przewodnictwa roztworu badanego. 1. Przygotować roztwory badanego elektrolitu; rodzaj elektrolitu, liczbę badanych roztworów i stężenie każdego z nich poda prowadzący przed rozpoczęciem ćwiczenia. 2. Nastawić termostat na temperaturę wskazaną przez prowadzącego ćwiczenie. 3. Do naczynia pomiarowego wlać pierwszy z badanych roztworów, zamontować termometr i czujnik konduktometryczny, włączyć mieszadło. 4. Gdy temperatura cieczy wzorcowej ustali się, dokonać odczytu wartości przewodnictwa roztworu. Pomiaru dokonać trzykrotnie, w odstępach czasu 1-2 minut. 5. Zmieniając temperaturę w termostacie według wskazań prowadzącego, dokonać pomiarów przewodnictwa w różnych temperaturach. Zazwyczaj pomiarami obejmujemy zakres temperatur od około 15ºC do około 35ºC, zmieniając temperaturę co (3-5)ºC 6. Po skończonym pomiarze ciecz wylać, naczynie pomiarowe przepłukać wodą i osuszyć. 7. Powtórzyć pomiary zależności temperaturowej przewodnictwa dla kolejnego roztworu. 8

9 3. Opracowanie wyników pomiarów. Wyznaczanie stałej czujnika, k e. Wartość przewodnictwa właściwego roztworu wzorcowego w temperaturze pomiaru t (podaną w ºC) znajdujemy ze wzoru: wz 1413 i następnie obliczamy stałą k e Wyznaczanie stałej dysocjacji, K d ( t 25) jednostka : k e wz wz 9 S cm Z wyników pomiarów przewodnictwa σ obliczamy stopień dysocjacji α według wzoru (16): Potrzebną tu wartość k e c (18) (19) (16) dla badanego elektrolitu można obliczyć w temperaturze 25 C na podstawie danych zawartych w cytowanej powyżej abeli 1., a następnie przeliczyć na temperaturę pomiaru korzystając ze wzoru (17): t 1 ( t 25) (17) 25 o C gdzie t jest temperaturą roztworu wyrażoną w C; współczynnik β ma wartość.17 dla kwasów i.19 dla zasad. Znając już stopień dysocjacji, obliczamy teraz stałą dysocjacji, K d (zależność (12)): Wyznaczanie ciepła dysocjacji, ΔH. 2 c (12) K d 1 Wykonać wykres zależności logarytmu ze stałej dysocjacji, ln(k d ), w funkcji odwrotności temperatury bezwzględnej układu i wyznaczyć (metodą najmniejszych kwadratów) współczynnik kierunkowy, a, otrzymanej prostej. Stąd już łatwo znajdujemy szukaną wartość ciepła dysocjacji: ΔH = a R gdzie R jest stałą gazową. Otrzymaną wartość należy porównać z wartością literaturową. Sposób przygotowania roztworów do pomiarów przewodnictwa. Do zważonej kolby miarowej o objętości 1 cm 3 nalać odpowiednią ilość roztworu wyjściowego (podstawowego) i powtórnie zważyć. Dopełnić wodą do objętości 1 cm 3 i znów zważyć. Ważenia dokonywać na wadze technicznej, z dokładnością.1 g. Ponieważ roztwór wyjściowy badanego elektrolitu, o stężeniu.1 M, ma gęstość praktycznie równą gęstości wody, więc stosunek mas odpowiada stosunkowi objętości pozwala to na proste i równocześnie dokładne określenie stężenia w elektrolitu w przygotowywanym roztworze.

Wyznaczanie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA. Tabela wyników pomiaru

Wyznaczanie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA. Tabela wyników pomiaru Wyznaczanie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną. Zakres wymaganych

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNOŚĆ ROZTWORÓW ELEKTROLITÓW

PRZEWODNOŚĆ ROZTWORÓW ELEKTROLITÓW PRZEWODNOŚĆ ROZTWORÓW ELEKTROLITÓW Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie przewodności elektrolitycznej κ i molowej elektrolitu mocnego (HCl) i słabego (CH3COOH), graficzne wyznaczenie wartości

Bardziej szczegółowo

Metody Badań Składu Chemicznego

Metody Badań Składu Chemicznego Metody Badań Składu Chemicznego Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Kierunek: Inżynieria Materiałowa (NIESTACJONARNE) Ćwiczenie 5: Pomiary SEM ogniwa - miareczkowanie potencjometryczne. Pomiary

Bardziej szczegółowo

OCENA CZYSTOŚCI WODY NA PODSTAWIE POMIARÓW PRZEWODNICTWA. OZNACZANIE STĘŻENIA WODOROTLENKU SODU METODĄ MIARECZKOWANIA KONDUKTOMETRYCZNEGO

OCENA CZYSTOŚCI WODY NA PODSTAWIE POMIARÓW PRZEWODNICTWA. OZNACZANIE STĘŻENIA WODOROTLENKU SODU METODĄ MIARECZKOWANIA KONDUKTOMETRYCZNEGO OCENA CZYSTOŚCI WODY NA PODSTAWIE POMIAÓW PZEWODNICTWA. OZNACZANIE STĘŻENIA WODOOTLENKU SODU METODĄ MIAECZKOWANIA KONDUKTOMETYCZNEGO Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

dla której jest spełniony warunek równowagi: [H + ] [X ] / [HX] = K

dla której jest spełniony warunek równowagi: [H + ] [X ] / [HX] = K RÓWNOWAGI W ROZTWORACH Szwedzki chemik Svante Arrhenius w 1887 roku jako pierwszy wykazał, że procesowi rozpuszczania wielu substancji towarzyszy dysocjacja, czyli rozpad cząsteczek na jony naładowane

Bardziej szczegółowo

PRACOWNIA FIZYKI MORZA

PRACOWNIA FIZYKI MORZA PRACOWNIA FIZYKI MORZA INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 8 TEMAT: BADANIE PRZEWODNICTWA ELEKTRYCZNEGO WODY MORSKIEJ O RÓŻNYCH ZASOLENIACH Teoria Przewodnictwo elektryczne wody morskiej jest miarą stężenia i rodzaju

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Środowiska

Inżynieria Środowiska ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych

Bardziej szczegółowo

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU ORGANICZNEGO

WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU ORGANICZNEGO 10 WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU ORGANICZNEGO CEL ĆWICZENIA Poznanie podstawowych zagadnień teorii dysocjacji elektrolitycznej i problemów związanych z właściwościami kwasów i zasad oraz

Bardziej szczegółowo

6. ph i ELEKTROLITY. 6. ph i elektrolity

6. ph i ELEKTROLITY. 6. ph i elektrolity 6. ph i ELEKTROLITY 31 6. ph i elektrolity 6.1. Oblicz ph roztworu zawierającego 0,365 g HCl w 1,0 dm 3 roztworu. Odp 2,00 6.2. Oblicz ph 0,0050 molowego roztworu wodorotlenku baru (α = 1,00). Odp. 12,00

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE. Ćwiczenie nr 2 Temat: Wyznaczenie współczynnika elektrochemicznego i stałej Faradaya.

LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE. Ćwiczenie nr 2 Temat: Wyznaczenie współczynnika elektrochemicznego i stałej Faradaya. LABOATOIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE Ćwiczenie nr Temat: Wyznaczenie współczynnika elektrochemicznego i stałej Faradaya.. Wprowadzenie Proces rozpadu drobin związków chemicznych

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ ZALEŻNOŚĆ STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI OD TEMPERATURY WSTĘP Szybkość reakcji drugiego rzędu: A + B C (1) zależy od stężenia substratów A oraz B v = k [A][B] (2) Gdy jednym z reagentów jest rozpuszczalnik (np.

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA

ĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA ĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA 1. Oznaczanie słabych kwasów w sokach i syropach owocowych metodą miareczkowania konduktometrycznego Celem ćwiczenia jest ilościowe oznaczenie zawartości słabych kwasów w sokach

Bardziej szczegółowo

KONDUKTOMETRIA. Konduktometria. Przewodnictwo elektrolityczne. Przewodnictwo elektrolityczne zaleŝy od:

KONDUKTOMETRIA. Konduktometria. Przewodnictwo elektrolityczne. Przewodnictwo elektrolityczne zaleŝy od: KONDUKTOMETRIA Konduktometria Metoda elektroanalityczna oparta na pomiarze przewodnictwa elektrolitycznego, którego wartość ulega zmianie wraz ze zmianą stęŝenia jonów zawartych w roztworze. Przewodnictwo

Bardziej szczegółowo

Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)

Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) 1. Właściwości roztworów buforowych Dodatek nieznacznej ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady do czystej wody powoduje stosunkowo dużą

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ WARTOŚĆ ph ROZTWORÓW WODNYCH WSTĘP 1. Wartość ph wody i roztworów Woda dysocjuje na jon wodorowy i wodorotlenowy: H 2 O H + + OH (1) Stała równowagi tej reakcji, K D : wyraża się wzorem: K D = + [ Η ][

Bardziej szczegółowo

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Obliczenia chemiczne Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny 1 STĘŻENIA ROZTWORÓW Stężenia procentowe Procent masowo-masowy (wagowo-wagowy) (% m/m) (% w/w) liczba gramów substancji rozpuszczonej

Bardziej szczegółowo

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy metodą kalorymetryczną

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy metodą kalorymetryczną Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy metodą kalorymetryczną opracowanie ćwiczenia: dr J. Woźnicka, dr S. Belica ćwiczenie nr 38 Zakres zagadnień obowiązujących

Bardziej szczegółowo

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ):

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ): Spis treści 1 Kwasy i zasady 2 Rola rozpuszczalnika 3 Dysocjacja wody 4 Słabe kwasy i zasady 5 Skala ph 6 Oblicznie ph słabego kwasu 7 Obliczanie ph słabej zasady 8 Przykłady obliczeń 81 Zadanie 1 811

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU METODĄ KONDUKTOMETRYCZNĄ I POTENCJOMETRYCZNĄ

POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU METODĄ KONDUKTOMETRYCZNĄ I POTENCJOMETRYCZNĄ POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU METODĄ KONDUKTOMETRYCZNĄ I POTENCJOMETRYCZNĄ Opiekun ćwiczenia: Tomasz Jarosz

Bardziej szczegółowo

- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe.

- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe. Cz. VII Dysocjacja jonowa, moc elektrolitów, prawo rozcieńczeń Ostwalda i ph roztworów. 1. Pojęcia i definicja. Dysocjacja elektroniczna (jonowa) to samorzutny rozpad substancji na jony w wodzie lub innych

Bardziej szczegółowo

1 Hydroliza soli. Hydroliza soli 1

1 Hydroliza soli. Hydroliza soli 1 Hydroliza soli 1 1 Hydroliza soli Niektóre sole, rozpuszczone w wodzie, reagują z cząsteczkami rozpuszczalnika. Reakcja ta nosi miano hydrolizy. Reakcję hydrolizy soli o wzorze BA, można schematycznie

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 3 CIEPŁO ROZPUSZCZANIA I NEUTRALIZACJI

ĆWICZENIE 3 CIEPŁO ROZPUSZCZANIA I NEUTRALIZACJI ĆWICZENIE 3 CIEPŁO ROZPUSZCZANIA I NEUTRALIZACJI Przybory i odczynniki Kalorymetr NaOH w granulkach Mieszadło KOH w granulkach Cylinder miarowy 50 ml 4n HCl 4 Szkiełka zegarowe 4N HNO 3 Termometr (dokładność

Bardziej szczegółowo

Różne dziwne przewodniki

Różne dziwne przewodniki Różne dziwne przewodniki czyli trzy po trzy o mechanizmach przewodzenia prądu elektrycznego Przewodniki elektronowe Metale Metale (zwane również przewodnikami) charakteryzują się tym, że elektrony ich

Bardziej szczegółowo

LICEALIŚCI LICZĄ PRZYKŁADOWE ZADANIA Z ROZWIĄZANIAMI

LICEALIŚCI LICZĄ PRZYKŁADOWE ZADANIA Z ROZWIĄZANIAMI Zadanie 1: Słaby kwas HA o stężeniu 0,1 mol/litr jest zdysocjowany w 1,3 %. Oblicz stałą dysocjacji tego kwasu. Jeżeli jest to słaby kwas, można użyć wzoru uproszczonego: K = α C = (0,013) 0,1 = 1,74 10-5

Bardziej szczegółowo

Równowagi jonowe - ph roztworu

Równowagi jonowe - ph roztworu Równowagi jonowe - ph roztworu Kwasy, zasady i sole nazywa się elektrolitami, ponieważ przewodzą prąd elektryczny, zarówno w wodnych roztworach, jak i w stanie stopionym (sole). Nie wszystkie wodne roztwory

Bardziej szczegółowo

1 Kinetyka reakcji chemicznych

1 Kinetyka reakcji chemicznych Podstawy obliczeń chemicznych 1 1 Kinetyka reakcji chemicznych Szybkość reakcji chemicznej definiuje się jako ubytek stężenia substratu lub wzrost stężenia produktu w jednostce czasu. ν = c [ ] 2 c 1 mol

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco: HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące

Bardziej szczegółowo

Mechanizm działania buforów *

Mechanizm działania buforów * Mechanizm działania buforów * UNIWERSYTET PRZYRODNICZY Z doświadczenia nabytego w laboratorium wiemy, że dodanie kropli stężonego kwasu do 10 ml wody powoduje gwałtowny spadek ph o kilka jednostek. Tymczasem

Bardziej szczegółowo

Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 35: Elektroliza

Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 35: Elektroliza Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 35: Elektroliza Cel ćwiczenia: Wyznaczenie stałej Faradaya oraz równoważnika elektrochemicznego miedzi metodą elektrolizy. Literatura [1] Kąkol Z., Fizyka dla

Bardziej szczegółowo

A4.05 Instrukcja wykonania ćwiczenia

A4.05 Instrukcja wykonania ćwiczenia Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego A4.05 nstrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie współczynników aktywności soli trudno rozpuszczalnej metodą pomiaru rozpuszczalności Zakres zagadnień obowiązujących

Bardziej szczegółowo

Rozcieńczanie, zatężanie i mieszanie roztworów, przeliczanie stężeń

Rozcieńczanie, zatężanie i mieszanie roztworów, przeliczanie stężeń Rozcieńczanie, zatężanie i mieszanie roztworów, przeliczanie stężeń Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Rozcieńczanie i zatężanie roztworów

Bardziej szczegółowo

Efekt Halla. Cel ćwiczenia. Wstęp. Celem ćwiczenia jest zbadanie efektu Halla. Siła Loretza

Efekt Halla. Cel ćwiczenia. Wstęp. Celem ćwiczenia jest zbadanie efektu Halla. Siła Loretza Efekt Halla Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zbadanie efektu Halla. Wstęp Siła Loretza Na ładunek elektryczny poruszający się w polu magnetycznym w kierunku prostopadłym do linii pola magnetycznego działa

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ OZNACZANIE ŚREDNIEJ MASY CZĄSTECZKOWEJ POLIMERU WSTĘP Lepkość roztworu polimeru jest z reguły większa od lepkości rozpuszczalnika. Dla polimeru lepkość graniczna [η ] określa zmianę lepkości roztworu przypadającą

Bardziej szczegółowo

Pomiar rezystancji metodą techniczną

Pomiar rezystancji metodą techniczną Pomiar rezystancji metodą techniczną Cel ćwiczenia. Poznanie metod pomiarów rezystancji liniowych, optymalizowania warunków pomiaru oraz zasad obliczania błędów pomiarowych. Zagadnienia teoretyczne. Definicja

Bardziej szczegółowo

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wyznaczanie przewodnictwa granicznego mocnego elektrolitu

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wyznaczanie przewodnictwa granicznego mocnego elektrolitu Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wyznaczanie przewodnictwa granicznego mocnego elektrolitu Wyznaczanie stałej dysocjacji kwasu octowego poprzez pomiar przewodnictwa ćwiczenie nr 14 Opiekun

Bardziej szczegółowo

Spektroskopia molekularna. Ćwiczenie nr 1. Widma absorpcyjne błękitu tymolowego

Spektroskopia molekularna. Ćwiczenie nr 1. Widma absorpcyjne błękitu tymolowego Spektroskopia molekularna Ćwiczenie nr 1 Widma absorpcyjne błękitu tymolowego Doświadczenie to ma na celu zaznajomienie uczestników ćwiczeń ze sposobem wykonywania pomiarów metodą spektrofotometryczną

Bardziej szczegółowo

Elektrochemia jest to dział chemii fizycznej, obejmuje (wg. klasycznego podziału): Elektrodykę zajmuje się prawami chemicznymi, które powodują

Elektrochemia jest to dział chemii fizycznej, obejmuje (wg. klasycznego podziału): Elektrodykę zajmuje się prawami chemicznymi, które powodują Eektrochemia Eektrochemia jest to dział chemii fizycznej, obejmuje (wg. kasycznego podziału): Eektrodykę zajmuje się prawami chemicznymi, które powodują przepływ prądu ekektycznego, reakcje chemiczne powodujące

Bardziej szczegółowo

EFEKT SOLNY BRÖNSTEDA

EFEKT SOLNY BRÖNSTEDA EFEKT SLNY RÖNSTED Pojęcie eektu solnego zostało wprowadzone przez rönsteda w celu wytłumaczenia wpływu obojętnego elektrolitu na szybkość reakcji zachodzących między jonami. Założył on, że reakcja pomiędzy

Bardziej szczegółowo

Plan metodyczny do lekcji fizyki. TEMAT: Prawo Ohma. Opór elektryczny.

Plan metodyczny do lekcji fizyki. TEMAT: Prawo Ohma. Opór elektryczny. Opracowała mgr Renata Kulińska Plan metodyczny do lekcji fizyki. TEMAT: Prawo Ohma. Opór elektryczny. Cel ogólny: Badanie zależność natężenia prądu od napięcia w obwodzie prądu stałego. Sporządzenie wykresu

Bardziej szczegółowo

Doświadczalne wyznaczanie współczynnika sztywności (sprężystości) sprężyn i współczynnika sztywności zastępczej

Doświadczalne wyznaczanie współczynnika sztywności (sprężystości) sprężyn i współczynnika sztywności zastępczej Doświadczalne wyznaczanie (sprężystości) sprężyn i zastępczej Statyczna metoda wyznaczania. Wprowadzenie Wartość użytej można wyznaczyć z dużą dokładnością metodą statyczną. W tym celu należy zawiesić

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 375. Badanie zależności mocy promieniowania cieplnego od temperatury. U [V] I [ma] R [ ] R/R 0 T [K] P [W] ln(t) ln(p)

Ćwiczenie 375. Badanie zależności mocy promieniowania cieplnego od temperatury. U [V] I [ma] R [ ] R/R 0 T [K] P [W] ln(t) ln(p) 1 Nazwisko... Data... Wydział... Imię... Dzień tyg.... Godzina... Ćwiczenie 375 Badanie zależności mocy promieniowania cieplnego od temperatury = U [V] I [ma] [] / T [K] P [W] ln(t) ln(p) 1.. 3. 4. 5.

Bardziej szczegółowo

Roztwory mocnych elektrolitów ćwiczenia 1

Roztwory mocnych elektrolitów ćwiczenia 1 Roztwory mocnych elektrolitów ćwiczenia 1 1 Stała dysocjacji Słabe kwasy i zasady nie ulegają całkowicie reakcji dysocjacji elektrolitycznej. Oznacza to, że są słabymi elektrolitami. Najczęściej używanym

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ PRZEWODNICTWA ELEKTRYCZNEGO ELEKTROLITÓW OD TEMPERATURY; SPRAWDZANIE REGUŁY WALDENA

ZALEŻNOŚĆ PRZEWODNICTWA ELEKTRYCZNEGO ELEKTROLITÓW OD TEMPERATURY; SPRAWDZANIE REGUŁY WALDENA Ćwiczenie 47 E. Dudziak, M. Komorowska ZALEŻNOŚĆ PRZEWODNICTWA ELEKTRYCZNEGO ELEKTROLITÓW OD TEMPERATURY; SPRAWDZANIE REGUŁY WALDENA Cel ćwiczenia: pomiar przewodności elektrycznej właściwej (konduktywności)

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM Z PODSTAW BIOFIZYKI ĆWICZENIE NR 4 1. CEL ĆWICZENIA

LABORATORIUM Z PODSTAW BIOFIZYKI ĆWICZENIE NR 4 1. CEL ĆWICZENIA 1. CEL ĆWICZENIA Pomiar potencjału dyfuzyjnego roztworów o różnych stężeniach jonów oddzielonych membranami: półprzepuszczalną i jonoselektywną w funkcji ich stężenia. Wykorzystanie równania Nernsta do

Bardziej szczegółowo

F = e(v B) (2) F = evb (3)

F = e(v B) (2) F = evb (3) Sprawozdanie z fizyki współczesnej 1 1 Część teoretyczna Umieśćmy płytkę o szerokości a, grubości d i długości l, przez którą płynie prąd o natężeniu I, w poprzecznym polu magnetycznym o indukcji B. Wówczas

Bardziej szczegółowo

13. TERMODYNAMIKA WYZNACZANIE ENTALPII REAKCJI ZOBOJĘTNIANIA MOCNEJ ZASADY MOCNYMI KWASAMI I ENTALPII PROCESU ROZPUSZCZANIA SOLI

13. TERMODYNAMIKA WYZNACZANIE ENTALPII REAKCJI ZOBOJĘTNIANIA MOCNEJ ZASADY MOCNYMI KWASAMI I ENTALPII PROCESU ROZPUSZCZANIA SOLI Wykonanie ćwiczenia 13. TERMODYNAMIKA WYZNACZANIE ENTALPII REAKCJI ZOBOJĘTNIANIA MOCNEJ ZASADY MOCNYMI KWASAMI I ENTALPII PROCESU ROZPUSZCZANIA SOLI Zadania do wykonania: 1. Wykonać pomiar temperatury

Bardziej szczegółowo

Projekt Inżynier mechanik zawód z przyszłością współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt Inżynier mechanik zawód z przyszłością współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Zajęcia wyrównawcze z fizyki -Zestaw 4 -eoria ermodynamika Równanie stanu gazu doskonałego Izoprzemiany gazowe Energia wewnętrzna gazu doskonałego Praca i ciepło w przemianach gazowych Silniki cieplne

Bardziej szczegółowo

K02 Instrukcja wykonania ćwiczenia

K02 Instrukcja wykonania ćwiczenia Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego K2 Instrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie krytycznego stężenia micelizacji (CMC) z pomiarów napięcia powierzchniowego Zakres zagadnień obowiązujących

Bardziej szczegółowo

OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS

OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące

Bardziej szczegółowo

TRANSPORT NIEELEKTROLITÓW PRZEZ BŁONY WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPUSZCZALNOŚCI

TRANSPORT NIEELEKTROLITÓW PRZEZ BŁONY WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPUSZCZALNOŚCI Ćwiczenie nr 7 TRANSPORT NIEELEKTROLITÓW PRZEZ BŁONY WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPUSZCZALNOŚCI Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawami teorii procesów transportu nieelektrolitów przez błony.

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELETROLITÓW Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. rystyna Moskwa, mgr Magdalena Bisztyga 1. Dysocjacja elektrolityczna Substancje, które podczas rozpuszczania w wodzie (lub innych

Bardziej szczegółowo

Skręcenie wektora polaryzacji w ośrodku optycznie czynnym

Skręcenie wektora polaryzacji w ośrodku optycznie czynnym WFiIS PRACOWNIA FIZYCZNA I i II Imię i nazwisko: 1.. TEMAT: ROK GRUPA ZESPÓŁ NR ĆWICZENIA ata wykonania: ata oddania: Zwrot do poprawy: ata oddania: ata zliczenia: OCENA Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

1 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J

1 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J 1 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J P R A C O W N I A P O D S T A W E L E K T R O T E C H N I K I I E L E K T R O N I K I Ćw. 1. Łączenie i pomiar oporu Wprowadzenie Prąd elektryczny Jeżeli w przewodniku

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 254. Badanie ładowania i rozładowywania kondensatora. Ustawiony prąd ładowania I [ ma ]: t ł [ s ] U ł [ V ] t r [ s ] U r [ V ] ln(u r )

Ćwiczenie nr 254. Badanie ładowania i rozładowywania kondensatora. Ustawiony prąd ładowania I [ ma ]: t ł [ s ] U ł [ V ] t r [ s ] U r [ V ] ln(u r ) Nazwisko... Data... Wydział... Imię... Dzień tyg.... Godzina... Ćwiczenie nr 254 Badanie ładowania i rozładowywania kondensatora Numer wybranego kondensatora: Numer wybranego opornika: Ustawiony prąd ładowania

Bardziej szczegółowo

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Temperaturowa charakterystyka termistora typu NTC

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Temperaturowa charakterystyka termistora typu NTC Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Temperaturowa charakterystyka termistora typu NTC ćwiczenie nr 37 Opracowanie ćwiczenia: dr J. Woźnicka, dr S. elica Zakres zagadnień obowiązujących do ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Przewodnictwo jonów. Elektrolit-elektroda. Elektrochemia Wydział SiMR, kierunek IPEiH II rok I stopnia studiów, semestr IV. Pole elektryczne.

Przewodnictwo jonów. Elektrolit-elektroda. Elektrochemia Wydział SiMR, kierunek IPEiH II rok I stopnia studiów, semestr IV. Pole elektryczne. Elektrochemia Wydział SiMR, kierunek IPEiH II rok I stopnia studiów, semestr IV dr inż. Leszek Niedzicki Przewodnictwo jonów Elektrolit-elektroda Fazy, na brzegu których elektrolit wymienia elektrony (utleniając

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie oporu elektrycznego właściwego przewodników

Wyznaczanie oporu elektrycznego właściwego przewodników Wyznaczanie oporu elektrycznego właściwego przewodników Ćwiczenie nr 7 Wprowadzenie Natężenie prądu płynącego przez przewodnik zależy od przyłożonego napięcia U oraz jego oporu elektrycznego (rezystancji)

Bardziej szczegółowo

XLIII OLIMPIADA FIZYCZNA ETAP II Zadanie doświadczalne

XLIII OLIMPIADA FIZYCZNA ETAP II Zadanie doświadczalne XLIII OLIMPIADA FIZYCZNA ETAP II Zadanie doświadczalne ZADANIE D1 Nazwa zadania: Współczynnik załamania cieczy wyznaczany domową metodą Masz do dyspozycji: - cienkościenne, przezroczyste naczynie szklane

Bardziej szczegółowo

PRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO

PRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO ĆWICZENIE 53 PRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO Cel ćwiczenia: wyznaczenie wartości indukcyjności cewek i pojemności kondensatorów przy wykorzystaniu prawa Ohma dla prądu przemiennego; sprawdzenie prawa

Bardziej szczegółowo

PODSTAWOWE TECHNIKI PRACY LABORATORYJNEJ: WAŻENIE, SUSZENIE, STRĄCANIE OSADÓW, SĄCZENIE

PODSTAWOWE TECHNIKI PRACY LABORATORYJNEJ: WAŻENIE, SUSZENIE, STRĄCANIE OSADÓW, SĄCZENIE PODSTAWOWE TECHNIKI PRACY LABORATORYJNEJ: WAŻENIE, SUSZENIE, STRĄCANIE OSADÓW, SĄCZENIE CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z podstawowymi technikami pracy laboratoryjnej: ważeniem, strącaniem osadu, sączeniem

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyi i Ochrony Środowisa Studia stacjonarne, Ro I, Semestr zimowy 01/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewsi e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 atedra Fizyochemii

Bardziej szczegółowo

Celem dwiczenia są ilościowe oznaczenia metodą miareczkowania konduktometrycznego.

Celem dwiczenia są ilościowe oznaczenia metodą miareczkowania konduktometrycznego. Konduktywność elektrolityczna [S/cm] 16. Objętościowe analizy ilościowe z konduktometryczną detekcją punktu koocowego Konduktometria jest metodą elektroanalityczną polegającą na pomiarze przewodnictwa

Bardziej szczegółowo

(1) Przewodnictwo roztworów elektrolitów

(1) Przewodnictwo roztworów elektrolitów (1) Przewodnictwo roztworów elektrolitów 1. Naczyńko konduktometryczne napełnione 0,1 mol. dm -3 roztworem KCl w temp. 298 K ma opór 420 Ω. Przewodnictwo właściwe 0,1 mol. dm -3 roztworu KCl w tej temp.

Bardziej szczegółowo

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach 1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

Bardziej szczegółowo

Badanie kinetyki inwersji sacharozy

Badanie kinetyki inwersji sacharozy Badanie kinetyki inwersji sacharozy Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest wyznaczenie stałej szybkości, energii aktywacji oraz czynnika przedwykładniczego reakcji inwersji sacharozy. Opis metody: Roztwory

Bardziej szczegółowo

KINETYKA INWERSJI SACHAROZY

KINETYKA INWERSJI SACHAROZY Dorota Warmińska, Maciej Śmiechowski Katedra Chemii Fizycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska KINETYKA INWERSJI SACHAROZY Wstęp teoretyczny Kataliza kwasowo-zasadowa Kataliza kwasowo-zasadowa

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Podstaw Biofizyki Pomiar potencjału dyfuzyjnego i błonowego 4

Laboratorium Podstaw Biofizyki Pomiar potencjału dyfuzyjnego i błonowego 4 CEL ĆWICZENIA Pomiar potencjału dyfuzyjnego roztworów o różnych stężeniach jonów oddzielonych membranami: półprzepuszczalną i jonoselektywną w funkcji ich stężenia. Wykorzystanie równania Nernsta do wyznaczenia

Bardziej szczegółowo

Badanie własności hallotronu, wyznaczenie stałej Halla (E2)

Badanie własności hallotronu, wyznaczenie stałej Halla (E2) Badanie własności hallotronu, wyznaczenie stałej Halla (E2) 1. Wymagane zagadnienia - ruch ładunku w polu magnetycznym, siła Lorentza, pole elektryczne - omówić zjawisko Halla, wyprowadzić wzór na napięcie

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM Z FIZYKI

LABORATORIUM Z FIZYKI LABORATORIUM Z FIZYKI LABORATORIUM Z FIZYKI I PRACOWNIA FIZYCZNA C w Gliwicach Gliwice, ul. Konarskiego 22, pokoje 52-54 Regulamin pracowni i organizacja zajęć Sprawozdanie (strona tytułowa, karta pomiarowa)

Bardziej szczegółowo

Metodę poprawnie mierzonego prądu powinno się stosować do pomiaru dużych rezystancji, tzn. wielokrotnie większych od rezystancji amperomierza: (4)

Metodę poprawnie mierzonego prądu powinno się stosować do pomiaru dużych rezystancji, tzn. wielokrotnie większych od rezystancji amperomierza: (4) OBWODY JEDNOFAZOWE POMIAR PRĄDÓW, NAPIĘĆ. Obwody prądu stałego.. Pomiary w obwodach nierozgałęzionych wyznaczanie rezystancji metodą techniczną. Metoda techniczna pomiaru rezystancji polega na określeniu

Bardziej szczegółowo

Wstęp do teorii niepewności pomiaru. Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński

Wstęp do teorii niepewności pomiaru. Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński Wstęp do teorii niepewności pomiaru Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński Podstawowe informacje: Strona Politechniki Śląskiej: www.polsl.pl Instytut Fizyki / strona własna Instytutu / Dydaktyka / I Pracownia

Bardziej szczegółowo

Badanie transformatora

Badanie transformatora Ćwiczenie 14 Badanie transformatora 14.1. Zasada ćwiczenia Transformator składa się z dwóch uzwojeń, umieszczonych na wspólnym metalowym rdzeniu. Do jednego uzwojenia (pierwotnego) przykłada się zmienne

Bardziej szczegółowo

O 2 O 1. Temat: Wyznaczenie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego

O 2 O 1. Temat: Wyznaczenie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego msg M 7-1 - Temat: Wyznaczenie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego Zagadnienia: prawa dynamiki Newtona, moment sił, moment bezwładności, dynamiczne równania ruchu wahadła fizycznego,

Bardziej szczegółowo

Sporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości

Sporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości Sporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości (opracowanie: Barbara Krajewska) Celem ćwiczenia jest zbadanie właściwości roztworów buforowych. Przygotujemy dwa roztwory buforowe: octanowy

Bardziej szczegółowo

Przewodnictwo elektryczne roztworów wodnych. - elektrolity i nieelektrolity.

Przewodnictwo elektryczne roztworów wodnych. - elektrolity i nieelektrolity. 1 Przewodnictwo elektryczne roztworów wodnych - elektrolity i nieelektrolity. Czas trwania zajęć: 45 minut Pojęcia kluczowe: - elektrolit, - nieelektrolit, - dysocjacja elektrolityczna, - prąd, - jony.

Bardziej szczegółowo

Doświadczalne wyznaczanie współczynnika sztywności (sprężystości) sprężyny

Doświadczalne wyznaczanie współczynnika sztywności (sprężystości) sprężyny Doświadczalne wyznaczanie współczynnika sztywności (sprężystości) Wprowadzenie Wartość współczynnika sztywności użytej można wyznaczyć z dużą dokładnością metodą statyczną. W tym celu należy zawiesić pionowo

Bardziej szczegółowo

Badanie transformatora

Badanie transformatora Ćwiczenie 14 Badanie transformatora 14.1. Zasada ćwiczenia Transformator składa się z dwóch uzwojeń, umieszczonych na wspólnym metalowym rdzeniu. Do jednego uzwojenia (pierwotnego) przykłada się zmienne

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie momentu magnetycznego obwodu w polu magnetycznym

Wyznaczanie momentu magnetycznego obwodu w polu magnetycznym Ćwiczenie E6 Wyznaczanie momentu magnetycznego obwodu w polu magnetycznym E6.1. Cel ćwiczenia Na zamkniętą pętlę przewodnika z prądem, umieszczoną w jednorodnym polu magnetycznym, działa skręcający moment

Bardziej szczegółowo

Co to jest elektrochemia?

Co to jest elektrochemia? Co to jest elektrocheia? Dział cheii zajujący się reakcjai cheicznyi, który towarzyszy przeniesienie ładunku elektrycznego. Autoatycznie towarzyszą teu takie zjawiska, jak: Przepływ prądu elektrycznego,

Bardziej szczegółowo

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie

Bardziej szczegółowo

Przewodnictwo elektrolitów (7)

Przewodnictwo elektrolitów (7) Przewodnictwo elektrolitów (7) Rezystancja (opór bierny) dana jest wzorem (II prawo Ohma): U R = i 1 = κ l s U l = κ 1 i s i s U = j = κ = κ E l Chem. Fiz. TCH II/14 1 Gęstość prądu ważna wielkość w elektrochemii

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ KALORYMETRIA - CIEPŁO ZOBOJĘTNIANIA WSTĘP Według pierwszej zasady termodynamiki, w dowolnym procesie zmiana energii wewnętrznej, U układu, równa się sumie ciepła wymienionego z otoczeniem, Q, oraz pracy,

Bardziej szczegółowo

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru ćwiczenie nr 25 opracowała dr B. Nowicka, aktualizacja D. Waliszewski Zakres zagadnień obowiązujących do

Bardziej szczegółowo

Zadanie 106 a, c WYZNACZANIE PRZEWODNICTWA WŁAŚCIWEGO I STAŁEJ HALLA DLA PÓŁPRZEWODNIKÓW. WYZNACZANIE RUCHLIWOŚCI I KONCENTRACJI NOŚNIKÓW.

Zadanie 106 a, c WYZNACZANIE PRZEWODNICTWA WŁAŚCIWEGO I STAŁEJ HALLA DLA PÓŁPRZEWODNIKÓW. WYZNACZANIE RUCHLIWOŚCI I KONCENTRACJI NOŚNIKÓW. Zadanie 106 a, c WYZNACZANIE PRZEWODNICTWA WŁAŚCIWEGO I STAŁEJ HALLA DLA PÓŁPRZEWODNIKÓW. WYZNACZANIE RUCHLIWOŚCI I KONCENTRACJI NOŚNIKÓW. 1. Elektromagnes 2. Zasilacz stabilizowany do elektromagnesu 3.

Bardziej szczegółowo

Sprawdzanie prawa Ohma i wyznaczanie wykładnika w prawie Stefana-Boltzmanna

Sprawdzanie prawa Ohma i wyznaczanie wykładnika w prawie Stefana-Boltzmanna Sprawdzanie prawa Ohma i wyznaczanie wykładnika w prawie Stefana-Boltzmanna Wprowadzenie. Prawo Stefana Boltzmanna Φ λ nm Rys.1. Prawo Plancka. Pole pod każdą krzywą to całkowity strumień: Φ c = σs T 4

Bardziej szczegółowo

Chemia - B udownictwo WS TiP

Chemia - B udownictwo WS TiP Chemia - B udownictwo WS TiP dysocjacja elektrolityczna, reakcje w roztworach wodnych, ph wykład nr 2b Teoria dys ocjacji jonowej Elektrolity i nieelektrolity Wpływ polarnej budowy cząsteczki wody na proces

Bardziej szczegółowo

Chemia I Semestr I (1 )

Chemia I Semestr I (1 ) 1/ 6 Inżyniera Materiałowa Chemia I Semestr I (1 ) Osoba odpowiedzialna za przedmiot: dr inż. Maciej Walewski. 2/ 6 Wykład Program 1. Atomy i cząsteczki: Materia, masa, energia. Cząstki elementarne. Atom,

Bardziej szczegółowo

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M) Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE

HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE Ćwiczenie 9 semestr 2 HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE Obowiązujące zagadnienia: Hydroliza soli-anionowa, kationowa, teoria jonowa Arrheniusa, moc kwasów i zasad, równania hydrolizy soli, hydroliza wieloetapowa,

Bardziej szczegółowo

TWARDOŚĆ WODY. Ca(HCO 3 ) HCl = CaCl 2 + 2H 2 O + 2CO 2. Mg(HCO 3 ) 2 + 2HCl = MgCl 2 + 2H 2 O + 2CO 2

TWARDOŚĆ WODY. Ca(HCO 3 ) HCl = CaCl 2 + 2H 2 O + 2CO 2. Mg(HCO 3 ) 2 + 2HCl = MgCl 2 + 2H 2 O + 2CO 2 TWARDOŚĆ WODY Ćwiczenie 1. Oznaczanie twardości przemijającej wody wodociągowej Oznaczenie twardości przemijającej wody polega na miareczkowaniu określonej ilości badanej wody roztworem kwasu solnego o

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI. Ćwiczenie 5 POMIAR WZGLĘDNEJ LEPKOŚCI CIECZY PRZY UŻYCIU

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI. Ćwiczenie 5 POMIAR WZGLĘDNEJ LEPKOŚCI CIECZY PRZY UŻYCIU POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI Ćwiczenie 5 POMIAR WZGLĘDNEJ LEPKOŚCI CIECZY PRZY UŻYCIU WISKOZYMETRU KAPILARNEGO I. WSTĘP TEORETYCZNY Ciecze pod względem struktury

Bardziej szczegółowo

SPRAWDZENIE PRAWA OHMA POMIAR REZYSTANCJI METODĄ TECHNICZNĄ

SPRAWDZENIE PRAWA OHMA POMIAR REZYSTANCJI METODĄ TECHNICZNĄ Laboratorium Podstaw Elektroniki Marek Siłuszyk Ćwiczenie M 4 SPWDZENE PW OHM POM EZYSTNCJ METODĄ TECHNCZNĄ opr. tech. Mirosław Maś niwersytet Przyrodniczo - Humanistyczny Siedlce 2013 1. Wstęp Celem ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1 Metody pomiarowe i opracowywanie danych doświadczalnych.

Ćwiczenie 1 Metody pomiarowe i opracowywanie danych doświadczalnych. Ćwiczenie 1 Metody pomiarowe i opracowywanie danych doświadczalnych. Ćwiczenie ma następujące części: 1 Pomiar rezystancji i sprawdzanie prawa Ohma, metoda najmniejszych kwadratów. 2 Pomiar średnicy pręta.

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1: Podstawowe parametry stanu.

Ćwiczenie 1: Podstawowe parametry stanu. Gęstość 1. Część teoretyczna Gęstość () cieczy w danej temperaturze definiowana jest jako iloraz jej masy (m) do objętości (V) jaką zajmuje: m V kg Gęstość wyrażana jest w jednostkach układu SI Gęstość

Bardziej szczegółowo

Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji

Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Małgorzata Jakubowska Katedra Chemii Analitycznej WIMiC AGH Walidacja metod analitycznych (według ISO) to proces ustalania parametrów charakteryzujących

Bardziej szczegółowo

K05 Instrukcja wykonania ćwiczenia

K05 Instrukcja wykonania ćwiczenia Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego K05 Instrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie punktu izoelektrycznego żelatyny metodą wiskozymetryczną Zakres zagadnień obowiązujących do ćwiczenia 1. Układy

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 8 (studenci biotechnologii) Potencjometria Potencjometryczne wyznaczanie PK miareczkowania słabego kwasu

Ćwiczenie 8 (studenci biotechnologii) Potencjometria Potencjometryczne wyznaczanie PK miareczkowania słabego kwasu Ćwiczenie 8 (studenci biotechnologii) Potencjometria Potencjometryczne wyznaczanie PK miareczkowania słabego kwasu Potencjometria Klasyczne miareczkowanie od miareczkowania potencjometrycznego różni się

Bardziej szczegółowo

ZADANIE 28. Wyznaczanie przewodnictwa cieplnego miedzi

ZADANIE 28. Wyznaczanie przewodnictwa cieplnego miedzi ZADANIE 28 Wyznaczanie przewodnictwa cieplnego miedzi Wstęp Pomiędzy ciałami ogrzanymi do różnych temperatur zachodzi wymiana ciepła. Ciało o wyższej temperaturze traci ciepło, a ciało o niższej temperaturze

Bardziej szczegółowo