Symptomatologia boreliozy u dzieci i młodzieży leczonych w Klinice Neurologii Wieku Rozwojowego AM w Poznaniu
|
|
- Dawid Orłowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 CHILD NEUROLOGY NEUROLOGIA DZIECIĘCA Vol. 15/2006 Nr 30 PRACA ORYGINALNA/ORIGINAL ARTICLE Symptomatologia boreliozy u dzieci i młodzieży leczonych w Klinice Neurologii Wieku Rozwojowego AM w Poznaniu Symptomatology of borreliosis in children and adolescents admitted to the Chair and Department of Developmental Neurology Poznań University of Medical Sciences Marcin Żarowski, Justyna Młodzikowska-Albrecht, Barbara Steinborn Katedra i Klinika Neurologii Wieku Rozwojowego Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Kierownik: dr hab. med. B. Steinborn Streszczenie Słowa kluczowe: borelioza, neuroborelioza, symptomatologia neuroboreliozy u dzieci Abstract Key words: borreliosis, neuroborreliosis, symptomatology of neuroborreliosis in children Vol. 15/2006, Nr 30 Cel: Ocena częstości występowania objawów klinicznych boreliozy u dzieci i młodzieży z terenu województwa wielkopolskiego, hospitalizowanych w oddziale neurologii dziecięcej. Materiał i metody: Analizie poddano grupę 24 pacjentów w wieku od 9 do 20 roku życia (średnia 14,3±2,8) z objawami neurologicznymi z województwa wielkopolskiego, hospitalizowanych w latach w Klinice Neurologii Wieku Rozwojowego Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. U wszystkich dzieci jednym z elementów diagnostyki było wykonanie testów immunoenzymatycznych (ELISA), oceniających stężenia przeciwciał przeciw antygenom krętków Borrelia sp. klasy IgM i IgG w surowicy krwi. Wyniki: Niespecyficzne objawy, takie jak: bóle głowy (45,8%), uczucie zmęczenia, osłabienia (33,3%), omdlenia (25%), bóle mięśniowo-stawowe (20,8%) były najczęściej obserwowaną manifestacją boreliozy. Nieco rzadziej chorzy zgłaszali zaburzenia pamięci, koncentracji uwagi (16,7%) oraz obniżenie nastroju (12,5%). Najczęstszym zespołem neurologicznym, występującym w badanej grupie, było obwodowe porażenie nerwu twarzowego (37,5%), w tym u czworga (16,7%) wystąpiło obustronne obwodowe porażenie nerwu twarzowego. U 15 pacjentów oznaczono stężenia przeciwciał klasy IgM i IgG przeciw antygenom krętków Borrelia sp. w płynie mózgowo-rdzeniowym (PMR). U dwóch pacjentów obserwowano znaczną pleocytozę w badaniu PMR, bez objawów zespołu oponowego. U wszystkich dzieci po zastosowaniu dożylnej antybiotykoterapii, a w przypadkach obwodowego porażenia nerwu twarzowego, także zabiegów fizjoterapeutycznych, objawy kliniczne ustąpiły, co korelowało ze zmniejszaniem się mian przeciwciał przeciw antygenom krętków Borrelia sp. w surowicy krwi i PMR. Omówienie i wnioski: Najczęstszą manifestacją boreliozy w badanej grupie były niespecyficzne objawy ogólnoustrojowe, takie jak: bóle głowy, męczliwość, osłabienie. Natomiast najczęstszym zespołem neurologicznym w przebiegu boreliozy było obwodowe porażenie nerwu twarzowego, szczególnie obustronna jego postać. Częste występowanie boreliozy w populacji dzieci województwa wielkopolskiego, związane jest z małą świadomością społeczeństwa dotyczącą zapobiegania ukąszeniom przez kleszcze podczas przebywania na obszarach będących, siedliskiem tych pajęczaków. Purpose: Evaluation of different clinical symptoms frequency in patients with borreliosis admitted to the Chair and Department of Developmental Neurology from the Wielkopolska region. Material and methods: 24 children with neurological symptoms from the Wielkopolska region were admitted to the Chair and Department of Developmental Neurology in Borreliosis was confirmed by serologic examination in all children. We investigated the presence of IgM class and IgG class specific antibodies in the sera (detected by immunoenzymatic methods [ELISA]). Results: The most frequent complaints were unspecified systemic symptoms such as headaches (45.8%), weakness and fatique (33.3%), fainting (25%), muscle and articulation pains (20.8%). Several children complained of mood depression and concentration trouble. The most frequent neurological symptom of borreliosis in children, confirmed by serologic examination, was peripheral facial nerve palsy (PFP) (37.5%). Among all the children with borreliosis, 4 (16.7%) demonstrated bilateral PFP. 21
2 Marcin Żarowski, Justyna Młodzikowska-Albrecht, Barbara Steinborn In fifteen patients, levels of IgM and IgG antibodies were assayed in cerebrospinal fluid (CSF). Two patients demonstrated significant pleocytosis in CSF test (without the meningeal symptoms). All children were administered antibiotic intravenously. In the cases of PFP physiotherapeutic procedures were applied. The clinical state of children started to improve after the treatment, which correlated with decrease of levels of specific antibodies in the sera and CSF. Conclusions: The most frequent manifestation of borreliosis in children were unspecified systemic symptoms such as headaches, weakness and fatique. However, the most frequent neurological symptom of borreliosis in children was unilateral and bilateral PFP. The frequent occurrence of borreliosis in the population of children from Wielkopolska region is possibly correlated with unsatisfactory social consciousness in relation to the prevention of tick bites, the lack of repellents and protective clothes application during walks in forests where these Arachnoideae live. Wstęp Borelioza jest chorobą infekcyjną, która wywoływana jest przez Gram ujemnego krętka z rodziny Spirochetaceae [1 7] Borrelia burgdorferi sensu lato [4] przenoszonego przez kleszcze z rodziny Ixodes ricinus [1, 2, 4, 5, 8 10]. Rezerwuarem bakterii są myszy i wiewiórki, a także zwierzyna płowa [11] oraz ptaki, a nawet gady [3]. W krajach skandynawskich w roku 1986 wskaźnik zapadalności dochodził do 80/ , natomiast w Polsce w roku 1998 średnia zachorowalność wynosiła 2,3 / [2]. Liczba zachorowań jest największa na obszarach endemicznych. W Polsce są to przede wszystkim województwa północno-wschodnie, ale także zachodnia część Wielkopolski, na których ilość zakażonych kleszczy waha się, w zależności od stadium rozwojowego, między 5 a 58% [2, 3]. Serokonwersja świadcząca o zakażeniu krętkiem po ukąszeniu przez kleszcza występuje tylko u 10% pacjentów, a prawdopodobieństwo wystąpienia objawów klinicznych boreliozy jest jeszcze mniejsze i wynosi 2 4% [2]. Wykorzystując badania genetyczne podzielono krętki Borrelia burgdorferi sensu lato na 11 subtypów [7]. Trzy z nich uważane są za patogenne dla człowieka: Borrelia burgdorferi sensu stricto, Borrelia garinii, Borrelia afzeli [4, 7, 9]. Zauważono także geograficzne różnice w występowaniu poszczególnych subtypów krętka oraz zaobserwowano nieco inny przebieg kliniczny boreliozy w zależności od rodzaju bakterii. Borrelia burgdorferi sensu stricto występuje głównie w USA i statystycznie częściej jest odpowiedzialna za objawy stawowe. Natomiast Borrelia garinii i afzeli, występujące przede wszystkim w Europie [4, 8, 9], częściej są odpowiedzialne za pojawianie się objawów neurologicznych w przebiegu boreliozy. Zauważono, iż Borrelia garinii ma szczególne powinowactwo do układu nerwowego [2, 4, 12]. Opisywano również pojedyncze przypadki równoległej infekcji dwoma subtypami Borrelia u pacjenta z obustronnym porażeniem nerwu twarzowego [13]. Do zakażenia człowieka dochodzi w wyniku ukąszenia przez kleszcza z rodzaju Ixodes zainfekowanego patogennymi krętkami [1 5, 8 10]. Serokonwersja, w postaci produkcji przeciwciał klasy IgM przeciw antygenom krętka, pojawia się po 2 4 tygodniach od ukąszenia przez zainfekowanego kleszcza [3, 8, 9, 12], osiągając swój szczyt w 6 8 tygodniu [3, 9, 12]. Po 4 6 tygodniach pojawiają się przeciwciała klasy IgG [8, 9, 12], które utrzymują się przez wiele lat po wyleczeniu infekcji, ale nie chronią przed ponownym zakażeniem krętkami z rodziny Borrelia sp. [12]. Do wykrywania przeciwciał w surowicy krwi pacjentów stosuje się metody immunoenzymatyczne (ELISA). Technikę western-blot wykorzystuje się natomiast w przypadkach trudnych diagnostycznie, zwłaszcza do eliminacji wyników fałszywie dodatnich i interpretowania wartości granicznych [3, 9, 14]. W USA stosuje się zasadę two-step protocol, wykonując jako pierwsze badanie test ELISA, który następnie potwierdza się metodą western-blot [3, 15]. Borelioza jest chorobą wieloukładową [1 3, 16], klasycznie przebiegającą w trzech etapach, w których pojawiają się objawy skórne, kardiologiczne, neurologiczne oraz reumatologiczne [1, 3]. Obecnie wyróżniamy boreliozę pierwotną, wtórną i trzeciorzędową [17]. W pierwszym stadium dominują objawy skórne w postaci przewlekłego rumienia wędrującego (Erythema chronicum migrans ECM), który pojawia się u około 50 80% pacjentów, najczęściej na tułowiu bądź kończynach po 3 30 dniach po ukąszeniu przez kleszcza [3]. Zmiana szerzy się obwodowo i zazwyczaj nie towarzyszą jej objawy ogólnoustrojowe, aczkolwiek mogą pojawić się bóle głowy, uczucie zmęczenia lub dolegliwości rzekomogrypowe. W rzadkich przypadkach w pierwszym stadium boreliozy występuje zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, czy uszkodzenie nerwów czaszkowych lub zapalenie korzeniowo-nerwowe [4, 16]. W drugim stadium choroby, występującym po kilkutygodniowym lub nawet kilkumiesięcznym okresie utajenia, może pojawić się lymphadenosis benigna cutis (LBC), rozwijający się w miejscu ukąszenia przez kleszcza, któremu często towarzyszy powiększenie regionalnych węzłów chłonnych. Ta zmiana skórna występuje znacznie rzadziej niż ECM, tj. u około 1% pacjentów. W tym okresie dominują objawy świadczące o uogólnieniu infekcji: ostre zapalenie stawów, 22 Neurologia Dziecięca
3 Symptomatologia boreliozy u dzieci i młodzieży leczonych... zwłaszcza kolanowych, zapalenie osierdzia, wsierdzia i mięśnia sercowego, lewokomorowa niewydolność serca, zaburzenia przewodnictwa i rytmu serca (najczęściej występuje blok przedsionkowo-komorowy) [3, 11]. Mogą pojawić się także objawy świadczące o zajęciu układu nerwowego: silne bóle głowy, zespół Bannawartha, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, porażenie nerwów czaszkowych z najczęściej pojawiającym się jedno lub obustronnym porażeniem nerwu twarzowego, zapalenie korzeniowe lub wielonerwowe. Opisywane są także przypadki encefalopatii z ataksją, zaburzeniami świadomości oraz zapalenie rdzenia kręgowego. Często stwierdza się zaburzenia pamięci, koncentracji, czasami zaburzenia snu, depresję oraz labilność emocjonalną [11]. W trzecim stadium choroby, ujawniającym się nawet po kilku latach nieleczonej boreliozy, pojawia się często przewlekłe zapalenie dużych stawów oraz zanikowe zapalenie skóry kończyn zarówno górnych jak i dolnych (Acrodermatitis chronica atrophicans) czy przewlekła encefalomielopatia. W przebiegu powyższego zespołu pojawiają się zaburzenia funkcji dróg długich, uszkodzenie nerwów wzrokowych, zwieraczy oraz przykre parestezje i zaburzenia czucia w obrębie kończyn [3, 11]. W trzecim stadium choroby w badaniu MRI u niektórych chorych można stwierdzić zmiany o charakterze demielinizacyjnym, sugerujące proces rozrostowy lub zmiany naczyniopochodne, jak również rozsianą wieloogniskową encefalomielopatię. Tego typu zmiany w OUN rzadko są opisywane u dzieci [18]. Borelioza po raz pierwszy została dokładnie scharakteryzowana mniej więcej ćwierć wieku temu [10]. Ocenia się, że ok. 10% pacjentów z krętkowicą kleszczową manifestuje objawy neurologiczne [4, 19]. W Europie zajęcie układu nerwowego rozpoznawane jest częściej niż w USA, ze względu na neurotropizm Borrelia garinii [2, 4]. W przebiegu neuroboreliozy zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym takie jak cytoza z przewagą komórek jednojądrzastych [7, 12, 20, 21] i wzrost stężenia białka [7, 12, 21], pojawiają się zwykle po ok. 3 tygodniach choroby [16], aczkolwiek nie są one warunkiem koniecznym do rozpoznania neuroboreliozy [14]. Stwierdzono, że nagłe obwodowe porażenie nerwu twarzowego, zwłaszcza u dzieci, często jest skutkiem neuroinfekcji [22, 23]. W badaniach z lat dziewięćdziesiątych, prowadzonych przez Cook i wsp., wykryto, że czynnikiem etiologicznym u 50% dzieci z obwodowym porażeniem nerwu twarzowego jest Borrelia Sp. [22]. Wyniki te znalazły także potwierdzenie w innych badaniach [1, 24]. Należy również podkreślić, że obwodowe porażenie nerwu twarzowego może być jedynym [12] lub dominującym objawem boreliozy u dzieci [2, 12, 23]. Ta etiologia jest szczególnie prawdopodobna, jeśli występuje ono obustronnie [12, 23]. Vol. 15/2006, Nr 30 Materiał i metoda Analizie poddano grupę 24 dzieci i młodzieży z województwa wielkopolskiego, w wieku od 9 do 20 roku życia (średnia wieku 14,3 ± 2,8), hospitalizowanych w latach w Klinice Neurologii Wieku Rozwojowego Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, w celu diagnostyki objawów neurologicznych. Jednym z elementów diagnostyki, przeprowadzonej rutynowo u wszystkich dzieci, było wykonanie testów immunoenzymatycznych (ELISA), oceniające stężenia przeciwciał przeciw antygenom krętków Borrelia sp. klasy IgM i IgG w surowicy krwi, a w uzasadnionych przypadkach podejrzenia neuroboreliozy powyższe testy serologiczne wykonano także w płynie mózgowo-rdzeniowym (PMR). Wyniki W badanej grupie najczęściej obserwowano niespecyficzne objawy ogólnoustrojowe, wśród których dominowały bóle głowy (45,8%), uczucie zmęczenia i osłabienia (33,3%), omdlenia (25%), a także bóle mięśni i stawów (20,8%). Poza tym pacjenci zgłaszali występowanie zaburzeń pamięci i koncentracji uwagi (16,7%) oraz obniżenie nastroju (12,5%). Najczęstszym zespołem neurologicznym występującym w badanej grupie dzieci z potwierdzoną badaniem serologicznym boreliozą było obwodowe porażenie nerwu twarzowego (37,5%), w tym u 16,7% (tj. u czworga z nich) wystąpiło obustronne porażenie tego nerwu. Celem potwierdzenia rozpoznania boreliozy u wszystkich dzieci zostały wykonane testy immunoenzymatyczne (ELISA), oceniające stężenia przeciwciał przeciw antygenom krętków Borrelia sp. klasy IgM i IgG w surowicy krwi. U piętnastu pacjentów oznaczono również stężenia przeciwciał klasy IgM i IgG przeciw antygenom krętków Borrelia sp. w PMR. U dwu pacjentów obserwowano znaczną pleocytozę w badaniu PMR, jednak u żadnego z nich nie wystąpiły objawy oponowe. Prążki oligoklonalne były obecne w jednym, a podwyższony indeks IgG obserwowano tylko w dwu przypadkach. W tabeli I. podano objawy kliniczne boreliozy w obserwowanej grupie pacjentów. 23
4 Marcin Żarowski, Justyna Młodzikowska-Albrecht, Barbara Steinborn Tabela I. Częstość i rodzaj objawów klinicznych u pacjentów z potwierdzoną serologicznie boreliozą Frequency and type of symptoms in patients with serologically confirmed neuroborreliosis Objawy kliniczne Liczba [%] Bóle głowy 11 45,8 Męczliwość, uczucie osłabienia 8 33,3 Omdlenia 6 25,0 Jednostronne porażenie nerwu twarzowego 5 20,8 Bóle kostno-mięśniowe 5 20,8 Obustronne porażenie nerwu twarzowego Zaburzenia pamięci, koncentracji Bóle twarzy i szyi po stronie niedowładu n. VII 4 16,7 4 16,7 4 16,7 Obniżenie nastroju 3 12,5 Drażliwość 2 8,3 Powiększenie węzłów chłonnych szyjnych i podżuchwowych 2 8,3 Rumień wędrujący 1 4,2 Zapalenie wielu stawów 1 4,2 Nieprzyjemne uczucie kołatania serca 1 4,2 Neuronitis vestibularis 1 4,2 Zaburzenia smaku 1 4,2 Nadwrażliwość na niskie tony Omówienie 1 4,2 We wszystkich przypadkach boreliozy mieliśmy do czynienia z okolicznościami, w których mogło dojść do ukąszenia przez kleszcza z rodziny Ixodes ricinus, będącego w 5 58% [2, 3] nosicielem krętków boreliozy. Tylko w czterech przypadkach pacjenci zauważyli na skórze ślad po ukąszeniu przez kleszcza, bez innych objawów dermatologicznych. W badanej grupie dzieci tylko jedna osoba zgłosiła pojawienie się objawów skórnych pod postacią rumienia wędrującego (Erythema migrans). Ta manifestacja boreliozy jest najczęściej spotykana i ocenia się, iż dotyczy 60 80% wszystkich przypadków choroby z Lyme [8]. Jednak w ok. 1/3 przypadków zmiany skórne nie występują, co znacznie utrudnia jej rozpoznanie [3]. Owa rozbieżność wynika z faktu, iż dzieci były przyjmowane na Oddział Neurologiczny przede wszystkim w celu diagnostyki objawów neurologicznych, a zakażenie krętkiem Borrelia sp. wykrywano w trakcie rutynowej diagnostyki laboratoryjnej (testy immunoenzymatyczne [ELISA]). W literaturze do najczęstszych objawów neurologicznych w przebiegu boreliozy zalicza się bóle głowy, parestezje, obwodowe porażenie nerwu twarzowego szczególnie obustronne, bóle i objawy korzeniowe [23, 25, 26]. Istnieją również doniesienia o występowaniu bólów głowy o typie napięciowym jako jedynej manifestacji neuroboreliozy [27]. W obserwowanej grupie 24 dzieci objawy neurologiczne takie jak: bóle głowy i obwodowe porażenie nerwu twarzowego, wystąpiły odpowiednio u 45,8% i 37,5% (tab. I), z czego obustronne obwodowe porażenie nerwu twarzowego pojawiło się aż u 16,7% dzieci. W jednym przypadku pacjent zgłaszał zaburzenia czucia smaku oraz nadwrażliwość na niskie tony. Co ciekawe, u jednego pacjenta wystąpiło zapalenie nerwu przedsionkowego w przebiegu zakażenia krętkiem Borrelia sp., manifestujące się typowymi objawami dla tej jednostki chorobowej, tj. zawrotami głowy, oczopląsem i nudnościami. U wszystkich badanych dzieci pojawiły się niespecyficzne objawy ogólnoustrojowe, wśród których dominowały bóle mięśni i stawów (20,8%), a także uczucie zmęczenia, osłabienia, nadmiernej senności (33,3%), a w dwóch przypadkach niewielkie obniżenie nastroju (12,5%). Występowanie objawów nieswoistych w przebiegu choroby z Lyme jest bardziej charakterystyczne u dorosłych niż u dzieci [21]. W badaniach na grupie 96 dzieci Belman i wsp. stwierdzili również, że najczęstszym objawem neurologicznym w przebiegu boreliozy były bóle głowy i obwodowe porażenie nerwu twarzowego [18]. W przypadku nagłego wystąpienia obwodowego porażenia nerwu twarzowego, a zwłaszcza postaci obustronnej, należy podejrzewać neuroboreliozę [28, 29]. Wszystkie dzieci miały wykonane kilkakrotnie badania serologiczne surowicy krwi w kierunku boreliozy, które wymagane są do potwierdzenia rozpoznania we wszystkich postaciach boreliozy, z wyłączeniem wczesnych zmian skórnych [7, 30]. Nie jest wskazane również wykonywanie testów serologicznych u wszystkich pacjentów ukąszonych przez kleszcza [30]. Początkowo wszyscy pacjenci mieli podwyższone miana przeciwciał klasy IgM oraz prawidłowe poziomy przeciwciał klasy IgG. Należy podkreślić, że tylko 32% pacjentów ma dodatnie miana w zakresie IgM w ostrej fazie choroby, a w ustalonej chorobie dodatnie miana IgG obserwowane są u 83% pacjentów [31]. W badaniach kontrolnych wykonywanych od 2 do 14 mie- 24 Neurologia Dziecięca
5 Symptomatologia boreliozy u dzieci i młodzieży leczonych... sięcy później wykazano powolne zmniejszanie miana przeciwciał. We wszystkich przypadkach obwodowego porażenia nerwu twarzowego wykonano badanie PMR. Wprawdzie według zaleceń American College of Physicians z r nie ma potrzeby określania przeciwciał w PMR u pacjentów z objawami neuroboreliozy, gdyż za wystarczające uważa się dodatnie wyniki z surowicy krwi [32], jednak obecnie dominuje pogląd, że w przypadku podejrzenia neuroboreliozy wskazane jest wykonanie testów serologicznych także w PMR [33]. U czterech pacjentów obserwowano znaczną pleocytozę w badaniu PMR, jednak u żadnego z nich nie wystąpił zespół oponowy. Należy podkreślić, że ze względu na brak możliwości wykrycia krętka w standardowych badaniach [3, 16] poszukiwane są substancje wskaźnikowe mogące korelować z procesem zapalnym [16]. Taką rolę przypisuje się, ze względu na udział w patogenezie boreliozy, cytokinom [16, 34] oraz procesom apoptozy [34] Oznaczanie poziomu cytokin może być skuteczną metodą monitorowania przebiegu choroby i skuteczności antybiotykoterapii [16]. Patofizjologia powstawania obwodowego porażenia nerwu twarzowego w przebiegu neuroboreliozy nie jest dostatecznie wyjaśniona [1]. Nie wiadomo dokładnie, czy uszkodzenie nerwu twarzowego jest spowodowane bezpośrednią inwazją krętka, czy jest skutkiem procesów immunologicznych [1, 34]. Istnieją doniesienia podkreślające obecność naciekowych zmian zapalnych w jądrach i korzeniach n.vii [35]. Uważa się, że częstsze występowanie neuroboreliozy z zajęciem nerwów czaszkowych u dzieci związane jest z lokalizacją ukąszenia w okolicach szyi [21, 36]. Do podobnych wniosków doszedł Eiffert i wsp., badając to zjawisko na modelach zwierzęcych [36]. Częste występowanie boreliozy i neuroboreliozy w populacji dzieci z województwa wielkopolskiego związane jest zapewne, między innymi, z małą świadomością społeczeństwa dotyczącą zapobiegania ukąszeniom przez kleszcze, niestosowaniem repelentów, odzieży ochronnej podczas przebywania na obszarach będących siedliskiem tych pajęczaków [23]. Do podstawowych środków ochronnych, należy osłanianie ciała podczas przebywania w lesie, mające uniemożliwić kontakt z kleszczem, oraz zastosowanie środków odstraszających owady kłujące i ssące [12]. Należy podkreślić, że po powrocie z terenów leśnych konieczne jest dokładne zbadanie całego ciała dziecka w celu niezwłocznego usunięcia wczepionych kleszczy, gdyż transmisja krętków odbywa się dopiero po godzinach [12]. Szybkie usuwanie kleszcza jest podstawową i najskuteczniejszą metodą prewencji [4, 5, 7, 9]. Takie działanie może zapobiec części zakażeń krętkami Borrelia sp. W USA wprowadzono szczepionki zawierająca antygen OspA (outer surface protein A) [4, 12], ale ze względu na odmienność subtypów Borrelia sp. w Polsce szczepionka może być nieskuteczna [9]. Wnioski 1. Najczęstszą manifestacją boreliozy w badanej grupie dzieci były niespecyficzne objawy ogólnoustrojowe, takie jak bóle głowy, męczliwość oraz osłabienie. 2. Obwodowe porażenie nerwu twarzowego jest jednym z najczęstszych objawów neurologicznych boreliozy u dzieci. W przypadku nagłego wystąpienia zwłaszcza obustronnego obwodowego porażenia nerwu twarzowego, należy podejrzewać neuroboreliozę. 3. Częste występowanie boreliozy i neuroboreliozy w populacji dzieci województwa wielkopolskiego związane jest z małą świadomością społeczeństwa dotyczącą zapobiegania ukąszeniom przez kleszcze, niestosowaniem repelentów oraz odzieży ochronnej podczas przebywania na obszarach będących siedliskiem tych pajęczaków. Piśmiennictwo [1] Vazquez M., Sparrow S.S., Shapiro E.D.: Long-term neuropsychologic and health outcomes of children with facial nerve palsy attributable to Lyme disease. Pediatrics, 2003:112, 93. [2] Duszczyk E., Karney A., Kowalewska-Kantecka B. et al.: Borreliosis in children clinical manifestation, diagnosis and treatment. Med. Wieku Rozwoj., 2003:7, 49. [3] Fiegler J.: Borelioza z Lyme (krętkowica kleszczowa). Przew. Lek., 2001:5, 86. [4] Hengge U.R., Tannapfel A., Tyring S.K. et al.: Lyme borreliosis. Lancet Infect. Dis., 2003:3, 489. [5] Singh S.K., Girschick H.J.: Lyme borreliosis: from infection to autoimmunity. Clin. Microbiol. Infect., 2004:10, 598. [6] Vorstman J.A., Kuiper H.: Peripheral facial palsy in children: test for lyme borreliosis only in the presence of other clinical signs. Ned. Tijdschr. Geneeskd., 2004:148, 655. [7] Stanek G., Strle F.: Lyme borreliosis. Lancet, 2003:362, [8] Hercogova J.: Lyme borreliosis. Int. J. Dermatol., 2001:40, 547. [9] Serafin M.: Borelioza choroba przenoszona przez kleszcze. Służba Zdrowia, 2000, 57. [10] Wokee J.H.J.,Vanneste J.A.L.: Neuroborreliosis. Practical Neurology, 2004:4, 152. Vol. 15/2006, Nr 30 25
6 Marcin Żarowski, Justyna Młodzikowska-Albrecht, Barbara Steinborn [11] Miller J.R.: Zakażenia wywołane przez krętki: choroba z Lyme, krętkowica kleszcowa. [w:] Neurologia Merritta, Ed: L.P. Rowland, Urban&Partner, Wrocław, 2004, 191. [12] Franz J.K., Krause A.: Lyme disease (Lyme borreliosis). Best Pract. Res. Clin. Rheumatol., 2003:17, 241. [13] Oksi J., Marjamaki M., Koski K. et al.: Bilateral facial palsy and meningitis caused by Borrelia double infection. Lancet, 1995:345, [14] Blaauw A.A., Rijpkema S.G., Kuiper H. et al.: Lyme disease: who should be tested and treated and how? Neth. J. Med., 1997:51, 154. [15] Reed K.D.: Laboratory testing for Lyme disease: possibilities and practicalities. J. Clin. Microbiol., 2002:40, 319. [16] Kondrusik M., Swierzbinska R., Pancewicz S. et al.: Evaluation of proinflammatory cytokine (TNF-alpha, IL-1beta, IL-6, IFN-gamma) concentrations in serum and cerebrospinal fluid of patients with neuroborreliosis. Neurol. Neurochir. Pol., 2004:38, 265. [17] Halperin J.J.: Nervous system Lyme disease. J. Neurol. Sci., 1998:153, 182. [18] Belman A.L., Iyer M., Coyle P.K. et al.: Neurologic manifestations in children with North American Lyme disease. Neurology, 1993:43, [19] Duszczyk E., Kowalik-Mikolajewska B.: Borrelia burgdorferi infection in children. Przegl. Epidemiol., 2001:55, 511. [20] Grandsaerd M.J.G., Meulenbroeks A.A.: Lyme borreliosis as a cause of facial palsy during pregnancy. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 2000:91, 99. [21] Duszczyk E.: Borelioza z Lyme. Essentia Medica, 2004:6, 12. [22] Cook S.P., Macartney K.K., Rose C.D. et al.: Lyme disease and seventh nerve paralysis in children. Am. J. Otolaryngol., 1997:18, 320. [23] Młodzikowska-Albrecht J., Żarowski M., Steinborn B. et al.: Bilateral facial nerve palsy in the course of neuroborreliosis in children-dynamics, laboratory tests and treatment. Rocz. Acad. Med. Bialymst., 2005:50, 64. [24] Siwula J.M., Mathieu G.: Acute onset of facial nerve palsy associated with Lyme disease in a 6 year-old child. Pediatr. Dent., 2002:24, 572. [25] Vrethem M., Hellblom L., Widlund M. et al.: Chronic symptoms are common in patients with neuroborreliosis a questionnaire follow-up study. Acta Neurol. Scand., 2002:106, 205. [26] Dotevall L., Eliasson T., Hagberg L. et al.: Pain as presenting symptom in Lyme neuroborreliosis. Eur. J. Pain., 2003:7, 235. [27] Brinck T., Hansen K., Olesen J.: Headache resembling tension-type headache as the single manifestation of Lyme neuroborreliosis. Cephalalgia, 1993:13, 207. [28] Gevers G., Lemkens P.: Bilateral simultaneous facial paralysis differential diagnosis and treatment options. A case report and review of literature. Acta Otorhinolaryngol. Belg., 2003:57, 139. [29] Kilic R., Ozdek A., Felek S. et al.: A case presentation of bilateral simultaneous Bell s palsy. Am. J. Otolaryngol., 2003:24, 271. [30] Ramsey A.H., Belongia E.A., Chyou P.H. et al.: Appropriateness of Lyme disease serologic testing. Ann. Fam. Med., 2004:2, 341. [31] Halperin J.J.: Nervous system Lyme disease. Infect. Med., 2000:17, 556. [32] Gu B.: Guidelines for laboratory evaluation in the diagnosis of lyme disease. Ann. Intern. Med., 1997:127, [33] Kuiper H.: linical spectrum and incidence of neuro-borreliosis in the Netherlands. Ned Tijdschr. Geneeskd., 2004:148, 670. [34] Grygorczuk S.S., Pancewicz S.A., Kondrusik M. et al.: Apoptosis in Lyme borreliosis a preliminary study. Med. Sci Monit., 2003:9, 449. [35] Bertrand E., Szpak G.M., Pilkowska E. et al.: Central nervous system infection caused by Borrelia burgdorferi. Clinicopathological correlation of three post-mortem cases. Folia Neuropathol., 1999:37, 43. [36] Eiffert H., Karsten A., Schlott T. et al.: Acute peripheral facial palsy in lyme disease a distal neuritis at the infection site. Neuropediatrics, 2004:35, 267. Adres do korespondencji: Marcin Żarowski Katedra i Klinika Neurologii Wieku Rozwojowego Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ul. Przybyszewskiego Poznań zarowski@amp.edu.pl 26 Neurologia Dziecięca
TRUDNOŚCI DIAGNOSTYCZNE W NEUROBORELIOZIE U DZIECI
PRZEGL EPIDEMIOL 2007; 61: 73-78 Ewa Talarek 1,3, Ewa Duszczyk 1,3, Hanna Żarnowska 2,3 TRUDNOŚCI DIAGNOSTYCZNE W NEUROBORELIOZIE U DZIECI 1 Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego AM w Warszawie Kierownik
Bardziej szczegółowoEwa Duszczyk, Barbara Kowalik-Mikołajewska
PRZEGL EPIDEMIOL 2001;55:511-5 Ewa Duszczyk, Barbara Kowalik-Mikołajewska ZAKAŻENIA BORRELIA BURGDORFERI U DZIECI - DOŚWIADCZENIA WŁASNE Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Instytutu Chorób Zakaźnych
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIE CHEMOKINY CXCL13 W PŁYNIE MÓZGOWO-RDZENIOWYM CHORYCH Z NEUROBORELIOZĄ OBSERWACJE WŁASNE
PRZEGL EPIDEMIOL 2015; 69: 851-855 Problemy zakażeń Lucjan Kępa, Barbara Oczko-Grzesik, Barbara Sobala-Szczygieł, Anna Boroń- Kaczmarska STĘŻENIE CHEMOKINY CXCL13 W PŁYNIE MÓZGOWO-RDZENIOWYM CHORYCH Z
Bardziej szczegółowoBorrelial lymphocytoma (BL)
BORELIOZA z Lyme ROZPOZNANIE Podstawą rozpoznania jest stwierdzenie przynajmniej jednego z następujących objawów: Rumień wędrujący (rumień pełzający, erythema migrans EM) Rozpoznanie opiera się na obrazie
Bardziej szczegółowoInne choroby zakaźne w środowisku
Inne choroby zakaźne w środowisku dzieci i młodzieży - zapobieganie Dr n. med. Ewa Duszczyk 05.12.2017 r. O czym będziemy mówić o Wirusowym zapaleniu wątroby typu A Płonicy Chorobie bostońskiej Kleszczowym
Bardziej szczegółowoW Polsce najczęściej spotykane są kleszcze pospolite (Ixodes ricinus). Występują na terenie całego kraju, szczególnie w środowiskach wilgotnych.
W ostatnich latach w Polsce problemem stały się choroby przenoszone przez kleszcze, m.in.: borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu. Choroby te mogą być przyczyną niebezpiecznych dla zdrowia i życia powikłań,
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych
Diagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych opracowali: Robert Flisiak 1, Sławomir Pancewicz 2 istotne uwagi wnieśli: S. Grygorczuk
Bardziej szczegółowoNeuroborelioza jako częsta przyczyna porażenia nerwu twarzowego u dzieci. Analiza retrospektywna z lat 2004 2010
Neuroborelioza jako częsta przyczyna porażenia nerwu twarzowego u dzieci. Analiza retrospektywna z lat 2004 2010 Neuroborreliosis as a frequent cause of peripheral facial nerve palsy in children. Retrospective
Bardziej szczegółowoROZPOWSZECHNIENIE BORELIOZY WŚRÓD PRACOWNIKÓW LASÓW WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO- POMORSKIEGO
PRZEGL EPIDEMIOL 2007; 61: 67-71 Dorota Dybowska, Dorota Kozielewicz, Abdulhakeem Abdulgater ROZPOWSZECHNIENIE BORELIOZY WŚRÓD PRACOWNIKÓW LASÓW WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO- POMORSKIEGO Katedra i Klinika Chorób
Bardziej szczegółowoBorelioza z Lyme. Określenie. Czynnik etiologiczny. Choroba zakaźna, odzwierzęca - przenoszona przez kleszcze, wieloukładowa, przewlekła.
Borelioza z Lyme Określenie Choroba zakaźna, odzwierzęca - przenoszona przez kleszcze, wieloukładowa, przewlekła. Czynnik etiologiczny Bakterie w kształcie krętków o nazwie Borrelia burgdorferi. Drogi
Bardziej szczegółowoManifestacje kliniczne neuroboreliozy w materiale Oddziału Neurologii Dziecięcej w Chorzowie
Manifestacje kliniczne neuroboreliozy w materiale Oddziału Neurologii Dziecięcej w Chorzowie Clinical manifestations of neuroborreliosis in the material of the child neurology ward in Chorzów Magdalena
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp faktów o boreliozie, które powinieneś znać Najbardziej charakterystyczne objawów boreliozy... 8
Spis treści 01 Wstęp........................................................ 3 02 10 faktów o boreliozie, które powinieneś znać.................. 5 03 Najbardziej charakterystyczne objawów boreliozy.............
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna boreliozy w województwie śląskim
Sytuacja epidemiologiczna boreliozy w województwie śląskim Renata Cieślik Tarkota; Oddział Epidemiologii WSSE w Katowicach. Przebywanie na terenach zielonych, podczas pracy lub rekreacji może być związane
Bardziej szczegółowoKrętki: Borrelia spp
Krętki: Borrelia spp Borrelia burgdorferi Borrelia burgdorferi - mikroaerofilne bakterie Gram-ujemne o średnicy 0,3-0,5 µm i długości 20-30 µm powodująca najczęściej spośród krętków Borrelia chorobę zakaźną
Bardziej szczegółowoBorrelial lymphocytoma (BL)
BORELIOZA z Lyme ROZPOZNANIE Podstawą rozpoznania jest stwierdzenie przynajmniej jednego z następujących objawów: Rumień wędrujący (rumień pełzający, erythema migrans EM) Rozpoznanie opiera się na obrazie
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2
15 FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2015; 8: 15-20 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 16.03.2015 Zaakceptowano/Accepted: 25.03.2015 Ocena wykładników serologicznych zakażenia
Bardziej szczegółowoBorgis Nowa Pediatr 2018; 22(1): DOI:
PRACA ORYGINALNA ORIGINAL PAPER Borgis Nowa Pediatr 2018; 22(1): 19-23 DOI: https://doi.org/10.25121/np.2018.22.1.19 Małgorzata Badełek-Izdebska, Małgorzata Dębska, *Lidia Zawadzka-Głos Profil pacjenta
Bardziej szczegółowoNeuroborelioza. Neuroborreliosis. Wstęp. Artykuł przeglądowy/review paper
Artykuł przeglądowy/review paper Reu ma to lo gia 2013; 51, 1: 63-67 DOI: 10.5114/reum.2013.33397 Neuroborelioza Neuroborreliosis Ewa Dworzańska, Halina Bartosik-Psujek Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZDROWOTNY. Badania profilaktyczne dla mieszkańców Gminy Miasta Jaworzna w kierunku rozpoznania boreliozy. Załącznik nr 4
Załącznik nr 4 PROGRAM ZDROWOTNY Badania profilaktyczne dla mieszkańców Gminy Miasta Jaworzna w kierunku rozpoznania boreliozy PROGRAM OPRACOWAŁ WYDZIAŁ ZDROWIA I SPRAW SPOŁECZNYCH URZĘDU MIEJSKIEGO W
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowowww.pediatric-rheumathology.printo.it CHOROBA Z LYME
www.pediatric-rheumathology.printo.it CHOROBA Z LYME Co to jest? Choroba z Lyme jest jedną z chorób wywołanych przez bakterię Borrelia burgdorferi (Borelioza). Bakteria przekazywana jest poprzez ukąszenie
Bardziej szczegółowoSzanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 25 czerwca br., znak: SPS /14, przy którym przekazano interpelację poseł Beaty
Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 25 czerwca br., znak: SPS-023-26988/14, przy którym przekazano interpelację poseł Beaty Małeckiej-Libery w sprawie boreliozy i chorób odkleszczowych,
Bardziej szczegółowoWirus zapalenia wątroby typu B
Wirus zapalenia wątroby typu B Kliniczne następstwa zakażenia odsetek procentowy wyzdrowienie przewlekłe zakażenie Noworodki: 10% 90% Dzieci 1 5 lat: 70% 30% Dzieci starsze oraz 90% 5% - 10% Dorośli Choroby
Bardziej szczegółowo3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński
VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego
Bardziej szczegółowoPOLIOMYELITIS. (choroba Heinego Medina, nagminne porażenie dziecięce, porażenie rogów przednich rdzenia, polio)
W latach 50. na chorobę Heinego-Medina chorowało w Europie i USA jedno na 5000 dzieci. Po wdrożeniu w Polsce masowych szczepień przeciw poliomyelitis, już w 1960 roku zarejestrowano mniej zachorowań. W
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna boreliozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu w województwie śląskim w latach 2005-2016* Renata Cieślik Tarkota 1, 2
Sytuacja epidemiologiczna boreliozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu w województwie śląskim w latach 2005-2016* Renata Cieślik Tarkota 1, 2 1 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna boreliozy w województwie śląskim
Sytuacja epidemiologiczna boreliozy w województwie śląskim Renata Cieślik Tarkota; Oddział Epidemiologii WSSE w Katowicach. Przebywanie na terenach zielonych, podczas pracy lub rekreacji może być związane
Bardziej szczegółowoDane z Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych prowadzonego w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi:
Dane zastane: Dane z Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych prowadzonego w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi: Metody i techniki badawcze Badania zakażenia kleszczy B. burgdorferi zbadanych metodą PCR w
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 202/2014 z dnia 25 sierpnia 2014 r. o projekcie programu Badania profilaktyczne dla mieszkańców Gminy Miasta
Bardziej szczegółowoŚwiatowy Dzień Zdrowia 7 Kwiecień Choroby Wektorowe
Światowy Dzień Zdrowia 7 Kwiecień 2014 Choroby Wektorowe Światowy Dzień Zdrowia odbędzie się 7 kwietnia 2014. Tematem przewodnim będą choroby przenoszone przez wektory. Światowy Dzień Zdrowia obchodzony
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna boreliozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu w województwie śląskim i w Polsce w latach *
Sytuacja epidemiologiczna boreliozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu w województwie śląskim i w Polsce w latach 2007-2017* Renata Cieślik Tarkota 1, 2 1 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w
Bardziej szczegółowoBorelioza objawy i leczenie, choroba z Lyme, choroba wywołane przez kleszcze.
Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Borelioza objawy i leczenie, choroba z Lyme, choroba wywołane przez kleszcze. Borelioza jest chorobą niebezpieczną i zdradliwą. I całkiem nową. Z historią odkrycia boreliozy
Bardziej szczegółowoNeuroborelioza. Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Akademii Medycznej w Białymstoku 2
ISSN 1734 5251 Neuroborelioza Joanna M. Zajkowska 1, Teresa Hermanowska-Szpakowicz 1, Sambor Grygorczuk 1, Maciej Kondrusik 1, Sławomir A. Pancewicz 1, Anna Czeczuga 2, Mariusz Ciemerych 3 1 Klinika Chorób
Bardziej szczegółowoKrzysztof Sendrowski Klinika Neurologii i Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
Krzysztof Sendrowski Klinika Neurologii i Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku W latach 70-tych XX wieku w okolicach miejscowości Old Lyme (stan Connecticut, USA) pojawiły się
Bardziej szczegółowoBorelioza choroba z Lyme
Czas. Stomatol., 2006, LIX, 9, 640-648 2006 Polish Dental Association http://www.czas.stomat.net Borelioza choroba z Lyme Borreliosis Lyme disease Hubert Wanyura 1, Teresa Wagner 2, Katarzyna Kowalska
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 1 Z Kliniki Neurologii Akademii Medycznej w Białymstoku Neurology Clinic Medical University of Białystok
Bardziej szczegółowoDOSTĘPNOŚĆ DIAGNOSTYKI I LECZENIA W OPINIACH CHORYCH NA BORELIOZĘ - DONIESIENIE Z BADAŃ WSTĘPNYCH
DOSTĘPNOŚĆ DIAGNOSTYKI I LECZENIA W OPINIACH CHORYCH NA BORELIOZĘ dr n. med. Edyta Gałęziowska - DONIESIENIE Z BADAŃ WSTĘPNYCH Opracowano na zlecenie Stowarzyszenia Chorych na Boreliozę www.borelioza.org
Bardziej szczegółowoBadania laboratoryjne w diagnostyce neuroboreliozy
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2012 Volume 48 Number 2 205-211 Praca poglądowa Review Article Badania laboratoryjne w diagnostyce neuroboreliozy Laboratory diagnostics of neuroborreliosis
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 45/2014 z dnia 28 stycznia 2014 r. w sprawie oceny leku Botox (toksyna botulinowa typu A 100 jednostek) we wskazaniu
Bardziej szczegółowoNA ZAKAŻENIE HBV i HCV
NA ZAKAŻENIE HBV i HCV Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku 18.04.2016r. Aneta Bardoń-Błaszkowska HBV - Hepatitis B Virus Simplified diagram of the structure of hepatitis B virus, Autor
Bardziej szczegółowoPROGRAM POLITYKI ZDROWOTNEJ
PROGRAM POLITYKI ZDROWOTNEJ Badania profilaktyczne dla mieszkańców Gminy Miasta Jaworzna w kierunku rozpoznania boreliozy PROGRAM OPRACOWANY PRZEZ WYDZIAŁ ZDROWIA I SPRAW SPOŁECZNYCH URZĘDU MIEJSKIEGO
Bardziej szczegółowoGdańsk 10.10.2015 r.
Celiakia- czy nadążamy za zmieniającymi się rekomendacjami Gdańsk 10.10.2015 r. prof. dr hab. n. med. Barbara Kamińska Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański
Bardziej szczegółowoBoreliozowe Zapalenie Stawów
www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Boreliozowe Zapalenie Stawów Wersja 2016 1. CO TO JEST BORELIOZOWE ZAPALENIE STAWÓW 1.1 Co to jest? Boreliozowe zapalenie stawów jest jedną z chorób wywoływanych
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ ODKLESZCZOWYCH
PROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ ODKLESZCZOWYCH Występowanie Występują na terenie całego kraju. Żyją w miejscach lekko wilgotnych i obfitujących w roślinność, można je spotkać: w lasach i na ich obrzeżach (w zagajnikach,
Bardziej szczegółowoBorelioza choroba nie tylko obszarów endemicznych opis przypadku Lyme borreliosis not only endemic area disease case report
Bolesław Kalicki, Joanna Milart, Małgorzata Placzyńska, Agnieszka Rustecka, Anna Jung Pediatr Med Rodz 2011, 7 (4), p. 409-414 Received: 09.11.2011 Accepted: 15.11.2011 Published: 30.12.2011 Borelioza
Bardziej szczegółowoCHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ WEKTORY
CHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ WEKTORY Na świecie, przykładem chorób przenoszonych przez wektory są: - kleszczowe zapalenie mózgu - borelioza - anaplazmoza granulocytarna - babeszjoza (piroplazmoza) - bartoneloza
Bardziej szczegółowoBorelioza wciąż trudne wyzwanie
Marta Legatowicz-Koprowska, Zakład Anatomii Patologicznej Instytutu Reumatologii im. prof. dr hab. med. Eleonory Reicher w Warszawie Borelioza wciąż trudne wyzwanie Borreliosis still a difficult challenge
Bardziej szczegółowoZakaźne choroby zawodowe rolników i związane z nimi świadczenia wypłacane przez ZUS
Zakaźne choroby zawodowe rolników i związane z nimi świadczenia wypłacane przez ZUS Choroba zawodowa rolników, to choroba która powstała w związku z pracą w gospodarstwie rolnym, jeżeli objęta jest wykazem
Bardziej szczegółowoEKSPOZYCJA NA UKŁUCIA PRZEZ KLESZCZE A WYSTĘPOWANIE RUMIENIA WĘDRUJĄCEGO U PACJENTÓW Z BORELIOZĄ Z LYME NA TERENIE DOLNEGO ŚLĄSKA
PRZEGL EPIDEMIOL 2004;58:281 8 Dorota Kiewra 1, Witold Dobracki 2, Elżbieta Lonc 1, Beata Dobracka 3 EKSPOZYCJA NA UKŁUCIA PRZEZ KLESZCZE A WYSTĘPOWANIE RUMIENIA WĘDRUJĄCEGO U PACJENTÓW Z BORELIOZĄ Z LYME
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoMarian Patrzałek, Halina Krzyżanowska. M ONONUKLEO ZA ZAKAŹNA Z OBECNOŚCIĄ PRZECIW CIAŁ PRZECIW KO WIRUSOW I CYTOM EGALII W KLASIE IgM
PRZEG. EPID., 1995, 49, 4 Marian Patrzałek, Halina Krzyżanowska M ONONUKLEO ZA ZAKAŹNA Z OBECNOŚCIĄ PRZECIW CIAŁ PRZECIW KO WIRUSOW I CYTOM EGALII W KLASIE IgM Oddział Obserwacyjno-Zakaźny A Wojewódzkiego
Bardziej szczegółowoRobert Flisiak, Jadwiga Żabicka* SYTUACJA EPIDEM IO LOGICZNA BORELIOZY Z LYME W EUROPIE
PRZEG. EPID., 1995, 49, 4 Robert Flisiak, Jadwiga Żabicka* SYTUACJA EPIDEM IO LOGICZNA BORELIOZY Z LYME W EUROPIE Klinika Obserwacyjno-Zakaźna Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik: Prof. zw. dr hab.
Bardziej szczegółowoSpecyfika badania EliSpot
Specyfika badania EliSpot Materiały informacyjne Autor: dr hab. n. med. Tomasz Wielkoszyński, profesor nadzw. WSPS - Test EliSpot 2 w diagnostyce boreliozy - Testy EliSpot w diagnostyce innych zakażeń
Bardziej szczegółowoBADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO
BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO 1. Pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) Podstawowym sposobem uzyskania próbki do badania płynu mózgowo rdzeniowego jest punkcja lędźwiowa. Nakłucie lędźwiowe przeprowadza
Bardziej szczegółowoDiagnostyka zakażeń EBV
Diagnostyka zakażeń EBV Jakie wyróżniamy główne konsekwencje kliniczne zakażenia EBV: 1) Mononukleoza zakaźna 2) Chłoniak Burkitta 3) Potransplantacyjny zespół limfoproliferacyjny Jakie są charakterystyczne
Bardziej szczegółowoWczesna borelioza pośrednie metody serologiczne, objawy, badania diagnostyczne pierwszego wyboru, testy point of care
Wczesna borelioza pośrednie metody serologiczne, objawy, badania diagnostyczne pierwszego wyboru, testy point of care Early Lyme disease indirect serological methods symptoms, first-choice diagnostic tests,
Bardziej szczegółowoGRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ?
GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! SZCZEPIONKA PRZECIW GRYPIE CZYM JEST
Bardziej szczegółowoBabeszjoza. Anna Kloc
Babeszjoza Anna Kloc Babeszjoza Babeszjoza jest to choroba wywoływana przez pierwotniaki należące do Babesia spp. Patogeny te są bezwzględnie przenoszone przez kleszcze z gatunku: Ixodes ricinus - najważniejszy
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoKleszcze. Borelioza z Lyme.
Kleszcze. Kleszcze żyją powszechnie na terenie całego kraju w miejscach wilgotnych i obfitujących w roślinność. Można spotkać je w lasach (zwłaszcza liściastych i mieszanych), na podmokłych terenach porośniętych
Bardziej szczegółowoInspekcja sanitarna nie prowadzi badań kleszczy w kierunku obecności chorobotwórczych patogenów
Uwaga kleszcze! 21.04.2016 Inspekcja sanitarna nie prowadzi badań kleszczy w kierunku obecności chorobotwórczych patogenów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żyrardowie w ślad za Państwowym Wojewódzkim
Bardziej szczegółowoGRYPA. Jak zapobiec zakażeniom grypy? m. st. Warszawie. Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA Jak zapobiec
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku
Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie wyrażenia zgody na realizację programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie, dla mieszkańców Miasta
Bardziej szczegółowoBORELIOZA Z LYME OD ROZPOZNANIA DO LECZENIA
BORELIOZA Z LYME OD ROZPOZNANIA DO LECZENIA Mgr Barbara Jagiencarz - Starzec Szpital Wojewódzki im. Św. Łukasza w Tarnowie Termin borelioza z Lyme pochodzi od nazwy miejscowości w stanie Connecticut(USA),
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE
PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE Koordynator profilaktyki : mgr piel. Anna Karczewska CELE: zwiększanie świadomości pacjenta na temat szczepionek przeciwko grypie zapobieganie zachorowań na grypę zapobieganie
Bardziej szczegółowoBORELIOZA Z LYME NIEBEZPIECZNA PUŁAPKA
klinika zakażeń zakażenia 2/2015 Dominika Salamon Tomasz Gosiewski Małgorzata Bulanda BORELIOZA Z LYME NIEBEZPIECZNA PUŁAPKA LYME BORRELIOSIS THE DANGEROUS TRAP Streszczenie Borelioza z Lyme jest najczęściej
Bardziej szczegółowoBorelioza z Lyme u dzieci
Lyme borreliosis in children Elżbieta Ołdak 1, Iwona Flisiak 2, Bożena Chodynicka 2 1Klinika Obserwacyjno-Zakaźna Dzieci Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Kierownik: dr hab. med. Elżbieta Ołdak 2Klinika
Bardziej szczegółowomarketinginformacja Diagnostyka weterynaryjna Szybkie testy dla rolnictwa +++ dostępne w SalesPlusie +++
marketinginformacja Data 24.10.2014 Numer Autor MI_FS_13_2014_Testy weterynaryjne Philipp Peters Diagnostyka weterynaryjna Szybkie testy dla rolnictwa +++ dostępne w SalesPlusie +++ Dzięki szybkim testom
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoJedna bakteria, wiele chorób
Jedna bakteria, wiele chorób prof. dr hab. med. Jacek Wysocki dr n. med. Ilona Małecka Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Specjalistyczny
Bardziej szczegółowoJacek Noworyta, Maria Brasse-Rumin, Maja Budziszewska, Jakub Ząbek
Artykuł oryginalny/original paper Reumatologia 2011; 49, 1: 32 39 Występowanie, swoistość i krzyżowa reaktywność przeciwciał antybakteryjnych (Yersinia spp., Salmonella Enteritidis, Chlamydia trachomatis,
Bardziej szczegółowoBorelioza- zagrożeniem dla pracowników leśnych Przygotowała: dr n. med. Edyta Gałęziowska
Borelioza- zagrożeniem dla pracowników leśnych Przygotowała: dr n. med. Edyta Gałęziowska 1975r. - pierwszy raz opisano chorobę 1981r.- Willy Burgdorfer zidentyfikował bakterię SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA
Bardziej szczegółowoPilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV
Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV HCV zidentyfikowany w 1989 roku należy do rodziny Flaviviridae zawiera jednoniciowy RNA koduje białka strukturalne i niestrukturalne (co najmniej 10) ma 6 podstawowych
Bardziej szczegółowoBarbara Szpiech 1, Ewelina Gowin 2 1
Akademia Medycyny OPIS PRZYPADKU / CASE REPORT Otrzymano/Submitted: 26.06.2018 Zaakceptowano/Accepted: 25.08.2018 Porażenie nerwu twarzowego jako objaw neuroboreliozy prezentacja dwóch przypadków Facial
Bardziej szczegółowoBORELIOZA. - wszystko, co powinieneś. o niej wiedzieć
BORELIOZA - wszystko, co powinieneś o niej wiedzieć 1 Spis treści 01 Wstęp........................................................ 3 02 10 faktów o boreliozie, które powinieneś znać.................. 5
Bardziej szczegółowoLATO POD ZNAKIEM.KLESZCZY
LATO POD ZNAKIEM.KLESZCZY Występują najczęściej na łonie natury, można je spotkać w lesie, na łące, w okolicach jezior czy w parkach miejskich. Żyją w strefie przygruntowej, w miejscach lekko wilgotnych
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 171 SECTIO D 2005
AALES UIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLI - POLOIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department of
Bardziej szczegółowoPracownicy zakładów pracy województwa pomorskiego. Szanowni Państwo,
Pracownicy zakładów pracy województwa pomorskiego Szanowni Państwo, Mimo ciągłego postępu medycyny w walce z chorobami zakaźnymi, przenoszonymi przez kleszcze, nadal budzą one ogromny lęk zarówno wśród
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoDrogi zakażenia. kontakt seksualny (sperma, preejakulat, śluz szyjkowy), dot. także kontaktów oralnych,
Zespół nabytego niedoboru odporności, AIDS końcowe stadium zakażenia wirusem zespołu nabytego braku odporności (HIV) charakteryzujące się bardzo niskim poziomem limfocytów, a więc wyniszczeniem układu
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Leczenie stwardnienia rozsianego
załącznik nr 16 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO ICD-10 G.35 - stwardnienie rozsiane Dziedzina medycyny: neurologia I.
Bardziej szczegółowoWELLMUNE. (składnik IMMUNOSTART) BADANIA KLINICZNE
WELLMUNE (składnik IMMUNOSTART) BADANIA KLINICZNE KLINICZNE #1 Grupa otrzymująca 250mg Beta-Glukanów w formie płynnej Wellmune w stosunku do grupy placebo odznaczała się: 45% mniejszymi objawami zapalenia
Bardziej szczegółowoTesty dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Bardziej szczegółowoChoroby wektorowe. Barbara Stawiarz PSSE Brzesko
Choroby wektorowe Barbara Stawiarz PSSE Brzesko Prezentacja opracowana dla potrzeb Światowego Dnia Zdrowia 2014r. Wektor organizm przenoszący pasożyta lub drobnoustrój zakaźny Bez względu na drogę transmisji,
Bardziej szczegółowoinformuje CHOROBY WEKTOROWE
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kamieniu Pomorskim informuje Światowy Dzień Zdrowia obchodzony jest każdego roku 7 kwietnia, aby uczcić rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia w 1948
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE TESTU IMMUNOENZYMATYCZNEGO ELISA W SERODIAGNOSTYCE PRZEWLEKŁEJ BRUCELOZY
PRZEGL EPIDEMIOL 200;55:299-0 Dorota Lisik, Beata Sobieszczańska 2 ZASTOSOWANIE TESTU IMMUNOENZYMATYCZNEGO ELISA W SERODIAGNOSTYCE PRZEWLEKŁEJ BRUCELOZY Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Chorób Infekcyjnych
Bardziej szczegółowopteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Bardziej szczegółowoWIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV Wątroba to największy i bardzo ważny narząd! Produkuje najważniejsze białka Produkuje żółć - bardzo istotny czynnik w procesie trawienia
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoAnaliza przypadków boreliozy zarejestrowanej na terenie województwa kujawsko-pomorskiego w 2018 r.
30 ARTYKUŁY Probl ORYGINALNE Hig Epidemiol / ORIGINAL 2019, 100(1): PAPERS 30-35 Analiza przypadków boreliozy zarejestrowanej na terenie województwa kujawsko-pomorskiego w 2018 r. Analysis of Lyme disease
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoZaremba Jarosław AM Poznań. Wykaz publikacji z IF>2,999. Wykaz pozostałych publikacji w PubMed
Zaremba Jarosław AM Poznań - Liczba wszystkich publikacji: 26 (w tym 1 publ. monogr. i praca doktor.) - Liczba wszystkich publikacji w czasopismach IF>2,999: 1 - Liczba wszystkich publikacji w czasopismach
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Chemii Ogólnej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, ul. Jordana 19, 41 808 Zabrze 3
Marzena Zalewska Ziob 1, Brygida Adamek 1, Joanna K. Strzelczyk 1, Gizela Trapp 1, Tomasz Wielkoszyński 2, Aleksander Owczarek 3, Marek Asman 4, Ewa Szilman 4, Piotr Szilman 4, Celina Pająk 4, Krzysztof
Bardziej szczegółowoPOTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE
POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A Klinika Neurologii Rozwojowej Gdański Uniwersytet Medyczny Ewa Pilarska Dystrofie mięśniowe to grupa przewlekłych
Bardziej szczegółowoGRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21,, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Bardziej szczegółowoWZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
SZCZEPIONKA WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ!
Bardziej szczegółowoNON-HODGKIN S LYMPHOMA
NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca
Bardziej szczegółowoWZW C rok po przełomie. Dr hab. med. Anna Piekarska, Prof. UM Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi Szpital Biegańskiego w Łodzi
WZW C rok po przełomie Dr hab. med. Anna Piekarska, Prof. UM Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi Szpital Biegańskiego w Łodzi Transmisja HCV w Polsce Zakażenia krwiopochodne drogą płciową
Bardziej szczegółowoMarzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Bardziej szczegółowo