WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI Łódź, ul. Lipowa 16

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI Łódź, ul. Lipowa 16 OCENA STANU KLIMATU AKUSTYCZNEGO WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA PODSTAWIE MAP AKUSTYCZNYCH Opracowanie zrealizowano z udziałem środków z dotacji Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi Opracowanie: Tomasz Sokołowski Kierownik Wydziału Monitoringu Środowiska Łódzki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska mgr Bartłomiej Świątczak mgr Piotr Maks Łódź, czerwiec 2018 r.

2 Spis treści Wstęp Podstawy prawne monitoringu hałasu Ochrona przed hałasem Obiekty podlegające mapowaniu akustycznemu Negatywne oddziaływanie hałasu na organizm człowieka Zakres przestrzenny opracowania Identyfikacja obszaru podlegającego ocenie Hałas drogowy Wyniki pomiarów hałasu drogowego na podstawie mapy akustycznej Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas Powierzchnia obszarów narażonych na hałas Stan warunków akustycznych środowiska Hałas kolejowy Wyniki pomiarów hałasu kolejowego na podstawie mapy akustycznej Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas Stan warunków akustycznych środowiska Lokalna mapa akustyczna Trendy zmian w zakresie wyników pomiarów hałasu w środowisku Podsumowanie Bibliografia Spis tabel Spis wykresów Spis map

3 Wstęp 1.1 Podstawy prawne monitoringu hałasu Podstawowymi aktami prawnymi określającymi obowiązki, zasady i kryteria w zakresie monitoringu hałasu są: - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r. poz. 799); - Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 czerwca 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2018 r. poz. 810); - Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112); - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 roku w sprawie sposobu ustalania wartości wskaźnika hałasu LDWN (Dz. U. z 2010 nr 215, poz. 1414); - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych ujętych na mapach akustycznych oraz ich układu i sposobu prezentacji (Dz.U nr 187 poz. 1340). 1.2 Ochrona przed hałasem Hałas ze względu na źródło możemy podzielić na drogowy, kolejowy, lotniczy oraz przemysłowy. Największa koncentracja tych źródeł ma miejsce na terenach miast. Decydujący wpływ na środowisko ma hałas drogowy, występujący na znacznych obszarach położonych wzdłuż ulic, przy których często znajdują się budynki mieszkalne, szkoły, tereny wypoczynkowe oraz inne obiekty związane z przebywaniem ludzi. Do oceny warunków korzystania ze środowiska stosowany jest poziom równoważny, określony jako średni poziom dla 16 godzin wskaźnika LAeqD i 8 godzin LAeqN. Natomiast w polityce długofalowej oraz w programach ochrony środowiska przed hałasem stosuje się wskaźnik długookresowy LDWN. Dopuszczalne poziomy hałasu odnoszące się do danych grup źródeł hałasu oraz rodzajów terenów określone zostały w obwieszczeniu Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra 3

4 Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112). Uwzględniając aktualne zagospodarowanie terenów, jako dopuszczalne poziomy hałasu od dróg i linii kolejowych przyjęto zgodnie z treścią punktu 2, 3 tabeli 1 i 3 wyżej wymienionego rozporządzenia następujące wartości: Tabela 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku 1 2 Rodzaj terenu Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Tereny związane ze stałym lub tymczasowym pobytem dzieci i młodzieży Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej Dopuszczalny poziom hałasu w db Drogi lub linie kolejowe LAeqD 1) LAeqN 2) LDWN 3) LN 4) Objaśnienia: 1) LAeqD - dopuszczalny równoważny poziom dźwięku A dla czasu odniesienia równego 16 godzinom dnia; 2) LAeqN - dopuszczalny równoważny poziom dźwięku A dla czasu odniesienia równego 8 godzinom nocy; 3) LDWN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od 06:00 do godz. 18:00), pory wieczoru (18:00-22:00) oraz pory nocy (22:00-06:00); 4) LN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku (od godz. 22:00 do godz. 06:00). 1.3 Obiekty podlegające mapowaniu akustycznemu Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r. poz. 799), obligatoryjnie mapy akustyczne powinny być wykonywane: - co 5 lat dla aglomeracji miejskich o liczbie mieszkańców przekraczającej ; - dla dróg o natężeniu ruchu powyżej 3 milionów pojazdów w ciągu roku; - dla odcinków linii kolejowych o obciążeniu ruchem powyżej pociągów rocznie. 4

5 Poza wyżej wymienionymi terenami, oceny klimatu akustycznego dokonują wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi w latach : opracował: - lokalną mapę akustyczną dla wybranych dróg w miejscowości Warta - część graficzna i tekstowa mapy znajduje się na stronie internetowej: otrzymał: - mapy akustyczne dla odcinków linii kolejowych o natężeniu ruchu powyżej pociągów rocznie - część graficzna mapy znajduje się na stronie: - mapy akustyczne dla dróg krajowych o ruchu powyżej pojazdów rocznie - część graficzna mapy znajduje się na stronie: Na czas opracowywania raportu, tj. czerwiec 2018 r. nowa mapa akustyczna dla Miasta Łodzi nie została opublikowana. 1.4 Negatywne oddziaływanie hałasu na organizm człowieka Odczuwanie hałasu jest subiektywne i zależy w głównej mierze od cech indywidualnych każdego człowieka. Istotny wpływ ma częstotliwość, natężenie, charakter zmian w czasie oraz długotrwałość działania. Niekorzystny wpływ hałasu na organizm człowieka może objawiać się zmęczeniem, trudnościami w skupieniu uwagi, podwyższonym ciśnieniem krwi, bólem głowy, czasowym lub trwałym uszkodzeniem słuchu czy zakłóceniem snu. 1.5 Zakres przestrzenny opracowania Ocenę stanu klimatu akustycznego na podstawie map akustycznych wykonano dla obszaru województwa łódzkiego. Niniejszy raport obejmuje dane własne GDDKiA, PKP oraz informacje pozyskane od podmiotów zewnętrznych, tj. Główny Urząd Statystyczny. W ramach opracowania analizie poddano hałas od dróg krajowych o ruchu powyżej pojazdów rocznie oraz hałas od linii kolejowych o natężeniu ruchu powyżej pociągów rocznie. 5

6 1.6 Identyfikacja obszaru podlegającego ocenie Województwo łódzkie położone jest w centralnej części Polski. Sąsiaduje z 6 województwami: mazowieckim, świętokrzyskim, śląskim, opolskim, wielkopolskim oraz kujawsko-pomorskim. Zajmuje powierzchnię km 2, co stanowi 5,8 % powierzchni kraju. Pod tym względem plasuje się na 9 miejscu w kraju. Administracyjnie ww. województwo podzielone jest na 177 gmin, położonych w 21 powiatach ziemskich i 3 grodzkich. Według danych GUS z 31 grudnia 2017 roku, w łódzkim znajdują się 44 miasta, a największe z nich pod względem ludności to: Łódź, Piotrków Trybunalski, Pabianice, Tomaszów Mazowiecki, Bełchatów, Zgierz, Skierniewice, Radomsko oraz Kutno. Poniższa mapa 1 przedstawia podział województwa łódzkiego. Mapa 1. Podział województwa łódzkiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych CODGiK 6

7 Ilość pojazdów Stolicą województwa łódzkiego jest miasto Łódź, skupiające ponad 690 tys. mieszkańców - około 27,9 % ludności regionu (stan na r. wg. GUS). Pod względem liczby mieszkańców ww. miasto znajduje się na 3 miejscu w Polsce - po Warszawie i Krakowie. Gęstość zaludnienia w Łodzi wynosi os./km 2. W przypadku całego województwa łódzkiego wskaźnik ten był wyższy niż średnia dla kraju. Na kilometr kwadratowy powierzchni Polski przypadało 123 osoby, natomiast w woj. łódzkim (stan na grudzień 2017 r. - GUS). Łódzkie w głównej mierze ma charakter przemysłowo-rolniczy. Obecnie najważniejszymi gałęziami przemysłu są produkcja sprzętu AGD, płytek ceramicznych i szkła budowlanego. W przypadku węgla brunatnego z kopalni Bełchatów pokrywa on około połowy zapotrzebowania na ten surowiec. 2. Hałas drogowy Od początku lat 90 zauważalna jest tendencja wzrostowa zarejestrowanych pojazdów osobowych. Jest to jedna z głównych przyczyn wzrostu zagrożenia ponadnormatywnym hałasem drogowym w Polsce. W 2017 roku w województwie łódzkim liczba nowo zarejestrowanych pojazdów osobowych wyniosła niecałe , natomiast ciężarowych W przypadku pojazdów osobowych, zauważyć można wzrost z każdym następnym rokiem (wykres 1). Wykres 1. Zmiany ilości zarejestrowanych pojazdów osobowych i ciężarowych w woj. łódzkim w latach osobowe ciężarowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na grudzień 2017 r. 7

8 Na wzrost zagrożenia hałasem ma również wpływ słaby rozwój infrastruktury drogowej, niska jakość nawierzchni dróg, czy niewystarczalna ilość obwodnic. Dodatkowo część dróg krajowych przechodzi przez centra miast czy osiedli, które często są nieprzystosowane do przyjęcia takiej ilości pojazdów. Wszystkie te czynniki sprawiają, iż ludność mieszkająca wzdłuż przeciążonych arterii komunikacyjnych narażona jest na uciążliwości związane z emisją hałasu. Przez teren województwa łódzkiego przebiega 15 dróg krajowych, 4 ekspresowe i 2 autostrady. Według danych GUS, w 2016 roku na terenie ww. województwa było ponad kilometrów dróg publicznych, tj. 6,2 % ogółu w kraju. Sieć drogowa na obszarze łódzkiego została powiększona w przeciągu kilku ostatnich lat o autostradę A2, odcinek autostrady A1 oraz odcinek drogi ekspresowej S8 i S14. Na terenie Łodzi oddano Trasę Górną. 2.1 Wyniki pomiarów hałasu drogowego na podstawie mapy akustycznej Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad przekazała w 2018 roku mapę akustyczną dla dróg krajowych o ruchu powyżej pojazdów rocznie na terenie województwa łódzkiego. Poniższe dane pochodzą z opracowania Mapa akustyczna dróg krajowych na terenie województwa łódzkiego (zadanie 3). 8

9 Mapa 2. Odcinki dróg krajowych > poj./rok w woj. łódzkim Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas W opracowaniu określono liczbę mieszkańców, na których oddziałuje hałas od dróg krajowych powyżej pojazdów rocznie w poszczególnych powiatach, w województwie łódzkim. Powiat pajęczański nie jest analizowany, gdyż na tym obszarze nie ma usytuowanych ww. dróg. Raport obejmuje 264 odcinki dróg krajowych (mapa 2). Zastosowano przedziały dla wskaźnika LDWN od wartości 55 db oraz od 50 db dla poziomu LN. 9

10 Tabela 2. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim w przedziałach wartości poziomu LDWN Liczba os. eksponowanych Powiat Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu LDWN db db db db >75 db 1 bełchatowski brzeziński kutnowski łaski łęczycki łowicki łódzki wschodni m. Łódź opoczyński pabianicki piotrkowski m. Piotrków Tryb poddębicki radomszczański rawski sieradzki m. Skierniewice skierniewicki tomaszowski wieluński wieruszowski zduńskowolski zgierski SUMA łódzkie Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS i mapy akustycznej GDDKiA Wykres 2. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim w przedziałach wartości poziomu LDWN db db db db >75 db Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA 10

11 Tabela 3. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim w przedziałach wartości poziomu LN Liczba os. eksponowanych Powiat Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu LN db db db db >70 db 1 bełchatowski brzeziński kutnowski łaski łęczycki łowicki łódzki wschodni m. Łódź opoczyński pabianicki piotrkowski m. Piotrków Tryb poddębicki radomszczański rawski sieradzki m. Skierniewice skierniewicki tomaszowski wieluński wieruszowski zduńskowolski zgierski SUMA łódzkie Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS i mapy akustycznej GDDKiA Wykres 3. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim w przedziałach wartości poziomu LN db db db db >70 db Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA 11

12 Z powyższych danych wynika, iż na obszarze województwa łódzkiego o liczbie mieszkańców około , eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie było: 1) osób, tj. 2,26 % ogólnej liczby mieszkańców w zakresie wartości wskaźnika LDWN. Największa liczba mieszkańców narażona była w powiecie zgierskim ( os.) i Piotrkowie Trybunalskim (7 900). 2) W przypadku wskaźnika LN było to osób, około 1,84 %. Najwięcej w powiecie zgierskim (8 200 os.), Piotrkowie Trybunalskim (5 300) i radomszczańskim (5 200). Tabela 4. Odsetek osób eksponowanych od DK > poj. rocznie w woj. łódzkim Wskaźnik poziomu dźwięku Poziom L DWN < 65 db Poziom L DWN > 65 db Poziom L N < 60 db Poziom L N > 60 db Średni udział procentowy ogólnej liczby mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w woj. łódzkim 1,82 % ( mieszkańców) 0,44 % ( mieszkańców) 1,32 % ( mieszkańców) 0,52 % ( mieszkańców) Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA Podsumowując dane z tabeli 4 stwierdzić można, iż najwięcej osób narażonych jest na niższe poziomy hałasu. W głównej mierze wynika to z położenia względem źródła hałasu - spadek wraz ze wzrostem odległości. W przypadku wskaźnika LDWN poniżej 65 db eksponowanych było prawie 1,82 % ogólnej liczby mieszkańców województwa łódzkiego. Natomiast poziom wskaźnika długookresowego powyżej 65 db przekroczony został dla osób (0,44 % w skali łódzkiego). W przypadku wskaźnika LN poniżej 60 db stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych standardów akustycznych w stosunku do funkcji spełnianej przez teren dla osób (1,32 %). Na hałas w porze nocy powyżej 60 db eksponowanych było 0,52 % ogólnej liczby ludności woj. łódzkiego - około mieszkańców Powierzchnia obszarów narażonych na hałas W raporcie określono również powierzchnię obszarów, na które wpływa hałas od dróg krajowych powyżej pojazdów rocznie, w poszczególnych powiatach w województwie łódzkim. W tym przypadku powiat pajęczański także nie jest analizowany. 12

13 Tabela 5. Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim - wskaźnik LDWN Powierzchnia obszarów [w km 2 ] Powiat Powierzchnia w [km 2 ] Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas w przedziałach wartości poziomu LDWN [w km 2 ] db db db db >75 db 1 bełchatowski 968 6,697 3,389 1,700 0,881 0,600 2 brzeziński 359 6,684 5,289 2,890 1,351 1,195 3 kutnowski ,204 9,070 4,086 1,677 1,766 4 łaski 618 7,420 4,887 2,399 0,877 0,787 5 łęczycki ,432 6,187 2,655 1,123 1,119 6 łowicki ,829 11,655 5,688 2,605 2,324 7 łódzki wschodni ,030 9,430 4,763 2,427 2,254 8 m. Łódź 293 0,143 0,055 0,012 0,003 0,002 9 opoczyński ,580 5,144 2,287 1,197 0, pabianicki ,695 9,920 4,846 2,436 1, piotrkowski ,188 30,190 16,569 7,730 6, m. Piotrków Tryb. 67 3,969 3,902 2,524 1,335 1, poddębicki ,194 8,024 4,226 1,826 1, radomszczański ,773 14,018 7,679 3,795 2, rawski 646 9,276 8,391 4,681 2,074 1, sieradzki ,320 18,208 9,092 4,084 2, m. Skierniewice 35 0, skierniewicki ,371 8,296 4,726 2,084 1, tomaszowski ,446 15,531 9,249 4,370 3, wieluński 926 2,549 1,235 0,647 0,348 0, wieruszowski ,042 13,239 7,262 3,311 2, zduńskowolski 369 5,377 3,490 1,560 0,754 0, zgierski ,110 28,822 15,376 7,191 6,001 SUMA łódzkie , , ,917 53,479 45,153 Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS i mapy akustycznej GDDKiA Wykres 4. Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim - wskaźnik LDWN 45,000 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0, db db db db >75 db Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA 13

14 Tabela 6. Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim - wskaźnik LN Powierzchnia obszarów [w km 2 ] Powiat Powierzchnia w [km 2 ] Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas w przedziałach wartości poziomu LN [w km 2 ] db db db db >70 db 1 bełchatowski 968 6,373 3,097 1,550 0,773 0,451 2 brzeziński 359 6,690 4,928 2,584 1,175 1,012 3 kutnowski ,475 8,207 3,533 1,434 1,479 4 łaski 618 7,258 4,509 2,172 0,666 0,698 5 łęczycki 773 9,995 5,583 2,308 0,962 0,937 6 łowicki ,169 10,648 4,968 2,303 1,855 7 łódzki wschodni ,471 9,482 4,357 2,150 1,895 8 m. Łódź 293 0,093 0,047 0,009 0,002 0,001 9 opoczyński ,183 4,785 2,132 1,083 0, pabianicki ,557 8,745 4,147 1,899 1, piotrkowski ,541 28,873 15,235 6,914 5, m. Piotrków Tryb. 67 4,240 3,744 2,365 1,243 1, poddębicki ,014 7,565 3,788 1,570 1, radomszczański ,799 13,282 7,093 3,254 2, rawski 646 9,759 7,996 4,232 1,874 1, sieradzki ,778 16,829 8,214 3,381 2, m. Skierniewice skierniewicki ,443 7,849 4,255 1,793 1, tomaszowski ,396 14,855 8,483 3,907 3, wieluński 926 2,337 1,116 0,596 0,312 0, wieruszowski ,917 12,551 6,741 2,892 2, zduńskowolski 369 5,236 3,166 1,409 0,608 0, zgierski ,118 27,093 13,898 6,231 5 SUMA łódzkie , , ,069 46,426 38,135 Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS i mapy akustycznej GDDKiA Wykres 5. Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim - wskaźnik LN 45,000 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0, db db db db >70 db Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA 14

15 Analizując powyższe dane, zauważyć można, iż na obszarze województwa łódzkiego o powierzchni około km 2, eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie było: 1) 743,2 km 2, tj. 4,08 % powierzchni łódzkiego w zakresie wartości wskaźnika LDWN. Największy obszar narażony na hałas był w powiecie zgierskim (100,5 km 2 ), piotrkowskim (99,7 km 2 ) i sieradzkim (61,7 km 2 ). 2) Dla wskaźnika LN eksponowanych było 700,4 km 2 - ok. 3,84 %. Najwięcej w powiecie piotrkowskim (95,6 km 2 ) i zgierskim (94,3 km 2 ) Stan warunków akustycznych środowiska Analizując poniższą tabelę 7 stwierdzić można, iż największa ilość powierzchni, lokali, ludzi i budynków oświaty narażona jest na hałas od analizowanych dróg krajowych w przedziałach niskich przekroczeń do 10 db. W strefie niedobrych warunków akustycznych dla wskaźnika LDWN żyje około osób, zamieszkałych w lokalach. W obszarze złych warunków znajduje się 214 lokali, w których mieszka około 524 ludzi. Powyżej 20 db nie odnotowano narażonych na bardzo zły stan akustyczny. Tabela 7. Stan warunków akustycznych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim Hałas drogowy Powierzchnia terenów zagrożonych w danym obszarze [km 2 ] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tys.] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [tys.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Liczba budynków służby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Wskaźnik LDWN 0-5 [db] 5-10 [db] [db] [db] >20 [db] Stan warunków akustycznych środowiska niedobry zły bardzo zły 8,518 2,751 0,497 0, ,471 0,918 0,184 0, ,566 2,449 0,494 0, Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA 15

16 Tabela 8. Stan warunków akustycznych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim Hałas drogowy Powierzchnia terenów zagrożonych w danym obszarze [km 2 ] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tys.] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [tys.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Liczba budynków służby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Wskaźnik LN 0-5 [db] 5-10 [db] [db] [db] >20 [db] Stan warunków akustycznych środowiska niedobry zły bardzo zły 11,874 3,907 0,969 0, ,387 2,282 0,688 0, ,948 6,002 1,827 0, Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku wskaźnika LN. Największa ilość osób, mieszkań i powierzchni narażona jest na niedobre warunki akustyczne. W tym przypadku eksponowanych było lokali, w których mieszkało około osób. W strefie złych warunków dla pory nocy znajdowało się 795 lokali mieszkalnych, w których żyło około 2122 ludzi. Dla obszaru o bardzo złych warunkach akustycznych nie stwierdzono eksponowanych. Na podstawie powyższych tabel 7 i 8 zauważyć można, iż dla hałasu od analizowanych dróg krajowych większe przekroczenia notowane były w porze nocy dla wszystkich poziomów dźwięku. Wpływ na to mają niższe poziomy dopuszczalne hałasu. 3. Hałas kolejowy Na poziom hałasu kolejowego przyczynia się w głównej mierze stopień zużycia szyn, rodzaj, długość, stan techniczny taboru kolejowego czy prędkość jazdy pociągów. Hałas generowany jest również poprzez ruszanie i zatrzymywanie się pociągów. Sieć kolejowa na terenie województwa łódzkiego jest dobrze rozbudowana. Długość eksploatowanych linii kolejowych, wg. GUS (stan na grudzień 2016 r.) wyniosła km, tj. 5,6 % ogółu w kraju. 16

17 3.1 Wyniki pomiarów hałasu kolejowego na podstawie mapy akustycznej Zarządca linii kolejowych PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. w 2017 roku przekazał mapę akustyczną dla odcinków linii kolejowych o natężeniu ruchu powyżej pociągów rocznie na terenie województwa łódzkiego. W opracowaniu określono zasięgi niekorzystnych oddziaływań akustycznych linii kolejowych, oszacowano liczbę lokali i mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu LDWN i LN, a także powierzchnię tych obszarów. Na obszarze ww. województwa zlokalizowanych jest sześć linii kolejowych, dla których opracowywanie map akustycznych jest obowiązkowe (mapa 3). Linie te położone są w powiatach brzezińskim (odcinek linii nr 1), łowickim (odcinek linii nr 3), łódzkim wschodnim (odcinek linii nr 1, 17), kutnowskim (odcinek linii nr 3), skierniewickim (odcinek linii nr 1), m. Łódź (odcinek linii nr 17, 25, 540), a także m. Skierniewice (odcinek linii nr 1). Ich całkowita długość to około 155 km. Analizie poddano obszar o powierzchni około 131,5 km 2, z której 29,4 % znajduje się na terenie miast, pozostała część 70,6 % to obszar gmin - około 10,5 % tereny mieszkaniowe, 7,6 % lotniska, drogi i koleje, około 3,4 % pokrywają obszary usługowe i przemysłowe, 65,2 % tereny rolnicze, 9,8 % obszary zielone, zaś 3,5 % to tereny pozostałe. 17

18 Mapa 3. Odcinki linii kolejowych podlegające mapowaniu akustycznemu w woj. łódzkim Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP Na mapie 4 przedstawiono rozmieszczenie punktów pomiarowych na potrzeby wykonania mapy akustycznej dla badanych linii kolejowych w województwie łódzkim. Kolor zielony oznacza, iż w danym punkcie pomiarowym nie został przekroczony dopuszczalny poziom hałasu. Natomiast w przypadku koloru czerwonego poziom ten został przekroczony. 18

19 Mapa 4. Punkty pomiarowe hałasu kolejowego dla wskaźników LAeqD i LAeqN na obszarze woj. łódzkiego Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP Pomiary hałasu na potrzeby mapy akustycznej wykonano w 10 punktach pomiarowych (tabela 9). Nazwa punktu Tabela 9. Wyniki pomiarów hałasu na potrzeby wykonania mapy akustycznej dla wskaźników LAeqD i LAeqN na obszarze woj. łódzkiego Lokalizacja Dopuszczalny poziom hałasu w [db] Zmierzone poziomy hałasu w [db] LAeqD LAeqN LAeqD LAeqN P23 Bedoń, ul. J.M Szancera ,2 49,4 P24 Różyca, ul. Północna ,1 60,4 P32 Łódź, ul. Turza ,9 47,7 P6 Skierniewice, ul. Plantowa ,3 61,3 P15 Krzesin ,7 62,9 P13 Mysłaków, ul. Szkolna ,9 54,4 P28 Łódź, ul. Trębacka ,8 61,1 P25 Koluszki, ul. Brzozowa ,5 50,3 P7 Rogów, ul. Dworcowa ,1 51,2 P14 Pniewo Małe 4A ,0 59,7 - przekroczenia dopuszczalnego poziomu dźwięku Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP 19

20 Na podstawie powyższej tabeli zauważyć można, iż przekroczenia dopuszczalnego poziomu dźwięku stwierdzono w 5 punktach pomiarowych, tj. w 2 punktach dla pory dnia i nocy oraz w 3 dla nocy Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas W raporcie określono ekspozycję mieszkańców na hałas od badanych linii kolejowych w poszczególnych zakresach poziomów. Wartość tą wyrażano jako liczbę mieszkańców, na których oddziałuje hałas w określonym zakresie. Tabela 10. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu LDWN w woj. łódzkim Nazwa województwa Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu LDWN db db db db >75 db 1 łódzkie Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP Tabela 11. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu LN w woj. łódzkim Nazwa województwa Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu LN db db db db >70 db 1 łódzkie Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP Pomiary hałasu kolejowego wykazały, iż na średni poziom dźwięku LDWN dla wartości powyżej 55 db narażonych było osób - tj. około 0,48 % ogólnej liczby ludności łódzkiego. Dla wskaźnika LN powyżej 50 db przekroczenia stwierdzono wobec osób (0,36 %). Dla żadnego z ww. wskaźników nie zostały dotrzymane dopuszczalne standardy akustyczne w stosunku do funkcji spełnianej przez teren. 20

21 3.1.2 Stan warunków akustycznych środowiska Analiza warunków akustycznych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim dla hałasu kolejowego wskazuje, iż niewielkie przekroczenia do 5 db wystąpiły dla 155 lokali mieszkalnych zamieszkałych przez 449 osób. W tym przedziale znalazło się również 9 budynków o przeznaczeniu oświatowym. Na przekroczenie od 5 do 10 db eksponowanych było 15 lokali, zamieszkałych przez 36 mieszkańców. Powyżej 10 db nie odnotowano lokali, ludności i szkół narażonych na hałas od analizowanych linii kolejowych. Tabela 12. Stan warunków akustycznych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim Hałas kolejowy Wskaźnik LDWN 0-5 [db] 5-10 [db] [db] [db] >20 [db] Stan warunków akustycznych środowiska niedobry zły bardzo zły 1 Liczba lokali mieszkalnych Liczba mieszkańców zagrożonych Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP W przypadku wskaźnika LN zauważyć można spadek ilości eksponowanych lokali i mieszkańców dla przekroczeń od 5 do 10 db. Dla przekroczeń do 5 db narażonych było 155 lokali, w których mieszkało 426 osób. Powyżej 10 db narażony był 1 mieszkaniec łódzkiego. Tabela 13. Stan warunków akustycznych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim Hałas kolejowy Wskaźnik LN 0-5 [db] 5-10 [db] [db] [db] >20 [db] Stan warunków akustycznych środowiska niedobry zły bardzo zły 1 Liczba lokali mieszkalnych Liczba mieszkańców zagrożonych Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP 21

22 Z dostępnych danych z mapy akustycznej PKP zaobserwować można, iż dla hałasu kolejowego na terenach mieszkalnych większe przekroczenia notowane były w porze dnia dla wszystkich poziomów dźwięku. Wpływ na to może mieć zwiększona ilość przejazdów pociągów w dzień. 4. Lokalna mapa akustyczna W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska na lata Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi w 2017 roku wykonał lokalną mapę akustyczną dla miasta Warty. Wykorzystano pomiary monitoringowe hałasu drogowego, które przeprowadzono w 2016 roku. Mapy imisyjne, wyrażone wskaźnikiem LDWN oraz LN dostępne są pod adresem Mapy obrazują zasięg rozprzestrzeniania się hałasu drogowego w poszczególnych przedziałach imisji. Tabela 14. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu LDWN w mieście Warta Nazwa miasta Liczba mieszkańców 1. Warta 3303 Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L DWN db db db db >75 db Źródło: Opracowanie na podstawie danych WIOŚ w Łodzi Tabela 15. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu LN w mieście Warta Nazwa miasta Liczba mieszkańców 1. Warta 3303 Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu L N db db db db >70 db Źródło: Opracowanie na podstawie danych WIOŚ w Łodzi Na podstawie wykonanych map określono szacunkową liczbę mieszkańców narażonych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu LDWN i LN. Dla wskaźnika LDWN > 55 db eksponowanych było szacunkowo 993 osoby, natomiast dla wskaźnika LN > 50 db 711 (tabela 14 i 15). 22

23 5. Trendy zmian w zakresie wyników pomiarów hałasu w środowisku Ze względu na dostępność danych wykorzystano w tej części opracowania informacje zawarte w mapie akustycznej przekazanej przez GDDKiA dla dróg krajowych o ruchu powyżej pojazdów rocznie oraz PKP dla odcinków linii kolejowych o natężeniu ruchu powyżej pociągów rocznie, gdzie przedstawiono wyniki dla hałasu drogowego i kolejowego. Na podstawie mapy akustycznej wykonanej na zlecenie GDDKiA można stwierdzić, że średni dobowy ruch pojazdów silnikowych (SDR) w 2015 roku na sieci dróg krajowych wynosił poj./dobę. Obciążenie ruchem nie było równomierne dla całej sieci, lecz wzrastało ze wzrostem znaczenia dróg. Na drogach międzynarodowych SDR wyniósł poj./dobę, a pozostałych drogach krajowych 7614 poj./dobę. W przypadku natężenia ruchu pojazdów na drogach krajowych w województwie łódzkim, zaobserwowano zwiększenie natężenia w porównaniu do danych zawartych w poprzedniej edycji mapy. Wzrost wyniósł około 26 %, co skutkowało podwyższeniem poziomu hałasu o 1,0 db. Zatem zauważyć można, iż różnice tę są na niskim, akceptowalnym poziomie. Przeprowadzono także analizy, które wykazały, iż natężenie ruchu pojazdów względem sieci dróg krajowych w Polsce zwiększyło się o 13 %. W przypadku łódzkiego współczynnik wzrostu średniego dobowego ruchu pojazdów silnikowych na drogach międzynarodowych wyniósł 1,38, natomiast na drogach krajowych 1,08. Podsumowując, współczynnik wzrostu dla województwa łódzkiego wyniósł 1,26 i jest on najwyższy spośród wszystkich województw w Polsce. W przypadku analizowanych linii kolejowych trudno jest mówić o tendencjach zmian zarejestrowanych wyników. Z dostępnych w opracowaniu danych zaobserwować można, jak zmieniały się wskaźniki LDWN i LN względem narażonej powierzchni (wykres 6 i 7). 23

24 Powierzchnia [ha] Powierzchnia [ha] Wykres 6. Przekroczenia wskaźnika LDWN względem powierzchni w poszczególnych edycjach mapowania akustycznego db 5-10 db db db Wskaźnik L DWN (aktualizacja) 2012 Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP Wykres 7. Przekroczenia wskaźnika LN względem powierzchni w poszczególnych edycjach mapowania akustycznego db 5-10 db db db Wskaźnik L N (aktualizacja) 2012 Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP Badania hałasu kolejowego w ww. mapie akustycznej PKP wykonane w latach 2012, 2013 i 2017 wskazują na występowanie w dzień i w nocy największej liczby przekroczeń do 5 db, zarówno dla wskaźnika LDWN, jak również LN. Ilość ta zmniejszyła się znacznie w przedziale 5-10 db. Dla przekroczeń z zakresu db zauważyć można niewielki obszar narażonej powierzchni. Zagrożenie hałasem na poziomie powyżej 15 db nie występowało w porze dnia i nocy. 24

25 Liczba eksponowanych Podsumowanie Z otrzymanych map akustycznych wynika, iż hałas kolejowy w analizowanym okresie czasu wywierał najmniejszą presję na środowisko. Dominującym źródłem był hałas drogowy. Stanowił on główne zagrożenie na terenach zurbanizowanych. Zagrożenie tym hałasem związane było między innymi ze wzrostem gęstości sieci drogowej, liczby zarejestrowanych pojazdów, czy ograniczoną przepustowością ulic. Odnosząc się do zebranych danych w opracowaniu, najwięcej osób eksponowanych było na niewielkie przekroczenia wartości dopuszczalnych. Wynikało to w głównej mierze z położenia względem źródła hałasu, tzn. spadek poziomu hałasu wraz ze wzrostem odległości. W tabelach poniżej przedstawiono wyniki dotyczące liczby mieszkańców, lokali oraz powierzchni obszarów eksponowanych na hałas od dróg krajowych na terenie województwa łódzkiego w odniesieniu do wskaźników LDWN oraz LN. Tabela 16. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim Przedziały wartości w db Liczba mieszkańców eksponowanych Liczba lokali eksponowanych Powierzchnia obszaru w km , , , ,479 5 > ,153 Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA Wykres 8. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim > 75 Osoby Lokale Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA 25

26 Liczba eksponowanych Największa liczba mieszkańców w przypadku wskaźnika LDWN eksponowana była na hałas od dróg krajowych powyżej poj./rok w łódzkim w przedziale db. Niewiele mniej, bo ok w przedziale db. Powyżej 65 db osób. Łącznie w ww. przedziałach znajdowało się lokali, na powierzchni 743 km 2, zamieszkałych przez mieszkańców (tabela 16). Tabela 17. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim Przedziały wartości w db Liczba mieszkańców eksponowanych Liczba lokali eksponowanych Powierzchnia obszaru w km , , , ,426 5 > ,135 Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA Wykres 9. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim > 70 Osoby Lokale Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej GDDKiA Pomiary hałasu od analizowanych dróg krajowych wykazały, iż na średni poziom dźwięku LN dla wartości db narażonych było ogólnej liczby mieszkańców województwa łódzkiego. Dla wartości db przekroczenia stwierdzono wobec osób. Powyżej 70 db narażonych było mieszkańców. Podsumowując we wskazanych przedziałach dla LN znajdowało się lokali, na powierzchni 700,4 km 2, zamieszkałych przez osób (tabela 17). Biorąc pod uwagę hałas od badanych linii kolejowych można stwierdzić, iż największa liczba osób eksponowana była w przedziale db, tj. ok. 0,33 % ogólnej 26

27 Liczba eksponowanych liczby mieszkańców. Mniej, bo około 0,11 %, w przedziale db. Dla wartości powyżej 65 db ilość osób eksponowanych wyniosła ponad 900 osób (tabela 18). Łącznie w ww. przedziałach znajdowało się lokali na obszarze 77,9 km 2 zamieszkałych przez osób. Tabela 18. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim Przedziały wartości w db Liczba mieszkańców eksponowanych Liczba lokali eksponowanych Powierzchnia obszaru w km , , , ,6 5 > ,5 Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP Wykres 10. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim > 75 Mieszkańcy Lokale Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP Na podstawie poniższej tabeli 19 zauważyć można, iż na obszarze województwa łódzkiego o liczbie mieszkańców ponad , na hałas kolejowy eksponowanych było 3309 lokali, na obszarze 68,4 km 2, zamieszkałych łącznie przez osób. Tabela 19. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim Przedziały wartości w db Liczba mieszkańców eksponowanych Liczba lokali eksponowanych Powierzchnia obszaru w km , , , ,5 5 > ,4 Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP 27

28 Liczba eksponowanych Wykres 11. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim > 70 Mieszkańcy Lokale Źródło: Opracowanie na podstawie mapy akustycznej PKP W celu poprawy klimatu akustycznego na obszarach sąsiadujących z ww. drogami krajowymi, gdzie występuje najwięcej przekroczeń, potrzebne są inwestycje w zakresie remontu zniszczonych nawierzchni, budowy obwodnic miast, czy stawiania ekranów dźwiękochłonnych w miejscach najbardziej uciążliwych. Na podstawie dokonanej oceny stanu klimatycznego województwa łódzkiego można zauważyć, iż obecny stan warunków akustycznych w otoczeniu analizowanych dróg krajowych i linii kolejowych jest poprawny. Niniejsze opracowanie może stanowić materiał wyjściowy do dalszych ocen i przyszłych porównań warunków akustycznych środowiska na obszarze województwa łódzkiego. 28

29 Bibliografia 1. Mapa akustyczna dla dróg krajowych o natężeniu ruchu > 3 mln pojazdów w woj. łódzkim 2. Mapa akustyczna dla odcinków linii kolejowych o obciążeniu ruchem > pociągów rocznie 3. Lokalna mapa akustyczna dla wybranych dróg w mieście Warta 4. Główny Urząd Statystyczny 5. Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2014 r. poz. 40) 29

30 Spis tabel Tabela 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku... 4 Tabela 2. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim w przedziałach wartości poziomu LDWN Tabela 3. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim w przedziałach wartości poziomu LN Tabela 4. Odsetek osób eksponowanych od DK > poj. rocznie w woj. łódzkim Tabela 5. Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim - wskaźnik LDWN Tabela 6. Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim - wskaźnik LN Tabela 7. Stan warunków akustycznych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim Tabela 8. Stan warunków akustycznych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim Tabela 9. Wyniki pomiarów hałasu na potrzeby wykonania mapy akustycznej dla wskaźników LAeqD i LAeqN na obszarze woj. łódzkiego Tabela 10. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu LDWN w woj. łódzkim Tabela 11. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas kolejowy w przedziałach wartości poziomu LN w woj. łódzkim Tabela 12. Stan warunków akustycznych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim Tabela 13. Stan warunków akustycznych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim Tabela 14. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu LDWN w mieście Warta Tabela 15. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas drogowy w przedziałach wartości poziomu LN w mieście Warta Tabela 16. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim Tabela 17. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim 26 Tabela 18. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim Tabela 19. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim 27 30

31 Spis wykresów Wykres 1. Zmiany ilości zarejestrowanych pojazdów osobowych i ciężarowych w woj. łódzkim w latach Wykres 2. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim w przedziałach wartości poziomu LDWN Wykres 3. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim w przedziałach wartości poziomu LN Wykres 4. Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim - wskaźnik LDWN Wykres 5. Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas od dróg krajowych powyżej poj. rocznie w woj. łódzkim - wskaźnik LN Wykres 6. Przekroczenia wskaźnika LDWN względem powierzchni w poszczególnych edycjach mapowania akustycznego Wykres 7. Przekroczenia wskaźnika LN względem powierzchni w poszczególnych edycjach mapowania akustycznego Wykres 8. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim Wykres 9. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim 26 Wykres 10. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LDWN w woj. łódzkim Wykres 11. Liczba mieszkańców i lokali eksponowanych dla wskaźnika LN w woj. łódzkim Spis map Mapa 1. Podział województwa łódzkiego... 6 Mapa 2. Odcinki dróg krajowych > poj./rok w woj. łódzkim... 9 Mapa 3. Odcinki linii kolejowych podlegające mapowaniu akustycznemu w woj. łódzkim. 18 Mapa 4. Punkty pomiarowe hałasu kolejowego dla wskaźników LAeqD i LAeqN na obszarze woj. łódzkiego