Prowadzenie usług związanych z podróżą 341[05].Z4.04

Transkrypt

1 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Barbara Górka Prowadzenie usług związanych z podróżą 341[05].Z4.04 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

2 Recenzenci: mgr Jan Matyjaszczyk mgr Andrzej Muż Opracowanie redakcyjne: mgr Barbara Górka Konsultacja: mgr inż. Piotr Ziembicki Korekta: Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[05].Z4.04 Prowadzenie usług związanych z podróżą zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik obsługi turystycznej. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom

3 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania Dokumenty: paszportowe, celne, wizowe, dewizowe Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Dokumenty komunikacyjne w ruchu krajowym i zagranicznym Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Dokumenty finansowe: dokumenty potwierdzające rezerwację, karty płatnicze, 23 czeki Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Przejścia graniczne w ruchu pasażerskim: drogowe, powietrzne i morskie Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Polskie palcówki konsularno dyplomatyczne Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Sprawdzian osiągnięć Literatura 48 2

4 1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności do prowadzenia usług związanych z podróżą, a w szczególności z charakterystyką usług i produktów związanych z obsługą podróżniczą. Podczas nauki z zakresu tej jednostki, zwróć szczególną uwagę na: obieg dokumentów, rozpoznawanie kart płatniczych, korzystanie z czytnika, postępowanie z kartą uszkodzoną lub skradzioną. Są to zagadnienia, z którymi będziesz się najczęściej stykał w swojej pracy. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Poradnik ten zawiera: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej. 2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. 4. Zestaw ćwiczeń, które umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych, zawierający wykaz materiałów, narzędzi i sprzętów potrzebnych do realizacji ćwiczenia oraz pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej. 5. Sprawdzian postępów. Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał albo nie. 6. Sprawdzian osiągnięć wraz z instrukcją i kartą odpowiedzi. 7. Literaturę. Po realizacji materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej. Jednostka modułowa: Prowadzenie usług związanych z podróżą, której treści teraz poznasz jest jedną z jednostek modułowych koniecznych do zapoznania się z treścią modułu usługi turystyczne schemat 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. 3

5 Moduł 341[05].Z4 Produkty turystyczne 341[05].Z4.01 Organizowanie imprez turystycznych 341[05].Z4.02 Sprzedaż produktów turystycznych 341[05].Z4.03 Rozlicznie kosztów imprez i produktów turystycznych 341[05].Z4.05 Opracowywanie projektów produktów turystycznych w języku obcym 341[05].Z4.04 Prowadzenie usług związanych z podróżą Schemat układu jednostek modułowych 4

6 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej Prowadzenie usług związanych z podróżą powinieneś umieć: sprawdzać i przyjmować dokumentację przekazaną w teczce imprezy przez pilota wycieczki, rozliczać koszty realizacji imprezy turystycznej na podstawie dokumentów przekazanych przez pilota wycieczki, sporządzać zestawienie kosztów, wpływów i zysku z imprezy turystycznej, wyliczać stawki VAT imprezy turystycznej, sprawdzać zgodność otrzymanych rachunków za świadczenia turystyczne, sporządzać kartę rozliczeniową imprezy turystycznej, dokonywać analizy skarg, wniosków klientów oraz kontrahentów i zaplanować konieczne zmiany, stosować różne metody i środki w porozumiewaniu się, stosować zasady prezentacji, korzystać z różnych źródeł informacji. 5

7 3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: zastosować przepisy paszportowe, rozróżnić rodzaje paszportów, zastosować przepisy wizowe, rozróżnić rodzaje wiz, określić wymagania wizowe wybranych państw, zastosować przepisy dewizowe, zastosować przepisy celne, określić infrastrukturę przejść granicznych, posłużyć się rozkładami komunikacyjnymi różnych przewoźników, wystawić bilety na różne środki transportu pasażerskiego, zgromadzić dokumentację komunikacyjną na wyjazdy krajowe i zagraniczne, rozróżnić rodzaje płatności w obsłudze ruchu turystycznego, obsłużyć czytniki kart magnetycznych, określić zadania polskich placówek konsularno dyplomatycznych. 6

8 4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Dokumenty: paszportowe, celne, wizowe, dewizowe Materiał nauczania Dowód osobisty jest dokumentem potwierdzającym zarówno tożsamość, jak i obywatelstwo polskie jego posiadacza, podobnie jak paszport. Zgodnie z nowelizacją ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych: dowód osobisty jest dokumentem: stwierdzającym tożsamość osoby, poświadczającym obywatelstwo polskie oraz uprawniającym obywateli polskich do przekraczania granic państw członkowskich Unii Europejskiej. Podstawą nowelizacji polskich przepisów jest Dyrektywa Rady Europy 68/360/EWG z dnia 15 października 1968 r. w sprawie zniesienia ograniczeń w przemieszczaniu się i pobycie obywateli państw członkowskich i ich rodzin we Wspólnocie. Art. 2 dyrektywy stanowi, iż: prawo swobodnego przekraczania granicy jest realizowane poprzez wystawienie ważnego dowodu tożsamości lub paszportu. Paszport, zgodnie z ustawą z dnia 29 listopada 1990 r. o paszportach (Dz.U. z 1991 r., nr 2, póz. 5) jest dokumentem urzędowym uprawniającym do przekraczania granicy i pobytu za granicą oraz poświadczającym obywatelstwo polskie, a także tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie danych, jakie dokument ten zawiera. Jest, zatem dokumentem o następujących funkcjach: potwierdza tożsamość posiadacza, jego obywatelstwo, oraz stanowi zewnętrzną formę decyzji zezwalającej posiadaczowi na wyjazd z własnego kraju oraz na wjazd na jego terytorium. Podstawowym organem paszportowym jest wojewoda (w niektórych krajach policja). W prawie polskim występują cztery rodzaje paszportów: 1) paszport, 2) paszport dyplomatyczny, 3) paszport służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, 4) paszport tymczasowy. Podstawowym rodzajem jest paszport w postaci książeczki", wydawany w kraju przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego osoby ubiegającej się o paszport. Za granicą paszport może wystawić konsul. Wyjątkowo paszport może wydać także minister właściwy do spraw administracji publicznej, który jest też organem odwoławczym w sprawach paszportowych. Każdy obywatel polski ma prawo do otrzymania paszportu. Ograniczenie tego prawa może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych ustawą, zwykle w związku z prowadzonym przeciwko obywatelowi postępowaniem sądowym lub niedopełnieniem jednego z obowiązków ustawowych. Podobne przyczyny uzasadniają unieważnienie (cofnięcie) paszportu. Osoba, wobec której wydano decyzję o unieważnieniu paszportu, jest zobowiązana zwrócić paszport organowi paszportowemu. Paszport ważny jest przez 10 lat od daty jego wydania. Utrata ważności paszportu nie pozbawia jego posiadacza prawa przybycia na jego podstawie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Paszport wydaje się zwykle na jedną osobę, jednak może on obejmować także dzieci do lat szesnastu, odbywające podróż pod opieką posiadacza paszportu. W sytuacjach awaryjnych, za granicą, placówki dyplomatyczne i konsularne mogą wydać uproszczony dokument. Jest to paszport tymczasowy, uprawniający do powrotu do kraju osobę, która utraciła za granicą swój paszport podstawowy. Konsul wydający paszport tymczasowy określa termin jego ważności, uwzględniając jego przeznaczenie. Termin ten nie może być dłuższy niż 12 miesięcy. 7

9 W odniesieniu do cudzoziemców posiadających zezwolenie na osiedlenie się w Polsce wydaje się tymczasowy polski dokument podróży, w określonej sytuacji. Dokument ten wydaje się także cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium Polski, jeżeli nie posiada dokumentu podróży kraju pochodzenia, jego dokument stracił ważność lub uległ zniszczeniu a cudzoziemiec ten zamierza opuścić terytorium Polski. Ważność takiego dokumentu nie przekracza siedmiu dni. Wzory paszportów, a także postępowanie w sprawach paszportowych określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 12 lipca 2002 r. w sprawie wzorów oraz trybu wydawania paszportów, dokumentów wymaganych do ich otrzymania, jak również trybu postępowania funkcjonariuszy Straży Granicznej w przypadku ujawnienia w czasie kontroli granicznej wad w paszportach (Dz.U. nr 114, póz. 991). Osoba, która ubiega się o wydanie paszportu w kraju powinna złożyć następujące dokumenty: kwestionariusz paszportowy, według ustalonego wzoru, dwie aktualne, wyraźne fotografie o wymiarach 5 cm x 4 cm, o określonych wymaganiach, w przypadku ubiegania się o wydanie paszportu po raz pierwszy - odpis skrócony aktu urodzenia, dowód uiszczenia opłaty paszportowej. Wnioskodawca przedstawia także do wglądu dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający jego tożsamość i obywatelstwo polskie. W niektórych sytuacjach wymaga się również dokumentów dodatkowych, takich jak: odpis skrócony aktu małżeństwa, (jeżeli wnioskodawca zawarł związek małżeński za granicą), pisemny wniosek przedstawiciela ustawowego - jeżeli o paszport ubiega się osoba nieposiadająca zdolności do czynności prawnych, pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych albo jednego z rodziców, gdy z orzeczenia sądu wynika, że prawo decydowania w sprawie wydania paszportu posiada tylko jeden z rodziców, albo orzeczenie sądu opiekuńczego, w przypadku braku zgodności stanowisk rodziców lub niemożności uzyskania zgody. Osoba ubiegająca się o wydanie paszportu tymczasowego (za granicą) składa: kwestionariusz paszportowy, dwie fotografie zgodne z określonymi wymaganiami, oświadczenie o okolicznościach, dacie i miejscu utraty paszportu, dowód uiszczenia opłaty konsularnej oraz przedstawia do wglądu dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo polskie. W przypadku braku dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo polskie, dopuszcza się oświadczenie osoby trzeciej, posiadającej obywatelstwo polskie, potwierdzające te fakty. Podanie o wydanie paszportu może być składane osobiście, za pośrednictwem poczty lub osoby trzeciej. Osobą trzecią w myśl przepisów prawa może być przedsiębiorca działający w zakresie usług paszportowych, z którym wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego osoby ubiegającej się o paszport zawarł porozumienie w sprawie pośrednictwa w czynnościach z tego zakresu. Paszport odbiera się osobiście lub przez przedstawiciela ustawowego i potwierdza jego odbiór własnoręcznym podpisem, składanym na podaniu - kwestionariuszu paszportowym. Funkcjonariusz Straży Granicznej nie dopuści do przekroczenia granicy przez osobę, która przy przekraczaniu granicy przedstawi wadliwy paszport. Przez wady należy rozumieć między innymi uszkodzenia paszportu uniemożliwiające stwierdzenie danych w nim zawartych, cechy wskazujące na możliwość podrobienia lub przerobienia paszportu albo dokonywania w nim wpisów przez osoby nieuprawnione a także fotografie nieodpowiadające aktualnemu wyglądowi posiadacza paszportu. W przypadku, gdy osoba przekraczająca granicę posiada paszport unieważniony albo, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że jest on podrobiony lub przerobiony, funkcjonariusz Straży Granicznej zatrzymuje ten paszport. Osobie, której zatrzymano paszport, wydaje się odpowiednie zaświadczenie, a komendant granicznej placówki kontrolnej Straży Granicznej zawiadamia właściwy organ paszportowy o niedopuszczeniu do przekroczenia granicy przez 8

10 osobę posiadającą zatrzymany paszport. W przypadku zatrzymania unieważnionego paszportu - przekazuje temu organowi zatrzymany dokument. Za wydanie paszportu, a także dokumentu podróży, wnosi się opłaty, których wysokość, i tryb uiszczania, warunki i zakres stosowania ulg i zwolnień oraz warunki podwyższania w razie zawinionej utraty paszportu określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2003 r. W sprawie opłat paszportowych (Dz.U. nr 41, póz. 346). Wiza to zezwolenie władz jednego kraju na wjazd do kraju obywatela obcego państwa, czyli cudzoziemca (wiza wjazdowa), lub wyjątkowo w niektórych krajach także na wyjazd z kraju własnych obywateli (wiza wyjazdowa). W prawie polskim wiza oznacza zezwolenie właściwego organu polskiego wydane cudzoziemcowi, uprawniające go do wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w czasie, w celu i na warunkach w nim określonych. Podstawą obowiązku wizowego jest w Polsce ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach. (Dz.U. nr 128, póz. 1175). Wszystkie zasady postępowania i opłaty wizowe regulują, między innymi, rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 sierpnia 2003 r. w sprawie wiz dla cudzoziemców. (Dz.U. nr 150, póz. 1462) oraz ustawa z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. nr 86, póz. 960). Każda wiza zawierać powinna następujące elementy: numer dokumentu podróży cudzoziemca, miejsce i datę wydania, cel wjazdu i pobytu, okres ważności wizy, (podczas którego powinien nastąpić pierwszy wjazd i ostatni wyjazd cudzoziemca z Polski) oraz okres pobytu, przez który cudzoziemiec może przebywać na terytorium Polski w okresie ważności wizy). Od l września 2003r. nowa ustawa o cudzoziemcach wprowadziła systematykę wiz. Wyróżniamy, więc następujące ich rodzaje (oznaczane w nawiasie symbolami nadanymi zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z r.): 1) lotniskową (A); 2) tranzytową (B); 3) wjazdową w celu: repatriacji (W/1), przesiedlenia się jako członek najbliższej rodziny repatrianta (W/2), realizacji zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub zezwolenia na osiedlenie się (W/3); 4) pobytową (krótkoterminową - symbole C, lub długoterminową - symbole D) w celu: a) turystycznym (C/1), b) odwiedzin (C/2), c) udziału w imprezach sportowych (C/3), d) prowadzenia działalności gospodarczej (D/1), e) prowadzenia działalności kulturalnej lub udziału w konferencjach międzynarodowych (D/2), f) wykonywania zadań służbowych przez przedstawicieli organu państwa obcego oraz organizacji międzynarodowej (D/3), g) udziału w postępowaniu w sprawie o udzielenie azylu (D/4), h) wykonywania pracy (D/5), i) naukowym, szkoleniowym, dydaktycznym - z wyłączeniem wykonywania pracy (D/6), j) korzystania z ochrony czasowej (D/7), k) przyjazdu z przyczyn nadzwyczajnych, o których mowa w art. 33 ust. l ustawy, takich jak stawienie się przed polskim organem władzy publicznej, zabiegi lekarskie, służące ratowaniu życia, wyjątkowej sytuacji osobistej lub interesu państwa (C/4), l) pobytu małoletniego, towarzyszącego swojemu przedstawicielowi ustawowemu, który przebywa w Polsce na podstawie wizy (C/5), 9

11 m) l)kontynuowania leczenia szpitalnego, postępowania w sprawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub osiedlenia się (C/6), n) innym niż określone w lit. a-m (C/7); 5) dyplomatyczną; 6) służbową; 7) kurierską; 8) dyplomatyczną tranzytową. [5, ]. Wiza lotniskowa wydawana jest na okres pobytu nie dłuższy niż dwa dni cudzoziemcowi, który wykaże, że pobyt w strefie tranzytowej lotniska międzynarodowego jest potrzebny do odbycia planowanej podróży lotniczej. Wymagana jest ona jedynie od obywateli państw, które znajdują się na liście ustalanej rozporządzeniem MSZ i MSWiA. Wiza tranzytowa uprawnia do przejazdu przez terytorium Polski i jest wydawana osobie, która posiada już prawo wjazdu do innego państwa, na okres nie dłuższy niż 5 dni. Wiza wjazdowa uprawnia do jednokrotnego wjazdu na terytorium Polski i może być wydana cudzoziemcowi, który najpóźniej z chwilą przekroczenia granicy uzyska inny tytuł do jawnego pobytu w Polsce. Jej rodzajem jest wiza repatriacyjna - wydawana cudzoziemcowi narodowości polskiej lub pochodzenia polskiego, który zamierza przesiedlić się na stałe do Polski, oraz członkom jego rodziny. Wizę wjazdową wydaje się na czas do 12 miesięcy. Po zakończonym czasie jej ważności powinno nastąpić przekroczenie granicy. Wizę pobytową wydaje się cudzoziemcowi przybywającemu do Polski jako kraju docelowego. Czas trwania pobytu w oparciu o wizę pobytową uzależniony jest od celu przyjazdu. Natomiast czas trwania wizy krótkoterminowej wynosi trzy miesiące, natomiast długoterminowej uzależniony od potrzeb, nie może jednak przekroczyć jednego roku. W decyzji wizowej określa się okres ważności wizy pobytowej - do pięciu lat. Posiadanie wizy nie zwalnia cudzoziemców od spełnienia innych warunków np. udokumentowania posiadania środków na czas pobytu i na powrót. Wymagania w tym zakresie reguluje rozporządzenie z dnia 29 września 2003 r. w sprawie wysokości środków finansowych, które powinien posiadać cudzoziemiec wjeżdżający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, i dokumentów, które mogą potwierdzić posiadanie tych środków oraz cel przekroczenia granicy (Dz.U. nr 178, póz. ł748). Zgodnie z tymi przepisami na pokrycie kosztów wjazdu i pobytu wymagana jest określona kwota pieniędzy. Dla uczestników wycieczek, pobytów uzdrowiskowych, imprez sportowych itp., którzy mają już opłacone koszty pobytu kwota dzienna wynosi 20 zł, nie mniej jednak niż 100 zł ogółem, do wydania wizy wymagany jest także dokument potwierdzający prawo do otrzymania opłaconych wcześniej świadczeń (np. voucher), obejmujący następujące dane: 1) dokładne dane wystawcy dokumentu, szczególnie jego nazwę i siedzibę, 2) dane dotyczące organizatora i realizatora usług turystycznych, 3) termin oraz miejsce pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 4) szczegółowy wykaz usług turystycznych, a w przypadku wycieczki turystycznej - jej dokładną trasę, 5) imię i nazwisko, miejsce zamieszkania i adres cudzoziemca, w przypadku przyjazdu indywidualnego, lub liczbę osób objętych zbiorową imprezą turystyczną, 6) potwierdzenie opłacenia kosztów usługi turystycznej, z podaniem wyszczególnienia kosztów zakwaterowania i wyżywienia oraz ceny tej usługi. Wizy pobytowe wydawane turystom nie obejmują pozwolenia na prace. Uzyskanie wiz z zezwoleniem na prace wymaga się w pierwszej kolejności przedstawienia przyrzeczenia (promesy) zezwolenia na pracę w oparciu o przepisy o zatrudnieniu. Jeżeli cel przyjazdu cudzoziemca uzasadnia zamieszkiwanie na terytorium Polski przez okres dłuższy niż 12 miesięcy, można mu po tym okresie udzielić zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony 10

12 do 2 lat. Są to przypadki, gdy pobyt jest związany z nauką, prowadzeniem działalności gospodarczej, pracą w oparciu o zezwolenie na pracę lub zawarciem związku małżeńskiego z osobą stale przebywającą w Polsce. Dokumentem potwierdzającym zezwolenie jest karta czasowego pobytu. Dłuższe przebywanie w Polsce jest możliwe w oparciu o zezwolenie na osiedlenie, wydawane na czas nieoznaczony cudzoziemcom, którzy mogą wykazać trwałe więzi rodzinne lub ekonomiczne z krajem oraz mają zapewnione mieszkanie i utrzymanie. Potwierdzeniem tego typu zezwolenia jest karta stałego pobytu, która pełni także rolę dokumentu stwierdzającego tożsamość. Postępowanie w sprawach wizowych prowadzi się według przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, chyba, że ustawa o cudzoziemcach stanowi inaczej, z wyjątkiem spraw należących do kompetencji kierowników polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, które prowadzi się według przepisów o funkcjach konsulów. Za granicą wizy pobytowe, wizy pobytowe z prawem do pracy oraz wizy tranzytowe wydają kierownicy polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych. W kraju wizy pobytowe bez prawa do pracy i tranzytowe wydają wojewodowie właściwi ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach - komendanci granicznych placówek kontrolnych Straży Granicznej. Wojewoda, który jest właściwy ze względu na miejsce zatrudnienia cudzoziemca jest upoważniony jedynie do przedłużania wizy z prawem do pracy, jeżeli wiąże się to z przedłużeniem zezwolenia na pobyt czasowy. Wizy repatriacyjne wydawane są przez konsulów właściwych ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca, po spełnieniu warunków określonych w ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (Dz.U. nr 106, póz. 1118). Organem odwoławczym w sprawach wizowych w kraju jest Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Od decyzji o odmowie wydania wizy odwołanie przysługuje jedynie wówczas, gdy wizę wydaje wojewoda. Cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium Polski, w razie utraty dokumentu paszportowego, jego zniszczenia lub utraty ważności, wizę, w miejsce utraconej, zamieszcza na wniosek cudzoziemca w nowym dokumencie wojewoda, także wówczas, gdy wizę wydało polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne, urząd konsularny lub komendant granicznej placówki kontrolnej Straży Granicznej. Wydanie wizy w kraju podlega opłacie według przepisów o opłacie skarbowej. Za wizy wydawane za granicą opłaty pobierane są według Taryfy Opłat Konsularnych ustalonej rozporządzeniem Ministra Spraw Zagranicznych, która ustala przedziały tych opłat. Opłaty za wydanie wiz pobierane przez konsulaty są zróżnicowane, w zależności od kraju wydania wizy, ze względu na zawierane w tym zakresie umowy dwustronne. Jeżeli organizuje się podróż do kraju lub przez terytorium krajów, w których wymagane są wizy, występuje się o ich wydanie w pierwszej kolejności w kraju najdalej położonym (docelowym), a następnie cofa się, aby uzyskać wizy tranzytowe. Warunkiem wydania wizy tranzytowej jest, bowiem udokumentowanie możliwości wyjazdu z kraju tranzytu. Dla ułatwienia turystyki zawierane są umowy o ruchu bezwizowym. Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 15 września 2003 r. w sprawie ogłoszenia listy państw, z którymi Rzeczpospolita Polska zawarła umowy o całkowitym lub częściowym zniesieniu obowiązku wizowego lub dla obywateli, których został jednostronnie zniesiony obowiązek wizowy (M.P. nr 45, póz. 691), obowiązek wizowy został zniesiony w ruchu osobowym do sześćdziesięciu państw. W momencie wejścia Polski do Unii Europejskiej zniesiono obowiązek wizowy w stosunku do państw wspólnoty i ich terytoriów zamorskich. Jednostronnie obowiązek wizowy dla obywateli polskich udających się w celach turystycznych zniosły następujące kraje (w nawiasach liczba dopuszczalnych dni pobytu): Albania (30), Filipiny (21), Kirgistan (30), Peru (90), RPA (30), Saint Lucia (28), Ukraina (90), Serbia i Czarnogóra (90). Zwolnienia wymienione powyżej w żadnym przypadku nie zezwalają na podejmowanie pracy w kraju 11

13 odwiedzanym. Podejmowanie pracy w państwach Wspólnoty są regulowane odrębnymi przepisami. Ograniczenie to ma ogromne znaczenie w obsłudze ruchu turystycznego, bowiem oznacza, że nie jest dopuszczalne wykonywanie np. zadań przewodnika turystycznego, w tym szczególnie w odniesieniu do grup turystów, z którymi nie odbywa się całej podróży, bez naruszenia warunków pobytu określonych w umowie o ruchu bezwizowym. Dodatkową, bardzo dotkliwą sankcją w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów może stać się zakaz wjazdu na teren kraju, z którego przewodnik został wydalony, ewentualnie także w Unii Europejskiej na teren innych krajów przez okres 2-5 lat. Przepisy dewizowe obowiązujące w Polsce opierają się na ustaleniach ustawy Prawo dewizowe (Dz.U. nr 114, poz ze zm.) Przepisy te rozróżniają sytuację osób mających siedzibę lub i miejsce zamieszkania w kraju tzw. rezydentów od sytuacji nierezydentów, czyli osób mających siedzibę lub miejsce zamieszkania za granicą. Ze względu na bardzo zróżnicowanie sytuacji prawnych wyróżnia się dodatkowo nierezydentów z krajów trzecich niebędących członkami Unii Europejskiej. Czynności obrotu dewizowego, do których zaliczyć można zawieranie i wykonywanie umów i innych czynności przewidujących płatności w dewizach lub płatności między rezydentami i nie rezydentami przekazywanie wartości dewizowych, ich przywóz i wywóz z zasady są dozwolone. Ograniczenia w tym zakresie określa art. 9 ustawy Prawo dewizowe, lub inne ustawy szczególne. Obejmują one miedzy innymi przyjmowanie przez rezydentów płatności w walutach innych niż polska, lub waluty wymienialne, płatności związanych z działalnością gospodarczą, wywóz przez nierezydentów wartości dewizowych, które nie były przez nich uprzednio wwiezione lub legalnie uzyskane w kraju, udzielanie przez rezydentów nierezydentom z krajów trzecich darowizn mających za przedmiot wartości dewizowe lub krajowe środki płatnicze, dokonywania w kraju rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą, pomiędzy rezydentami, w walutach obcych itp. Poważne znaczenie ma ograniczenie swobody wywozu i wysyłania za granice środków płatniczych powyżej wartości EUR, w tym przypadku transfery do EUR nie podlegają ograniczeniom. Odstępowanie od ograniczeń możliwe jest poprzez indywidualne zezwolenia dewizowe, lub poprzez ogólne zezwolenia udzielane w formie rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Obecnie obowiązuje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 września 2002 r. w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych (Dz.U. nr 154, póz. 1273), zgodnie, z którym zezwala się miedzy innymi na: wywóz kwot przekraczających l0 000 EUR - na podstawie odpowiedniego zaświadczenia, jeżeli zostały nabyte od banku lub wypłacone z rachunku bankowego, dokonywanie przez rezydentów, będących pracodawcami, płatności w walutach obcych na rzecz rezydentów, z tytułu podróży odbywanej przez nich poza granicami kraju w sprawach tego pracodawcy, oraz transferu tych walut za granicę, a także z tytułu wynagrodzenia za pracę wykonywaną za granicą, dokonywanie przez rezydentów - pracowników wpłat w walutach obcych na rachunki pracodawców tytułem rozliczenia kwot otrzymanych w związku z podróżami służbowymi. Dla potrzeb dokumentowania prawa do wywozu wartości dewizowych przekraczających EUR wprowadzono urzędowe wzory formularzy zgłoszenia przywozu dewiz oraz zaświadczenia banku o wypłacie lub zakupie dewiz stanowiące załączniki do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 września 2002 r. w sprawie sposobu dokonywania potwierdzenia przywozu do kraju i wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych oraz wykazu dokumentów potwierdzających uprawnienie do wywozu (Dz.U. nr 154, póz. 1277). Warunki obrotu towarami z zagranicą, w tym szczególnie interesujące z punktu widzenia turystyki zasady obrotu towarami w związku z ruchem podróżniczym, poza przedmiotem 12

14 działalności gospodarczej określa Kodeks celny z 9 stycznia 1997 r. (tekst jednolity - Dz. U. z 2001 r. nr 75, poz.802). Przepisy te obejmują zasady dokonywania kontroli celnej zarówno granicznej jak i na terenie kraju, a także określanie szczegółowej wysokości opłat celnych. Taryfa celna wydawana jest w formie rozporządzenia Rady Ministrów. Wywóz towarów zasadniczo jest wolny od cła, co nie oznacza jednak, że wszelkie przedmioty wolno wywozić bez zezwolenia turystów szczególnie ważne jest ograniczenie wywozu przedmiotów o wartości historycznej - wyprodukowanych przed 1945 rokiem. Dla ułatwienia ruchu turystycznego przyjęto w 1954 roku w Nowym Jorku konwencję o ułatwieniach celnych dla turystyki. Na jej podstawie poszczególne państwa wprowadzają do swoich przepisów podobne ułatwienia. Przewidują one w szczególności zwolnienia celne rzeczy osobistych i wyposażenia niezbędnego na czas podróży, w tym jednego samochodu osobowego, kempingowego lub samochodu z przyczepą oraz żywności i używek niezbędnych na czas podróży. W kodeksie celnym ułatwienia dla turystyki wynikają z przepisów określających uproszczoną procedurę celną - ustne zgłoszenie celne lub zgłoszenie polegające na wybraniu odpowiednio oznaczonego przejścia granicznego (tzw. zielone przejście"). W zakresie zwolnienia określonych grup towarów z obowiązku opłacania cła obowiązują przepisy art. 190 i następnych Kodeksu celnego, zgodne z międzynarodową praktyką w tym zakresie. W szczególności istotne jest zwolnienie z art. 190 [14] Kodeksu celnego, odnoszące się do towarów przewożonych w bagażu osobistym podróżnego, których rodzaj lub ilość nie wskazują na przeznaczenie handlowe. Na podstawie tego przepisu Minister Finansów ustalił rozporządzeniem z dnia 7 grudnia 2001 r. normy w sprawie zwolnienia od cła towarów przywożonych w bagażu osobistym podróżnego (Dz.U. nr 148, póz. 1651). W ramach tych norm wolny od cła jest przywóz przez podróżnych okazjonalnie przekraczających granicę wyrobów alkoholowych i tytoniowych, perfum, produktów leczniczych w określonej ilości), Dla osób przekraczających granicę w sposób częstotliwy, w związku z zamieszkaniem w strefie nadgranicznej, pracą za granicą lub pracą w środku transportu przekraczającym granicę normy ilościowe i wartościowe zostały znacznie ograniczone. Ponadto znaczenie dla obsługi ruchu turystycznego ma zwolnienie z cła niektórych towarów np. upominków wręczanych delegacjom oficjalnym, z wyłączeniem tytoniu i napojów alkoholowych, handlowe próbki towarów Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz dokumenty potwierdzające tożsamość? 2. Jakie dokumenty uprawniają do przekraczania granic? 3. Wymień rodzaje paszportów. 4. Podaj definicję wizy. 5. Jakie znasz rodzaje wiz? 6. Jakie znasz organy wydające wizy? 7. Na jakich zasadach podróżujemy w Unii Europejskiej? 8. Jakiej dziedziny działalności dotyczy Prawo dewizowe? 9. Jakiej wysokości transfery waluty nie podlegają ograniczeniom? 10. Jakie dziedziny życia reguluje Kodeks celny? 13

15 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wypełnij druk paszportowy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt , 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) przynieść z urzędu formularz paszportowy, 4) wypełnić formularz, 5) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: formularz paszportowy, materiały piśmiennicze. Ćwiczenie 2 Wypełnij wniosek wizowy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt , 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) ściągnąć z internetu wniosek wizowy, 4) wypełnić formularz wizowy, 5) wydrukować efekt swojej pracy, 6) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem i dostępem do internetu, drukarka, kartka papieru formatu A4, literatura. Ćwiczenie 3 Sporządź tabelaryczne zestawienie artykułów, które możemy wywieźć i wwieźć do Polski. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt oraz dostępną literaturą, 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) sporządzić zestawienie tabelaryczne, 4) wpisać artykuły i ich wielkości, 14

16 5) wydrukować ćwiczenie, 6) zaprezentować wykonane ćwiczenie 7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: komputer z odpowiednim oprogramowaniem, kartki papieru formatu A4, drukarka, literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 4 Dopasuj rodzaj przyznanej wizy do sytuacji: Student z Afryki, Uchodźca z Libanu, Turysta z Francji, Angielski turysta w drodze do Moskwy, Amerykański biznesmen lecący do Pekinu, Turysta z Federacji Rosyjskiej. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt , 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) dokonać analizy zebranych informacji, 4) dopasować rodzaje wiz do sytuacji, 5) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem, drukarka, dostęp do Internetu, materiały piśmiennicze, literatura, tekst ćwiczenia Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wyjaśnić pojęcie paszport? 2) wypełnić wniosek paszportowy? 3) wyjaśnić pojęcie wiza? 4) wymienić rodzaje wiz? 5) wypełnić wniosek wizowy? 6) wskazać rodzaje artykułów, jakie można wywieźć z Polski? 7) wskazać rodzaje artykułów, jakie można wwieźć do Polski? 8) podać przepisy prawne regulujące zasady celne? 9) podać organ wydający wizy? 10) wykorzystać zamieszczone informacje w praktyce? 15

17 4.2. Dokumenty komunikacyjne w ruchu krajowym i zagranicznym Materiał nauczania Do dokumentów komunikacyjnych należą przede wszystkim bilety na wszelkie środki komunikacji oraz karty kontrolne pracy autokarów. Bilety komunikacyjne - pilot otrzymuje bilety od referenta imprezy lub odbiera je w biurze przewoźnika. Bilety mogą być wystawione indywidualnie lub grupowo. Bilety kolejowe - wystawione są indywidualnie lub zbiorowo. Obowiązkiem pilota jest stwierdzić posiadanie odpowiedniej liczby biletów na odpowiednią datę wyjazdu i powrotu, a w sytuacji, gdy zmniejszy się liczba pasażerów - potwierdzić ilość niewykorzystanych biletów. Bilety autobusowe z tymi biletami spotykamy się przeważnie w przypadku przewozów tzn. imprez polegających wyłącznie na przewożeniu pasażerów z jednego miasta do drugiego bez zapewniania dodatkowych świadczeń tzn. noclegów, żywienia czy programu turystycznego. Przewoźnicy prowadzą sprzedaż dwóch rodzajów biletów: bilet w jedną stronę, bilet na przejazd tam i z powrotem. Bilet w jedną stronę zawsze jest droższy od połowy ceny biletu w dwie strony. Bilety powrotne mogą być sprzedane z potwierdzonym terminem powrotu lub jako bilety otwarte (open). Rezerwację na powrót, przy zakupie biletu otwartego, pasażer dokonuje po przyjeździe do miejsca docelowego. Dokonanie rezerwacji powrotnej w terminie późniejszym niż przy zakupie biletu, związane jest z koniecznością uiszczenia dodatkowej opłaty za rezerwację. Duża część organizatorów przejazdów dolicza opłatę rezerwacyjną od razu przy zakupie biletów, wówczas dopłata jest pobierana w walucie polskiej. Jednak często dopłata za rezerwację biletu powrotnego pobierana jest w walucie kraju, z którego następuje powrót. Przewoźnicy do taryf przewozowych wprowadzają szereg zniżek lub czasami podwyżek sezonowych. Oprócz tego istnieją zniżki dla: seniorów, młodzieży i studentów, dzieci. Dokumentami komunikacyjnymi są też rozkłady jazdy, które określają terminy i godziny odjazdu autobusu z poszczególnych przystanków, ceny biletów, zniżki, sposób dokonywania rezerwacji powrotnych oraz związane z tym opłaty, terminy ważności biletów, koszty związane ze zmianą terminu rezerwacji lub rezygnacją. Informacje o zmianach podawane są w komunikatach wydawanych przez przewoźnika. Bilety komunikacji autobusowej składają się minimum z trzech kuponów: pierwszy pozostaje u agenta prowadzącego sprzedaż i dołączany jest do rozliczenia, dwa kolejne otrzymuje pasażer - po jednym na przejazd w każdą stronę. Niektórzy przewoźnicy stosują bilety z czterema lub pięcioma kuponami. Czwarty kupon przeznaczony jest dla przewoźnika, natomiast piąty pozostaje dla pasażera w grzbiecie biletu i na odwrocie ma wydrukowane warunki przewozu. Bilet promowy składa się z 5 kuponów: pierwszy zostawia sobie wystawca biletu, drugi i trzeci przeznaczony jest dla armatora, czwarty przeznaczony jest dla pasażera, piąty natomiast służy do rozliczenia. Bilet promowy jest ważny 6 miesięcy, bez zgody przewoźnika nie może być przeniesiony na inne osoby. Sprzedawane są bilety zarówno z potwierdzonym terminem powrotu, jak i otwarte. W przypadku biletu otwartego rezerwacji na powrót należy dokonać najpóźniej na 24 godziny przed odejściem promu. Odpowiedzialność przewoźnika rozciąga się wyłącznie na okres przewozu pasażera. 16

18 Pełna nazwa lotniczego biletu pasażerskiego brzmi: Bilet Podróży i Kwit Bagażowy" (Passenger Ticket and Baggage Check). Bilet lotniczy oprócz tego, że jest dokumentem podróży, spełnia szereg innych funkcji, jest: dowodem zawarcia umowy o przewóz lotniczy, dowodem nadania bagażu, polisą ubezpieczeniową, czekiem płatniczym. W przeciwieństwie do niektórych środków transportu bilet lotniczy jest dokumentem indywidualnym. Każdy pasażer powinien posiadać własny bilet, a wystawianie jednego biletu dla kilku osób jest niedozwolone. Wzór biletu i sposób jego wypełniania są ustalane przez IATA. Bilet lotniczy składa się z następujących odcinków: Audit Coupon Flight Coupon Agent Coupon Passenger Coupon koloru jasnozielonego, po wypełnieniu wysyłany jest do działu rozrachunków pasażerskich (odcinki lotu), Flight Coupon jest koloru żółtego, po wypełnieniu otrzymuje go pasażer. Każdy flight coupon wystawiany jest na jeden odcinek podróży, Agent Coupon koloru różowego, po wystawieniu pozostaje w aktach kasy, której bilet wystawiła, Passenger Coupon jest koloru białego, znajduje się na wewnętrznej stronie tylnej okładki biletu. Pozostaje on u pasażera jako potwierdzenie pobranej za bilet należności. Na bilecie lotniczym nie należy dokonywać żadnych skreśleń ani poprawek. Bilety lotnicze PLL LOT, posiadają 2 lub 4 odcinki lotu, w jednej książeczce. Jeżeli podróż składa się z kilku odcinków, można łączyć książeczki dotyczące poszczególnych etapów. Każdy bilet ma swój odrębny numer seryjny. Ostatnią grupą biletów są bilety komunikacji kolejowej, których sprzedaż jest coraz częstszą usługą prowadzoną przez biura podróży. Przyczyniło się do tego miedzy innymi wprowadzenie na kolei systemu rezerwacyjnego KURS '90. W systemie tym prowadzona jest sprzedaż biletów na przejazd oraz dopłat do biletów za korzystanie z miejsc rezerwowanych za dopłatą, miejsc sypialnych i do leżenia. Bilet kolejowy jednorazowy powinien zawierać następujące dane: 1) nazwę stacji wyjazdu i stacji przeznaczenia lub obszar, na którym obowiązuje, 2) rodzaj pociągu i klasę wagonu, 3) określenie zastosowanej taryfy, 4) opłatę za przewóz, 5) datę wydania, 6) pierwszy dzień ważności biletu, 7) numer i ewent. serię biletu, 8) w razie potrzeby - określenie drogi przejazdu, 9) oznaczenie kasy wydania. W kasach PKP bilety wydawane są w następujących formach: bilety kartonowe o barwie brunatnej dla klasy 2 i o barwie zielonej dla klasy l, bilety kartonowe drukowane na stacyjnych drukarkach biletowych oraz bilety wydawane przez automaty, mogą być w jednym kolorze, bilety blankietowe, wymagające odręcznego wypełniania, bilety książeczkowe - odcinkowe bezimienne oraz okresowe imienne i bezimienne, bilety kartkowe: strefowe, z kas elektronicznych na przewóz roweru lub wózka dziecięcego, zlecenia - bilety na przejazd kredytowy. W formie biletów kartonowych wydaje się bilety: 17

19 na przejazd w jedną stronę, na przejazd tam i z powrotem, dodatkowe na pociągi pospieszne stanowiące uzupełnienie biletu na przejazd pociągiem osobowym, kontrolne do biletów zbiorowych. Podstawowym dokumentem pojazdu jest - krajowe prawo jazdy (obowiązuje zarówno stary jak i nowy wzór), jest honorowane we wszystkich krajach Europy, jeśli zachowuje ważność do daty określonej w dokumencie. Wyjątek stanowi Albania, która honoruje tylko Międzynarodowe Prawo Jazdy. Aktualne informacje o trybie wydawania Międzynarodowego Prawa Jazdy prowadzą wyłącznie lokalne Wydziały Komunikacji. Warto wiedzieć, że do prowadzenia pojazdu uprawnione są tylko osoby, które ukończyły 18 lat. Turyści, którzy mają zamiar skorzystać z wypożyczenia pojazdu <rent a car> winni mieć ukończone lat. Zgodnie z Konwencją Wiedeńską o ruchu drogowym (1968) i Dyrektywą UE 91/439 (1991) a także wzorowanym na wymienionych dokumentach polskim kodeksem drogowym kategoria prawa jazdy B uprawnia do prowadzenia pojazdu o masie do 3500 kg lub zespołu pojazdów (pojazd ciągnący + przyczepa do 750 kg (tzw.lekka), których łączna masa nie przekracza 3500 kg. Do prowadzenia zespołu pojazdów o masie powyżej 3500 kg wymagane jest prawo jazdy kat. B+E. Innym rodzajem dokumentu komunikacyjnego jest dowód rejestracyjny. Jest on dokumentem obowiązującym w ruchu krajowym i zagranicznym. Nie zaleca się wyjazdu zagranicę z dowodem tymczasowym tzw. Miękkim, gdyż można się spotkać z niepotrzebnymi utrudnieniami ze strony służb w innych krajach (znany jest im jedynie wzór europejski dokumentu).dowód rejestracyjny musi posiadać aktualny wpis badania technicznego. Każdy wyjeżdżający poza granicę samochód powinien zawierać nalepkę PL - międzynarodowy znak identyfikacyjny kraju tzn. PL w owalu. Od 1 maja 2004 pojazd zaopatrzony w nową tablicę rejestracyjną z polską flagą jest zwolniony z obowiązku posiadania naklejki PL. Pojazd posiadający starą tablicą rejestracyjną musi być oznaczony nalepką z czarnym napisem PL na białym tle. [ Rys. 1 Winietka słowacka [ Większość krajów Europy wprowadziło opłaty za korzystanie z autostrad oraz dróg krajowych. Regulowanie opłat odbywa się w różny, charakterystyczny dla każdego kraju sposób; mogą być pobierane bezpośrednio przy bramkach wjazdowych na dany odcinek drogi lub całą trasę. W niektórych państwach wymagane jest posiadanie winietki, (czyli potwierdzenia uiszczenia). Opłaty drogowe są obowiązkowe w Austrii, Czechach, na Słowacji, i w Szwajcarii. Nabycie ich przed wyjazdem pozwoli na szybkie przekraczanie granicy. Brak winietki karany jest mandatem w wysokości jej podwójnej wartości, odpowiedniej dla kategorii danego pojazdu plus obowiązek jej wykupienia. Winietki można 18

20 nabywać na przejściach granicznych, w niektórych urzędach pocztowych i na stacjach benzynowych. W przypadku podróży pożyczonym od osoby trzeciej lub instytucji pojazdem i/lub przyczepą warto pamiętać o zabraniu ze sobą Pełnomocnictwa na jego/ich używanie zagranicą. Kolejnym rodzajem dokumentów komunikacyjnych jest karta kontrolna autokaru. Jest ona dokumentem okazywanym służbie drogowej oraz władzom granicznym, który określa cechy pojazdu, nazwę przewoźnika, charakter przewozu trasę i czas trwania podróży. Elementem karty kontrolnej jest karta drogowa nosząca nazwę tachograf. Jest to dokument będący w posiadaniu kierowcy, w której rejestruje się codzienny czas pracy pojazdu, liczbę przejechanych kilometrów, pobrania paliwa itp. Na tym papierowym krążku umieszczonym w specjalnym urządzeniu zwanym popularnie przez kierowców i policję Tacho, obok kierownicy na skali kilometrowo - godzinowej rysowany jest wykres prędkości jazdy i czasu pracy kierowcy. To właśnie na podstawie tachografu policja może ukarać kierowcę za przekroczenie prędkości, które miało miejsce kilka godzin wcześniej, lub też zatrzymać autokar na przymusowy postój, gdy przekroczony zostanie limit czasu pracy kierowcy. Dotychczas w Polsce obowiązywały tachografy analogowe. Stosowano je od ponad 30 lat. Są one jednak zawodne i łatwo zafałszować rejestrowane nimi informacje i dane. Nowe, cyfrowe tachografy, składające się z zamontowanego na stałe w pojeździe urządzenia połączonego z przetwornikiem (sensorem ruchu) oraz współpracujących z nim kart elektronicznych są znacznie mniej podatne na manipulowanie. Rejestrują m.in. czas jazdy, przebytą drogę, szybkość, dane wszystkich kierowców prowadzących pojazd w ostatnich 12 miesiącach, a z wyglądu przypominają radio samochodowe. Do nowych tachografów mają być 4 rodzaje kart: dla kierowców, przedsiębiorstw, warsztatów i tzw. karta kontrolna. Próby wprowadzenia do użytku tachografów cyfrowych podejmowane były w Europie wielokrotnie - 2 lata temu, w sierpniu 2005 r. oraz w 1 styczniu 2006 r. Nie powiodły się, gdyż wiele państw, w tym Polska, nie było do tego przygotowanych. Wymóg stosowania w nowo rejestrowanych pojazdach wyłącznie tachografów cyfrowych nałożyła na Polskę UE. [Rzeczpospolita, ]. Dokumentami podróży w ruchu samochodowym (osobowym) za granicą są: ważny paszport, dowód rejestracyjny pojazdu, prawo jazdy, ubezpieczenie komunikacyjne OC,AC, zielona karta. Z chwilą wstąpienia do UE zielona karta przestała obowiązywać Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Wymień dokumenty komunikacyjne? 2. Jaki znasz rodzaje biletów? 3. Jakie rodzaje biletów autokarowych są w sprzedaży biura? 4. Co oznacza skrót open na bilecie? 5. Jakiego rodzaju zniżki stosują przewoźnicy? 6. Co to jest eurolista? 7. Co to jest tachograf? 8. Z ilu kuponów składa się bilet promowy? 9. Z jakich elementów składa się bilet lotniczy? 10. W jakim celu kupowany są winietki? 19