STRATEGIA ROZWOJU MIASTA DO ROKU 2015

Transkrypt

1 URZD MIEJSKI W TARNOWSKICH GÓRACH STRATEGIA ROZWOJU MIASTA TARNOWSKIE GÓRY DO ROKU 2015 TARNOWSKIE GÓRY WRZESIE 2005

2 Spis treci: 1. Wprowadzenie 2 2. Załoenia do strategii Diagnoza uwarunkowa rozwojowych miasta Tarnowskie Góry Wizja rozwoju miasta Tarnowskie Góry Priorytety strategiczne miasta Tarnowskie Góry Cele strategiczne miasta Tarnowskie Góry Analiza SWOT Wytyczne do programów strategicznych Zarzdzanie strategi Harmonogram realizacji strategii 78 PROWADZENIE PRAC NAD STRATEGI I REDAKCJA DOKUMENTU KOCOWEGO: Dr Krzysztof Wrana Mgr Marcin Budziski Centrum Badawcze Przedsibiorczoci i Rozwoju Regionalnego Górnolska Wysza Szkoła Przedsibiorczoci im. Karola Goduli w Chorzowie Chorzów, ul. Racławicka 23 tel./faks (32) do 9 wew cbpirr@gwsp.edu.pl 1

3 1. WPROWADZENIE Istota strategii Geneza dokumentu Pytania strategiczne Cechy dokumentu Proces i procedura formułowania strategii Efekty partnerstwa w strategii ISTOTA STRATEGII Strategia rozwoju miasta Tarnowskie Góry do roku 2015 jest opracowaniem, które poprzez swoj tre i sposób dochodzenia do zawartych w nim rozwiza porzdkuje wiedz o miecie, wyznacza długofalowe kierunki jego rozwoju oraz uruchamia partnerskie działania na rzecz rozwoju Jest dokumentem stanowicym swoiste zaproszenie do współpracy dla wszystkich aktywnych podmiotów lokalnych zainteresowanych przyszłoci miasta Tarnowskie Góry. Takie rozumienie strategii spowodowało, e dokument opracowywano przy wykorzystaniu podejcia opierajcego si na zasadach partnerstwa społecznego. Równie planowany proces wdraania strategii opiera si bdzie na współpracy rónych podmiotów społecznych i gospodarczych. Rezultatem takiego podejcia jest zawizanie szerokiej koalicji na rzecz stałego monitorowania, doskonalenia i wdraania dokumentu. Strategia rozwoju miasta Tarnowskie Góry do roku 2015 nie powinna wic by traktowana jak zwykły dokument planistyczny, lecz raczej powinna by rozumiana jako forum permanentnego dialogu na temat przyszłoci miasta i podejmowania realnych działa zmieniajcych jego oblicze. 1. Strategia stanowi płaszczyzn negocjacji i wymiany pogldów. Jej aktualny kształt jest wynikiem ustalenia wspólnych stanowisk midzy liderami rozwoju w miecie. Zakłada si, e zostanie zachowany wpływ mieszkaców na tre strategii w trakcie jej realizacji, a wszelkie propozycje o odpowiednim stopniu konkretyzacji i prawdopodobiestwie realizacji bd sukcesywnie wzbogacały zawarto dokumentu. W tym znaczeniu strategia jest ofert skierowan do kadego z mieszkaców oraz podmiotów instytucjonalnych i biznesowych w miecie. 2. Strategia ukierunkowuje długookresowo rozwój miasta Tarnowskie Góry poprzez wy- 3. 2

4 bór priorytetów, celów strategicznych oraz koncentracj działa i zasobów. Strategia ustanawia jednoczenie podstawy dla podejmowania kluczowych decyzji w przyszłoci, tworzenia planów szczegółowych i kreowania projektów o zasadniczym wpływie na rozwój lokalny. Dokument otwiera nowy sposób mylenia o rozwoju miasta dc do odkrywania i uruchamiania niewykorzystywanych dotychczas potencjałów i szans rozwojowych. Wyzwalanie i utrwalanie aktywnoci społecznoci lokalnej, wraz z niezbdn determinacj i konsekwencj działa strategicznych podejmowanych przez władze lokalne, prowadzi bdzie do intensyfikowania rozwoju miasta oraz generowania realnych, pozytywnych zmian odczuwalnych dla mieszkaców Tarnowskich Gór. Istot strategii i jej znaczenia dla rozwoju miasta mona wyrazi poprzez cig nastpujcych po sobie efektów: Wypracowanie innowacyjnego mylenia o rozwoju Odkrywanie wewntrz miasta i w jego otoczeniu nowych moliwoci rozwoju. Podniesienie poziomu aktywnoci i stopnia determinacji w kreowaniu rozwoju Dokonanie realnych zmian w biecej i przyszłej rzeczywistoci 4. GENEZA STRATEGII Impulsem o charakterze pozytywnym dla sformułowania strategii stała si ch lepszego wykorzystania cennych potencjałów miasta Tarnowskie Góry. Głównymi atutami rozpatrywanymi w tym kontekcie s: bogate dziedzictwo kulturowe i historyczne miasta, wzrastajca aktywno czci mieszkaców miasta, istotne walory przyrodnicze, ludzkie, kulturowe bdce podstaw dla rozwoju nowych działalnoci gospodarczych, pozytywna unikatowo miasta mogca wzbogaca i wzmacnia wizerunek województwa lskiego. 5. Bodcem negatywnym do sformułowania strategii stał si krytyczny układ wewntrznych uwarunkowa rozwoju oraz wyzwa pojawiajcych si w otoczeniu. Szczególnie istotny wpływ na teraniejszo i przyszło miasta wywieraj: trudna sytuacja na rynku pracy w miecie, regionie i kraju, poszerzajca si sfera ubóstwa i patologii społecznych, ograniczony poziom konkurencyjnoci miasta Tarnowskie Góry, niewystarczajce zdolnoci absorpcji dostpnych rodków wsparcia. 6. 3

5 Strategia rozwoju miasta Tarnowskie Góry do roku 2015 jest opracowaniem, wobec którego sformułowano precyzyjne oczekiwania wynikajce z opisanych wcze- niej uwarunkowa. Jest dokumentem, którego sformułowanie i wdroenie prowadzi winno do: zbudowania społeczestwa obywatelskiego, wzmacniania lokalnego kapitału zaufania, zawizywania partnerstwa i konsensusu społecznego wokół uzgodnionych priorytetów rozwojowych, poprawy komunikacji władz lokalnych z mieszkacami miasta oraz podmiotami w otoczeniu, uporzdkowania rozwoju miasta, nadania mu cech rozwoju zrównowa- onego i zintegrowanego, w którym róne działalnoci bd wzajemnie skoordynowane a ewentualne konflikty midzy nimi bd w dłuszej perspektywie ograniczane bd, jeeli to moliwe, eliminowane, udzielania efektywnych i szybkich odpowiedzi na główne wyzwania rozwojowe współczesnej rzeczywistoci oraz uplasowania miasta w otoczeniu regionalnym, krajowym i midzynarodowym, stałego zachcania i zapraszania społecznoci lokalnej do podejmowania działa na rzecz rozwoju miasta poprzez systematyczne zwikszanie liczby podmiotów zaangaowanych w działania prorozwojowe i poszerzanie przestrzeni dla aktywnoci społecznej i gospodarczej, skorelowania interesów mieszkaców i rónych grup interesu z interesem miasta i społecznoci lokalnej rozumianej jako cało, wskazania skutecznych cieek prowadzcych do osignicia wyznaczonych priorytetów i celów, nakrelenia ram dla wdraania kluczowych programów i projektów rozwojowych, podziału odpowiedzialnoci za realizacj okrelonych w strategii zada. 7. PYTANIA STRATEGICZNE Prezentowana strategia udziela odpowiedzi na nastpujce główne grupy pyta: I. Pytania o sytuacj aktualn: Jaka jest aktualna pozycja miasta Tarnowskie Góry? Jaka jest opinia mieszkaców warunkach zamieszkania w Tarnowskich Górach? Na ile Tarnowskie Góry mog by atrakcyjne dla inwestorów i osób odwiedzajcych? II. Pytania o oczekiwania: 8. 4

6 Jakimi cechami powinny wyrónia si Tarnowskie Góry w roku 2015, co powinno je charakteryzowa, jakie s oczekiwania mieszkaców wobec miasta, jaka wizja rozwoju moe by motywujca do działania dla mieszkaców? Jak pozycj powinny zaj Tarnowskie Góry w swoim otoczeniu (powiatowym, regionalnym, krajowym i midzynarodowym)? Jakie produkty, usługi, potencjały, aktywnoci mog podwyszy atrakcyjno miasta dla podmiotów w otoczeniu? III. Pytania o realizacj: W jakich kierunkach powinno si rozwija miasto w wyznaczonym przez strategi horyzoncie czasowym, aby zrealizowa załoon wizj? Jakie naley przyj priorytety, w których punktach kontynuowa dotychczasowy model rozwoju, a gdzie wprowadzi zmiany i innowacje? Jakimi rodkami i w jaki sposób naley realizowa załoone cele? Jakimi instrumentami wsparcia si posługiwa dla uaktywnienia mieszkaców gminy? Funkcj diagnostyczn tak rozumianej strategii jest w pierwszym rzdzie zidentyfikowanie, przeanalizowanie, zinterpretowanie i zrozumienie mechanizmów wpływajcych na rozwój miasta, za konsekwencj strategii jest zapanowanie nad tymi mechanizmami. 9. CECHY DOKUMENTU Warto strategii dla rozwoju lokalnego zawiera si nie tyle w jej zapisach, co przede wszystkim w prawdopodobiestwie jej realizacji i osignicia załoonych w niej efektów. Dołoono wszelkich stara, aby przygotowany dokument był moliwy do wdro- enia. W ramach przygotowanej metodologii, realizacji prac koncepcyjnych i opracowania ostatecznej formy dokumentu uwzgldniono nastpujce wane aspekty: sposób formułowania strategii, determinujcy zakres wykorzystywanych informacji i tryb współpracy z podmiotami lokalnymi, zakres merytoryczny strategii, forma dokumentu. 10. Sformułowana strategia nie moe by traktowana jako kocowy efekt podjtych prac. Wrcz przeciwnie, prezentowany dokument jest pocztkiem nowej, partnerskiej dro

7 gi prowadzcej do wiadomego i systemowego przeobraania miasta Tarnowskie Góry. Rozwój miasta zaley nie tyle od werbalnych zapisów strategii, co od determinacji towarzyszcej jej wdraaniu. Nie bagatelizujc zawartoci merytorycznej strategii i jej konstrukcji wyznaczajcych kierunki działania, naley zwróci uwag, e słowa zapisane w prezentowanym dokumencie musz by konsekwentnie przekładane na realne aktywnoci rónych podmiotów. Prezentowana koncepcja zarówno, jeeli chodzi o tre i układ dokumentu, jak i proponowan struktur wdraania spełnia pewne z góry okrelone warunki, które powinny cechowa wszystkie dokumenty o charakterze strategicznym. Nale do nich przede wszystkim: kompleksowo spojrzenia, polegajca na oderwaniu si od mylenia sektorowego na rzecz mylenia terytorialnego oraz łczeniu rónych aspektów rozwoju lokalnego, poszukiwaniu synergii pomidzy rónymi funkcjami i działaniami realizowanymi w miecie, rozpatrywanie miasta jako struktury o wysokiej wewntrznej spoisto- ci, kształtowanej przez rónorodne podmioty formalne i nieformalne, grupowe i indywidualne działajce na terenie miasta, ujmowanie procesu rozwoju miasta w powizaniu z jego otoczeniem: w relacjach z ssiednimi gminami, powiatami, regionem i otoczeniem ponadregionalnym, przyjcie długofalowej perspektywy planowania, ograniczanie dorano- ci w podejmowanych działaniach, mylenie o trwałoci rozwoju i tworzeniu podstaw dla cigłego i zrównowaonego rozwoju miasta, stworzenie podstaw dla wykonania kolejnych opracowa niezbdnych w strukturze zarzdzania strategicznego: strategii funkcjonalnych, szczegółowych programów i projektów wdraajcych wizj strategiczn. 12. PROCES I PROCEDURA FORMUŁOWANIA STRATEGII Realizacja strategii bdzie wynikiem działania wszystkich podmiotów lokalnych skłonnych do podjcia aktywnoci na rzecz rozwoju Stwierdzenie to stanowi uzasadnienie, dla wykorzystania przy formułowaniu strategii podejcia opierajcego si na zasadach partnerstwa społecznego. Obok analizy dokumentów i materiałów ródłowych posłuono si technikami pracy grupowej o charakterze interaktywnym. Dla przeprowadzenia wszechstronnej diagnozy oraz sformułowania rozwiza strategicznych przeprowadzono cztery warsztaty z udziałem rodowisk liderskich W 13. 6

8 czci diagnostycznej warsztatów okrelono sytuacj wyjciow miasta, wraz z jego pozycj w otoczeniu oraz zidentyfikowano przewidywane ewolucyjne kierunki rozwoju. W czci kreatywnej sformułowano wizj rozwoju miasta oraz cele i kierunki jego rozwoju. Prace nad strategi miały charakter wieloetapowy. Niniejszy dokument powstał dziki zrealizowaniu nastpujcej sekwencji działa: uzgodnienie metodologii opracowania strategii i jej głównych załoe, przeprowadzenie analizy sytuacji i perspektyw rozwojowych miasta, zidentyfikowanie wyróniajcych potencjałów rozwojowych miasta, opracowanie ewolucyjnego scenariusza rozwoju Tarnowskich Gór wraz ze sformułowaniem prognoz odnoszcych si do zmian pozycji miasta w otoczeniu, porównanie oczekiwa mieszkaców miasta, innych podmiotów lokalnych oraz podmiotów z otoczenia z przewidywan przyszłoci o charakterze ewolucyjnym, uzgodnienie wizji i celów rozwoju miasta, okrelenie rónicy pomidzy scenariuszem ewolucyjnym a ustalon wizj rozwoju i okrelenie na tej podstawie typów działa strategicznych, wyselekcjonowanie i hierarchizacja strategicznych problemów rozwojowych, zidentyfikowanie głównych priorytetów decydujcych o przyszłoci miasta, wskazanie kierunków rozwoju wraz z podstawowymi działaniami umoliwiajcymi realizacj wizji i celów, przeprowadzenie przygotowa do opracowania strategicznych projektów, okrelenie podstaw wdraania strategii wraz z elementami monitoringu i modyfikacji strategii. Zasadnicza, grupowa cz prac nad strategi rozwoju Tarnowskich Gór została opracowana w wyniku zrealizowania procedury obejmujcej: utworzenie grupy liderów rozwoju lokalnego, przeprowadzenie warsztatów zorientowanych na: poinformowanie liderów rozwoju lokalnego o celach prac nad strategi, wymian pogldów na temat sytuacji miasta oraz zaprezentowanie indywidualnych stanowisk w tej sprawie,

9 wynegocjowanie wizji, celów i kierunków rozwoju miasta, przygotowanie grupy liderów lokalnych do pracy nad projektami, przygotowanie dokumentu kocowego. EFEKTY PARTNERSTWA W STRATEGII Powszechnie akceptowane w naszym kraju reguły samorzdnoci i demokracji skłaniaj do traktowania rozwoju lokalnego jako procesu, którego kształt zalee winien w przewaajcej mierze od aktywnoci społecznoci lokalnej. Równie ostateczna ocena uzyskiwanych rezultatów naley do osób zamieszkujcych dany obszar. Te fakty powoduj, e rozwizujc jakiekolwiek problemy lokalne i planujc rozwój miasta naley mie na uwadze nastpujce wymagania: 16. rozwój lokalny to zarówno aspekty ekonomiczne jaki i wymiar społeczny dynamizacja procesu rozwoju lokalnego nie moe słuy tylko pomnaaniu wskaników, lecz nastawiona winna by na popraw warunków ycia moliwie duej liczby mieszkaców oraz polepszenia warunków funkcjonowania wszystkich podmiotów i organizacji na terenie gminy, demokracja to moliwo samorealizacji, ale take odpowiedzialno za członków wspólnoty lokalnej, rol władz lokalnych jest przede wszystkim tworzenie warunków do rozwoju, a w szczególnoci wspieranie aktywnoci rónych podmiotów w rozwizywaniu wystpujcych problemów władze lokalne majc ograniczone moliwo- ci działania (organizacyjne, ludzkie, finansowe, prawne) musz zwraca uwag na uruchamianie partnerstwa publiczno-prywatnego; szczególny nacisk w tym zakresie powinien by połoony przede wszystkim tworzenie warunków do prowadzenia działalnoci przez podmioty prywatne. Konsekwencj udziału podmiotów lokalnych w pracach nad strategi jest grupowe autorstwo wypracowanych rozwiza. Kada z propozycji indywidualnych została przedstawiona i przedyskutowana na warsztatach, a nastpnie zmodyfikowana, zaakceptowana bd odrzucona przez wszystkich uczestników. Przyjte załoenia metodologiczne opierajce proces formułowania i wdraania strategii na zasadach partnerstwa stanowi podstaw dla stworzenia trwałej, stojcej ponad podziałami politycznymi koalicji na rzecz rozwoju miasta Tarnowskie Góry. 17. Wyranego zaakcentowania wymaga fakt stałej otwartoci grupy liderów rozwoju 18. 8

10 lokalnego na kolejne podmioty zainteresowane wprowadzaniem zmian w mie- cie. Uczestnicy warsztatów nie chc i nie maj prawa do monopolizowania strategii. Strategia jest dokumentem, który bdzie ewoluował, a wraz z tym jego realizacja bdzie wymagała wsparcia kolejnych podmiotów. Kady podmiot, który bdzie proponował nowe projekty efektywnie realizujce strategi powinien mie moliwo przedstawienia swoich racji, a w uzasadnionych przypadkach uzyskania wsparcia dla swoich działa. Rola podmiotów lokalnych w rozwoju miasta i wdraaniu niniejszej strategii wyraa si w dwu poniszych zalenociach: Strategia rozwoju miasta Strategia rozwoju Urzdu Miasta 19. Rozwój miasta Rozwój mieszkaców, biznesu, rodowisk, organizacji. Strategia jest wic czym wicej ni tylko opisem działa Urzdu Miasta (chocia zawiera równie propozycje modyfikacji w funkcjonowaniu UM), a w sensie pojmowania rozwoju zmierza do skorelowania rozwoju indywidualnego z rozwojem całego systemu jakim jest miasto. Długi horyzont strategii wskazuje, e powinien to by dokument o pewnej niezbdnej elastycznoci. Oznacza to, e strategia bdzie korygowana wraz z wystpieniem istotnych zmian w oczekiwaniach mieszkaców i uwarunkowaniach rozwoju, w szczególnoci wyzwa i presji niesionych przez otoczenie. Uyteczno strategii zaley od dotrzymania nastpujcych załoe: strategia stanowi odzwierciedlenie oczekiwa mieszkaców miasta, strategia uzmysławia mieszkacom ich indywidualne szanse rozwojowe w powizaniu z rozwojem miasta, strategia zaprasza do działania wskazujc aktywnoci mogce liczy na wsparcie ze strony 20. 9

11 Rys. 1 Partnerstwo w formułowaniu strategii rozwoju miasta Tarnowskie Góry 21. odzwierciedlenie w strategii oczekiwa mieszkaców miasta motywacja mieszkaców do działania w ramach priorytetów miasta pomnoenie zasobów wykorzystywanych na rzecz rozwoju gminy poprzez uaktywnienie rónych podmiotów i zasobów bdcych w ich dyspozycji realizacja strategii przez aktywno społecznoci lokalnej ( aktywno władzy lokalnej) Reasumujc, istotne efekty partnerstwa w formułowaniu strategii przedstawiaj si w nastpujcy sposób: otwarta wymiana pogldów, poznanie swoich stanowisk, zrozumienie postaw, zaprezentowanie barier w indywidualnym działaniu i ustalenie wspólnego stanowiska co do kierunków rozwoju miasta, uaktywnienie gminnych rodowisk liderskich oraz stworzenie warunków dla aktywizacji kolejnych podmiotów, przyjcie treci dokumentu kocowego jako efektu negocjacji i wypracowania konsensusu, stworzenie podstaw dla aktywnoci społecznej i ekonomicznej mieszkaców poprzez wskazanie podanych kierunków tej aktywnoci oraz okre- lenie obszarów i instrumentów wsparcia

12 2. ZAŁOENIA DO STRATEGII Zgeneralizowane cele strategii Model zarzdzania strategicznego Załoenia i zasady strategiczne Struktura strategii Realizatorzy strategii ZGENERALIZOWANE CELE STRATEGII Sformułowanie i wdroenie strategii rozwoju miasta Tarnowskie Góry stanowi podstaw dla zmiany paradygmatu zarzdzania rozwojem lokalnym. Mona powiedzie, e w ujciu uwzgldniajcym przyjt chronologi postpowania celami strategii s: 1. rozwizanie problemów odczuwalnych dla mieszkaców miasta (procesy naprawcze), 2. prognozowanie zmian zachodzcych w otoczeniu oraz wczeniejsze przygotowanie i dostosowywanie si do nich (adaptacja), 3. kształtowanie wybranych składowych otoczenia zgodnie z posiadanymi potencjałami rozwojowymi i próba zajmowania pozycji lidera w wybranych układach konkurencyjnych. 23. MODEL ZARZDZANIA STRATEGICZNEGO Wdraanie strategii zorientowane na stworzenie nowoczesnego systemu zarzdzania rozwojem lokalnym, oznacza: postrzeganie sytuacji miasta nie przez pryzmat kształtowania si pojedynczych uwarunkowa lecz poprzez analizowanie relacji pomidzy czynnikami; szczególnie istotne jest analizowanie zwizków pomidzy czynnikami wewntrznymi a czynnikami wystpujcymi w otoczeniu; podejcie takie owocuje kompleksowoci spojrzenia na procesy rozwojowe; perspektywiczn orientacj decyzyjn i denie do uprzedzania kluczowych problemów wczeniejszymi działaniami, łczenie aktywnoci i potencjałów znajdujcych si w dyspozycji wielu rónych podmiotów lokalnych,

13 kontekstowe wdraanie strategii polegajce na monitorowaniu sytuacji i modyfikowaniu treci strategii oraz sposobu jej realizacji. Rys. 2 Wejcie na ciek trwałego i długofalowego rozwoju miasta 25. PRZEPROWADZENIE KONSULTACJI SPOŁECZNYCH (WARSZTATY) SFORMUŁOWANIE STRATEGII ZARZDZANIE STRATEGI ZAŁOENIA I ZASADY STRATEGICZNE Biorc pod uwag dziesicioletni horyzont czasowy opracowywanego dokumentu i rosnc dynamizacj zmian zachodzcych w otoczeniu, konieczne staje si wdroenie mechanizmów umoliwiajcych elastyczne dostosowywanie strategii do nowego kontekstu rozwojowego. Dotyczy to zarówno treci strategii jak i cieek jej wdraania. Tak rozumiana strategia to koncepcja stale modyfikowanego działania w zgodzie ze zmieniajcymi si uwarunkowaniami rozwoju, tworzca baz wspólnego działania dla podmiotów lokalnych i okrelajca pozycj miasta w rozwoju lokalnym. 26. Zasady, którym została podporzdkowana niniejsza strategia obejmuj: 1. Partnerstwo podmiotów lokalnych w procesie formułowania i wdraania strategii oraz w identyfikowaniu i rozwizywaniu problemów. 2. Formułowanie propozycji zmierzajcych do aktywizacji moliwie duej liczby mieszkaców i innych podmiotów oraz bdcych w ich dyspozycji zasobów na rzecz rozwoju 3. Denie do równowagi pomidzy rozwizaniami przynoszcymi popraw w długim horyzoncie a rozwizaniami doranymi. 4. Proponowanie działa synergicznych, stanowicych spójn, wzajemnie wspomagajc si cało. 5. Stosowanie szerokiego spojrzenia przy identyfikacji problemów oraz formułowaniu propozycji ich rozwizania, uwzgldniajcych nie tylko symptomy, ale take przyczyny zjawiska. 6. Elastyczne dostosowywanie treci i sposobów wdraania strategii do zmieniajcych si warunków

14 7. Koncentracja na najwaniejszych problemach i najefektywniejszych rozwizaniach. STRUKTURA STRATEGII Strategia rozwoju miasta Tarnowskie Góry została zorganizowana według nastpujcej struktury: załoenia do strategii wyznaczajce sens utylitarny strategii oraz jej konstrukcj merytoryczn, diagnoza uwarunkowa wewntrznych i otoczenia miasta w ujciu statycznym i dynamicznym (stan wyjciowy i prognoza rozwoju), ukierunkowanie rozwoju miasta obejmujce sformułowanie wizji (z identyfikacj problemów i konfliktów), priorytetów, celów strategicznych i operacyjnych, podstawy wdraania strategii z kierunkami i głównymi działaniami, załoenia organizacyjne i szkicowy harmonogram wdroenia. 28. REALIZATORZY STRATEGII Wdroenie strategii bdzie nastpowało w układzie wielopodmiotowym, co wynika ze zdeterminowania treci strategii przez oczekiwania interesariuszy (mieszkaców, innych podmiotów lokalnych takich jak przedsibiorcy, stowarzyszenia i organizacje pozarzdowe, instytucje otoczenia biznesu itp.) Dodatkowo, w dokonanej analizie uwzgldniono take wyzwania, jakie niesie ze sob blisze i dalsze otoczenie Istotn grup odbiorców niniejszej strategii stanowi równie potencjalni mieszkacy, inwestorzy, organizacje pozarzdowe oraz inne gminy. 29. Prezentowana strategia nie stanowi prostej instrukcji działania dla władz lokalnych. Zakłada si, e realizacja strategii bdzie wynikiem aktywnoci moliwie duej liczby podmiotów lokalnych. Działania władzy lokalnej bd w głównym wymiarze koncentrowały si na wspieraniu aktywnoci społecznoci lokalnej

15 3. DIAGNOZA UWARUNKOWA ROZWOJOWYCH MIASTA TARNOWSKIE GÓRY Stany i trendy rozwojowe Wyróniajce potencjały rozwojowe STANY I TRENDY ROZWOJOWEI Sporzdzona na potrzeby strategii diagnoza została przygotowana w układzie dynamicznym i skoncentrowana na procesach rozwojowych zachodzcych w miecie i w jego otoczeniu. Strategiczny rozwój miasta Tarnowskie Góry jest warunkowany przez szereg zjawisk, z których cz ma charakter pozytywny, za cz jest oceniana negatywnie. Dokonana w tej czci ocena ma charakter ogólny, a o ostatecznej wadze i znaczeniu konkretnych uwarunkowa i procesów decyduj przyjte cele strategiczne. 31. W tabeli 1 zostały przedstawione czynniki i procesy kształtujce rozwój Tarnowskich Gór wraz z prognoz ich wpływu na przyszły rozwój miasta oraz wstpnymi rekomendacjami. Zawarte w tabeli procesy zostały wyselekcjonowane sporód kompletnej grupy czynników zidentyfikowanych w trakcie opracowywania strategii. Wzrostowy charakter procesów pozytywnych oznacza podtrzymywanie dobrych trendów. Spadkowy charakter procesów pozytywnych oznacza wygaszanie korzystnych trendów. W przypadku procesów negatywnych sytuacja jest odwrotna: ich wzrostowy charakter ma niekorzystny wpływ na rozwój miasta, za charakter spadkowy oznacza zjawisko korzystne. Wstpne rekomendacje wynikajce z przeprowadzonej analizy trendów zostały wykorzystane w dalszym cigu opracowania do zaproponowania kierunków rozwoju lub projektów rozwojowych

16 Tab. 1 Procesy kształtujce rozwój miasta Tarnowskie Góry PROCES 1. Rozwój infrastruktury technicznej. 2. Poprawiajcy si wygld PROGNOZOWANE KSZTAŁTOWANIE SI PROCESU W PRZYSZŁOCI WPŁYW PROCESU NA ROZWÓJ MIASTA WST PNE REKOMENDACJE Pozytywne procesy wystpujce wewntrz miasta 35. Wzmacnianie procesu poprzez realizacj kolejnych inwestycji infrastrukturalnych. Kontynuacja działa poprawiajcych estetyk przestrzeni publicznej. Poprawa atrakcyjnoci inwestycyjnej Poprawa atrakcyjnoci mieszkaniowej Poprawa stanu rodowiska naturalnego. Poprawa atrakcyjnoci inwestycyjnej Poprawa atrakcyjnoci mieszkaniowej Poprawa wizerunku Podtrzymywanie pozytywnych działa w dziedzinie rozwoju infrastruktury dostosowanych do priorytetów i celów zapisanych w strategii. Stymulowanie zachowa mieszkaców wpływajcych pozytywnie na estetyk Kontynuacja działa poprawiajcych estetyk centrum Pielgnowanie obiektów zabytkowych w miecie i ich wykorzystywanie na funkcje nie kolidujce z ich historycznym charakterem. 3. Poprawiajce si zarzdzanie miastem, przejawiajce si w konsekwentnym planowaniu rozwoju (opracowanie strategii, planu zagospodarowania przestrzennego i WPI). Wzmocnienie czynnika w przyszłoci poprzez realizowanie strategii. Podniesienie zdolnoci miasta do wykorzystywania szans w otoczeniu. Poprawa efektywnoci w wykorzystywaniu zasobów Ograniczanie działa mieszkaców na rzecz rozwoju gminy. Przyjcie strategii rozwoju gminy i stworzenie mechanizmów jej partnerskiego wdra- ania. Porzdkowanie gospodarki przestrzennej, w tym dokoczenie prac nad miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego

17 4. Przywracanie równowagi budetowej Stopniowa stabilizacja finansowa Zwikszanie moliwoci działania i realizacji projektów rozwojowych. Niezadowolenie mieszkaców wynikajce z realizowania rygorystycznej polityki budetowej w miecie oraz preferowania projektów rozwojowych kosztem projektów o charakterze pilnym i konsumpcyjnym. Wdraanie strategii. Selekcja wydatków budetowych w oparciu o przyjte priorytety. Inynieria finansowa wykorzystywana do realizacji projektów strategicznych Niezadowolenie czci mieszkaców wywoływane sprzeda majtku komunalnego, a szczególnie obiektów zabytkowych. 5. Pojawiajce si symptomy aktywnoci społecznej mieszkaców Wzmacnianie aktywnoci społecznej ograniczonej czci mieszkaców. Wzrost aktywnoci organizacji pozarzdowych i rozwój wolontariatu wynikajcy z ogólnocywilizacyjnych tendencji. Niewielka aktywno społeczna wikszej czci mieszkaców wynikajca z rosncego zaangaowania zawodowego i braku czasu na podejmowanie działa społecznych. Lepsze rozwizywanie problemów społecznych Pomnaanie potencjałów i energii wykorzystywanych na rzecz rozwoju społecznoci lokalnej. Podniesienie poziomu odpowiedzialnoci mieszkaców za rozwój Rozwój współpracy skutkujcy wzrostem kapitału zaufania w ramach społecznoci lokalnej. Eksponowanie pozytywnych wzorców zachowa prospołecznych. Promowanie znaczenia aktywnoci społecznej dla podwyszania jakoci ycia w miecie. Monitorowanie potrzeb organizacji pozarzdowych i dostosowywanie instrumentów wsparcia do ich oczekiwa. 40. Utrzymujca si ograniczona aktywno społeczna wynikajca ze słabego utosamiania si mieszkaców z miastem. 16

18 6. Wzrost aktywnoci kulturalnej sfera non profit i sfera gospodarcza. 7. Wzrost dostpnoci do usług. 8. Poprawa stanu rodowiska przyrodniczego i wiadomoci ekologicznej mieszkaców. Wzrastajce zainteresowanie kultur (odbiorcy kultury i podmioty zajmujce si zaspokojeniem popytu na usługi kulturalne). Sukcesywne dostosowywanie jakociowe i ilociowe poday do lokalnego popytu. Poprawa rodowiska przyrodniczego bdca wynikiem skuteczniejszego egzekwowania zachowa zgodnych z wymaganiami ekologii, restrukturyzacji przemysłu i stałego poprawiania wiadomoci ekologicznej mieszkaców. Rozwój potencjału dla rozwoju nowych funkcji gospodarczych (w tym turystyka, gastronomia). Poprawa jakoci ycia w miecie. Podniesienie jakoci ycia w miecie w wyniku dostpnoci do dóbr rynkowych i konkurencji pomidzy firmami handlowymi. Intensyfikacja konfliktów pomidzy rónymi firmami handlowymi, zwłaszcza konflikt pomidzy firmami duymi i małymi. Pojawienie si nowych moliwo- ci rozwoju funkcji turystycznorekreacyjnych. Poprawa atrakcyjnoci mieszkaniowej Wzmocnienie atrakcyjnoci inwestycyjnej miasta, zwłaszcza w kontekcie funkcji usługowych i przemysłów nowoczesnych technologii. Promowanie i wspieranie działa kulturalnych podejmowanych przez mieszkaców. Kształtowanie lokalnych centrów handlowo-usługowych. Udzielanie wsparcia informacyjnego dla małych i rednich firm, w tym usługowych. Wykorzystywanie walorów przyrodniczych do wzmacniania pozytywnego wizerunku Konsekwentna ochrona walorów rodowiskowych o najwyszej wartoci Konflikty pomidzy rozwojem gospodarczym, a ochron warto- ci rodowiskowych. 17

19 9. Stopniowy rozwój oferty turystyczno-rekreacyjnej oraz rosnce uznanie w otoczeniu walorów turystycznych miasta (w tym wpis na list pomników historii podziemi tarnogórskich). 10. Rozwój oferty edukacyjnej i zainteresowania mieszkaców podwyszaniem kwalifikacji. 11. Destabilizacja rynku pracy na skutek upadku tradycyjnych gałzi gospodarki. Wysokie walory sprzyjajce rozwojowi funkcji turystycznorekreacyjnych. Podtrzymywanie zainteresowania mieszkaców zdobywaniem wykształcenia. Stworzenie nowych miejsc pracy. Uzupełnienie bazy ekonomicznej miasta i czciowe wypełnienie luki po restrukturyzowanych przedsibiorstwach. Wzrost atrakcyjnoci inwestycyjnej Wzrost szans na ustabilizowanie sytuacji na rynku pracy. Promowanie w otoczeniu regionalnym i ponadregionalnym miasta Tarnowskie Góry jako orodka o unikatowych walorach turystycznych i rekreacyjnych. Wspieranie przedsibiorczo- ci w dziedzinie turystyki i rekreacji. Poprawa dostpnoci mieszkaców miasta do oferty edukacyjnej w miecie i w otoczeniu. Promowanie miasta na rynku inwestycyjnym jako orodka o silnym kapitale ludzkim. Negatywne procesy wystpujce wewntrz miasta 46. Stopniowe powstrzymywanie utraty miejsc pracy w miecie i w regionie na skutek dokoczenia procesu restrukturyzacji. Osłabianie zwizków mieszkaców z miastem. Poszerzajcy si obszar ubóstwa i patologii społecznych. Silne negatywne bodce skłaniajce mieszkaców do poszukiwania moliwoci samozatrudnienia. Rozwijanie edukacji. Poprawa atrakcyjnoci inwestycyjnej Wspieranie rozwoju przedsibiorczoci

20 12. Brak społecznej zgody co do kierunków rozwoju miasta oraz konflikty polityczne w miecie. 13. Zachwianie równowagi demograficznej spowodowane spadkiem liczby urodzin i zarobkow migracj młodych ludzi. 14. Niewystarczajce zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Zbudowanie konsensusu społecznego na skutek przyjcia i właciwego wdraania strategii. Utrwalanie zjawiska niskiej dzietnoci rodzin trendy ogólnocywilizacyjne. Pogłbianie zjawiska migracji zarobkowej na skutek stopniowego otwierania rynku pracy UE. Degradacja dotychczasowej substancji mieszkaniowej. Odwrócenie sytuacji w zakresie budownictwa indywidualnego rozwijajcego si na skutek wzrostu dochodów czci mieszkaców. Wywoływanie konfliktów w obrbie społecznoci lokalnej. Niski kapitał zaufania w miecie. Partykularyzm biorcy gór nad lokaln racj stanu. Trudnoci w realizacji projektów partnerskich. Utrata potencjału demograficznego Osłabianie siły kapitału ludzkiego miasta i spadek atrakcyjnoci inwestycyjnej Osłabianie aktywnoci społecznej i gospodarczej dominacja ludnoci niemobilnej zawodowo. Pogłbianie procesów migracji o charakterze stałym. Poprawa dialogu społecznego i systemu komunikacji społecznej. Promowanie strategii i moliwoci udziału w jej realizacji. Wynegocjowanie, wyłczonych z przetargu politycznego, obszarów zgody społecznej, podporzdkowanych kryteriom profesjonalnym. Przyciganie nowych mieszkaców. Poprawa sytuacji na rynku pracy. Zwikszanie moliwoci podejmowania aktywnoci społecznych i gospodarczych. Wprowadzanie elementów polityki prorodzinnej. Przygotowywanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Współpraca miasta z developerami w dzidzinie przygotowywania oferty rynkowej dla mieskzaców miasta i potencjalnych mieszkaców Sprzeda lub modernizacja komunalnej substancji mieszkaniowej. 19