Rola węglowodanów w organizmie człowieka
|
|
- Janina Marcinkowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Rola węglowodanów w organizmie człowieka Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK 2015
2 Węglowodany To polimery cukrów prostych (jednego lub kilku) połączonych wiązaniem glikozydowym. połączenia z białkami glikoproteiny, połączenia z lipidami glikolipidy Najważniejsze węglowodany: skrobia polimer glukozy, materiał zapasowy roślin, glikogen polimer glukozy, tkanki zwierzęce, glukoza heksoza, główny monomer wielocukrów, podstawowy monocukier organizmu człowieka, jedyne źródło energii dla czerwonych krwinek i mózgu
3 3 W polisacharydach wszystkie węglowodany proste są związane ze sobą wiązaniami glikozydowymi ( R-C-O-C-R1). Zależnie od tego, które grupy OH uczestniczą w tworzeniu wiązania i w jakiej znajdują się pozycji, wyróżnia się różnorodne typy wiązań. Rodzaj wiązania odpowiada między innymi za strawność polisacharydów w pożywieniu. Wiązania a-glikozydowe (1,4 lub 1,2) (np. w skrobii, maltozie, sacharozie) mogą być rozkładane przez enzymy przewodu pokarmowego-amylazę,maltazę,sacharazę Organizm człowieka syntetyzuje również enzym rozszczepiający wiązanie a- glikozydowe w laktozie. Jednakże człowiek nie posiada odpowiednich enzymów niezbędnych do trawienia innych wiązań a-glikozydowych ( np. 1,4 czy 2,6 ) Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.55
4 Trawienie i wchłanianie Wchłaniane mogą być tylko monosacharydy, dlatego wszystkie węglowodany złożone muszą być zhydrolizowane w procesie trawienia. Rozpoczyna się on w jamie ustnej i trwa w żołądku dzięki działaniu amylazy ślinowej a nasępnie jest kontynuowany w dwunastnicy pod wpływem amylazy trzustkowej. Produktami końcowymi tych reakcji enzymatycznych są cząsteczki glukozy, maltozy i izomaltozy. Disacharydy te są, tak jak spożyte sacharoza lub laktoza, rozszczepiane do monosacharydów przyściennie, przez odpowiednie disacharydazy związane z błoną śluzową jelita cienkiego. Ze względu na to, że komórki nabłonka błony śluzowej podlegają ciągłemu złuszczaniu, hydrolazy te znajdują się również w niewielkiej ilości w świetle dwunastnicy. Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.57
5 Trawienie i wchłanianie Dalsze wchłanianie odbywa się w komórkach nabłonka błony śluzowej w wyniku różnych mechanizmów. Glukoza i galaktoza są transportowane po stronie światła śluzówki wbrew gradientowi stężeń w sposób aktywny. Cząsteczka białka nośnikowego przyłącza przy tym jon Na + i glukozę w stosunku 1:1 i przemieszcza się przez błonę. Jon Na + jest następnie usuwany z komórki przez ATP-azę Na + K + w błonie podstawno-bocznej również wbrew gradientowi stężeń. Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.57
6 Tolerancja glukozy Przez termin tolerancja glukozy rozumie się reakcję organizmu na podaż węglowodanów, a miernikiem jest stężenie glukozy we krwi. W teście obciążenia glukozą podaje się na czczo do wypicia g glukozy rozpuszczonej w 0,5 I wody [najczęściej 75 g rozpuszczone w ok. 300 g wody ] i oznacza się jej stężenie we krwi po 0,30,60,90 i 120 minutach. Ponieważ glukoza w roztworze wodnym nie musi być poddawana trawieniu, a na czczo szybko opuszcza żołądek, stężenie glukozy osiąga maksymalną wartość już po 30 minutach. Jednocześnie rozpoczynające się wydzielanie insuliny u osób zdrowych zapewnia to, że jeszcze przed osiągnięciem najwyższego stężenia glukozy we krwi jest ona wychwytywana przez komórki obwodowe, dzięki czemu stężenie glukozy we krwi nie przekracza mg/dl (6,6-8,25 mmol/l). Te mechanizmy regulacji - zmiana hormonu zarządzającego" metabolizmem glukozy przy jej spadającym stężeniu we krwi podlega w tym samym czasie opóźnieniu. W przypadku szybkiego wzrostu stężenia glukozy we krwi i w wyniku tego wzrastającego szybko stężenia insuliny oraz szybkiego obniżenia stężenia glukozy często dochodzi do obniżenia stężenia glukozy we krwi poniżej poziomu wyjściowego Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.67
7 1 1 Tych obserwacji uzyskanych dzięki użyciu roztworów wodnych glukozy nie należy jednak utożsamiać z reakcjami na podaż węglowodanów pokarmowych. Stężenie glukozy w okresie postprandialnym różni się znacząco w zależności od składu pożywienia. Duża zawartość tłuszczu w diecie przedłuża np. czas przebywania pokarmu w żołądku, a posiłek wysokobłonnikowy prowadzi do opóźnienia wchłaniania składników pokarmowych w jelicie. Także obróbka pokarmu (rozdrobnienie produktów surowych, gotowanie, przyprawianie itp.) zmienia dostępność glukozy. Efektywność procesów składających się na trawienie węglowodanów jest również indywidualnie zmienna, podobnie jak efektywność odpowiedzi na transport glukozy do krwi. W metabolizmie węglowodanów uczestniczą liczne enzymy zawierające witaminy i składniki mineralne dlatego nie powinno dziwić, że indywidualny stan odżywienia tymi mikroskładnikami wpływa na tolerancję glukozy. W związku z pogorszeniem tolerancji glukozy od lat dyskutuje się nad rolą deficytu witaminy B 6 czy też niedoboru chromu. Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.67
8 1 Stwierdzenie, iż spożycie takiej samej ilości węglowodanów pochodzących z różnych produktów spożywczych niesie z sobą różne profile stężenia glukozy, skłoniło do sformułowania wskaźnika zwanego indeksem glikemicznym. Opisuje on powierzchnię pod krzywą przedstawiającą stężenie glukozy po spożyciu wysokowęglowodanowego produktu spożywczego w stosunku do powierzchni krzywej stężeń glukozy otrzymanej po spożyciu określonej ilości glukozy lub białego pieczywa Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.67
9 Krzywa glikemiczna po posiłku poziom glukozy we krwi (mg/dl) węglowodanowym węglowodany łatwoprzyswajalne węglowodany złożone ,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 czas po posiłku (godz.) posiłek powrót do poziomu wyjściowego
10 1 Bardziej stosowne jest posługiwanie się wskaźnikiem zwanym ładunkiem glikemicznym, który oblicza się, uwzględniając wartość indeksu glikemicznego i zawartość węglowodanów w produkcie. W ten sposób surowa marchew ma indeks glikemiczny 71, porównywalny z jasnym chlebem. Ponieważ jednak marchew zawiera tylko 4% węglowodanów, ładunek glikemiczny jednej jej porcji to 4 - wartość którą można pominąć. Do wszystkich wartości liczbowych, szczególnie odpowiedzi glikemicznej, zaleca się podchodzić z ostrożnością, gdyż istnieją duże różnice międzyosobnicze. Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.67
11 Zawartość węglowodanów w pożywieniu Produkty zbożowe: 50 80% Słodycze, pieczywo cukiernicze: 40 70%,100% Strączkowe suche: 62% Ziemniaki, warzywa, owoce: 10 25% Mleko, napoje mleczne: 4 4,5%, 12%
12 Włókno pokarmowe: struktura Przez pojęcie włókna pokarmowego (inaczej błonnika pokarmowego) rozumie się liczne węglowodany i ligninę, które zgodnie z aktualną definicją nie podlegają bądź podlegają tylko częściowo hydrolizie pod wpływem enzymów trawiennych. W związku z tym związki te nie są wchłaniane w jelicie cienkim i przemieszczają się do jelita grubego. Podstawą tej fizjologicznej klasyfikacji nie jest budowa chemiczna. Próba klasyfikacji opiera się na odmiennej rozpuszczalności w różnych warunkach Za pomocą rozpuszczalników obojętnych udaje się usunąć z komórek roślinnych pektyny, dlatego są one zaliczane do tak zwanego rozpuszczalnego włókna pokarmowego (błonnika rozpuszczalnego). W tych warunkach nierozpuszczalne są składniki ścian komórkowych, które stanowią największą część spożywanego z pokarmem włókna pokarmowego. W środowisku kwaśnym rozpuszczeniu ulegają hemicelulozy i celuloza. Lignina, włókno drzewne", jest natomiast oporna na działanie rozpuszczalników. g
13 Błonnik pokarmowy (błonnik, włókno pokarmowe) To roślinne wielocukry i ligniny, oporne na działanie enzymów trawiennych przewodu pokarmowego człowieka. 1. Polisacharydy nieskrobiowe celuloza polisacharydy niecelulozowe: nierozpuszczane w wodzie: hemicelulozy rozpuszczalne w wodzie: pektyny, gumy i kleje roślinne, polisacharydy roślin morskich (alginiany, agar, karageny), 2. Oporna skrobia utrata zdolności do żelowania po ogrzewaniu skrobi w niedostatecznej ilości wody, 3. Ligniny chemicznie nie są węglowodanami,
14 Zawartość błonnika w pożywieniu Produkty zbożowe: 2 5 g/100g cz.jad. Strączkowe suche: g/100g cz.jad. Ziemniaki, warzywa, owoce: 1 8 g/100g cz.jad. Orzechy: 6 13 g/100g cz.jad.
15 Trendy spożycia żywności w Polsce źródeł węglowodanów i błonnika Grupa produktów Spożycie w latach Trend Pieczywo o produkty zbożowe (kg) Cukier i wyroby cukiernicze (kg) 21,0 39,7 Ziemniaki (kg) Warzywa, grzyby i strączkowe (kg) 60, Owoce (kg) 8,3 49,7 Wartość energetyczna (kcal) Sekuła i in. 1997
16 Spożycie węglowodanów i błonnika w Polsce średnio/mieszkańca, wg Szponara i in Spożycie Zalecenia* Węglowodany ogółem (% energii) (max 70) Węglowodany ogółem (g) 324 Cukier (% energii) < 10** Błonnik (g) 23 > 25** ** wg zaleceń profilaktyki żywieniowej, WHO 2003
17 Trawienie i wchłanianie Wchłanianie odbywa się w komórkach nabłonka błony śluzowej w wyniku różnych mechanizmów. Glukoza i galaktoza są transportowane po stronie światła śluzówki wbrew gradientowi stężeń w sposób aktywny. Cząsteczka białka nośnikowego przyłącza przy tym jon Na + i glukozę w stosunku 1:1 i przemieszcza się przez błonę. Jon Na + jest następnie usuwany z komórki przez ATP-azę Na + K + w błonie podstawno-bocznej również wbrew gradientowi stężeń. Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.57
18 Glukoza opuszcza komórkę nabłonka błony śluzowej częściowo w sposób aktywny ( dyfuzja ułatwiona) z udziałem białka przenośnikowego GLUT2. Około 25% glukozy dostaje się do krwi w wyniku dyfuzji biernej, natomiast 15% zostaje zwrotnie przetransportowane do światła przewodu pokarmowego z udziałem odpowiedniego nośnika błonowego. Wchłanianie fruktozy odbywa się w sposób bierny za pośrednictwem dyfuzji ułatwionej, przy czym następuje ono za pomocą układu transportującego (GLUT5) znajdującego się po stronie światła przewodu pokarmowego. Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.57
19 2 Odpowiadając wydajności opisanych układów transportujących (przenośników), wchłanianie monosacharydów następuje z różną prędkością. Najszybciej wchłaniane są glukoza i galaktoza, przy czym obie cząsteczki konkurują ze sobą o ten sam układ transportujący. Szybkość wchłaniania fruktozy wynosi 70% szybkości wchłaniania glukozy i galaktozy. Z szybkością wynoszącą 10-20% szybkości wchłaniania glukozy i galaktozy następuje natomiast wchłanianie wszystkich innych monosacharydów, włącznie z alkoholami cukrowymi stosowanymi jako substancje zastępujące cukier (np. ksylitolu, sorbitolu). Gdy pojemność jednego z mechanizmów trawienia lub wchłaniania zostanie przekroczona, niskocząsteczkowe węglowodany przechodzą do jelita grubego. Wiążą tam wodę i mogą być rozkładane przez bakterie jelitowe, a konsekwencjami może być biegunka i wzdęcia. Przykładem jest tu układ laktoza - laktaza: spożycie dużych ilości cukru mlecznego prowadzi zawsze do przeładowania"układu transportującego i tym samym do biegunek - laktoza może zatem być stosowana również jako środek przeczyszczający. Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.57
20 3 Ważniejsze jest jednak występowanie niedoboru laktazy. Nietolerancja laktozy jest w Europie najczęściej występującą nietolerancją disacharydów (szacunkowo dotyczy ona 10-20% osób dorosłych). Na aktywność laktazy niekorzystny wpływ wywiera również wiele chorób jelit. Osoby dotknięte tym zaburzeniem muszą zdawać sobie sprawę, iż np. sery żółte zawierają jedynie śladowe ilości laktozy, dlatego bardzo rzadko wywołują objawy. Podobnie produkty otrzymywane z kwaśnego mleka i jogurty, mimo zawartości pewnej ilości laktozy, są często dobrze tolerowane, ponieważ bakterie kwasu mlekowego mogą rozkładać laktozę. Problemem, dla osób z nietoleracją laktozy jest obecnie wzrastające stosowanie mleka w proszku w produktach gotowych do spożycia, a także obecność laktozy, np. w lekach. Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.57
21 Wchłanianie węglowodanów glukoza 240 g transport aktywny wtórny, w enterocytach ulega degradacji do pirogronianu i mleczanu, w wątrobie powtórna resynteza do glukozy, fruktoza 65 g dyfuzja ułatwiona, w wątrobie konwersja do glukozy, galaktoza 15 g transport aktywny wtórny, w wątrobie konwersja do glukozy,
22 Metabolizm węglowodanów (1) Łącznie w ciągu doby katabolizmowi ulega: 320 g glukozy pochodzącej z pożywienia, + zmienne ilości glukozy syntetyzowanej w wątrobie z AA (glukoneogeneza) ilość zależy od sposobu odżywiania, + część glikogenu mięśniowego i wątrobowego (po glikogenolizie) ilość zależy od aktywności człowieka.
23 Metabolizm węglowodanów (2) Średnie spożycie glukozy w jednym posiłku przez Europejczyka: g Tempo utleniania glukozy po posiłku: g/godz. w stanie spoczynku, g między posiłkami (w stanie spoczynku) Po posiłku poziom glukozy we krwi: początkowo szybko rośnie, po ok. 2 godz. powraca do poziomu wyjściowego, na czczo wynosi mg/dl.
24 Metabolizm węglowodanów (3) Po wchłonięciu glukoza jest: 1. wykorzystywana na zaspokojenie bieżących potrzeb energetycznych organizmu, utlenianie glukozy: 1 g 4 kcal, 2. odłożona w postaci glikogenu w mięśniach i wątrobie (hormon: insulina), 3. przekształcona do AA glukogennych, np. alaniny, 4. przekształcona w trójglicerydy i odłożona w tkance tłuszczowej,
25 Koszt energetyczny utleniania glukozy 40% jest zużywane na przemiany glukozy, wzrost tempa metabolizmu po spożyciu, straty energii podczas rozpadu ATP do ADP, wydajność utleniania glukozy 60% ich wartości energetycznej, 1 g glukozy 0,163 mola ATP energii, która może być wykorzystana na procesy inne niż katabolizm glukozy: biosyntezę, skurcz mięśni, transport aktywny, 3 x więcej niż utlenianie 1 g AA, 3 x mniej niż utlenianie 1 g kw. oleinowego,
26 Metabolizm węglowodanów (3) spożycie przeciętne i niezbyt wysokie? g utlenianie utlenianie i magazynowanie spożycie wysokie i nadmierne? > 600 g
27 1 Ze względu na ograniczoną zdolność magazynowania wszystkie węglowodany, które zostaną spożyte w ilości przekraczającej zapotrzebowanie energetyczne, są przekształcane w tłuszcz i w tej postaci magazynowane. Zdolność magazynowania tłuszczu jest właściwie nieograniczona. Powszechne przekonanie, że to przeważnie węglowodany powodują przyrost masy ciała, jest jednak fałszywe. Zasadniczo każdy składnik odżywczy dostarczający energii spożywany w nadmiarze jest zamieniany w tkankę tłuszczową. Jednak ponieważ węglowodany najpierw muszą być poddane przemianom metabolicznym, proces ten jest dla nich mniej efektywny. Część energii zgromadzonej w węglowodanach jest tracona, także z powodu wyzszej termogenezy indukowanej pożywieniem (poposiłkowej). Nie dotyczy to kwasów tłuszczowych, które mogą być bezpośrednio zamieniane w triacyloglicerole tkanki tłuszczowej. Powiedzenie tuczący" odnosi się zatem raczej do tłuszczu. Źywienie,Atlas i podręcznik Biesalski i Grimm, Elsevier 2007, s.57
28 Zapasy glikogenu i źródła glukozy wątroba g po glikogenolizie glukoza jest zużywana przez mięśnie mózg i inne narządy wewnętrzne, mięśnie g po glikogenolizie glukoza jest zużywana przez mięśnie do pracy mięśniowej, Zapasy glikogenu i ich uwalnianie jest kontrolowane przez: hormony trzustki: insulinę i glukagon, hormon nadnerczy: adrenalinę,
29 Węglowodany rola w organizmie energetyczna 4 kcal/g potrzeby bieżące oraz magazynowanie (glikogen, tkanka tłuszczowa) ochrona dla białka źródło błonnika pokarmowego nadawanie cech organoleptycznych smak, barwa, konsystencja, struktura, synteza aminokwasów np. alaniny funkcje specjalne: strukturalne glikolipidy, glikoproteiny, fizjologiczne glikozydy nasercowe, heparyna bakteriostatyczne glikozydy roślinne, antybiotyki (streptomycyna)
30 Błonnik rola w organizmie Duże zróżnicowanie budowy błonnika regulacja metabolizmu właściwości sorpcyjne wiązanie cholesterolu i zmniejszanie poziomu lipidów we krwi, pożywka dla drobnoustrojów zmiana mikroflory jelit i możliwy efekt prozdrowotny, regulacja motoryki przewodu pokarmowego zdolność wiązania wody i wzrost masy kału skrócenie czasu pasażu jelitowego i ekspozycji na zw. toksyczne, spadek ryzyka nowotworów, detoksykacja organizmu właściwości sorpcyjne i wymiana kationów usuwanie składników szkodliwych,
31 Zapotrzebowanie organizmu na węglowodany glukozę Na cele energetyczne 180 g/dobę, w tym: mózg 140 g/dobę, krwinki czerwone 40 g/dobę Tempo glukoneogenezy 130 g/dobę ze źródeł niewęglowodanowych (glicerol, AA glukogenne) Różnica = minimalne spożycie: 50 g/dobę Zalecane spożycie węglowodanów przyswajalnych: min. 100 g/dobę jeśli zostanie zaspokojone zapotrzebowanie na białko i tłuszcz
32 Zalecane spożycie węglowodanów Węglowodany wg Norm żywienia dla ludności w Polsce, 1994 Dorośli: dawniej 4 g/kg n.m.c obecnie 5 g/kg n.m.c odpowiada to: % energii ogółem (do 70) Błonnik wg zaleceń profilaktyki żywieniowej, WHO 2003 > 25 g/osobę n.m.c. należna masa ciała, tj. służąca najdłuższemu życiu
33 Wyznaczanie zalecanego spożycia dla węglowodanów energia z węglowodanów = zapotrzebowanie na energię energia z białek energia z tłuszczów energia z węglowodanów (1376) = 2000 kcal 48g 4 kcal/g (192) 48g 9 kcal/g (432) Założenia: osoba dorosła, 60 kg Zalecane spożycie: białka: 0,8 g/kg n.m.c 0,8 60 kg = 48 g/dobę tłuszczów: 0,8 g/kg n.m.c 0,8 60 kg = 48 g/dobę Węglowodany: 1376 kcal : 4 kcal/g = 344 g 5,7 g/kg n.m.c
34 Dziękuję
mgr Grzegorz Kępa Wykładowca AWF Warszawa Trener I klasy w kulturystyce i fitness Specjalista ds. żywienia i suplementacji w sporcie
mgr Grzegorz Kępa Wykładowca AWF Warszawa Trener I klasy w kulturystyce i fitness Specjalista ds. żywienia i suplementacji w sporcie Węglowodany są to związki organiczne składające się z węgla, wodoru
Bardziej szczegółowoŹródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska
Źródła energii dla mięśni mgr. Joanna Misiorowska Skąd ta energia? Skurcz włókna mięśniowego wymaga nakładu energii w postaci ATP W zależności od czasu pracy mięśni, ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł
Bardziej szczegółowo8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
Bardziej szczegółowoTrawienie i wchłanianie substancji odżywczych
Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych Człowiek, aby mógł się rozwijać, wzrastać i wykonywać podstawowe funkcje życiowe musi się odżywiać. Poprzez ten proces każda komórka organizmu otrzymuje niezbędne
Bardziej szczegółowoTematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2
Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 1. Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i strukturą egzaminu zewnętrznego. 2. Problematyka żywienia w Polsce i na świecie. -wymienia
Bardziej szczegółowoCukry właściwości i funkcje
Cukry właściwości i funkcje Miejsce cukrów wśród innych składników chemicznych Cukry Z cukrem mamy do czynienia bardzo często - kiedy sięgamy po białe kryształy z cukiernicy. Większość z nas nie uświadamia
Bardziej szczegółowoOPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011
OPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011 DLACZEGO DOROSŁY CZŁOWIEK (O STAŁEJ MASIE BIAŁKOWEJ CIAŁA) MUSI SPOŻYWAĆ BIAŁKO? NIEUSTAJĄCA WYMIANA BIAŁEK
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoBILANS ENERGETYCZNY CZŁOWIEKA. Prof. Dr hab. Janusz Stanisław KELLER
BILANS ENERGETYCZNY CZŁOWIEKA Prof. Dr hab. Janusz Stanisław KELLER TRZY ZASADNICZE NIEPOROZUMIENIA I. Bilans energetyczny =//= bilans ciepła II. W procesach uwalniających energię uwalniają się: energia
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA KIERUNKOWE.
ZAGADNIENIA KIERUNKOWE www.ams.wroclaw.pl Trening personalny Trener personalny Kulturystyka Sporty siłowe Trening motoryczny Zajęcia funkcjonalne Wysiłek fizyczny Zmęczenie Zakwasy; glikogen TRENING PERSONALNY
Bardziej szczegółowoBłonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności
Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności Dr hab. Jarosława Rutkowska, prof. nadzwycz. SGGW Zakład Analiz Instrumentalnych Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Układ pokarmowy
Układ pokarmowy Układ pokarmowy Układ pokarmowy przekształca pokarm spożywany przez psa, dostarczając jego organizmowi energii i składników odżywczych, których potrzebuje do spełnienia różnorodnych funkcji
Bardziej szczegółowo,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska
,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska JESTEŚMY TYM CO JEMY W obecnych czasach mało kto zwraca uwagę na to co je. Pośpiech,
Bardziej szczegółowoZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowoW glowodany. Celuloza. Fruktooligosacharydy. Cukry. W glowodany. Mannooligosacharydy. Dro d e CHO CHO2OH CHOH CH2OH O CHOH CHOH CH 2 OH
W glowodany CH 2 H H H H CH 2H H H CH 2 CH 2 H Celuloza H CH 2 H H Fruktooligosacharydy Cukry CH2H Mannooligosacharydy W glowodany CH CHH Glucose Mannose CHH CH2H CHH CHH CH2H CH2H 15 W G L W D A N Y ZDRWIE
Bardziej szczegółowoTIENS L-Karnityna Plus
TIENS L-Karnityna Plus Zawartość jednej kapsułki Winian L-Karnityny w proszku 400 mg L-Arginina 100 mg Niacyna (witamina PP) 16 mg Witamina B6 (pirydoksyna) 2.1 mg Stearynian magnezu pochodzenia roślinnego
Bardziej szczegółowo-Trening Personalny : -Trener Personalny: -Kulturystyka: -Sporty siłowe: -Trening motoryczny: -Zajęcia funkcjonalne: -Wysiłek fizyczny : -Zmęczenie:
-Trening Personalny : -Trener Personalny: -Kulturystyka: -Sporty siłowe: -Trening motoryczny: -Zajęcia funkcjonalne: -Wysiłek fizyczny : -Zmęczenie: -Zakwaszenie: -Glikogen: Trening personalny: Indywidualnie
Bardziej szczegółowoŻywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie
Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego
Bardziej szczegółowoTesty wodorowe biogo.pl
Testy wodorowe Wodorowy test oddechowy pozwala na sprawdzeniu przebiegu procesu trawienia i wchłaniania węglowodanów przez organizm. W badaniu określa się poziom wodoru w wydychanym powietrzu na czczo
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola
3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowoKARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ
KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ Kierunek studiów: Dietetyka Poziom : studia pierwszego stopnia
Bardziej szczegółowoInterwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Bardziej szczegółowoZagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne)
Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne) Aminokwasy, białka, cukry i ich metabolizm 1. Aminokwasy, wzór ogólny i charakterystyczne grupy. 2. Wiązanie peptydowe. 3. Białka, ich struktura.
Bardziej szczegółowoNauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS
Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres
Bardziej szczegółowoŻywienie dziecka. Żywienie dziecka. Budowa nowych tkanek (rozrost) Odnowa zużytych tkanek. Wytwarzanie energii. Utrzymywanie temperatury ciała
Żywienie dziecka dr n.med. Jolanta Meller Na wiele potrzebnych nam rzeczy możemy poczekać. Dziecko nie może. Właśnie teraz formują się jego kości, tworzy się krew, rozwija umysł. Nie możemy mu powiedzieć
Bardziej szczegółowo[tlił [ f lliu I K lm ll W Y D A W N I C T W O N A U K O W E P W N
[tlił [flliu IK lm ll W Y D A W N I C T W O N A U K O W E P W N Redakcja naukowa Jan Gawęcki ŻYWIENIE CZŁOWIEKA i* WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN WARSZAWA 2012 I. Wstęp 1. Człowiek i jego pokarm (Jan G aw ęcki)...13
Bardziej szczegółowoNieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%
Bardziej szczegółowoPodstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY
Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY Czym są składniki odżywcze Składniki odżywcze substancje chemiczne dostarczane do organizmu przez pokarm, który dostaje się do
Bardziej szczegółowoDieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT
Dieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT Odżywianie oparte na tłuszczach jest coraz częściej stosowane w sportach wytrzymałościowych. Jakie korzyści płyną ze wzrostu spożycia lipidów i kiedy można stosować taką
Bardziej szczegółowo10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną
Bardziej szczegółowoPRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Bardziej szczegółowoSuplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin
Suplementy Wilkasy 2014 Krzysztof Gawin Suplementy diety - definicja Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub
Bardziej szczegółowoŻywienie dziecka. dr n.med. Jolanta Meller
Żywienie dziecka dr n.med. Jolanta Meller Na wiele potrzebnych nam rzeczy możemy poczekać. Dziecko nie może. Właśnie teraz formują się jego kości, tworzy się krew, rozwija umysł. Nie możemy mu powiedzieć
Bardziej szczegółowoNiezbędnik chemiczny cz.3
Niezbędnik chemiczny cz.3 Węglowodany Anna Oďż ďż g âďż atkaâ Węglowodany (sacharydy, cukry) są związkami organicznymi składającymi się z węgla C, wodoru H i tlenu, których stosunek jest taki sam jak w
Bardziej szczegółowoŻywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk?
Żywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk? Podczas intensywnego treningu organizm produkuje energię znacznie szybciej, niż wówczas, gdy aktywność jest mała. W trakcie ćwiczeń serce bije częściej,
Bardziej szczegółowoSkładniki pożywienia i ich rola w organiźmie człowieka. Prof. dr hab. Roman Cichon CM UMK Bydgoszcz 2015
Składniki pożywienia i ich rola w organiźmie człowieka Prof. dr hab. Roman Cichon CM UMK Bydgoszcz 2015 Pożywienie lub żywność wszystkie produkty organiczne lub nieorganiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE I BIOLOGIA. TEMAT LEKCJI: Etapowość trawienia i wchłaniania białek, węglowodanów i tłuszczowców.
SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE I BIOLOGIA NAUCZYCIEL PROWADZĄCY... TEMAT LEKCJI: Etapowość trawienia i wchłaniania białek, węglowodanów i tłuszczowców. KLASA:... DATA:... GODZ.... HASŁO PROGRAMOWE: Prawidłowe
Bardziej szczegółowoBest Body. W skład FitMax Easy GainMass wchodzą:
Gainery > Model : - Producent : Fitmax Easy GainMass - to produkt przeznaczony jest szczególnie dla sportowców trenujących dyscypliny siłowe, szybkościowo-siłowe oraz wytrzymałościowe. Doskonale dopracowany
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
Bardziej szczegółowozbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)
HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej
Bardziej szczegółowoRola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Bardziej szczegółowoWarsztaty dla Rodziców. Wiosenne śniadanie. Warszawa 26.05.2015 r.
Warsztaty dla Rodziców Wiosenne śniadanie Warszawa 26.05.2015 r. Urozmaicenie Uregulowanie Umiarkowanie Umiejętności Unikanie Prawidłowe żywienie 7 zasad wg prof. Bergera + Uprawianie sportu + Uśmiech
Bardziej szczegółowoWymienniki dietetyczne w cukrzycy. Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06.
Wymienniki dietetyczne w cukrzycy Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06.2012 Zalecenia szczegółowe - węglowodany: 40 50% wartości energetycznej
Bardziej szczegółowoZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Bardziej szczegółowoLiofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.
Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać
Bardziej szczegółowoCzynność wątroby. Fizjologia człowieka
Czynność wątroby Fizjologia człowieka Wątroba (hepar) Jest największym gruczołem, Zbudowana jest w 80% z komórek miąższowych hepatocytów, w 16% z komórek siateczkowo-śródbłonkowych gwieździstych Browicza-Kupffera
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoZadanie zawarte w arkuszach egzaminacyjnych CKE w latach 2002-2007
Układ pokarmowy - zadania Zadanie 1. (2 pkt) Przedstaw schematyczny zapis kolejnych etapów trawienia skrobi przez człowieka bez ich lokalizacji w organizmie. Uwzględnij następujące substancje: glukoza,
Bardziej szczegółowoZawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik Żywienia i Usług Gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia. Klasa: II TŻ
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych (kształcenie w zawodzie) Zawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik
Bardziej szczegółowo3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź.
3b 1 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano roztworu manganianu(vii) potasu. Napisz, jakich obserwacji można
Bardziej szczegółowoZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO
Bardziej szczegółowoWęglowodanowa pułapka Węglowodanowa pułapka
Węglowodanowa pułapka 1 / 5 Zdań na temat czy unikać, czy wręcz przeciwnie, postawić na węglowodany w naszej diecie, jest mnóstwo. Kwestie żywienia są zawsze względne i zależne od sytuacji w jakiej się
Bardziej szczegółowoII. III. Scenariusz lekcji. I. Cele lekcji. Metoda pracy rozwiązywanie testu. Środki dydaktyczne formularz testu. Przebieg lekcji
Scenariusz lekcji I. Cele lekcji 1) Wiadomości Uczeń: zna pojęcia: trawienie, odżywianie, enzymy wymienia narządy układu pokarmowego (jama ustna, przełyk, żołądek, wątroba, trzustka, jelito) zna funkcje
Bardziej szczegółowoCena : 249,00 zł Stan magazynowy : bardzo wysoki Średnia ocena : brak recenzji. superodzywki.pl
FA Core Mass 7000 gramów Cena : 249,00 zł Stan magazynowy : bardzo wysoki Średnia ocena : brak recenzji Utworzono 02-03-2017 MassCore to wysokiej jakości klasyczna, skuteczna i sprawdzona w działaniu odżywka
Bardziej szczegółowoIndeks glikemiczny a produkty piekarskie. Dr inż. Małgorzata Wronkowska
Indeks glikemiczny a produkty piekarskie Dr inż. Małgorzata Wronkowska Według danych Urzędu Statystycznego za rok 2010 przeciętne miesięczne spożycie chleba na osobę w Polsce w ostatnich 10 latach spadło
Bardziej szczegółowoNormy wyżywienia Racje pokarmowe. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015
Normy wyżywienia Racje pokarmowe Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015 1 Normy wyżywienia (zalecane racje pokarmowe) (recommended pattern of food use) dzienne zestawy produktów
Bardziej szczegółowoOdżywki węglowodanowe
Odżywki węglowodanowe Jak i dlaczgo? Agnieszka Krok Węglowodany są głównym źródłem energii, służącej do utrzymywania zarówno funkcji życiowych (np. pracy narządów wewnętrznych) jak też podejmowania pracy
Bardziej szczegółowoSpis treści Przedmowa Układ pokarmowy 1.1. Czucie smaku i węchu 1.2. Procesy trawienne zachodzące w przewodzie pokarmowym
Spis treści Przedmowa... 9 1. Układ pokarmowy... 11 1.1. Czucie smaku i węchu... 11 Ćwiczenia... 13 I Rozmieszczenie receptorów smakowych na języku człowieka... 13 II Próba na daltonizm smakowy... 14 III
Bardziej szczegółowoWtórna nietolerancja laktozy, inaczej zwana jest odwracalną lub czasową. Więcej na temat tego, dlaczego wtórna nietolerancja laktozy rozwija się u
Wtórna nietolerancja laktozy, inaczej zwana jest odwracalną lub czasową. Więcej na temat tego, dlaczego wtórna nietolerancja laktozy rozwija się u chorych onkologicznie w dalszej części prezentacji. 1
Bardziej szczegółowoWarsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej
Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych
Bardziej szczegółowoPrzewód pokarmowy przeżuwacza
Przewód pokarmowy przeżuwacza Przewód pokarmowy krowy - pojemność całkowita (l) względna (%) żwacz 170 55 czepiec 10 3 księgi 10 3 trawieniec 20 6 jelito cienkie 66 21 jelito ślepe 10 3 okrężnica 28 9
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY
PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY Zadanie 1216 (2 pkt) Przeczytaj poniższy tekst i zapisz poniżej nazwy cukrów X i Y, o których mowa. Kwasy nukleinowe są długimi łańcuchami poliestrowymi, zbudowanymi z połączonych
Bardziej szczegółowoZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH
ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Dr inż. Anna Tokarska Dział Żywienia Świętokrzyskie Centrum Onkologii Obserwowane trendy w żywieniu w ostatnim czasie wskazują, że na wskaźniki zachorowalności
Bardziej szczegółowoJak przebiega trawienie w żwaczu?
https://www. Jak przebiega trawienie w żwaczu? Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 26 maja 2019 Przeżuwacze, w tym bydło, zostały obdarowane przez naturę w wielokomorowy żołądek. Tak wyspecjalizowany
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (MS i TŻiŻCz z uz.)
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTY PODSTAWOWE
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?
Bardziej szczegółowoGDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie)
1. Czym jest GDA? GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie) to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie zostały wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego
Bardziej szczegółowoPrezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę!
Prezentacja materiałów przygotowanych do realizacji V edycji programu edukacyjnego Trzymaj formę! KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ IV EDYCJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! ZAKOPANE, 6 8 PAŹDZIERNIKA
Bardziej szczegółowodr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,
Bardziej szczegółowoKonkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014
Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014 Kod ucznia Informacje dla ucznia 1. Na stronie tytułowej arkusza w wyznaczonym miejscu wpisz swój kod ustalony przez komisję.
Bardziej szczegółowoSACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY
SACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY C x H 2y O y y = 2-10 Oligosacharydy oligomery węglowodanowe, które zawierają od 2 do 10 monomerów, którymi są cukry proste (monosacharydy), np. glukoza,
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2)
Dz.U.07.137.967 2010.01.22 zm. Dz.U.2010.9.63 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2) (Dz. U. z dnia 31 lipca 2007 r.) Na
Bardziej szczegółowoZnaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie
Bardziej szczegółowoZajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Bardziej szczegółowoTransport przez błony
Transport przez błony Transport bierny Nie wymaga nakładu energii Transport aktywny Wymaga nakładu energii Dyfuzja prosta Dyfuzja ułatwiona Przenośniki Kanały jonowe Transport przez pory w błonie jądrowej
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Bardziej szczegółowoWęglowodany (Cukry) Część 3. Związki wielofunkcyjne
Węglowodany (Cukry) Część 3 Związki wielofunkcyjne Glikozydy Monosacharydy Ryboza, Deoksyryboza: - wzory - funkcje biologiczne, pochodne Disacharydy Sacharoza, Celobioza, Maltoza,Laktoza - wzór - właściwości
Bardziej szczegółowoPrzemiana materii i energii - Biologia.net.pl
Ogół przemian biochemicznych, które zachodzą w komórce składają się na jej metabolizm. Wyróżnia się dwa antagonistyczne procesy metabolizmu: anabolizm i katabolizm. Szlak metaboliczny w komórce, to szereg
Bardziej szczegółowoTemat: Pokarm budulec i źródło energii.
Temat: Pokarm budulec i źródło energii. 1. Dlaczego musimy się odżywiać? Pokarm dostarcza nam energii niezbędnej do wykonywania czynności życiowych. Pokarm dostarcza substancji budulcowych potrzebnych
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY Zagadnienia : 1.Bilans energetyczny - pojęcie 2.Komponenty masy ciała, 3.Regulacja metabolizmu
Bardziej szczegółowoDietetyka Odchudzanie Diety Zdrowa żywność Lecznie żywieniowe Otyłość Porady dietetyka Dieta Żywienie w sportach siłowych
Sposób żywienia sportowców zależy od uprawianej przez nich dyscypliny sportu. Poniższy artykuł przedstawia jak powiniśmy się odżywiać, kiedy uprawiamy sporty siłowe oraz jak duży wpływ ma jedzenie zarówno
Bardziej szczegółowoProdukty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!
Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty
Bardziej szczegółowoRACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.
RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach
Bardziej szczegółowoŻywność, żywienie, zdrowie
Żywność, żywienie, zdrowie est modus in rebus Roman Cichon CM UMK 2013 ŻYWNOŚĆ BEZPIECZNA pod względem higienicznym, UMOŻLIWIAJĄCA dostarczanie potrzebnych składników odżywczych, UMOŻLIWIAJĄCA prawidłowe
Bardziej szczegółowoMIRELA BANY studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO. Aktywność fizyczna podstawowy warunek zdrowia
MIRELA BANY studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO Aktywność fizyczna podstawowy warunek zdrowia Aktywność fizyczna - jest to dowolna forma ruchu ciała
Bardziej szczegółowoPrzemiany energetyczno-białkowe w żywieniu bydła mlecznego z elementami paszoznawstwa
Przemiany energetyczno-białkowe w żywieniu bydła mlecznego z elementami paszoznawstwa Proces trawienia u przeżuwaczy Żywienie przeżuwaczy w pierwszym etapie polega na karmieniu mikroorganizmów w żwaczu,
Bardziej szczegółowoCzęstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.
GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),
Bardziej szczegółowoWARTOŚĆ ODŻYWCZA. STRAWNOŚĆ I BIODOSTĘPNOŚĆ PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH. Roman Cichon CM UMK Bydgoszcz 2015
WARTOŚĆ ODŻYWCZA. STRAWNOŚĆ I BIODOSTĘPNOŚĆ PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH Roman Cichon CM UMK Bydgoszcz 2015 Wartość odżywcza produktów spożywczych określana jest jako stopień, w jakim produkt wykorzystywany jest
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 5
SPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 5 BIAŁKA 1. Wprowadzenie... 7 2. Aminokwasy jednostki strukturalne białek... 7 2.1. Klasyfikacja aminokwasów... 9 2.1.1. Aminokwasy białkowe i niebiałkowe... 9 2.1.2. Zdolność
Bardziej szczegółowoMIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA
MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA Wartość odżywcza Żywność z tej grupy należy do grupy produktów białkowych. Białko mięsa, ryb i jaj charakteryzuje sie dużą wartością
Bardziej szczegółowoŚWIADOME ŻYWIENIE A ROZWÓJ DZIECKA
ŚWIADOME ŻYWIENIE A ROZWÓJ DZIECKA mgr Katarzyna Liptak Nauczyciel wych. wczesnoszkolnego, Trener Wellness Co to jest ODŻYWIANIE? To proces życiowy polegający na pozyskiwaniu przez organizm ze środowiska
Bardziej szczegółowoZasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży
Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży Pamiętaj o codziennym spożywaniu produktów zawartych w piramidzie! PRODUKTY ZBOŻOWE ( mąki, kasza, ryż, płatki, pieczywo i makarony) Sągłównym
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS
1 Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS Profil kształcenia: Zawodowy Stopień studiów: I Kierunek studiów: Turystyka i Rekreacja Specjalność: Semestr: Forma studiów: Nazwa przedmiotu:
Bardziej szczegółowoPiramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
Bardziej szczegółowoCORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :.
CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. Zadanie 1 Przeanalizuj schemat i wykonaj polecenia. a. Wymień cztery struktury występujące zarówno w komórce roślinnej,
Bardziej szczegółowo