Bezprzewodowy monitoring obiektów budowlanych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Bezprzewodowy monitoring obiektów budowlanych"

Transkrypt

1 TQM w budownictwie Materiały z IX Sympozjum SYSTEM KOMPLEKSOWEGO ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W BUDOWNICTWIE Bezprzewodowy monitoring obiektów budowlanych Warszawa 2010

2 SYSTEM KOMPLEKSOWEGO ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W BUDOWNICTWIE Bezprzewodowy monitoring obiektów budowlanych Warszawa

3 Autorzy: dr hab. inż. PIOTR WITAKOWSKI, prof. nadzw. ITB (rozdz. 1 i 2) mgr inż. RYSZARD GRAUMAN (rozdz. 3) prof. dr hab. inż. JERZY BERNASIK, dr inż. SŁAWOMIR MIKRUT (rozdz. 4) mgr WIKTOR KWIATKOWSKI (rozdz. 5) dr inż. GUSTAW MAZUREK (rozdz. 6) mgr inż. MICHAŁ KOZARZEWSKI (rozdz. 7) prof. dr hab. inż. TADEUSZ UHL, dr inż. ARTUR HANC (rozdz. 8) Redaktor naukowy: dr hab. inż. PIOTR WITAKOWSKI, prof. nadzw. ITB Skład komputerowy: PIOTR WITAKOWSKI Projekt okładki: EWA KOSSAKOWSKA Copyright by Instytut Techniki Budowlanej Warszawa 2010 ISBN Dział Wydawniczy, Warszawa, ul. Ksawerów 21, tel.: Format pdf Złożono w maju 2010 r. 2

4 Spis treści 1. WPROWADZENIE WSTĘP SYSTEMY JAKOŚCI I INFORMATYZACJA BUDOWNICTWA INFORMATYZOWANIE I MONITOROWANIE PLACU BUDOWY SYSTEM ZDALNEGO MONITORINGU RMS I JEGO SEGMENTY ZAKOŃCZENIE CENTRUM BUDOWLANYCH USŁUG INTERNETOWYCH. OBECNE MOŻLIWOŚCI I ROZWÓJ GENEZA CENTRUM USŁUG INTERNETOWYCH Teleinformatyka i systemy jakości Specyfika TQM w budownictwie Wyjątkowość budownictwa betonowego System zdalnego monitoringu RMS i jego segmenty Zdalny Monitoring Wizualny Remote Video Monitoring Zdalny monitoring w budownictwie CENTRUM USŁUG ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W BUDOWNICTWIE Schemat działania Centrum i jego struktura informatyczna Baza danych i jej zasoby Oprogramowanie System Zarządzania Jakością Robót SZJ Obiektywność i wiarygodność danych PODSYSTEMY LABORATORYJNE System Kinematycznego Badania Betonu - KBB Skomputeryzowany System Kalorymetryczny - SSK System Badania Dynamiki Narastania Wytrzymałości - DNW Podsystem Pomiaru Mikroodkształceń - SPM Laboratoryjny Podsystem Pomiaru Temperatury - APEK Podsystem Doświadczalnej Weryfikacji Laboratoryjnej - DWL PODSYSTEMY OBLICZENIOWE System symulacji komputerowej dojrzewania betonu - CONCRETE System Zdalnego Pomiaru Dojrzałości - SPD (MATUROMETR) PODSYSTEMY ZDALNEGO POMIARU Podsystem zdalnego pomiaru temperatury - SPT-GSM-GPS Podsystem zdalnego pomiaru wilgotności SPW Podsystem zdalnego pomiaru rezystancji SPR Podsystem zdalnego obserwacji wizualnej ZOW Podsystem zdalnego pomiaru przemieszczeń ZPP

5 2.6. POTRZEBY I PERSPEKTYWY ROZWOJU Ocena ogólna Podsystemy laboratoryjne - potrzeby i zamiary Podsystemy zdalnego pomiaru - potrzeby i zamiary Systemy łączności bezprzewodowej i uniwersalny segment transmisji System powiązania inwestycji z terenem i wirtualna budowa ZAKOŃCZENIE NOWOCZESNE TECHNOLOGIE W RENOWACJI CMENTARZA ORLĄT LWOWSKICH HISTORIA POWSTANIA I ODBUDOWY CMENTARZA OPIS TERENU I UKŁADU PRZESTRZENNEGO CMENTARZA NOWOCZESNE TECHNOLOGIE WYKORZYSTANE PRZY REMONCIE CMENTARZA Kanalizacja deszczowa Drenaż Naprawa elementów betonowych w technologii Hydrostop Izolacja katakumb preparatem bentonitowym BentoGrout UWAGI KOŃCOWE ZAUTOMATYZOWANE WYZNACZANIE DEFORMACJI BUDOWLI NA PODSTAWIE ZDJĘĆ CYFROWYCH INŻYNIERYJNO-BUDOWLANE ZASTOSOWANIA FOTOGRAMETRII KONCEPCJA FOTOGRAMETRYCZNEGO SYSTEMU BLISKIEGO ZASIĘGU DO OKREŚLANIA ANOMALII KSZTAŁTU WYSMUKŁYCH BUDOWLI W CZASIE PRAWIE RZECZYWISTYM FOTOTEODOLIT CYFROWY ZBUDOWANY NA BAZIE KAMERY CYFROWEJ ROLLEIMETRIC FOTOGRAMETRYCZNE NIE ZAUTOMATYZOWANE WYZNACZANIE IMPERFEKCJI KSZTAŁTU WYSMUKŁEJ BUDOWLI TYPU WIEŻOWEGO KOMPUTEROWA ANALIZA ZDJĘĆ CYFROWYCH O ZNANEJ ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ POD KĄTEM OKREŚLENIA KSZTAŁTU WYBRANYCH OBIEKTÓW Pozyskiwanie obrazów cyfrowych Opis metod określania kształtu wybranych obiektów SYSTEM POMIAROWY DO OKREŚLANIA IMPERFEKCJI KSZTAŁTU BUDOWLI Założenia systemu Zaimplementowane algorytmy TESTOWANIE I OCENA DOKŁADNOŚCI NOWO OPRACOWANEGO, DOKŁADNEGO SYSTEMU POMIAROWEGO RTP OPIS PRZEPROWADZONYCH EKSPERYMENTÓW WYNIKI TESTOWANIA I WNIOSKI

6 5. ZDALNE ROZLICZANIE I ANALIZA KOSZTÓW EKSPLOATACJI MASZYN UWARUNKOWANIA EKONOMICZNO ORGANIZACYJNE PRACY MASZYN ROBOCZYCH ARCHITEKTURA I ZASADY FUNKCJONOWANIA SYSTEMU SZMIRTT OPROGRAMOWANIE I PRZYKŁADOWE RAPORTY Karta pracy Lokalizowanie pojazdów i analiza ich tras Raport analityczne Raporty syntetyczne KORZYŚCI EKONOMICZNE ZASTOSOWANIA SYSTEMU PODSUMOWANIE UNIWERSALNY MODUŁ POMIAROWY MONITORING WIELKOŚCI FIZYCZNYCH NA PLACU BUDOWY ARCHITEKTURA SYSTEMU POMIAROWEGO KONCEPCJA UNIWERSALNEGO MODUŁU POMIAROWEGO PROTOTYPOWY MODUŁ POMIAROWY MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWAŃ KIERUNKI DALSZYCH PRAC MONITOROWANIE OBIEKTÓW BUDOWLANYCH NA PRZYKŁADZIE STADIONU OLIMPIJSKIEGO W PEKINIE WPROWADZENIE MONITOROWANIE DŁUGOTERMINOWE ORAZ SYSTEM PRZENOŚNY CZUJNIKI WYKORZYSTYWANE W POMIARACH PARAMETRÓW STRUKTUR KARTY AKWIZYCJI DANYCH WYKORZYSTYWANE DO PRZENOŚNEGO TESTOWANIA STRUKTUR OBIEKTÓW WYTRZYMAŁE SYSTEMY WBUDOWANE SŁUŻĄCE DO MONITOROWANIA DŁUGOTERMINOWEGO PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH SERII C ŚRODOWISKO PROJEKTOWANIA APLIKACJI ZAAWANSOWANA ANALIZA ORAZ PRZETWARZANIE SYGNAŁÓW PODSUMOWANIE

7 8. NOWOCZESNY SYSTEM MONITOROWANIA DRGAŃ KONSTRUKCJI STRUCOM WSTĘP PRZEGLĄD ISTNIEJĄCYCH KONSTRUKCJI SYSTEMÓW MONITOROWANIA STANU MOSTÓW SIEĆ CZUJNIKÓW OPRACOWANA W FIRMIE EC ELECTRONICS ARCHITEKTURA ZBUDOWANEGO SYSTEMU MONITOROWANIA MOSTU WERYFIKACYJNE (LABORATORYJNE) BADANIA SYSTEMU POMIAROWEGO WYNIKI BADAŃ ANALIZA MODALNA KONSTRUKCJI MOSTU STALOWEGO ZAIMPLEMENTOWANA PROCEDURA ANALIZY DANYCH POMIAROWYCH WNIOSKI ZAŁĄCZNIK BIBLIOGRAFIA

8 1. WPROWADZENIE Piotr Witakowski Wstęp Oddajemy do rąk Czytelników pracę będącą podsumowaniem obrad kolejnego IX już "Sympozjum nt. kompleksowego zarządzania jakością w budownictwie", jakie miało miejsce w dniu na terenie Instytut Techniki Budowlanej. Odbyło się pod tytułem "BEZPRZEWODOWY MONITORING OBIEKTÓW BUDOWLANYCH". Sympozja na temat kompleksowego zarządzania jakością mają już siedmioletnią tradycję. Pierwsze z nich miało miejsce w dniu 5 listopada 2002 r. i poświęcone było technologiom GIS (Geographical Information Systems) i ich znaczeniu dla budownictwa. Z czasem problematyka Sympozjów zaczęła obejmować wszelkie sfery budownictwa, w których odbija się nowe podejście do jakości i dążenie do wdrożenia kompleksowego zarządzania jakością TQM, co wraz z informatyzacją jest zasadniczym wyznacznikiem nowoczesności we współczesnym budownictwie. Nowoczesność budownictwa nie oznacza tylko nowych materiałów i technologii, lecz przede wszystkim nowe podejście do zagadnień jakości. W tym kontekście istotną okolicznością jest rozwój systemów jakości. Rozwój tych systemów pozwala na osiąganie coraz wyższej jakości właściwie w każdej dziedzinie wytwórczości. Znaczenie tych systemów w budownictwie różni się jednak od ich znaczenia dla innych dziedzin gospodarki ze względu na konstrukcję prawa budowlanego. Zgodnie z prawem odpowiedzialność za to, czy obiekty budowlane spełniają wymagania podstawowe, spada na państwo. Wdrażanie systemów jakości w budownictwie znajduje oparcie w aparacie państwowym i stanowi jeden z najważniejszych czynników postępu w budownictwie. Przykładem intensywnych zmian w tym kierunku jest coraz powszechniejsze przyjmowanie i stosowanie standardów wyznaczanych przez normy ISO. Drugim takim czynnikiem postępu w budownictwie jest ogólny rozwój informatyki i stopniowe informatyzowanie wielu prac w dziedzinie budownictwa. Niektóre z nich, jak np. obliczenia projektowe, zostały już w całości zinformatyzowane. Inne uzyskują coraz silniejsze wsparcie ze strony informatyki, a dotyczy to w szczególności czynności związanych z wdrażaniem systemów jakości, co dowodzi możliwości wprowadzenia 1 dr hab. inż., prof. AGH, Instytut Techniki Budowlanej, Akademia Górniczo-Hutnicza 7

9 Piotr Witakowski głębokiego przewrotu w całej filozofii budowania. Zauważmy też, że szybkiemu rozwojowi informatyki towarzyszy równie szybki rozwój telekomunikacji. Co więcej, nie buduje się już obecnie żadnych urządzeń łączności, których działanie nie byłoby nadzorowane przez procesory, jak też nie buduje się żadnych urządzeń informatycznych bez możliwości teletransmisji. Obie te dziedziny wiedzy i techniki od kilka lat są ze sobą tak ściśle związane, iż obecnie mówimy o już o jednej wspólnej dziedzinie - teleinformatyce. Właśnie pojawienie się i rozwój teleinformatyki rodzi możliwość zrewolucjonizowania systemów budowlanych. Można więc stwierdzić, że w budownictwie mamy obecnie dwie lokomotywy postępu - teleinformatykę i systemy jakości. Obie te dziedziny rozwijały się dotąd niezależnie. Oczywistym jest jednak, że najskuteczniejsze będą dla postępu w budownictwie te działania, które stanowią połączone wykorzystanie osiągnięć teleinformatyki i systemów jakości. Po raz pierwszy w historii budownictwa pojawia się możliwość oceny jakości bez żadnych ograniczeń w czasie i przestrzeni. Mówiąc o nowoczesnym budownictwie mamy na myśli taki sposób budowania, którego intencją jest zapewnienie jakości, lecz środkami prowadzącymi do tego celu w praktyce jest informatyka. Zinformatyzowanie procesów budowlanych jest więc znamieniem nowoczesności budownictwa i można powiedzieć, że: tyle jest w technologii budowlanej nowoczesności ile w niej informatyki Systemy jakości i informatyzacja budownictwa Przez system jakości rozumie się ogół powiązanych ze sobą środków, których zastosowanie ma doprowadzić do sytuacji, iż przekazany do użytku produkt lub wyrób będzie spełniał wcześniej określone wymagania dobrej jakości. Wszystkie znane systemy jakości można podzielić na 4 poziomy: 1) systemy kontroli jakości. 2) systemy zapewnienia jakości. 3) systemy zarządzania jakością. 4) systemy kompleksowego zarządzania jakością. Działanie systemu kontroli jakości polega na kontroli jakości gotowych wyborów i eliminacji wyrobów wadliwych. Systemy zapewnienia jakości oparte o normy ISO z 1994 roku działają w oparciu o procedury zapewnienia jakości, które określają precyzyjnie wszystkie czynności składające się na proces wytwarzania i istotą tych systemów jest nie dopuszczenie do powstania produktu nie spełniającego kryterium jakości. Systemy zarządzania jakością działają w oparciu o normy ISO z 2000 roku i istotą tych systemów nie jest wierne przestrzeganie ustalonych procedur, lecz nieustanna analiza procesów i stałe ich doskonalenie celem poprawy jakości. Najwyższy poziom wśród systemów jakości stanowią systemy kompleksowego zarządzania jakością określane w skrócie TQM (ang. Total Quality Management). Są to systemy zarządzania 8

10 CENTRUM BUDOWLANYCH USŁUG INTERNETOWYCH jakością obejmujące całościowo wszystkie procesy funkcjonujące u wytwórcy i umożliwiające kompleksową optymalizację procesu wytwarzania. W dziedzinie budownictwa można obecnie spotkać wszystkie 4 systemy jakości. Wyraźnie widoczny jest jednak dynamiczny proces przechodzenia od niższych do wyższych poziomów systemów jakości. Wśród dużych przedsiębiorstw działających w obrębie budownictwa normą jest obecnie posiadanie certyfikatu ISO Ze względu na znaczną konkurencję w Unii i brak barier w postaci granic, przedsiębiorstwa nie posiadające tego certyfikatu nie mogą sprostać konkurencji i w praktyce nie mogą utrzymać się na rynku. Nie ma natomiast do tej pory przedsiębiorstwa budowlanego, które miałoby wdrożony system TQM. Podstawowym faktem jest zależność między poziomem systemu jakości, a zinformatyzowaniem danej instytucji - im wyższy poziom systemu jakości, tym większe wymagania wobec systemu informatycznego stosowanego przy tym systemie. Ekspansja informatyki w dziedzinie budownictwa jest faktem już od wielu lat i szereg sfer budownictwa zostało już zdominowane przez techniki informatyczne. Poniżej przedstawiono przykłady tych sfer budownictwa, które w praktyce zostały już całkowicie zinformatyzowane. 1. Obliczenia inżynierskie. Rozwój technik obliczeniowych opartych o metodę elementów skończonych MES doprowadził do całkowitego zarzucenia technik tradycyjnych. Właściwie wszelkie obliczenia inżynierskie - statyczne, dynamiczne, termiczne, hydrotechniczne i inne - wymagane przy projektowaniu obiektów budowlanych wykonuje się programami komputerowymi. Na rynku dostępnych jest wiele różnych programów zarówno krajowych jak też zagranicznych. 2. Projektowanie konstrukcji i sporządzanie dokumentacji technicznej. Dziedzina ta całkowicie została zdominowana przez zastosowanie programów komputerowego projektowania z dziedziny Computer Added Design. Programy te określane są w skrócie jako CAD. 3. Harmonogramowanie prac. Znanych jest od dawna szereg algorytmów służących do automatyzacji harmonogramowania prac budowlanych. Od kilku lat zaczyna w tej sferze dominować oprogramowanie firmy Microsoft znane pod nazwą MS PROJECT. Z polskich produktów zdobył uznanie i od wielu lat utrzymuje się na rynku pakiet PLANISTA. Z pakietu tego korzysta wiele programów kosztorysujących. 4. Kosztorysowanie prac. Istnieje wiele komputerowych systemów kosztorysowania. Wśród polskich programów najpopularniejsze są: NORMA, ZUZIA i WINBUD. Dostępna oferta handlowa zawiera wiele innych programów. Wszystkie te programy działają w oparciu o katalogi nakładów rzeczowych, tzw. KNR, i cenniki. 5. Sterowanie węzłami betoniarskimi. Wszystkie liczące się na rynku węzły betoniarskie produkujące beton towarowy zostały całkowicie skomputeryzowane. System komputerowy nie tylko steruje urządzeniami dozującymi i mieszalnikiem, 9

11 Piotr Witakowski lecz również tworzy samoczynnie dokumentację dla każdego wykonanego zarobu, co umożliwia pozytywne przejście auditu i uzyskanie certyfikatu ISO. 6. Obsługa finansowo-księgowa. Tak jak w innych dziedzinach gospodarki obsługa finansowo-księgowa w jednostkach organizacyjnych budownictwa została całkowicie zinformatyzowana, a na rynku dostępnych jest wiele różnorodnych pakietów oprogramowania pozwalających na informatyczną obsługę wszystkich operacji finansowo-księgowych, a dodatkowo na wiele różnych analiz ekonomicznych praktycznie niewykonalnych bez zastosowania informatyki. 7. Zarządzanie bazami danych. Tradycyjne zasoby informacji budowlanej (katalogi, wykazy, rejestry itp.) właściwie już zanikły. Albo straciły swe znaczenie, albo zostały zinformatyzowane. Wszelkie zasoby informacji są obecnie przechowywane w bazach danych stanowiących jedno z najbardziej spektakularnych osiągnięć informatyki. Zarówno szybkość dostępu do informacji jak też wielkość zasobów przechowywanych we współczesnych bazach danych są zupełnie nie do osiągnięcia bez zastosowania technik komputerowych Powyższe przykłady nie wyczerpują zakresu zastosowania informatyki w budownictwie. Właściwie nie ma już obecnie takiej sfery, w której nie stosowano by komputerów i technik informatycznych. Jednakże już te powyżej wymienione przykłady ilustrują, jak wielki wpływ na współczesne budownictwo wywiera postęp w informatyce. Stwierdzenie to dotyczy w szczególności również wdrażania i udoskonalania w przedsiębiorstwie systemu jakości. Pamiętać ponadto trzeba, że dzięki teleinformatyce informacja może być przekazywana z ogromną prędkością na bardzo nawet duże odległości. Niejednokrotnie ma to decydujący wpływ na sprawność organizacji procesu budowlanego. Prawie wszystkie (poza sterowaniem węzłami betoniarskimi) wymienione powyżej zinformatyzowane sfery budownictwa mieszczą się jednak w ramach prac określanych jako biurowe. Informatyzacja tych sfer biegnie już od trzydziestu lat. Można stwierdzić, że cały zakres prac technicznych składających się na etap Projektowanie został już w pełni zinformatyzowany. Około 10 lat temu zaczął się okres informatyzowania etapów Realizacja i Eksploatacja. W odniesieniu do tych etapów coraz powszechniejsza staje się obsługa informatyczna obejmująca przygotowanie inwestycyjne, obsługę finansową i zarządzanie Informatyzowanie i monitorowanie placu budowy Informatyzacja etapu Realizacja wiąże się z całokształtem produkcji budowlanej. Istnieje duża elastyczność w podziale na roboty wykonywane w zamkniętych zakładach prefabrykacji i roboty wykonywane bezpośrednio na placu budowy. Problem ten dotyczy przede wszystkim budownictwa z betonu, który to materiał jest najbardziej powszechnie stosowany. 10

12 CENTRUM BUDOWLANYCH USŁUG INTERNETOWYCH Przeniesienie produkcji betonu z placu budowy do węzłów betoniarskich i powszechne stosowanie betonu towarowego, pozwoliło na wykorzystanie w produkcji betonu metod przemysłowych i tak jak w innych zamkniętych zakładach produkcji materiałów budowlanych na zastosowanie zinformatyzowanych systemów sterowania przemysłowego. Identyczny proces obserwuje się od dawna w zakładach prefabrykacji. Zlokalizowanie całego procesu produkcyjnego w jednej hali pozwala podobnie jak na węźle betoniarskim na pełne zmechanizowanie, a następnie zautomatyzowanie całego procesu. Jest oczywiste, że automatyzacja jest możliwa dzięki rozwojowi informatyki i implementacji jej osiągnięć w zakładzie prefabrykacji podobnie jak w zakładach produkcyjnych wielu branż przemysłowych. Co więcej, wzorem najbardziej zaawansowanych technicznie dziedzin przemysłowych obserwujemy kolejny etap rozwoju technologii w zakładach produkcyjnych polegający na robotyzacji. Zrobotyzowanie produkcji w takich dziedzinach jak przemysł elektroniczny lub samochodowy spowodowało radykalny spadek kosztów produkcji i wzrost jakości produktów. Jest rzeczą naturalną, że również zakłady prefabrykacji budowlanej przechodzić będą proces robotyzacji. Proces ten już się rozpoczął, a pierwsze zrobotyzowane węzły pojawiły się już i w polskich zakładach produkcji materiałów budowlanych [1, 2, 3]. Odrębny problem stanowi informatyzacja placu budowy. Wykonywanie robót na placu budowy różni się zdecydowanie od warunków zakładu przemysłowego m.in. tym, że uczestnicy procesu budowlanego (inwestor, projektant, inspektor nadzoru inwestorskiego, kierownik budowy) przebywają na ogół w różnych miejscach, a sposób podejmowania decyzji wymuszony przez specyfikę robót zwykle nie pozwala na odkładanie decyzji w czasie. Dotyczy to przede wszystkim wykonywania konstrukcji betonowych, które charakteryzują się tym, ze wykonuje się je z innego materiału (mieszanki betonowej) niż przewidziany w projekcie. Dopiero po wylaniu mieszanki do deskowania powinna ona przejść transformację (gęstnienie, wiązanie i twardnienie) i przekształcić się w przewidziany w projekcie beton odpowiednie klasy. Jednakże dojrzewanie betonu zależy w istotny sposób od warunków pielęgnacji. Ewentualne błędy w tym procesie prowadzą w najlepszym razie do spadku jakości, a w najgorszym mogą prowadzić do katastrofy budowlanej. Wszelkie jednak decyzje technologiczne wymagają bieżącej informacji o sytuacji na placu budowy. Pamiętać też trzeba, że plac budowy charakteryzuje się nieprzewidywalnością. Nie chodzi tu tylko o to, że nie da się uniknąć zmian pogody. Nie da się przewidzieć wszystkich zmian w harmonogramie wynikających z opóźnienia w dostawach lub zmian w terminie zakończenia wcześniejszych operacji. Wszystko to sprawia, że zarządzanie placem budowy przypomina dowodzenie w czasie kampanii wojennej. Dlatego podstawą systemu jakości stosowanego na placu budowy musi być system informatyczny zapewniający wszystkim uczestnikom procesu budowlanego wspomniane informacje w czasie rzeczywistym. 11

13 Piotr Witakowski Wynika stąd, że system zarządzania jakością w budownictwie betonowym (a tym samym w budownictwie w ogóle) wymaga przestrzegania 3 zasad: ZASADA 1. Pomiary należy wykonywać "in situ". Pomiary i obserwacje należy wykonywać na placu budowy lub w miejscu użytkowania. Pamiętać trzeba, że warunki pomiaru współdecydują o wyniku. Badanie laboratoryjne zwykle przyniesie inne wyniki niż to samo badanie wykonane w warunkach budowy. ZASADA 2. Przetwarzanie należy wykonywać "w centrum". Przetwarzanie wyników pomiarów należy wykonywać w centrum obliczeniowopomiarowym. Dla pełnej analizy i oceny wyników niezbędne jest wykorzystanie wszystkich dostępnych informacji pochodzących: a) z różnych pomiarów, b) z różnych miejsc i c) z różnych czasów. Warunków takich nie da się spełnić bezpośrednio na placu budowy, toteż kompleksowa analiza wymaga transmisji wyników z placu budowy do centrali. ZASADA 3. Decydowanie należy umożliwiać "przy osobie". Osoba podejmująca decyzję (decydent) musi mieć udostępniony komplet informacji niezwłocznie i w tym miejscu, w którym aktualnie przebywa, gdyż zwłoka może mieć nieodwracalne skutki. Oznacza to konieczność transmisji wyników analizy do decydenta i konieczność transmisji jego decyzji na plac budowy. Konieczność spełnienia tych zasad oznacza, że zarządzanie jakością w budownictwie, a w szczególności w budownictwie betonowym, wymaga monitorowania potencjalnych zagrożeń dla obiektu System zdalnego monitoringu RMS i jego segmenty Monitoring często mylony jest z obserwacją. Trzeba więc podkreślić, że monitoring nie jest obserwacją, aczkolwiek w skład monitoringu wchodzi obserwacja. Monitoring (od łacińskiego słowa monitor - ostrzegający, przypominający) jest to działalność mająca na celu wykrywanie zagrożeń. Co za tym idzie niezbędne przy monitoringu jest wcześniejsze ustalenie rodzaju zagrożenia określenie warunku monitoringu - i dostosowanie systemu monitorowania do tego zagrożenia oraz ustalenie sposobu informowania o zagrożeniu. System monitoringu musi się więc składać zawsze z dwóch podsystemów: obserwacyjnego i ostrzegawczego. Podsystem obserwacyjny musi umożliwiać pozyskiwanie informacji stosownych do rodzaju potencjalnego zagrożenia. System ostrzegawczy musi być wyposażony w możliwość analizy obserwacji, porównywania jej ze stanami alarmowymi i przekazywania informacji o wystąpieniu stanów alarmowych pod z góry ustalone adresy. W zabezpieczeniu obiektów budowlanych przed stanami awaryjnymi znaczenie ma wyłącznie monitoring zdalny (ang. Remote Monitoring) wymagający zastosowania systemu zdalnego monitorowania (Remote Monitoring System). Przy takim monitoringu 12

14 CENTRUM BUDOWLANYCH USŁUG INTERNETOWYCH obserwator jest w miejscu na tyle odległym od miejsca obserwacji, że przekaz informacji z obiektu monitorowanego do obserwatora wymaga zastosowania odrębnej technologii transmisji. Do obserwatora może być przekazywana całość zaobserwowanej informacji lub też jedynie informacja wytworzona przez podsystem ostrzegawczy. Na system zdalnego monitoringu RSM składają się zawsze 4 segmenty: 1) segment obserwacji (czujnika) 2) segment transmisji 3) segment analizy (centrali) 4) segment dystrybucji Zagadnienia te zostaną szczegółowo omówione w rozdziale 2 Mimo znacznie większych trudności w budowie systemów monitoringu dla placu budowy niż w przypadku obiektów zamkniętych, ich rozwój jest warunkiem wdrażania systemów zarządzania jakością i TQM, toteż w pewnym sensie warunkuje ogólny postęp w budownictwie. Tym samym rozwój RSM dla budownictwa jest już zdeterminowany. Tak jak prace biurowe, tak również prace na placu budowy czeka informatyzacja, a w dalszej kolejności również stopniowa automatyzacja i robotyzacja podobna do tej, jaką obserwujemy w zamkniętych zakładach przemysłowych [4]. Procesy te są szczegółowo omówione w rozdziale drugim poświęconym budowie Centrum Usług Zarządzania Jakością w Budownictwie. Pozostałe rozdziały ukazują wybrane najnowsze narzędzia i technologie, które mogą być już wdrażane na placu budowy przyczyniając się do teleinformatyzacji i budowie systemów RSM dla placu budowy. Jak ukazano powyżej, podstawowym warunkiem jest zawsze pozyskanie informacji o aktualnej sytuacji na placu budowy i udostępnienie jej wszystkim systemom, urządzeniom i osobom, które wymagają tej informacji dla prawidłowego działania i decyzji. W warunkach budowy oznacza to konieczność przeniesienia tej informacji on line w różne miejsca niezależnie od czasu. Wymaga to przełamania ograniczeń dla informacji wynikających z czasu i przestrzeni. Po raz pierwszy w historii budownictwa stało się to nie tylko możliwe teoretycznie, lecz praktycznie. Ukazaniu tej możliwości służą kolejne Sympozja nt. kompleksowego zarządzania jakością w budownictwie Zakończenie Jak wspomniano na wstępie Sympozja na temat kompleksowego zarządzania jakością mają już siedmioletnią tradycję. Pierwsze z nich miało miejsce w dniu 5 listopada 2002 r. i poświęcone było technologiom GIS (Geographical Information Systems) i ich znaczeniu dla budownictwa. Kolejne sympozja poświęcone były wybranym zagadnieniom mającym znaczenie dla zarządzania jakością. Ich terminy i tematykę przedstawia Tablica 1, a ich szczegółowy program ukazuje załącznik zamieszczony na końcu pracy. Jak można zauważyć, z czasem problematyka Sympozjów zaczęła 13

15 Piotr Witakowski obejmować wszelkie sfery budownictwa, w których odbija się nowe podejście do jakości i dążenie do wdrożenia kompleksowego zarządzania jakością TQM, co wraz z informatyzacją jest zasadniczym wyznacznikiem nowoczesności we współczesnym budownictwie. Tablica 1. Sympozja nt. kompleksowego zarządzania jakością w budownictwie Nr sympozjum Tytuł Data Liczba referatów I Technologia MAPINFO jako podstawa systemu kompleksowego zarządzania jakością w budownictwie II Informatyczny system zarządzania środowiskiem obliczeniowo-pomiarowym jako podstawa systemu kompleksowego zarządzania jakością w budownictwie III Informatyzacja procesów pomiarowych jako warunek kompleksowego zarządzania jakością w budownictwie IV Zdalne pomiary, obserwacje i decyzje jako warunek kompleksowego zarządzania jakością w budownictwie V Zdalne monitorowanie obiektów budowlanych Metody optyczne i nie optyczne VI Zdalne pomiary przemieszczeń, odkształceń i naprężeń w obiektach budowlanych VII Bezdotykowe metody obserwacji i pomiarów obiektów budowlanych VIII Teleinformatyzacja i automatyzacja prac na placu budowy IX Bezprzewodowy monitoring obiektów budowlanych Oddając do rąk Czytelników kolejną pracę poświęconą wykorzystaniu najnowszych zdobyczy informatyki dla podniesienia jakości w budownictwie mamy świadomość, że zagadnienia te mają duże znaczenie dla całej filozofii budowania i oceny wytworów budownictwa. Dzięki wykorzystaniu tzw. high-tech po raz pierwszy otwiera się bowiem możliwość stworzenia w budownictwie kompleksowego systemu zarządzania jakością. 14

16 CENTRUM BUDOWLANYCH USŁUG INTERNETOWYCH Do niedawna zagadnienia jakości w budownictwie budziły zwykle złe skojarzenia. Z jednej strony uważano budownictwo za prymitywną dziedzinę techniki, z drugiej zaś za dziedzinę, w której niska jakość jest immanentnie z nią związana. Obecnie rysuje się możliwość całkowitego odwrócenia tych wyobrażeń. Zastosowanie teleinformatyki może przekształcić budownictwo w dziedzinę produkcji, w której jakość odgrywa znaczenie podstawowe. Jednocześnie pozwoli na optymalizację procesów technologicznych, co może stać się źródłem wielkich oszczędności finansowych. Cel ten wart jest wysiłków całego środowiska naukowo-badawczego stanowiącego zaplecze budownictwa. Temu też służą kolejne Sympozja na temat kompleksowego zarządzania jakością. Niniejsza praca stanowi podsumowanie obrad IX Sympozjum zatytułowanego "Bezprzewodowy monitoring obiektów budowlanych". Po raz drugi praca ta ma formę dostosowaną do nowoczesnych środków przekazu. Wzorem publikacji materiałów z VII Sympozjum zasadniczą formą jest publikacja internetowa. Jednakże na życzenie Czytelnika Wydawnictwo może wykonać i sprzedać zarówno kopię elektroniczną pracy jak też wydrukować ją w formie papierowej. Warto zaznaczyć, że materiały z II i III Sympozjum zostały opublikowane w serii Poradniki przez wydawnictwo ITB [5, 6], materiały z VII Sympozjum zostały publikowane na stronie internetowej Wydawnictwa ITB [7], a materiały z VIII Sympozjum ukazały się w postaci drukowanej nakładem PIAP [8]. Dzięki swemu interdyscyplinarnemu charakterowi praca niniejsza ma w zamierzeniach autorów odgrywać rolę poradnika dla tych wszystkich, którzy będąc specjalistami w wybranych dziedzinach potrzebują uzupełniających informacji z innych dziedzin dla uzyskania wiedzy o całości problematyki związanej z budową systemu kompleksowego zarządzania jakością w budownictwie. W budowie takiego systemu powinny uczestniczyć zarówno osoby i instytucje specjalizujące się w budownictwie, jak też osoby i instytucje specjalizujące się w teleinformatyce. W każdej z tych dziedzin potrzebna jest współpraca praktyków jak też osób pracujących w ośrodkach naukowo-badawczych. Autorzy pragnęliby, aby Czytelnicy potraktowali niniejszą publikację również jako zaproszenie do takiej współpracy. 15

17 2. CENTRUM BUDOWLANYCH USŁUG INTERNETOWYCH. OBECNE MOŻLIWOŚCI I ROZWÓJ Piotr Witakowski Geneza Centrum Usług Internetowych Teleinformatyka i systemy jakości W potocznym rozumieniu przez nowoczesność w budownictwie rozumie się zastosowanie nowych materiałów, jakich dostarcza nieustanny postęp w dziedzinie inżynierii materiałowej, oraz zastosowanie nowych technologii, jakie powstają dzięki rozwojowi techniki maszynowej i informatyzacji. Ich znamieniem jest uprzemysłowienie placu budowy, zastępowanie pracy żywej pracą maszyn, wzrost szybkości wznoszenia obiektów budowlanych i wzrost parametrów tych obiektów. Obserwujemy powstawanie mostów o coraz większej rozpiętości i budynków o coraz większej wysokości. Ocena nowoczesności budownictwa według takich kryteriów byłaby jednak powierzchowna. Najważniejszym znamieniem nowoczesnego budownictwa jest jakość, przez która należy rozumieć stopień doskonałości w spełnianiu wymagań podstawowych określonych w dyrektywie EWG [9] i prawie budowlanych [10] oraz wymagań projektowych. Zasadniczą różnicą w stosunku do dawniejszego sposobu budowania jest nacisk na zapobieganie powstaniu lub eksploatacji obiektu wadliwego. Jeśli w przeszłości nawet zaostrzano kontrole jakościowe, to dotyczyły one istniejącego obiektu w trakcie jego budowy lub eksploatacji. Obecnie stosowane systemy jakości mają na celu nie dopuszczenie do tego, aby wadliwy obiekt w ogóle powstał i dotyczą elementów poprzedzających jego budowę lub wytworzenie elementu składowego w trakcie budowy [11]. Przekłada się to również na trwałość obiektu budowlanego i okres użytkowania nie wymagający interwencji technicznych. Stało się to możliwe dzięki pojawieniu się nowych możliwości kontroli jakości, jakie wnosi przede wszystkim postęp w dziedzinie informatyki, a ściślej biorąc teleinformatyki. Mówimy, że w dziedzinie budownictwa działają dwie "lokomotywy postępu" - teleinformatyka i systemy jakości. Dotychczasowa informatyzacja w dziedzinie budownictwa dotyczyła przede wszystkim prac biurowych. Były to prace występujące przede wszystkim w etapie 1 dr hab. inż., prof. AGH, Instytut Techniki Budowlanej, Akademia Górniczo-Hutnicza 16

18 CENTRUM BUDOWLANYCH USŁUG INTERNETOWYCH projektowania związane w wykonaniem niezbędnych obliczeń i dokumentacji. Dla wykonania takich prac wystarczała mówiąc umownie "informatyzacja pomieszczeń biurowych". Z punktu widzenia jakości najważniejszy w budownictwie jest jednak etap realizacji - niezbędne jest zinformatyzowanie placu budowy. Nowoczesność budownictwa oznacza przede wszystkim nowe podejście do zagadnień jakości. W tym kontekście istotną okolicznością jest rozwój systemów jakości. Rozwój tych systemów pozwala na osiąganie coraz wyższej jakości właściwie w każdej dziedzinie wytwórczości. Znaczenie tych systemów w budownictwie różni się jednak od ich znaczenia dla innych dziedzin gospodarki ze względu na konstrukcję prawa budowlanego. Zgodnie z prawem odpowiedzialność za to, czy obiekty budowlane spełniają wymagania podstawowe spada na państwo [9]. Wdrażanie systemów jakości w budownictwie znajduje oparcie w aparacie państwowym i stanowi jeden z najważniejszych czynników postępu w budownictwie. Przykładem intensywnych zmian w tym kierunku jest coraz powszechniejsze przyjmowanie i stosowanie standardów wyznaczanych przez normy ISO. Przez system jakości rozumie się ogół powiązanych ze sobą środków, których zastosowanie ma doprowadzić do sytuacji, iż przekazany do użytku produkt lub wyrób będzie spełniał wcześniej określone wymagania dobrej jakości. Wszystkie znane systemy jakości można podzielić na 4 poziomy 5) Systemy kontroli jakości. Systemy z tego poziomu znane są od dawna. Ich działanie polega na funkcjonowaniu kontroli jakości gotowego wyboru i porównanie go z kryteriami oceny jakości. Jeśli wyrób nie spełnia założonych kryteriów jest eliminowany z dalszego obrotu, skutkiem czego do użytkowania przekazywane są wyłącznie wyroby o dobrej jakości. Znamieniem systemów tego poziomu są istniejące do niedawna działy kontroli jakości i stanowiska brakarza we wszystkich większych zakładach produkcyjnych. 6) Systemy zapewnienia jakości. Systemy te działają w oparciu o normy ISO (International Standard Organisation) z 1994 roku. Cechą charakterystyczną tych systemów jest działanie w oparciu o procedury zapewnienia jakości. Procedury te określają precyzyjnie wszystkie czynności składające się na proces wytwarzania i warunki, w jakich te czynności powinny być wykonane, aby uzyskać wyrób dobrej jakości. W odróżnieniu od systemów kontroli jakości istotą tych systemów jest nie dopuszczenie do powstania produktu nie spełniającego kryterium jakości. 7) Systemy zarządzania jakością. Systemy te działają w oparciu o normy ISO z 2000 roku. Cechą charakterystyczną tych systemów jest działanie w oparciu o wyróżnienie w całym procesie wytwarzania procesów składowych mających wpływ na jakość wyrobu końcowego. W odróżnieniu od systemów zapewnienia jakości, istotą tych systemów nie jest wierne przestrzeganie ustalonych procedur, lecz nieustanna analiza procesów i stałe ich doskonalenie celem poprawy jakości. Systemy takie 17

19 Piotr Witakowski umożliwiają stałe udoskonalanie procesów przez implementację najnowszych osiągnięć techniczno-organizacyjnych. 8) Systemy kompleksowego zarządzania jakością. W literaturze anglosaskiej określane są one mianem Total Quality Management - w skrócie TQM. Są to systemy zarządzania jakością, lecz obejmujące wszystkie procesy funkcjonujące u wytwórcy i umożliwiające kompleksową optymalizację procesu wytwarzania. Optymalizacja nie obejmuje tu funkcjonowania każdego z procesów oddzielnie, lecz wspólnie traktuje je wszystkie jako całość. W dziedzinie budownictwa można obecnie spotkać wszystkie 4 systemy jakości. Wyraźnie widoczny jest jednak dynamiczny proces przechodzenia od niższych do wyższych poziomów systemów jakości. Wśród dużych przedsiębiorstw działających w obrębie budownictwa normą jest obecnie posiadanie certyfikatu ISO Ze względu na znaczną konkurencję w Unii i brak barier w postaci granic, przedsiębiorstwa nie posiadające tego certyfikatu nie mogą sprostać konkurencji i w praktyce nie mogą utrzymać się na rynku. Nie ma natomiast do tej pory przedsiębiorstwa budowlanego, które miałoby wdrożony system TQM. Nie cały jednak cykl życia budowli podlega zarządzaniu jakością. Najczęściej dotyczy to jedynie etapu realizacji i rzadko etapu eksploatacji zwykle tylko w fazie napraw i remontów. Można więc stwierdzić, że systemy jakości wchodzą do budownictwa opieszale wolniej niż w wielu gałęziach przemysłu. Jest to poniekąd zrozumiałe ze względu na specyfikę budownictwa., które musi operować dużymi wymiarami i masami, na dużych odległościach, w różnych warunkach terenowych i klimatycznych. Podniesienie funkcjonujących w budownictwie systemów jakości na wyższy poziom i objęcie nimi pozostałych etapów cyklu życia budowli jest jednak tylko kwestią czasu. Tak jak w innych gałęziach przemysłu również w budownictwie rozwój systemów jakości zmierza do stworzenia systemu kompleksowego zarządzania jakością TQM. Pojawienie się i rozwój teleinformatyki rodzi możliwość zrewolucjonizowania systemów budowlanych. Po raz pierwszy w historii budownictwa pojawia się możliwość oceny jakości bez żadnych ograniczeń w czasie i przestrzeni. Mówiąc o nowoczesnym budownictwie mamy na myśli taki sposób budowania, którego intencją jest zapewnienie jakości, lecz środkami prowadzącymi do tego celu w praktyce jest informatyka. Zinformatyzowanie procesów budowlanych jest więc znamieniem nowoczesności budownictwa i można powiedzieć, że: Tyle jest w budownictwie nowoczesności ile w nim jest informatyki. Pamiętać ponadto trzeba, że dzięki teleinformatyce informacja może być przekazywana z ogromną prędkością na bardzo nawet duże odległości. Niejednokrotnie ma to decydujący wpływ na sprawność organizacji procesu budowlanego. 18

20 CENTRUM BUDOWLANYCH USŁUG INTERNETOWYCH Specyfika TQM w budownictwie Początek wieku XXI przyniósł nowe jakościowo zjawiska wpływające bezpośrednio na technologie budowlane i zmieniające stopniowo całą filozofię budowania, a jednocześnie stwarzające możliwość wprowadzenia w budownictwie kompleksowego zarządzania jakością - TQM. Zjawiska te polegają na implementacji w budownictwie najnowszych osiągnięć z dziedziny teleinformatyki i informatyzowaniu samego placu budowy. Oprócz ogólnego postępu w dziedzinie elektroniki, teleinformatyki i miernictwa istotnymi elementami w tym procesie były: rozwój Internetu, rozwój sieci bezprzewodowych WLAN, usunięcie sygnału zakłócającego w GPS, rozwój systemów informacji geograficznej GIS i rozwój systemów zdalnego monitoringu RMS. W wyniku tych przemian stało się możliwe pozyskiwanie właściwie każdej informacji o obiekcie budowlanym w sposób zdalny, tj. bez konieczności obecności na obiekcie. Po raz pierwszy w historii budownictwa pojawiła się możliwość obserwacji i pomiarów obiektów budowlanych bez żadnych ograniczeń wynikających z czasu i przestrzeni. Z punktu widzenia technik pomiarowych cały glob ziemski może być traktowany jak pomieszczenie laboratoryjne w dowolnym miejscu i dowolnym czasie możemy mieć komplet informacji o interesującym nas obiekcie, jeśli tylko zainstalowano na nim odpowiednie urządzenia obserwacyjno-pomiarowe. W szczególności możemy mieć w czasie rzeczywistym komplet informacji o procesie budowy i poddać go analizie niezbędnej z punktu widzenia TQM. Powszechne zastosowanie znalazła teleinformatyka w zarządzaniu procesem budowy i coraz częściej znajduje zastosowanie przy wspieraniu zarządzania jakością z uwzględnieniem informacji zbieranych na placu budowy - w pracy [12] można znaleźć informacje o zastosowaniu teleinformatyki w zarządzaniu jakością w budownictwie chińskim. Informatyzacja placu budowy obejmuje stopniowo wszystkie rodzaje prac. Najbardziej znamienne jest stopniowe automatyzowanie prac budowlanych, co nie byłoby możliwe bez zastosowania teleinformatyki. Podkreślenia wymaga fakt, że proces produkcji budowlanej przebiegający na placu budowy w istotny sposób różni się od procesu produkcyjnego przebiegającego w zamkniętym zakładzie przemysłowym. Różnice spowodowane są: odmienną strukturą zarządzania, zależnością od lokalnych warunków, zmiennymi warunkami wykonawstwa, nieprzewidywalnością wydarzeń decydujących o jakości, rozległością obszaru, na którym mogą toczyć się wydarzenia podlegające ocenie z punktu widzenia jakości, 19

Dr hab. inż. Jan Duda. Wykład dla studentów kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji

Dr hab. inż. Jan Duda. Wykład dla studentów kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Automatyzacja i Robotyzacja Procesów Produkcyjnych Dr hab. inż. Jan Duda Wykład dla studentów kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Podstawowe pojęcia Automatyka Nauka o metodach i układach sterowania

Bardziej szczegółowo

WARUNKI WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH M.20.02.01. Próbne obciążenie obiektu mostowego

WARUNKI WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH M.20.02.01. Próbne obciążenie obiektu mostowego WARUNKI WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH Próbne obciążenie obiektu mostowego 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Warunków wykonania i odbioru robót budowlanych Przedmiotem niniejszych Warunków wykonania i odbioru

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ SZKÓŁ ELEKTRYCZNYCH NR

ZESPÓŁ SZKÓŁ ELEKTRYCZNYCH NR TECHNIK MECHATRONIK ZESPÓŁ SZKÓŁ ELEKTRYCZNYCH NR 2 os. SZKOLNE 26 31-977 KRAKÓW www.elektryk2.i365.pl Spis treści: 1. Charakterystyka zawodu 3 2. Dlaczego technik mechatronik? 5 3. Jakie warunki musisz

Bardziej szczegółowo

Bezdotykowe metody obserwacji i pomiarów obiektów budowlanych

Bezdotykowe metody obserwacji i pomiarów obiektów budowlanych Instrukcje, Wytyczne, Poradniki 443/2009 SYSTEM KOMPLEKSOWEGO ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W BUDOWNICTWIE Bezdotykowe metody obserwacji i pomiarów obiektów budowlanych Warszawa 2009 INSTYTUT TECHNIKI BUDOWLANEJ

Bardziej szczegółowo

VIBcare ZDALNE MONITOROWANIE STANU MASZYN. www.ec-systems.pl

VIBcare ZDALNE MONITOROWANIE STANU MASZYN. www.ec-systems.pl VIBcare ZDALNE MONITOROWANIE STANU MASZYN www.ecsystems.pl ZDALNY NADZÓR DIAGNOSTYCZNY EC SYSTEMS WIEDZA I DOŚWIADCZENIE, KTÓRYM MOŻESZ ZAUFAĆ N owe technologie służące monitorowaniu i diagnostyce urządzeń

Bardziej szczegółowo

Metodyka projektowania komputerowych systemów sterowania

Metodyka projektowania komputerowych systemów sterowania Metodyka projektowania komputerowych systemów sterowania Andrzej URBANIAK Metodyka projektowania KSS (1) 1 Projektowanie KSS Analiza wymagań Opracowanie sprzętu Projektowanie systemu Opracowanie oprogramowania

Bardziej szczegółowo

Audyt funkcjonalnego systemu monitorowania energii w Homanit Polska w Karlinie

Audyt funkcjonalnego systemu monitorowania energii w Homanit Polska w Karlinie Audyt funkcjonalnego systemu monitorowania energii w Homanit Polska w Karlinie System zarządzania energią to uniwersalne narzędzie dające możliwość generowania oszczędności energii, podnoszenia jej efektywności

Bardziej szczegółowo

System CMMS Profesal Maintenance wspiera prace UR w firmie MC Bauchemie

System CMMS Profesal Maintenance wspiera prace UR w firmie MC Bauchemie System CMMS Profesal Maintenance wspiera prace UR w firmie MC Bauchemie Firma MC Bauchemie Firma MC Bauchemie w Środzie Wielkopolskiej to wyspecjalizowany zakład produkcyjny dodatków do betonu, produktów

Bardziej szczegółowo

ZDALNE MONITOROWANIE OBIEKTÓW BUDOWLANYCH PODCZAS BUDOWY I EKSPLOATACJI REMOTE MONITORING OF BUILDING OBJECTS DURING THEIR EXECUTING AND EXPLOITATION

ZDALNE MONITOROWANIE OBIEKTÓW BUDOWLANYCH PODCZAS BUDOWY I EKSPLOATACJI REMOTE MONITORING OF BUILDING OBJECTS DURING THEIR EXECUTING AND EXPLOITATION PIOTR WITAKOWSKI ZDALNE MONITOROWANIE OBIEKTÓW BUDOWLANYCH PODCZAS BUDOWY I EKSPLOATACJI REMOTE MONITORING OF BUILDING OBJECTS DURING THEIR EXECUTING AND EXPLOITATION Streszczenie Abstract W artykule przedstawiono

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08

Spis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08 Spis treści Wstęp.............................................................. 7 Część I Podstawy analizy i modelowania systemów 1. Charakterystyka systemów informacyjnych....................... 13 1.1.

Bardziej szczegółowo

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA WYDZIAŁ INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA Kierunek studiów: INFORMATYKA Stopień studiów: STUDIA II STOPNIA Obszar Wiedzy/Kształcenia: OBSZAR NAUK TECHNICZNYCH Obszar nauki: DZIEDZINA NAUK TECHNICZNYCH Dyscyplina

Bardziej szczegółowo

Darmowy fragment www.bezkartek.pl

Darmowy fragment www.bezkartek.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci bez zgody wydawcy zabronione. Autor oraz wydawca dołożyli wszelkich starań aby zawarte

Bardziej szczegółowo

Mechatronika i inteligentne systemy produkcyjne. Modelowanie systemów mechatronicznych Platformy przetwarzania danych

Mechatronika i inteligentne systemy produkcyjne. Modelowanie systemów mechatronicznych Platformy przetwarzania danych Mechatronika i inteligentne systemy produkcyjne Modelowanie systemów mechatronicznych Platformy przetwarzania danych 1 Sterowanie procesem oparte na jego modelu u 1 (t) System rzeczywisty x(t) y(t) Tworzenie

Bardziej szczegółowo

Case Study. Rozwiązania dla branży metalowej

Case Study. Rozwiązania dla branży metalowej Case Study Rozwiązania dla branży metalowej Charakterystyka klienta Firma produkująca wyroby ze stali czarnej, aluminium, stali nierdzewnej oraz elementy konstrukcji i konstrukcje metalowe. W palecie rozwiązań

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla makrokierunku: INFORMATYKA STOSOWANA Z KOMPUTEROWĄ NAUKĄ O MATERIAŁACH Wydział: MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY

Efekty kształcenia dla makrokierunku: INFORMATYKA STOSOWANA Z KOMPUTEROWĄ NAUKĄ O MATERIAŁACH Wydział: MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY Efekty kształcenia dla makrokierunku: INFORMATYKA STOSOWANA Z KOMPUTEROWĄ NAUKĄ O MATERIAŁACH Wydział: MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY nazwa kierunku studiów: Makrokierunek: Informatyka stosowana z komputerową

Bardziej szczegółowo

Pracownia Informatyki Numeron Sp. z o.o Częstochowa ul. Wały Dwernickiego 117/121 tel. (34) fax. (34)

Pracownia Informatyki Numeron Sp. z o.o Częstochowa ul. Wały Dwernickiego 117/121 tel. (34) fax. (34) Pracownia Informatyki Numeron Sp. z o.o. 42-202 Częstochowa ul. Wały Dwernickiego 117/121 tel. (34) 361 00 86 fax. (34) 366 50 03 www.numeron.pl Pracownia Informatyki Numeron Sp. z o.o. Istniejemy w branży

Bardziej szczegółowo

Bosch popiera nowe normy serii EN 50131podnoszące jakość produktów oraz badania produktów w niezależnych jednostkach badawczych.

Bosch popiera nowe normy serii EN 50131podnoszące jakość produktów oraz badania produktów w niezależnych jednostkach badawczych. Bosch popiera nowe normy serii EN 50131podnoszące jakość produktów oraz badania produktów w niezależnych jednostkach badawczych. Potwierdzając swoje zaangażowanie w nowe normy o zasięgu europejskim EN

Bardziej szczegółowo

Mariusz Nowak Instytut Informatyki Politechnika Poznańska

Mariusz Nowak Instytut Informatyki Politechnika Poznańska Inteligentne budynki () Politechnika Poznańska Plan. BMS. Integracja systemów budynkowych 3. Poziomy integracji systemów budynkowych. Klasyfikacja IB 5. Kategorie instalacji w IB 6. Integracja instalacji

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów INFORMATYKA, Absolwent studiów I stopnia kierunku Informatyka WIEDZA

Efekty kształcenia dla kierunku studiów INFORMATYKA, Absolwent studiów I stopnia kierunku Informatyka WIEDZA Symbol Efekty kształcenia dla kierunku studiów INFORMATYKA, specjalność: 1) Sieciowe systemy informatyczne. 2) Bazy danych Absolwent studiów I stopnia kierunku Informatyka WIEDZA Ma wiedzę z matematyki

Bardziej szczegółowo

Podstawy diagnostyki środków transportu

Podstawy diagnostyki środków transportu Podstawy diagnostyki środków transportu Diagnostyka techniczna Termin "diagnostyka" pochodzi z języka greckiego, gdzie diagnosis rozróżnianie, osądzanie. Ukształtowana już w obrębie nauk eksploatacyjnych

Bardziej szczegółowo

System monitoringu jakości energii elektrycznej

System monitoringu jakości energii elektrycznej System monitoringu jakości energii elektrycznej Pomiary oraz analiza jakości energii elektrycznej System Certan jest narzędziem pozwalającym na ciągłą ocenę parametrów jakości napięć i prądów w wybranych

Bardziej szczegółowo

a) Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów

a) Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów 1. PROGRAM KSZTAŁCENIA 1) OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA a) Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów kształcenia dla obszaru nauk społecznych i technicznych Objaśnienie oznaczeń: I efekty

Bardziej szczegółowo

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIORY KIERUNKOWE

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIORY KIERUNKOWE MATRYCA EFEKTÓW PRZEDMIORY KIERUNKOWE EFEKTÓW I I I K_W01 Ma wiedzę z zakresu matematyki, fizyki, i chemii, która jest podstawą przedmiotów z zakresu teorii konstrukcji i technologii materiałów budowlanych

Bardziej szczegółowo

Komputerowe wspomaganie zarządzania projektami innowacyjnymi realizowanymi w oparciu o podejście. Rozdział pochodzi z książki:

Komputerowe wspomaganie zarządzania projektami innowacyjnymi realizowanymi w oparciu o podejście. Rozdział pochodzi z książki: Rozdział pochodzi z książki: Zarządzanie projektami badawczo-rozwojowymi. Tytuł rozdziału 6: Komputerowe wspomaganie zarządzania projektami innowacyjnymi realizowanymi w oparciu o podejście adaptacyjne

Bardziej szczegółowo

czynny udział w projektowaniu i implementacji procesów produkcyjnych

czynny udział w projektowaniu i implementacji procesów produkcyjnych Inżynier Procesu Zarobki: min. 3500 zł brutto (do negocjacji) czynny udział w projektowaniu i implementacji procesów produkcyjnych określenie cyklu produkcyjnego opis działań produkcyjnych dla nowych projektów,

Bardziej szczegółowo

Spis treści Supermarket Przepływ ciągły 163

Spis treści Supermarket Przepływ ciągły 163 WSTĘP 11 ROZDZIAŁ 1. Wprowadzenie do zarządzania procesami produkcyjnymi... 17 1.1. Procesowe ujecie przepływu produkcji 17 1.2. Procesy przygotowania produkcji 20 1.3. Podstawowe procesy produkcyjne 22

Bardziej szczegółowo

ISBN (wersja online)

ISBN (wersja online) Magdalena Jasiniak Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Instytut Finansów, Zakład Finansów Korporacji, 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. nr 39 RECENZENT Włodzimierz Karaszewski SKŁAD

Bardziej szczegółowo

Metrologia II Metrology II

Metrologia II Metrology II Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014

Bardziej szczegółowo

Metrologia: organizacja eksperymentu pomiarowego

Metrologia: organizacja eksperymentu pomiarowego Metrologia: organizacja eksperymentu pomiarowego (na podstawie: Żółtowski B. Podstawy diagnostyki maszyn, 1996) dr inż. Paweł Zalewski Akademia Morska w Szczecinie Teoria eksperymentu: Teoria eksperymentu

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie nowoczesnych technologii w zarządzaniu drogami wojewódzkimi na przykładzie systemu zarządzania opartego na technologii GPS-GPRS.

Wykorzystanie nowoczesnych technologii w zarządzaniu drogami wojewódzkimi na przykładzie systemu zarządzania opartego na technologii GPS-GPRS. Planowanie inwestycji drogowych w Małopolsce w latach 2007-2013 Wykorzystanie nowoczesnych technologii w zarządzaniu drogami wojewódzkimi na przykładzie systemu zarządzania opartego na technologii GPS-GPRS.

Bardziej szczegółowo

Katalog rozwiązań informatycznych dla firm produkcyjnych

Katalog rozwiązań informatycznych dla firm produkcyjnych Katalog rozwiązań informatycznych dla firm produkcyjnych www.streamsoft.pl Obserwować, poszukiwać, zmieniać produkcję w celu uzyskania największej efektywności. Jednym słowem być jak Taiichi Ohno, dyrektor

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA oprac. dr inż. Jarosław Filipiak Cel ćwiczenia 1. Zapoznanie się ze sposobem przeprowadzania statycznej

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ TRANSPORTU I INFORMATYKI MECHANIKA I BUDOWA MASZYN I STOPIEŃ PRAKTYCZNY

WYDZIAŁ TRANSPORTU I INFORMATYKI MECHANIKA I BUDOWA MASZYN I STOPIEŃ PRAKTYCZNY WYDZIAŁ TRANSPORTU I INFORMATYKI Nazwa kierunku Poziom Profil Symbole efektów na kierunku K_W01 K _W 02 K _W03 K _W04 K _W05 K _W06 MECHANIKA I BUDOWA MASZYN I STOPIEŃ PRAKTYCZNY Efekty - opis słowny Po

Bardziej szczegółowo

Model referencyjny doboru narzędzi Open Source dla zarządzania wymaganiami

Model referencyjny doboru narzędzi Open Source dla zarządzania wymaganiami Politechnika Gdańska Wydział Zarządzania i Ekonomii Katedra Zastosowań Informatyki w Zarządzaniu Zakład Zarządzania Technologiami Informatycznymi Model referencyjny Open Source dla dr hab. inż. Cezary

Bardziej szczegółowo

Urządzenia Elektroniki Morskiej Systemy Elektroniki Morskiej

Urządzenia Elektroniki Morskiej Systemy Elektroniki Morskiej Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej Katedra Systemów Elektroniki Morskiej Stacja Badań Hydroakustycznych Urządzenia Elektroniki Morskiej Systemy Elektroniki Morskiej

Bardziej szczegółowo

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA Kierunek: Budownictwo Studia I stopnia

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA Kierunek: Budownictwo Studia I stopnia Symbol BD1A_W01 BD1A_W02 BD1A_W03 BD1A_W04 BD1A_W05 BD1A_W06 BD1A_W07 BD1A_W08 ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA Kierunek: Budownictwo Studia I stopnia Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych

Bardziej szczegółowo

Technologia robót budowlanych ROK III SEM.5 Wykład 2

Technologia robót budowlanych ROK III SEM.5 Wykład 2 ROK III SEM.5 Wykład 2 Procesy budowlane klasyfikacje procesów budowlanych, elementy procesu budowlanego, formy zapisu, technologia i efektywność wznoszenia obiektów budowlanych Definicje procesu W literaturze

Bardziej szczegółowo

Xway. Inne podejście do lokalizacji GPS obiektów mobilnych i zarządzania flotą

Xway. Inne podejście do lokalizacji GPS obiektów mobilnych i zarządzania flotą Xway Inne podejście do lokalizacji GPS obiektów mobilnych i zarządzania flotą prosty zakup: zainstaluj i korzystaj - brak umów! 3 lata transmisji GPRS na terenie Polski! aktywna ochrona pojazdu najwyższej

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE TWORZYW SZTUCZNYCH OZNACZENIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH PRZY STATYCZNYM ROZCIĄGANIU

Bardziej szczegółowo

Zawód: technik budownictwa

Zawód: technik budownictwa Zawód: technik budownictwa symbol cyfrowy: 311[04] Etap pisemny egzaminu obejmuje: Część I-zakres wiadomości i umiejętności właściwych dla kwalifikacji w zawodzie Czytać ze zrozumieniem informacje przedstawione

Bardziej szczegółowo

Informacje o wybranych funkcjach systemu klasy ERP Realizacja procedur ISO 9001

Informacje o wybranych funkcjach systemu klasy ERP Realizacja procedur ISO 9001 iscala Informacje o wybranych funkcjach systemu klasy ERP Realizacja procedur ISO 9001 Opracował: Grzegorz Kawaler SCALA Certified Consultant Realizacja procedur ISO 9001 1. Wstęp. Wzrastająca konkurencja

Bardziej szczegółowo

PROJEKTOWANIE MECHATRONICZNE

PROJEKTOWANIE MECHATRONICZNE Przedmiot: PROJEKTOWANIE MECHATRONICZNE Prowadzący: Prof. dr hab. inż. Krzysztof J. Kaliński, prof. zw. PG Katedra Mechaniki i Mechatroniki 108 WM, kkalinsk@o2.pl Konsultacje: wtorek 14:00 15:00 czwartek

Bardziej szczegółowo

wsparcie przeciwpożarowe dla leśników i strażaków

wsparcie przeciwpożarowe dla leśników i strażaków wsparcie przeciwpożarowe dla leśników i strażaków Czym jest? Dla kogo? SmokeDetection to automatyczny system wykrywania dymu. Zadaniem narzędzia jest przeanalizowanie aktualnego obrazu z kamery w celu

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW BUDOWNICTWO STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW BUDOWNICTWO STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI UCZELNIA TECHNICZNO-HANDLOWA IM. H. CHODKOWSKIEJ WYDZIAŁ IŻYNIERYJNY Warszawa, rok 2014 EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW BUDOWNICTWO STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Objaśnienie

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY PROJEKT DYPLOMOWY INŻYNIERSKI

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY PROJEKT DYPLOMOWY INŻYNIERSKI Forma studiów: stacjonarne Kierunek studiów: ZiIP Specjalność/Profil: Zarządzanie Jakością i Informatyczne Systemy Produkcji Katedra: Technologii Maszyn i Automatyzacji Produkcji Badania termowizyjne nagrzewania

Bardziej szczegółowo

Wpływ robotyzacji na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Krzysztof Łapiński. Warszawa, 20 września 2016 r. Świat

Wpływ robotyzacji na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Krzysztof Łapiński. Warszawa, 20 września 2016 r. Świat Wpływ robotyzacji na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw Krzysztof Łapiński Warszawa, 2 września 216 r. Świat Globalna sprzedaż robotów przemysłowych w latach 21 215 (w tys. sztuk) 3 25 2 15 1 5 78

Bardziej szczegółowo

BIM w kontekście rewolucji przemysłowej 4.0

BIM w kontekście rewolucji przemysłowej 4.0 IX ŚLĄSKIE FORUM INWESTYCJI, BUDOWNICTWA, NIERUCHOMOŚCI Gliwice, 21-22 czerwca 2017 r. BIM w kontekście rewolucji przemysłowej 4.0 Marek SALAMAK Gliwice 2017 Marek Salamak, Gliwice 2017 2 Marek Salamak,

Bardziej szczegółowo

Czym jest OnDynamic? OnDynamic dostarcza wartościowych danych w czasie rzeczywistym, 24/7 dni w tygodniu w zakresie: czasu przejazdu,

Czym jest OnDynamic? OnDynamic dostarcza wartościowych danych w czasie rzeczywistym, 24/7 dni w tygodniu w zakresie: czasu przejazdu, Czym jest OnDynamic? OnDynamic (Multimodalny System Monitoringu Ruchu Drogowego) to inteligentna architektura czujników i specjalistycznego oprogramowania, które gwarantują przetwarzanie dużej ilości różnorodnych

Bardziej szczegółowo

Słowo mechatronika powstało z połączenia części słów angielskich MECHAnism i electronics. Za datę powstania słowa mechatronika można przyjąć rok

Słowo mechatronika powstało z połączenia części słów angielskich MECHAnism i electronics. Za datę powstania słowa mechatronika można przyjąć rok Słowo mechatronika powstało z połączenia części słów angielskich MECHAnism i electronics. Za datę powstania słowa mechatronika można przyjąć rok 1969, gdy w firmie Yasakawa Electronic z Japonii wszczęto

Bardziej szczegółowo

Stanowisko w sprawie pojęcia instalacji w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.).

Stanowisko w sprawie pojęcia instalacji w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.). WYJAŚNIENIA Czy potrzebuję pozwolenia zintegrowanego? Jak rozumieć instalację? 1. Pojęcie instalacji. 2. Pojęcie stacjonarnego urządzenia technicznego (zespołu urządzeń). 3. Pojęcie obiektu budowlanego

Bardziej szczegółowo

Modelowanie sieci ciepłowniczych jako istotny element analizy techniczno-ekonomicznej

Modelowanie sieci ciepłowniczych jako istotny element analizy techniczno-ekonomicznej 1 Modelowanie sieci ciepłowniczych jako istotny element analizy techniczno-ekonomicznej Daniel Roch Szymon Pająk ENERGOPOMIAR Sp. z o.o., Zakład Techniki Cieplnej Kompleksowa analiza systemu ciepłowniczego

Bardziej szczegółowo

Matryca efektów kształcenia dla programu studiów podyplomowych ZARZĄDZANIE I SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ

Matryca efektów kształcenia dla programu studiów podyplomowych ZARZĄDZANIE I SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Podstawy firmą Marketingowe aspekty jakością Podstawy prawa gospodarczego w SZJ Zarządzanie Jakością (TQM) Zarządzanie logistyczne w SZJ Wymagania norm ISO serii 9000 Dokumentacja w SZJ Metody i Techniki

Bardziej szczegółowo

NODA System Zarządzania Energią

NODA System Zarządzania Energią STREFA sp. z o.o. Przedstawiciel i dystrybutor systemu NODA w Polsce NODA System Zarządzania Energią Usługi optymalizacji wykorzystania energii cieplnej Piotr Selmaj prezes zarządu STREFA Sp. z o.o. POLEKO:

Bardziej szczegółowo

Kompleksowe podejście do rozwoju systemów ciepłowniczych

Kompleksowe podejście do rozwoju systemów ciepłowniczych 1 Kompleksowe podejście do rozwoju systemów ciepłowniczych Daniel Roch Szymon Pająk ENERGOPOMIAR Sp. z o.o., Zakład Techniki Cieplnej Plan prezentacji 1. Aspekty kompleksowego podejścia do rozwoju systemu

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR 46/2013. Senatu Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte z dnia 19 września 2013 roku

UCHWAŁA NR 46/2013. Senatu Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte z dnia 19 września 2013 roku UCHWAŁA NR 46/2013 Senatu Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte z dnia 19 września 2013 roku w sprawie: korekty efektów kształcenia dla kierunku informatyka Na podstawie ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

Skuteczność => Efekty => Sukces

Skuteczność => Efekty => Sukces O HBC Współczesne otoczenie biznesowe jest wyjątkowo nieprzewidywalne. Stała w nim jest tylko nieustająca zmiana. Ciągłe doskonalenie się poprzez reorganizację procesów to podstawy współczesnego zarządzania.

Bardziej szczegółowo

BIM Executive projektowanie, koordynacja i wdrażanie nowoczesnych projektów budowlanych

BIM Executive projektowanie, koordynacja i wdrażanie nowoczesnych projektów budowlanych BIM Executive projektowanie, koordynacja i wdrażanie nowoczesnych projektów budowlanych Dojrzały merytoryczne, innowacyjny program studiów podyplomowych Executive BIM projektowanie, koordynacja i wdrażanie

Bardziej szczegółowo

TRWAŁOŚĆ ŻYWNOŚCI JAKO DETERMINANTA W PROJEKTOWANIU OPAKOWAŃ. Dr inż. Agnieszka Cholewa-Wójcik

TRWAŁOŚĆ ŻYWNOŚCI JAKO DETERMINANTA W PROJEKTOWANIU OPAKOWAŃ. Dr inż. Agnieszka Cholewa-Wójcik TRWAŁOŚĆ ŻYWNOŚCI JAKO DETERMINANTA W PROJEKTOWANIU OPAKOWAŃ Dr inż. Agnieszka Cholewa-Wójcik Poznań, 26.09.2017 Wprowadzenie Dynamiczny rozwój rynku produktów żywnościowych wpływa na wzrost zainteresowania

Bardziej szczegółowo

System monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk

System monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Proces systematycznego zbierania, analizowania publikowania wiarygodnych informacji,

Bardziej szczegółowo

Kompatybilność elektromagnetyczna i bezpieczeństwo funkcjonalne w górnictwie wprowadzenie. mgr inż. Mirosław Krzystolik

Kompatybilność elektromagnetyczna i bezpieczeństwo funkcjonalne w górnictwie wprowadzenie. mgr inż. Mirosław Krzystolik Kompatybilność elektromagnetyczna i bezpieczeństwo funkcjonalne w górnictwie wprowadzenie mgr inż. Mirosław Krzystolik Zgodnie z obowiązującymi przepisami organem nadzoru rynku dla wyrobów stosowanych

Bardziej szczegółowo

Kierunkowe efekty kształcenia wraz z odniesieniem do efektów obszarowych. Budownictwo studia I stopnia

Kierunkowe efekty kształcenia wraz z odniesieniem do efektów obszarowych. Budownictwo studia I stopnia Załącznik 1 do uchwały nr /d/05/2012 Wydział Inżynierii Lądowej PK Kierunkowe efekty kształcenia wraz z odniesieniem do efektów Kierunek: Budownictwo studia I stopnia Lista efektów z odniesieniem do efektów

Bardziej szczegółowo

WIEDZA T1P_W06. K_W01 ma podstawową wiedzę o zarządzaniu jako nauce, jej miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk;

WIEDZA T1P_W06. K_W01 ma podstawową wiedzę o zarządzaniu jako nauce, jej miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk; SYMBOL Efekty kształcenia dla kierunku studiów: inżynieria zarządzania; Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia na kierunku inżynieria zarządzania, absolwent: Odniesienie do obszarowych efektów kształcenia

Bardziej szczegółowo

Metrologia II. Mechanika i Budowa Maszyn I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Metrologia II. Mechanika i Budowa Maszyn I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Metrologia II Nazwa modułu w języku angielskim Metrology II Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie metod eksploracji danych (data mining) do sterowania i diagnostyki procesów w przemyśle spożywczym

Zastosowanie metod eksploracji danych (data mining) do sterowania i diagnostyki procesów w przemyśle spożywczym POLITECHNIKA WARSZAWSKA Instytut Technik Wytwarzania Zastosowanie metod eksploracji danych (data mining) do sterowania i diagnostyki procesów w przemyśle spożywczym Marcin Perzyk Dlaczego eksploracja danych?

Bardziej szczegółowo

Standard wymagań egzaminacyjnych dla zawodu. Część I - zakres wiadomości i umiejętności właściwych dla kwalifikacji w zawodzie

Standard wymagań egzaminacyjnych dla zawodu. Część I - zakres wiadomości i umiejętności właściwych dla kwalifikacji w zawodzie Standard wymagań egzaminacyjnych dla zawodu Zawód: technik drogownictwa symbol cyfrowy: 311[45] Etap pisemny egzaminu obejmuje: Część I - zakres wiadomości i umiejętności właściwych dla kwalifikacji w

Bardziej szczegółowo

Laboratorium przez Internet w modelu studiów inżynierskich

Laboratorium przez Internet w modelu studiów inżynierskich Laboratorium przez Internet w modelu studiów inżynierskich Remigiusz Rak Marcin Godziemba-Maliszewski Andrzej Majkowski Adam Jóśko POLITECHNIKA WARSZAWSKA Ośrodek Kształcenia na Odległość Laboratorium

Bardziej szczegółowo

TELEDETEKCJA Z ELEMENTAMI FOTOGRAMETRII WYKŁAD 10

TELEDETEKCJA Z ELEMENTAMI FOTOGRAMETRII WYKŁAD 10 TELEDETEKCJA Z ELEMENTAMI FOTOGRAMETRII WYKŁAD 10 Fotogrametria to technika pomiarowa oparta na obrazach fotograficznych. Wykorzystywana jest ona do opracowywani map oraz do różnego rodzaju zadań pomiarowych.

Bardziej szczegółowo

Techniki i rozwiązania IT w optymalizacji procesów

Techniki i rozwiązania IT w optymalizacji procesów Techniki i rozwiązania IT w optymalizacji procesów dr inż. amber.zarz.agh.edu.pl/amaciol Cel przedmiotu Zapoznać się z problemami informacyjnodecyzyjnymi zarządzania organizacjami Nauczyć się wykorzystywać

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000

Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000 Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000 Normy ISO serii 9000 Zostały uznane za podstawę wyznaczania standardów zarządzania jakością Opublikowane po raz

Bardziej szczegółowo

6 Metody badania i modele rozwoju organizacji

6 Metody badania i modele rozwoju organizacji Spis treści Przedmowa 11 1. Kreowanie systemu zarządzania wiedzą w organizacji 13 1.1. Istota systemu zarządzania wiedzą 13 1.2. Cechy dobrego systemu zarządzania wiedzą 16 1.3. Czynniki determinujące

Bardziej szczegółowo

SKURCZ BETONU. str. 1

SKURCZ BETONU. str. 1 SKURCZ BETONU str. 1 C7 betonu jest zjawiskiem samoistnym spowodowanym odkształceniami niewynikającymi z obciążeń mechanicznych. Zachodzi w materiałach o strukturze porowatej, w wyniku utarty wody na skutek

Bardziej szczegółowo

ISO 9001 ISO 14001 OHSAS 18001

ISO 9001 ISO 14001 OHSAS 18001 ISO 9001 ISO 14001 OHSAS 18001 ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA W TRAKCJA PRKiI S.A. Warszawa, maj 2015 SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Od 1999 roku Trakcja PRKiI S.A. mając na uwadze satysfakcję Klienta i

Bardziej szczegółowo

Data utworzenia 2014-01-07. Numer aktu 1. Akt prawa miejscowego NIE

Data utworzenia 2014-01-07. Numer aktu 1. Akt prawa miejscowego NIE ZARZĄDZENIE Nr 1/2014 MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 7 stycznia 2014 roku w sprawie zmiany Zarządzenia Nr 40/2013 Marszałka Województwa Małopolskiego z dnia 30 kwietnia 2013 roku w sprawie

Bardziej szczegółowo

Księgowość w chmurze

Księgowość w chmurze Księgowość w chmurze Chwilowa moda czy przyszłość finansów? KRZYSZTOF MADEJCZYK EKSPERT OŚWIATOWY Co to jest chmura obliczeniowa? Co to jest chmura obliczeniowa? Co to jest chmura obliczeniowa? Co to jest

Bardziej szczegółowo

Analiza ryzyka nawierzchni szynowej Iwona Karasiewicz

Analiza ryzyka nawierzchni szynowej Iwona Karasiewicz Analiza ryzyka nawierzchni szynowej Iwona Karasiewicz VI Konferencja Nawierzchnie szynowe. Rynek-Inwestycje-Utrzymanie" WISŁA, 22-23 MARCA 2018 r. POZIOMY DOJRZAŁOŚCI ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Poziom 1 naiwny

Bardziej szczegółowo

WALIDACJA PROCESU GWARANCJĄ JAKOŚCI WYROBU

WALIDACJA PROCESU GWARANCJĄ JAKOŚCI WYROBU WALIDACJA PROCESU GWARANCJĄ JAKOŚCI WYROBU Walidacja procesu wytwarzania Walidacja udokumentowany dowód, że proces (metoda, system) prowadzony w ustalonym zakresie parametrów przebiega w sposób powtarzalny

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie Zapasami System informatyczny do monitorowania i planowania zapasów. Dawid Doliński

Zarządzanie Zapasami System informatyczny do monitorowania i planowania zapasów. Dawid Doliński Zarządzanie Zapasami System informatyczny do monitorowania i planowania zapasów Dawid Doliński Dlaczego MonZa? Korzyści z wdrożenia» zmniejszenie wartości zapasów o 40 %*» podniesienie poziomu obsługi

Bardziej szczegółowo

Zwykły magazyn. Centralny magazyn

Zwykły magazyn. Centralny magazyn Zwykły magazyn Centralny magazyn Celem mojej pracy jest zaprezentowanie i przedstawienie w formie pisemnej zasad prawidłowego funkcjonowania magazynów zarówno w przemyśle jak i handlu oraz zarządzanie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. 00 Red. Spis tresci. Wstep..indd 5 2009 12 02 10:52:08

Spis treści. 00 Red. Spis tresci. Wstep..indd 5 2009 12 02 10:52:08 Spis treści Wstęp 9 Rozdział 1. Wprowadzenie do zarządzania projektami 11 1.1. Istota projektu 11 1.2. Zarządzanie projektami 19 1.3. Cykl życia projektu 22 1.3.1. Cykl projektowo realizacyjny 22 1.3.2.

Bardziej szczegółowo

C C C C C C C. Automatyczne zarządzanie jakością w sieciach restauracji.

C C C C C C C. Automatyczne zarządzanie jakością w sieciach restauracji. C C C C C C C Automatyczne zarządzanie jakością w sieciach restauracji. Spełnienie wymagań, wzrost jakości, obniżenie kosztów dzięki kompletnemu, cyfrowemu rozwiązaniu pomiarowemu testo Saveris Restaurant.

Bardziej szczegółowo

Oferta dydaktyczna. INSTYTUTU METROLOGII, ELEKTRONIKI i INFORMATYKI

Oferta dydaktyczna. INSTYTUTU METROLOGII, ELEKTRONIKI i INFORMATYKI Oferta dydaktyczna INSTYTUTU METROLOGII, ELEKTRONIKI i INFORMATYKI Zielona Góra, 2015 Na Wydziale Informatyki, Elektrotechniki i Automatyki prowadzone są studia: stacjonarne (dzienne), niestacjonarne (zaoczne).

Bardziej szczegółowo

Zmiany koniunktury w Polsce. Budownictwo na tle innych sektorów.

Zmiany koniunktury w Polsce. Budownictwo na tle innych sektorów. Elżbieta Adamowicz Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Zmiany koniunktury w Polsce. Budownictwo na tle innych sektorów. W badaniach koniunktury przedmiotem analizy są zmiany

Bardziej szczegółowo

Opracowywanie harmonogramów na budowie.

Opracowywanie harmonogramów na budowie. Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Opracowywanie harmonogramów na budowie. Przebieg przedsięwzięć budowlanych zależy przede wszystkim od przyjętych rozwiązań technologiczno-organizacyjnych oraz sprawności

Bardziej szczegółowo

1. Podstawa prawna oraz kryteria przyjęte do oceny rozprawy doktorskiej

1. Podstawa prawna oraz kryteria przyjęte do oceny rozprawy doktorskiej Szczecin, 20.04. 2015 Prof. Dr hab. Waldemar Gos, prof. zw. US Uniwersytet Szczeciński Instytut Rachunkowości Ocena rozprawy doktorskiej mgr. Artura Jastrzębowskiego pt. Zakres i znaczenie współcześnie

Bardziej szczegółowo

Technologie Informacyjne Mediów - składowa tożsamości Nauk o Mediach. Włodzimierz Gogołek Instytut Dziennikarstwa UW www.gogolek.

Technologie Informacyjne Mediów - składowa tożsamości Nauk o Mediach. Włodzimierz Gogołek Instytut Dziennikarstwa UW www.gogolek. Technologie Informacyjne Mediów - składowa tożsamości Nauk o Mediach Włodzimierz Gogołek Instytut Dziennikarstwa UW www.gogolek.pl Zmiany liczby odbieranych umownych słów http://hmi.ucsd.edu/pdf/hmi_2009_consumerreport_dec9_2009.pdf

Bardziej szczegółowo

Paweł Madej, kierownik Centrum Badania Betonów Lafarge wyjaśnia, co powoduje "niekontrolowane" pękanie posadzek?

Paweł Madej, kierownik Centrum Badania Betonów Lafarge wyjaśnia, co powoduje niekontrolowane pękanie posadzek? Popękana betonowa posadzka w nowym domu - błędy wykonawcze Rysy pojawiające się na powierzchni betonu są powszechnie znanym, trudnym do uniknięcia zjawiskiem. Oprócz ich negatywnego wpływu na estetykę

Bardziej szczegółowo

Usługi analityczne budowa kostki analitycznej Część pierwsza.

Usługi analityczne budowa kostki analitycznej Część pierwsza. Usługi analityczne budowa kostki analitycznej Część pierwsza. Wprowadzenie W wielu dziedzinach działalności człowieka analiza zebranych danych jest jednym z najważniejszych mechanizmów podejmowania decyzji.

Bardziej szczegółowo

Napędza nas automatyzacja

Napędza nas automatyzacja Napędza nas automatyzacja 02 Springer Napędza nas automatyzacja Springer GmbH innowacyjna firma dbająca o Twój sukces w automatyce Springer Napędza nas automatyzacja Rozwój rynku automatyki w opinii Springer

Bardziej szczegółowo

Oferta produktów i usług w zakresie monitorowania pojazdów firmy Monitoring Wielkopolski. Oferta handlowa. www.monitoringwielkopolski.

Oferta produktów i usług w zakresie monitorowania pojazdów firmy Monitoring Wielkopolski. Oferta handlowa. www.monitoringwielkopolski. Firma Monitoring Wielkopolski działa na rynku od 1998 roku w zakresie ochrony osób i mienia poprzez monitorowanie sygnałów alarmowych i wysyłanie grup interwencyjnych na miejsce zdarzenia. Firma Monitoring

Bardziej szczegółowo

Oferta produktów i usług w zakresie monitorowania pojazdów firmy Monitoring Wielkopolski. Oferta handlowa. www.monitoringwielkopolski.

Oferta produktów i usług w zakresie monitorowania pojazdów firmy Monitoring Wielkopolski. Oferta handlowa. www.monitoringwielkopolski. Firma Monitoring Wielkopolski działa na rynku od 1998 roku w zakresie ochrony osób i mienia poprzez monitorowanie sygnałów alarmowych i wysyłanie grup interwencyjnych na miejsce zdarzenia. Firma Monitoring

Bardziej szczegółowo

OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH W ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ

OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH W ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH W ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ PODSTAWOWE INFORMACJE O RODO ABC III SEKTORA Stowarzyszenie Klon/Jawor Przedruki lub przenoszenie całości lub części tej publikacji na inne nośniki możliwe

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki

Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki Efekty dla programu : Kierunek: Zarządzanie i inżynieria produkcji Specjalności: Inżynieria produkcji surowcowej, Infrastruktura

Bardziej szczegółowo

Metrologia II Metrology II. Transport I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Metrologia II Metrology II. Transport I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Metrologia II Metrology II A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek

Bardziej szczegółowo

Modelarstwo Rodzaje modelarstwa: Redukcyjne

Modelarstwo Rodzaje modelarstwa: Redukcyjne Modelarstwo Modelarstwo to tworzenie z różnych materiałów (karton, drewno, tworzywo sztuczne, metal) modeli obiektów istniejących w rzeczywistości. Mogą to być modele statków, samolotów, pojazdów. Modele

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia kierunkowe Kierunek mechanika i budowa maszyn, studia pierwszego stopnia

Zagadnienia kierunkowe Kierunek mechanika i budowa maszyn, studia pierwszego stopnia Zagadnienia kierunkowe Kierunek mechanika i budowa maszyn, studia pierwszego stopnia 1. Wymiń warunki równowagi dowolnego płaskiego układu sił. 2. Co można wyznaczyć w statycznej próbie rozciągani. 3.

Bardziej szczegółowo

Oferta produktów i usług w zakresie monitorowania pojazdów firmy Monitoring Wielkopolski. Oferta handlowa. www.monitoringwielkopolski.

Oferta produktów i usług w zakresie monitorowania pojazdów firmy Monitoring Wielkopolski. Oferta handlowa. www.monitoringwielkopolski. Firma Monitoring Wielkopolski działa na rynku od 1998 roku w zakresie ochrony osób i mienia poprzez monitorowanie sygnałów alarmowych i wysyłanie grup interwencyjnych na miejsce zdarzenia. Firma Monitoring

Bardziej szczegółowo

Etapy życia oprogramowania

Etapy życia oprogramowania Modele cyklu życia projektu informatycznego Organizacja i Zarządzanie Projektem Informatycznym Jarosław Francik marzec 23 w prezentacji wykorzystano również materiały przygotowane przez Michała Kolano

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA OPOLSKA WYDZIAŁ BUDOWNICTWA Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych Laboratorium Materiałów Budowlanych. Raport LMB 326/2012

POLITECHNIKA OPOLSKA WYDZIAŁ BUDOWNICTWA Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych Laboratorium Materiałów Budowlanych. Raport LMB 326/2012 POLITECHNIKA OPOLSKA WYDZIAŁ BUDOWNICTWA Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych Laboratorium Materiałów Budowlanych Raport 326/2012 WDROŻENIE WYNIKÓW BADAŃ WYTRZYMAŁOŚCI BETONU NA ŚCISKANIE ORAZ GŁĘBOKOŚCI

Bardziej szczegółowo

Problemy i wyzwania analizy obszaru ICT

Problemy i wyzwania analizy obszaru ICT Problemy i wyzwania analizy obszaru ICT Rafał Żelazny Główny Konsultant Zespołu ds. Wdrażania i Monitoringu Strategii Społeczeństwa Informacyjnego Województwa Śląskiego do roku 2015 22.11.2013, TECHNOPARK

Bardziej szczegółowo

Katalog handlowy e-production

Katalog handlowy e-production 1 / 12 Potęga e-innowacji Katalog handlowy e-production 2 / 12 e-production to zaawansowany system informatyczny przeznaczony do opomiarowania pracy maszyn produkcyjnych w czasie rzeczywistym. Istotą systemu

Bardziej szczegółowo