Pilnie zważaj na proroctwa Daniela

Transkrypt

1 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ STRONA 1 Księga Daniela a ty 4 2 Sąd nad Księgą Daniela 12 3 Wystawieni na próby, lecz wierni Jehowie! 30 4 Powstanie i upadek ogromnego posągu 46 5 Ich wiara wytrzymała próbę ogniową 68 6 Odsłonięcie tajemnicy wielkiego drzewa 82 7 Cztery słowa, które zmieniły świat 98 8 Wyratowany z paszcz lwów Kto będzie panował nad światem Któż zdoła się przeciwstawić Księciu książąt? Wyjawienie czasu przyjścia Mesjasza Pokrzepiony przez posłańca Bożego Konflikt dwóch królów Dwaj królowie zmieniają tożsamość Rywalizujący królowie wkraczają w XX wiek Rywalizujący królowie zbliżają się do swego kresu Rozpoznanie prawdziwych czcicieli w czasie końca Jehowa przyrzeka Danielowi cudowną nagrodę 306

2 ROZDZIAŁ PIERWSZY KSIĘGA DANIELA A TY POTĘŻNY król grozi, że zgładzi swych mędrców, gdyż nie potrafią opowiedzieć i wyjaśnić jego zagadkowego snu. Trzej młodzieńcy odmawiają oddania czci olbrzymiemu posągowi i zostają za to wrzuceni do straszliwie rozpalonego pieca, nie ponoszą jednak żadnej szkody. W trakcie wystawnej uczty setki biesiadników widzi rękę piszącą na ścianie pałacu tajemnicze słowa. Nikczemni intryganci sprawiają, że sędziwy mężczyzna zostaje wrzucony do lwiej jamy, ale on wychodzi z niej bez uszczerbku. Prorok Boży otrzymuje wizję czterech bestii, zwiastującą wydarzenia, które mają się rozegrać w następnych tysiącleciach. 2 Oto zaledwie kilka relacji z biblijnej Księgi Daniela. Czy zasługują na poważne rozpatrzenie? Jakie odniesienie do naszych czasów może mieć ta księga napisana przed wiekami? Dlaczego mielibyśmy się interesować wypadkami sprzed 2600 lat? STAROŻYTNA KSIĘGA MAJĄCA WARTOŚĆ" W DOBIE OBECNEJ 3 Znaczna część Księgi Daniela koncentruje się na sprawie władzy nad światem sprawie budzącej dziś ogromne zainteresowanie. Chyba każdy przyzna, że żyjemy w trudnych czasach. Codziennie jesteśmy bombardowani wiadomościami stanowiącymi ponure przypomnienie, iż pomimo zdumiewających osiągnięć nauki i techniki ludzkość grzęźnie w bagnie skomplikowanych problemów. l, 2. (a) Jakie niezwykłe sytuacje przedstawia biblijna Księga Daniela? (b) Jakie pytania co do tej księgi nasuwają się w naszyth czasach' 3, 4. Dlaczego wielu słusznie martwi się o przyszłość ludzkości?

3 6 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! 4 Pomyśl tylko: Człowiek chodził po Księżycu, a w wielu miejscach nie może bez obawy spacerować ulicami po własnej planecie. Potrafi wyposażyć dom w najróżniejsze nowoczesne sprzęty, lecz nie umie powstrzymać coraz powszechniejszego rozpadu rodzin. A chociaż zdołał zapoczątkować epokę informacji, nie może nauczyć ludzi, by żyli ze sobą w pokoju. Profesor historii Hugh Thomas napisał kiedyś: Mimo krzewienia wiedzy i oświaty człowiek niewiele się nauczył, jeśli chodzi o panowanie nad sobą, a jeszcze mniej, jeśli chodzi o sztukę współżycia z drugimi". 5 Usiłując zapewnić społeczeństwu pewną miarę porządku, ludzie tworzyli różne systemy władzy. Do każdego z nich jednak słusznie można odnieść spostrzeżenie poczynione przez króla Salomona: Człowiek panuje nad człowiekiem ku jego szkodzie" (Kaznodziei 4:1; 8:9). To prawda, że niektórym władcom przyświecały szlachetne idee. Ale żaden król, prezydent ani dyktator nie jest w stanie położyć kresu chorobom i śmierci. Żaden człowiek nie potrafi przeobrazić ziemi w raj, jak to pierwotnie zamierzył Bóg. 6 Tymczasem Stwórca chce i potrafi tego dokonać. Do urzeczywistnienia swoich zamierzeń nie potrzebuje zgody człowieczych rządów, gdyż dla Niego narody są jak kropla z wiadra i są uważane za warstewkę pyłu na szalach" {Izajasza 40:15). Jehowa jest przecież Władcą całego i wszechświata. Nic więc dziwnego, że swą władzą niezmiernie przewyższa wszelkie rządy ludzkie. Ma je zastąpić Królestwo Boże, dzięki czemu ludzkość będzie zaznawać wiecznotrwałych błogosławieństw. Prawda ta chyba $ 5. Jakie, ogólnie rzecz biorąc, są rezultaty sprawowania władzy przez człowieka? 6. Dlaczego Jehowa do przeprowadzenia swej woli nie potrzebuje wsparcia człowieczych rządów?

4 Księga Daniela a ty 7 nigdzie nie jest wyłożona jaśniej niż w biblijnej Księdze Daniela. DANIEL-WIELCE UMIŁOWANY PRZEZ BOGA 7 Jehowa Bóg bardzo miłował Daniela, który przez długie lata służył Mu w roli proroka. Anioł Boży wręcz powiedział o nim, że jest nader miły" (Daniela 9:23). Hebrajskie słowo oddane tu wyrażeniem nader miły" może też znaczyć wielce umiłowany", wysoce poważany", a nawet ulubieniec". Daniel był w oczach Bożych kimś szczególnie cennym. 8 Przypomnijmy pokrótce niezwykłe koleje życia tego umiłowanego proroka. W roku 618 p.n.e. babiloński król Nebukadneccar (Nabuchodonozor) obiegł Jerozolimę (Daniela 1:1). Wkrótce potem uprowadził na wygnanie do Babilonu grupę wykształconych młodzieńców żydowskich. Znalazł się wśród nich Daniel. Mógł wtedy mieć kilkanaście lat. 9 Daniela oraz jego towarzyszy: Chananiasza, Miszaela i Azariasza, a także innych wybranych Hebrajczyków postanowiono przez trzy lata uczyć pisma i języka Chaldejczyków" (Daniela 1:3, 4). Zdaniem niektórych biblistów najprawdopodobniej chodziło o coś więcej niż tylko o naukę języka. Na przykład profesor C. F. Keil twierdzi: Daniel i jego współtowarzysze mieli się kształcić w mądrości kapłanów i uczonych chaldejskich, którą.wykładano w szkołach Babilonu". A zatem Daniel i jego towarzy- sze byli specjalnie szkoleni do służby państwowej. 10 Jakże radykalną zmianę sytuacji oznaczało to dla Daniela i jego przyjaciół! W Judzie żyli wśród czcicieli 7. Kim byt Daniel i jak go oceniał Jehowa? 8. Jak Daniel znalazł się w Babilonie? 9. Jakiemu szkoleniu poddano Daniela i jego trzech towarzyszy? W obliczu jakich prób stanął Daniel ze swymi towarzyszami i jak Jehowa im dopomógł?

5 8 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! Jehowy. Teraz otaczali ich ludzie oddający cześć mitycznym bogom i boginiom. Ale Daniel, Chananiasz, Miszael i Azariasz, chociaż młodzi, nie pozwolili, by ogarnął ich strach. Mimo Iż okoliczności wystawiały ich wian; na próbę, byli zdecydowani obstawać przy prawdziwym wielbieniu. 11 Nie było to łatwe. Król Nebukadneccar gorliwie czcił Marduka, główne bóstwo Babilonu. Żądania króla były czasem nie do przyjęcia dla czciciela Jehowy (zobacz na przykład Daniela 3:1-7). Ale Daniel i jego towarzysze korzystali z niezawodnej opieki Jehowy. W czasie trzyletniego szkolenia zostali obdarzeni przez Boga wiedzą oraz umiejętnością wnikania we wszelkie pismo i mądrość". Daniel otrzymał ponadto zdolność rozumienia wizji i snów. Kiedy później król sprawdził, co potrafią ci czterej młodzieńcy, stwierdził, że dziesięciokrotnie przewyższają wszystkich kapłanów zajmujących się magią, jak również zaklinaczy którzy byli w całym jego królestwie" (Daniela 1:17, 20). 12 OZNAJMIANIE ORĘDZI BOŻYCH Podczas swego wieloletniego pobytu w Babilonie Daniel występował w charakterze Bożego rzecznika przed królami Nebukadneccarem i Belszaccarem (Baltazarem). Wykonywał więc niezwykle odpowiedzialne zadanie. Jehowa posłużył się Nebukadneccarem jako narzędziem i pozwolił mu zburzyć Jerozolimę. Z czasem również sam Babilon miał ulec zagładzie. Księga Daniela wysławia Jehowę jako Boga Najwyższego i jako Władcę w królestwie ludzkim" (Daniela 4:17). 13 Daniel pełnił służbę na dworze królewskim jakieś siedemdziesiąt lat, aż do upadku Babilonu. Doczekał cza- 12. Jakie szczególne zadanie otrzymał Daniel/ Co się działo z Danielem po upadku Babilonu?

6 Księga Daniela a ty 9 sów, gdy w roku 537 p.n.e. wielu Żydów wróciło do ojczyzny, chociaż z Biblii nie wynika, by on sam do nich dołączył. Był bardzo aktywny co najmniej do trzeciego roku panowania króla Cyrusa, założyciela imperium perskiego. Daniel musiał wtedy mieć już prawie 100 lat! 14 Po upadku Babilonu Daniel opisał najważniejsze wydarzenia z okresu swego życia. Sporządzony przez niego dokument stanowi obecnie bardzo ważną część Pisma Świętego i jest znany jako Księga Daniela. Ale dlaczego mielibyśmy darzyć uwagą tę starożytną relację? DWA WĄTKI, JEDNO ORĘDZIE 15 W tej niezwykłej księdze biblijnej splatają się dwa zupełnie różne wątki narracyjny i proroczy. Oba mogą zbudować naszą wiarę. Jak? Wątek narracyjny jeden z najbarwniejszych w całej Biblii ukazuje, że Jehowa Bóg zapewnia swe błogosławieństwo i ochronę tym, którzy dochowują wobec Niego niezłomnej lojalności. Daniel i jego trzej towarzysze pozostali niezachwiani mimo prób zagrażających ich życiu. Każdy, kto obecnie pragnie trwać w lojalności wobec Jehowy, dozna pokrzepienia, gdy uważnie przeanalizuje ich przykład. 16 Prorocze fragmenty Księgi Daniela również umacniają wiarę, gdyż wyjawiają, że Jehowa zna bieg historii cate setki a nawet tysiące lat naprzód. Na przykład Daniel podaje szczegółowe informacje dotyczące powstawania i upadku kolejnych mocarstw światowych od starożytnego Babilonu aż po czas końca" (Daniela 12:4). Kieruje naszą uwagę na Królestwo Boże, które Jehowa miał powierzyć wyznaczonemu przez siebie Królowi oraz towarzyszącym mu świętym", i zaznacza, że ostoi się ono na wieki. Rząd ten w pełni urzeczywistni zamierzenie 15. (a) Jakie dwa wątki przewijają się przez Księgę Daniela? (b) Jaką korzyść możemy odnieść z wątku narracyjnego? 16. Czego się uczymy z proroczych fragmentów Księgi Daniela?

7 10 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! Boga co do ziemi i zapewni błogosławieństwa wszystkim, którzy pragną Mu służyć (Daniela 2:44; 7:13, 14, 22). 17 Możemy być wdzięczni Jehowie za to, że wiedzy o przyszłych wydarzeniach nie zachowuje wyłącznie dla siebie. Wprost przeciwnie, wyjawia tajemnice" (Daniela 2:28). Rozpatrywanie, jak się spełniły proroctwa zapisane w Księdze Daniela, wzmocni naszą wiarę w obietnice Boże. Będziemy jeszcze bardziej przekonani, iż Bóg zrealizuje swe zamierzenie w ściśle określonym czasie i w obrany przez siebie sposób. 18 Każdy, kto z chłonnym sercem studiuje Księgę Daniela, pogłębi swą wiarę. Zanim jednak przystąpimy do wnikliwej analizy tej księgi, musimy najpierw rozważyć na podstawie dowodów, czy naprawdę jest ona autentyczna. Niektórzy krytycy przypuścili na nią atak, utrzymując, jakoby jej proroctwa były w rzeczywistości spisywane już po faktach. Czy twierdzenia takich sceptyków są uzasadnione? Zajmiemy się tym w następnym rozdziale. 17, 18. (a) Jak bliższe zbadanie Księgi Daniela mo2e wzmocnić naszą wiarą? (b) Czym musimy się zająć, zanim przystąpimy do analizowania te] prorocze] księgi biblijnej? CZY ZAUWAŻYŁEŚ?» Dlaczego Księga Daniela ma wielką wartość dla współczesnego człowieka? Jak doszło do tego, że Daniel i jego towa* ' ' ';' rzysze zaczęli pełnić w Babilonie służbę państwową?» Jakie szczególne zadanie przypadło Danielowi w Babilonie? * Dlaczego powinniśmy pilnie zważać na proroctwa Daniela?

8 ROZDZIAŁ DRUGI SĄD NAD KSIĘGĄ DANIELA WYOBRAŹ sobie, że jesteś w sądzie i przysłuchujesz się ważnej rozprawie. Ktoś został oskarżony o oszustwo. Zdaniem prokuratora jest winny. Ale człowiek ten od lat cieszy się nienaganną opinią. Czy nie chciałbyś poznać dowodów, które ma na swą obronę? 2 Właśnie tak wygląda sprawa z biblijną Księgą Daniela. Je) pisarz zyskał opinię człowieka nieskazitelnego. Księgę noszącą jego imię już od tysięcy lat otacza się szacunkiem. Ona sama informuje, iż zawiera relacje historyczne utrwalone na piśmie przez Daniela hebrajskiego proroka, który żył w VII i VI wieku p.n.e. Jak wynika z wiarogodnej chronologii biblijnej, wydarzenia opisane w tej księdze rozegrały się w okresie od roku 618 do 536 p.n.e., w którym to roku ukończono jej spisywanie. Mimo to pod adresem Księgi Daniela kierowane są oskarżenia. Niektóre encyklopedie i inne źródła dają do zrozumienia lub jawnie twierdzą, iż mamy do czynienia z oszustwem. 3 Na przykład The New Encyctopcedia Bńtannica przyznaje, że Księga Daniela była niegdyś powszechnie uznawana za wiarogodne dzieło historyczne, zawierające autentyczne proroctwa". Niemniej encyklopedia ta oświadczaj iż Księgę Daniela w rzeczywistości spisano w późniejszym okresie kryzysu narodowego gdy Żydzi byli okrutnie prześladowani przez [syryjskiego króla] Antiocha IV Epifanesa". Datę jej powstania umieszcza między rokiem 167 a 164 p.n.e. TWierdzi ponadto, że pisarz Księgi Daniela nie przepowiada l, 2. W jakim sensie odbywa się sąd nad Księgą Daniela i dlaczego twoim zdaniem należy rozważyć dowody przemawiające w jej obronie? 3. Co na temat autentyczności Księgi Daniela twierdzi The New Encyciopt&łia Bńtannica!

9 14 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! przyszłości, lecz po prostu przedstawia wydarzenia, które się rozegrały na długo przed jego czasami, jako proroctwa dotyczące przyszłości". i Skąd się biorą takie poglądy? Krytyka Księgi Daniela nie jest niczym nowym. Zapoczątkował ją jeszcze w III wieku n.e. filozof imieniem Porfiriusz. Tak jak wielu innych mieszkańców cesarstwa rzymskiego czuł się on zagrożony rosnącym wpływem chrystlanizmu. Pragnąc obalić nauki tej nowej" religii, napisał 15 książek. W dwunastej próbował się rozprawić z Księgą Daniela, którą uznał za oszukańcze dzieło jakiegoś Żyda z II wieku p.n.e. Podobne próby podejmowano w wiekach XVIII i XIX n.e. Zdaniem racjonalistów oraz rzeczników krytyki wyższej prorokowanie, czyli przepowiadanie przyszłych wydarzeń, nie jest możliwe. Daniel stał się ulubionym celem ataków. W gruncie rzeczy odbyto sąd nad nim i nad jego dziełem. Krytycy twierdzili, jakoby dysponowali licznymi dowodami na to, iż księgi tej nie napisał Daniel w czasie pobytu Żydów w niewoli babilońskiej, lecz ktoś inny, i to setki lat później.* Napaści te nasiliły się do tego stopnia, że pewien autor napisał w obronie proroka książkę Daniel in the Critics' Den (Daniel w jaskini krytyków). 5 Czy istnieją jakieś przesłanki wspierające stanowcze twierdzenia krytyków? A może dowody świadczą na korzyść Księgi Daniela? Sprawa jest poważna. W grę wchodzi nie tylko reputacja tego starożytnego dzieła, lecz także na- * Aby nieco złagodzić zarzut oszustwa, niektórzy krytycy twierdzą, że pisarz użył imienia Daniel" jako pseudonimu, podobnie jak to uczynili autorzy kilku starożytnych ksujg niekanonicznych, ukrywający sit; pod przybranymi imionami. Jednakże bihlista Ferdinand Hitzig wyraził następującą opinię; W wypadku Księgi Daniela, jeśli przypisze się ją komuś innemu, rzecz wygląda zupełnie odmiennie. Mamy wtedy do czynienia z falsyfikatem, a zamiarem pisarza okazuje się wprowadzenie czytelników w błąd, aczkolwiek dla ich dobra". 4. Kiedy zaczęto atakować" tę księgę biblijną i co podsyciło taką krytykę w ostatnich stuleciach? 5. Dlaczego sprawa autentyczności Księgi Daniela jest tak waina?

10 Sąd nad Księgą Daniela 15 sza przyszłość. Jeżeli Księga Daniela jest falsyfikatem, to zawarte w niej obietnice co do przyszłości rodzaju ludzkiego są w najlepszym wypadku pustymi słowami. Jeśli zaś zawiera autentyczne proroctwa, to niewątpliwie zapragniesz się dowiedzieć, jakie znaczenie mają one dla nas w dobie obecnej. Pamiętając o tym, przeanalizujmy niektóre ataki na Księgę Daniela. 6 Rozważmy na przykład zarzut podniesiony w dziele The Encyclopedia Ameńcana, według którego w Księdze Daniela wiele szczegółów historycznych dotyczących poprzednich okresów [takich jak niewola babilońska] zostało rażąco zniekształconych". Czy naprawdę tak jest? Omówmy po kolei trzy domniemane błędy. SPRAWA BRAKUJĄCEGO WŁADCY 7 Daniel napisał, że w czasie zdobycia Babilonu panował tam BelszaccaT, syn" Nebukadneccara (Daniela 5:1,11, 18, 22, 30). Krytycy długo kwestionowali tę informację, ponieważ nigdzie indziej poza Biblią imię Belszaccar się nie pojawiało. Co więcej, według starożytnych historyków ostatnim królem Babilonu był Nabonid, jeden z następców Nebukadneccara. Dlatego w roku 1850 Ferdinand Hitzig uznał Belszaccara za oczywisty wytwór fantazji pisarza. Ale czy ta opinia nie wydaje ci się nazbyt pochopna? Czyż brak wzmianek o tym królu zwłaszcza z czasów, co do których zachowało się naprawdę niewiele zapisków historycznych rzeczywiście dowodzi, iż ktoś taki nigdy nie istniał? Tak czy inaczej, w roku 1854 pośród ruin starożytnego babilońskiego miasta Ur, na terenie leżącym dziś w południowej części Iraku, odnaleziono niewielkie gliniane cylindry z tekstem klinowym. Dokumenty te, sporządzone przez króla 6. Jaki zarzut bywa podnoszony co do wiarogodnosci relacji historycznych zawartych w Księdze Daniela? 7. (a) Dlaczego krytycy Biblii przez długi czas skwapliwie wskazywali na wzmianki o Belszaccarze? (b) Jaki los spotkał twierdzenie, iż Belszaccar to postać fikcyjna?

11 16 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! Nabonida, zawierają modlitwę na intencję Bel-sar-ussura", jego najstarszego syna". Nawet krytycy musieli przyznać, że chodzi o Belszaccara, postać z Księgi Daniela. 8 Niektórzy krytycy nie dali jednak za wygraną. To jeszcze niczego nie dowodzi" napisał H. F. Talbot. Wysunął zastrzeżenie, iż syn wspomniany w tej inskrypcji mógł być małym dzieckiem, a przecież Daniel przedstawia go jako panującego króla. Ale zaledwie w rok po opublikowaniu opinii Talbota odkopano kolejne tabliczki klinowe, z których wynikało, że Belszaccar miał sekretarzy i służbę domową. Nie mógł zatem być dzieckiem] W końcu sprawę definitywnie wyjaśniły następne tabliczki, informujące, że Nabonid na całe lata opuszczał Babilon. Wynikało z nich też, że na ten czas powierzał królowanie" w Babilonie swemu najstarszemu synowi (Belszaccarowi). W okresach tych Belszaccar był wiec de facto królem współrządził ze swym ojcem.* 9 Ale i to nie wystarcza krytykom. Jedni podnoszą zarzut, że Biblia nazywa Belszaccara synem Nebukadneccara, a nie Nabonida. Inni uporczywie twierdzą, jakoby Daniel nawet pośrednio nie napomknął o istnieniu Nabonida. Jednakże bliższe zbadanie tych zarzutów ukazuje icb bezzasadność. Nabonid prawdopodobnie wziął sobie za żonę córkę Nebukadneccara, wobec czego Belszaccar był wnukiem Nebukadneccara. Ani w języku hebrajskim, ani w aramejskim nie było odpowiedników wyrazów dziadek" i wnuk"; słowo tłumaczone na syn" może też znaczyć wnuk", a nawet * W chwili upadku Babilonu Nabonid przebywał poza miastem, toteż słusznie jako ówczesnego władcę przedstawiono Belszaccara. Krytycy zasłaniają się argumentem, iż w tekstach świeckich nie przypisuje się mu oficjalnego tytułu króla. Niemniej starożytne żródla wykazują, że w tamtych czasach mianem króla lud mógł określać" nawet namiestnika. 8. Co dowodzi, iż Daniel słusznie przedstawił Belszaccara jako króla sprawującego władzą? 9. (a) Co mógł mieć" na myśli Daniel, nazywając Bel&zaccara synem Nebukadneccara'! 1 (b) Dlaczego nie mają racji krytycy, według których Daniel nawet pośrednio nie napomknął o istnieniu Nabonida?

12 Sąd nad Księgą Daniela 17 ogólnie potomek" (porównaj Mateusza 1:1). Co więcej, sprawozdanie biblijne daje podstawy do utożsamienia Belszaccara z synem Nabonida. Przerażony złowieszczym pismem na ścianie, Belszaccar obiecał temu, kto odgadnie znaczenie owych tajemniczych stów, trzecie miejsce w królestwie (Daniela 5:7). Dlaczego trzecie, a nie drugie? Jak wynika z treści tej obietnicy, pierwsze i drugie już ktoś zajmował właśnie Nabonid oraz jego syn, Belszaccar. 10 Tak więc wzmianka o Belszaccarze bynajmniej nie dowodzi, jakoby Daniel 'rażąco zniekształcił' fakty. Wprost przeciwnie, chociaż nie pisał historii Babilonu, dał nam lepszy wgląd w jego dzieje niż tacy starożytni świeccy historycy, jak Herodot, Ksenofont czy Berossos. Skąd znał szczegóły, które oni pominęli? Otóż był na miejscu, w Babilonie. Jego księga jest dziełem naocznego świadka, a nie jakiegoś oszusta żyjącego setki lat później. KIM BYŁ DARIUSZ MED? 11 Daniel napisał, że po upadku Babilonu władzę objął król Dariusz Med" (Daniela 5:31). Jak dotąd, nie znaleziono imiennej wzmianki o tym władcy w źródłach świeckich lub archeologicznych. Dlatego The New Encyclop&dia Bńtannica uważa go za postać fikcyjną". 12 Niektórzy uczeni są ostrożniejsi. Przecież krytycy nazywali kiedyś postacią fikcyjną również Belszaccara. W przyszłości niewątpliwie okaże się, iż mylili się także co do Dariusza. Z tekstów klinowych wiadomo już, że Cyrus Pers nie przybrał tytułu Króla Babilonu" zaraz po swym zwycięstwie. Zdaniem pewnego badacza tytuł,króla Babilonu' musiał nosie" jakiś władca zależny od Cyrusa, a nie 10. Dzięki czemu Daniel sporządził bardziej szczegółowy opis dziejów monarchii babilońskiej niż którykolwiek inny starożytny historyk? 11. Kim według Daniela był Dariusz Med, co jednak o nim powiedziano? 12. (a) Dlaczego krytycy Biblii powinni być ostrożniejsi, zamiast kategorycznie twierdzić, że Dariusz Med nigdy nie istniał? (b) Kto mógł być tym Dariuszem i co by za tym przemawiało?

13 18 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! sam Cyrus". Czyżby imię Dariusz" było w rzeczywistości imieniem tronowym, oficjalnym tytułem jakiegoś możnego dostojnika medyjskiego, któremu powierzono władzę nad Babilonem? Niektórzy dopatrują się w nim niejakiego Gubaru, którego Cyrus mianował namiestnikiem Babilonu i który według dokumentów świeckich dysponował znaczną władzą. Jak wynika z pewnej tabliczki, ustanowił on nad Babilonem pomniejszych namiestników. Co ciekawe, Daniel wspomina o 120 satrapach, którym Dariusz powierzył zarządzanie królestwem babilońskim (Daniela 6:1). 13 Być może z czasem pojawią się bardziej bezpośrednie dowody, umożliwiające dokładne ustalenie tożsamości tego władcy. Tak czy inaczej, widoczna małomówność archeologii na ten temat absolutnie nie upoważnia do uznawania Dariusza za postać" fikcyjną", a tym bardziej do odrzucenia całej Księgi Daniela jako rzekomego fałszerstwa. Znacznie rozsądniej jest uznać ją za relację naocznego świadka, zawierającą więcej szczegółów niż zachowane zapiski świeckie. PANOWANIE JEHOJAKIMA 14 Księga Daniela 1:1 donosi: W trzecim roku królowania Jehojakima, króla Judy, Nebukadneccar, król Babilonu, przybył pod Jerozolimę i zaczął ją oblegać". Krytycy podchwytują ten werset, na pozór niezgodny z wypowiedzią Jeremiasza, według którego pierwszym rokiem Nebukadneccara był czwarty rok Jehojakima (Jeremiasza 25:1; 46:2). Czy Daniel zaprzecza Jeremiaszowi? Dodatkowe informacje pozwalają szybko wyjaśnić tę sprawę. Jehojakim po raz pierwszy został królem w roku 628 p.n.e., kiedy to faraon Necho uczynił go marionetkowym władcą. Ponad trzy lata później, w roku 624 p.n.e., Nebukadneccar po śmierci 13. Jak można logicznie wytłumaczyć, dlaczego Księga Daniela wspomina o Dariuszu Medzte, chociaż nie ma o nim wzmianek w źródłach świeckich? 14. Dlaczego w gruncie rzeczy nie ma rozbieżności między relacjami Daniela a Jeremiasza, jeśli chodzi o lata panowania króla Jehojakima?

14 Sąd nad Księgą Daniela 19 swego ojca zasiadł na tronie babilońskim. Wkrótce potem (w roku 620 p.n.e.) podbił on Jude_ i uczynił Jehojakima królem zależnym od Babilonu (2 Królów 23:34; 24:1). Dla Żyda mieszkającego w Babilonie trzecim rokiem" Jehojakima był trzeci rok jego panowania w wasalnej zależności od tego mocarstwa. Z takiego właśnie punktu widzenia pisał Daniel. Natomiast Jeremiasz ujął swoją informację z punktu widzenia Żydów mieszkających w Jerozolimie. Dlatego za początek panowania Jehojakima uznał moment, gdy królem uczynił go faraon Necho. 15 A zatem ta pozorna rozbieżność tylko potwierdza, że Daniel napisał swą księgę w Babilonie, przebywając wśród żydowskich wygnańców. Ale ów zarzut co do jej autorstwa ma jeszcze inny poważny mankament. Pamiętajmy, że pisarz Księgi Daniela miał dostęp do Księgi Jeremiasza i nawet się na nią powołał (Daniela 9:2). Gdyby, jak twierdzą krytycy, pisarzem Księgi Daniela był sprytny oszust, czy ośmieliłby się podważać powszechnie uznawany autorytet Jeremiasza i to na samym początku swej księgi? Na pewno nie! WYMOWNE SZCZEGÓŁY 16 Zostawmy teraz zarzuty, a zajmijmy się argumentami przemawiającymi na korzyść tej księgi biblijnej. Rozważmy kilka innych szczegółów z Księgi Daniela, wskazującychj iż jej pisarz znał relacjonowane przez siebie wydarzenia jako ich naoczny świadek. 17 Widoczna u Daniela świetna znajomość starożytnego Babilonu, i to nawet w drobnych detalach, stanowi niezbity dowód autentyczności jego relacji. Na przykład z Księgi Daniela 3:1-6 dowiadujemy się o ustawieniu przez Nebukadneccara ogromnego posągu, któremu wszyscy mieli oddać 15. Dlaczego próby kwestionowania chronologicznej ścisłości Księgi Daniela 1:1 trzeba uznać za nieprzekonujące? Jak dowody archeologiczne potwierdzają relację Daniela o tym, że: (a) Nebukadneccar ustawił posąg religijny, któremu miał oddawać cześć cały naród? (b) Nebukadneccar chełpił się swymi przedsięwzięciami budowlanymi w Babilonie?

15 20 Pilnie zważaj na proroctwo Daniela cześć. Archeolodzy odnaleźli inne dowody poświadczające, iż władca ten starał się skłonić lud do gorliwszego praktykowania rytuałów nacjonalistycznych i religijnych. Ponadto Daniel wspomina o pysze Nebukadneccara, chełpiącego się swymi licznymi budowlami (Daniela 4:30). Dopiero w czasach nowożytnych archeolod2y potwierdzili, że faktycznie należy mu przypisać wiele przedsięwzięć budowlanych w Babilonie. Jeśli chodzi o chełpliwość, wystarczy wspomnieć, iż kazał umieszczać swoje imię nawet na cegłach! Krytycy Księgi Daniela nie potrafią wyjaśnić., skąd rzekomy oszust żyjący w okresie machabejskim ( p.n.e.) miałby wiedzieć o takich przedsięwzięciach jakieś cztery wieki po ich zrealizowaniu, a na setki lat przed odkryciem ich pozostałości przez archeologów. 18 Księga Daniela ujawnia też istotne różnice miedzy pra- 18. Jak podane przez Daniela opisy kar wymierzanych przez Babilończyków i Persów potwierdzają jego wiaiogodność?

16 Sąd nad Księgą Daniela 21 Jak wynika z Kroniki Nabonida, wojsko Cyrusa wkroczyła do Babilonu bez walki wami babilońskimi a medo-perskimi. Na przykład trzej towarzysze Daniela za odmowę wykonania rozkazu króla zostali zgodnie z prawem babilońskim wrzuceni do ognistego pieca. Kilkadziesiąt lat później Daniel za niepodporządkowanie się perskiemu dekretowi sprzecznemu z jego sumieniem został wrzucony do lwiej jamy (Daniela 3:6; 6:7-9). Sceptycy próbowali zbyć doniesienie o ognistym piecu jako zwykłą legendę, ale archeolodzy znaleźli autentyczny list napisany w starożytnym Babilonie i wyraźnie mówiący o tej formie kary. Tymczasem dla Medów i Persów ogień był świętością, obmyślili więc inne okrutne kaźnie. Dlatego wzmianka o lwiej jamie nie powinna nikogo dziwić. 19 A oto kolejna różnica. Z Księgi Daniela wynika, że Nebukadneccar mógł zależnie od swego kaprysu stanowić

17 19. Jak w Księdze Daniela ukazano różnicą między systemami prawnymi Babilonu i Medo-Persji?

18 22 Pilnie zważaj na proroctwa Danielami (Po prawej) Poemat o Nabonidzie" informuje, że król ten powierzył '.' władzę swemu pierworodnemu synowi (Po lewej) Babiloński opis najazdu Nebukadneccara na }udę i zmieniać prawa. Natomiast Dariusz nie mógł zmieniać 'praw Medów i Persów 1 nawet tych, które sam ogłosił! (Daniela 2:5, 6, 24, 46-49; 3:10, 11, 29; 6:12-16). Historyk John C. Whitcomb napisał: Historia starożytna potwierdza powyższą różnicę między Babilonem, gdzie prawo podlegało królowi, a Medo-Persją, gdzie król podlegał prawu". 20 Przejmujący opis uczty Belszaccara, zawarty w 5 rozdziale Księgi Daniela, obfituje w szczegółowe informacje. Biesiada najwyraźniej zaczęła się od beztroskiego spożywania pokarmów oraz dużych ilości napojów alkoholowych, kilkakrotnie bowiem napotykamy wzmianki o winie (Daniela 5:1, 2, 4). Co ciekawe, na płaskorzeźbach przedstawiających podobne uczty widać ludzi, którzy delektują się samym winem. Zapewne więc odgrywało ono przy takich okazjach szczególną rolę. Daniel wspomina też, że

19 na owej uczcie były kobiety drugorzędne żony oraz na- 20. Jakie szczegóły dotyczące uczty Belszaccara świadczą o tym, że Daniel osobiście poznał zwyczaje babilońskie?

20 Sąd nad Księgą Daniela 23 łożnice króla (Daniela 5:3, 23). Archeologia potwierdza ten zwyczaj babiloński. W okresie machabejskim dla Żydów i Greków rayśl o ucztowaniu mężczyzn w towarzystwie żon była jednak nie do przyjęcia. Chyba właśnie dlatego wczesne przekłady Księgi Daniela w greckiej Septuaginae pomijają wzmiankę o tych kobietach.* A przecież domniemany oszust, który jakoby napisał Księgę Daniela, miał żyć w tym samym kręgu kultury hellenistycznej (greckiej) i może nawet w tej samej epoce, która wydała Septuagintęl 21 Gdy się weźmie pod uwagę wszystkie te szczegóły, aż trudno uwierzyć, że Bńtannica mogła przypisać autorowi Księgi Daniela zaledwie powierzchowną i niedokładną" znajomość okresu wygnania. Skąd jakiś oszust żyjący setki lat później miałby tak dobrze znać dawne zwyczaje babilońskie i perskie? Pamiętajmy też, że oba imperia upadły na długo przed II wiekiem p.n.e. Nie było wtedy archeologów, a ówcześni Żydzi bynajmniej nie chlubili się znajomością obcych kultur i ich dziejów. Jedynie prorok Daniel, naoczny świadek opisywanych przez siebie czasów i wydarzeń, mógł napisać księgę biblijną noszącą jego imię. CZY INNE PRZESŁANKI WSKAZUJĄ, ŻE KSIĘGA DANIELA JEST OSZUSTWEM? 22 Jeden z najczęstszych zarzutów pod adresem Księgi Daniela dotyczy jej usytuowania w kanonie Pism Hebrajskich. Starożytni rabini podzielili je na trzy grupy: Prawo, Proroków i Pisma. Księgę Daniela zaliczyli nie do Proroków, lecz do Pism. Zdaniem krytyków oznacza to, że w czasie * Hebrai&ta C. K Keil tak napisał na temat Księgi Daniela 5:3: W LXX /.arowno tutaj, jak i w wersecie 23 pominięto wzmiankę o kobietach, uwzględniając zwyczaje Macedończyków, Greków i Rzymian". 21. Jak można najlogiczniej wyjaśnić widoczną u Daniela świetną znajomość epoki i zwyczajów z okresu niewoli babilońskiej? 22. Co twierdzą krytycy, jeśli chodzi o miejsce Księgi Daniela w kanonie Pism Hebrajskich?

21 24 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! zestawiania dzieł pozostałych proroków księga ta była nieznana. Jak zakładają, umieszczono ją w grupie Pism, gdyż te zostały skompletowane w późniejszym okresie. 23 Ale nie wszyscy uczeni uważają, że starożytni rabini dokonali tak sztywnego podziału kanonu biblijnego albo że oddzielili Księgę Daniela od zbioru Proroków. A jeśli nawet zaliczyli ją do Pism, czy istotnie miałoby to dowodzić, iż powstała stosunkowo późno? Bynajmniej. Znani bibliści podają szereg powodów, dla których rabini mogli jej nie włączyć do zbioru Proroków. Mogli na przykład gorszyć się jej treścią albo uważać, że sam Daniel różnił się od pozostałych proroków, gdyż piastował świecki urząd w obcym kraju. Jakkolwiek było, zasadnicze znaczenie ma okoliczność, iż starożytni Żydzi darzyli Księgę Daniela głębokim szacunkiem i uznawali ją za kanoniczną. Co więcej, dowody przemawiają za tym, że kanon Pism Hebrajskich ustalono na długo przed II wiekiem p.n.e. Późniejsze dodatki włącznie z pewnymi księgami powstałymi w tymże stuleciu po prostu odrzucano. 24 Jak na ironię, jedno z tych późniejszych, odrzuconych dzieł bywa przytaczane jako argument przeciwko Księdze Daniela. Chodzi o apokryficzną księgę Mądrość Syracha (Eklezjastyk), opracowaną prawdopodobnie około 180 roku p.n.e. przez Jezusa, syna Syracha. Krytycy lubią podkreślać, że wśród wielu sprawiedliwych mężów wymienionych w tej księdze nie ma Daniela. Ich zdaniem musiał on wtedy być jeszcze nieznany. Pogląd ten ma wśród biblistów wielu zwolenników. Pomyśl jednak: nie wymieniono tam również Ezdrasza ani Mardocheusza (uchodzących w oczach Żydów po niewoli babilońskiej za wielkich bohaterów), dobrego króla Jehoszafata ani prostolinijnego Hioba, a także żadne- 23. Jak starożytni Żydzi zapatrywali się na Księgę Daniela i skąd o tym wiadomo? 24. Jak próbuje się używać apokryficznej księgi Mądrość' Syracha pizeciwko Księdze Daniela i jak można wykazać bezpodstawność takie) argumentacji?

22 Sąd nad Księgą Daniela 25 go z sędziów oprócz Samuela.* Skoro imiona takich mężów pominięto we fragmencie, który wcale nie rości sobie pretensji do miana kompletnego zestawienia, a na dodatek występuje w księdze niekanonicznej, to czy mielibyśmy ich wszystkich uznać za postacie fikcyjne? Już sam taki pomysł jest absurdalny. ŚWIADECTWA POZABIBLIJNE NA KORZYŚĆ KSIĘGI DANIELA 25 Przejdźmy znowu do argumentów pozytywnych. Istnieje opinia, że żadna inna księga Pism Hebrajskich nie Jest tak dobrze poświadczona jak właśnie Księga Daniela. je) autentyczność potwierdza na przykład słynny żydowski historyk Józef Flawiusz. Podaje on, że gdy w IV wieku p.n.e. Aleksander Wielki podczas wojny z Persją przybył do Jerozolimy, kapłani pokazali mu Księgę Daniela. Aleksander sam doszedł do wniosku, iż wskazane mu słowa z proroctwa Daniela stanowiły zapowiedź 1 jego wyprawy przeciwko Persji.* Działo się to jakieś półtora wieku przed domniemanym oszustwem", o którym mówią krytycy. Oczywiśde kwestionują oni tę relację Flawiusza. Atakują go też za wzmiankę o spełnieniu się niektórych proroctw z Księgi " Wykaz wiernych mężczyzn i kobiet sporządzony pod wpływem natchnienia i podany przez apostoła Pawła w 11 rozdziale LisLu do Hebrajczyków najwyraźniej nawiązuje do wydarzeń opisanych w Księdze Daniela (Dankla 6:16-24; Hebrajczyków 11:32, 33). Ale i to zestawienie nie jest kompletne. Nie zawiera imion wielu postaci, między innymi Izajaiza, Jeremiasza i Ezechiela, co jednak absolutnie nie dowodzi, jakoby mężowie ci nigdy nie istnieli. * Zdaniem części historyków tłumaczyłoby to, dlaczego Aleksander tak życzliwie potraktował Żydów, od dawna zaprzyjaźnionych z Persami, mimo iż prowadził wtedy kampanię mającą na celu unicestwienie Wszystkich sprzymierzeńców Persji. 25. (l) Jak Józef Hawiusz poświadcza wiarogodność Ksit^i Daniela? (b) Jak relacja Flawiusza dotycząca Aleksandra Wielkiego i Księgi Daniela harmonizuje ze znanymi faktami liistorycznymi? (Patiz drugi przypis), (c) Jak dowody językowe przemawiają na korzyść Księgi Daniela? (Patrz strona 26).

23 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! Kwestia języka KSIĘGA Daniela powstała około roku 536 p.n.e. w Językach hebrajskim i aramejskim, z nielicznymi słowami greckimi i perskimi. Taka wielojęzyczność nie występuje powszechnie, ale w Biblii nie stanowi wyjątku. Księgę Ezdrasza również napisano po hebrajsku i aramejsku. Mimo to niektórzy krytycy utrzymują, jakoby sposób użycia tych języków przez pisarza Księgi Daniela dowodził zredagowania jej długo po roku 536 p.n.e. Zdaniem pewnego często cytowanego krytyka występowanie greckich terminów w tej księdze biblijnej zmusza do przyjęcia późniejszej daty jej powstania. Według niego tekst hebrajski potwierdza, aramejski zaś dopuszcza tak późne datowanie nawet na II wiek p.n.e. Ale nie wszyscy językoznawcy podzielają ten pogląd. Zdaniem części specjalistów hebrajszczyzna Daniela jest podobna do tej, którą znajdujemy w księgach Ezechiela i Ezdrasza, różni się natomiast od późniejszych pism apokryficznych w rodzaju Mądrości Syracha, W dyskusji nad aramejskimi fragmentami Księgi Daniela warto wziąć pod uwagę dwa dokumenty znalezione wśród Zwojów znad Morza Martwego. Sporządzone zostały w języku aramejskim w l lub II wieku p.n.e., a więc wkrótce po domniemanym spreparowaniu Księgi Daniela. Jednakże uczeni dostrzegli istotną różnicę między aramejszczyżna. tych dokumentów a językiem aramejskich fragmentów Księgi Daniela. Skłoniło to niektórych do wniosku, że księga ta musi być setki lat starsza, niż twierdzą jej krytycy. A co z występującymi w niej problematycznymi" wyrazami greckimi? Okazało się, że niektóre z nich wcale nie są greckie, lecz perskie! jedynymi słowami dalej uważanymi za greckie są nazwy trzech instrumentów muzycznych. Czy obecność tych trzech określeń rzeczywiście zmusza do przyjęcia późniejszego datowania Księgi Daniela? Bynajmniej. Archeolodzy stwier-

24 dzili, że kultura grecka wywierała wpływ Już setki lat przed uzyskaniem przez Grecję rang) mocarstwa światowego. Gdyby zaś Księga Daniela istotnie powstała w II wieku p.n.e., w okresie wszechobecnego wpływu greki oraz kultury hellenistycznej, czy zawierałaby tylko trzy greckie słowa? Wydaje się to nieprawdopodobne. Zapewne byłoby ich znacznie więcej. A zatem dowody językowe w gruncie rzeczy poświadczają wiarogodność Księgi Daniela.

25 Sąd nad Księgą Daniela 27 Daniela. Ale jak to ujął historyk Joseph D. Wilson, [Flawiusz] znal tę sprawę chyba lepiej niż wszyscy krytycy na świecie". 26 Dodatkowych dowodów autentyczności Księgi Daniela dostarczyły Zwoje znad Morza Martwego, znalezione w jaskiniach nieopodal Qumran w Izraelu. Wśród znalezisk z roku 1952 zaskakująco liczne są zwoje i fragmenty tej księgi biblijnej- Najstarsze z nich datuje się na drugą połowę II wieku p.n.e. A zatem już wtedy była ona dobrze znana i powszechnie respektowana. Pewna encyklopedia zaznacza: Pogląd, jakoby Księga Daniela powstała w okresie machabejskim, należy obecnie odrzucić choćby dlatego, że za mało byłoby czasu między powstaniem tej księgi a pojawieniem się jej odpisów w bibliotece machabejskiej sekty religijnej" (The 2ondervan Pictorial Encyclopedia of the Bibie). 27 Istnieje wszakże znacznie starsze i bardziej wiarogodne Świadectwo autentyczności omawianej księgi. Współcześnie z Danielem żył między innymi Ezechiel. On też prorokował w okresie niewoli babilońskiej i w swojej księdze kilkakrotnie wspomniał o Danielu (Ezechiela 14:14, 20; 28:3). A zatem Daniel już w VI wieku p.n.e., czyli jeszcze za życia, był powszechnie znany jako człowiek prawy i mądry, zasługujący na wzmiankę obok tak bogobojnych mężów, jak Noe i Hiob. 28 NAJWAŻNIEJSZY ŚWIADEK Na koniec zajmijmy się największym ze wszystkich świadków potwierdzających autentyczność Księgi Daniela; chodzi o samego Jezusa Chrystusa. Przemawiając na temat 26. Jak Zwoje znad Morza Martwego potwierdzają autentyczność Księgi Dtnlela? 27. Co jest najstarszym dowodem na to, że Daniel był postacią historyczną, dobrze znaną iv okresie niewoli babilońskiej? (a) Co stanowi najważniejszy dowód autentyczności Księgi Daniela? (b) Dlaczego powinniśmy uznawać świadectwo Jezusa?

26 28 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! dni ostatnich, wspomniał on o proroku Danielu" i o Jednym z jego proroctw (Mateusza 24:15; Daniela 11:31; 12:11). 29 Gdyby więc teoria krytyków zakładająca powstanie tej księgi w okresie machabejskim była słuszna, należałoby uznać za prawdziwą jedną z dwóch ewentualności: albo Jezus dał się wprowadzić w błąd tym falsyfikatem, albo nigdy nie wyrzekł słów, które przypisał mu Mateusz. Obie wersje są nie do przyjęcia. Jeśliby nie można było polegać na Ewangelii według Mateusza, jakże mielibyśmy ufać całej reszcie Biblii? Jeżeli odrzucimy wspomniane wypowiedzi, to jakie jeszcze słowa usuniemy z kart Pisma Świętego? Apostoł Paweł napisał: Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne do nauczania, (...) do prostowania" (2 Tymoteusza 3:16). Jeśli więc Daniel był oszustem, to był nim również Paweł! I czy w ogóle jest możliwe, by Jezus dał się wprowadzić w błąd? Przenigdy! Wszak żył w niebie, gdy spisywano Księgę Daniela. Oświadczył nawet: Zanim Abraham zaczął istnieć, ja już byłem" (Jana 8:58). Ze wszystkich ludzi, którzy kiedykolwiek żyli, właśnie Jezus byłby najlepszym źródłem informacji w sprawie autentyczności tej księgi. Nie musimy jednak zadawać mu pytań. Jak widzieliśmy, jego świadectwo jest aż nazbyt jasne. 30 Autentyczność Księgi Daniela Jezus dodatkowo poświadczył w czasie swego chrztu. Stał sią wtedy Mesjaszem, spełniając w ten sposób proroctwo Daniela o 69 tygodniach lat (Daniela 9:25, 26; zobacz rozdział 11 niniejszej książki). Nawet gdyby wspomniana teoria późniejszego czasu powstania Księgi Daniela była prawdziwa, jej pisarz i tak znałby przyszłość z dwustuletnim wyprzedzeniem. Oczywiście Bóg nie natchnąłby żadnego oszusta, by wypowiadał prawdziwe proroctwa pod fałszywym imieniem. Dlatego ludzie wierni Bogu całym sercem uznają świadectwo Jezusa. Choć- 30. W jaki je&zcze sposób Jezus poświadczył wiarogodność Księgi Daniela?

27 Sąd nad Księgą Daniela 29 by wszyscy znawcy, wszyscy krytycy na świecie jednogłośnie oskarżali Daniela, Jezus swoim świadectwem zadałby im kłam, gdyż jest świadkiem wiernym i prawdziwym" (Objawienie 3:14). 31 Ale wielu krytyków Biblii nie zadowala nawet to świadectwa Po gruntownym zapoznaniu się z całą tą sprawą warto postawić pytanie, czy cokolwiek zdołałoby ich przekonać. Ffewien profesor Uniwersytetu Oksfordzkiego napisał: Nic nie da samo odpieranie zarzutów, dopóki ktoś obstaje przy swym podstawowym założeniu:,nadludzkie proroctwa są niemożliwe'". Krytyków zaślepia więc własne uprzedzenie. Ale to ich wybór i ich strata. 32 A jak się rzecz ma z tobą? Jeżeli zgadzasz się z tym, że nie ma żadnego realnego powodu do powątpiewania w autentyczność Księgi Daniela, to jesteś gotów do emocjonującej, odkrywczej podróży. Znajdziesz w tej księdze porywające opisy zdarzeń oraz fascynujące proroctwa. A przede wszystkim stwierdzisz, że z każdym następnym rozdziałem twoja wiara coraz bardziej się umacnia. Na pewno nie będzlesz żałował, iż pilnie zważałeś na proroctwa Daniela! 31. Dlaczego wielu krytyków Biblii w dalszym ciągu nie wierzy w autentyczność Księgi Daniela? 32. Ca nam da wnikliwa analiza proroctw Daniela?...".-.'. CZY ZAUWAŻYŁEŚ? '";'." Jakie zarzuty wysuwa się wobec Księgi DanieJa? Dlaczego ataki krytyków na Księgę Daniela są bezpodstawne? Jakie dowody potwierdzają autentyczność relacji Daniela? Jaki jest najbardziej przekonujący dowód wiarogodności Księgi Daniela? :

28 ROZDZIAŁ TRZECI WYSTAWIENI NA PRÓBY, LECZ WIERNI JEHOWIE! W PROROCZEJ Księdze Daniela kurtyna podnosi się w chwili, gdy na scenie światowej zachodzą olbrzymie zmiany. Asyria właśnie utraciła swą stolicę, Niniwę. Egipt został zepchnięty do roli podrzędnego państwa, leżącego na południe od Judy. A w zmaganiach o władzę nad światem pozycję dominującego mocarstwa szybko zdobywa Babilon. 2 W roku 625 p.n.e. egipski faraon Necho podjął rozpaczliwą próbę powstrzymania babilońskiej ekspansji na pohidnie. Poprowadził swą armię w kierunku Karkemisz, położonego nad brzegami górnego Eufratu. Rozstrzygające starcie, które przeszło do historii jako bitwa pod Karkemisz, okazało się wydarzeniem brzemiennym w skutki. Wojska babilońskie pod dowództwem Nebukadneccara, będącefo wdwczas następcą tronu, zadały siłom faraona Necno straszliwą klęskę (Jeremiasza 46:2). Korzystając ze wstrząsu, jaki wywołało to zwycięstwo, Nebukadneccar wtargnął do Syrii i Palestyny i w zasadzie położył kres egipskiej dominacji w tym legionie. Dopiero śmierć jego ojca, Nabopolassara, na krótko przerwała tę kampanię. 3 W rok później Nebukadneccar, będący już królem Babilonu, ponownie zwrócił uwagę na Syrię i Palestynę. W o- kresie tym po raz pierwszy przybył do Jerozolimy. Biblia donosi: Za jego dni nadciągnął Nebukadneccar, król Babilonu, i Jehojakim na trzy lata został jego sługą. Odwrócił Się Jednak i zbuntował się przeciw niemu" (2 Królów 24:1). l, 2. Jakie doniosłe wydarzenia stanowiły tło historyczne Księgi Daniela? 3. Jaki był wynik pierwszej wyprawy Nebukadnetcara przeciwko Jerozolimie?

29 32 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! NEBUKADNECCAR W JEROZOLIMIE 4 Wzmianka o trzech latach" zasługuje na szczególną uwagę, gdyż w pierwszych stówach Księgi Daniela czytamy: W trzecim roku królowania Jehojakima, króla Judy, Nebukadneccar, król Babilonu, przybył pod Jerozolimę i zaczął ją oblegać" (Daniela 1:1). W trzecim roku całego panowania Jehojakima, który w sumie sprawował władzę od roku 628 do 618 p.n.e., Nebukadneccar nie byi jeszcze królem Babilonu", tylko następcą tronu. W roku 620 p.n.e. zmusił Jehojakima do płacenia haraczu. Ale mniej więcej po trzech latach Jehojakim się zbuntował. Dlatego w roku 618 p.n.e., czyli w trzecim roku rządów Jehojakima w roli króla zależnego od Babilonu, Nebukadneccar po raz drugi wyruszył przeciwko Jerozolimie, by ukarać zbuntowanego władcę. 5 Po trwającym jakiś czas oblężeniu Jehowa wydał w jego rękę Jehojakima, króla Judy, i część sprzętów z domu prawdziwego Boga" (Daniela 1:2). Jehojakim najprawdopodobniej zginął bądź to w wyniku skrytobójstwa, bądź też w czasie jakiejś rebelii już w początkowej fazie oblężenia (Jeremiasza 22:18, 19). W roku 618 p.n.e. władzę królewską objął po nim jego osiemnastoletni syn, Jehojachin. Panował jednak zaledwie trzy miesiące i dziesięć dni, po czym w roku 617 p.n.e. się poddał (porównaj 2 Królów 24:10-15). 6 Łupem Nebukadneccara padły święte sprzęty ze świątyni jerozolimskiej. Przeniósł je on do ziemi Szinear, do domu boga swego; i przeniósł te sprzęty do skarbca swego boga" Marduka, po hebrajsku zwanego Merodachem (Daniela 1:2; Jeremiasza 50:2). Odkryto inskrypcję babi- 4. Jak należy rozumieć wyrażenie w trzecim roku królowania Jehojakima", występujące w Księdze Daniela 1:1? 5. Do czego doprowadziła druga wyprawa Nebukadneccara przeciwko Jerozolimie? 6. Co Nebukadneccar zrobił ze świętynii sprzętami ze świątyni jerozolimskiej?

30 Wystawieni na próby, lecz wierni Jehowie! 33 lońską przedstawiającą Nebukadneccara, który tak mówi o świątyni Marduka: Wewnątrz nagromadziłem srebra, złota i drogich kamieni (...) i umieściłem tam skarbiec mego królestwa". Wzmiankę o tych świętych naczyniach znajdziemy jeszcze w opisie wydarzeń z czasów króla Belszaccara (Daniela 5:1-4). 7 KWIAT MŁODZIEŻY Z JEROZOLIMY Jednakże do Babilonu sprowadzono nie tylko skarby ze świątyni Jehowy. Relacja biblijna donosi: Potem rzekł król do Aszpenaza, swego naczelnego dworzanina, żeby przyprowadził niektórych z synów Izraela i z potomków królewskich, i z dostojników dzieci bez jakiejkolwiek skazy, dobrze wyglądające oraz umiejące wnikać" we wszelką mądrość i zaznajomione z wiedzą, i wykazujące rozeznanie w tym, co poznano, a także mogące stawać w pałacu króla" (Daniela 1:3, 4). h Kogo wybrano? Jak czytamy, 'byli pośród nich niektór/;y z synów judzkich: Daniel, Chananiasz, Miszael i Azarlasz' (Daniela 1:6). Informacja ta rzuca nieco światła na skądinąd nieznane pochodzenie Daniela i jego towarzyszy. Dowiadujemy się na przykład, iż należeli do synów judzkich", byli zatem członkami plemienia królewskiego. Bez względu na to, czy należeli do królewskiego rodu, czy nie, logiczny wydaje się wniosek, że pochodzili ze znamienitych, wpływowych rodzin. Cieszyli się dobrym zdro- \viem cielesnym i umysłowym, na dodatek zaś odznaczali sit; wnikliwością, mądrością, wiedzą i rozeznaniem i to w tak młodym wieku, że można ich było jeszcze nazywać dziećmi", co sugeruje, iż mieli niewiele ponad dzieslc,ć lat. Daniel i jego towarzysze niewątpliwie wyróżniali Me spośród innych młodzieńców z Jerozolimy stanowili kwiat jej młodzieży. l, H. Jakie wnioski co do pochodzenia Daniela! jego trzech towarzyszy można wysnuć z Księgi Daniela l :3, 4, 6?

31 34 Pilnie zważaj na proroctwa Danłela! 9 Biblia nic nam nie mówi o ich rodzicach. Musieli to jednak być ludzie bogobojni, traktujący swe obowiązki rodzicielskie naprawdę poważnie. W ówczesnej Jerozolimie, zwłaszcza wśród 'potomków królewskich oraz dostojników', szerzyło się zepsucie moralne i duchowe, jest więc rzeczą oczywistą, że wspaniałe przymioty widoczne u Daniela i jego trzech towarzyszy nie były kwestią przypadku. Ich rodzicom niewątpliwie rozdzierał serce widok synów prowadzonych do dalekiego kraju. Ale gdyby wiedzieli, co się później wydarzy, jakże dumni mogliby z nich być! Jakie to zatem ważne, by rodzice wychowywali swe dzieci, ukierunkowując ich umysły zgodnie z myślami Jehowy"! (Efezjan6:4). 10 WALKA O UMYSŁY Natychmiast rozpoczęła się walka o młode umysły tych wygnańców. Chcąc urobić tych kilkunastoletnich Hebrajczyków na modlę babilońską, Nebukadneccar nakazał swym urzędnikom 'uczyć ich pisma i języka Chaldejczyków' (Daniela 1:4). Nie była to zwykła edukacja. Jak wyjaśniono w pewnej encyklopedii, obejmowała naukę języków; sumeryjskiego, akadyjskiego, aramejskiego (...) i innych, a także poznawanie spisanej w nich bogatej literatury". Na tę bogatą literaturę" składały się dzieła z zakresu historii, matematyki, astronomii i tak dalej. Jednakże sporą część stanowiły (...) pokrewne teksty religijne o znakach wróżebnych i astrologii" (The International Standard Bibie Encyclopedia). 11 Pragnąc, by ci hebrajscy młodzieńcy całkowicie przyswoili sobie kulturę i zwyczaje dworu babilońskiego, wy- 9. Dlaczego wydaje się oczywiste, że Daniel oraz jego trzej przyjaciele mieli bogobojnych rodziców? 10. Czego uczono tych młodych Hebrajczyków i jaki cel temu przyświecał? 11. Jakie kroki poczyniono z myślą o przygotowaniu tych hebrajskich młodzieńców do życia na dworze babilońskim?

32 Wystawieni na próby, lecz wierni Jehowie'. 35 znaczył im król codzienny przydział złożony z przysmaków królewskich i z wina, które pijał; mieli być żywieni przez trzy lata, aby po ich upływie stanąć przed królem" (Daniela 1:5). Co więcej, główny dworzanin ponadawał im imiona. Danielowi dal imię Belteszaccar, Chananiaszowi Szadrach, Miszaelowi Meszach, Azariaszowi zaś Abed-Nego" (Daniela 1:7). W czasach biblijnych nierzadko nadawano komuś nowe imię, mające upamiętniać jakieś doniosłe wydarzenie w jego życiu. Na przykład Abram i Saraj otrzymali od Jehowy imiona Abraham i Sara (Rodza]u 17:5, 15, 16). Człowiek zmieniający czyjeś imię dowodził w ten sposób swe] władzy, swego zwierzchnictwa. Kiedy Józef został zarządcą Egiptu, faraon nadał mu imię Cafenat-Paneach (Rodzaju 41:44, 45; porównaj 2 Królów 23:34; 24:17). 12 W wypadku Daniela i jego trzech hebrajskich przyjaciół zmiana ta miała szczególną wymowę. Imiona nadane Im przez rodziców harmonizowały z wielbieniem Jehowy. Daniel" znaczy moim sędzią jest Bóg", Chananiasz"- Jfhown okaaiłmką", Miszael" prawdopodobnie znaczy Kt<V. ji'sł )ak Bóg?", a Azariasz" Jehowa dopomógł". Kml/iuj / całą pewnością żywili głęboką nadzieję, że pod kierownictwem Jehowy Boga ich synowie wyrosną na Je- go wiernych i lojalnych sług. u 'lymczasem nowe imiona nadane całej czwórce Hebrajczyków miały ścisły związek z fałszywymi bogami, przez co sugerowały, iż owe bóstwa zaczęły górować nad prawdziwym Bogiem. Cóż za perfidna próba podkopania wiary tych młodzieńców! lł Danielowi zmieniono imię na Belteszaccar, co znaczy Chroń życie króla". Być może jest to skrócona forma 12, 13. Dlaczego zmianę imion tych Hebrajczyków słusznie można uznać Łd próbę podkopania ich wiary? 14. Oj znaczyły nowe imiona Daniela i jego trzech przyjaciół?

33 36 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! wezwania skierowanego do Bela, czyli Marduka głównego bóstwa babilońskiego. Nie wiadomo, czy Nebukadneccar osobiście przyczynił się do nadania Danielowi tego imienia, chełpił się jednak, że uczyniono to 'stosownie do imienia jego boga' (Daniela 4:8). Chananiasza nazwano Szadiachem i zdaniem niektórych znawców jest to imię złożone, oznaczające rozkaz Aku". Rzecz ciekawa, Aku to imię jednego z bóstw sumeryjskich. Miszaelowi zmieniono imię na Meszach (prawdopodobnie Miszaaku), najwyraźniej więc sprytnie przerobiono Któż jest jak Bóg?" na Któż jest jak Aku?" Babilońskie imię Azariasza brzmiało Abed-Nego, co może znaczyć sługa Nego". Z kolei Nego" to wariant imienia boga Nebo, które daje się wyróżnić w imionach wielu władców Babilonu. ZDECYDOWANI DOCHOWAĆ WIERNOŚCI JEHOWIE 15 Babilońskie imiona, dodatkowa edukacja, specjalne potrawy wszystko to miało sprawić, by Daniel i jego trzej młodzi hebrajscy przyjaciele nie tylko przesiąknęli babilońskim stylem życia, lecz także zerwali wieź ze swym Bogiem, Jehową, i wyrzekli się poglądów religijnych, w jakich zostali wychowani. Co zrobią ci młodzieńcy w obliczu tylu nacisków i pokus? 16 Natchnione sprawozdanie biblijne informuje: Daniel jednak postanowił w swym sercu, że nie skala się przysmakami króla ani winem, które on pija" (Daniela l:8a). Chociaż wymieniono tu po imieniu tylko Daniela, dalszy rozwój wydarzeń wyraźnie dowodzi, iż jego trzej przyjaciele poparli tę decyzję. Zwrot postanowił w swym sercu" świadczy o tym, że pouczenia udzielane niegdyś przez rodziców i inne osoby zapadły Danielowi głęboko w serce. Podobne szkolenie niewątpliwie pomogło też jego trzem 15, 16. Wobec jakich zagrożeń stanęli Daniel oraz ]ego towarzysze i jaka była ich reakcja?

34 Wystawieni na próby, Jęcz wierni Jehowie! 37 towarzyszom podejmować właściwe decyzje. Trafnie ilustruje to wagę. pouczania dzieci, nawet jeśli sprawiają wrażenie zbyt małych, by mogły coś zrozumieć (Przysłów 22:6; 2 Tymoteusza 3:14, 15). 17 Dlaczego ci młodzi Hebrajczycy mieli zastrzeżenia wyłącznie do przysmaków i wina, a nie do pozostałych zarządzeń? Wyraźnie wskazuje na to rozumowanie Daniela, który 'nie chciał się skalać'. Poznawanie pisma i języka Chaldejczyków" oraz noszenie babilońskiego imienia mogło wprawdzie budzić pewne wątpliwości, nie musiato jednak być równoznaczne ze skalaniem się. Weźmy pod rozwagę przykład Mojżesza, który żył prawie 1000 lat wcześniej. Chociaż został wyszkolony we wszelkiej mądrości Egipcjan", lojalnie trwał przy Jehowie. Wychowanie, jakie odebrał od własnych rodziców, dało mu solidny fundament na przyszłość. Dlatego dzięki wierze Mojżesz, gdy dorósł, nie chciał być nazywany synem córki faraona, lecz wybrał poniewieranie z ludem Bożym, a nie zaznawanie tymczasowej uciechy z grzechu" (Dzieje 7:22; Hebraj- ciyków 11:24, 25). 11 Z jakich względów potrawy dostarczane na polecenii 1 król;i Babilonu mogły skalać tych młodzieńców? Po pierwsze, do jego przysmaków należały zapewne pokarrny zakazane w Prawie Mojżeszowym. Na przykład Babilończycy jadali nieczyste zwierzęta, podczas gdy Izraelitom Prawo tego zabraniało (Kapłańska 11:1-31; 20:24-26; Ibwtórzonego Prawa 14:3-20). Po drugie, Babilończycy nic mieli zwyczaju wykrwawiać zarzynanych zwierząt, których mięso zamierzali spożyć. Jedzenie takiego mięsa stanowiłoby więc jaskrawe pogwałcenie prawa Jehowy co do 17 Dlaczego Daniel i jego przyjaciele mieli zastrzeżenia tylko do cod/lmnych potiaw przewidzianych przez króla, a nie do pozostałych jt'(t<) postanowień? 18. Z (aklch względów potrawy dostarczane na polecenie króla mogty skalać tych młodych Hebrajczyków?

35 38 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! krwi (Rodzaju 9:1, 3, 4; Kapłańska 17:10-12; Powtórzonego Prawa 12:23-25). Po trzecie, czciciele fałszywych bóstw poświęcali im różne pokarmy, które potem zjadali jako posiłek ofiarny. Sługom Jehowy nie wolno było mieć z tym nic wspólnego! (Porównaj l Koryntian 10:20-22). Ponadto codzienne objadanie się ciężkimi potrawami i picie mocnych napojów alkoholowych z pewnością nie mogło wyjść na dobre ludziom w żadnym wieku, a już zwłaszcza młodzieży. 19 Co innego jednak wiedzieć, jak należy się zachować, a zupełnie co innego mieć odwagę tak czynić mimo nacisków lub pokus. Daniel i jego trzej towarzysze mogliby przecież pomyśleć, że rodzice i przyjaciele są daleko, więc nie dowiedzą się o ich postępowaniu. Mogliby też sobie tłumaczyć, że skoro taki jest rozkaz króla, to nie ma innego wyjścia. Ponadto pozostali młodzi ludzie zapewne chętnie się na wszystko godzili i nawet uważali to za wyróżnienie, a nie za udrękę. Ale wskutek takiego błędnego rozumowania łatwo mogli wpaść w sidło skrytych grzechów, chwytające tyle dziewcząt i chłopców. Młodzi Hebrajczycy wiedzieli, że oczy Jehowy są na każdym miejscu" i że, r prawdziwy Bóg podda wszelki uczynek osądzeniu w związku z każdą ukrytą rzeczą, czy to dobrą, czy złą" (Przysłów 15:3; Kaznodziei 12:14), Obyśmy wszyscy wyciągnęli naukę z postępowania tych wiernych młodzieńców. NAGRODA ZA ODWAGĘ l WYTRWAŁOŚĆ 20 Postanowiwszy w sercu przeciwstawić się kalającym wpływom, Daniel poparł to czynem. Upraszał zatem głównego dworzanina, by nie musiał się kalać" (Daniela l:8b). Warto zwrócić uwagę na słowo upraszał". Jeśli 19. Jakich wykrętów mogliby szukać hebrajscy młodzieńcy, ale co im pomogło dojść do właściwych wniosków? Jakie działania podjął Daniel i z jakim skutkiem?

36 Wystawieni na próby, lecz wierni Jehowie! 39 chcemy zwalczyć pokusy lub pokonać pewne słabości, to najczęściej musimy się zdobywać na ustawiczne wysiłki (Galatów 6:9). 21 Wytrwałość Daniela nie poszła na marne. Prawdziwy Bóg dał Danielowi znaleźć lojalną życzliwość i miłosierdzie w oczach głównego dworzanina" (Daniela 1:9). Tak więc sprawy ułożyły się dobrze nie dlatego, że Daniel i jego towarzysze byli inteligentni i odznaczali się ujmującą osobowością. Sukces zawdzięczali błogosławieństwu Jehowy. Danieł zapewne pamiętał hebrajskie przysłowie: Zaufaj Jehowie całym sercem i nie opieraj się na własnym zrozumieniu. Zważaj na niego na wszystkich swych drogach, a on wyprostuje twe ścieżki" (Przysłów 3:5, 6). Za usłuchanie tej rady zostali wspaniale nagrodzeni. 22 Główny dworzanin początkowo się wahał: Boję się mego pana, króla r który wam wyznaczył pokarm i napój. Czemuż to miałby zobaczyć, że w porównaniu z dziećmi w was/y m wieku wasze twarze wyglądają na przygnębione, l C/A?muz mielibyście moją głowę obciążyć winą wobec królu?" (Daniela 1:10). Te obawy i wątpliwości nic były tk'/.ptxlstawne. Król Nebukadneccar nie znosił sprzeciwu,,i ów dwor/anln wiedział, że naraziłby swą głowę, gdyby postąpił wbrew jego instrukcjom. Jak się zachował Daniel? z:ł Sytuacja wymagała szczególnej wnikliwości i mądrości. Młody Daniel niewątpliwie znał przysłowie: Odpowiedź łagodna odwraca złość", lecz słowo bolesne wywołuje gniew" (Przysłów 15:1). Nie domagał się uparcie spełnienia swej prośby i nie prowokował drugich, by /.robili z niego męczennika. W odpowiednim momencie /.wrócił się do opiekuna", który widocznie był trochę mnie) rygorystyczny, gdyż nie odpowiadał bezpośrednio przed królem (Daniela 1:11). 22. Jaką zrozumiałą obawę wyraził dworzanin? 2.H. Jak Daniel swym działaniem dowiódł wnikliwości i mądrości?

37 40 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela* DZIESIĘCIODNIOWA PRÓBA 24 Daniel zaproponował temu dworzaninowi następującą próbę: Proszę cię, poddaj sług twoich dziesięciodniowej próbie i niech nam dają do jedzenia trochę warzyw, a do picia wodę; i niech pokażą się przed tobą nasze twarze oraz twarze dzieci jadających przysmaki królewskie., i postąp z twymi sługami stosownie do tego, co zobaczysz" (Daniela 1:12, 13). 25 Czy po dziesięciu dniach odżywiania się 'warzywami i wodą' nie będą w porównaniu z drugimi wyglądać na 'przygnębionych'? Wyraz warzywa" jest tłumaczeniem hebrajskiego słowa w zasadzie oznaczającego nasiona". W niektórych przekładach biblijnych użyto tu wyrazu określającego jadalne.ziarno różnych roślin strączkowych (takich jak groch, fasola czy soczewica). Zdaniem części biblistów kontekst wskazuje na coś więcej niż tylko jadalne nasiona. W pewnym dziele wyjaśniono: Daniel i jego towarzysze prosili o wyżywienie czysto roślinne, typowe dla ogółu ludności, zamiast bogatych, mięsnych potraw ze stołu królewskiego". Mogły to zatem być pożywne dania z fasoli, ogórków, czosnku, porów, soczewicy, melonów i cebuli, a także chleb z różnych zbóż. Z całą pewnością nikt nie nazwałby tego dietą głodową. Wspomniany opiekun niewątpliwie rozumiał, w czym rzecz. W r końcu usłuchał ich w tej sprawie i poddał dziesięciodniowej próbie" (Daniela 1:14), Jaki był wynik? 26 Po upływie dziesięciu dni wyglądali lepiej na twarzy i byli tężsi na ciele niż wszystkie dzieci jadające przysmaki królewskie" (Daniela 1:15). Nie należy tego uważać za dowód wyższości diety wegetariańskiej nad mięsna. Dziesięć 24. Jaką próbę zaproponował Daniel? 25. Co mogło należeć do warzyw" podawanych Danielowi i jego trzem przyjaciołom? 26. Jaki był wynik te] dziesięciodniowej próby i dlaczego właśnie taki?

38 42 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! nadchodzących trudnych czasów potrzebowali czegoś męce] niż tylko sił fizycznych i dobrego zdrowia. Gdy mądrość" wejdzie do twego serca i poznanie stanie się miie twej duszy, strzec cię będzie umiejętność myślenia, chronić cię będzie rozeznanie, by cię ratować od złej drogi" (Przysłów 2:10-12). Właśnie tycb przymiotów udzielił Jehowa owym czterem wiernym młodzieńcom, przygotowując ich na przyszłe próby. M Jak wspomniano, Daniel odznaczał się zrozumieniem wszelkich wizji i snów". Nie był jednak jasnowidzem. Co ciekawe, chociaż uchodzi za jednego z największych hebrajskich proroków, nigdy nie oświadczył pod wpływem natchnienia tak rzekł Wszechwładny Pan, Jehowa", ani oto, co rzekł Jehowa Zastępów" (Izajasza 28:16; Jeremiasza 6:9). Niemniej właśnie kierownictwu świętego ducha Bożego zawdzięczał umiejętność rozumienia i objaśniania wizji oraz snów wyjawiających zamierzenie Jehowy. 30 W KOŃCU-DECYDUJĄCA PRÓBA Upłynął trzyletni okres dodatkowej edukacji i specjalnych przygotowań. Nadeszła pora na decydującą próbę: osobistą rozmowę z królem. Kiedy upłynęły dni, po których zgodnie z poleceniem króla należało ich przyprowadzić, główny dworzanin wprowadził ich przed Nebukadneccara" (Daniela 1:18). Cała czwórka musiała pokazać, co potrafi. Czy naprawdę skorzystali na tym, że pozostawali wierni prawom Jehowy, zamiast się podporządkować zwyczajom babilońskim? 31 Król zaczął z nimi rozmawiać i pośród nich wszystkich nie znalazł się nikt taki jak Daniel, Chananiasz, Miszael oraz Azariasz; i ci odtąd stawali przed królem" (Daniela 1:19). Cóż za dobitne potwierdzenie słuszności 29. Dzięki czemu Daniel 'rozumiał wszelkie wiz]e i sny'? Skąd wiadomo, że postępowanie obrane przez Daniela i jego towarzyszy wyszło im na dobre?

39 Wystawieni na próby, lecz wierni Jehowie! 43 drogi, której się trzymali przez te trzy lata! Wcale nie byli szaleńcami, gdy niezłomnie kierowali się wiarą i sumieniem. Za wierność w pozornie błahych sprawach Daniel l jego przyjaciele dostąpili większych zaszczytów. O przywilej 'stawania przed królem' zabiegali wszyscy młodzi ludzie objęci programem szkoleniowym. Biblia nie wyjawia, tzy wybrano tylko tych czterech hebrajskich młodzieńców. W każdym razie za swą wierną postawę otrzymali naprawdę wielką nagrodę" (Psalm 19:11). ;i2 Widzisz męża biegłego w swej pracy? Stanie on przed królami" zapewnia Biblia (Przysłów 22:29). l rzeczywiście, król Nebukadneccar wybrał Daniela, Chananiasza, Miszaela i Azariasza, aby stawali przed nim jako jego dworzanie. Dostrzegamy w tym wszystkim rękę Jehowy, który tak kierował sprawami, by za pośrednictwem tych młodych mężczyzn a zwłaszcza Daniela, wyławiać istotne szczegóły swego zamierzenia. Przyjęcie do KKina dworzan Nebukadneccara było wprawdzie przywile[i?m, ule nieporównanie większym zaszczytem było po- Iłutenic do t»k wzniosłego celu Królowi Wszechświata, Jehnwłt 1. " Ncliukadneccar szybko zauważył, że dzięki mądrości i wnikliwości otrzymanej od Jehowy ci czterej młodzi llrhi.ijc/ycy znacznie górują nad wszystkimi doradcami l iiu.-drcami na jego dworze. W każdej sprawie wymagająu-j mądrości i zrozumienia, o którą król ich wypytywał, stwk-ril/ał, że dziesięciokrotnie przewyższają wszystkich kapłanów zajmujących się magią, jak również zaklinaczy, ktrtr/y byli w całym jego królestwie" (Daniela 1:20). Ale.42. IHaL7,t'go słusznie można powiedzieć, że Daniel, Chananiasz, MisfHt'1 l A/ariasz dostąpili przywileju znacznie większego niż służba na ilwmw królewskim? \.\, ;14. (a) Dlaczego ci młodzi Hebrajczycy wywarli na królu duże wrażenie? (b) Czego możemy się nauczyć z przeżyć tych czterech Hebra czykow?

40 44 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! czy mogło być inaczej? Przecież owi kapłani zajmujący się magią" oraz zaklinacze" polegali na przemijającej, pełnej przesądów uczoności babilońskie], natomiast Daniel i jego przyjaciele zaufali mądrości pochodzącej z góry. Nic więc dziwnego, że nikt im nie dorównywał! 34 Mimo upływu stuleci nic się pod tym względem nie zmieniło. W I wieku n.e,, w okresie popularności filozofii greckiej oraz prawa rzymskiego, apostoł Paweł napisał w natchnieniu: Mądrość tego świata jest u Boga głupstwem; bo jest napisane:,on chwyta mądrych w ich własne] przebiegłości'. I znowu: Jehowa wie, że rozważania mędrców są daremne'. Toteż niech się nikt nie chełpi ludźmi" (l Koryntian 3:19-21). Dzisiaj także musimy się mocno trzymać wszystkiego, czego nas nauczył Jehowa, nie możemy natomiast dać się zwieść blichtrowi obecnego świata (l Jana 2:15-17). 35 WIERNI DO KOŃCA Głęboka wiara Chananiasza, Miszaela i Azariasza zostaje w dramatycznych okolicznościach przedstawiona w 3 rozdziale Księgi Daniela, gdzie czytamy o złotym posągu wzniesionym przez Nebukadneccara na równinie Dura i o próbie związanej z ognistym piecem. Nie ulega jednak wątpliwości, że ci bogobojni Hebrajczycy aż do śmierci pozostali wierni Jehowie. Jesteśmy o tym przekonani, gdyż apostoł Paweł zapewne właśnie ich miał na myśli, pisząc o ludziach, którzy dzięki wierze (...) powstrzymali siłę ognia" (Hebrajczyków 11:33, 34). Dali wspaniały przykład sługom Jehowy, zarówno młodym, jak i starszym. 36 Na temat samego Daniela czytamy w ostatnim wersecie rozdziału 1: Daniel zaś pozostał aż do pierwszego ro- 35. Co jeszcze wiemy o trzech towarzyszach Daniela?. -f 36. Co można powiedzieć o niezwykłej drodze życiowej Daniela? :,

41 Wystawieni na próby, lecz wierni fenowiel 45 ku króla Cyrusa". Z historii wiadomo, że Cyrus pokonał Babilon w ciągu jednej nocy w 539 roku p.n.e. Potem pozwolił Danielowi pełnić służbę na swoim dworze, najwidoczniej biorąc pod uwagę jego postawę i reputację. A w Księdze Daniela 10:1 powiedziano, że jeszcze w trzecim roku Cymsa, króla Persji", Jehowa wyjawił Danielowi pewną ważną sprawę. Jeżeli prorok ten w czasie uprowadzenia do Babilonu w roku 617 p,n.e, był kilkunastoletnim chłopcem, to w chwili otrzymania tej ostatniej wizji musiał już mieć prawie 100 lat. Jakże długie i błogosławione było jego życie, wypełnione wierną służbą dla Jehowy! 37 Pierwszy rozdział Księgi Daniela zawiera coś więcej niż tylko opowieść o czterech wiernych młodzieńcach wychodzących zwycięsko z prób wiary. Pokazuje, jak Jehowa potrafi się posłużyć kimkolwiek zechce, by urzeczywistnić swe zamierzenie. Wyjawia, iż nawet jeśli On dopuszcza do c/cgoj, co się wydaje nieszczęściem, może to służyć jakiemuś pożytecznemu celowi. Uczy też, że wierność w małych rzeczach zapewnia wielką nagrodę. l' i 1'fi ńklch pouczających wniosków prowadzi analiza l rozdziału Daniela? CZY ZAUWAŻYŁEŚ? * Co można powiedzieć o pochodzeniu Danie-? la i jego trzech młodych przyjaciół? * Jakiej próbie poddano w Babilonie wspaniałej wychowanie tych czterech hebrajskich młodzieńców? *. ;ik Jehowa nagrodził owych czterech Hebrajczyków za odważną postawę? «Czego od Daniela i jego trzech towarzyszy mogą się nauczyć nowożytni słudzy Jehowy?

42 ROZDZIAŁ CZWARTY POWSTANIE I UPADEK OGROMNEGO POSĄGU MINĘŁO z górą dziesięć lat odkąd król Nebukadneccai uprowadził Daniela i inne najprzedniejsze osobistości" z Judy na wygnanie do Babilonu (2 Królów 24:15). Młody Daniel pełni służbę na dworze królewskim, gdy nagle pojawia się śmiertelne niebezpieczeństwo. Dlaczego powinno to nas interesować? Otóż ingerencja Jehowy Boga w bieg spraw nie tylko ocala życic Danielowi i innym osobom, lecz także rzuca snop światła na trwający po dziś dzień pochód mocarstw światowych zapowiedzianych w Biblii. TRUDNY PROBLEM WŁADCY 2 Prorok Daniel napisał: W drugim roku królowania Nebukadneccara śniły się Nebukadneccarowi sny; i jego ducha zaczął ogarniać niepokój, i nie mógł już spać" (Daniela 2:1). Nebukadneccar, król imperium babilońskiego, został faktycznym władcą światowym w roku 607 p.n.e., gdy za przyzwoleniem Jehowy Boga zburzył Jerozolimę i tamtejszą świątynię. W drugim roku jego panowania w charakterze władcy światowego ( p.n.e.) Bóg ukazał mu we śnie coś, co go przeraziło. 3 Nebukadneccar tak się przejął, że już nie mógł zasnąć. Rzecz zrozumiała, koniecznie chciał się dowiedzieć, 1. Dlaczego powinno nas interesować, co się wydarzyło z góra dziesięć lat po tym, gdy król Nebukadneccar zabrał do niewoli Daniela i innych jeńców? 2. Kiedy Nebukadneccar miał swój pierwszy proroczy sen? 3. Kto nie zdołał wyjaśnić snu Nebukadneccara i jak on na to zareagował?

43 'm$-<>

44 48 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! co znaczył ów sen. Ale ten potężny król zapomniał, co mu się śniło! Wezwał więc babilońskich magów, zaklinaczy i czarnoksiężników, po czym zażądał, by mu opowiedzieli treść snu oraz podali jego wyjaśnienie. Zadanie to przerastało ich możliwości. Widząc, że są bezradni, rozwścieczony Nebukadneccar kazał zgładzić wszystkich mędrców babilońskich". Na mocy tego dekretu również prorok Daniel musiałby stanąć przed egzekutorem. Dlaczego? Otóż wraz ze swymi trzema hebrajskimi towarzyszami Chananiaszem, Miszaelem i Azariaszem był zaliczany do grona mędrców babilońskich (Daniela 2: 2-14). DANIEL ŚPIESZY NA RATUNEK 4 Dowiedziawszy się, dlaczego Nebukadneccar wydał tak surowy rozkaz, Daniel poszedł (...) i poprosił króla, żeby mu dał czas na podanie królowi wyjaśnienia". Prośba ta została uwzględniona. Daniel wrócił więc do domu i razem ze swymi trzema hebrajskimi przyjaciółmi modlił się do Boga nieba o zmiłowania w związku z tą tajemnicą''. Tej samej nocy Jehowa wyjawił mu w wizji treść oraz znaczenie owego snu. Daniel, przepełniony wdzięcznością, powiedział: Niech imię Boga będzie błogosławione od czasu niezmierzonego aż po czas niezmierzony, bo do niego należy mądrość i potęga. On też zmienia czasy i pory, usuwa królów i ustanawia królów, udziela mądrości mędrcom, a wiedzy tym, którzy wykazują rozeznanie. On wyjawia sprawy głębokie i rzeczy ukryte, wie, co jest w ciemności; i u niego mieszka światłość". Za udzieloną mu wnikliwość Daniel wysławiał Jehowę (Daniela 2:15-23). 4. (a) Jak Daniel poznał treść i znaczenie snu Nebukadneccara? (b) Co powiedział Daniel, przepełniony wdzięcznością wobec Jehowy

45 Powstanie i upadek ogromnego posągu 49 5 Nazajutrz Daniel udał się do Ariocha, dowódcy straży przybocznej, któremu polecono zgładzić mędrców babilońskich. Dowiedziawszy się, że Daniel mógłby podać wyjaśnienie snu, Arioch spiesznie zaprowadził go do króla. Unikając przypisywania sobie jakiejkolwiek zasługi, Daniel rzekł do Nebukadneccara: Jest Bóg w niebiosach Ten, który wyjawia tajemnice i on oznajmił królowi Nebukadneccarowi, co się ma wydarzyć pod koniec dni". Daniel byt gotów wyjawić nie tylko przyszłość imperium babilońskiego, lecz także ogólny zarys wydarzeń światowych od dni Nebukadneccara aż po nasze czasy, a nawet dalej (Daniela 2:24-30). PRZYPOMNIENIE TREŚCI SNU 6 Nebukadneccar uważnie słuchat wyjaśnień Daniela:,,'ly, królu, patrzyłeś, a oto jakiś ogromny posąg. Ten posąg, wielki i o nadzwyczajnym blasku, stał przed tobą, a jego wygląd był przerażający. Posąg ów miał głowę z dobrego złota, jego pierś i ramiona były ze srebra, brzuch i uda / miedzi, golenie z żelaza, stopy po części z żelaza, a po części z uformowanej gliny. Patrzyłeś, aż bez udziału rąk został odcięty kamień i uderzył posąg w stopy z żelaza oraz uformowanej gliny, i je zmiażdżył. Wówczas żelazo, uformowana glina, miedź, srebro i złoto wszystko razem zostało zmiażdżone i stało się jak latem plewy na klepisku, i poniósł je wiatr, tak iż nie znaleziono po nich ani śladu. Kamień zaś, który uderzył w posąg, stał się wielką górą i wypełnił całą ziemię" (Daniela 2:31-35). 7 Jakże poruszony musiał być Nebukadneccar, gdy słuchał, jak Daniel przypomina mu treść jego snu! Ale zaraz mędrcy babilońscy zostaną oszczędzeni pod warunkiem, 5. (a) Jak Daniel, stojąc przed królem, przypisał cata, zasługę Jehowie? (b) Dlaczego wyjaśnienie podane przez Daniela interesuje nas w dobie obecnej? Co było treścią snu, który Daniel przypomniał królów?

46 50 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! że Daniel również objaśni tę wizję. Przemawiając w imieniu własnym oraz swych trzech hebrajskich przyjaciół, Daniel oświadcza: Oto jest sen; opowiemy też przed obliczem króla jego wyjaśnienie" (Daniela 2:36), WYRÓŻNIAJĄCE SIĘ KRÓLESTWO 8 Ty, o królu, królu królów, któremu Bóg nieba dał królestwo, potęgę, siłę oraz dostojeństwo i w którego rękę, gdziekolwiek mieszkają synowie ludzcy, dał zwierzęta polne i skrzydlate stworzenia niebios oraz którego uczynił władcą nad nimi wszystkimi ty jesteś głową ze złota" (Daniela 2:37, 38). Opis ten pasował do Nebukadneccara, odkąd w roku 607 p.n.e. Jehowa użył go za narzędzie do zburzenia Jerozolimy. Można tak powiedzieć dlatego, że królowie zasiadający na tronie w Jerozolimie pochodzili z rodu Dawida, władcy namaszczonego przez Jehowę. Jerozolima była stolicą Judy, prototypowego królestwa Bożego, stanowiącego wyraz zwierzchnictwa Jehowy nad ziemią. Z chwilą zburzenia Jerozolimy w roku 607 ten proroczy pierwowzór rządu Bożego przestał istnieć (l Kronik 29:23; 2 Kronik 36:17-21). Następujące po sobie mocarstwa światowe, wyobrażone przez metalowe części posągu, mogły odtąd panować nad światem bez przeszkód ze strony prototypowego królestwa Bożego. Nebukadneccar, przedstawiony jako głowa ze złota najcenniejszego metalu znanego w starożytności wyróżnił się tym, że obalił owo królestwo, burząc Jerozolimę (patrz dodatek Wojowniczy król buduje imperium", strona 63). 9 Nebukadneccar panował 43 lata i był głową dynastii sprawującej władzę nad imperium babilońskim. Należał do niej także jego zięć Nabonid oraz najstarszy syn, Ewil- -Merodach. Dynastia ta utrzymała się jeszcze przez następ- 8. (a) Kogo lub co według wyjaśnienia Daniela przedstawiała głowa ze złota? (b) Kiedy ta głowa się pojawiła? 9. Co wyobrażała głowa ze złota?

47 Powstanie i upadek ogromnego posągu 51 ne 43 lata, do roku 539 p.n.e., kiedy to zginął syn Nabonida, Belszaccar (2 Królów 25:27; Daniela 5:30). A zatem złota głowa posągu ukazanego w wizji nie wyobrażała tylko Nebukadneccara, lecz całą tę babilońską dynastię. 10 Daniel oznajmił Nebukadneccarowi: Po tobie powstanie inne królestwo, mniej znaczące od ciebie" (Daniela 2:39). Miejsce jego dynastii miało zająć królestwo symbolizowane przez srebrne ramiona i pierś posągu. Jakieś 200 lat wcześniej Izajasz zapowiedział to królestwo, a nawet podał imię jego zwycięskiego władcy Cyrusa (Izajasza 13:1-17; 21:2-9; 44:24 do 45:7, 13). Chodzi o imperium medo-perskie. Wprawdzie stworzyło ono wspaniałą kulturę, nie ustępującą babilońskiej, zostało jednak przedstawione jako część sporządzona ze srebra, metalu mniej cennego niż złoto. Nie dorównywało babilońskiemu mocarstwu światowemu pod tym względem, że nie mogło się szczycić obaleniem królestwa judzkiego ze stolicą w Jerozolimie, stanowiącego pierwowzór królestwa Bożego. 11 Około 60 lat po wyjaśnieniu tego snu Daniel na własne oczy ujrzał kres dynastii Nebukadneccara. Był świadkiem tego, jak w nocy z 5 na 6 października 539 roku p.n.e. armia medo-perska zdobyła na pozór niezwyciężony Babilon i zgładziła króla Belszaccara. Z chwilą jego śmierci imperium babilońskie, symbolizowane przez złotą głowę posągu, przestało istnieć. INNE KRÓLESTWO UWALNIA WYGNAŃCÓW 12 W roku 539 p.n.e. miejsce imperium babilońskiego zajęło więc kolejne mocarstwo: Medo-Persja. Pierwszym 10. {a) Jak sen Nebukadneccara zapowiadał, iż babilońskie mocarstwo światowe się nie ostoi? (b) Co prorok Izajasz przepowiedział o zdobywcy Babilonu? (c) W jakim sensie Medo-Persja nie dorównywała Babilonowi? 11. Kiedy przestała istnieć dynastia Nebukadneccara? 12. Jaką korzyść Żydzi przebywający na wygnaniu odnieśli z dekretu wydanego przez Cyrusa w roku 537 p.n.i:.?

48 52, Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! władcą zdobytego Babilonu został 62-letni Dariusz Med (Daniela 5:30, 31). Przez krótki czas panował nad imperium medo-perskim wspólnie z Cyrusem Persem. Po śmierci Dariusza Cyrus sam władał całym mocarstwem. Dla Żydów przebywających w Babilonie jego rządy oznaczały kres niewoli. W roku 537 p.n,e. Cyrus wydał dekret zezwalający żydowskim wygnańcom w Babilonie na powrót do rodzinnego kraju i odbudowę Jerozolimy oraz świątyni Jehowy. W Judzie i Jerozolimie nie doszło jednak do odrodzenia prototypowego królestwa Bożego (2 Kronik 36:22, 23; Ezdrasza 1:1 do 2:2a). 13 Pierś i ramiona posągu, wykonane ze srebra, wyobrażały dynastię królów perskich, zapoczątkowaną przez Cyrusa Wielkiego. Utrzymała się ona przeszło 200 lat. Cyrus ponoć zginął w czasie wyprawy wojennej w roku 530 p.n.e. Spośród 12 królów, o których wiadomo, że zasiadali po nim na tronie perskim, przynajmniej dwóch okazywało przychylność wybranemu ludowi Jehowy. Jednym z nich był Dariusz I (Pers), a drugim Artakserkses L 14 Dariusz I był trzecim królem Persji po Cyrusie Wielkim. Poprzedzali go Kambyzes II oraz jego brat Bardija (albo uzurpator Gaumata, mag). Kiedy Dariusz I, znany też jako Dariusz Wielki, wstępował na tron w roku 521 p.n.e., odbudowa świątyni w Jerozolimie była wstrzymana. Odnalazłszy w archiwach Ekbatany dokumenty z dekretem Cyrusa f Dariusz nie tylko unieważnił zakaz z roku 520, lecz także przydzielił ze skarbca królewskiego fundusze na odbudowę świątyni (Ezdrasza 6:1-12). 15 Następnym królem Persji wspierającym wysiłki Żydów był Artakserkses I, który w roku 475 p.n.e. objął 13. Co wyobrażały srebrne ramiona i pierś posągu ze snu Nebukadneccara? Jakie] pomocy udzielili Żydom Dariusz Wielki i Artakserkses I?

49 Powstanie i upadek ogromnego posągu 53 władzę po swym ojcu, Aswerusie (Kserksesie I). Artakserksesowi nadano przydomek Długoręki, gdyż miał prawą rękę dłuższą od lewej. W dwudziestym roku swojego panowania, a więc w roku 455 p.n.e., uczynił Nehemiasza, swego żydowskiego podczaszego, namiestnikiem Judy i zlecił mu odbudowę murów Jerozolimy. Oznaczało to początek 'siedemdziesięciu tygodni lat', przepowiedzianych w 9 rozdziale Księgi Daniela, i umożliwiło obliczenie dat pojawienia się oraz śmierci Mesjasza, czyli Chrystusa, Jezusa z Nazaretu (Daniela 9:24-27; Nehemiasza 1:1; 2:1-18). M Ostatnim z sześciu następców Artakserksesa I na tronie perskim był Dariusz III. Jego panowanie zakończyło się gwałtownie w roku 331 p.n.e., gdy Aleksander Wielki zadał mu straszliwą klęskę pod Gaugamelą, nieopodal miejsca, gdzie niegdyś leżała Niniwa. Klęska ta położyła kres medo-perskiemu mocarstwu światowemu, wyobrażonemu przez srebrną część posągu ze snu Nebukadneccara. Nowe mocarstwo pod pewnymi względami miało je przewyższać, pod innymi zaś być od niego pośledniejsze. Dowiadujemy się tego, słuchając dalej, jak Daniel tłumaczy sen Nebukadneccara. KRÓLESTWO ROZLEGŁE, LECZ POŚLEDNIEJSZE 17 Daniel oznajmia Nebukadneccarowi, że brzuch i uda ogromnego posągu oznaczają jeszcze inne królestwo, trzecie, z miedzi, które będzie sprawować władzę nad całą ziemią" (Daniela 2:32, 39). To trzecie królestwo ma zająć miejsce Babilonii i Medo-Persji. Miedź jest pośledniejsza niż srebro i podobnie ta nowa potęga światowa 16. Kiedy i na jakim królu zakończyło się medo-perskie mocarstwo Światowe? (a) Które mocarstwo światowe zostało przedstawione jako brzuch i uda z miedzi i jaki byt zasięg jego panowania? (b) Kim był Aleksander III? (c) Jak doszło do tego, że greka stała się językiem międzynarodowym, i jakiemu celowi dobrze posłużyła?

50 54 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! nie dorówna Medo-Persji, nie będzie się bowiem mogła poszczycić żadnym osiągnięciem te] rangi, co wyzwolenie ludu Jehowy. Niemniej to 'miedziane' królestwo ma sprawować władzę nad całą ziemią", będzie więc rozleglejsze od Babilonii i Medo-Persji. A co o tym mocarstwie światowym mówi historia? 18 Wkrótce po wstąpieniu na tron macedoński w roku 336 p.n.e. ambitny Aleksander III, mający dopiero 20 lat, podjął kampanię podbojów. Ze względu na sukcesy militarne zaczęto go nazywać Aleksandrem Wielkim. Odnosząc jedno zwycięstwo za drugim, posuwał się w głąb terytorium perskiego. Kiedy w roku 331 pokonał Dariusza III w bitwie pod Gaugamelą, imperium perskie zaczęło upadać, Aleksander zaś uczynił z Grecji kolejne mocarstwo światowe. 19 Po tryumfie pod Gaugamelą Aleksander zdobył perskie stolice: Babilon, Suzę, Persepolis i Ekbatanę, Opanowawszy pozostałą część tego imperium, zwycięsko szedł dalej i zdobył nawet zachodnie rejony Indii. W podbitych krajach powstawały kolonie greckie. Wskutek tego w całym imperium szerzył się wpływ kultury i języka Greków. Z czasem imperium greckie rozmiarami przerosło wszystkie poprzednie. Jak to zapowiedział Daniel, 'miedziane' królestwo zapanowało nad całą ziemią". Jednym z rezultatów było to, że greka (dialekt koine) uzyskała pozycję języka międzynarodowego. Ponieważ umożliwiała dokładne wyrażanie myśli, znakomicie nadawała się do spisania Chrześcijańskich Pism Greckich oraz do krzewienia dobrej nowiny o Królestwie Bożym. 211 Aleksander Wielki przeżył jako władca światowy tylko osiem lat. Po wystawnej uczcie młody, bo zaledwie 32-letni, Aleksander zachorował i wkrótce potem, dnia Co sit; stało z imperium greckim po śmierci Aleksandra Wielkiego?

51 Powstanie i upadek ogromnego posągu 55 czerwca 323 roku p.n.e,, zmarł. Z czasem jego ogromne imperium rozpadło się na cztery części zarządzane przez jego wodzów. W ten sposób z jednego wielkiego królestwa powstały cztery, wchłonięte w końcu przez imperium rzymskie. 'Miedziane' mocarstwo światowe utrzymało się tylko do roku 30 p.n.e., wtedy bowiem ostatnie z tych czterech królestw Egipt podlegający dynastii Ptolemeuszów zostało ostatecznie podbite przez Rzym. KRÓLESTWO, KTÓRE MIAŻDŻY l DRUZGOCZE 21 Daniel tak wyjaśnia dalej znaczenie snu o posągu: Czwarte zaś królestwo [po Babilonie, Medo-Persji i Grecji] okaże się mocne niczym żelazo. Jak bowiem żelazo miażdży i kruszy wszystko inne, tak niczym druzgoczące żelazo zmiażdży ono i zdruzgocze te wszystkie" (Daniela 2:40). Pod względem siły i niszczycielskiego potencjału to mocarstwo światowe miało przypominać żelazo miało się okazać" potężniejsze od imperiów symbolizowanych przez złoto, srebro i miedź. Takie właśnie było cesarstwo B Kzyra zmiażdżył i zdruzgotał imperium greckie, wchłonął U-z pozostałości mocarstw medo-perskiego i babilońskk'n<i, Nie miał respektu dla Królestwa Bożego, o którym głosił Jezus, i w roku 33 n.e. skazał Chrystusa na śmierć na p«iln męki. Dążąc do zmiażdżenia prawdziwego chrystianizmu, Rzymianie prześladowali uczniów Jezusa. A w roku 70 n.u. zburzyli Jerozolimę i tamtejszą świątynię. 1 ' Żelazne nogi posągu ze snu Nebukadneccara wyobrażały nie tylko cesarstwo rzymskie, lecz także jego polityc/.ną odrośl. Zwróćmy uwagę na następującą wypowiedź" Jt Księgi Objawienia 17:10: Siedmiu jest królów: pięciu 21. Jłk Daniel opisat 'czwarte królestwo'? 22. Pod akim względem cesarstwo rzymskie przypominało żelazo? CX> jeszcze, oprócz cesarstwa rzymskiego, wyobrażają nogi polągu?

52 MOCARSTWA ŚWIATOWE w PROROCTWIE DANIELA Ogromny posąg (Daniela 2:31-45) BABILONIA od roku 607 p.n.e. MEDO-PERSJA od roku 539 p.n.e. GRECJA od roku 331 p.n.e. RZYM od roku 30 p.n.e. NGLO-AMERYKAŃSK1E MOCARSTWO ŚWIATOWE od roku 1763 n.e. ŚWIAT PODZIELONY POLITYCZNIE w czasie końca

53 Powstanie i upadek ogromnego posągu 57 upadło, jeden jest, inny jeszcze nie nadszedł, a gdy już nadejdzie, ma na krótką chwilę pozostać". Apostoł Jan pisał te słowa, kiedy był zesłany przez Rzymian na wyspę Patmos. Wspomnianych pięciu powalonych królów, czyli pięć mocarstw światowych, to Egipt, Asyria, Babilon, Medo-Persja i Grecja. Szósty imperium rzymskie był wtedy jeszcze u władzy. Ale i on miał upaść, a na jednym z podbitych przez niego terytoriów miał powstać siódmy król. O jakie mocarstwo światowe tu chodzi? 24 Brytania stanowiła kiedyś północno-zachodni kraniec cesarstwa rzymskiego. Jednakże do roku 1763 zdążyła się przeobrazić w imperium brytyjskie, panujące na morzach i oceanach świata. W roku 1776 trzynaście jego amerykańskich kolonii ogłosiło niepodległość, by utworzyć Stany Zjednoczone Ameryki. Jednakże w późniejszych latach Brytania i Stany Zjednoczone współpracowały ze sobą w czasie pokoju i wojny. Tak powstało siódme mocarstwo zapowiedziane w Biblii: zespolone imperium anglo-amerykanskie. Podobnie jak cesarstwo rzymskie, okazało się nrio mocne niczym żelazo", sprawując iście żelazną wład/e.. A zatem żelazne nogi symbolicznego posągu wyobra- /..iją zarówno cesarstwo rzymskie, jak i dwuczłonowe anglo-amerykańskie mocarstwo światowe. 25 KRUCHY ZLEPEK Daniel dalej mówi Nebukadneccarowi: A że widziałeś stopy oraz palce po części z uformowanej gliny garncarskiej i po części z żelaza, królestwo to okaże się podzielone, lecz będzie w nim coś z twardości żelaza; widziałeś bowiem żelazo zmieszane z wilgotną gliną. A że palce u stóp były częściowo z żelaza, a częściowo z uformowanej gliny, królestwo to okaże się po części mocne, a po części okaże się kruche. To zaś, że widziałeś żelazo zmieszane 25. Co Daniel powiedział o stopach i palcach posągu?

54 Powstanie i upadek ogromnego posągu 59 z wilgotną gliną zmieszają się z potomstwem ludzkim; nie będą się jednak trzymać razem, jedno z drugim, tak jak żelazo nie miesza się z uformowaną gliną" (Daniela 2: 41-43). 26 Następujące po sobie mocarstwa światowe zostały wyobrażone przez poszczególne części posągu ze snu Nebukadneccara, od głowy aż do stóp. Logicznie rzecz biorąc, stopy i palce z żelaza zmieszanego z wilgotną gliną" symbolizują ostatni przejaw władzy ludzkiej, który miał ist- nieć w czasie końca" (Daniela 12:4). 27 Na początku XX wieku imperium brytyjskie sprawowało władzę nad co czwartym mieszkańcem ziemi. Innym mocarstwom europejskim podlegały dalsze miliony. Ale po I wojnie światowej imperia rozpadły się na poszczególne narody. Po II wojnie światowej tendencja ta jeszcze się wzmogła. W miarę nasilania się poczucia narodowościowego liczba państw na świecie dalej gwałtownie wzrastała. Dziesięć palców u stóp wyobraża wszystkie te współistniejące mocarstwa i państwa, gdyż w Biblii liczba dziesięć często symbolizuje zupełność w odniesieniu do spraw Ziemskich (porównaj Wyjścia 34:28; Mateusza 25:1; Objawienie 2:10). 28 Żyjemy już w czasie końca", doszliśmy więc do samych stóp posągu. Niektóre rządy wyobrażone przez stopy i palce z żelaza przemieszanego z gliną rzeczywiście przypominają żelazo są despotyczne, wręcz tyrańskie. Inne można przyrównać do gliny. Dlaczego? Daniel kojarzył glinę z potomstwem ludzkim" (Daniela 2:43). Mimo kruchości gliny, z której je uczyniono, tradycyjnie 'żelazne' rządy muszą w coraz większym stopniu uwzględniać 26. Kiedy się pojawiła forma władzy wyobrażona przez stopy i palce? 27. (ii) Na jaką sytuację światową wskazują stopy i palce z żelaza zmieszanego z gliną? (b) Co przedstawia dziesięć paiców u stóp posągu? (a) Co według Daniela wyobraża glina/ (b) Co można powiedzieć o połączeniu żelaza z gliną?

55 60 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! głos zwykłych ludzi, pragnących mieć wpływ na czynniki sprawujące nad nimi władzę (Hioba 10:9). Nie da się jednak pogodzić dyktatorskiej władzy z żądaniami prostego ludu, tak jak nie sposób połączyć żelaza z gliną. Jakże podzielony pod względem politycznym będzie świat w czasie zagłady tego posąguj 29 Czy do upadku całego posągu doprowadzi niejednorodność stóp i palców? Co się stanie z tym kolosem? 30 DRAMATYCZNY FINAŁ! Poznajmy teraz finał omawianego snu. Daniel powiedział królowi: Patrzyłeś, aż bez udziału rąk został odcięty kamień i uderzył posąg w stopy z żelaza oraz uformowanej gliny, i je zmiażdżył. Wówczas żelazo, uformowana glina, miedź, srebro i złoto wszystko razem zostało zmiażdżone i stało się jak latem plewy na klepisku, i poniósł je wiatr, tak iż nie znaleziono po nich ani śladu. Kamień zaś, który uderzył w posąg, stał się wielką górą i wypełnił całą ziemię" (Daniela 2:34, 35). 31 Proroctwo zawierało jeszcze następujące wyjaśnienie: Za dni tych królów Bóg nieba ustanowi królestwo, które nigdy nie zostanie obrócone wniwecz. I to królestwo nie przejdzie na żaden inny lud. Zmiażdży ono wszystkie owe królestwa i położy im kres, lecz samo będzie trwać po czasy niezmierzone; widziałeś bowiem, że bez udziału rąk został od góry odcięty kamień i że zmiażdżył żelazo, miedź r uformowaną glinę, srebro i złoto. Wielki Bóg oznajmił królowi, co ma nastąpić potem. I sen jest niezawodny, a je- go wyjaśnienie wiarogodne" (Daniela 2:44, 45). 32 Widząc, że przypomniano mu i wyjaśniono sen, Nebukadneocar przyznał, iż tylko Bóg Daniela jest f,panem królów i lym, który wyjawia tajemnice". Ponadto Danie- 30. Opisz finał snu Nebukadneccara. 31, 32. Cx> przepowiedziano w związku z końcową częścią snu Nebukadneccara?

56 Powstanie i upadek ogromnego posągu 61 łowi i jego trzem hebrajskim towarzyszom powierzył bardzo odpowiedzialne stanowiska (Daniela 2:46-49). A jakie znaczenie na nasze czasy ma udzielone przez Daniela 'wiarogodne wyjaśnienie'? V GÓRA WYPEŁNIA ZIEMIĘ' 33 Gdy w październiku 1914 roku skończyły się wyznaczone czasy narodów", Jf Bóg nieba" ustanowił niebiańskie Królestwo, w którym na tronie zasiadł Jego namaszczony Syn, Jezus Chrystus Król królów i Pan panów" (Łukasza 21:24; Objawienie 12:1-5; 19:16).* A zatem kamień" mesjańskiego Królestwa został odcięty od góry" wszechświatowego zwierzchnictwa Jehowy nie rękami ludzkimi, lecz mocą Bożą. Tym niebiańskim rządem kieruje Jezus Chrystus, obdarzony przez Boga nieśmiertelnością (Rzymian 6:9; l Tymoteusza 6:15, 16). Dlatego królestwo naszego Pana [Boga] i jego Chrystusa", będące wyrazem wszechświatowego zwierzchnictwa Jehowy, nie zostanie przekazane nikomu innemu. Ostoi się na wieki (Objawienie 11:15). 114 Narodziny owego Królestwa nastąpiły za dni tych krdlów" (Daniela 2:44). Chodzi nie tylko o królów wyobrażonych przez dziesięć palców u stóp posągu, lecz także przez jego części z żelaza, miedzi, srebra i złota. Wprawdzie imperia: babilońskie, perskie, greckie i rzymskie dawno już przeminęły jako mocarstwa światowe, niemniej w roku 1914 w dalszym ciągu istniały ich pozostałości. Tereny starożytnej Babilonii zajmowało tureckie imperium osmańskie, a w Persji (Iranie), Grecji i Rzymie władzę sprawowały miejscowe rządy. * Zobacz rozdział 6 niniejszej książki. 33. Od jakiej góry" został odcięty kamień"? Kiedy i jak do tego doszło? 34. Co znaczą słowa, iż Królestwo Boże narodziło się za dni tych królów*?

57 62 Pilnie zważaj na proroctwa Daniela Niebiańskie Królestwo Boże już wkrótce uderzy w stopy symbolicznego posągu. Zdruzgocze wszystkie królestwa wyobrażone przez tego kolosa, kładąc im kres. Podczas wojny wielkiego dnia Boga Wszechmocnego'' ów kamień" trafi weń z tak miażdżącą siłą, iż zetrze go w proch, a wicher nawałnicy Bożej rozwieje go niczym plewy na klepisku (Objawienie 16:14,16). Potem rząd Królestwa Bożego podobnie jak kamień, który osiągnął rozmiary góry i wypełnił cały świat stanie się górą obejmującą swym wpływem całą ziemię" (Daniela 2:35). a6 Chociaż mesjańskie Królestwo ma siedzibę w niebie, to swą władzę rozciągnie nad naszym globem dla dobra wszystkich posłusznych mieszkańców ziemi. Ten stabilny rząd 'nigdy nie zostanie obrócony wniwecz' ani nie przejdzie na żaden inny lud". W przeciwieństwie do dynastii śmiertelnych władców ludzkich Królestwo to samo będzie trwać" po czasy niezmierzone", już na zawsze (Daniela 2:44). Obyś dostąpił przywileju należenia po wieki wieków do grona jego poddanych. 35. Kiedy kamień" uderzy w posąg i jak doszczętnie go zniszczy? 36. Dlaczego można powiedzieć, iż mesjańskie Królestwo to rząd stabilny? CZY ZAUWAŻYŁEŚ? Jakie mocarstwa światowe zostały wyobrażone przez poszczególne części olbrzymiego posągu ze snu Nebukadneccara? Jaką sytuację Światową symbolizują stopy i dziesięć palców z żelaza przemieszanego z gliną? Kiedy i od jakiej góry" został odcięty kamień"? ; Kiedy ów kamień" uderzy w posąg? ;

58 WOJOWNICZY KRÓL BUDUJE IMPERIUM BABILOŃSKI następca tronu i jego armia w bitwie pod Karkemisz w Syrii rozbijają wojska egipskie dowodzone przez faraona Necho. Pokonani Egipcjanie uciekają na południe do swojego kraju, ścigani przez Babilończyków. Lecz oto z Babilonu nadchodzi wieść, która zmusza zwycięskiego księcia do przerwania pogoni. Zmarł jego ojciec, Nabopolassar. Dlatego Nebukadneccar poleca dowódcom wojskowym sprowadzić jeńców i łupy, sam zaś szybko wraca do kraju i obejmuje tron po ojcu. W ten sposób w roku 624 p.n.e. Nebukadneccar wstąpił na tron i został drugim władcą imperium nowobabilońskiego. Podczas swego 43-letniego panowania podbił tereny podlegające niegdyś asyryjskiemu mocarstwu

59 64 światowemu i jeszcze powiększył terytorium swego państwa, zdobywając na północy Syrię, a na zachodzie Palestynę, aż do granicy z Egiptem (patrz mapka). W czwartym roku swego panowania (620 IMPERIUM BABILOŃSKIE p.n.e.) Nebukadneccar podporządkował sobie królestwo judzkie (2 Królów 24:1). Trzy lata później Juda się zbuntowała, toteż Babilończycy obiegli Jerozolimę. Nebukadneccar uprowadził do Babilonu Jehojachina, Daniela i innych jeńców. Zabrał też część sprzętów ze świątyni Jehowy. Wasalnym królem Judy uczynił Sedekiasza, który był wujem Jehojachina (2 Królów 24:2-17; Daniela 1:6, 7). Babilon, niegdyś największe miasto otoczone murami