Promowanie zdrowia 513 [01].O1.04

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Promowanie zdrowia 513 [01].O1.04"

Transkrypt

1

2 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Teresa Walaszek Promowanie zdrowia 513 [01].O1.04 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

3 Recenzenci: dr Elżbieta Jaszczyszyn mgr Elżbieta Hałaburda Opracowanie redakcyjne: mgr Teresa Walaszek Konsultacja: mgr Zenon W. Pietkiewicz Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 513[01].O1.04 Promowanie zdrowia, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu opiekunka dziecięca. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy, Radom

4 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania Zdrowie, choroba, profilaktyka i kierunki działań Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów 4.2. Uwarunkowania stanu zdrowia ludności i czynniki wpływające na zdrowie Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów 4.3. Promowanie zdrowia i edukacja zdrowotna Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów 4.4. Kierunki organizacji opieki zdrowotnej Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów 5. Sprawdzian osiągnięć Literatura

5 1. WPROWADZENIE Poradnik ten pomoże Ci w przyswojeniu wiedzy z zakresu promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej i profilaktyki. W poradniku zamieszczono: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych wiadomości i umiejętności, które powinieneś posiadać, aby przystąpić do pracy z poradnikiem. 2. Cele kształcenia programu jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania umożliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają: - opis działań, jakie masz wykonać, - wykaz materiałów i narzędzi potrzebnych do ich wykonania. 4. Zestaw zadań testowych sprawdzający poziom przyswojonych wiadomości i ukształtowanych umiejętności. 5. Wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela o wyjaśnienie. Poradnik nie może być traktowany jako wyłączne źródło wiedzy. Wskazane zatem jest korzystanie z innych dostępnych źródeł informacji. 3

6 513[01].O1 Podstawy funkcjonowania człowieka w środowisku 513[01].O1.01 Charakteryzowanie psychofizycznych i społecznych aspektów rozwoju człowieka 513[01].O1.02 Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów społecznych 513[01].O1.03 Kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów i radzenia sobie ze stresem 513 [01].O1.04 Promowanie zdrowia 513[01].O1.05 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy 513[01].O1.06 Stosowanie przepisów prawa w działalności społecznej Schemat układu jednostek modułowych 4

7 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć: używać definicji zdrowia i choroby w znaczeniu potocznym, określać uwarunkowania zdrowia i choroby, nazywać różne czynniki wpływające na stan zdrowia, nazywać różne kategorie zdrowia, nazywać różne style życia, wymieniać choroby cywilizacyjne, określać pojęcia: opieka, niepełnosprawność, wymieniać organizacje i placówki odpowiedzialne za propagowanie zdrowia, wymieniać nauki pomocnicze w propagowaniu zdrowia, pracować różnymi metodami, korzystać z różnych form oddziaływań, korzystać z różnych pomocy dydaktycznych, integrować wiedzę z różnych źródeł, wyjaśniać znaczenie zdrowia w różnych etapach rozwoju, scharakteryzować system opieki zdrowotnej w Polsce, umiejscawiać promocję zdrowia w strukturach opieki zdrowotnej, określać potrzeby człowieka, charakteryzować różne środowiska wychowawcze, określać własne predyspozycje osobowościowe do pracy z grupą, nawiązywać kontakt werbalny i niewerbalny z dzieckiem i rodzicami, rozpoznawać i wyrażać emocje i uczucia, planować zadania i rozwiązywać problemy, opracować programy zajęć z dziećmi, myśleć logicznie, rozwiązywać określone zadania i problemy teoretycznie i praktycznie, korzystać z różnych źródeł informacji. 5

8 3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: wyjaśnić rolę medycyny zapobiegawczej w ochronie i promocji zdrowia, określić czynniki wpływające na stan zdrowia jednostki i społeczeństwa, określić pozytywne i negatywne skutki działalności człowieka w środowisku, określić wpływ negatywnych czynników środowiskowych na powstawanie i rozprzestrzenianie się chorób, określić podstawowe wymagania higieniczno zdrowotne wobec środowiska, dobrać kierunki i metody działań profilaktycznych, określić zachowania zdrowotne i ich podmiotowe uwarunkowania, podjąć działania promujące zdrowie, wskazać pozytywne postawy wobec zdrowia i choroby, propagować zachowania służące zdrowiu psychicznemu, przedstawić aktualne kierunki organizacji opieki zdrowotnej. 6

9 4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Zdrowie, choroba, profilaktyka i kierunki działań Materiał nauczania Zdrowie Światowa Organizacja Zdrowia w 1946 roku podała definicję zdrowia jako pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie jedynie brak chorób lub niedomagań. Zdrowie jest to stan dobrego fizycznego, psychicznego i społecznego samopoczucia, a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności (kalectwa) [1, s. 107]. Istnieje wiele definicji na temat zdrowia zawierających w sobie różne aspekty. Istotę zdrowia, jako jeden z celów wychowania zdrowotnego, oddają również inne definicje: a) Zdrowie można rozumieć jako wypadkową działania czynników środowiska zewnętrznego oraz sposobu reagowania organizmu na to oddziaływanie. b) Zdrowie jest to określony poziom sprawności ustroju i sztuka panowania nad własnym ciałem i psychiką. c) Zdrowie stan fizyczny, psychiczny i społeczny człowieka, scharakteryzowany pozytywnymi i negatywnymi czynnikami. d) Zdrowie jest wartością, dzięki której jednostka lub grupa mogą, z jednej strony realizować swoje aspiracje i potrzebę satysfakcji, a z drugiej strony radzić sobie ze środowiskiem [5, s. 41]. Definicja mówiąca o związku zdrowia ze sprawnością organizmu zwraca uwagę na to, że funkcjonowanie wszystkich układów wewnętrznych człowieka wpływa na ogólny stan zdrowia. To, jak one funkcjonują warunkuje nasze samopoczucie fizyczne i psychiczne. Z kolei o ich pracy decydują różne czynniki, zarówno wewnętrzne związane z budową bądź uwarunkowaniami anatomicznymi, jak i zewnętrzne. To czym oddychamy, czy jest to powietrze czyste czy zanieczyszczone szkodliwymi składnikami, wpływa na pracę układu oddechowego. Składniki pokarmowe spożywane przez nas mogą pełnić rolę budulca lub wręcz szkodzić. Rozwój cywilizacji sprawił, że żywność przetworzona, naszpikowana konserwantami może zaspokoić głód ale zarazem wywołać wiele chorób. Podobnie wygląda sytuacja innych układów: krwionośnego, moczowego, mięśniowego i innych. Również aktywność fizyczna decyduje o pracy wszystkich organów człowieka i wpływa na samopoczucie fizyczne i psychiczne. Człowiek prowadzący aktywny tryb życia pomaga swemu organizmowi. Sprawność i właściwe funkcjonowanie wszystkich układów wpływają na stan zdrowia. W 1986 roku w Ottawie sformułowano najnowszą definicję, która mówi, że zdrowie jest zasobem, potencjałem indywidualnym i społecznym, jednym z bogactw naturalnych kraju, determinujących rozwój społeczny, gospodarczy czy indywidualny. Sprzyjają mu lub szkodzą czynniki polityczne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe, środowiskowe, biologiczne, sposób postępowania i styl życia. Definicja zdrowia funkcjonuje w różnych wymiarach i aspektach. 1. Zdrowie fizyczne to prawidłowy skład biochemiczny, harmonia i równowaga w środowisku wewnętrznym organizmu i w otaczającym go naturalnym środowisku zewnętrznym. Środowisko wewnętrzne modelowane jest przez środowisko zewnętrzne. Żyjące organizmy mają wrodzone predyspozycje do obrony bądź podatności na 7

10 zachorowania, zapisane w materiale chromosomalnym. Umożliwia to przeżycie, rozmnażanie, doskonalenie organizmu w przystosowaniu do warunków bytowania zdrowotnego. 2. Zdrowie psychiczne to prawidłowy rozwój inteligencji, prawidłowe reakcje emocjonalne, dojrzałość, zdolność adaptacyjna i umiejętność przeciwstawiania się stresom. To realizacja osobowości, właściwy stosunek do siebie i innych, panowanie nad otoczeniem, równowaga sił psychicznych, zdolność do pracy, zabawy i miłości. 3. Zdrowie społeczne to umiejętność pełnienia ról społecznych, prestiż i zaufanie dla jednostki w grupie. Dobre samopoczucie społeczne jednostki kształtuje się pod wpływem socjalizacji, czyli procesu uspołecznienia. Kwestia zdrowia społecznego w aspekcie socjalizacji polega na: internalizacji wzorów postępowania, obowiązujących w danej społeczności, akceptacji kryteriów wartości i przyswajania sobie reguł grania ról społecznych, zgodnie z mechanizmami kontroli społecznej. Jest to także sprzeciw jednostki wobec zdarzeń, sytuacji i postaw sprzecznych z ogólnie głoszonymi normami, wartościami i zasadami. 4. Zdrowie w aspekcie moralnym to odczuwanie bądź nie odczuwanie napięcia, frustracji, stresu, wpływających na poziom samopoczucia, w związku z uznawaniem określonych norm moralnych. System wartości moralnych i zdrowie ukierunkowane powinny być na rozwój człowieka. Wartości moralne regulujące współżycie ludzi, decydują o zdrowiu jednostek. 5. Zdrowie w aspekcie estetycznym ukazuje wrażliwość człowieka na piękno przyrody i wytwory działalności ludzkiej. Zaspokojona zostaje potrzeba doznawania przeżyć, twórczości, ekspresji. W kontakcie z naturą, sztuką, wytworami działalności ludzkiej, człowiek zdobywa doświadczenia, doznaje wzruszeń. Sposób rozumienia zdrowia na przestrzeni czasów uległ znacznej ewaluacji. Do zagadnień związanych ze zdrowiem można podchodzić w dwojaki sposób. Można być biorcą działań na rzecz zdrowia lub uczestniczyć w tych działaniach. Różne traktowanie zdrowia pokazują modele biomedyczny i holistyczny. Zaletą modelu biomedycznego jest rozwój medycyny naprawczej, sprawdzającej się w sytuacji zagrożenia życia. Działania mające na celu eliminowanie czynników zagrożenia, usuwanie efektów, które już wystąpiły dają w efekcie poprawę stanu zdrowia ale nie poprawiają komfortu życia jednostek będących biorcami tych działań. Mimo zmian w środowisku, działań edukacyjnych w stosunku do uczestników procesu, efekt skupia się na naprawie wyrządzonych szkód w postaci leczenia skutków, które wystąpiły. Zwrócenie uwagi nie tylko na wydłużanie życia ale także na poprawienie jego jakości, sprawia, że zdrowie traktować można w kategoriach aksjologii. Dążenie do zdrowia opierać na świadomych wyborach, podejście do zdrowia rozpatrywać w kategoriach holistycznych. Biorca działań na rzecz zdrowia zamienia się w uczestnika tych działań. Kształtowanie zdrowego stylu życia, wprowadzanie nowych wartości, wpływa na wydłużenie średniej życia populacji biorącej w tym udział. Niezaprzeczalną wartością tego modelu jest poprawa jakości życia wynikająca ze świadomych działań jednostek uczestniczących w całym procesie, którzy z biernych konsumentów przekształcają się w aktywnych uczestników. 8

11 jednostka biorca działań na rzecz zdrowia Środowisko bytowania działania Rozwój medycyny naprawczej Edukacja zdrowotna efekty wydłużenie średniej długości życia populacji Poprawa zdrowia populacji eliminowanie czynników ryzyka Leczenie chorób mechanistyczne traktowanie zdrowia Rys. 1 Model mechanistyczny traktowania zdrowia [3, s. 3] 9

12 jednostka uczestnik działań na rzecz zdrowia działania kształtowanie nawyków i zachowań prozdrowotnych wydłużenie średniej długości życia efekty poprawienie jakości życia Poprawa zdrowia populacji Leczenie chorób holistyczne traktowanie zdrowia Rys. 2 Model holistyczny traktowania zdrowia [3, s. 5] 10

13 Holistyczne podejście do zdrowia uzupełnił model Lalonda, który określił czynniki determinujące zdrowie (szersze omówienie w następnym rozdziale). Jednakże nie zawierał on oceny interakcji między poszczególnymi determinantami. Dopiero rozszerzenie tego modelu o model ekosystemu funkcjonujący pod nazwą mandala zdrowia, autorstwa Hancocka i Perkinsa, który odwołuje się do symboliki Dalekiego Wschodu uwzględnił interakcje miedzy czynnikami kształtującymi zdrowie jednostki i populacji. Jest to pełniejsze przedstawienie holistycznego traktowania zdrowia, którego dynamiczność pozwala na nazwanie tego modelu systemowym bądź dynamicznym [3, s. 6]. Przyjęcie określonego sposobu definiowania zdrowia i choroby decyduje o tym, czy dane zachowanie bądź stan podlegają leczeniu, czy karze. Uznanie za osobę chorą uzależnione jest nie tylko od stanu organizmu i samopoczucia ale również od klimatu politycznego, ekonomicznego i kulturowego czasów, w których żyjemy. Choroba Choroba jest zjawiskiem dość powszechnym, dotyczącym jednostek i całych populacji. Wystąpienie choroby to nie tylko zakłócenie wewnętrzne organizmu ale także zakłócenie w życiu społecznym, w którym uczestniczy jednostka. Zarazem pewne uwarunkowania społeczne wpływają na występowanie chorób. Są to: ubóstwo lub niski status ekonomiczny, samotność, bezrobocie, migracja. Konsekwencją chorób może być ograniczenie sprawności psychofizycznej rzutujące na sferę życia rodzinnego, zawodowego, a także kontaktów społecznych. Choroba wpływa na funkcjonowanie rodziny zaburzając jej funkcje okresowo lub trwale. Wymaga od członków mobilizacji wszystkich sił w celu jej przezwyciężenia. Zachowanie w roli chorego przechodzi przez pewne etapy: 1. Zaprzeczenie. 2. Pomniejszanie. 3. Akceptacja diagnozy. 4. Wyolbrzymienie. Człowiek, który cierpi na drobną dolegliwość znajduje się w zupełnie innej sytuacji niż ktoś dotknięty kilkoma poważnymi chorobami lub chorobą nie rokującą wyleczenia. Ludzie, którzy wiedzą, że nigdy nie wyzdrowieją, a wręcz ich chwile są policzone, wymagają zupełnie innego wsparcia. Muszą pogodzić się ze śmiercią, przejść przez transformację duchową. Olbrzymią rolę w życiu osoby chorej odgrywa rodzina. Jej funkcjonowanie powinno być podporządkowane pewnym wymaganiom związanym z sytuacją. Musi pokonać wiele problemów natury ekonomicznej i psychologicznej. Najczęściej zwiększone wydatki sprawiają, że trzeba przewartościować własną hierarchię potrzeb. Konieczność opiekowania się osobą ciężko chorą wiąże się także z kształtowaniem własnej dyscypliny wewnętrznej, wytwarzaniem właściwej postawy oraz ujawnianiu we własnej osobowości cechy współodczuwania a nie współczucia. Nie można powstałej sytuacji traktować jako konieczności. Powinna to być potrzeba bycia z kimś kto nas potrzebuje. Dzięki temu można stać się wrażliwszym i lepszym. Profilaktyka Profilaktyka (prewencja) jest to szereg działań mających na celu zapobieganie chorobie bądź innemu niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu przed jej rozwinięciem się, poprzez kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka. Polega ona na zapobieganiu poważniejszym konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie. Celem profilaktyki jest podjęcie szybkich i skutecznych działań przywracających zdrowie, ma ona również na celu zahamowanie postępu lub powikłań już istniejącej choroby. Dzięki temu prowadzi do ograniczenia niesprawności i inwalidztwa. Istotnym elementem profilaktyki jest także zapobieganie powstawaniu niekorzystnych wzorów zachowań społecznych, które przyczyniają się do podwyższania ryzyka choroby. 11

14 Wyróżniamy trzy fazy profilaktyki: 1) profilaktyka wczesna mająca na celu utrwalenie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia i zapobieganie szerzeniu się niekorzystnych wzorców zachowań, w odniesieniu do osób zdrowych, 2) profilaktyka pierwotna (I fazy) mająca na celu zapobieganie chorobie poprzez kontrolowanie czynników ryzyka, w odniesieniu do osób narażonych na czynniki ryzyka. Obejmuje ona działania: a) swoiste : zapobieganie chorobom zakaźnym szczepienia, zapobieganie próchnicy podawanie fluoru, zapobieganie krzywicy podawanie wit. D i inne, b) nieswoiste: zwiększenie odporności organizmu, ogólnej kondycji, sprawności, eliminowanie zagrożeń dla zdrowia w środowisku życia, 3) stwarzanie dziecku warunków zapewniających prawidłowy rozwój, wyposażenie człowieka w wiedzę i umiejętności radzenia sobie ze stresem. 4) profilaktyka wtórna (II fazy) zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie (przesiewowe badania skriningowe mające na celu wykrycie osób chorych), a) testy przesiewowe: krwi u noworodków - wykrywanie fenyloketonurii, stawów biodrowych u noworodków, niemowląt - wykrywanie wrodzonej dysplazji, wzroku- wykrywanie zeza, wad refrakcji, zaburzeń widzenia barw, układu ruchu - wykrywanie bocznego skrzywienia kręgosłupa, b) profilaktyczne badania lekarskie - w wieku: 2, 4, 6 lat. 5) profilaktyka III fazy, której działania zmierzają w kierunku zahamowania postępu choroby oraz ograniczeniu powikłań, zapobieganie rozwojowi wtórnego kalectwa społecznego poprzez pomoc rodzicom i dzieciom w akceptacji choroby, pomoc dziecku w utrzymaniu dobrego samopoczucia i kondycji, rozwoju funkcji kompensujących niepełnosprawność. Profilaktyka pierwotna obejmująca działania swoiste ma na celu zapobieganie między innymi chorobom zakaźnym poprzez szczepienia ochronne. Cały program działania zawarty jest w Kalendarzu Szczepień, którego znajomość obowiązuje zwłaszcza rodziców i opiekunów dzieci (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień. ( Dz.U z późn. zm.) Tabela 1 Kalendarz szczepień [ Wiek Szczepienie przeciw Uwagi 1 rok życia w ciągu 24 godzin po urodzeniu WZW typu B - domięśniowo GRUŹLICY - śródskórnie szczepionką BCG Szczepienie noworodków przeciw gruźlicy powinno być wykonane jednocześnie lub nie później niż w 24 godz. od szczenienia przeciw WZW typu B. 12

15 2 miesiąc życia (po 6 tygodniach od szczepienia przeciw gruźlicy i WZW typu B) przełom 3 i 4 miesiąca życia (po 6 tygodniach od poprzedniego szczepienia) 5 miesiąc życia (po 6 tygodniach od poprzedniego szczepienia) WZW typu B - domięśniowo BŁONICY, TĘŻCOWI, KRZTUŚCOWI - podskórnie szczepionką DTP BŁONICY, TĘŻCOWI, KRZTUŚCOWI - podskórnie szczepionką DTP POLIOMYELITIS - podskórnie lub domięśniowo szczepionką zabitą - IPV (1, 2 i 3 typ wirusa) pierwsza dawka BŁONICY, TĘŻCOWI, KRZTUŚCOWI - podskórnie szczepionką DTP POLIOMYELITIS - doustnie szczepionką żywą poliwalentną OPV (1, 2 i 3 typ wirusa) druga dawka Dwie kolejne dawki szczepienia pierwotnego przeciw WZW typu B podawane są w odstępach sześciotygodniowych, trzecia dawka uzupełniająca szczepienie podstawowe po 6 miesiącach od pierwszej dawki (cykl 0; 1; 6). Dawkę drugą szczepionki WZW typu B należy podać jednocześnie z pierwszą dawką szczepionki DTP, a dawkę trzecią - jednocześnie z trzecią dawką POLIO. Jako pierwszą dawkę szczepienia przeciw POLIOMYELITIS stosuje się szczepionkę zabitą IPV. Podaje się ją na przełomie 3 i 4 miesiąca życia jednocześnie z drugą dawką szczepionki DTP. Pozostałe dawki szczepienia POLIO prowadzi się szczepionką żywą. Dzieciom z przeciwwskazaniami do szczepienia żywą szczepionką przeciw poliomyelitis (OPV) należy wykonać również pozostałe dawki podskórnie szczepionką inaktywowaną (IPV) w cyklu jak szczepionką żywą. Trzy kolejne dawki szczepienia podstawowego DTP podawane są w odstępach sześciotygodniowych. U dzieci z przeciwwskazaniami do szczepienia przeciw krztuścowi można: a. zastosować szczepionkę DT - według zaleceń producenta. Wówczas w 2 miesiącu życia trzeba podać domięśniowo szczepionkę przeciw WZW typu B, a po 6 tygodniach jednocześnie zaszczepić pierwszą dawką DT (podskórnie) i pierwszą dawką szczepionki POLIO (IPV - podskórnie). Po następnych 6 tygodniach podać: drugą dawkę szczepionki DT (podskórnie) i jednocześnie - drugą dawkę szczepionki POLIO (OPV - doustnie); 13

16 2 rok życia okres przedszkolny przełom 6 i 7 miesiąca życia (po 6 tygodniach od poprzedniego szczepienia) WZW typu B - domięśniowo POLIOMYELITIS - doustnie szczepionką żywą poliwalentną OPV (1, 2 i 3 typ wirusa) trzecia dawka 12 miesiąc życia GRUŹLICY - śródskórnie szczepionką BCG miesiąc życia miesiąc życia ODRZE - podskórnie szczepionką żywą BŁONICY, TĘŻCOWI, KRZTUŚCOWI - podskórnie szczepionką DTP POLIOMYELITIS - doustnie szczepionką żywą poliwalentną OPV (1, 2 i 3 typ wirusa) czwarta dawka 6 rok życia BŁONICY, TĘŻCOWI - podskórnie szczepionką DT POLIOMYELITIS - doustnie szczepionką żywą poliwalentną OPV (1, 2 i 3 typ wirusa) jednocześnie - drugą dawkę szczepionki POLIO (OPV - doustnie); b. rozważyć zastosowanie szczepionki DTaP (z bezkomórkową komponentną krztuścową) w cyklu jak DTP. Szczepienie tylko u dzieci, które w wyniku pierwszego szczepienia BCG nie mają blizny bądź mają bliznę o średnicy mniejszej niż 3 mm. U dzieci ze styczności z chorym na gruźlicę należy wykonać próbę tuberkulinową i szczepić dzieci tuberkulinoujemne w dniu odczytania próby. Szczepienie podstawowe. Podawane w wywiadzie przebycie zachorowania na odrę nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia; szczepionkę należy podać po upływie dwóch miesięcy od wyzdrowienia. Zamiast szczepionki pojedynczej przeciw odrze można podać w miesiącu życia szczepionkę potrójną przeciw odrze, śwince i różyczce zalecaną w części IIB PSO. Czwarta dawka, uzupełniająca szczepienie podstawowe DTP i POLIO. Dzieci, które w pierwszym roku życia otrzymały dwie dawki DT, należy zaszczepić podskórnie trzecią dawką DT. Dzieciom z przeciwwskazaniami do szczepienia żywą szczepionką przeciw poliomyelitis (OPV) należy podać podskórnie szczepionkę inaktywowaną (IPV). Pierwsza dawka przypominająca 14

17 szkoła podstawowa i gimnazjum szkoła ponadpodstawowa 7 rok życia po 6 tygodniach od szczepienia przeciw ODRZE ODRZE - podskórnie szczepionką żywą GRUŹLICY - śródskórnie szczepionką BCG 11 rok życia POLIOMYELITIS - doustnie szczepionką żywą poliwalentną OPV (1, 2 i 3 typ wirusa) 12 rok życia GRUŹLICY - śródskórnie szczepionką BCG 13 rok życia RÓŻYCZCE - podskórnie 14 rok życia WZW typu B - domięśniowo 3-krotnie w cyklu 0; 1; 6 miesięcy BŁONICY, TĘŻCOWI - podskórnie szczepionką Td 18 rok życia GRUŹLICY - śródskórnie szczepionką BCG 19 rok życia lub ostatni rok nauki w szkole BŁONICY, TĘŻCOWI - podskórnie szczepionką Td Dawka przypominająca. Podawane w wywiadzie przebycie zachorowania na odrę nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia; szczepionkę należy podać po upływie dwóch miesięcy od wyzdrowienia. Zamiast szczepionki pojedynczej przeciw odrze można podać szczepionkę potrójną przeciw odrze, śwince i różyczce zalecaną w części IIB PSO. Szczepienie bez próby tuberkulinowej. U dzieci ze styczności z chorym na gruľlicę należy wykonać próbę tuberkulinową i szczepić dzieci tuberkulinoujemne w dniu odczytania próby. Druga dawka przypominająca Tylko dzieci z ujemnym wynikiem próby tuberkulinowej Mantoux. Szczepienie należy wykonać w dniu odczytania próby. Tylko dziewczęta. Szczepienie należy podać młodzieży rozpoczynającej naukę w gimnazjum (I lub II klasa). Nie należy szczepić osób szczepionych podstawowo w ramach szczepień zalecanych. Druga dawka przypominająca. Szczepienie można podać jednocześnie (tzn. w tym samym dniu) ze szczepieniem przeciwko WZW typu B Tylko osoby z ujemnym wynikiem próby tuberkulinowej Mantoux. Szczepienie należy wykonać w dniu odczytania próby. Trzecia dawka przypominająca; nie powinna być podana wcześniej niż po upływie 3 lat od ostatniej dawki szczepionki DT lub Td. 15

18 Szczepienia osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie Szczepienie przeciw Osoby podlegające szczepieniu Uwagi GRUŹLICY - śródskórnie szczepionką BCG WZW typu B - domięśniowo BŁONICY - podskórnie szczepionką monowalentną (d, D) lub skojarzoną ze szczepionką przeciw TĘŻCOWI (Td, DT) TĘŻCOWI - podskórnie szczepionką zabitą tuberkulinoujemni studenci akademii medycznych i uczniowie policealnych szkół medycznych (w pierwszym miesiącu nauki) nie zbadani próbami tuberkulinowymi w ciągu ostatnich 12 miesięcy pracownicy wykonujący zawody medyczne o wysokim ryzyku zakażenia uczniowie średnich i policealnych szkół medycznych oraz studenci akademii medycznych w ciągu pierwszego roku szkolnego / akademickiego osoby z bliskiego otoczenia chorych na WZW typu B i nosicieli HBV (domownicy oraz osoby przebywające w zakładowych opiekuńczych, wychowawczych i zakładach zamkniętych) osoby ze styczności z chorymi na błonicę, pracownicy służby zdrowia, personel zatrudniony w ośrodkach dla uchodźców, wytypowani funkcjonariusze policji, osoby zatrudnione na przejściach granicznych oraz przy obsłudze pasażerów w komunikacji lotniczej, kolejowej i autobusowej na trasach międzynarodowych w kierunku wschodnim. osoby wyjeżdżające do państw, w których występują zachorowania na błonicę, osoby w wieku lat ze wschodnich województw przygranicznych. ze wskazań indywidualnych osoby, które uległy zranieniu. 16 Szczepienie należy wykonać w dniu odczytania próby tuberkulinowej Mantoux Szczepienia podstawowe wg schematu: 0, 1, 6 miesięcy Pojedyncze dawki przypominające: w odstępach co pięć lat tylko dla pracowników służby zdrowia narażonych w sposób szczególny na zakażenie. W szczepieniach przypominających należy podać: osobom w wieku do 30 lat - jedną dawkę d (Td) osobom w wieku 30 lat i starszym - jedną dawkę d (Td), a po miesiącu drugą dawkę d (Td) dzieciom - jedną dawkę DT lub D, zależnie od wskazań. Liczba dawek zależy od daty i cyklu poprzedniego szczepienia; w uodpornieniu czynnobiernym podaje się także anatoksynę tężcową.

19 WŚCIEKLINIE - domięśniowo szczepionką zabitą DUROWI BRZUSZNEMU - podskórnie szczepionką Ty lub TyTe ze wskazań indywidualnych osoby podejrzane o zakażenie wirusem wścieklizny (pokąsane przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę, dzikie lub nieznane). Szczepienie w wytypowanych punktach szczepień przy szpitalach zakaźnych lub wojewódzkich stacjach sanitarno-epidemiologicznych. decyzję podejmuje wojewódzki inspektor sanitarny zależnie od lokalnej sytuacji epidemiologicznej uodpornieniu czynnobiernym podaje się także anatoksynę tężcową. Cykl szczepień wg zaleceń producenta. W przypadku ciężkich pokąsań należy zastosować swoistą immunoglobulinę jednocześnie z pierwszą dawką szczepionki. Szczepienie podstawowe wg schematu 0, 1, 12 miesięcy. Pojedyncze dawki przypominające: w odstępach co 3-5 lat. W zakresie profilaktyki wtórnej znaczącą rolę odgrywają przesiewowe badania skriningowe. Są to zorganizowane działania polegające na wczesnym wykryciu w populacji chorób lub stanów patologicznych za pomocą stosowanych masowo prostych, bezpiecznych i wiarygodnych testów diagnostycznych. Badania skriningowe prowadzone są w odniesieniu do chorób stanowiących znaczny problem zdrowotny danej populacji, charakteryzujących się częstym występowaniem stadiów przedklinicznych, dość długim okresem między pierwszymi oznakami choroby a jej pełnym obrazem i możliwością wyleczenia. Prowadzenie szeroko zakrojonych działań profilaktycznych przynosi w krótszej lub dłuższej perspektywie czasowej wymierne korzyści dla społeczeństwa w postaci: poprawy świadomości zdrowotnej populacji, poprawy stanu zdrowia ludności, zmniejszenia ilości osób z powikłaniami chorób i trwałym inwalidztwem, zmniejszenia liczby zachorowań i zgonów, zwiększenia wykrywalności chorób we wczesnym stadium rozwoju, zwiększenia odsetka wyleczeń, zmniejszenia absencji chorobowej, obniżenia kosztów leczenia zmniejszenie strat finansowych (zasiłki chorobowe, straty produkcyjne). Kształtowanie umiejętności podejmowania działań prozdrowotnych jest rzeczą bardzo ważną, zwłaszcza w wychowaniu młodego pokolenia, ponieważ dużym problemem współczesnych czasów stało się uzależnienie młodzieży, a nawet dzieci od środków psychoaktywnych. Wiąże się to z innymi zachowaniami problematycznymi, na przykład z niepowodzeniami szkolnymi, z przemocą i przestępczością, z nieodpowiedzialnymi zachowaniami seksualnymi, z zaburzonymi więziami, błędną hierarchią wartości, z próbami samobójczymi, z zaburzeniami psychicznymi. Problemy alkoholowe czy narkotykowe nie są ani jedyną, ani najważniejszą trudnością, jaką przeżywa dany wychowanek. Ma on bowiem problem z życiem, a dopiero w konsekwencji problem z piciem, z paleniem papierosów, z sięganiem po narkotyk czy inne substancje, które zniekształcają ludzką świadomość i modyfikują stany emocjonalne. 17

20 Profilaktycy muszą znaleźć sposób w jaki należy nauczyć młodzież umiejętności radzenia sobie z trudnościami życiowymi. Powinno to być celem tworzonych programów. Drzewiecki zwraca uwagę, że przyswajanie umiejętności życiowych w ramach profilaktyki uzależnień, powinno dokonywać się w oparciu o wiedzę antropologiczną, czyli w oparciu o krytyczne rozumienie człowieka, jego natury i potrzeb, jego możliwości i ograniczeń. Człowiek jest zdolny do tego, by racjonalnie myśleć oraz by podejmować rozważne i świadome decyzje. Jednocześnie zagraża mu środowisko zewnętrzne (cyniczni lub naiwni dorośli) oraz sam dla siebie jest zagrożeniem (osobista słabość i niedojrzałość). Zadaniem profilaktyków uzależnień jest pomaganie wychowankowi, by nauczył się realistycznego myślenia, czyli by posługiwał się myśleniem nie po to, aby ulegać subiektywnym przekonaniom i żyć w świecie subiektywnych iluzji, lecz po to, by logicznie analizować dostępne mu informacje o nim samym i o jego sytuacji życiowej i żyć w świecie obiektywnych faktów. Druga grupa umiejętności życiowych, które wychowankowie muszą zdobyć, aby poradzić sobie z codziennym życiem i aby chronić się przed uzależnieniami chemicznymi, to zdolność budowania dojrzałych więzi międzyosobowych. Trzecia grupa istotnych umiejętności życiowych polega na zdolności do odkrycia i respektowania podstawowych wartości oraz norm moralnych. Człowiek jest kimś jedynym na tej ziemi, kto potrafi skrzywdzić, a nawet zniszczyć samego siebie, na przykład poprzez uzależnienia chemiczne czy próby samobójcze. Jest bowiem jedyną istotą, której zachowania i decyzje nie opierają się na instynktach czy popędach, ale na konieczności dokonywania określonych wyborów, z których płyną równie konkretne konsekwencje: pozytywne albo negatywne. Tymczasem wielu wychowanków wbrew elementarnym faktom sądzi, że każde zachowanie człowieka jest jednakowo wartościowe i rozsądne. W konsekwencji stawiają oni tolerancję ponad miłością, demokrację ponad prawdą, a doraźną przyjemność ponad zdrowym rozsądkiem i zdrowiem. W tej sytuacji nie są oni w stanie w dojrzały sposób pokierować własnym życiem. Tym bardziej nie są w stanie zająć rozsądnej postawy wobec substancji psychoaktywnych. Programy profilaktyczne oparte na promowaniu podstawowych kompetencji życiowych muszą zatem ułatwiać wychowankom kierowanie się dojrzałą hierarchią wartości oraz nabycie inteligencji moralnej, która polega na odróżnianiu tych zachowań, które prowadzą człowieka do rozwoju i satysfakcji od tych, które prowadzą go do regresu, konfliktów i cierpienia. Uczenie i nabywanie przez wychowanków opisanych powyżej umiejętności życiowych stanowi z pewnością trudne zadanie, z jakim muszą się zmierzyć nowoczesne programy profilaktyki uzależnień. Jednak budowanie programów profilaktycznych z pominięciem zasygnalizowanej tutaj problematyki może przynieść jedynie kolejne porażki i rozczarowania. Nurt pedagogiki społecznej o orientacji humanistycznej propaguje wspomaganie uczniów właśnie poprzez nabywanie pozytywnych umiejętności. Wszechstronny rozwój osobowości daje poczucie bezpieczeństwa, możliwość zaspokojenia potrzeb oraz rozwój potencjału twórczego. Jest to model edukacji afektywnej. Podstawowymi celami działań profilaktycznych są: prowadzenie szeroko pojętej edukacji, dostarczającej bogatych i rzetelnych informacji o zjawiskach (zjawisku), którego profilaktyka dotyczy; kształtowanie społecznie akceptowalnych wzorców zachowań; kształtowanie świadomych wzorców konsumpcyjnych; kształtowanie umiejętności nawiązywania i utrzymywania bliskich więzi z innym człowiekiem; kształtowanie i rozwijanie umiejętności poznawania i rozumienia siebie (swoich zachowań i reakcji); 18

21 rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji oraz rozwiązywania problemów, a szczególnie umiejętności różnicowania i wybierania pozytywnego, a nie negatywnego stylu życia; rozwijanie związków z grupami społecznymi o charakterze konstruktywnym oraz kształtowanie poczucia odpowiedzialności za grupę społeczną, do której człowiek należy; kształtowanie właściwych wzorców do naśladowania; podejmowanie aktywności na rzecz wzbogacania środowiska rodzinnego i ogólnospołecznego, w taki sposób, by poprawić jakość życia wszystkich jego członków i stworzyć im warunki do zachowania zdrowia; kształtowanie przepisów prawnych i norm współżycia społecznego (na przykład prawa wewnątrzszkolnego) w taki sposób, aby odpowiadały one oczekiwaniom i potrzebom społeczności, dla której są tworzone, oraz by wspierały pozytywne style życia; umożliwienie wczesnego rozpoznawania i diagnozowania zagrożeń po to, by umożliwić opracowanie skutecznych strategii przeciwdziałania patologiom społecznym. Na każdym etapie działań profilaktycznych znaczącą rolę odgrywa edukacja zdrowotna - proces, w trakcie którego ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i innych osób. Koncentruje się ona na uświadamianiu związków między zdrowiem człowieka a jego stylem życia oraz środowiskiem fizycznym i społecznym. Edukacja zdrowotna obejmuje głównie działania informacyjne, których bezpośrednim celem jest ukształtowanie sprzyjających zdrowiu przekonań motywacji i umiejętności, a co za tym idzie postaw zdrowotnych jednostki, które powinny prowadzić do realizacji zachowań służących zdrowiu. Profilaktyka dotyczy wielu dziedzin życia i realizowana może być poprzez: promocję zdrowia, kształtowanie osobowości w procesie wychowania zdrowotnego i propagowanie zdrowego stylu życia. Podstawowym zadaniem profilaktyków jest określenie rodzajów kompetencji, które są konieczne, aby dany wychowanek w dojrzały i skuteczny sposób radził sobie z samym sobą oraz z własną sytuacją życiową. B. Wojnarowska zwraca uwagę na czynniki demograficzno społeczne i kulturowe i ich wpływ na ukształtowanie się w człowieku umiejętności dobrego funkcjonowania w życiu. Stan zdrowia wszystkich ludzi pracujących znajduje się pod ochroną ustawową, zależy on w dużej mierze zależy od sposobu wykonywania pracy, od warunków w jakich się ona odbywa. Ochronie zdrowia przed negatywnymi skutkami wykonywania pracy służą szeroko rozumiane działania profilaktyczne realizowane na podstawie obowiązujących przepisów. Najważniejszym aktem prawnym stanowiącym zasady ochrony zdrowia pracujących jest Kodeks pracy (Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy ( Dz. U. NR 96 poz. 593 z póź. zm.). Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek stworzenia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, informowania pracowników o ryzyku zawodowym, zapewnienia pracownikom profilaktycznej opieki zdrowotnej niezbędnej ze względu nawarunki pracy. Profilaktyczną opiekę zdrowotną zapewnia pracującym służba medycyny pracy. Badania wstępne wykonywane są u wszystkich osób przyjmowanych do pracy. Podlegają im także pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Badania wstępne mają na celu ocenę, czy kandydat na pracownika może wykonywać pracy w warunkach, jakie zostały na danym stanowisku zostały stworzone, bez wystąpienia ryzyka zachorowania. Bada się także, czy kandydat nie stanowi zagrożenie dla przyszłych współpracowników. Badania okresowe oceniają zmiany w stanie zdrowia pracownika w stosunku do poprzednich badań profilaktycznych. 19

22 Badania kontrolne wykonuje się u pracowników przy powrocie do pracy, po niezdolności do pracy, spowodowanej chorobą, trwającej dłużej niż 30 dni. Lekarz medycyny pracy ocenia możliwość powrotu pracownika do wykonywanej wcześniej pracy. Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się najczęściej w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy, w związku z przeprowadzanymi badaniami, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługuje mu zwrot kosztów podróży. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak brzmi definicja zdrowia? Wymień przynajmniej dwie definicje. 2. Jakie znasz aspekty zdrowia? 3. Czym jest choroba? 4. Jakie są uwarunkowania choroby? 5. Jakie są kierunki działań profilaktyki? 6. Co to są badania skryningowe? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Poznaj różne definicje zdrowia i jego aspekty. W dyskusji zastanów się, czy definicja Światowej Organizacji Zdrowia jest rzeczywiście odzwierciedleniem obecnego stanu i dlaczego? Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania na temat zdrowia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) wykorzystując burzę mózgów, na dużych kartkach A3 zapisać podawane definicje, 4) korzystając z notatek, na odrębnych kartkach zapisać aspekty(wymiary) zdrowia, 5) zauważyć podobieństwo w nazewnictwie do sfer życia, 6) dokonać prezentacji, zawieszając kartki na tablicy 7) w czasie dyskusji wymienić się poglądami z kolegami i zapisać wspólne ustalenia. Wyposażenie stanowiska pracy: zeszyt, grafoskop, foliogramy, kartki, długopisy, kartki A3, markery. Ćwiczenie 2 Przeprowadź dyskusję na temat; Chory, który nie chce uwierzyć w swoją chorobę. Zastanów się czy z Twoich doświadczeń wynika, że każdy chory przechodzi wszystkie etapy choroby. 20

23 Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem na temat: Zdrowie, choroba, 2) przygotować stanowisko pracy. 3) zinterpretować definicję choroby, 4) przedyskutować w zespole, jak zachowują się ludzie chorzy na różne choroby, 5) przedstawić rolę rodziny w chorobie, 6) udzielić odpowiedzi na pytanie: Jak zachowuje się chory przechodząc przez kolejne etapy choroby? 7) zapisać w zeszycie wnioski. Wyposażenie stanowiska pracy: kartki papieru, długopis, zeszyt, grafoskop, foliogramy. Ćwiczenie 3 Zaplanuj zorganizowanie stanowiska badania skrzywień kręgosłupa, w ramach akcji: Profilaktyka chorób narządu ruchu badania skryningowe. Zastanów się czy tego typu akcje są potrzebne. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania na temat: Zdrowie, choroba, profilaktyka, 2) przygotować stanowisko pracy. 3) przypomnieć sobie czym jest profilaktyka, 4) przypomnieć sobie na czym polegają badania skryningowe, 5) zaplanować z pracownikiem medycznym miejsce ustawienia stanowiska, 6) wykonać hasło reklamowe: PROFILAKTYKA NARZĄDU RUCHU badania skryningowe, 7) zastanowić się nad udzieleniem odpowiedzi na pytanie: Czy tego typu akcje są potrzebne, 8) zapisać w zeszycie wnioski. Wyposażenie stanowiska pracy: kartki papieru, długopis, zeszyt, miara wzrostu, arkusze papieru i mazaki, tablica miękka do przypinania, sprzęt komputerowy do prezentacji. 21

24 Sprawdzian postępów Czy potrafisz? 1. Podać definicję zdrowia? 2. Określić aspekty zdrowia? 3. Scharakteryzować chorobę? 4. Wymienić kierunki działań profilaktyki? 5. Podać definicję profilaktyki? 6. Określić czym są badania skryningowe? Tak Nie 22

25 4.2. Uwarunkowania stanu zdrowia ludności i czynniki wpływające na zdrowie Materiał nauczania Człowiek egzystuje w określonym otoczeniu, działają na niego różne czynniki wywołując reakcje zamierzone lub niezamierzone. Wszystko co otacza człowieka można nazwać środowiskiem, które działa jako system bodźców, wywołując określone reakcje psychiczne. Rodzaje środowisk: 1. Środowisko naturalne nazywane jest często środowiskiem fizycznym. Jest to Ziemia, klimat, flora i fauna. W chwili obecnej nie są to tylko wytwory samej natury, ale i efekt działalności człowieka. 2. Środowisko społeczne to ludzie i relacje między nimi. Elementami tego środowiska są: rozmieszczenie ludności i gęstość zaludnienia, struktura zawodowa ludności, relacja poszczególnych grup wieku (biologiczny dynamizm), poziom i struktura wykształcenia. 3. Środowisko kulturowe to dorobek historyczny wpływający na jednostkę, w skład którego wchodzą wytwory działalności ludzi i sposób ich przeżywania. Elementami tego środowiska są: wytwory kultury materialnej, duchowej, placówki służące zaspokajaniu społecznych i kulturowych potrzeb, poziom i rodzaje potrzeb, stosunek do dóbr kulturalnych. Istnieje ścisły związek między stanem zdrowia a warunkami życia, pracy i odpoczynku. Szczególne znaczenie dla zdrowia ma styl życia, warunki genetyczne i środowiskowe oraz korzystanie z opieki zdrowotnej. Pole zdrowotne jest zespołem czynników mających wpływ na kształtowanie się osobowości człowieka i jego zdrowie. Do czynników tych należą: 1. Genetyczne i adaptacyjne uwarunkowania zdrowia, czyli predyspozycje dziedzicznorodzinne na określone zachorowania. 2. Środowiskowe uwarunkowania zdrowia (środowisko wewnętrzne i zewnętrzne człowieka, a także społeczne). 3. Uwarunkowania zdrowia związane z poziomem świadomości zdrowotnej (zwyczaje i styl życia, nawyki i przyzwyczajenia, higiena życia codziennego, racjonalna profilaktyka ekologiczna). 4. Obowiązujący system opieki zdrowotnej (przepisy prawne, infrastruktura, zawodowe przygotowanie pracowników służby zdrowia) [5, s. 49]. Wszystkie komponenty pola zdrowotnego (styl życia, środowisko fizyczne, czynniki genetyczne, opieka zdrowotna), zapewniają sprawność fizyczną, psychiczną, społeczną i estetyczną, czyli zdrowie. Zachwianie każdego z tych czynników ma bardzo duży wpływ na funkcjonowanie człowieka. Wpływają one bowiem na wszystkie jego sfery życia. Człowiek do utrzymania stanu zdrowia na należytym poziomie wymaga odpowiednich warunków, które sprawią, że organizm będzie funkcjonował sprawnie bez żadnych zakłóceń. Środowisko bez zanieczyszczeń, poziom świadomości społeczeństwa, przyjazne człowiekowi warunki życia, nauki i pracy, odpowiedni poziom opieki zdrowotnej, to w obecnej dobie rozwoju cywilizacji, konieczne do życia komponenty. Bez nich kula ziemska zamieni się we wrogi dla człowieka makroorganizm. 23

26 Rys. 3 Pola zdrowotne [ Największy, bo 53% wpływ na zdrowie człowieka ma styl życia, na który składają się między innymi takie elementy jak: aktywność fizyczna, sposób odżywiania się, umiejętności radzenia sobie ze stresem, stosowanie używek (nikotyna, alkohol, środki psychoaktywne) czy zachowania seksualne. Środowisko fizyczne warunkuje stan zdrowia człowieka w około 21%. Korzystny wpływ na zdrowie ma czyste powietrze, woda, zdrowa i bezpieczna szkoła oraz zakład pracy. Negatywne oddziaływanie środowiska na zdrowie wynika w znacznym stopniu z degradacji środowiska naturalnego, promieniowania jonizującego, hałasu, szkodliwych substancji chemicznych oraz czynników biologicznych. Zdrowie człowieka w 16% uwarunkowane jest przez czynniki genetyczne, zaś jedynie w 10%, czyli w najmniejszym stopniu, poprzez opiekę zdrowotną, jej strukturę, organizację, funkcjonowanie czy też dostępność do świadczeń medycznych i ich jakość. Styl życia jest pojęciem szerokim, składają się na niego: zachowanie, postawy i ogólna filozofia życia, rzutuje na wystąpienie wielu schorzeń, których można byłoby uniknąć. Zadaniem edukacji zdrowotnej jest motywowanie ludzi do zmiany stylu życia. Podstawowym warunkiem zmiany jest wybór działania i gotowość jednostki do wysiłku [1, s. 116]. Ważne jest pokazanie korzyści wynikających ze zmiany i obudzenie potrzeby zmiany. Przebieg tego procesu utrudniają postawy ludzi żyjących dniem dzisiejszym i niska pozycja zdrowia w hierarchii wartości. Takie elementy życia jak: odżywianie, kontrola wagi ciała i ćwiczenia fizyczne są uznawane za ważne determinanty zdrowia. Kontrola masy ciała jest bardzo trudna ze względu na dostępność produktów wysokokalorycznych. Z reguły zbyt szybkie, rozpaczliwe próby zrzucenia masy ciała kończą się tyciem. Z kolei niskokaloryczne produkty mogą wywoływać uczucie głodu, które zwiększa poziom wydzielania insuliny zwiększającej apetyt i powodującej odkładanie się składników odżywczych w postaci tłuszczu. Nadmierna ilość odkładanego tłuszczu doprowadzić może do otyłości. Ocenia się ją wskaźnikiem BMI (Boody Mass Indeks) indeks masy ciała. Oblicza się go, dzieląc własną masę w kilogramach, przez kwadrat wzrostu mierzonego w metrach. Pożądany wskaźnik dla kobiet wynosi 21 23,otyłość zaczyna się przy 27,5 (poważna przy 31,5), mężczyzn: 22 24, otyłość zaczyna się przy 28,5 (poważna otyłość przy 33). 24

27 Skutki otyłości mogą być groźne dla zdrowia ponieważ zwiększają ryzyko wystąpienia nadciśnienia, hiperlipidemii, cukrzycy, chorób płuc i nerek, zapalenia stawów, powikłań przy porodzie i w procesie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych. Najlepszym sposobem na kontrolowanie wagi jest program 5 elementów: 1. Modyfikacja zachowań. Modyfikacja zachowań prowadzi do ukierunkowanej zmiany zachowania bądź sposobu reagowania człowieka. Bezpośrednio oddziaływuje się na jednostkę wzmacniając pożądane zachowania i wpływa się na środowisko społeczne aby zauważało i pozytywnie reagowało na określone zachowania. 2. Ćwiczenia fizyczne. Ćwiczenia fizyczne zmniejszają ryzyko choroby wieńcowej serca, raka okrężnicy, osteoporozy i udaru. Pomagają także w leczeniu cukrzycy, otyłości i depresji. Zestawy ćwiczeń należy dobierać do możliwości organizmu pamiętając, że zbyt duże tempo doprowadzić może do urazów, a nawet umiarkowany program przynosi duże korzyści dla organizmu. Ćwiczenia fizyczne zapewniają, do późnego wieku sprawność całego organizmu. Dotrenowanie wywołane zwiększonym wysiłkiem, pobudza cały organizm, daje sprawność psychofizyczną. 3. Zmiana sposobu myślenia. Związana jest z przewartościowaniem dążeń jednostek, zwróceniem uwagi na różne aspekty życia. 4. Zapewnianie sobie wsparcia społecznego. Wsparcie społeczne obejmuje różne rodzaje pomocy, począwszy od pomocy emocjonalnej poprzez pomoc informacyjną i materialną, a skończywszy na świadczeniu usług. Zaangażowana może być w nią rodzina, przyjaciele, sąsiedzi, współpracownicy lub profesjonaliści. 5. Właściwe odżywianie. Odżywianie odgrywa ważną rolę w zapobieganiu chorobom. Żywność o wysokim stopniu przetworzenia nie dostarcza organizmowi potrzebnych składników. Zalecenia do właściwego sposobu odżywiania: spożywaj zróżnicowane produkty, utrzymuj pożądaną masę ciała, unikaj dużej ilości tłuszczu i cholesterolu, jedz produkty zawierające odpowiednią ilość skrobi i błonnika, unikaj dużej ilości cukru, unikaj dużej ilości sodu, jeżeli spożywasz napoje alkoholowe, zachowaj umiar. Odpowiednio skomponowane i urozmaicone posiłki w ciągu dnia, pozwolą utrzymać organizm w dobrej kondycji i pozwolą uniknąć otyłości. Spożywanie produktów niskocholesterolowych zapobiegnie wystąpieniu miażdżycy. Owoce i warzywa to witaminy, mikroelementy i błonnik, dobrze regulujące pracę układu pokarmowego i dostarczające bardzo ważnych składników. Umiar w stosowaniu używek zapobiegnie wystąpieniu choroby alkoholowej i uzależnienia organizmu od substancji toksycznych (kofeina, nikotyna, środki psychoaktywne). Nie dostosowywanie się do tych zaleceń może spowodować wystąpienie wielu chorób, na przykład otyłości, bulimii, anoreksji, nadciśnienia, cukrzycy, miażdżycy, alkoholizmu. 25

28 Wskazówką do prawidłowego odżywiania powinna być piramida zdrowia. Rys. 4 Piramida zdrowia [ Prawidłowy rozkład kalorii w całodziennej racji pokarmowej kształtuje się następująco: 25 I śniadanie: 30% II śniadanie: 5% Obiad: 35 40% Podwieczorek: 5 10% Kolacja: 15 20% Obawa przed utyciem doprowadzić może do poważnych zaburzeń związanych z odżywianiem takich jak anoreksja czy bulimia. W obecnym społeczeństwie zdominowanym przez konkurencję różnego rodzaju, nieodłącznym elementem życia stał się stres. Wymóg dyspozycyjności, posiadania wysokich kwalifikacji, obawa utraty pracy, działają destrukcyjnie na organizm. Radzenie sobie ze stresem poprzez wypracowanie umiejętności asertywnych a także wypracowanie technik relaksacyjnych, jest bardzo ważne i przynosi korzyść dla zdrowia psychicznego. Również satysfakcjonujące życie seksualne wpływa na zdrowie fizyczne i psychiczne. Ze stylem życia wiążą się także uzależnienia: od alkoholu, nikotyny, środków psychoaktywnych. Każde z nich powoduje duże spustoszenie w organizmie człowieka i przynosi koszty społeczne związane z funkcjonowaniem jednostek uzależnionych. Leczenie jest bardzo trudne i kosztowne. Bardzo ważne jest wprowadzaniem innych modeli życia (zdrowy styl życia), zmiany mentalnej w społeczeństwie. Warto także wspomnieć o środowiskach mających wpływ na zdrowie. Gdy nie spełniają określonych wymogów, mogą skutecznie przyczynić się do niszczenia zdrowia. 26

29 Zaliczamy do nich: 1. Środowisko fizyczne czynniki fizyczne (promieniowanie jonizujące, ciepło, zimno), chemiczne (dioksyny, wysokie stężenie CO 2, aflatoksyny) i biologiczne (wirusy, bakterie, grzyby). 2. Środowisko społeczne obowiązujące normy, wartości społeczne, panujące obyczaje, moda, uprzedzenia, zwyczaje i postrzeganie korzyści. 3. Polityki sektorowe kierunki działań i strategie reprezentowane przez różne sektory (na przykład rolnictwo, energetykę, transport, przemysł, rynek, ochronę środowiska, kulturę, ochronę zdrowia, naukę, edukację, opiekę społeczną). 4. Zasoby posiadane środki finansowe państwa, społeczeństwa, gospodarstw i jednostek, a także wykwalifikowane kadry, infrastruktura fizyczna (wodociągi, kanalizacja), prawna i administracyjna (środki nacisku, kontroli) oraz źródła informacji. 5. Ogólne środowisko polityczne warunki, w których żyje społeczeństwo, niezależnie od tego czy jest ono otwarte czy zamknięte, świeckie czy religijne, współrządzące, demokratyczne czy samowładcze. Rolę odgrywa tu postrzeganie praw człowieka, konstytucji, charakter partii politycznych, wolność informacji i dostęp do nich. Ze środowiskiem fizycznym wiąże się termin ochrona środowiska. Pierwszym krokiem do poznania ochrony środowiska i zdrowia jest poznanie rodzajów zanieczyszczeń i zagrożeń. Medycyna środowiskowa do badania szkodliwości czynników pochodzących ze środowiska coraz częściej używa tzw. biomarkerów. Rozróżnia się następujące rodzaje biomarkerów: biomarkery dawki wewnętrznej (narażenia wewnętrznego), biomarkery dawki efektywnej biologicznie, biomarkery skutku biologicznego, biomarkery wrażliwości osobniczej. Do badania można używać: krwi, moczu, śliny, włosów, zębów, paznokci, wydychanego powietrza, kału, mleka kobiet karmiących, łożyska, nerek, wątroby, kości. W środowisku zamieszkania najbardziej szkodliwy jest formaldehyd ( występuje między innymi w: dezodorantach, paście do zębów, środkach czystościowych, środkach dezynfekcyjnych, kosmetykach, farbach, klejach i innych). Zagrożeniem jest również hałas, zwłaszcza powyżej 70db. Korodujące budynki mogą być przyczyną: astmy, zapalenia zatok przynosowych, alergicznych chorób skóry, choroby reumatycznej, nowotworów itp. Ważnym czynnikiem zagrażającym jest także promieniowanie jonizujące i nie jonizujące Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są rodzaje środowisk? 2. Jakie czynniki zagrażają zdrowiu? 3. Jakie środowiska wspierają zdrowie? 4. Jakie znasz determinanty zdrowia? 5. Jakie znasz elementy pola zdrowotnego Lalonda? 6. Co to jest wskaźnik BMI? 7. Jakie są zaburzenia związane z odżywianiem? 8. Jak ćwiczenia fizyczne wpływają na zdrowia? 9. Jakie elementy składają się na styl życia? 10. Do czego służą biomarkery? 27

Wiek Szczepienie przeciw Uwagi

Wiek Szczepienie przeciw Uwagi Wiek Szczepienie przeciw Uwagi 1 życia w ciągu 24 godzin po urodzeniu WZW typu B - domięśniowo (pierwsza dawka) GRUŹLICY - śródskórnie szczepionką BCG Szczepienie noworodków przeciw gruźlicy powinno być

Bardziej szczegółowo

Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna

Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna Kształcenie w zakresie podstaw promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej Zdrowie, promocja zdrowia, edukacja zdrowotna, zapobieganie chorobom. Historia promocji zdrowia.

Bardziej szczegółowo

III. INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE. A. SZCZEPIENIA PRZECIW WIRUSOWEMU ZAPALENIU WĄTROBY TYPU B (WZW typu B)

III. INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE. A. SZCZEPIENIA PRZECIW WIRUSOWEMU ZAPALENIU WĄTROBY TYPU B (WZW typu B) III. INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE A. SZCZEPIENIA PRZECIW WIRUSOWEMU ZAPALENIU WĄTROBY TYPU B (WZW typu B) 1. Szczepienia podstawowe noworodków i niemowląt wykonywane są trzema dawkami szczepionki w cyklu zbliżonym

Bardziej szczegółowo

Bank pytań na egzamin magisterski 2013/2014- kierunek Zdrowie Publiczne. Zdrowie środowiskowe

Bank pytań na egzamin magisterski 2013/2014- kierunek Zdrowie Publiczne. Zdrowie środowiskowe Bank pytań na egzamin magisterski 2013/2014- kierunek Zdrowie Publiczne Zdrowie środowiskowe 1. Podaj definicję ekologiczną zdrowia i definicję zdrowia środowiskowego. 2. Wymień znane Ci czynniki fizyczne

Bardziej szczegółowo

Czynniki determinujące zdrowie populacji i jednostki

Czynniki determinujące zdrowie populacji i jednostki Czynniki determinujące zdrowie populacji i jednostki Zdrowie grupy definicji zdrowia: Potoczne: zdrowie rozumiane jest jako brak choroby lub dolegliwości. Profesjonalne: formułowane przez przedstawicieli

Bardziej szczegółowo

im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć

im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć Witonia, 09.09.2014r. Program Profilaktyki Gimnazjum w Witoni im. św. Jadwigi Królowej Polski opisuje wszelkie

Bardziej szczegółowo

PODSTAWA PRAWNA : Działalność wychowawcza, edukacyjna, informacyjna i profilaktyczna szkoły w celu przeciwdziałania narkomanii.

PODSTAWA PRAWNA : Działalność wychowawcza, edukacyjna, informacyjna i profilaktyczna szkoły w celu przeciwdziałania narkomanii. Strategia działań wychowawczych, zapobiegawczych i interwencyjnych w Katolickim Zespole Edukacyjnym - Publicznej Katolickiej Szkole Podstawowej im. św. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego w Ostrowcu Świętokrzyskim

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKOLNO-PRZEDSZKOLNEGO Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI NR 1 W RYBNIKU na rok szkolny 2015-2018 Podstawą prawną do wprowadzenia działań profilaktycznych w ramach szkolnego programu

Bardziej szczegółowo

PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES

PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES STAROSTWO POWIATOWE W ŚWIDNICY WYDZIAŁ ZDROWIA 2007 r. Opracowała Barbara Świętek PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES UMOŻLIWIAJĄCY JEDNOSTKOM, GRUPOM, SPOŁECZNOŚCIĄ ZWIĘKSZENIE KONTROLI NAD WŁASNYM ZROWIEM I JEGO

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Załącznik nr 2 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Załącznik nr 2 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI 1 1. Szkoła prowadzi systematyczną działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i profilaktyczną wśród uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli, wychowawców

Bardziej szczegółowo

Szkolny Program Profilaktyki

Szkolny Program Profilaktyki Szkolny Program Profilaktyki Publicznego Gimnazjum nr 1 w Żaganiu Motto: Papierosy, alkohol, narkotyki, AIDS... czyli jak się nie zgubić w supermarkecie świata. Wstęp PROFILAKTYKA jest chronieniem człowieka

Bardziej szczegółowo

ZASZCZEP SIĘ PRZED PODRÓŻĄ WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA W POZNANIU

ZASZCZEP SIĘ PRZED PODRÓŻĄ WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA W POZNANIU INFORMACJA NA TEMAT SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH PRZED WYJAZDEM ZA GRANICĘ W ciągu ostatnich lat zauważa się wzrost liczby osób wyjeżdżających poza granice Polski. Szczepienia dla osób wyjeżdżających wiążą się

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI PROGRAM PROFILAKTYKI Szkoły Podstawowej im. Jana Kochanowskiego w Osieku 1 Zadania Sposób realizacji Profilaktyka 1. Diagnoza występowania w szkole, zagrożeń przypadków przemocy, agresji pedagog szkolny

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkół Przyrodniczo - Biznesowych im. Jadwigi Dziubińskiej w Tarcach PROGRAM PROFILAKTYKI Tarce 2010/2011 PODSTAWY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI PROFILAKTYCZNEJ W SZKOE Szkoła wspierając rozwój dzieci i młodzieży,

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WYCHOWAWCZO - PROFILAKTYCZNY POWIATOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA W DYWITACH NA ROK SZKOLNY 2018/2019

PROGRAM WYCHOWAWCZO - PROFILAKTYCZNY POWIATOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA W DYWITACH NA ROK SZKOLNY 2018/2019 Podstawa prawna: PROGRAM WYCHOWAWCZO - PROFILAKTYCZNY POWIATOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA W DYWITACH NA ROK SZKOLNY 2018/2019 Ustawa z 14 grudnia 2016r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017r. poz. 59) art.10

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYCZNY GMINNEGO PRZEDSZKOLA NR 1 W CHEŁMIE ŚLĄSKIM ZAGADNIENIE PROGRAMU: BEZPIECZNE ZACHOWANIA W DOMU

PROGRAM PROFILAKTYCZNY GMINNEGO PRZEDSZKOLA NR 1 W CHEŁMIE ŚLĄSKIM ZAGADNIENIE PROGRAMU: BEZPIECZNE ZACHOWANIA W DOMU PROGRAM PROFILAKTYCZNY GMINNEGO PRZEDSZKOLA NR 1 W CHEŁMIE ŚLĄSKIM ZAGADNIENIE PROGRAMU: BEZPIECZNE ZACHOWANIA W DOMU Środowisko domowe to miejsce, w którym również istnieje wiele zagrożeń dla bezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

PRYWATNA SZKOŁA PODSTAWOWA MORSKA KRAINA W KOŁOBRZEGU. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI na lata 2013 2019

PRYWATNA SZKOŁA PODSTAWOWA MORSKA KRAINA W KOŁOBRZEGU. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI na lata 2013 2019 PRYWATNA SZKOŁA PODSTAWOWA MORSKA KRAINA W KOŁOBRZEGU SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI na lata 2013 2019 Profilaktykę należy rozumieć jako działania stwarzające człowiekowi okazję aktywnego gromadzenia różnych

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyczny Społecznej Szkoły Podstawowej Społecznego Towarzystwa Szkoły Gimnazjalnej w klasach I-III w roku szkolnym 2014-2015.

Program profilaktyczny Społecznej Szkoły Podstawowej Społecznego Towarzystwa Szkoły Gimnazjalnej w klasach I-III w roku szkolnym 2014-2015. Program profilaktyczny Społecznej Szkoły Podstawowej Społecznego Towarzystwa Szkoły Gimnazjalnej w klasach I-III w roku szkolnym 2014-2015. Program jest integralną częścią programu wychowawczego szkoły.

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY I PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH IM. WŁ. JAGIEŁŁY W ŁODYGOWICACH

SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY I PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH IM. WŁ. JAGIEŁŁY W ŁODYGOWICACH SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY I PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH IM. WŁ. JAGIEŁŁY W ŁODYGOWICACH SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY I PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH IM. WŁ. JAGIEŁŁY

Bardziej szczegółowo

W zdrowym ciele zdrowy duch

W zdrowym ciele zdrowy duch W zdrowym ciele zdrowy duch "Ruch może zastąpić niemal każdy lek, ale żaden lek nie zastąpi ruchu Wojciech Oczko-nadworny lekarz Stefana Batorego Można wyróżnić aktywność fizyczną podejmowaną: w czasie

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM DWUJĘZYCZNE NR 2 IM. S. ŻEROMSKIEGO W BIELSKU BIAŁEJ KALEJDOSKOP ROK SZKOLNY 2016/2017 PODSTAWA PRAWNA 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI 2016-2017 Profilaktyka to stwarzanie warunków do rozwoju, do bezpiecznego popełniania błędów, tworzenie szans na konfrontację, eksperymentowanie w taki sposób, żeby można było

Bardziej szczegółowo

(artystyczną, społeczną, sportową itp.). Strategie interwencyjne pomagają w rozwiązywaniu problemów, wspierają w sytuacjach kryzysowych.

(artystyczną, społeczną, sportową itp.). Strategie interwencyjne pomagają w rozwiązywaniu problemów, wspierają w sytuacjach kryzysowych. PROGRAM PROFILAKTYKI Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr 65 Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 236 im. Ireny Sendlerowej Gimnazjum Integracyjnego nr 61 im. Ireny Sendlerowej w WARSZAWIE

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM DWUJĘZYCZNE NR 2 IM. S. ŻEROMSKIEGO W BIELSKU BIAŁEJ

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM DWUJĘZYCZNE NR 2 IM. S. ŻEROMSKIEGO W BIELSKU BIAŁEJ SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM DWUJĘZYCZNE NR 2 IM. S. ŻEROMSKIEGO W BIELSKU BIAŁEJ Jesteśmy razem ROK SZKOLNY 2014/2015 Celem Szkolnego Programu Profilaktyki jest wspieranie wszechstronnego i

Bardziej szczegółowo

As zdolny do zajęć bez ograniczeń, uprawiający dodatkowo sport; B zdolny do zajęć WF z ograniczeniami; Bk zdolny do zajęć WF z ograniczeniami,

As zdolny do zajęć bez ograniczeń, uprawiający dodatkowo sport; B zdolny do zajęć WF z ograniczeniami; Bk zdolny do zajęć WF z ograniczeniami, Pielęgniarka szkolna Pielęgniarka szkolna od 1992 roku jest jedynym profesjonalnym pracownikiem ochrony zdrowia na terenie placówki szkolno-wychowawczej. Pełni ona główną rolę w profilaktycznej opiece

Bardziej szczegółowo

Europejski Tydzień Walki z Rakiem

Europejski Tydzień Walki z Rakiem 1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie

Bardziej szczegółowo

Program Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla miasta Torunia na lata

Program Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla miasta Torunia na lata Załącznik do uchwały Nr 110/15 Rady Miasta Torunia z dnia 9 lipca 2015 r. Program Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla miasta Torunia na lata 2015-2020 WSTĘP Jednym z najistotniejszych zadań Gminy z zakresu

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM NR 2 IM. JANA PAWŁA II W PANIÓWKACH

PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM NR 2 IM. JANA PAWŁA II W PANIÓWKACH PRZEDMIOTEM PROFILAKTYKI MOŻE BYĆ KAŻDY PROBLEM, W ODNIESIENIU DO KTÓREGO ODCZUWAMY POTRZEBĘ UPRZEDZAJĄCEJ INTERWENCJI ORAZ WOBEC KTÓREGO MOŻNA ZASTOSOWAĆ ŚRODKI ZARADCZE Krzysztof Wojcieszek PROGRAM PROFILAKTYCZNY

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyki Gimnazjum Nr 2 w Ciechanowie do realizacji w latach 2012/2015

Program profilaktyki Gimnazjum Nr 2 w Ciechanowie do realizacji w latach 2012/2015 Program profilaktyki Gimnazjum Nr 2 w Ciechanowie do realizacji w latach 2012/2015 Działania profilaktyczne to te, które stwarzają człowiekowi okazję do aktywnego uczestnictwa w gromadzeniu doświadczeń

Bardziej szczegółowo

Projekt z dnia 25 czerwca 2015 r. z dnia... 2015 r.

Projekt z dnia 25 czerwca 2015 r. z dnia... 2015 r. Projekt z dnia 25 czerwca 2015 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia... 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej,

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. BOLESŁAWA PRUSA W SKIERNIEWICACH 2016/2017 Szkolny Program Profilaktyki został pozytywnie zaopiniowany przez Radę Pedagogiczną Liceum Ogólnokształcącego

Bardziej szczegółowo

Aneks do Programu Wychowawczo Profilaktycznego Szkoły Podstawowej im. Jana Długosza w Piekarach opracowany na podstawie

Aneks do Programu Wychowawczo Profilaktycznego Szkoły Podstawowej im. Jana Długosza w Piekarach opracowany na podstawie Aneks do Programu Wychowawczo Profilaktycznego Szkoły Podstawowej im. Jana Długosza w Piekarach opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 2018 r. zmieniającego

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYCZNY

PROGRAM PROFILAKTYCZNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY TECHNIKUM URZĄDZEŃ I SYSTEMÓW ENERGETYKI ODNAJWIALNEJ 2014/2015 1 1.Wstęp Oto trzy obszary, w których będziemy pracować: I. Profilaktyka uzależnień II. Profilaktyka problemów zdrowotnych

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ PLASTYCZNYCH W KOLE

PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ PLASTYCZNYCH W KOLE PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ PLASTYCZNYCH W KOLE ROK SZKOLNY 2014/15 1 WSTĘP Wychowanie jest stałym procesem doskonalenia się ucznia. To on przez swoje wybory i działania rozwija się i usprawnia

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI POMÓC I DAĆ DROGOWSKAZ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W OŚWIĘCIMIU

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI POMÓC I DAĆ DROGOWSKAZ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W OŚWIĘCIMIU SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI POMÓC I DAĆ DROGOWSKAZ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W OŚWIĘCIMIU Podstawa prawna: - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - Konwencja o Prawach Dziecka art.3, 19, 33 - Ustawa z

Bardziej szczegółowo

CZYM JEST SZCZEPIONKA?

CZYM JEST SZCZEPIONKA? CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ im. WALERIANA ŁUKASIŃSKIEGO w SKĘPEM. Rok szkolny 2014/ 2015

PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ im. WALERIANA ŁUKASIŃSKIEGO w SKĘPEM. Rok szkolny 2014/ 2015 PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ im. WALERIANA ŁUKASIŃSKIEGO w SKĘPEM Rok szkolny 2014/ 2015 PODSTAWA PRAWNA: I. Statut Zespołu Szkół im. Waleriana Łukasińskiego w Skępem. II. Program Wychowawczy Zespołu

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka w szkole według Z.B. Gasia rozumiana jest jako kompleksowy system rozwiązań obejmujący równolegle trzy nurty działania:

Profilaktyka w szkole według Z.B. Gasia rozumiana jest jako kompleksowy system rozwiązań obejmujący równolegle trzy nurty działania: PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 238 IM. CHRISTO BOTEWA W WARSZAWIE NA ROK SZKOLNY 2015/2016 Wstęp Założenia teoretyczne Profilaktyka w szkole według Z.B. Gasia rozumiana jest jako kompleksowy

Bardziej szczegółowo

STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI. Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii

STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI. Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii W trosce o młode pokolenie. Jak wychować zdrowe dziecko? Konferencja prasowa 09.09.2015 Sytuacja demograficzna

Bardziej szczegółowo

- zna swoją rolę jako uczeń, Polak, Europejczyk, - zna pojęcia: sprawiedliwość, wolność, demokracja.

- zna swoją rolę jako uczeń, Polak, Europejczyk, - zna pojęcia: sprawiedliwość, wolność, demokracja. Edukacja społeczna Edukacja ekologiczna Edukacja prorodzinna Wdrażanie ucznia do różnorodnych form samorządności: - Samorząd Uczniowski, - Samorząd Klasowy, - gazetki szkolne, - dyżury klasowe, - sekcje

Bardziej szczegółowo

Szkoły ponadgimnazjalne, PODSTAWA PROGRAMOWA

Szkoły ponadgimnazjalne, PODSTAWA PROGRAMOWA Strona1 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, (str. 193 195 i 254/255) Załącznik nr 4 do: rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA ZESPOŁU SZKÓŁ CENTRUM EDUKACJI W PŁOCKU NA ROK SZKOLNY 2011/2012

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA ZESPOŁU SZKÓŁ CENTRUM EDUKACJI W PŁOCKU NA ROK SZKOLNY 2011/2012 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA ZESPOŁU SZKÓŁ CENTRUM EDUKACJI W PŁOCKU NA ROK SZKOLNY 2011/2012 Działania wychowawcze, edukacyjne, informacyjne i zapobiegawcze zawarte w szkolnym Programie Profilaktycznym

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYCZNY. SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 im. JANUSZA KORCZAKA W PRZEMKOWIE

PROGRAM PROFILAKTYCZNY. SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 im. JANUSZA KORCZAKA W PRZEMKOWIE PROGRAM PROFILAKTYCZNY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 im. JANUSZA KORCZAKA W PRZEMKOWIE WSTĘP DO PROGRAMU W związku ze zwiększającą się potrzebą przeciwdziałania zjawiskom zagrażającym zdrowiu i bezpieczeństwu

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 10 im. Bolesława Chrobrego w Koszalinie SZKOLNY PROGRAM

ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 10 im. Bolesława Chrobrego w Koszalinie SZKOLNY PROGRAM ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 10 im. Bolesława Chrobrego w Koszalinie SZKOLNY PROGRAM PROMOCJI ZDROWIA na lata 2014-2018 1 KOSZALIN, WRZESIEŃ 2014 1. Tworzymy szkołę promującą zdrowie Zdrowie stan pełnego fizycznego,

Bardziej szczegółowo

w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2018

w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2018 Uchwała Nr XLII.230.2017 Rady Gminy w Białośliwiu z dnia 29 listopada 2017 w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2018 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r.

Bardziej szczegółowo

Misja szkoły. Wychowankowie Zamoyskiego są kreatywni, przedsiębiorczy, wyposażeni

Misja szkoły. Wychowankowie Zamoyskiego są kreatywni, przedsiębiorczy, wyposażeni Misja szkoły Wychowankowie Zamoyskiego są kreatywni, przedsiębiorczy, wyposażeni w wiedzę i umiejętności pozwalające im podejmować naukę i pracę w kraju i za granicą. Cechuje ich wrażliwość i otwartość

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 4 w Krakowie Samorządowe Przedszkole Nr 55

PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 4 w Krakowie Samorządowe Przedszkole Nr 55 PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 4 w Krakowie Pozytywnie zaopiniowany i wdrożony do stosowania Uchwałą Rady Pedagogicznej Samorządowego Przedszkola Nr 55 nr 04/27/08/13 z dnia 27 sierpnia

Bardziej szczegółowo

Szkolny Program Profilaktyczny. Gimnazjum nr 39 im rtm. Witolda Pileckiego we Wrocławiu

Szkolny Program Profilaktyczny. Gimnazjum nr 39 im rtm. Witolda Pileckiego we Wrocławiu Szkolny Program Profilaktyczny Gimnazjum nr 39 im rtm. Witolda Pileckiego we Wrocławiu Wrocław 2008 1 Przedmiotem profilaktyki może być każdy problem, w odniesieniu do którego odczuwamy potrzebę uprzedzającej

Bardziej szczegółowo

Edukacja włączająca w szkole ogólnodostępnej

Edukacja włączająca w szkole ogólnodostępnej Edukacja włączająca w szkole ogólnodostępnej ...Dobra edukacja to edukacja włączająca, zapewniająca pełne uczestnictwo wszystkim uczniom, niezależnie od płci, statusu społecznego i ekonomicznego, rasy,

Bardziej szczegółowo

Program Profilaktyczny Publicznego Gimnazjum Nr 2 w Mikoszewie w roku szkolnym 2011/12 PODEJMOWANE DZIAŁANIA

Program Profilaktyczny Publicznego Gimnazjum Nr 2 w Mikoszewie w roku szkolnym 2011/12 PODEJMOWANE DZIAŁANIA Program Profilaktyczny Publicznego Gimnazjum Nr 2 w Mikoszewie w roku szkolnym 2011/12 PODEJMOWANE DZIAŁANIA CELE ZAJĘĆ TERMINY, OSOBY, KLASY UWAGI Prelekcja dla rodziców uczniów klas I, II i III - dostarczenie

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyczny dla uczniów klas IV- VI Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 w Radomsku. Ludzie wokół mnie

Program profilaktyczny dla uczniów klas IV- VI Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 w Radomsku. Ludzie wokół mnie Zatwierdzono na Radzie Pedagogicznej w dniu 11.06.2003 r. Program profilaktyczny dla uczniów klas IV- VI Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 w Radomsku Charakterystyka programu Ludzie wokół mnie Program

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1 Zakres i formy prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii. Dz.U.2015.1249 z dnia 2015.08.28

Bardziej szczegółowo

Program Wychowawczo-Profilaktyczny. Klasa I gimnazjum

Program Wychowawczo-Profilaktyczny. Klasa I gimnazjum Program Wychowawczo-Profilaktyczny Klasa I gimnazjum Program wychowawczo-profilaktyczny oparty jest na założeniach Programu Wychowawczego i Programu Profilaktycznego Szkoły Podstawowej Specjalnej i Gimnazjum

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY SZKOŁY ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W BORKU WLKP.

KONCEPCJA PRACY SZKOŁY ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W BORKU WLKP. KONCEPCJA PRACY SZKOŁY ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W BORKU WLKP. CEL NADRZĘDNY: Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia, wspieranie go w procesie nabywania wiedzy i umiejętności,

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. w III Liceum Ogólnokształcącym im. prof. T. Kotarbińskiego w Zielonej Górze na cykl kształcenia

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. w III Liceum Ogólnokształcącym im. prof. T. Kotarbińskiego w Zielonej Górze na cykl kształcenia SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI w III Liceum Ogólnokształcącym im. prof. T. Kotarbińskiego w Zielonej Górze na cykl kształcenia 2015-2018 1 Szkolny program profilaktyki opracowano w oparciu o: I. Przepisy

Bardziej szczegółowo

Szkoła Podstawowa nr 9

Szkoła Podstawowa nr 9 Szkoła Podstawowa nr 9 im. Jana Pawła II w Ostrowie Wielkopolskim w drodze do uzyskania statusu SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE ZDROWIE to stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego,

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 1. Nazwa przedmiotu HIGIENA Z ELEMENTAMI DIETETYKI. 2. Numer kodowy BIO03c. 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski

KARTA PRZEDMIOTU. 1. Nazwa przedmiotu HIGIENA Z ELEMENTAMI DIETETYKI. 2. Numer kodowy BIO03c. 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski Projekt OPERACJA SUKCES unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby gospodarki opartej na wiedzy współfinansowany ze środków Europejskiego

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska

WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2015: zjednoczenie wysiłków społeczeństwa i administracji publicznej prowadzące do zmniejszenia nierówności i poprawy

Bardziej szczegółowo

Celem Tygodnia Szczepień w Polsce jest podkreślanie roli szczepień powszechnych i indywidualnych poprzez:

Celem Tygodnia Szczepień w Polsce jest podkreślanie roli szczepień powszechnych i indywidualnych poprzez: W dniach 22-26 kwietnia obchodzimy, już po raz IX, Europejski Tydzień Szczepień. Jest to inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), realizowana i koordynowana na poziomie lokalnym przez poszczególne

Bardziej szczegółowo

Koncepcja pracy. Przedszkola Publicznego Nr 32. w Tarnowie. Promującego Zdrowie

Koncepcja pracy. Przedszkola Publicznego Nr 32. w Tarnowie. Promującego Zdrowie Koncepcja pracy Przedszkola Publicznego Nr 32 w Tarnowie Promującego Zdrowie Koncepcja Pracy Przedszkola Publicznego Nr 32 w Tarnowie została opracowana na podstawie: 1. Rozporządzenia Ministra Edukacji

Bardziej szczegółowo

1. Wstęp...2 2. Prawna podstawa programu.3 3. Nowa podstawa programowa a program profilaktyki..4

1. Wstęp...2 2. Prawna podstawa programu.3 3. Nowa podstawa programowa a program profilaktyki..4 SPIS TREŚCI: 1. Wstęp...2 2. Prawna podstawa programu.3 3. Nowa podstawa programowa a program profilaktyki..4 4. Cele szkolnego programu profilaktycznego..5 5. Zadania szkolnego programu profilaktycznego.6

Bardziej szczegółowo

Szkolny program profilaktyki 2016/2017 Gimnazjum Nr 3 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie

Szkolny program profilaktyki 2016/2017 Gimnazjum Nr 3 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie Warszawa, dn. 04.09.2016 Szkolny program profilaktyki 2016/2017 Gimnazjum Nr 3 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie I. Podstawa prawna. Podstawę prawną do wprowadzenia działań profilaktycznych

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WYCHOWAWCZY. Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3 im. Jana Pawła II w Rudzie Śląskiej

PROGRAM WYCHOWAWCZY. Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3 im. Jana Pawła II w Rudzie Śląskiej PROGRAM WYCHOWAWCZY Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3 im. Jana Pawła II w Rudzie Śląskiej,,W wychowaniu chodzi właśnie o to, ażeby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem Jan Paweł II PROGRAM

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY Załącznik nr 3 do Statutu Szkoły Podstawowej im. ks. I. Posadzego w Szadłowicach SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE Szkoła jest instytucją, która ma bezpośredni wpływ na wszechstronny

Bardziej szczegółowo

PROZDROWOTNA W GIMNAZJUM NR 1 IM. GEN BRONI ST. MACZKA W JAWORZU

PROZDROWOTNA W GIMNAZJUM NR 1 IM. GEN BRONI ST. MACZKA W JAWORZU Gimnazjum nr 1 im. gen broni St. Maczka w Jaworzu Innowacja pedagogiczna EDUKACJA PROZDROWOTNA W GIMNAZJUM NR 1 IM. GEN BRONI ST. MACZKA W JAWORZU 1. Wstęp Inspiracją do opracowania innowacji stało się

Bardziej szczegółowo

,,Pomóżmy dzieciom, by każdy z nich stał się tym, kim stać się może J. Korczak

,,Pomóżmy dzieciom, by każdy z nich stał się tym, kim stać się może J. Korczak ,,Pomóżmy dzieciom, by każdy z nich stał się tym, kim stać się może J. Korczak GŁÓWNE KIERUNKI PRACY REWALIDACYJNEJ W ZESPOLE PRZEDSZKOLI SPECJALNYCH DLA DZIECI PRZEWLEKLE CHORYCH OD ROKU SZKOLNEGO 2013/14

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI im. gen. DEZYDEREGO CHŁAPOWSKIEGO W BOJANOWIE. PODSTAWY PRAWNE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Podstawę do szkolnego programu profilaktyki stanowią następujące akty prawne:

Bardziej szczegółowo

Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik

Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży Ewa Janik ZDROWIE PSYCHICZNE Zdrowie psychiczne jest różnie definiowane przez poszczególne dziedziny nauki:

Bardziej szczegółowo

Szczepienia ochronne. Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak

Szczepienia ochronne. Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak Szczepienia ochronne Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Szczepienie (profilaktyka czynna) Podanie całego

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 12 lutego 2014 r. Poz. 198

Warszawa, dnia 12 lutego 2014 r. Poz. 198 Warszawa, dnia 12 lutego 2014 r. Poz. 198 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 3 lutego 2014 r. w sprawie programu szczepień ochronnych dla żołnierzy zawodowych oraz sposobu rejestracji przeprowadzanych

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM IM. STEFANA ŻECHOWSKIEGO W KSIĄŻU WIELKIM W LATACH 2014/ /19

PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM IM. STEFANA ŻECHOWSKIEGO W KSIĄŻU WIELKIM W LATACH 2014/ /19 PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM IM. STEFANA ŻECHOWSKIEGO W KSIĄŻU WIELKIM W LATACH 2014/15 2018/19 1 Proponowany Program Profilaktyczny wynika z Programu Wychowawczego szkoły, którego głównym celem jest

Bardziej szczegółowo

Szkoła Podstawowa nr 1 w Lubiczu Dolnym SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA

Szkoła Podstawowa nr 1 w Lubiczu Dolnym SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA Szkoła Podstawowa nr 1 w Lubiczu Dolnym SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA 2013 2014 2014 2015 2015-2016 PODSTAWY PRAWNE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Art. 72. 2. Konwencja

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 109 im. Batalionów Chłopskich w Warszawie 1 Podstawa prawna: 1. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. (tekst jednolity Dz. U. z 1996r. Nr

Bardziej szczegółowo

XI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. MARII DĄBROWSKIEJ W KRAKOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO DLA KLAS I-III

XI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. MARII DĄBROWSKIEJ W KRAKOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO DLA KLAS I-III XI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. MARII DĄBROWSKIEJ W KRAKOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO DLA KLAS I-III I. Wymagania edukacyjne wynikające z podstawy programowej IV

Bardziej szczegółowo

Szkolny Program Profilaktyki Szkoły Podstawowej nr 4 im. Adama Mickiewicza w Siedlcach na lata 2014-2019

Szkolny Program Profilaktyki Szkoły Podstawowej nr 4 im. Adama Mickiewicza w Siedlcach na lata 2014-2019 Szkolny Program Profilaktyki Szkoły Podstawowej nr 4 im. Adama Mickiewicza w Siedlcach na lata 2014-2019 Program Profilaktyki Szkoły Podstawowej nr 4 w Siedlcach jest programem ściśle zintegrowanym z programem

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W KLUCZBORKU 2014/2015 Liceum i gimnazjum

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W KLUCZBORKU 2014/2015 Liceum i gimnazjum SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W KLUCZBORKU 2014/2015 Liceum I PODSTAWY PRAWNE 1. Statut szkoły. 2. Wewnątrzszkolny System Oceniania. 3. Program Wychowawczy Szkoły. 4. Konstytucja

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO im. 26 Pułku Artylerii Lekkiej W GODZIANOWIE 2013/14-2015/16

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO im. 26 Pułku Artylerii Lekkiej W GODZIANOWIE 2013/14-2015/16 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO im. 26 Pułku Artylerii Lekkiej W GODZIANOWIE 2013/14-2015/16 Opracowali: Bożena Prachnio i Zbigniew Dzik WPROWADZENIE Szkolny program profilaktyki

Bardziej szczegółowo

TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA. analiza psychologiczna

TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA. analiza psychologiczna TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA analiza psychologiczna Beata Dobińska psycholog Zachodniopomorska Szkoła Biznesu CHOROBA PRZEWLEKŁA A FUNKCJONOWANIE DZIECKA 1569,7 tys. dzieci i

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU PUBLICZNYCH SZKÓŁ W GOŚCIESZYNIE

PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU PUBLICZNYCH SZKÓŁ W GOŚCIESZYNIE PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU PUBLICZNYCH SZKÓŁ W GOŚCIESZYNIE Opracowały: Marzenna Tomaszewska Monika Szymańska Emilia Ratajczak Głównym celem programu profilaktycznego jest: Promocja zdrowego stylu życia,

Bardziej szczegółowo

Dokumentacja pracy nauczyciela wychowania fizycznego

Dokumentacja pracy nauczyciela wychowania fizycznego Dokumentacja pracy nauczyciela wychowania fizycznego Katarzyna Wąsowicz wasowicz@womczest.edu.pl Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2016/2017 1. Upowszechnianie czytelnictwa,

Bardziej szczegółowo

Kraków, 27 października 2014 r.

Kraków, 27 października 2014 r. Kraków, 27 października 2014 r. . Program wychowawczy szkoły edukacja (wychowanie) Szkolny program profilaktyki zdrowie spójna całość uwzględniająca wszystkie wymagania ujęte w podstawie programowej na

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały nr 12/2012/2013z dnia 25 lutego 2013 r. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. MARKA KOTAŃSKIEGO W GÓRALICACH

Załącznik do uchwały nr 12/2012/2013z dnia 25 lutego 2013 r. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. MARKA KOTAŃSKIEGO W GÓRALICACH Załącznik do uchwały nr 12/2012/2013z dnia 25 lutego 2013 r. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. MARKA KOTAŃSKIEGO W GÓRALICACH Młodzież powinna być tak prowadzona, by umiała wyprzeć

Bardziej szczegółowo

RAMOWY PLAN PRACY WYCHOWAWCZEJ w Technicznych Zakładach Naukowych opracowany przez Zespół Wychowawczy KLASA I. Kształtowanie poczucia więzi klasowej

RAMOWY PLAN PRACY WYCHOWAWCZEJ w Technicznych Zakładach Naukowych opracowany przez Zespół Wychowawczy KLASA I. Kształtowanie poczucia więzi klasowej RAMOWY PLAN PRACY WYCHOWAWCZEJ w Technicznych Zakładach Naukowych opracowany przez Zespół Wychowawczy Główne kierunki Organizacja zespołu klasowego Integracja społeczności klasowej KLASA I Zapoznanie z

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W KANIOWIE

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W KANIOWIE PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W KANIOWIE Podstawa prawna: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI. Zespołu Szkół Zawodowych im. Stefana Bobrowskiego w Rawiczu 2011/2012

PROGRAM PROFILAKTYKI. Zespołu Szkół Zawodowych im. Stefana Bobrowskiego w Rawiczu 2011/2012 PROGRAM PROFILAKTYKI Zespołu Szkół Zawodowych im. Stefana Bobrowskiego w Rawiczu 2011/2012 1 Przedmiotem profilaktyki może być każdy problem, w odniesieniu do którego odczuwamy potrzebę uprzedzającej interwencji

Bardziej szczegółowo

P R O G R A M SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH NA ROK 2006

P R O G R A M SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH NA ROK 2006 Załącznik do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 14 marca 2006 r. w sprawie zasad przeprowadzania szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym w 2006 roku P R O G R A M SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH

Bardziej szczegółowo

1. Budowanie właściwych relacji z innymi ludźmi:

1. Budowanie właściwych relacji z innymi ludźmi: DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE: 1. Budowanie właściwych relacji z innymi ludźmi: 1. Integracja zespołu klasowego 2. Poznawanie prawidłowych zasad współżycia społecznego -uświadomienie uczniom, co to znaczy być

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 4 w Krakowie

PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 4 w Krakowie PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 4 w Krakowie Pozytywnie zaopiniowany i wdrożony do stosowania Uchwałą Rady Pedagogicznej Samorządowego Przedszkola Nr 55 nr 04/27/08/13 z dnia 27 sierpnia

Bardziej szczegółowo

Szkoła Promująca Zdrowie koncepcja i strategia

Szkoła Promująca Zdrowie koncepcja i strategia Szkoła Podstawowa nr 2 w Gostyniu od września 2010 roku realizuje projekt Szkoły Promującej Zdrowie. 14 listopada 2012 roku otrzymała certyfikat Wielkopolskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie. Szkoła Promująca

Bardziej szczegółowo

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok Załącznik do uchwały RG Nr.. dnia Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok WSTĘP Narkomania jest zjawiskiem ogólnoświatowym. Powstaje na podłożu przeobrażeń zachodzących we współczesnym cywilizowanym

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR Opracowała: Maria Sobocińska

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR Opracowała: Maria Sobocińska SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR 10 2016-2017 Opracowała: Maria Sobocińska Spis treści WSTĘP... 5 PODSTAWY PRAWNE... 6 CELE EDUKACYJNE... 6 FORMY REALIZACJI PROGRAMU... 6 TREŚCI NAUCZANIA...

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ W ZRĘBICACH. w roku szkolnym 2014/2015

PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ W ZRĘBICACH. w roku szkolnym 2014/2015 PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ W ZRĘBICACH w roku szkolnym 2014/2015 Celem nadrzędnym profilaktyki w naszej szkole jest zapobieganie zachowaniom ryzykownym, pomoc w radzeniu sobie z trudnościami występującymi

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyki Szkoły Podstawowej im. por. Izydora Kołakowskiego. w Domanowie i Szkoły Filialnej w Świrydach dla

Program profilaktyki Szkoły Podstawowej im. por. Izydora Kołakowskiego. w Domanowie i Szkoły Filialnej w Świrydach dla Program profilaktyki Szkoły Podstawowej im. por. Izydora Kołakowskiego w Domanowie i Szkoły Filialnej w Świrydach dla oddziału przedszkolnego i klas I III na lata 2016/ 2019 Podstawa prawna: Konstytucja

Bardziej szczegółowo

Program Profilaktyczny Zespołu Szkół Nr 2 im. 9. Pułku Strzelców Konnych w Grajewie

Program Profilaktyczny Zespołu Szkół Nr 2 im. 9. Pułku Strzelców Konnych w Grajewie Program Profilaktyczny Zespołu Szkół Nr 2 im. 9. Pułku Strzelców Konnych w Grajewie 2014-2015/2015-2016 1. Wstęp Profilaktyka to proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc potrzebną

Bardziej szczegółowo

Realizacja działań związanych z przystąpieniem do programu SZKOŁY PROMUJĄCE ZDROWIE

Realizacja działań związanych z przystąpieniem do programu SZKOŁY PROMUJĄCE ZDROWIE Realizacja działań związanych z przystąpieniem do programu SZKOŁY PROMUJĄCE ZDROWIE Zdrowie człowieka jest wartością, zasobem i środkiem do codziennego życia. Dzięki niemu możemy realizować swoje marzenia,

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WYCHOWAWCZO- PROFILAKTYCZNY Szkoły Podstawowej Integracyjnej Nr 317 im. Edmunda Bojanowskiego w Warszawie

PROGRAM WYCHOWAWCZO- PROFILAKTYCZNY Szkoły Podstawowej Integracyjnej Nr 317 im. Edmunda Bojanowskiego w Warszawie PROGRAM WYCHOWAWCZO- PROFILAKTYCZNY Szkoły Podstawowej Integracyjnej Nr 317 im. Edmunda Bojanowskiego w Warszawie MISJA SZKOŁY Misją naszej szkoły jest dobre przygotowanie młodego człowieka do życia w

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA 2015-2020

PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA 2015-2020 PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA 2015-2020 Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 4 w Krakowie 1 Wstęp Profilaktyka, to proces wspierania dziecka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi rozwojowi oraz eliminowanie

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 3 W ŚRODZIE WLKP / 2016

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 3 W ŚRODZIE WLKP / 2016 PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 3 W ŚRODZIE WLKP. 2015 / 2016 Ze zmianą w zapisie dotyczącym profilaktyki uzależnień - zgodnie z Rozp. MEN z dnia 18 sierpnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz.1249)

Bardziej szczegółowo

Szkolny Program Profilaktyki. Szkoły Podstawowej w Rychtalu

Szkolny Program Profilaktyki. Szkoły Podstawowej w Rychtalu Szkolny Program Profilaktyki Szkoły Podstawowej w Rychtalu Na rok szkolny 2016/2017 Podstawę prawną stanowią następujące dokumenty: 1. Ustawa o Systemie Oświaty z dnia 7 września 1991r. z późniejszymi

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI W BURSIE NR 6 W WARSZAWIE na rok szkolny 2016/ /2018

PROGRAM PROFILAKTYKI W BURSIE NR 6 W WARSZAWIE na rok szkolny 2016/ /2018 PROGRAM PROFILAKTYKI W BURSIE NR 6 W WARSZAWIE na rok szkolny 2016/2017 2017/2018 Podstawa prawna 1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.); 2. Ustawa

Bardziej szczegółowo