Prof. dr hab. Danuta HÜBNER. przemówienie wygłoszone podczas konferencji "Przyszłość Polityki Regionalnej w Unii Europejskiej a rozwój Lubelszczyzny"

Transkrypt

1 Prof. dr hab. Danuta HÜBNER Przewodnicząca Komisji Rozwoju Regionalnego w Parlamencie Europejskim "Przyszłość unijnej polityki a rozwój Lubelszczyzny" - przemówienie wygłoszone podczas konferencji "Przyszłość Polityki Regionalnej w Unii Europejskiej a rozwój Lubelszczyzny" Lublin, 13 listopada 2009 Szanowni Państwo, Mam świadomość, Ŝe spotykamy się dziś w jednym z najbiedniejszych regionów Unii Europejskiej. Na Lubelszczyźnie produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca to jedynie 67% średniej krajowej. Jedynie województwo podkarpackie ma dochód na jednego mieszkańca mniejszy niŝ Lubelszczyzna. W wymiarze wspólnotowym, województwo lubelskie zajmuje 256 pozycję na ogólną liczbę 271 regionów. To pokazuje jak wielka jest skala potrzeb, zakres modernizacji, jak waŝna jest mobilizacja regionalnych wysiłków na rzecz uatrakcyjnienia Lubelszczyzny dla ludzi, którzy szukają pracy, dla inwestorów i dla mieszkańców, dla których jakość Ŝycia jest coraz waŝniejsza. Jak to zrobić? Odpowiedź jest w zasadzie prosta - mądrze i odwaŝnie wykorzystać kaŝdą szansę rozwojową. W tym przede wszystkim szanse, które otworzyło nasze członkostwo w Unii. Mają Państwo dobry plan operacyjny. Jednak jego realizacja wymaga przyspieszenia, zarówno jeśli chodzi o kontraktację, która osiągnęła poziom 10% całej alokacji, jak i o płatności, które takŝe osiągnęły 10%. Podobnie jak inne polskie regiony, lubelskie dotknie zasada N+3 pod koniec 2010 roku, według stanu na koniec października pozostaje do wypłacenia do końca 2010 roku 46,3 mln euro, aby Ŝadne środki nie przepadły. W ramach programu operacyjnego są wciąŝ działania, w których konkursy nie zostały jeszcze otwarte. Z rozmów z władzą zarządzającą wynika, iŝ dwuetapowe podejście, czyli moŝliwość uzupełnienia 1

2 dokumentacji dopiero po zatwierdzeniu projektu, zbyt często prowadzi do opóźnienia w kontraktowaniu, poniewaŝ beneficjenci zwlekają z dostarczeniem brakującej dokumentacji. Na pewno, w związku z tym, terminy składania dokumentacji muszą być jasno określone i przestrzegane. Dalszego wysiłku wymaga koordynacja prac między wszystkimi instytucjami zaangaŝowanymi w wykorzystanie środków europejskich. Pamiętam z mojej wizyty w lubelskim lotnisko w Świdniku, które w wielu miejscach, w Polsce i w Europie, przedstawiam jako modelowy przykład współpracy inwestora z organizacjami ekologicznymi i społecznością lokalną. Jeszcze w czerwcu udało się zakończyć postępowanie w Komisji Europejskiej dotyczące pomocy państwa (76% moŝe stanowić pomoc publiczna). Rozumiem, Ŝe problemy związane z planami przestrzennego zagospodarowania są juŝ wyjaśnione. Mam nadzieję, Ŝe rozpoczynające się przetargi dadzą dobre i szybkie rezultaty. Trzeba bardzo pilnować zgodności z prawem wszelkich działań. Chciałabym takŝe zachęcić władze do uruchomienia instytucji wspierającej finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw na wzór Jeremiego. Niestety, wiele wskazuje na to, Ŝe przez najbliŝsze lata skłonność sektora bankowego do wspierania małych i średnich przedsiębiorstw będzie ograniczona. W szczególności tych, których i Polska i Europa potrzebują najbardziej - innowacyjnych, zorientowanych na przyszłość, gotowych do wejścia na rynki międzynarodowe. Województwo lubelskie korzysta w bieŝącym okresie z wielokrotnie większych środków niŝ w latach : 1.15 mld euro w porównaniu z 200 mln euro z europejskiego funduszu rozwoju regionalnego. Struktura programu, jego priorytety, odzwierciedlają wyzwania rozwojowe województwa. Dominują, w sposób oczywisty, inwestycje w infrastrukturę transportową (23%) oraz wsparcie dla przedsiębiorstw i innowacyjności (21%). Na ochronę środowiska i infrastrukturę społeczną przypada odpowiednio 14% i 13% środków, kulturę i turystykę 10% i rozwój obszarów miejskich 6%. Ale Lubelskie uczestniczy takŝe w specjalnym programie dla Wschodniej Polski. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej, będąc jego największym beneficjentem. Program dla wschodnich regionów Polski został zaprojektowany jako dodatkowe wsparcie, które umoŝliwi pięciu województwom (lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie) przyspieszenie rozwoju. PO Rozwój Polski Wschodniej koncentruje się na tzw. flagowych projektach bardzo ambitnych i dobrze przemyślanych inwestycjach w szczególności w zakresie zwiększania dostępu do internetu szerokopasmowego (ok. 300 mln euro), wspierania sektora badań i innowacji (400 mln euro) oraz zwiększania roli zrównowaŝonej turystyki w gospodarczym rozwoju makroregionu. Zakłada równieŝ wzrost atrakcyjności jakości Ŝycia 5 miast wojewódzkich Polski Wschodniej (Lublin, Białystok, 2

3 Rzeszów, Olsztyn i Kielce) poprzez inwestycje w sieci transportu publicznego, ale takŝe i takie działania, jak przykładowo inwestycje w Targi Kieleckie, które stają się drugim najwaŝniejszym tego typu wydarzeniem w kraju. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej juŝ dziś przynosi zauwaŝalne efekty. Jest szansą na zmianę gospodarczego oblicza całej wschodniej Polski. Zacieśnia się współpraca ośrodków badań i biznesu. Dzięki realizacji projektu Zintegrowany System Miejskiego Transportu Publicznego w Lublinie znacznie wzrośnie atrakcyjność miasta - nowe trakcje trolejbusowe, nowa zajezdnia, nowy i przyjazny środowisku tabor autobusowy, usprawnienie zarządzania ruchem i przebudowa ulic - te działania wyraźnie wpłyną na poziom Ŝycia mieszkańców, a jednocześnie przykują uwagę inwestorów, dla których rozbudowana sieć połączeń komunikacyjnych często stanowi główny warunek lokowania kapitału. Pamiętajmy, Ŝe środki publiczne, w tym europejskie, bez względu na to, ile ich jest, nie wystarczają. Więc cały czas trzeba myśleć o tym, Ŝe ich funkcją jest takŝe przyciąganie kapitału prywatnego. Cieszę się ogromnie, Ŝe budowa centrum badawczo-rozwojowego w Świdniku idzie zgodnie z planem (budowa ma się zakończyć pod koniec 2010 roku, pierwsze firmy wprowadzą się do centrum wiosną 2011 roku; całość inwestycji - 42 mln zł z czego 28,9 mln zł to środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego). Właśnie dzięki takim ośrodkom region moŝe poprawić swoją konkurencyjność i przyciągnąć pręŝne przedsiębiorstwa z całej Polski i zza granicy. Myślę, Ŝe jeszcze przez jakiś czas region moŝe wykorzystywać jako źródło swojej przewagi konkurencyjnej niŝsze koszty, ale to jest przewaga krótkookresowa. Trzeba budować inne. Inwestorzy dziś przychodzą do regionów i miast, które oferują dobrą jakość Ŝycia, czyste powietrze, rozrywkę, dobre szkoły dla dzieci, dobrą komunikację. To na pewno Lubelszczyzna moŝe zaoferować. Jak moŝna było przeczytać w prasie, zaledwie kilka dni temu zarząd województwa przyjął listę projektów do realizacji w branŝy hotelarsko-restauracyjnej. Decyzja o dofinansowaniu 60 przedsięwzięć kwotą 80 mln zł to waŝna informacja - oznacza bowiem, Ŝe juŝ wkrótce region stanie się znacznie atrakcyjniejszy pod względem turystycznym. Ale sama pomoc z Unii Europejskiej nie gwarantuje sukcesu. Myślenie o przyszłości, uczenie się od innych, a przede wszystkim rozwijanie współpracy, budowanie więzi między partnerami - władze wszystkich szczebli, środowiska naukowe, biznes, organizacje pozarządowe. Dziś w pojedynkę niewiele moŝna osiągnąć. WaŜne jest teŝ, by unikać rozwiązań przeciętnych. Przeciętność nie przyciąga innych. Jest w Europie wiele przykładów regionów, do których przyjeŝdŝa się, Ŝeby zobaczyć niezwykły budynek czy most. Dajmy 3

4 Lubelszczyźnie piękną twarz, która ułatwi rozwój. Macie Państwo na czym budować. Dziś w Europie toczy się debata o tym, jaka powinna być przyszła polityka spójności. Jest to polityka, która od początku swego istnienia przynosi zauwaŝalne zmiany społeczno-gospodarcze w krajach Unii Europejskiej. Ułatwia restrukturyzację przemysłu, towarzyszy dostosowywaniu się do zmian klimatycznych, demograficznych, do wyzwań związanych z rynkiem energii, pomaga w mobilizowaniu całego potencjału gospodarczego Unii Europejskiej. Inwestuje w kwalifikacje i innowacyjność. Wpisuje się takŝe w główny nurt walki z kryzysem. Zmienia się charakter wyzwań rozwojowych, co rodzi potrzebę szukania nowych rozwiązań, nowych odpowiedzi na pojawiające się wyzwania. Zmienia się tez polityka spójności i jej priorytety. Potrzebujemy polityki łączącej wysiłki lokalne, regionalne, krajowe i europejskie. Polityka rozwoju oddolnego, angaŝująca władze i partnerów regionalnych i lokalnych, związana z konkretnym terytorium przesądza o efektywności wykorzystania przewag konkurencyjnych danego regionu czy miasta, związanych z wiedzą, kwalifikacjami, talentem, bliskością partnerów, kapitałem społecznym, specjalizacją w danych dziedzinach. Stąd na przyszłość istotne jest powaŝne potraktowanie wyzwania instytucjonalnego - zwiększenie w polityce spójności roli sprawnych struktur administracji publicznej szczebli subnarodowych oraz ogólnie zwiększenie nacisku na rozwój efektywnych instytucji. Musicie Państwo dbać o to, by jakość administracji, za którą odpowiadacie była coraz lepsza. W walce o regionalny wymiar polityki spójności, o większą rolę szczebla lokalnego, argument wysokiej jakości administracji lokalnej i regionalnej jest bardzo waŝny. Ponadto, wydaje mi się, Ŝe dla przyspieszenia rozwoju opóźnionych regionów, miast i ośrodków lokalnych, niezwykle waŝne jest zwrócenie uwagi na wykorzystanie ich powiązań z obszarami dynamicznymi. Szczególnie, Ŝe w obecnym okresie inwestujemy wiele w centra wzrostu. Powstają lokomotywy, które trzeba będzie efektywniej wykorzystać. Zadbać o to, by obszary miejskie były lepiej powiązane z reszta regionu. Europa wychodzi z kryzysu. Nie moŝe wyjść słaba. Lubelskie ma tez w tym swój udział. Mobilizowanie całego potencjału gospodarczego Unii wiąŝe się bezpośrednio z szukaniem najskuteczniejszych odpowiedzi na Wasze regionalne problemy. Polityka spójności musi ewoluować w takim kierunku, by słuŝyła regionom podobnym do województwa lubelskiego nie tylko dziś, ale i za 5 lat i 4

5 później. Unia Europejska konkurencyjna w wymiarze globalnym to przede wszystkim unia spójna gospodarczo, społecznie i terytorialnie. Bardzo zachęcam do aktywnego udziału w dyskusji o przyszłości polityki spójności. Lubelszczyzna z regionu dziś biednego moŝe stać się w najbliŝszych latach regionem wykorzystującym w pełni swe atuty - krajobraz, dogodne warunki lokalizacyjne (3 przejścia graniczne z Białorusią i 4 przejścia z Ukrainą), dostęp do wykwalifikowanej siły roboczej, niskie koszty pracy, korzystne warunki naturalne dla rozwoju rolnictwa i upraw ekologicznych oraz liczne zabytki. Pobudzenie rozwoju regionu będzie moŝliwe wyłącznie wtedy, gdy sprawny system podejmowania decyzji na róŝnych szczeblach połączymy z efektywnym i mądrym wykorzystywaniem funduszy unijnych. 5