WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH KLASA DRUGA I TRZECIA

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH KLASA DRUGA I TRZECIA (na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół) I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystywanie zawartych w nich informacji. 1. Czytanie i słuchanie. odtworzyć informacje sformułowane wprost, odczytać sens fragmentów (zdań, grupy zdań, akapitów), wyodrębnić główną myśl całego tekstu, wskazać w tekście retorycznym najważniejsze środki językowe służące przekonywaniu, określić funkcję środków językowych w tekście retorycznym, rozpoznać ironię w tekście, sformułować tezę tekstu lub fragmentu tekstu, podać argumenty na rzecz tezy, rozpoznać relacje kompozycyjne między poszczególnymi fragmentami (akapitami) tekstu, oddzielić informację od opinii, odróżnić retorykę od erystyki, objaśnić mechanizmy powstawania wypowiedzi ironicznej, rozpoznać i określić typ nadawcy i typ adresata tekstu, rozpoznać charakterystyczne cechy stylu i języka tekstu, nazwać środki językowe i określić ich funkcję w tekście, wskazać cechy gatunkowe tekstu, odróżnić prawdę od fałszu i szczerość od kłamstwa w wypowiedzi językowej, scharakteryzować podstawowe chwyty erystyczne, odróżnić od siebie wypowiedź perswazyjną i manipulacyjną, wykorzystać analizowane teksty naukowe (krytyczno- i teoretycznoliterackie) i filozoficzne jako kontekst interpretacyjny dla utworów literackich. 2. Samokształcenie i docieranie do informacji. 1

2 wybrać podstawowe teksty literackie służące realizacji zadanego tematu, posługując się wybranym źródłem informacji, podjąć próbę znalezienia literatury przedmiotu służącej realizacji zadanego tematu, wyszukać podstawowe pozycje z literatury przedmiotu służącej realizacji zadanego tematu, samodzielnie korzystać ze słowników i leksykonów, wyszukać różnorodne pozycje z literatury przedmiotu służącej realizacji zadanego tematu, sporządzić poprawny opis bibliograficzny książki i artykułu oraz zapisów elektronicznych, korzystać z różnorodnych źródeł informacji, samodzielnie gromadzić i porządkować materiały z różnych źródeł dotyczące języka, literatury, filmu i innych dziedzin sztuki. 3. Świadomość językowa. wymienić nadawcę, odbiorcę i komunikat jako trzy najważniejsze elementy aktu komunikacji językowej, odróżnić od siebie teksty pełniące funkcję informatywną, impresywną i ekspresywną, objaśnić istotę znaku, posługiwać się pojęciem archaizm, objaśnić istotę związku frazeologicznego, odróżnić od siebie synonimy, homonimy i antonimy, posługiwać się pojęciem styl, rozpoznać w tekście sześć elementów aktu komunikacji językowej, określić dominującą w tekście funkcję wypowiedzi, objaśnić, na czym polega specyfika budowy języka jako systemu znaków, podać genezę i objaśnić znaczenie najczęściej pojawiających się w tekstach związków frazeologicznych o pochodzeniu biblijnym i mitologicznym, wskazać w tekście staropolskim archaizmy fonetyczne, leksykalne i składniowe, rozpoznać w tekście synonimię, homonimię, antonimię i polisemię, objaśnić pojęcie stylizacji, przyporządkować charakterystyczne środki językowe poszczególnym funkcjom językowym, 2

3 przedstawić pochodzenie polszczyzny, objaśnić pojęcie neosemantyzacji, wymienić podstawowe typy stylizacji, wymienić cechy nowomowy scharakteryzować procesy językowe zachodzące w tzw. języku Internetu wymienić i krótko scharakteryzować zabytki piśmiennictwa polskiego. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. 1. Wstępne rozpoznanie i analiza. przyporządkować epoce nazwiska pisarzy wskazanych w Podstawie programowej i omawianych na lekcjach oraz wymienić ich dzieła, przyporządkować autorowi tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w Podstawie programowej, określić tematykę utworów literackich wskazanych przez nauczyciela i/lub wskazanych w Podstawie programowej, odróżnić od siebie tekst liryczny, epicki, dramatyczny, posługiwać się pojęciami: podmiot liryczny, adresat liryczny, narrator, dialog, monolog, wskazać podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych epok gatunków literackich (np. tragedia, hymn, pieśń, psalm, fraszka, tren, sonet, bajka, satyra, ballada, dramat romantyczny, powieść realistyczna, reportaż, opowiadanie, nowela i in), nazwać najważniejsze prądy umysłowe, filozoficzne i artystyczne omawianych epok (np. teocentryzm, humanizm, sarmatyzm, poezja metafizyczna, klasycyzm, racjonalizm, sentymentalizm, ekspresjonizm, impresjonizm, akademizm, naturalizm i in. ) oraz wskazać ich cechy, wskazać w dziełach literackich wskazanych w Podstawie programowej realizację wymienionych wyżej prądów, streścić główne wątki utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej, scharakteryzować głównych bohaterów literackich utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej, rozpoznać najważniejsze środki i zabiegi stylistyczne w utworach literackich omawianych epok (epitet, metafora, porównanie, apostrofa, pytanie retoryczne), zanalizować utwory wskazane w Podstawie programowej, uwzględniając najważniejsze kategorie opisu (podmiot, adresat liryczny, narrator, świat przedstawiony), 3

4 określić tematykę wszystkich omawianych utworów literackich, podać najważniejsze cechy rodzajowe tekstów lirycznych, epickich i dramatycznych, wskazać podstawowe cechy wszystkich omawianych gatunków literackich, scharakteryzować wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich (np. asceta, postawa franciszkańska, etos rycerski, postawa stoicka i epikurejska, humanista, Sarmata, oświecony obywatel, bohater romantyczny), wymienić głównych twórców kultury (nauki, sztuki, filozofii) i ich dzieła w omawianych epokach, określić funkcje środków językowych zastosowanych w tekście, wskazać dominantę kompozycyjną i stylistyczną oraz dokonać analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego, zdefiniować tragizm, komizm i groteskę jako kategorie estetyczne, odwołując się do omówionych utworów, rozpoznać najważniejsze nawiązania do Biblii w literaturze epok późniejszych, rozpoznać najważniejsze nawiązania do poetyki antyku, średniowiecza, renesansu, baroku, oświecenia, romantyzmu, realizmu w literaturze współczesnej, scharakteryzować twórczość poetycką poetów XIX i XX w. wskazanych w podstawie programowej omówić przemiany gatunkowe w obrębie dramatu, wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w omawianych tekstach literackich, rozpoznać nawiązania do Biblii w literaturze epok późniejszych, rozpoznać nawiązania do poetyki antyku, średniowiecza, renesansu, baroku, oświecenia, romantyzmu, realizmu i naturalizmu w literaturze współczesnej, wskazać elementy parodii, pastiszu i trawestacji w dziele literackim. 2. Interpretacja i wartościowanie. określić przybliżone ramy chronologiczne poznawanych na lekcjach epok literackich, objaśnić znaczenie nazw epok literackich, odczytać znaczenie podstawowych symboli w dziełach literackich wskazanych w Podstawie programowej, 4

5 powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi (np. upadek cesarstwa zachodniorzymskiego, chrzest Polski, odkrycia geograficzne, wynalazek druku), rozpoznać cechy charakterystyczne sztuki antycznej, romańskiej, gotyckiej, renesansowej, barokowej, klasycystycznej, sentymentalnej, romantycznej, realistycznej, naturalistycznej i młodopolskiej (impresjonizm, ekspresjonizm) oraz wybranych nurtów sztuki XX wieku, opisać następujące motywy i tematy literackie, odwołując się do omówionych utworów: przemijanie, śmierć, zbrodnia i kara, władza i władca, koncepcje życia godnego i szczęśliwego, ojczyzna, naprawy Rzeczpospolitej, miłość, cierpienie, wojna, poświecenie, scharakteryzować wizję świata i człowieka w Biblii, literaturze antyku, średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia oraz w literaturze powstałej w XIX i XX w., odwołując się do omówionych utworów literackich, wykorzystać podstawowe konteksty (np. biograficzne) do analizy i interpretacji utworów literackich, odczytać nawiązania biblijne oraz mitologiczne w omawianych utworach z literatury epok późniejszych, odczytać znaczenie podstawowych symboli w omawianych dziełach literackich, wskazać związki literatury z wydarzeniami historycznymi, kulturą, sztuką oraz filozofią omawianych epok, porównać wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w omawianych utworach literackich, opisać następujące motywy i toposy: jednostka wobec despotyzmu, wędrówka, świat jako teatr, człowiek jako boże igrzysko, motyw zarazy, odwołując się do omówionych utworów, opisać różne realizacje dydaktycznej funkcji literatury, odwołując się do poznanych tekstów, wskazać nawiązania do światopoglądu i estetyki antyku w renesansie, oświeceniu oraz do światopoglądu i estetyki średniowiecza w baroku, romantyzmie i Młodej Polsce oraz objaśnić przyczynę ich występowania, rozpoznać nawiązania do idei średniowiecza, renesansu, baroku, oświecenia, romantyzmu w literaturze współczesnej, rozpoznać nawiązania do idei literatury powstałej w XIX w. w literaturze współczesnej, ocenić postawy bohaterów literackich, porównać sposoby realizacji tego samego motywu (toposu) w dwóch tekstach literackich, zinterpretować dzieło literackie w samodzielnie dobranym kontekście (np. filozoficznym, historycznym, historycznoliterackim, kulturowym), 5

6 objaśnić sposoby i mechanizmy reinterpretacji toposów, mitów i symboli literatury wcześniejszych epok w tekstach współczesnych, dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego, posługując się biegle terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką, rozpoznać i odczytać przenośne znaczenia dzieła (metaforyczne, symboliczne, alegoryczne, paraboliczne), dokonać samodzielnej analizy i interpretacji działa sztuki, ze wskazaniem funkcji środków wyrazu specyficznych dla danej dziedziny sztuki, dostrzec zależności między tekstem literackim a innymi tekstami kultury. III. Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych posługiwać się komunikatywnym językiem w mowie i w piśmie, wypowiadać się w mowie i w piśmie na zadany temat, w sposób świadczący o co najmniej częściowym zrozumieniu tematu, odnieść się w wypowiedzi do tekstów literackich, podjąć próbę skomponowania wypowiedzi składającej się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia, podejmuje próbę streszczania tekstu literackiego i nieliterackiego, zrealizować przynajmniej połowę obowiązkowych zadań przewidzianych przez nauczyciela. skomponować wypowiedź składającą się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia, formułować wnioski interpretacyjne oparte na samodzielnej analizie tekstu, zastosować czytelny podział akapitowy w pracy pisemnej, posługiwać się cytatami w funkcji argumentacyjnej, posługiwać się na ogół poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni), zabrać głos w dyskusji, wykonać bez pomocy nauczyciela większość ćwiczeń i zadań realizowanych na zajęciach, selekcjonować materiał, przywoływać tylko informacje istotne z punktu widzenia tematu, posługiwać się terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką oraz językoznawczą, sformułować hipotezę badawczą w odniesieniu do tematu, podsumować rozważania (uogólnić wnioski wynikające z analizy i interpretacji tekstu), łączyć akapity, używając wskaźników zespolenia, 6

7 posługiwać się poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni), posługiwać się stylem stosownym do sytuacji wypowiedzi, przestrzegać zasad etykiety językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji, zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu, wiedzy o epoce, aktywnie uczestniczyć w większości lekcji, podporządkować kompozycję wypowiedzi własnemu zamysłowi interpretacyjnemu, skutecznie unikać szablonów i schematów językowych, posługiwać się bogatym słownictwem i urozmaiconą składnią, posługiwać się bogatą terminologią (unikając pseudonaukowości), posługiwać się stylem stosownym do sytuacji, komunikatywnym, o wyraźnych cechach indywidualnych, funkcjonalnie wykorzystywać pozawerbalne środki komunikacji (mowa ciała, intonacja, ton głosu) w wypowiedzi ustnej. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań przewidzianych dla oceny dopuszczającej. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania przewidziane dla oceny bardzo dobrej, a ponadto, np.: ma wiedzę i umiejętności wykraczające poza Podstawę programową, posługuje się nimi w różnych trudnych sytuacjach problemowych czyta dodatkowe lektury wskazane przez nauczyciela lub samodzielnie pogłębia swoją wiedzę polonistyczną i kulturoznawczą, wykonuje dodatkowe prace zadawane przez nauczyciela, odczytuje kody kulturowe, rozpoznaje znaki tradycji wpisane w dzieła, wskazuje uniwersalne lub indywidualne wartości etyczne i estetyczne wpisane w utwór; uczestniczy w Olimpiadzie Literatury i Języka Polskiego lub innych konkursach ujawniających zainteresowania polonistyczne. 7

8 SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIÓW Forma Waga danej formy Objaśnienia oceniania (W1, W2, W3 / F1, F2, F3 1 ) PM (próbna matura) W3, F3 Próbny egzamin maturalny przygotowany przez nauczycieli j. polskiego, CKE, OKE lub przez wydawnictwa edukacyjne PK (prace klasowe) W3, F3 Prace typu maturalnego (pisanie własnego tekstu w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu) S (sprawdziany) W3, F3 Sprawdziany z bloków tematycznych, epok literackich, treści, problematyki i poetyki lektur, sprawdziany językowe i stylistyczne. W2, F2 Sprawdziany / kartkówki z treści lektur. TC (testy sprawdzające W2 Testy typu maturalnego pisane w szkole i prace sprawdzające rozumienie czytanego tekstu literackiego. rozumienie czytanego W1, F1 Testy typu maturalnego wykonywane przez uczniów w domu. tekstu literackiego i nieliterackiego) K W1, F1 Kartkówki z trzech ostatnich tematów. (kartkówki) OU W1, F1 Obejmują materiał z trzech ostatnich tematów. (odpowiedzi ustne) W2, F2 Odpowiedzi z materiału, który uczniowie mieli opracować samodzielnie; przygotowanie i omówienie prezentacji multimedialnej / plakatu, wygłoszenie (nie: przeczytanie) referatu. PD (prace W2, F2 Dłuższe prace pisemne (np. analiza i interpretacja tekstu literackiego). domowe) W1, F1 Krótsze prace pisemne (np. notatki, streszczenia) KP W2, F2 lub W1, F1 Karty pracy zadawane jako samodzielna praca ucznia 1 W1, W2, W3 - dla poziomu podstawowego, F1, F2, F3 - dla poziomu rozszerzonego. 8

9 (karty pracy) P (projekty, prace zespołowe) PL (aktywność - praca na lekcji) w domu (np. karty analityczno-interpretacyjne, karty powtórzeniowe, karty pracy do lektur) - waga zależy od stopnia trudności zadania i jest określana za każdym razem w momencie zadania pracy. W2, F2 Ocena za zrealizowany projekt (indywidualny bądź zespołowy) W1, F1 Praca na lekcji oceniana jest za pomocą znaków "+" i "-". Pięć uzyskanych "+" stanowi równowartość oceny bardzo dobrej, pięć "-" - równowartość oceny niedostatecznej. Progi procentowe obowiązujące przy wystawianiu ocen bieżących: Procent od uzyskanych pkt [%] Ocena Skala ocen i progi procentowe dla matur próbnych (poziom podstawowy i rozszerzony) są takie, jak w powyższej tabeli. NIEPRZYGOTOWANIA DO LEKCJI Uczeń może być nieprzygotowany do lekcji trzy razy w ciągu semestru (klasy maturalne w II semestrze - jedno nieprzygotowanie). Fakt ten zgłasza nauczycielowi na początku lekcji (podczas sprawdzania listy obecności). Zasada ta nie dotyczy pierwszej lekcji poświęconej omawianiu lektury, lekcji powtórzeniowych lub poświęconych zapowiedzianych pracom kontrolnym. Uczeń nie może też zgłosić nieprzygotowania z pracy domowej, jeśli ta była zadana z co najmniej kilkudniowym wyprzedzeniem. Nieprzygotowaniem do lekcji jest też brak podręcznika (może być jeden na dwie osoby) lub tekstu lektury (każdy uczeń korzysta ze swojego wydania). 9

10 WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA ROCZNEJ OCENY KLASYFIKACYJNEJ Warunki uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej: podejście do wszystkich prac klasowych i sprawdzianów, korzystanie na bieżąco z możliwości poprawy sprawdzianów, prac klasowych, a także innych ocen bieżących, systematyczne oddawanie prac domowych, brak nieusprawiedliwionej nieobecności podczas zajęć, na których była przeprowadzana zapowiedziana np. praca klasowa, kartkówka itp. Tryb uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej: napisanie sprawdzianu na co najmniej taką ocenę, o jaką ubiega się uczeń. ZASADY OBOWIĄZUJĄCE NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO 1. Uczeń ma prawo do zgłoszenia nieprzygotowania bez podawania jego przyczyny trzy razy w semestrze. Fakt ten zgłasza nauczycielowi na początku lekcji (podczas sprawdzania listy obecności). Nieprzygotowanie musi być uzupełnione. 2. Nieprzygotowanie, o którym mowa w punkcie 1. nie może dotyczyć nieprzeczytanej lektury, zapowiedzianej pracy kontrolnej (pracy klasowej, sprawdzianu, kartkówki, odpowiedzi ustnej), zapowiedzianego powtórzenia i pracy domowej zadanej z kilkudniowym wyprzedzeniem. 3. Uczeń ma prawo do nieprzygotowania, jeżeli był nieobecny w szkole z przyczyn usprawiedliwionych przez co najmniej 3 dni. 4. Po dłuższej usprawiedliwionej nieobecności (co najmniej tygodniowej) uczeń otrzymuje od nauczyciela termin uzupełnienia wiadomości. 5. Uczeń ma prawo poprawić każdą ocenę z pracy klasowej, sprawdzianu, odpowiedzi ustnej oraz pracy domowej. Poprawa oceny polega na wykonaniu analogicznego zadania, dotyczącego tej samej partii materiału, z której ustalono ocenę poprawianą. Uczeń daną ocenę może poprawić tylko raz. 6. Na poprawę oceny, o której mowa w punkcie 5., uczeń ma dwa tygodnie od momentu oddania pracy przez nauczyciela. Po upłynięciu tego terminu możliwość poprawy wygasa. Termin poprawy wyznacza nauczyciel. 7. Poprawa oznacza dopisanie w dzienniku drugiej oceny tej samej wagi co ocena poprawiana, nie zaś usunięcie poprawianej oceny. 8. Jeżeli z przyczyn losowych uczeń nie może w zapowiedzianym terminie napisać z całą klasą wypracowania, testu lub zapowiedzianej kartkówki, zalicza pisemnie dany zakres materiału w terminie wyznaczonym przez nauczyciela, jednak nie dłuższym niż dwa tygodnie. 10

11 9. Jeżeli w trakcie nieobecności ucznia wypadał termin oddania pracy domowej (np. karty pracy, wypracowania), a uczeń był obecny podczas jej zadawania, oddaje pracę na pierwszej lekcji po powrocie do szkoły; jeżeli praca była zadana podczas nieobecności ucznia - termin wykonania pracy ustala nauczyciel. 10. Jeżeli uczeń zostaje zwolniony ze szkoły w trakcie lekcji, a przed lekcją języka polskiego, na którą była zadana praca, zgłasza się do nauczyciela przed wyjściem ze szkoły i przekazuje wykonaną w domu pracę; taka sama procedura obowiązuje, jeśli uczeń przychodzi do szkoły po lekcji języka polskiego (taka nieobecność na lekcji będzie równoznaczna z brakiem zadania domowego, za co uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną). 11. Uczeń ma obowiązek przygotowania się do każdych zajęć, co wyraża się w: posiadaniu podręcznika, posiadaniu zeszytu z uzupełnionymi notatkami, wykonaniu pracy domowej, opanowaniu materiału z zakresu trzech ostatnich tematów, przeczytaniu lektury, opanowaniu i utrwaleniu wskazanego przez nauczyciela materiału. 12. Uczeń ma obowiązek uzupełnienia notatek lekcyjnych z zajęć, na których był nieobecny. 13. Nauczyciel, po zapoznaniu się z zaleceniami poradni psychologiczno-pedagogicznej, dopasowuje wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb ucznia (np. zwalania ucznia z odpowiadania na forum klasy, wydłuża mu czas pisania prac kontrolnych, różnicuje pod względem trudności zadawane prace domowe, ocenia zawartość merytoryczną pracy pisemnej, a nie błędów). 11