Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
|
|
- Elżbieta Rutkowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Vol. 6/2007 Nr 2(19) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Występowanie celiakii u dzieci i młodzieży ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1 Prevalence of Celiac Disease in Children and Adolescents with de novo Diagnosed Diabetes Mellitus Type 1 1, 2 Mieczysław Szalecki, 3 Katarzyna Ziora, 2 Izabela Biernacka-Florczak, 4 Zdzisław Domagała 1 Klinika Chorób Metabolicznych, Endokrynologii i Diabetologii IPCZD, Warszawa 2 Oddział Endokrynologiczno-Diabetologiczny WSSD, Kielce 3 Klinika Pediatrii, Oddział Endokrynologii ŚAM, Zabrze 4 Oddział Niemowlęcy i Dzieci Młodszych WSSD, Kielce Adres do korespondencji: Mieczysław Szalecki, Oddział Endokrynologiczno-Diabetologiczny WSSD w Kielcach, ul. Artwińskiego 3A, Kielce, mszalecki@wp.pl Słowa kluczowe: cukrzyca typu 1, celiakia Key words: diabetes type 1, celiac STRESZCZENIE/ABSTRACT Celiakia i choroby tarczycy należą do grupy schorzeń autoimmunologicznych najczęściej skojarzonych z cukrzycą typu 1. Częstość współistnienia obu schorzeń wzrasta wraz z czasem trwania cukrzycy, natomiast często już w momencie jej rozpoznania występuje nierozpoznana wcześniej celiakia, co może mieć istotny wpływ na przebieg leczenia i wyrównanie cukrzycy. Celem pracy była ocena częstości występowania celiakii u dzieci i młodzieży ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1 i ocena wpływu diety bezglutenowej na poprawę wyrównania metabolicznego cukrzycy. Materiał i metoda: badaniem objęto grupę 163 dzieci i młodzieży ze świeżo rozpoznaną w latach cukrzycą typu 1. Pacjenci byli hospitalizowani w Oddziale Endokrynologiczno-Diabetologicznym, a następnie pozostawali pod opieką Poradni Diabetologicznej Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Kielcach. Badani pacjenci 80 dziewcząt (49%) i 83 chłopców (51%) byli w wieku od 1 do 18 lat (śr. 9, 6). U wszystkich pacjentów oznaczano poziom przeciwciał przeciw endomysium (EmA) i przeciw transglutaminazie tkankowej (TGA) w klasie IgA oraz poziom IgA. W przypadku niedoboru IgA oznaczano przeciwciała przeciw transglutaminazie w klasie IgG. U wszystkich pacjentów z podwyższonym mianem przeciwciał wykonywano biopsję jelita cienkiego celem weryfikacji rozpoznania. Wyrównanie metaboliczne oceniano na podstawie poziomu HbA1c. Wyniki: obecność przeciwciał przeciw endomysialnych i przeciw transglutaminazie tkankowej stwierdzono u 7 dzieci (4, 3%), a dodatni wynik biopsji jelita cienkiego (zanik kosmków III i IV stopnia) u 4 dzieci (2, 5%). W 3 przypadkach wynik był prawidłowy (bez zaniku lub zanik I stopnia). Wprowadzenie diety bezglutenowej poprawiło wyrównanie metaboliczne cukrzycy u 3 na 4 dzieci (75%). Wnioski: częstość występowania celiakii wśród dzieci ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1 wynosiła 2, 5% i przewyższała znacznie wskaźnik zapadalności dla zdrowej populacji. Dieta bezglutenowa poprawia wyrównanie metaboliczne u pacjentów z cukrzycą typu 1 mimo bezobjawowego przebiegu choroby. 23
2 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 6/2007;2(19):23-28 Celiac and thyroid disorders are the most frequent autoimmunologic disorders connected with diabetes mellitus type 1. The frequency of the coexistence of both diabetes mellitus and celiac disease increases with the duration time of diabetes. But if celiac is present in the moment of de novo diagnosed diabetes mellitus, it can have an influence on the metabolic control. The aim of the study was to assess the incidence of celiac disease among de novo diagnosed children and adolescents and to estimate clinical effects of a gluten-free diet. Material and methods: 163 children and adolescents, 80 girls (49%) and 83 boys (51%) aged 1-18years (x=9, 6 yrs. ) de novo diagnosed with diabetes mellitus t. 1 were enrolled in the study. All the patients had anti-endomysium (EmA)IgA, anti-tissue transglutaminase (TGA)IgA antibodies and IgA levels. When IgA levels were low, anti-tissue transglutaminase (TGA)IgG was made. All patients with high levels of antibodies had jejunal biopsy to confirm the diagnosis of celiac disease. Metabolic control was evaluated on the basis of HbA1c level. Results: EmAIgA and TGAIgA antibodies were present in 7 cases (4, 3%) and finally celiac disease was diagnosed in 4 patients (2, 5%) on the positive jejunal biopsy. Gluten-free diet improves the metabolic control in 3/4 patients (75%). Conclusions: the incidence of celiac disease in children de novo diagnosed with diabetes mellitus type1 was 2,5% and it was much higher than in normal population. Gluten free diet was beneficial and improved significant metabolic control in almost all patients. Wstęp Celiakia i cukrzyca typu 1 należą do najczęściej występujących w populacji wieku rozwojowego chorób przewlekłych i zarazem chorób o etiologii autoimmunologicznej. Choroby autoimmunologiczne mają podobny mechanizm: u osób predysponowanych genetycznie z zaburzoną regulacją układu odpornościowego pod wpływem różnych czynników środowiskowych dochodzi do powstawania autoprzeciwciał skierowanych przeciwko antygenom komórkowym tkanek i narządów [1, 2, 3]. W przypadku cukrzycy typu 1 oraz często współistniejącej z nią celiakii mówimy o schorzeniach autoimmunologicznych narządowo swoistych, gdzie odpowiedź skierowana jest przeciwko antygenom umiejscowionym w określonym narządzie. Wyjątkowość celiakii wśród innych schorzeń autoimmunologicznych polega na znajomości czynnika zewnętrznego (środowiskowego nieznanego lub niepewnego w przypadku cukrzycy typu 1 czy autoimmunologicznych chorobach tarczycy), jakim są peptydy gliadynowe aktywujące proces autoimmunologiczny. Współdziałanie trzech wymienionych uprzednio czynników: genetycznego, środowiskowego (zewnętrznego peptydy gliadynowe) i wewnętrznego (enzym transglutaminaza tkankowa) powoduje indukcję procesu autoimmunologicznego [2, 3, 4, 5]. Efektem tego są zmiany morfologiczne w postaci zaniku kosmków jelitowych, przerostu krypt oraz nacieku limfocytarnego. Procesom tym towarzyszy narządowo swoista reakcja humoralna w postaci występowania w surowicy krwi przeciwciał przeciw endomysium mięśni gładkich (EmA) oraz transglutaminazie tkankowej (TGA). Stwierdzenie obecności przeciwciał jest elementem pomocnym w diagnostyce i monitorowaniu leczenia choroby. Częstość występowania powyższych przeciwciał jest statystycznie znamiennie wyższa w grupie chorych z cukrzycą typu 1 niż w ogólnej populacji i odwrotnie wśród chorych na celiakię znamiennie częściej stwierdza się obecność przeciwciał przeciw komórkom beta wysp trzustki (ICA), dekarboksylazie kwasu glutaminowego (GAD), insulinie (IAA) i fosfatazie tyrozynowej (IA-2) [1, 2, 3, 4, 5, 6]. Cel Celem pracy było: 1. Ocena częstości występowania celiakii u dzieci i młodzieży ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1 w regionie świętokrzyskim. 2. Odpowiedź na pytanie, czy szybkie rozpoznanie choroby towarzyszącej i włączenie leczenia w postaci diety bezglutenowej wpływa na wyrównanie metaboliczne cukrzycy. Materiał i metoda Badaniem objęto 163 pacjentów ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1 będących pacjentami Oddziału Endokrynologiczno-Diabetologicznego Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Kielcach w latach , a następnie pozostających pod opieką Poradni Diabetologicznej dla Dzieci tegoż szpitala. Pacjenci w chwili rozpoznania choroby byli w wieku od 1 do 18 lat (średnio 9, 6), a w badanej grupie było 80 dziewcząt (49%) i 83 chłopców (51%). Diagnostykę w kierunku celiakii prowadzo- 24
3 Pierwszy Autor i inni Tytuł artykułu no, oznaczając poziom przeciwciał przeciw endomysium EmA i transglutaminazie tkankowej w klasie IgA (IgAEmA i EutTgIgA), używając zestawów Pharma Upjohn. Oznaczano również poziom IgA, a w przypadku stwierdzenia niedoboru IgA wykonywano oznaczenie poziomu EutTg w klasie IgG. W przypadku dodatniego wyniku (IgAEmA>60 IU/ml i/lub EutTgIgA>7IU/ml) wykonywano biopsję jelita cienkiego celem z oceną histopatologiczną uzyskanego materiału celem weryfikacji rozpoznania. U pacjentów z rozpoznaną celiakią stosowano dietę bezglutenową i oceniano wpływ stosowanej diety na stopień wyrównania metabolicznego. Dla oceny wyrównania metabolicznego oznaczano stężenie HbA1c (%) metodą HPLC (highpressure liquid chromatography) z użyciem aparatu Variant firmy Bio-Rad. Wyniki Dodatnie miano przeciwciał IgAEmA (>60 IU/ ml) i TTGIgA(TGAIgA) (>7 IU/ml) stwierdzono u 7/163 (4, 3%) dzieci i młodzieży ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1. Podwyższony poziom przeciwciał stwierdzono u 7 dzieci: 3 dziewczynek i 4 chłopców (średni wiek 8 lat). U wszystkich pacjentów z podwyższonym mianem przeciwciał wykonano badanie histopatologiczne bioptatu jelita cienkiego i stwierdzono w 4 przepadkach (2, 5%) u 2 dziewcząt i 2 chłopców (średni wiek 6, 4) zanik kosmków jelitowych typu celiakalnego (III i IV stopień). W 3 przypadkach wynik badania bioptatu nie pozwolił na rozpoznanie celiakii (wynik prawidłowy lub zanik I stopnia). U wszystkich pacjentów z rozpoznaną celiakią nie stwierdzono objawów klinicznych choroby. U wszystkich pacjentów z potwierdzoną celiakią włączono dietę bezglutenową, uzyskując w czasie kilkumiesięcznej obserwacji poprawę wyrównania metabolicznego (ocenianą za pomocą HbA1c) w 3/4 przypadkach. Dyskusja Celiakia jest jedną z najczęściej występujących chorób uwarunkowanych genetycznie. Częstość występowania celiakii w populacji europejskiej waha się od 0, 03% do 0, 04% i jest zróżnicowana [1, 7, 8, ]. Według najnowszych szacunkowych danych częstość celiakii w USA może wynosić nawet pomiędzy 0, 5 a 1% populacji, wliczając przypadki nierozpoznane [2, 9]. Najwyższe wskaźniki z ciągłym wzrostem zachorowalności stwierdza się w krajach Europy północnej: Szwecja 2, 4/1000 urodzeń, Wielka Brytania 1, 49/1000, Finlandia 0, 86/1000, wyjątkiem jest Dania, gdzie obserwuje się bardzo niskie wskaźniki 0, 14/1000 [6, 7, 8, 10, 11]. Natomiast nieco niższe wskaźniki obserwuje się w Europie południowej, choć w badaniach przeprowadzonych na Sycylii stwierdzono 1, 24/1000 urodzeń [12, 13]. Duże rozbieżności zależą od liczebności badanej populacji i stosowanej metody. Część autorów uwzględnia jedynie postaci klasyczne, część uwzględnia również wyniki badań przesiewowych w postaciach ukrytych i późno ujawniających się. W Polsce stwierdzono częstość występowania celiakii u 0, 06% populacji (Warszawa 0, 41/1000 urodzeń, Bydgoszcz 0, 92/1000) [14, 15]. W regionie świętokrzyskim powyższe wskaźniki wynosiły odpowiednio 0, 7/1000 urodzeń, co stanowi około 7 przypadków na żywych urodzeń lub licząc inaczej, 1 przypadek na 1469 żywych urodzeń [11]. Promocja karmienia piersią i opóźnianie wieku wprowadzania pokarmów zawierających gluten do diety spowodowało zmianę obrazu klinicznego choroby. Klasyczne postacie celiakii ustąpiły obecnie miejsca postaciom nietypowym. Od roku 1969, kiedy Walker-Smith i Grigo opisali po raz pierwszy dziecko z cukrzycą typu 1 i celiakią, zwrócono uwagę na częste współistnienie tych autoimmunologicznych chorób [2]. U chorych na cukrzycę typu 1 choroba trzewna stwierdzana jest znamiennie częściej niż w pozostałej populacji i w zależności od autorów wynosi od dwóch do kilkunastu procent [1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 16, 17, 18, 19]. Częstość współistnienia obu schorzeń wzrasta z wiekiem i czasem trwania cukrzycy [2, 9, 13, 17]. Stwierdzony w badanej przez nas populacji odsetek rozpoznanej celiakii (2, 5%) był nieco niższy niż obserwowany przez innych autorów. Badając podobne pod względem liczebności populacje, Crone i współpracownicy uzyskali 5%, a Sanchez-Albisua 3, 2% pacjentów z rozpoznaną celiakią wśród chorujących na cukrzycę typu 1 [2]. W Polsce Myśliwiec stwierdziła celiakię u 5, 7% dzieci ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1, a Nazim u 4, 1% [19, 23]. Jednak odsetek pacjentów z dodatnim mianem przeciwciał w badanej przez nas grupie wynosił 4, 3%. Trzech pacjentów z ujemnym aktualnie wynikiem biopsji wymaga dalszej obserwacji w kierunku celiakii monitorowania poziomu przeciwciał i/lub wykonania kontrolnej biopsji zwłaszcza w przypadku pogorszenia wyrównania metabolicznego cukrzycy przy prawidłowo przestrzeganych zasadach samokontroli. 25
4 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 6/2007;2(19):23-28 W badanej przez nas grupie mieliśmy do czynienia z klinicznie niemymi postaciami celiakii, gdzie zanikowi kosmków jelitowych towarzyszy brak typowych objawów klinicznych. Podobne są doniesienia innych autorów u chorych z cukrzycą typu 1 celiakia ma zwykle przebieg skąpo objawowy lub bezobjawowy, stąd trudno o wyłonienie grupy ryzyka i konieczność wykonywania regularnych badań przesiewowych u wszystkich chorych [2, 20, 21, 22]. Odsetek chorych z chorobą trzewną narasta wraz z czasem trwania choroby. W materiale pacjentów Poradni Diabetologicznej dla Dzieci w Kielcach wynosił on 4, 01% i był dwukrotnie większy u dziewcząt (5, 62%) niż u chłopców (2, 57%), co jest zgodne z obserwacjami innych autorów, jak również z dwukrotnie większym odsetkiem dziewcząt i kobiet wśród chorych na celiakię [11, 24]. Doolan stwierdziła występowanie celiakii u 1, 2%, dzieci ze świeżo rozpoznaną cukrzycą, u 2, 7% z cukrzycą trwającą dłużej i u 8, 4% dorosłych w populacji Australijskiej [5]. Li Voon Chong stwierdził obecność celiakii jedynie u 1, 4% młodych dorosłych chorujących na cukrzycę typu 1 w Walii, Giletti u 7, 7% dzieci w zachodniej Kanadzie (Kolumbia Brytyjska) [14, 13, 11, 2, 3, 12], Prazny u 2% dorosłych w Czechach, u 2, 6% dzieci i młodzieży w Brazylii, Hansen u 12, 3% dorosłych w Danii [10, 16, 17, 18, 20]. Najwyższy odsetek stwierdził Picarelli (Włochy) 13, 8%, podkreślając konieczność wykonywania oznaczeń stężenia przeciwciał zarówno w klasie IgA, jak i IgG [13]. Stwierdził on obecność przeciwciał przeciw endomysium mięśni gładkich w klasie IgA jedynie u 6, 4% badanej populacji, zaś oznaczając te przeciwciała również w klasie IgG dodatkowo u następnych 7, 4% [13]. W badaniach polskich Myśliwiec rozpoznała celiakię u 9, 4% dzieci z cukrzycą typu 1, nie stwierdzając istotnych różnic pomiędzy oznaczeniem przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej (TGA) w klasach IgA i IgG [19]. Znamienne jest również zjawisko odwrotne w postaci częstszego występowania cukrzycy typu 1 u chorych na celiakię, jak również znacznie częstsze występowanie przeciwciał typowych dla cukrzycy w tej grupie chorych. Galii-Tsinopoulou i wsp. stwierdzili obecność przeciwciała anty GAD i IA-2 aż u 23% dzieci i młodych dorosłych z celiakią, sugerując ochronny wpływ restrykcyjnej diety bezglutenowej działającej ochronnie na komórki Langerhansa trzustki i opóźniającej rozwinięcie się cukrzycy [4]. Podobne były obserwacje Fuchtenbusha dotyczące stosowania diety bezglutenowej u dzieci chorych na cukrzycę typu 1 które wyraźnie obniża ryzyko autoimmunizacji [22]. Ludvigson i wsp. Stwierdzili, że wczesne poniżej 2 roku życia rozpoznanie celiakii zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 1 przed 20. rokiem życia w stosunku do grupy, u której rozpoznanie postawiono pomiędzy 3 a 20. rokiem życia [6]. Uważa się, że za wystąpienie celiakii w około 50-60% odpowiadają czynniki genetyczne [2, 7, 8]. Podobnie jak w innych chorobach autoimmunologicznych w tym cukrzycy typu 1 zaobserwowano swoisty typ haplotypu celiakalnego układu HLA położonego na krótkim ramieniu chromosomu 6 w regionie 6p23. Najsilniejszy związek z celiakią mają centromerycznie położone geny HLA klasy II (DQ2 i DR3), które występują u 80-90% chorych, przy czym w Europie północnej dominuje układ DR3/DR4, a w Europie południowej DR3 homo- lub heterozygotyczny [12, 24, 25]. W mniejszym stopniu do rozwoju celiakii usposabiają położone telomerycznie geny HLA klasy I (B8 i A1). Wykazano, że dla celiakii charakterystyczny jest układ genów DQA1*0501 i DQB1*0201 [3]. Nawet 1/3 chorych na cukrzycę z HLA DQ2 ma dodatnie przeciwciała TGA w porównaniu z <2% chorych na cukrzycę bez HLA DQ2 lub DQ8[ ]. Sumik i wsp. Wykazali, że HLA DQ2 występuje u 80% chorych na cukrzycę typu 1 i celiakię, a u 49% chorych na cukrzycę bez celiakii [25]. Chorzy na chorobę trzewną, którzy nie posiadają układu HLA DQ2, wykazują zwykle genotyp DQ8[]. Zatem chorzy na cukrzycę typu 1 posiadający HLA DQ2 lub DQ8 są najbardziej narażeni na wystąpienie celiakii [2, 3, 6, 26]. Jednak zdaniem Doolan badanie układu HLA nie powinno być używane jako badanie przesiewowe badanie w kierunku celiakii rodzinne i/lub u pacjentów z niedoborem IgA, ponieważ w jej badaniach wprawdzie u wszystkich chorych z cukrzycą typu 1 i celiakią występował układ antygenów HLA DQ2 lub DQ8, ale taki układ występował również u chorych tylko na cukrzycę typu 1 [5]. Mimo wieloletnich obserwacji nadal kontrowersyjnym tematem jest konieczność bezwzględnego stosowania diety bezglutenowej u pacjentów z cukrzycą typu 1. W przypadkach pacjentów z nawet bardzo dyskretnymi objawami klinicznymi celiakii, konieczne jest zastosowanie diety bezglutenowej, aby nie doszło do ich nasilenia [2, 6, 22]. Natomiast u większości chorych na cukrzycę przebieg celiakii 26
5 Pierwszy Autor i inni Tytuł artykułu jest zwykle skąpo lub bezobjawowy. Podobnie było w badanej przez nas grupie. Jednak wprowadzenie diety bezglutenowej w znaczący sposób poprawiło wyrównanie metaboliczne u 3 z 4 pacjentów (określane za pomocą HbA1c). Ponadto nieleczona choroba trzewna może prowadzić do redukcji zapotrzebowania na insulinę i częstych hipoglikemii, niedoboru masy ciała i/lub wzrostu, zaburzeń dojrzewania, niedokrwistości niedoborowej, osteopenii, osteoporozy i zaburzeń neurologicznych. Najpoważniejszym odległym powikłaniem celiakii są nowotwory przewodu pokarmowego chłoniaki i raki [2]. Wydaje się więc, że mimo swojej niedogodności i restrykcyjności, dieta bezglutenowa winna być stosowana u wszystkich chorych z cukrzycą typu 1 i celiakią, a biorąc pod uwagę ochronny wpływ diety bezglutenowej na komórki beta wysp trzustkowych i poprawę wydzielania insuliny szczególnie tych ze świeżo rozpoznaną cukrzycą [6, 13, 22]. Mimo istnienia złotego standardu w diagnostyce choroby trzewnej, jakim pozostaje stwierdzenie zaniku kosmków jelitowych III lub IV stopnia w wycinkach pobranych drogą biopsji proksymalnego odcinka jelita cienkiego (wg skali Marsha) nadal wiele niejasności rodzi wyznaczenie wskazań do wykonania biopsji [2]. Aktualna diagnostyka oparta na kryteriach ESP- GHAN z 1989 roku z późniejszymi modyfikacjami zakłada konieczność wykonania biopsji w przypadku stwierdzenia objawów klinicznych lub podejrzenia celiakii i obecności dwóch spośród kilku serologicznych markerów. Najczęściej stosowane są wysoce czułe i swoiste przeciwciała typu EmA w dwu klasach (IgAEmA i IgGEmA) oraz TGA i ARA również w obu klasach [1, 2, 4, 8, 16]. Aktualnie uważa się, że oznaczanie przeciwciał antyretikulinowych (ARA) ma mniejsze znaczenie, jednak z uwagi na ich niski koszt stosowane są często jako badania przesiewowe [6, 8, 16]. W naszym materiale stwierdziliśmy dodatnie miano ARA aż u 37, 4% dzieci z cukrzycą typu 1 [24]. Większość autorów zaleca stosowanie oznaczania poziomu przeciwciał EmA i TTG, których czułość i swoistość w zależności od stosowanego antygenu waha się pomiędzy 94% a 99% [2, 9]. W naszej pracy u wszystkich pacjentów z dodatnimi EmA stwierdzono również dodatnie TGA w obu przypadkach w klasie IgA. Nadal otwarte pozostaje pytanie, czy u chorych z cukrzycą typu 1 stwierdzenie jednego rodzaju przeciwciał w dodatnim mianie jest wystarczającym wskazaniem do biopsji jelita cienkiego? Wydaje się istotne, aby w przypadku oznaczania EmA i TGA w klasie IgA (co jest preferowane w większości ośrodków zwłaszcza w Polsce z uwagi na cenę) oznaczać również poziom IgA. W badanej przez nas grupie niedobór IgA stwierdzono u 2/163 dzieci i młodzieży ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1-1, 2%. U żadnego z tych pacjentów nie potwierdzono celiakii, oznaczając TGA w klasie IgG. Jednak wiadomo, że częstość izolowanego niedoboru IgA u chorych z celiakią sięga 2%, a 1-7% do 7, 7% pacjentów z izolowanym niedoborem IgA choruje na celiakię [2]. Wnioski 1. Częstość występowania celiakii u dzieci i młodzieży ze świeżo rozpoznaną cukrzycą wynosi 2,5% i jest kilkakrotnie wyższy od populacyjnego, dlatego celowe jest wykonywanie badań przesiewowych w kierunku celiakii już w momencie rozpoznania cukrzycy typu W przypadku oznaczania przeciwciał EmA i/lub TTG w klasie IgA wskazane jest oznaczanie poziomu IgA z uwagi na częsty niedobór IgA u dzieci w naszym materiale 1,2%. 3. Pacjenci z dodatnim mianem przeciwciał, a ujemnym wynikiem biopsji, wymagają dalszego monitorowania jako grupa ryzyka (w naszym materiale 1,8%). 4. Wczesne leczenie wykrytej celiakii za pomocą diety bezglutenowej wpływa korzystnie na wyrównanie metaboliczne cukrzycy typu 1, a w dalszym etapie na rozwój fizyczny, psychiczny i przebieg dojrzewania. PIŚMIENNICTWO/REFERENCES [1] Acerini C.L., Ahmed M.I., Ross K.M. et al.: Coeliac disease in children and adolescents with IDDM: clinical characteristic and response to gluten-free diet. Diabet. Med., 1998:15(1), [2] NIH Consensus Development Conference on Celiac Disease. NHI Consens. State Sci. Statesments., 2004 Jun. 30 Jul 2: 21(1), [3] Młynarski W.: Podłoże genetyczne współwystępowania chorób autoimmunologicznych z cukrzycą typu 1. [w:] Otto- Buczkowska E.: Cukrzyca typu 1. Cornetis, Wrocław 2006,
6 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 6/2007;2(19):23-28 [4] Galli-Tsianopoulou A., Nousia-Arvanitakis S., Dracoulacos D. et al.: Autoantibodies Predicting Diabetes mellitus Type I in celiac Disease. Horm. Reas., 1999:52, [5] Doolan A., Donaghue K., Fairchild J.F. et al.: Use of HLA Typing in Diagnosing Celiac Disease in Patients With Type 1 Diabetes. Diabetes Care 2005:28, [6] Ludvigsson I.F., Ludvigson J., Ekbom A. et al.: Celiac disease and risk of subsequent type 1 diabetes: a general population cohort study of children and adolescents. Diabetes Care, 2006:29(11), [7] Maki M., Mustalahti K., Kokkonen J. et al.: Prevalence of celiac disease among children in Finland. N. Engl. J. Med., 2003: 348, [8] Hansen D., Bennedback F.N., Hansen L.K. et al.: High prevalence of celiac disease in Danish children with type 1 diabetes mellitus. Acta Peadiatr., 2001:90(11), [9] Hill I., Fasano A., Schwartz R. et al.: The prevalence of celiac disease in at-risk groups of children in the United States. J. Pediatr., 2000:136, [10] Li Voon Chong J.S., Leong K.S., Wallymahmed M. et al.: Is celiac disease more prevalent in young adult with coexisting Type 1 diabetes mellitus and autoimmune thyroid disease compared with those with Type 1 diabetes mellitus alone? Diabet. Med., 2002 Apr:19(4), [11] Domagała Z.: Częstość występowania i obraz kliniczny choroby trzewnej u dzieci w województwie kieleckim w latach Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych. Zabrze [12] Calvo G., Rica J., Vittoria J.C. et al.: Conserved extend haplotypes discriminate HLA-DR3-homozygous Basque patients with type 1 diabetes mellitus and celiac disease. Genes Immun., 2006 Oct:7(7), Epub 2006 Aug. [13] Picarelli A., Sabbatella L., Di Tola M. et al.: Anti-endomysial antibody of IgG1 isotype detection strongly increases the prevalence of celiac disease in patients affected by type 1 diabetes mellitus. Clin. Exp. Immunol., 2005 Oct:142(1), [14] Czerwionka-Szaflarska M., Swincow G., Szaflarska-Szczepanik A. et al.: Zachorowalność na glutenozależną chorobę trzewną u dzieci województwa bydgoskiego w ostatnim dwudziestoleciu. Przegl. Ped., 1996:(Supl. 1/1), [15] Michałowicz-Wojcieszyńska E., Konieczny P., Załuska J. et al.: Występowanie celiakii u dzieci w województwach ostrołęckim i siedleckim. Przegl. Ped., 1996:(Supl. 1/3), [16] Prazny M., Skrha J., Limanova Z. et. al.: Screening for associated autoimmunity in type 1 diabetes mellitus with respect to diabetes control. Physiol. Res., 2005:54(1), [17] Giletti P.M., Giletti H.R., Israel D.M. et al.: High prevalence of celiac disease in patients with type 1 diabetes detected by antibodies to endomysium and tissue transglutaminase. Can. J. Gastroenterol., 2003 May:15(5), [18] Tanure M.G., Silva J.N., Bahia M. et al.: Prevalence of celiac disease in Brazilian children with type 1 diabetes mellitus. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., 2006 Feb:42(2), [19] Myśliwiec M., Balcarska A., Stopiński J. et al.: Prognostic factors of celiac disease occurrence in type 1 diabetes mellitus children. Endokrynologia, Diebetologia i Choroby Przemiany Materii Wieku Rozwojowego, 2006:12(4), [20] Hansed D., Brock-Jacobsen D., Lund E. et al.: Clinical benefit of gluten-free diet in type 1 diabetic children with screeningdetected celiac disease: a population based screening study with 2 years follow-up. Diabetes Care, 2006:29(11), [21] Mathieu S., Stassen A., Paquot N. et al.: Type 1 diabetes and celiac disease. Rev. Med. Liege, 2006:61(9), [22] Fuchtenbush M., Ziegler A.G., Hummel M. et al.: Elimination of dietary gluten and development of type 1 diabetes n high risk subjects. Rev. Diabet. Study, 2004 Spring:1(1), [23] Górska A., Nazim J., Starzyk J.: Ocena częstości występowania choroby Hashimoto oraz celiakii wśród dzieci i młodzieży ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1 badanie prospektywne. Endokrynol. Ped., 2004:3(Supp. 3), 38. [24] Szalecki M., Piątkowska E., Nawrotek J. et al.: Badania przesiewowe w kierunku celiakii u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1. Nowa Pediatria, 2003:33(1), 35. [25] Sumnik Z., Koluskova S., Cinek O. et al.: HLA-DQA positivity predisposes to celiac disease in Czech diabetic children. Acta Paediatr., 200:89, [26] Arentz-Hansen A., Fleckenstein B., Moberg O. et al.: HLA DQ2 and DQ8 signatures of gluten T cell epitopes in celiac disease. Clin. Invest., 2006:116(8), Epub 2006 Jul
Gdańsk 10.10.2015 r.
Celiakia- czy nadążamy za zmieniającymi się rekomendacjami Gdańsk 10.10.2015 r. prof. dr hab. n. med. Barbara Kamińska Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański
Bardziej szczegółowoCzy przyszedł czas na zmianę rekomendacji diagnostycznych w celiakii?
Czy przyszedł czas na zmianę rekomendacji diagnostycznych w celiakii? Husby et al. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2012; 54(1):136-60 Rozpoznanie celiakii bez biopsji jelitowej stare wytyczne ESPGHAN U pacjentów
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Wprowadzenie
STRESZCZENIE Wprowadzenie Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych o różnorodnej etiologii, charakteryzujących się przewlekłą hiperglikemią, wynikającą z nieprawidłowego wydzielania i/lub działania insuliny.
Bardziej szczegółowoCELIAKIA U DZIECI. I Katedra Pediatrii Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Dr med. Iwona Bączyk
CELIAKIA U DZIECI I Katedra Pediatrii Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Dr med. Iwona Bączyk Definicja Celiakia (CD) jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, wywołaną nieprawidłową
Bardziej szczegółowoNowe badania w diagnostyce chorób układu immunologicznego. Alicja Bąkowska
Nowe badania w diagnostyce chorób układu immunologicznego Alicja Bąkowska Reumatoidalne zapalenie stawów Przewlekła, układowa choroba o podłoŝu autoimmunologicznym, charakteryzująca się postępującą destrukcją
Bardziej szczegółowoUwarunkowania genetyczne. w cukrzycy
Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Salmonowicz B. i in.: Choroba Dühringa u dzieci z cukrzycą typu 1 Vol. 12/2013 Nr 1(42) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Choroba Dühringa u dzieci z cukrzycą typu 1 Dühring Disease in
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 6/2007 Nr 2(19) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Rola tumor necrosis factor-alpha w rozwoju choroby trzewnej u dzieci z cukrzycą typu 1 The Activity of Tumor Necrosis Factor-Alpha
Bardziej szczegółowopteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Bardziej szczegółowoPatofizjologia i diagnostyka nietypowo przebiegającej cukrzycy typu 1
Patofizjologia i diagnostyka nietypowo przebiegającej cukrzycy typu 1 Ewelina Szamocka Praca magisterska wykonana w Katedrze Analityki Klinicznej Akademii Medycznej w Gdańsku pod kierunkiem prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoKiedy gluten szkodzi. Czy przyczyną Twoich dolegliwości może być celiakia?
Kiedy gluten szkodzi Czy przyczyną Twoich dolegliwości może być celiakia? Przyczyną Twoich problemów może być gluten Ból brzucha, wzdęcia, biegunka, złe samopoczucie, brak witamin, osłabienie, depresja,
Bardziej szczegółowoWspółistnienie celiakii z cukrzycą typu 1 u dzieci i młodzieży w województwie podkarpackim
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2006, 1, 59 63 Barbara Surdej 1,2, Lucyna Lisowicz 1,2, Radosława Jakubiec 1,3, Bartosz Korczowski 1,3,4 Współistnienie celiakii z cukrzycą typu 1 u
Bardziej szczegółowoCeliakia. Trwała nietolerancja glutenu
Celiakia Trwała nietolerancja glutenu Co to jest celiakia? Celiakia (choroba trzewna) to choroba polegająca na trwałej nietolerancji glutenu czyli białka najpopularniejszych zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia.
Bardziej szczegółowoCeliakia jest chorobą ogólnoustrojową o podłożu
Nowoczesna diagnostyka pacjenta podejrzanego o celiakię Modern diagnostics in patient suspected of coeliac disease DIAGNOSTYKA S U M M A R Y Coeliac disease is an autoimmune disorder elicited by dietaty
Bardziej szczegółowoWspó³wystêpowania chorób autoimmunologicznych z cukrzyc¹ typu 1 u m³odocianych chorych w oparciu o dane piœmiennictwa i obserwacje w³asne
PRACE POGL DOWE Ewa OTTO-BUCZKOWSKA 1 Przemys³awa JAROSZ-CHOBOT 2 Mariola MINKINA-PÊDRAS 1 Gra yna DEJA 2 Barbara KALINA-FASKA 2 Wspó³wystêpowania chorób autoimmunologicznych z cukrzyc¹ typu 1 u m³odocianych
Bardziej szczegółowoCUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan
Bardziej szczegółowoCeliaklia. Celiaklia rodzaje
Celiakia i inne choroby glutenozależne - rodzaje, rozpoznanie Aktualnie, wykrytych jest wiele chorób glutenozależnych, najbardziej znana jest celiakia. Chorobami zależnymi od glutenu są także: alergia
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych
Bardziej szczegółowoDostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy
Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy
Bardziej szczegółowoI. STRESZCZENIE Cele pracy:
I. STRESZCZENIE Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest przewlekłym procesem zapalnym, powodującym postępujące i nieodwracalne włóknienie trzustki. Choroba przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, prowadząc
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoZespół jelita nadwrażliwego a celiakia
Celiakia 47 Zespół jelita nadwrażliwego a celiakia Choroba trzewna (celiakia) jest chorobą zapalną jelita cienkiego, wywołaną spożywaniem glutenu przez osoby z genetycznie uwarunkowaną nietolerancją glutenu.
Bardziej szczegółowoNowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht
Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 8
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 8 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 55-letna kobieta zgłosił się na kontrolę do Poradni
Bardziej szczegółowoinwalidztwo rodzaj pracy
Zdrowie jest najważniejsze Wykłady wraz z konsultacjami medycznymi realizowane przez Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi Bogufałów Źródło Baryczy w ramach wspierania realizacji zadania publicznego przez
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2)
Załącznik B.71. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji: 1) Do programu kwalifikowani są dorośli świadczeniobiorcy
Bardziej szczegółowoOcena częstości występowania celiakii wśród pacjentów Poradni Gastroenterologicznej Instytutu Matki i Dziecka
862 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 862-866 Ocena częstości występowania celiakii wśród pacjentów Poradni Gastroenterologicznej Instytutu Matki i Dziecka Evaluation of the frequency of celiac disease
Bardziej szczegółowoDostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych
Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy Medtronic.w
Bardziej szczegółowoLP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych
Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy
Bardziej szczegółowoDieta w zespole Ehlersa-Danlosa
Dieta w zespole Ehlersa-Danlosa Olga Haus Katedra i Zakład Genetyki Klinicznej CM UMK w Bydgoszczy II Spotkanie Osób z zespołem Ehlersa-Danlosa Bydgoszcz, 05.04.2019 Zespół Ehlersa-Danlosa (EDS) Najczęstsza
Bardziej szczegółowoNowoczesna diagnostyka pacjenta podejrzanego o celiakię
Nowoczesna diagnostyka pacjenta podejrzanego o celiakię D I A G N O S T Y K A Modern diagnostics in patient suspected of coeliac disease S U M M A R Y Coeliac disease is an autoimmune disorder elicited
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoFollow-up of patients with coeliac disease diagnosed according to clinical criteria in infants and small children
Artykuł oryginalny/original paper Losy pacjentów z klinicznym rozpoznaniem celiakii w okresie niemowlêcym i wczesnodzieciêcym Follow-up of patients with coeliac disease diagnosed according to clinical
Bardziej szczegółowoPracownia Zgodności Tkankowej / Immunogenetyczna LIiTK UCML UCK
Pracownia Zgodności Tkankowej / Immunogenetyczna LIiTK UCML UCK Kontakt: Kierownik: dr n. med. Grażyna Moszkowska Tel.: (058) 349-21-89 Fax: (058) 349-21-91 mail: gramos@gumed.edu.pl Laboratorium Immunologii
Bardziej szczegółowoCeliakia u dorosłych osób z cukrzycą typu 1
PRACA POGLĄDOWA ISSN 2084 4441 Ewa Waliłko, Agnieszka Niemiec, Liliana Majkowska Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie Celiakia u dorosłych osób z
Bardziej szczegółowoW kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1.
W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1. prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii
Bardziej szczegółowoCeliakia synonimy: sprue nietropikalna, enteropatia z nadwrażliwością na gluten, choroba trzewna.
Definicja celiakii Celiakia synonimy: sprue nietropikalna, enteropatia z nadwrażliwością na gluten, choroba trzewna. Jest definiowana jako trwała nietolerancja glutenu, występująca u osób genetycznie predysponowanych,
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowopacjentów. Kryteria przeszukiwania bazy danych, celem identyfikacji pacjentów o dużym prawdopodobieństwie monogenowego podłoża choroby, były oparte
prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec Gdańsk, dnia 26.05. 2014 r. Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii i Endokrynologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego ul. Dębinki 7 80-952 Gdańsk tel. 058
Bardziej szczegółowoSYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM
SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM 2 LICZBA LUDNOŚCI W 2010 ROKU 2010 województwo łódzkie miasto Łódź liczba ludności ogółem 2552000 737098 0 19 r.ż. 504576 (19,7) 117839 (15,9)
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoZmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92
Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoOstre infekcje u osób z cukrzycą
Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni
Bardziej szczegółowoIV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy
IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy Czwartek 29.09.2016 "Postępy endokrynologii i diabetologii dziecięcej" 8.00-9.00 Rejestracja uczestników 9:00-11:00 Sesja 1 Co nowego w endokrynologii i diabetologii?
Bardziej szczegółowopośrednich wykładników insulinooporności (lipidogram, BMI) oraz stężenia fetuiny A w momencie rozpoznania cukrzycy typu 1 na wystąpienie i czas
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Wydział Lekarski Aleksandra Pyziak-Skupień Rozprawa doktorska: Ocena klinicznych i biochemicznych wykładników występowania częściowej remisji klinicznej w przebiegu cukrzycy
Bardziej szczegółowoLeczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym
Badanie POInT (Primary Oral Insulin Trial) Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym Drodzy Rodzice/Opiekunowie Chcemy objąć Państwa dziecko troskliwą, specjalistyczną
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2)
Załącznik B.71. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji: 1) Do programu kwalifikowani są dorośli świadczeniobiorcy
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2)
Załącznik B.71. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji: 1) Do programu kwalifikowani są dorośli świadczeniobiorcy
Bardziej szczegółowoCukrzyca a kamica żółciowa
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Paweł Kotarski, Agnieszka B. Niebisz, Janusz Krzymień Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytetu Medycznego w Warszawie Cukrzyca a kamica
Bardziej szczegółowoProfil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoMłodszy wiek zachorowania na cukrzycę typu 1 i płeć jako czynniki prognostyczne choroby trzewnej u dzieci i młodzieży
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Franco Cerutti 1, Graziella Bruno 2, Francesco Chiarelli 3, Renata Lorini 4, Franco Meschi 5, Carla Sacchetti 1, The Diabetes Study Group of Italian Society of Pediatric
Bardziej szczegółowoLeczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości
Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA
Bardziej szczegółowoCo to jest cukrzyca?
Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoPOTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE
POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A Klinika Neurologii Rozwojowej Gdański Uniwersytet Medyczny Ewa Pilarska Dystrofie mięśniowe to grupa przewlekłych
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoMasz Hashimoto? Sprawdź, jaki wpływ może mieć nieleczona celiakia na Twoją tarczycę
Masz Hashimoto? Sprawdź, jaki wpływ może mieć nieleczona celiakia na Twoją tarczycę Czym jest celiakia? Celiakia jest to trwała nietolerancja glutenu, czyli białek najpopularniejszych zbóż (pszenicy, żyta,
Bardziej szczegółowoz cukrzycą typu 1 oraz u ich krewnych.
PRACA ORYGINALNA ISSN 2084 4441 Monika Goworek 1, Anna Madej 2, Szymon Suwała 2, Agnieszka Szadkowska 2 1 Klinika Chirurgii Dziecięcej, Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 4 im. Marii Konopnickiej Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoDieta bezglutenowa potrzeba czy moda?
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Dieta bezglutenowa potrzeba czy moda? Dr hab. Ewa Lange Zakład Dietetyki Dr inż. Joanna Rachtan-Janicka
Bardziej szczegółowo"Przyczyny, diagnostyka i leczenie trudnych zaparć u dzieci " Urszula Grzybowska-Chlebowczyk
"Przyczyny, diagnostyka i leczenie trudnych zaparć u dzieci " Urszula Grzybowska-Chlebowczyk Evaluation and treatment of functional constipation in infants and children: Evidence Based Recommendations
Bardziej szczegółowoDOUSTNA INSULINA w zapobieganiu cukrzycy typu 1 u dziecka 1 NA 250 DZIECI ZACHORUJE CZY TWOJE DZIECKO JEST W GRUPIE RYZYKA? NA CUKRZYCĘ TYPU 1
1 NA 250 DZIECI ZACHORUJE NA CUKRZYCĘ TYPU 1 CZY TWOJE DZIECKO JEST W GRUPIE RYZYKA? POInT (Primary Oral Insulin Trial) DOUSTNA INSULINA w zapobieganiu cukrzycy typu 1 u dziecka Samodzielny Publiczny Dziecięcy
Bardziej szczegółowoSłużba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka
Bardziej szczegółowo10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY
10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY FAKT 1. Około 347 mln ludzi na świecie choruje na cukrzycę. Istnieje rosnąca globalna epidemia cukrzycy, u której podłoża leży szybki przyrost przypadków nadwagi i otyłości
Bardziej szczegółowoTesty dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoCukrzyca typu LADA co obecnie o niej wiadomo?
PRACA POGLĄDOWA ISSN 1640 8497 Monika Litwinowicz 1, Anita Rogowicz 1, 2 1 Oddział Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Szpitala im. Franciszka Raszei w Poznaniu 2 Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii
Bardziej szczegółowoGluten. Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem. dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl
Gluten Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl Spis treści 1. Wstęp 2. Podział chorób związanych z glutenem 3. Jaka jest różnica pomiędzy
Bardziej szczegółowoKluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń
Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoWytyczne Światowej Organizacji Gastroenterologicznej dotyczące celiakii, 2012
Wytyczne Światowej Organizacji Gastroenterologicznej dotyczące celiakii, 2012 Autorzy: Julio C. Bai, Michael Fried, Gino Roberto Corazza, Detlef Schuppan, Michael Farthing, Carlo Catassi, Luigi Greco,
Bardziej szczegółowoWarszawa, r.
Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.
Bardziej szczegółowoZnaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoChoroba Gravesa-Basedowa, choroba trzewna i zaburzenia funkcji wątroby u 12-letniej dziewczynki obraz kliniczny i trudności diagnostyczne.
zaburzenia funkcji wątroby u 12-letniej dziewczynki obraz kliniczny i trudności diagnostyczne. Dr n. med. Magdalena Góra-Gębka Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoNajważniejszym czynnikiem w istotny sposób wpływającym na wyniki leczenia jest wykrycie nowotworu w jak najwcześniejszym stadium rozwoju.
Warunki finansowania programu profilaktyki raka piersi I. Część A. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Stanowi około 23% wszystkich zachorowań
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek
Diagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek Business Development Manager Konferencja naukowo-szkoleniowa Ryn Badania laboratoryjne w chorobach nerek Wyzwaniem dla współczesnej medycyny jest badanie
Bardziej szczegółowoOryginalne pełnotekstowe prace naukowe
Oryginalne pełnotekstowe prace naukowe 2012 1. Bandurska-Stankiewicz E., Matuszewski W., Wiatr-Bykowska D., Kuglarz E., Olszewska M., Rutkowska J. Algorytm przejścia u chorych na cukrzycą typu 2 leczonych
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 14
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 14 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 32 letnia pacjentka zgłosiła się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoPROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE
1. Ramowe treści kształcenia PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE L.p. DATA TEMAT ZAJĘĆ LICZBA GODZIN: FORMA ZALI- CZENIA PUNKTY ECTS 1. 2. 22.09.2012 23.09.2012 20.10.2012 21.10.2012 Żywienie
Bardziej szczegółowoCzy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?
Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja
Bardziej szczegółowoDorobek Naukowy, Joanna Rutkowska
Oryginalne pełnotekstowe prace naukowe 2012 1. Bandurska-Stankiewicz E., Matuszewski W., Wiatr-Bykowska D., Kuglarz E., Olszewska M., Rutkowska J. Algorytm przejścia u chorych na cukrzycą typu 2 leczonych
Bardziej szczegółowoDr hab. n. med. Aneta Gawlik
Dr hab. n. med. Aneta Gawlik Katedra i Klinika Endokrynologii i Pediatrii SUM Dr hab. n. med. Iwona Maruniak- Chudek Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka SUM Konsultant wojewódzki ds. Neonatologii
Bardziej szczegółowoCeliac disease in children of West Pomerania
Artykuł oryginalny/original paper Wystêpowanie choroby trzewnej u dzieci z Pomorza Zachodniego Celiac disease in children of West Pomerania Grażyna Czaja-Bulsa 1, Monika Matacz 2, Edyta Tetera 2 1 Samodzielna
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoZespół jelita drażliwego u dzieci i młodzieży
52 Zespół jelita drażliwego u dzieci i młodzieży Irritable bowel syndrome in children Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Bartosz Romańczuk Pediatr Pol 2010; 85 (1): 52 56 2010 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne
Bardziej szczegółowoZewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki u psów
Zewnątrzwydzielnicza niewydolność Roman Lechowski Katedra Chorób Małych Zwierząt z Klinika, Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie Niewystarczajace wytwarzanie enzymów trawiennych przez trzustkę
Bardziej szczegółowoLosy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik
Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi
Bardziej szczegółowoAutomatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych
Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Kliniczny Oddział Diabetologii i Pediatrii Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Funkcjonalna insulinoterapia
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych ŻYWIENIE KLINICZNE I OPIEKA METABOLICZNA WIEDZA
Załącznik nr 8 do zarządzenia nr 68 Rektora UJ z 18 czerwca 2015 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych ŻYWIENIE KLINICZNE I OPIEKA METABOLICZNA Nazwa studiów: ŻYWIENIE KLINICZNE
Bardziej szczegółowo