Analiza cen węgla energetycznego na rynkach międzynarodowych z wykorzystaniem elementów analizy technicznej

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Analiza cen węgla energetycznego na rynkach międzynarodowych z wykorzystaniem elementów analizy technicznej"

Transkrypt

1 51 UKD: (100) : : :662.66: (100) Analiza cen węgla energetycznego na rynkach międzynarodowych z wykorzystaniem elementów analizy technicznej Dr inż. Zbigniew Grudziński*) Treść: W artykule przedstawiono możliwości wykorzystania elementów analizy technicznej wykresów giełdowych do analizy trendów cen na międzynarodowym rynku węgla. Przy ocenie zachowania rynku węgla można posiłkować się innymi cenami czy indeksami, uznawanymi za w pełni rynkowe. W przedstawionej analizie autor skoncentrował się na badaniu zmienności cen w okresie od 2005 do 2010 roku. W celu weryfikacji występujących tendencji na rynku węgla porównano je z innymi wskaźnikami rynkowymi, takimi jak ceny ropy Brent oraz indeks S&P500. Taka analiza, której podstawą są takie wykresy, jest pomocna w rozpoznawania trendów w wczesnych stadiach ich formowania. Słowa kluczowe: ceny węgla, indeksy giełdowe, zależności cen surowców, tendencje zmian cen 1. Wprowadzenie Na świecie tylko około 15 % węgla kamiennego energetycznego jest przedmiotem handlu międzynarodowego. Dwa najważniejsze rynki importu węgla to rynek Europy Zachodniej i Północnej (NWE North-West Europe, będący częścią tzw. rynku Atlantyku) oraz rynek azjatycki (będący częścią tzw. rynku Pacyfiku). Dla Europy ceną wskaźnikową w imporcie jest cena określana na bazie CIF ARA (w portach Amsterdam-Rotterdam- Antwerpia). Najwięksi dostawcy na ten rynek to RPA, Rosja i Indonezja. W Azji największym importerem węgla jest Japonia, stąd najważniejszym wskaźnikiem dla tego rynku w imporcie jest cena CIF Japonia, a największymi dostawcami jest Australia i Indonezja [1, 9, 11, 14]. We współczesnym handlu węglem energetycznym na świecie operuje się tzw. wskaźnikami (indeksami) cen czyli cenami rynkowymi, odniesionymi do pewnej standaryzowanej jakości. Za taki wzorzec jakościowy uważa się najczęściej węgiel o kaloryczności około 25 MJ/kg (6000 kcal/kg w stanie roboczym) i zawartości siarki poniżej 1 % [9]. Najważniejsze indeksy węglowe (CIF ARA, FOB RB, FOB NEWC) są przedmiotem obrotu na rynkach finansowych (tzw. rynek papierowy). Bazowa cena w kontrakcie może być ceną FOB na statku w określonym porcie załadowania albo ceną CIF w określonym porcie dostarczenia ładunku. Oznaczenia portów to: ARA Amsterdam-Rotterdam-Antwerpia, RB Richards Bay w RPA oraz NEWC Newcastle w Australii. Trzeba mieć świadomość, że na współczesnych rynkach węglowych zmiany cen na rynku spot w coraz mniejszym * ) Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków. Artykuł opiniował mgr inż. Jerzy Malara stopniu wynikają z klasycznej relacji podaży i popytu, ale są uzależnione od gry rynkowej na rynkach finansowych. Handel indeksami węglowymi kilkakrotnie przewyższa obroty na fizycznym rynku węgla. Uczestniczą w nim różnego rodzaju instytucje finansowe, banki i fundusze, dla których węgiel nigdy wcześniej nie był towarem objętym ich podstawową działalnością. To zjawisko ma miejsce szczególnie w Europie (w Azji wciąż w znacząco mniejszym stopniu). Transakcje finansowe (handel indeksami) nie wiążą się z koniecznością fizycznego zakupu czy dostawy węgla. Uczestnicy transakcji na rynkach finansowych najczęściej inwestują również w inne surowce, a zwłaszcza w ropę. Stąd coraz wyraźniejsze związki w tendencjach zmienności cen tych surowców. Na stopień zrównoważenia rynku spot wpływa nie tylko poziom podaży i popytu w skali globalnej, ale też rozkład chwilowego zapotrzebowania na konkretnym rynku oraz możliwości dostarczenia węgla na ten rynek ze względu na dostępność surowca oraz możliwości transportowe. 2. Analiza cen węgla z wykorzystaniem zasad analizy technicznej Analiza techniczna jest jedną z metod stosowanych w analizie cen i indeksów giełdowych. Głównym celem tej analizy jest badanie zachowań rynku podczas gdy analiza fundamentalna zajmuje się gospodarczymi uwarunkowaniami popytu i podaży, które są przyczyną wzrostów i spadków lub stabilizacji cen. Badanie zachowań rynku w analizie technicznej prowadzi się głównie (choć nie wyłącznie) za pomocą wykresów. Analitycy używają wykresów do analizy inwestycji i przewidywania przyszłych ruchów cen. Na wykresach można

2 52 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2011 przedstawiać zmienność (w funkcji czasu) dowolnego instrumentu finansowego, którym można handlować, lub policzalnego indeksu (akcje, obligacje, towary, futures czy indeksy giełdowe) [23]. Stwierdzenie, że cena wynika ze zmiany relacji popytu i podaży jest podstawą wszelkich prognoz gospodarczych i fundamentalnych. W dłuższym okresie ceny są podporządkowane trendom i związanym z nimi prawidłowościom. Rynek charakteryzuje się również cyklicznością, czyli występowaniem okresowych zmian. To powoduje, że podstawowe znaczenie w analizie technicznej ma pojęcie trendu. Trzeba zaakceptować stwierdzenie, że ceny podlegają trendom. Głównym celem analizy jest rozpoznawania trendów w wczesnych stadiach ich formowania [13]. Analiza techniczna w swoim założeniu określa zasady, za pomocą których można w przybliżeniu wyrazić wszystkie czynniki, oddziaływujące na ceny akcji, a zjawiska giełdowe (według zwolenników tej analizy) zawsze wyprzedzają zjawiska ekonomiczne. Rynki kapitałowe z wyprzedzeniem dyskontują więc przyszłość [23]. Analiza techniczna nie zajmuje się przyczynami spadków i wzrostów cen konkretnego towaru czy indeksu, ale bada, dlaczego rynek zachowuje się w pewien określony sposób. Cena rynkowa funkcjonuje jako wskaźnik uwarunkowań fundamentalnych. Część analityków uważa, że jeżeli uwarunkowania fundamentalne zostały już uwzględnione w cenie, to badanie ich nie jest konieczne. Inaczej mówiąc: jeżeli wszystkie czynniki oddziałujące na cenę znajdują w niej swoje odbicie, to badanie tej ceny jest wystarczające. Jeżeli np. ceny rosną to zakłada się, że niezależnie od przyczyn tego wzrostu musi istnieć przewaga popytu na podażą, a uwarunkowania fundamentalne wspierają te wzrosty (np. [12]). Analiza fundamentala międzynarodowych rynków węgla energetycznego została między innymi przedstawiona w takich pracach [7, 8, 9, 14] W analizie technicznej przyjmuje się, że oczywiście istnieją przyczyny dla których ceny rosną lub spadają. Jednak ich dogłębne poznanie wcale nie musi się okazać niezbędne do przewidywania trendów cen. Rynki odzwierciedlają każdy poznawalny czynnik, oddziałujący na podaż i popyt (np. [12,13]). Oczywiście ceny węgla nie są jeszcze tak w pełni rynkowe, jak np. ceny ropy. Dlatego oceniając zachowania rynku węgla można posiłkować się innymi cenami czy indeksami, uznawanymi za w pełni rynkowe. Analiza techniczna daje możliwość szerokiego spojrzenia na aktualną sytuację gospodarczą. Obserwując sytuację na innych rynkach, można uzyskać orientacją co do ich ogólnego zachowania, unikając zarazem patrzenie na rynki w wąskiej branży. Ze względu na powiązania pomiędzy wieloma rynkami, które reagują na podobne czynniki ekonomiczne, zachowanie cen na jednym rynku może być cenną wskazówką odnośnie przyszłego rozwoju wydarzeń na innych rynkach. Analiza taka często sprawdza się nie tylko w pespektywie krótkookresowej (jak uważa część badaczy), ale także można się nią posługiwać w perspektywie długoterminowej, co bywa niedoceniane [12]. Można ją stosować do wykresów obejmujących wiele lat. W analizie przedstawionej poniżej autor skoncentrował się na badaniu zmienności cen od 2005 do 2010 r. Danymi bazowymi były tygodniowe ceny węgla spot CIF ARA (Amsterdam-Roterdam-Anwerpia) od stycznia 2005 do połowy sierpnia 2009 r. Ceny są te średnią arytmetyczną z notowań tygodniowych z trzech indeksów Paltts, Argus i globalcoa (rys. 1). Różnice cen pomiędzy poszczególnymi notowaniami indeksów na ogół nie przekraczają poziomi ok. 2 USD/tonę. Tylko w sytuacji gwałtownych zmian różnice to mogą wzrosnąć [2, 3, 9, 14] Na rys. 1 zaznaczono linie, wyznaczające kierunek głównych tendencji cen linie 1 8. Dla trendów spadkowych linie te wyznacza układ coraz niższych maksimów linia taka nosi nazwę linii oporu. Dla trendów wzrostowych linie wyznaczają coraz wyższe poziomy minimów cenowych linia wsparcia. Trend to po prostu kierunek, w którym podąża rynek. Do listopada 2005 r. obserwujemy trend spadkowy (1). Trend ten uformował się pod koniec 2004 r. i trwał około 12 miesięcy. W trakcie każdego trendu następują zarówno spadki, jak i wzrosty cen. W tym przypadku okresowe maksima cen były coraz niższe i ceny osiągnęły swoje minimum na poziomie ok. 52 USD/tonę. Dla tego okresu oraz dla tendencji (2) wyznaczono także linie kanału trendowego. Ceny oscylowały między tak wyznaczonymi liniami w przedziale ok. 10 USD/ tonę. Zaletą takich kanałów trendowych jeśli da się je wyznaczyć są przede wszystkim bardzo wyraźnie pokazane poziomy wsparcia i oporu, które wyznaczają punkty zwrotne w granicach kanału. Od końca listopada 2005 r. rozpoczął się wzrost cen, który trwał aż do początku lipca 2008 r. Był to najdłuższy w historii okres wzrostu cen węgla, który trwał około 32 miesiące (od okresu kiedy publikowane są indeksy cenowe dla rynku ARA przez Platts i McCloskey czyli od 1991 r.). Ceny w notowaniach tygodniowych osiągnęły poziom prawie 218 USD/tonę (4 lipca). Ceny w tym okresie wzrosły ponad czterokrotnie. Tak wysokiego wzrostu nikt nie przewidział gdyż żadne czynniki fundamentalne czy wynikające z analizy Rys. 1. Średnie tygodniowe ceny spot CIF ARA w okresie Źródło: opracowanie własne na podstawie [16, 18, 19, 20]

3 53 technicznej nie dawały wyraźnych sygnałów do prognozowania takich tendencji. Oczywiście widząc tak dynamiczne wzrosty cen należało spodziewać się także dużych spadków ale było pytanie kiedy się to stanie? Ten okres wzrostowy możemy podzielić na kilka etapów. Wzrost cen rozpoczął się stosunkowym wolnym wzrostem, trwającym do połowy 2007 r. Ceny wówczas wzrosły o około 50 % w ciągu 18 miesięcy. Następnie wzrost wyraźnie przyspieszył: kąt nachylenia trendu (3) około 45º wskazuje, na utrwaleniu trendu wzrostowego. Ceny podniosły się o prawie 70 % w ciągu 6 miesięcy. Od listopada 2007 r. następuje pewna stabilizacja cen (trend taki zwany jest trendem horyzontalnym bocznym, mówi się też, że brak jest trendu) trwająca do około marca (linia 4), po której następuje dalsza kontynuacja trendu. Następnie od końca marca 2008 r. wzrost cen ulega jeszcze większemu przyspieszeniu. Linia trendu (5) staje się bardzo stroma może to sugerować zbliżający się koniec tendencji wzrostowych. W tym okresie ceny rosną z poziomu około 130 USD/tonę do wspomnianego już maksimum. Jest to wzrost o prawie 90 USD/tonę czyli 50 % wzrostu w cztery miesiące. Po tym maksimum nastąpił niezwykle gwałtowny spadek cen, który trwał tylko kilka miesięcy wyznaczone tu trendy spadkowe to linie (6) i (7). Pod koniec 2008 r. nastąpiło lekkie osłabienie tendencji spadkowych (linia 7), ale trend nadal był silny. Poziomy oporu w trendzie spadkowym nie zdołały zatrzymać zniżek cen na dłużej i ceny spadały bardzo szybko do marca 2009 r. Linią wsparcia dla tego gwałtowanego spadku okazał się poziom 60 USD. W trendach zarówno wzrostowych, jak i spadkowych można dostrzec, że ceny po wykonaniu określonego ruchu w kierunku przeciwnym zazwyczaj kontynuują swój bieg w kierunku zgodnym z uprzednim trendem. Takie ruchy w pewnych standardowych warunkach mogą być przewidywalne. Ogólnie funkcjonuje zasada, że ruch cen można podzielić w proporcjach: przyjmuje się pewne parametry minimum i maksimum możliwej korekty ruchu cen [13]. Na wykresie (rys. 1) zaznaczono dwie takie proporcje: 33 % oraz 66 % czyli 1/3 i 2/3 (czasami te proporcje określa się na poziomie 30 % i 60 %, mogą być także stosowane inne). Teoria i praktyka analizy technicznej mówi, że np. przy spadku cen o 33 % (obliczanym w stosunku do maksimum) można się spodziewać korekty cen, czyli że po takim spadku może nastąpić odbicie cen. Natomiast, jeśli ceny przełamią tę linię, to następna linia zniesienia wystąpi na poziomie spadku o 66 %. Przełamanie także i tej linii będzie świadczyło, że cały uprzedni wzrost może być zniesiony. Tak się właśnie stało w przypadku cen węgla. Ceny spadły do około 60 USD/tonę (poziom z lutego 2006 r.), czyli cały uprzedni wzrost cen został zredukowany do zera. Obecnie ceny weszły w kolejny trend wzrostowy, który (koniec 2010 r.) trwa już 22 miesiące. Na rysunku 2 przedstawiono zmiany cen a tylko z perspektywy 2010 roku, dzięki temu możemy dokładniej prześledzić zmiany tygodniowych cen węgla dla ostatniego roku. W 2010 roku zmiany cen można podzielić na cztery okresy. W I okresie mamy trend spadkowy trwający do marca, po którym ceny zaczynają rosnąć osiągając wysoki poziom 90 USD/t już na początku czerwca. Potem ceny przeszły w trend horyzontalny (okres III). Ceny w ciągu tego okresu zmieniały się w granicach USD/t. Taki boczny ruch jest oznaką stabilizacji poziomu cen, w którym siły podaży i popytu znajdują się w stanie względnej równowagi. Trzeba powiedzieć, że żadne ze znanych teorii nie opisują dobrze sytuacji, kiedy ceny poruszają się horyzontalnie (brak trendu). Częściej (według literatury) występuje sytuacja, że po okresie kształtowania się cen w trendzie bocznym następuje kontynuacja wcześniejszego trendu. Trend wzrostowy był kontynuowany dalej i ceny osiągnęły poziom 130 USD. W grudniu ceny jeszcze bardziej dynamiczniej wzrosły. Takie szybkie wzrosty mogą sygnalizować wystąpienie korekty notowań. Podstawowe pytanie jest na jakim poziomie wówczas będzie linia oporu? W analizie technicznej, jeśli bada się zachowanie notowań indeksów czy cen związanych z produkcją przemysłową, uważa się za wskazane sprawdzenie, jak zachowują się w tym czasie indeksy sektora transportu, albowiem oba te segmenty (produkcja i transport) reagują w pewnym sensie podobnie na ogólne warunki gospodarcze [13]. Na rysunku 3 przedstawiono zatem zarówno ceny węgla (CIF ARA), jak i ceny transportu (frachtu) węgla. Są to zmiany stawek frachtowych dla statków typu capesize i panamax na trasie z portu Richards Bay do ARA (najważniejsza, wskaźnikowa trasa transportu węgla). Dla potrzeb tego porównania obliczono na podstawie informacji z Plattsa i Argusa średni fracht bazujących na notowania cen tygodniowych z frachtów statkami panamax i capesize w proporcji 70 % i 30 %. Przyjmuje się, że w przypadku takiego zestawu danych (towar i transport) każdy istotny sygnał, zapowiadający wzrosty lub spadki, musi być potwierdzony przez wskazania trendów na obydwu wykresach. Widać wyraźne podobieństwo trendów na obu krzywych, choć maksima są przesunięte w czasie linie Rys. 2. Średnie tygodniowe ceny spot CIF ARA w 2010 r.

4 54 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2011 Rys. 3. Średnie tygodniowe ceny CIF ARA i ich średnie kroczące oraz ceny frachtu Richards Bay ARA statkami capesize Źródło: opracowanie własne na podstawie [16, 18, 19, 20] przerywane (wcześniejszy sygnał z rynku frachtów morskich, potwierdzony ruchem cen węgla). W analizie technicznej za istotne narzędzie badania istniejącego trendu jakiejś ceny uważa się także badanie średnich kroczących cen, obliczonych z odpowiednim przesunięciem czasowym. Zadaniem średnich kroczących jest rozpoznanie lub zasygnalizowanie zapoczątkowania nowego trendu (bądź odwrócenie trendu dotychczasowego). Mówi się, że średnia krocząca nie prognozuje zachowań rynku, ale go odzwierciedla. Niwelując jednostkowe odchylenia ułatwia się obserwacje zasadniczego trendu [12,13]. Linia zielona na rys. 3 przedstawia średnią kroczącą dla cen CIF ARA z okresu 12 tygodni (okresu około jednego kwartału), a linia czerwona średnią kroczącą półroczną. Średnia krocząca z samej zasady jest zawsze opóźniona w stosunku do aktualnych cen. Poszukiwana jest taka średnia, która potrafi wysłać wcześniejsze sygnały o spodziewanych tendencjach. Średnia liczona z krótszych okresów jest bardziej czuła gdyż przebiega bliżej wykresu i częściej dochodzi do przecinania krzywej cen. Wówczas taka średnia może dawać błędne sygnały o możliwych zmianach tendencji. Przyjmuje się że dla wykresów długoterminowych stosuje się średnie z dłuższych okresów. Na rysunku 3 zaznaczono trzy obszary, kiedy wyraźnie średnia półroczna jak i 12-tygodniowa dała sygnał silnie potwierdzający daną tendencję. Przecięcie średniej od dołu zapowiada dalszy wzrost cen, przecięcie od góry dalszy spadek cen. Obie średnie kroczące obecnie sugerują, że okres wzrostowy cen może jeszcze trwać. Chcąc ocenić z większą pewnością możliwy przebieg przyszłych cen węgla celowe jest przyjrzenie się sytuacji na rynkach innych surowców energetycznych. 3. Próba oszacowania relacji cen węgla z cenami innych surowców energetycznych W artykule Relacje cen surowców energetycznych na rynkach światowych [4] przedstawionym przez autora pokazano korelacje cen pomiędzy najważniejszymi surowcami energetycznych: ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla energetycznego. Ta analiza pokazała że najsilniejsze zależności występują pomiędzy cenami ropy a cenami węgla. W tym artykule pokazano uaktualnione obliczenia odnoszące się do cen ropy i węgla [4]. Obserwacja zmienności cen na np. na rynkach ropy naftowej, może dostarczyć wielu dodatkowych informacji o możliwych zmianach w trendach zwłaszcza w przypadku, gdy występują to na rynkach dla których możemy znaleźć silna korealcję. Prowadzone w tej części badania korelacji mają na celu stwierdzenie, czy w obecnych warunkach rynkowych w dalszym ciągu można zaobserwować takie korelacje. Głównym parametrem oceny był współczynnik regresji R-kwadrat (R 2 ). Wartość tego współczynnika mówi o dopasowaniu równania do danego modelu danych: im wyższa wartość tego współczynnika, tym więcej zmienności zostało wytłumaczonych przez równanie regresji. W obliczeniach bazowano na średnich cenach miesięcznych z okresu styczeń 2007 grudzień 2010 r. (obliczone średnie z danych Plattsa, Argusa i globalcoal). Dla ropy naftowej wykorzystano dane Banku Światowego o cenach ropy Brent (Platts, Bank Światowy). Zaobserwowano, że najlepsze wyniki czyli najwyższe wartości współczynnika regresji osiąga się wówczas, gdy analizy przeprowadza się dla konkretnych rynków (regionów geograficznych). W analizie pominięto te zestawy danych których odchylenie standardowe od średniej przekraczało wartość 2σ. Stwierdzono także, że w okresie apogeum kryzysu gospodarczego kiedy spadki cen były najgwałtowniejsze miało miejsce największe rozchwianie cen wszystkich badanych surowców, a wartości współczynnika regresji były wówczas na tyle niskie, że trudno mówić o jakichkolwiek zależnościach w tamtym okresie. Dlatego też okres od października 2008 do lutego 2009 roku został nie uwzględniony w obliczeniach. Taki zabieg jest poprawny merytorycznie z punktu widzenia analizy statystycznej, w której eliminuje się tzw. przypadki odstające. W wyniku zastosowania takie procedury obliczeniowej uzyskane wskaźniki korelacji osiągnęły stosunkowo wysokie wartości. Na wykresie (rys 4) przedstawiono zależność pomiędzy ceną węgla CIF ARA z cenami średnimi ropy Brent w okresie styczeń 2007 grudzień 2010 rok. Korelacja dla tych dwóch surowców wyniosła R 2 = 0,87. Wyznaczone równanie pozwala z pewnym przybliżeniem szacować cenę węgla przy danym poziomie cen ropy naftowej.

5 55 Rys. 4. Zależność pomiędzy ceną węgla CIF ARA oraz CIF Japonia z cenami średnimi ropy Źródło: opracowanie własne na podstawie [16, 17, 19] Rys. 5 Korelacja Indeksu S&P 500 z Indeksem Dow Jones (DJI) Źródło: [21] 4. Weryfikacja występujących tendencji za pomocą innych wskaźników rynkowych Analiza techniczna może odgrywać istotną rolę w prognozowaniu gospodarczym. Istotnym czynnikiem ułatwiającym przewidywanie przyszłych tendencji w tej analizie jest obserwacja innych rynków, na których mogą się pojawić sygnały, oddziaływujące na rynki nas interesujące. Powyżej udało się znaleźć istotną korelację między cenami ropy Brent a cenami węgla na poziomie CIF ARA. Najwyższą korelację uzyskano, gdy w obliczeniach nie wykorzystywano przesunięcia czasowego pomiędzy cenami. W przypadku takiej analizy istotne jest znalezienie sygnałów wyprzedzających dla danego rynku, które by świadczyły o możliwym kierunku zmiany cen. Takie trendy wyprzedzające zazwyczaj zaznaczają się na długo wcześniej, zanim zostaną odzwierciedlone na danym rynku. Problemem jest, aby je dostrzec, zidentyfikować i właściwie zinterpretować odpowiednio wcześnie, gdyż wymaga to obserwacji trendów wielu wskaźników gospodarczych na wielu rynkach [13]. Za wyprzedzający wskaźnik gospodarczy od dawna oficjalnie uchodzi indeks giełdowy S&P 500 (indeks zarządzany przez Standard&Poor s). S&P 500 jest indeksem, w skład którego wchodzi 500 firm o największej kapitalizacji, notowanych na New York Stock Exchange i Nasdaq. W większości są to firmy amerykańskie. Na rysunku 5 przedstawiono zależność miedzy indeksem S&P 500 i indeksem Dow Jones, najbardziej znanym indeksem giełdowym na świecie. Korelacja między tymi indeksami jest bardzo wysoka na poziomie R 2 =0,95 (obliczona dla okresu 5 letniego). W skład Dow Jones Industrial (DJI) wchodzi 30 największych amerykańskich firm. Wykorzystując więc informacje z innych rynków można próbować przewidywać sytuację np. na rynku węgla energetycznego. Takiej próby dokonano, porównując na wykresie (rys. 6) przebiegi cen dla następujących rynków: węgla energetycznego CIF ARA (A), S&P 500 (B), ropy Brent (C). W przypadku węgla, tak jak już wspomniano, były to średnie ceny tygodniowe w notowaniach publikowanych przez najważniejsze firmy zajmujące się tym rynkiem. Natomiast notowanie indeksu S&P 500 i ropy Brent to kursy dzienne zamknięcia na giełdzie. Trzeba wspomnieć, że w 2010 r. zarówno w publikacjach Plattsa jak i Argusa dla najważniejszych rynków pojawiły się już notowania dzienne cen węgla. To powoduje, że informacja o zmianach cenach węgla jest także podawana w takiej samej częstotliwości jak informacje o innych surowcach energetycznych. Trendy z rynku S&P 500 można potraktować w tej analizie jako wyprzedzające dla rynków węgla i ropy i w ten sposób popatrzeć na ten wykres. Na wykresie indeksu S&P 500 zaznaczono główne linie trendu a także liniami przerywanymi zaznaczono obszary charakterystycznych formacji zapowiadających odwróceniu trendu. Przebiegi na tych porównywanych wykresach są zbliżone (występowanie mimów i maksimów zaznaczone liniami przerywanymi) jednak czasami różnią się czasem ich wystąpienia. Maksimum indeksu S&P 500 wystąpiło już około października Ukształtowanie tej formacji na wykresie (zaznaczonej linią przerywaną) trwało od marca 2007 do stycznia 2008 roku. Rzadko istotne zmiany trendu dokonują się w sposób gwałtowny; wymagają raczej dłuższego okresu przejściowego. Problem polega na tym, że nie zawsze okresy przejściowe sygnalizują zmiany trendu. Z upływem czasu ceny na wykresach formują się w pewne wzory (kształty), na podstawie których można je zaliczyć do danej formacji. Ukształtowaną tu formację (obszar zakreślony linią przerywaną) można zaliczyć do tzw. formacji głowy i ramion. Jest to jedna z najbardziej charakterystycznych formacji, zapowiadających zmianę trendu. Oczywiście oceniając dany wzór, w który układają się ceny, dużo łatwiej zidentyfikować taką formację z pewnej pespektywy czasowej [12,13]. W listopadzie 2007 r. indeks S&P 500 spadł poniżej linii trendu (2) przełamał ją. Po spadku indeks jeszcze wzrósł, ale już nie osiągnął poprzedniego maksimum. Przekroczenie linii 3 (tzw. linia szyi) świadczyło o rozpoczęciu nowego trendu, który w tym przypadku okazał się trendem silnie spadkowym, który w okresie spadku tylko zwiększał swoje tempo linie (4) i (5). To odwróceniu trendów nastąpiła około 9 miesięcy wcześniej niż było to widoczne na wykresach cen ropy i węgla. Natomiast minima notowań na wszystkich trzech wykresach wystąpiły prawie równocześnie. Następna charakterystyczna formacja na wykresie S&P 500 zaczęła się formować w listopadzie 2008 r. (odwrócona formacji głowy i ramion) i trwała do lipca 2009 r. Po tym okresie uformowała się silna tendencja wzrostowa. Od lipca trend wzrostowy uległ dalszemu przyspieszeniu. Wszystkie rynki w tym czasie zareagowały prawie równocześnie. Uformowana obecna tendencja wzrostowa wydaję się silna gdyż wszystkie pokazane rynki reagują prawie równocześnie.

6 56 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2011 Rys 6. Porównanie trendów z rynków: węgla energetycznego CIF ARA A S&P 500 B oraz ropy Brent C Źródło: opracowanie własne na podstawie [16, 18, 22]

7 57 6. Podsumowanie Gospodarka światowa znajduje się wciąż w stanie dużej niepewności, związanej z przebiegiem kryzysu ekonomicznego: czy obecne coraz bardziej optymistyczne sygnały gospodarcze będą trwałe w dłuższej perspektywie, czy dla świata rozpoczął się już etap wychodzenia z kryzysu? Sytuacja gospodarcza wpływa na poziom zużycia energii. Zapotrzebowanie na węgiel, który jest głównym jednym z głównych nośników energii będzie wynikało z kondycji gospodarki światowej dla której obecne prognozy są bardzo korzystne. Tak więc czynniki popytowe (zapotrzebowanie na energię i związane z nim zapotrzebowanie na węgiel i inne nośniki energii) będą wywierały presję na ceny węgla. Przedstawiona analiza wykazuje wysoką korelację cen węgla z cenami ropy na świecie. Analiza techniczna zarówno wykresów cen węgla, jak i indeksów z innych rynków (w tym indeksu S&P 500) jest pomocna w przewidywaniu zachowań rynku. Jednak trzeba pamiętać że prognozy mają to do siebie, że choć odnoszą się do przyszłości odzwierciedlają tylko obecny ogląd danej sytuacji. Przy analizowaniu czynników mogących mieć wpływ na ceny węgla, jak pokazono konieczna jest obserwacja innych rynków. Bardzo istotne są także informacje płynące z rynków walut (USD/EUR), czy złota które mogą dostarczyć wielu dodatkowych informacji o kondycji gospodarki. Przykładem takim jest cena złota uważana za jeden z istotnych indykatorów, gdyż złoto zwykle jest traktowane jako inwestycja zabezpieczająca przed inflacją. Jeśli rynek uzna, że ryzyko przyspieszenia inflacji jest duże, reaguje wzrostem cen tego metalu. Obecnie cena złota osiąga swoje maksimum (powyżej 1200 dolarów za uncję). Jest to wynik obaw o kondycję gospodarki amerykańskiej i jej wpływ na koniunkturę na całym świecie. W ostatnich miesiącach złoto zyskiwało głównie z dwóch powodów: kryzysu w strefie euro oraz rozluźniania polityki pieniężnej w USA. Amerykański Bank Rezerw Federalnych (Fed) zadecydował, że przeznaczy nawet 600 mld USD na wykup obligacji rządu amerykańskiego. To powoduje, że czynniki fundamentalne na tym rynku są osłabiane przez działania poszczególnych rządów. Zawirowania walutowe, a także odmienna sytuacja na poszczególnych rynkach nośników energii powodują, że ceny surowców zaczynają się odmiennie kształtować w poszczególnych regionach świata. Ta sytuacje jeszcze bardziej utrudni identyfikacje czynników wpływających na zachowanie się cen surowców. Obecnie wydaje się, że zwłaszcza ostatni dynamiczny wzrost cen ropy naftowej, to także efekt działań spekulacyjnych. Fundusze spekulacyjne, które dysponują dużymi ilościami kapitału lokują je zwłaszcza w surowce energetyczne. Pieniądze te sa lokowane w kontrakty terminowe (gdyż nie odbierają ich fizycznie) i to powoduje wzrost cen tych kontraktów. Ta sytuacja z kolei oddziaływa na rynek kontaktów spot. Mimo że gospodarka światowa powoli wychodzi z kryzysu (wiele krajów ma już wysoką dynamikę wzrostu PKB) i pomimo okresu zimowego (który zazwyczaj generuje zwiększony popyt na nośniki energii), i tak obserwowane wzrosty cen surowców energetycznych wydają się zbyt duże i nie mające podstaw fundamentalnych. Porównywanie np. takich indeksów jak S&P500, cen ropy cen węgla jest istotne dla firma zajmujących się obrotem tych surowców. Wzajemne powiązania tych rynków jest na tyle wysokie, że sygnały płynące z rynków uważanych za wyprzedzające magą być pomocne do wnioskowania o tendencjach formułujących się na rynku węgla we wczesnych stadiach rozwoju. Analiza techniczna cen, indeksów stwarza możliwości takich analiz. Literatura 1. Białas M., Zębala J.: Przegląd sytuacji na rynku węglowym na świecie bieżące wydarzenia, aktualne trendy i prognoza. Materiały XXIV Konferencji z cyklu: Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej. Surowce Energia Klimat października 2010 r. Zeszyty Naukowe Nr 78. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków, Zakopane, s. 7 25, 2. Grudziński Z.: Ceny węgla energetycznego w imporcie do Europy szansa dla Polski. Biuletyn Górniczy nr 3 4 kwiecień Wyd. GIPH, Katowice, 2004 s Grudziński Z.: Wskaźniki cen węgla energetycznego na rynkach międzynarodowych. Polityka Energetyczna tom 8, z. specjalny. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków, 2005 s Grudziński Z.: Relacje cen surowców energetycznych na rynkach światowych. Prz. Gór. nr 11-12, s Wyd. ZG SITG Katowice, Morstin K.: Terminowe rynki surowców i paliw w perspektywie historycznej. Polityka Energetyczna tom 9, z. specjalny. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków, 2006 s , 6. Lorenz U., Grudziński Z.: Krótkoterminowa prognoza cen węgla energetycznego. Polityka Energetyczna tom 9, z.1. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków, 2006 s Lorenz U., Grudziński Z.: Perspektywy dla międzynarodowych rynków węgla energetycznego. Polityka Energetyczna tom 10, z. specjalny 2. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków, 2007 s Lorenz U.: Rola wskaźników cen w międzynarodowym handlu węglem energetycznym. Polityka Energetyczna tom 9, z. specjalny. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków, 2006 s Lorenz. U., Grudziński Z.: Międzynarodowe rynki węgla kamiennego energetycznego. Studia Rozprawy Monografie Nr 156. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków, 2009 s. 103, 10. Lorenz U.: Wzrosty i spadki cen węgla energetycznego na świecie w 2008 roku. Prz. Gór. nr 3-4 ( ), Wyd. ZG SITG Katowice, 2009 s Marzec R., Wrześniewski J.: Relacje cen na rynku kontraktów długoi krótkoterminowych węgla energetycznego importowanego do UE oraz cen eksportowych polskiego węgla energetycznego w latach Materiały XXIV Konferencji z cyklu: Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej. Surowce Energia Klimat. Zakopane, października 2010 r. Zeszyty Naukowe Nr 78, Murphy J. J.: Analiza techniczna rynków finansowych. Wyd. WIG-Press Warszawa, 2008 s Pring M. J.: Podstawy analizy technicznej. Wyd. WIG-Press Warszawa, 1998 s Praca zbiorowa pod red. Grudziński Z., Lorenz U.: Opracowanie metodyki tworzenia systemu cen węgla brunatnego. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków, 2008 s Stala-Szlugaj K.: Import węgla koleją zza wschodniej granicy uwarunkowania logistyczne. Prz. Gór. nr 3-4, s Wyd. ZG SITG Katowice, Argus Coal Daily International. Wyd Argus Media Ltd 17. Bank Światowy Global Commodity Markets 18. CTI Coal Trader International. Wyd. Platts 19. ICR International Coal Report. Wyd. Platts The McGraw Hill Companies, England 20. ICR Coal Statistics Monthly (sierpień 2009). Wyd. Platts McGraw Hill Companies, England Strony internetowe (Wolfram Web Resources) 22. ttp://stooq.pl (serwis publikujący informacji z rynków finansowych) (serwis edukacyjno-finansowy)

Relacje cen surowców energetycznych na rynkach światowych

Relacje cen surowców energetycznych na rynkach światowych Nr 11-12 PRZEGLĄD GÓRNICZY 9 UKD: 622.323: 553.98: 662.6/.7: 620.91-032.31: 338.5(100): 339.166(100): 338.1(100): Relacje cen surowców energetycznych na rynkach światowych Dr inż. Zbigniew Grudziński*

Bardziej szczegółowo

Zbigniew Grudziński. Ceny węgla energetycznego w imporcie do Europy SZANSA DLA POLSKI

Zbigniew Grudziński. Ceny węgla energetycznego w imporcie do Europy SZANSA DLA POLSKI marzec kwiecień 4. Wyd. GIPH, Katowice, s. 6 7. Biuletyn Górniczy nr 3 4 (15 16) marzec kwiecień 4. Wyd. GIPH, Katowice, s. 6 7. Zbigniew Grudziński Ceny węgla energetycznego w imporcie do Europy SZANSA

Bardziej szczegółowo

Debata: www.kgo.agh.edu.pl. Węgiel skarb czy przekleństwo dla gospodarki Polski? Aktualna sytuacja na międzynarodowych rynkach węgla kamiennego

Debata: www.kgo.agh.edu.pl. Węgiel skarb czy przekleństwo dla gospodarki Polski? Aktualna sytuacja na międzynarodowych rynkach węgla kamiennego Kraków, 11 czerwca 212 Debata: Węgiel skarb czy przekleństwo dla gospodarki Polski? Aktualna sytuacja na międzynarodowych rynkach węgla kamiennego Prof. dr hab. inż. Wiesław Blaschke dr inż. Zbigniew Grudziński

Bardziej szczegółowo

Struktura rynku finansowego

Struktura rynku finansowego Akademia Młodego Ekonomisty Strategie inwestycyjne na rynku kapitałowym Grzegorz Kowerda Uniwersytet w Białymstoku 21 listopada 2013 r. Struktura rynku finansowego rynek walutowy rynek pieniężny rynek

Bardziej szczegółowo

Podstawowe ZASADY ANALIZY TECHNICZNEJ + ZNIESIENIA FIBONACCIEGO

Podstawowe ZASADY ANALIZY TECHNICZNEJ + ZNIESIENIA FIBONACCIEGO Podstawowe ZASADY ANALIZY TECHNICZNEJ + ZNIESIENIA FIBONACCIEGO W tym Wideo Dowiesz się : Podstawowe zasady AT FIBONACCI -W jaki sposób wyznaczać momenty zwrotne na rynku. -Jak mierzyć siłę ruchu w oparciu

Bardziej szczegółowo

ANALIZA TECHNICZNA RYNKÓW FINANSOWYCH

ANALIZA TECHNICZNA RYNKÓW FINANSOWYCH POLITECHNIKA OPOLSKA WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I INŻYNIERII PRODUKCJI ANALIZA TECHNICZNA RYNKÓW FINANSOWYCH ARKADIUSZ SKOWRON OPOLE 2007 Arkadiusz Skowron Analiza techniczna rynków finansowych 1 ANALIZA TECHNICZNA

Bardziej szczegółowo

ANALIZA TECHNICZNA WARSZTATY INWESTYCYJNE TMS BROKERS

ANALIZA TECHNICZNA WARSZTATY INWESTYCYJNE TMS BROKERS ANALIZA TECHNICZNA WARSZTATY INWESTYCYJNE TMS BROKERS Agenda 1. Wykres od tego trzeba zacząć. 2. Jak rozpoznać trend ujarzmić byka, oswoić niedźwiedzia. 3. Poziomy wsparć i oporów jak jedno bywa drugim

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych. Dax

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych. Dax Dax Środowa sesja na najważniejszym niemieckim parkiecie była kontynuacją poprzednich dni. Po raz kolejny na rynku królowały byki. Dzień dla indeksu rozpoczął się na poziomie 669. Maksimum dnia wyniosło

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Piątkowa sesja zakończyła się kolejnymi wzrostami. W dniu dzisiejszym miała miejsce publikacja rachunku obrotów bieżących w Eurolandzie, które wyniosły 2,7 mld EURO wobec prognozy 2,2 mld EURO. Miało to

Bardziej szczegółowo

Bank of America Corp.(DE) (BAC) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Bank of America Corp.(DE) (BAC) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Bank of America Corp.(DE) (BAC) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Czym zajmuje się firma? Bank of America jeden z największych banków świata. Pod względem wielkości aktywów zajmuje 3.

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Zbieżność i rozbieżność średnich kroczących - MACD (Moving Average Convergence Divergence).

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Zbieżność i rozbieżność średnich kroczących - MACD (Moving Average Convergence Divergence). Zbieżność i rozbieżność średnich kroczących - MACD (Moving Average Convergence Divergence). MACD (zbieżność i rozbieżność średnich kroczących) - jest jednym z najczęściej używanych wskaźników. Jego popularność

Bardziej szczegółowo

Luki cenowe czy można wykorzystać miejsca, gdzie nikt nie handlował?

Luki cenowe czy można wykorzystać miejsca, gdzie nikt nie handlował? Luki cenowe czy można wykorzystać miejsca, gdzie nikt nie handlował? Specyficznymi formacjami spotykanymi na wykresie cenowym są luki. Powstają one na wykresach słupkowych albo świecowych, nie zaobserwujemy

Bardziej szczegółowo

ROC Rate of Charge. gdzie ROC wskaźnik szybkości zmiany w okresie n, x n - cena akcji na n-tej sesji,

ROC Rate of Charge. gdzie ROC wskaźnik szybkości zmiany w okresie n, x n - cena akcji na n-tej sesji, ROC Rate of Charge Analityk techniczny, który w swej analizie opierałby się wyłącznie na wykresach uzyskiwałby obraz możliwości inwestycyjnych obarczony sporym ryzykiem. Wnioskowanie z wykresów bazuje

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Exxon Mobil Corp. (XOM) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Exxon Mobil Corp. (XOM) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Exxon Mobil Corp. (XOM) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Exxon Mobil Corp. (XOM) zajmuje się eksploatacją złóż mineralnych, produkcją, transportem i sprzedażą ropy naftowej i gazu ziemnego.

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Komentarz dzienny (29.09.2004r.)

FOREX - DESK: Komentarz dzienny (29.09.2004r.) FOREX - DESK: Komentarz dzienny (29.09.2004r.) Wczoraj doszło do kolejnej już próby wyznaczenia trwalszego trendu na korzyść euro względem dolara, jednakże po raz kolejny szybko zareagowała podaż i w efekcie

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (18-08-2006r.)

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (18-08-2006r.) FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (18-08-2006r.) Czwartek na rynku walutowym przyniósł pierwsze, poważniejsze umocnienie dolara od kilku dni. Przez większość minionego tygodnia dolar taniał, czemu pomagały

Bardziej szczegółowo

FORMACJE ODWRÓCENIA TRENDU

FORMACJE ODWRÓCENIA TRENDU FORMACJE ODWRÓCENIA TRENDU FORMACJA GŁOWY I RAMION Formacja głowy i ramion należy do klasyki analizy technicznej i jest jedną z podstawowych struktur cenowych odwracających trend wzrostowy. Ta struktura

Bardziej szczegółowo

Co oznaczają te poszczególne elementy świecy?

Co oznaczają te poszczególne elementy świecy? Budowa świec Wielu inwestorów od razu porzuca analizę wykresów świecowych, ponieważ na pierwszy rzut oka są one zbyt skomplikowane. Na szczęście tylko na pierwszy rzut oka. Jeśli lepiej im się przyjrzeć

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE ANALIZY TECHNICZNEJ W PROCESIE PODEJMOWANIA DECYZJI INWESTYCYJNYCH NA PRZYKŁADZIE KGHM POLSKA MIEDŹ S.A.

WYKORZYSTANIE ANALIZY TECHNICZNEJ W PROCESIE PODEJMOWANIA DECYZJI INWESTYCYJNYCH NA PRZYKŁADZIE KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. Uniwersytet Wrocławski Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Zarządzania Finansami Studia Stacjonarne Ekonomii pierwszego stopnia Krzysztof Maruszczak WYKORZYSTANIE

Bardziej szczegółowo

Związek między kursem dolara a ceną ropy naftowej

Związek między kursem dolara a ceną ropy naftowej Małgorzata Styrczewska Związek między kursem dolara a ceną ropy naftowej Ceny ropy i dolara są ze sobą historycznie powiązane. Dolar należy do najważniejszych walut na świecie, czyli jest walutą rezerwową,

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (15-02-2007r.)

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (15-02-2007r.) FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (15-02-2007r.) Wczorajszy dzień na rynku walutowym stał przede wszystkim pod znakiem analizy technicznej. Od rana doszło bowiem do wygenerowania istotnych sygnałów sprzedaży

Bardziej szczegółowo

Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, DJI

Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, DJI Komentarz dzienny, Środa, 11 kwiecień 2007r. Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, DJI Towary: złoto Po dzisiejszym notowaniu, większość indeksów na Wall Street jak również na innych parkietach zaliczyły spadek.

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Dzisiejszy dzień obfitował w szereg publikacji makroekonomicznych. Rano poznaliśmy dwie publikacje ze Strefy Euro na temat koniunktury w sektorze usługowym oraz dynamiki sprzedaży detalicznej. Rynek oczekiwał,

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych. Nikkei

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych. Nikkei Nikkei Giełda w Japonii wciąż znajduje się pod panowaniem byków. Jednak dzisiejsze otwarcie na poziomie 17334 było zbyt wysokie do utrzymania, tym samym otwarcie sesji otrzymało również tytuł najwyższej

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (12-03-2007r.)

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (12-03-2007r.) FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (12-03-2007r.) Kluczowym wydarzeniem piątkowej sesji były opublikowane w godzinach popołudniowych dane z amerykańskiego rynku pracy. Dane były nieco lepsze od prognoz. Szacowano,

Bardziej szczegółowo

Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, DJI

Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, DJI Komentarz dzienny, 17 kwiecień 2007r. Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, DJI Towary: złoto Towar/Indeks Kurs z: Dzienna stopa 2007-04-17 2007-04-16 zwrotu SP 500 1470,9 1467,6 0,22% Nasdaq 1833,6 1832,6 0,05%

Bardziej szczegółowo

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że indeks będzie w dniu jutrzejszym nadal niewiele zwyżkował. Wciąż należy pamiętać o poziomie 4015,5, który

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że indeks będzie w dniu jutrzejszym nadal niewiele zwyżkował. Wciąż należy pamiętać o poziomie 4015,5, który Handel podczas czwartkowych notowań miał względnie spokojny charakter. Z pośród głównych parkietów Europy największe zwyżki odnotował indeks STOXX50 (stopa zwrotu wyniosła 1,74%). DAX W czasie dzisiejszej

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (19-10-2006r.)

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (19-10-2006r.) FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (19-10-2006r.) Środa na rynku walutowym stała pod znakiem umocnienia amerykańskiej waluty na większości par. Można przyjąć, że była to wypadkowa reakcji na sporą porcję

Bardziej szczegółowo

Wojciech Białek, główny analityk CDM Pekao SA Zakopane, 12 czerwca I nigdy już nie będzie takiego lata?

Wojciech Białek, główny analityk CDM Pekao SA Zakopane, 12 czerwca I nigdy już nie będzie takiego lata? Wojciech Białek, główny analityk CDM Pekao SA Zakopane, 12 czerwca 2010 I nigdy już nie będzie takiego lata? O przewidywaniu krachów 2 Blog Wojciech Białka, 6 maja 2010, południe: Prawdopodobieństwo załamania

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE DO ANALIZY TECHNICZNEJ

WPROWADZENIE DO ANALIZY TECHNICZNEJ WPROWADZENIE DO ANALIZY TECHNICZNEJ Plan szkolenia 1) Podstawowe pojęcia i założenia AT, 2) Charakterystyka głównych typów wykresów, 3) Pojęcie linii trendu, 4) Obszary wsparcia/oporu, 5) Prezentacja przykładowej

Bardziej szczegółowo

Węgiel, ropa, gaz ziemny analiza cen w latach 2006 2011

Węgiel, ropa, gaz ziemny analiza cen w latach 2006 2011 306 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2011 UKD: 622.333: 622.323: 622.324.5: 338.516.22(100): Węgiel, ropa, gaz ziemny analiza cen w latach 2006 2011 dr inż. Zbigniew Grudziński* ) dr inż. Adam Szurlej* ) Treść: W artykule

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Obawy o kondycję amerykańskiej gospodarki po raz kolejny położyły się cieniem na wszystkich światowych parkietach. Europejskie indeksy zostały zdominowane przez czarny kolor świeczek. Negatywne wpływ na

Bardziej szczegółowo

Ebay Inc. (EBAY) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ).

Ebay Inc. (EBAY) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Ebay Inc. (EBAY) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Czym zajmuje się firma? ebay - portal internetowy prowadzący największy serwis aukcji internetowych na świecie. ebay został założony

Bardziej szczegółowo

Zmiany koniunktury w Polsce. Budownictwo na tle innych sektorów.

Zmiany koniunktury w Polsce. Budownictwo na tle innych sektorów. Elżbieta Adamowicz Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Zmiany koniunktury w Polsce. Budownictwo na tle innych sektorów. W badaniach koniunktury przedmiotem analizy są zmiany

Bardziej szczegółowo

ICHIMOKU KINKO HYO. Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych. 1. Linia bazowa (Kijun Sen) oznaczoną symbolem ST.

ICHIMOKU KINKO HYO. Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych. 1. Linia bazowa (Kijun Sen) oznaczoną symbolem ST. ICHIMOKU KINKO HYO Technika Ichimoku została opracowana jeszcze przed II wojną światową przez tokijskiego dziennikarza Goichi Hosoda, który pisał pod pseudonimem Ichimoku Sanjin. Jednakże pierwszy podręcznik

Bardziej szczegółowo

Oscylator Stochastyczny

Oscylator Stochastyczny Oscylator Stochastyczny Wprowadzenie Oscylator stochastyczny jest jednym z bardziej znanych narzędzi analizy technicznej. Został skonstruowany w latach 50. przez George a Lane a prezesa Investment Educators

Bardziej szczegółowo

Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, DJI

Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, DJI Komentarz dzienny, Czwartek, 12 kwiecień2007r. Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, DJI Towary: złoto Na Wall Street mimo nienajlepszych danych makro napływających choćby z rynku pracy dotyczących noworejestrowanych

Bardziej szczegółowo

WskaŸniki cen wêgla energetycznego na rynkach miêdzynarodowych

WskaŸniki cen wêgla energetycznego na rynkach miêdzynarodowych POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 8 Zeszyt specjalny 2005 PL ISSN 1429-6675 Zbigniew GRUDZIÑSKI* WskaŸniki cen wêgla energetycznego na rynkach miêdzynarodowych STRESZCZENIE. Ceny wêgla na rynkach miêdzynarodowych

Bardziej szczegółowo

Węgiel przekierowany do Azji

Węgiel przekierowany do Azji - Obecnie ceny węgla na świecie zarówno energetycznego jak i koksowego przeżywają trzeci w okresie 12 miesięcy okres wzrostu. We wszystkich terminalach światowych: europejskich portach ARA, RPA Richards

Bardziej szczegółowo

International Business Machines Corp. (IBM) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ).

International Business Machines Corp. (IBM) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). International Business Machines Corp. (IBM) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Czym zajmuje się firma? IBM (ang. International Business Machines Corporation; potocznie zwany Big Blue)

Bardziej szczegółowo

październik 2016 r. Projekt badawczy: Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz Krajowego Rejestru Długów Informacja sygnalna

październik 2016 r. Projekt badawczy: Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz Krajowego Rejestru Długów Informacja sygnalna październik 2016 r. Projekt badawczy: Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz Krajowego Rejestru Długów Informacja sygnalna PORTFEL NALEŻNOŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW dr Piotr Białowolski

Bardziej szczegółowo

ANALIZA SPÓŁEK

ANALIZA SPÓŁEK 2010.04.19 - ANALIZA SPÓŁEK Witam. Dzisiejsza analiza obejmuje po raz pierwszy spółki z indeksu WIG ENERGIA. PGE Spółka PGE jest bardzo krótko na giełdzie bo swój debiut miała 6 listopada 2009 roku (wykres

Bardziej szczegółowo

Znaczenie wolumenu w Analizie Technicznej

Znaczenie wolumenu w Analizie Technicznej Piotr Leszczyński Znaczenie wolumenu w Analizie Technicznej Wolumen z definicji to tala liczba instrumentów, jaka była w obrocie w danym, badamym okresie. Wolumen znajdziemy zwykle pod danymi dotyczącymi

Bardziej szczegółowo

Raport na temat działalności eksportowej europejskich przedsiębiorstw z sektora MSP

Raport na temat działalności eksportowej europejskich przedsiębiorstw z sektora MSP Raport na temat działalności Raport na temat działalności eksportowej europejskich przedsiębiorstw z sektora MSP Kierunki eksportu i importu oraz zachowania MSP w Europie Lipiec 2015 European SME Export

Bardziej szczegółowo

Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, Dow Jones Industrial

Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, Dow Jones Industrial Komentarz dzienny, Środa, 18 kwiecień 2007r. Indeksy: S&P 500, Nasdaq 100, Dow Jones Industrial Towary: złoty Towar/Indeks Kurs z: Dzienna stopa 2007-04-18 2007-04-17 zwrotu SP 500 1471,1 1468,1 0,20%

Bardziej szczegółowo

Rynek węgla energetycznego w Polsce w latach

Rynek węgla energetycznego w Polsce w latach Materiały XXIX Konferencji z cyklu Zagadnienie surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 11 14.1.215 r. ISBN 978-83-62922-51-2 Waldemar Beuch*, Robert Marzec* Rynek węgla energetycznego

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (19-12-2006r.)

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (19-12-2006r.) FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (19-12-2006r.) Początek tygodnia przyniósł umocnienie amerykańskiej waluty. W zasadzie w przeważającej mierze wynikało to z sytuacji technicznej, która po dwóch ostatnich

Bardziej szczegółowo

Formacje kontynuacji trendu

Formacje kontynuacji trendu Formacje kontynuacji trendu Podobnie jak formacje odwrócenia trendu, istnieją także formacje, które zwiastują jego kontynuację. Tworzą się one podczas wyraźnego trendu i zazwyczaj są jego chwilową korektą

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Coca-Cola Co. (KO) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Coca-Cola Co. (KO) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Coca-Cola Co. (KO) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Coca-Cola Co. (KO) - (w USA, Kanadzie, Australii i Wielkiej Brytanii powszechnie znana jako coke) to marka bezalkoholowego napoju gazowanego

Bardziej szczegółowo

Strategia Ichimokudla początkujących i zaawansowanych inwestorów. Analiza bieżącej sytuacji na rynkach.

Strategia Ichimokudla początkujących i zaawansowanych inwestorów. Analiza bieżącej sytuacji na rynkach. Strategia Ichimokudla początkujących i zaawansowanych inwestorów. Analiza bieżącej sytuacji na rynkach. Kamil Oziemczuk Analityk Dom Maklerski IDM SA (www.idmtrader.pl) Agenda prezentacji 1) Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Wal-Mart Stores Inc. (WMT) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Wal-Mart Stores Inc. (WMT) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Wal-Mart Stores Inc. (WMT) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Wal-Mart Stores Inc. (WMT) amerykańska sieć supermarketów założona w 196 przez Sama Waltona, będąca obecnie największym na

Bardziej szczegółowo

Dane PMI Interpretacja badań

Dane PMI Interpretacja badań Dane PMI Interpretacja badań Związki między wybranymi ekonomicznymi wskaźnikami z badań PMI Poufne Prawa autorskie 2017 IHS Markit Ltd Cykl wzrostu spadku koniunktury Przedstawiamy typowy, choć bardzo

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych American Express Company (AXP) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych American Express Company (AXP) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). American Express Company (AXP) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). American Express Company (AXP) to obecnie największa firma świata świadcząca usługi w zakresie finansów. Główna siedziba

Bardziej szczegółowo

Analiza zależności liniowych

Analiza zależności liniowych Narzędzie do ustalenia, które zmienne są ważne dla Inwestora Analiza zależności liniowych Identyfikuje siłę i kierunek powiązania pomiędzy zmiennymi Umożliwia wybór zmiennych wpływających na giełdę Ustala

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych DAX

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych DAX DAX W dniu dzisiejszym niemiecki indeks DAX wciąż pozostający w zasięgu średnio i krótkoterminowego trendu wzrostowego zaliczył spadki. Środowe notowania rozpoczął na poziomie 77,3 (9 pkt powyżej wczorajszego

Bardziej szczegółowo

American International Group, Inc. (AIG) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

American International Group, Inc. (AIG) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). American International Group, Inc. (AIG) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). American International Group, Inc. (AIG) światowy lider usług z zakresu ubezpieczeń i finansów to wiodąca międzynarodowa

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Apple Inc. (AAPL) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Czym zajmuje się firma? Apple Inc. (wcześniej Apple Computer Inc.) przedsiębiorstwo komputerowe założone 1 kwietnia 1976 roku przez

Bardziej szczegółowo

ANALIZA SPÓŁEK Witam.

ANALIZA SPÓŁEK Witam. ANALIZA SPÓŁEK 11.09.2006 Witam. WIG BANKI Wykres WIG Banki po czerwcowym spadku, w lipcu bardzo szybko odrobił wszystkie straty. Obecnie, od ponad miesiąca trwa konsolidacja pod szczytem. Zakresem wahań

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych. Luki cenowe

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych. Luki cenowe Luki cenowe Uczestnik rynku stoi zawsze przed trudnym pytaniem: czy zajmować pozycję wyprzedzając wybicie, wchodzić na rynek zaraz po wybiciu, czy też czekać na ruch powrotny. Istnieją argumenty na rzecz

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Komentarz dzienny (19.10.2004r.)

FOREX - DESK: Komentarz dzienny (19.10.2004r.) FOREX - DESK: Komentarz dzienny (19.10.2004r.) Początek tygodnia przyniósł najpierw stabilizację eurodolara w okolicach maksimów z piątku, zatem można się było spodziewać, że podjęta zostanie ponowna próba

Bardziej szczegółowo

Złoty trend. Wszystko o rynku złota. Raport specjalny portalu Funduszowe.pl

Złoty trend. Wszystko o rynku złota. Raport specjalny portalu Funduszowe.pl Złoty trend Wszystko o rynku złota Raport specjalny portalu Funduszowe.pl Złoto w dzisiejszych czasach jest popularnym środkiem inwestycyjnym. Uważa się przy tym, że inwestowanie w kruszec (poprzez fundusze,

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (23-05-2006r.)

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (23-05-2006r.) FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (23-05-2006r.) Początek tygodnia na rynku walutowym charakteryzował się osłabieniem amerykańskiej waluty. Można założyć, że impulsem do takiego ruchu były zdecydowanie lepsze

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (22-06-2006r.)

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (22-06-2006r.) FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (22-06-2006r.) Ostatnie godziny na rynku walutowym nadal stoją pod znakiem spokojnego spadku wartości dolara na głównych parach. Gwałtowniejszym ruchom nie sprzyja obecnie

Bardziej szczegółowo

www.allseasons-ibs.pl

www.allseasons-ibs.pl RAPORTY CENOWE www.allseasons-ibs.pl Każdy z przedsiębiorców zna powiedzenie Kto ma informacje ten ma władzę. Informacja bowiem obecnie jest najcenniejszym towarem na rynku. Wiele firm zajmuje się gromadzeniem

Bardziej szczegółowo

Indeksy: Nikkei 225, S&P 500, Nasdaq 100. Kurs z:

Indeksy: Nikkei 225, S&P 500, Nasdaq 100. Kurs z: Komentarz dzienny Czwartek, 10 maja 2007r. Indeksy: Nikkei 225, S&P 500, Nasdaq 100 Towar: złoto Indeksy/Towar Kurs z: 2007-05-10 2007-05-09 Dzienna stopa zwrotu Nikkei 225 17745 17737 0,05% SP 500 1498,3

Bardziej szczegółowo

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Instytut Ekonomiczny Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Warszawa / listopada Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego na podstawie modelu

Bardziej szczegółowo

MACD wskaźnik trendu

MACD wskaźnik trendu MACD wskaźnik trendu Opracowany przez Geralda Appela oscylator MACD (Moving Average Convergence/Divergence) to jeden z najpopularniejszych wskaźników analizy technicznej. Jest on połączeniem funkcji oscylatora

Bardziej szczegółowo

KRÓTKOOKRESOWE PROGNOZOWANIE CENY EKSPORTOWEJ WĘGLA ROSYJSKIEGO W PORTACH BAŁTYCKICH. Sławomir Śmiech, Monika Papież

KRÓTKOOKRESOWE PROGNOZOWANIE CENY EKSPORTOWEJ WĘGLA ROSYJSKIEGO W PORTACH BAŁTYCKICH. Sławomir Śmiech, Monika Papież KRÓTKOOKRESOWE PROGNOZOWANIE CENY EKSPORTOWEJ WĘGLA ROSYJSKIEGO W PORTACH BAŁTYCKICH Sławomir Śmiech, Monika Papież email: smiechs@uek.krakow.pl papiezm@uek.krakow.pl Plan prezentacji Wprowadzenie Ceny

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Baker Hughes Inc. (BHI) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Czym zajmuje się firma? Baker Hughes Inc. (BHI) - to międzynarodowy koncern zajmujący się dostarczeniem produktów i usług technologicznych

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Jutrzejsza decyzja w sprawie stóp procentowych w USA oraz niepewność towarzysząca tej decyzji nie zniechęciła inwestorów lokujących swoje środki na rynkach akcji. Dzięki temu główne indeksy giełd europejskich

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Hewlett-Packard Co. (HPQ) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Hewlett-Packard Co. (HPQ) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Hewlett-Packard Co. (HPQ) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Hewlett-Packard Co. (HPQ) to obecnie największa firma informatyczna świata. Magazym Wired uznał HP za twórcę pierwszego komputera

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych. Nikkei. Komentarz dzienny:

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych. Nikkei. Komentarz dzienny: Nikkei Ostatni dzień tygodnia zakończony na plusie dla indeksu Nikkei. Piątek rozpoczął się na poziomie 17089 (11pkt na plusie do wczorajszego zamknięcia). W trakcie sesji doszło do przebicia górnej linii

Bardziej szczegółowo

Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze

Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela/Strasburg, 25 lutego 2014 r. Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze W zimowej prognozie Komisji Europejskiej przewiduje się

Bardziej szczegółowo

Google Inc. (GOOG) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ).

Google Inc. (GOOG) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Google Inc. (GOOG) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Czym zajmuje się firma? Google Inc. - znana amerykańska firma z branży internetowej. Jej flagowym produktem jest wyszukiwarka Google,

Bardziej szczegółowo

Indeksy: S&P500, Nasdaq 100, Dow Jones Industrie

Indeksy: S&P500, Nasdaq 100, Dow Jones Industrie Komentarz dzienny, Wtorek, 3 kwiecień 2007r. Indeksy: S&P500, Nasdaq 100, Dow Jones Industrie Towary: złoto Dzisiejsza sesja przyniosła nam sporu dużych wzrostów. Indeksy na Wall Street zyskały dzisiaj

Bardziej szczegółowo

Analiza Techniczna Andrzej Klempka analiza spółek

Analiza Techniczna Andrzej Klempka analiza spółek Dzisiejsza analiza obejmuje spółki z indeksu mwig40 LPP (wykres 1) EUROCASH (wykres 2) EMPERIA (wykres 3) Spółka LPP zaczęła odrabiać straty po bessie w czerwcu 2009 roku po wcześniejszym osiągnięciu poziomu

Bardziej szczegółowo

POLSKI RYNEK AKCJI W 2014 ROKU

POLSKI RYNEK AKCJI W 2014 ROKU Dr hab. Eryk Łon POLSKI RYNEK AKCJI W 2014 ROKU sytuacja bieżąca i perspektywy 23 kwietnia 2014 r. Plan prezentacji: 1. Sytuacja bieżąca w świetle cyklu prezydenckiego w USA 2. WIG spożywczy jako barometr

Bardziej szczegółowo

Otoczenie rynkowe. Otoczenie międzynarodowe. Grupa LOTOS w 2008 roku Otoczenie rynkowe

Otoczenie rynkowe. Otoczenie międzynarodowe. Grupa LOTOS w 2008 roku Otoczenie rynkowe Otoczenie międzynarodowe Globalne wskaźniki ekonomiczne pokazują, że rok 2008 był kolejnym okresem wzrostu gospodarczego. Jednak charakter tego wzrostu nie był jednolity - już na początku roku wystąpiły

Bardziej szczegółowo

Analiza tygodniowa - ujęcie fundamentalne

Analiza tygodniowa - ujęcie fundamentalne Analiza tygodniowa - ujęcie fundamentalne 12 marca 2012 Aktualne wskaźniki makro: KRAJ Stopy CPI Bezrobocie PKB % r/r r/r r/r USA 0,25 3,90 9,00 2,50 Euroland 1,25 0,80 10,20 1,60 Wielka Brytania 0,50

Bardziej szczegółowo

Indeks cen surowców może wkrótce osiągnąć szczyt swoich możliwości i wejść w spadkową korektę.

Indeks cen surowców może wkrótce osiągnąć szczyt swoich możliwości i wejść w spadkową korektę. Indeks cen surowców może wkrótce osiągnąć szczyt swoich możliwości i wejść w spadkową korektę. Obserwacja cykliczności zmian na rynkach pozwala przypuszczać, że indeks cen surowców wkrótce może osiągnąć

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych McDonald's Corp. (MCD) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych McDonald's Corp. (MCD) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). McDonald's Corp. (MCD) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). McDonald's Corp. (MCD) największa na świecie sieć barów szybkiej obsługi. Założona 15 maja 1940 r. w San Bernardino w Kalifornii

Bardziej szczegółowo

ANALIZA SPÓŁEK Witam.

ANALIZA SPÓŁEK Witam. ANALIZA SPÓŁEK 02.05.2006 Witam. WIG BUDOWNICTWO Indeks budowlany po bardzo dużych wzrostach wszedł w fazę uspokojenia. Ostatnie pół roku było etapem ostrej zwyżki. Indeks wzrósł o 100% z 25000 w październiku

Bardziej szczegółowo

Biuletyn dzienny

Biuletyn dzienny WALUTY, ZŁOTO, ROPA Ogromne umocnienie franka po decyzji Banku Szwajcarii EUR/USD - W środę kurs spadł do nowego dna na poziomie 1.1730 USD, po godzinie 10-tej doszło do odbicia. Po powrocie powyżej dna

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Microsoft Corp. (MSFT) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Czym zajmuje się firma? Microsoft - na początku XXI wieku jest największą na świecie firmą branży komputerowej. Najbardziej znana

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych American Electric Power Co. Inc. (AEP) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Czym zajmuje się firma? American Electric Power Co. Inc. koncern energetyczny, który wraz z innymi firmami w branży

Bardziej szczegółowo

Oscylator Stochastyczny (Stochastic)

Oscylator Stochastyczny (Stochastic) Oscylator Stochastyczny (Stochastic) Wielu traderów stosuje strategie gry z trendem, jesteśmy przekonani, że można poprawić regularność, z jaką nasz system będzie przynosił zyski, stosując wskaźniki sprawdzające

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (12-07-2006r.)

FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (12-07-2006r.) FOREX - DESK: Rynek zagraniczny (12-07-2006r.) Wczorajszy dzień nie przyniósł na głównych parach jakichś większych zmian. Spokojne wahania zawdzięczamy w dużej mierze temu, iż nie przewidziano żadnych

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe Targi Górnictwa, Przemysłu Energetycznego i Hutniczego KATOWICE 2015. Konferencja: WĘGIEL TANIA ENERGIA I MIEJSCA PRACY.

Międzynarodowe Targi Górnictwa, Przemysłu Energetycznego i Hutniczego KATOWICE 2015. Konferencja: WĘGIEL TANIA ENERGIA I MIEJSCA PRACY. Międzynarodowe Targi Górnictwa, Przemysłu Energetycznego i Hutniczego KATOWICE 2015 Konferencja: WĘGIEL TANIA ENERGIA I MIEJSCA PRACY Wprowadzenie Janusz Olszowski Górnicza Izba Przemysłowo-Handlowa Produkcja

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Colgate-Palmolive Co. (CL) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Czym zajmuje się firma? Colgate-Palmolive jest jednym z wiodących producentów z kategorii zdrowia jamy ustnej, pielęgnacji

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Wydarzeniem dnia na rynku międzynarodowym były decyzje ECB oraz Banku Anglii odnośnie stóp procentowych. Decyzje władz monetarnych okazały się być zgodne z oczekiwaniami rynku i ECB pozostawił stopy procentowe

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Rynek krajowy (20-12-2006r.)

FOREX - DESK: Rynek krajowy (20-12-2006r.) FOREX - DESK: Rynek krajowy (20-12-2006r.) Wtorek na krajowym rynku przyniósł stosunkowo wyraźne osłabienie złotego, na które z punktu widzenia sytuacji technicznej już od kilku dni coraz wyraźniej się

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Dell Inc. (DELL) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ).

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Dell Inc. (DELL) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Dell Inc. (DELL) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Dell Inc. (DELL) to amerykańska korporacja zajmująca się produkcją komputerów, oraz urządzeń peryferyjnych. Sławę zdobyła przede wszystkim

Bardziej szczegółowo

EV/EBITDA. Dług netto = Zobowiązania oprocentowane (Środki pieniężne + Ekwiwalenty)

EV/EBITDA. Dług netto = Zobowiązania oprocentowane (Środki pieniężne + Ekwiwalenty) EV/EBITDA EV/EBITDA jest wskaźnikiem porównawczym stosowanym przez wielu analityków, w celu znalezienia odpowiedniej spółki pod kątem potencjalnej inwestycji długoterminowej. Jest on trudniejszy do obliczenia

Bardziej szczegółowo

Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie. 14/03/2011 Jakub Janus

Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie. 14/03/2011 Jakub Janus Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie 14/03/2011 Jakub Janus 1 Plan prezentacji 1. Wzrost gospodarczy po kryzysie w perspektywie globalnej 2. Sytuacja w głównych gospodarkach 1. Chiny 2. Indie 3.

Bardziej szczegółowo

Formacje cenowe. Prowadząca: Klaudia Morawska , Warszawa

Formacje cenowe. Prowadząca: Klaudia Morawska , Warszawa Formacje cenowe Prowadząca: Klaudia Morawska 1.10.2015, Warszawa Analiza techniczna Wszystkie wydarzenia i informacje dotyczące danego instrumentu są odzwierciedlone w kursie Analiza techniczna sprawdza

Bardziej szczegółowo

FOREX - DESK: Rynek krajowy (03-01-2007r.)

FOREX - DESK: Rynek krajowy (03-01-2007r.) FOREX - DESK: Rynek krajowy (03-01-2007r.) Wczorajsza sesja na rynku krajowej waluty stała pod znakiem presji umocnienia złotego. W przypadku dolara było to szczególnie widoczne za sprawą stosunkowo wyraźnego

Bardziej szczegółowo

Formacje odwrócenia trendu

Formacje odwrócenia trendu Formacje odwrócenia trendu Aby przejść do analizy tych formacji, trzeba sobie uświadomić, że konieczne jest istnienie kilku uwarunkowań dotyczących tego rodzaju formacji 1 : 1. Podstawowym warunkiem pojawienia

Bardziej szczegółowo

Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko

Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 5 listopada 2013 r. Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko W ostatnich miesiącach pojawiły się obiecujące oznaki ożywienia

Bardziej szczegółowo

Data publikacji: 7 października 2015 r.

Data publikacji: 7 października 2015 r. Data publikacji: 7 października 2015 r. INDEKS DOLAROWY EUR/USD Rys. 1 Wykres dzienny indeksu dolarowego Notowania Indeksu Dolarowego konsolidują się pod lokalnym oporem na poziomie 96,60. Brak wyraźnego

Bardziej szczegółowo

WOLUMEN OBROTÓW I LICZBA OTWARTYCH POZYCJI

WOLUMEN OBROTÓW I LICZBA OTWARTYCH POZYCJI WOLUMEN OBROTÓW I LICZBA OTWARTYCH POZYCJI Inwestorzy oceniający sytuację na rynkach terminowych zazwyczaj posługują się metodą uwzględniającą trzy wielkości - cenę, wolumen i liczbę otwartych kontraktów.

Bardziej szczegółowo