Selektywna zbiórka odpadów w gminach zysk czy tylko koszty dla gmin? PSZOK ważne ogniwo w systemie gospodarki odpadami

Transkrypt

1 Selektywna zbiórka odpadów w gminach zysk czy tylko koszty dla gmin? PSZOK ważne ogniwo w systemie gospodarki odpadami Emilia den Boer Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechnika Wrocławska Wrocław,

2 Zakres prezentacji Wzrost kosztów odbieranie ze względu na selektywną zbiórkę Kiedy selektywna zbiórka może się opłacać PSZOK jako nowy element systemu Wyniki PRZOKów Od PSZOKA do ponowngo użycia ABF-BOKU

3 Wzrost poziomu selektywnej zbiórki tys. Mg/rok papier i tektura szkło tworzywa sztuczne metale tekstylia niebezp. wielkogab inne, w tym biodegr. GUS Ochrona Środowiska

4 Dystans do celu tys. Mg Poziomy selektywnego zbierania podstawowych surowców w 2011 roku Wytworzone, w tym: Selektywnie zebrane ,5% 22,1% 6,1% 10,2% Papier i tektura Szkło Metale Tworzywa sztuczne Średni poziom w 2011: 13,5%, dążymy do 50%

5 Selektywna zbiórka zadaniem gminy wg znowelizowanej UOUPCG Gminy ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: Papier Metale Tworzywa sztuczne Szkło Opakowania wielomateriałowe Odpady komun. biodegradowalne Przeterminowane leki i chemikalia, zużyte baterie i akumulatory, ZSEE, meble i innych odpady wielkogabarytowe, odpady budowlane i rozbiórkowe oraz zużyte opony i odpady zielone, ( )

6 Mechanizm zachęt przy selektywnym zbieraniu Polska zachodnia Średnio opłata za odpady nie zbierane selektywnie - 16,3 zł/mieszkańca, zbierane selektywnie opłata wynosi 10,5 zł/mieszkańca.

7 Mechanizm zachęt przy selektywnym zbieraniu Polska wschodnia Średnio opłata za odpady nie zbierane selektywnie - 11,6 zł/mieszkańca, zbierane selektywnie opłata wynosi 6,8 zł/mieszkańca.

8 Mechanizm zachęt a koszty Niższa stawka opłaty za odbieranie odpadów selektywnie zebranych zachęta ekonomiczna W opinii wielu mieszkańców dla gminy selektywne zbierania stanowi czysty zysk Tymczasem, koszt selektywnej zbiórki jednej tony surowca często kilkukrotnie przekracza koszty zebrania tony odpadów zmieszanych Czy zawsze musi tak być, że selektywne generuje wyższe koszty systemu?

9 Czynniki determinujące wysokość kosztów selektywnego zbierania Logistyka rodzaj zabudowy gęstość zaludnienia, odległości rodzaje pojazdów garaż stacja przeładunkowa obszar odbierania odpadów prztwarzanie lub składowanie obszar miasta Legenda: Pojazdy odbierające odpady Pojazdy transportujące odpady (ciągła linia czarna) (przerywana linia zielona) Z perspektywy gminy: wysokość kosztów zagospodarowania odpadów zmieszanych!!

10 Obliczenie kosztów zbierania dla dużego miasta miasto 633 tys. - zabudowa wielorodzinnarodzinną 84% (60% obsz.) opróżnianie raz na 2 tygodnie, z wyjątkiem odpadów zmieszanych w zabudowie wielorodzinnej raz na tydzień. odpady zmieszane po przeładunku transportowane na odl. 20 km do RIPOK, a odpady selektywnie zbierane bez przeładunku do sortowni na odległość 15 km. Koszty zagospodarowania wg uśrednionych cenników ok. 250 zł/mg za odpady zmieszane oraz 40 zł/mg za selektywnie zebrane szkło i papier oraz 80 zł/mg za selektywnie zebrane bioodpadów i zmieszane tworzywa sztuczne. Model uwzględnia wszystkie istotne składowe kosztów, typu kosztów pracy, amortyzacji pojemników i pojazdów, paliwa, koszty utrzymania, koszty ogólne i zysk przedsiębiorstwa

11 Przyjęte rozstawy pojemników papier szkło Zabudowa wielorodzinna 84% miasta Gniazda, średni rozstaw od 300 do 240 m Gniazda Średni rozstaw: 750 do 300 m Zabudowa jednorodzinna 16% miasta Gniazda; średni rozstaw: 500 do 360 m Gniazda Średni rozstaw: 950 do 450 m tworzywa, odp. wielomateriałowe i metale Gniazda Średni rozstaw: 250 do 120 m indywidualne pojemniki bioodpady - Indywidualne pojemniki

12 Wyniki obliczeń: koszty zbierania i zagospodarowania odpadów zł/m miesiąc 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 9,5 8,9 8,4 8,0 7,4 zagospodaowanie odbieranie 6,0 4,0 2,0 0,0 3,4 4,0 4,2 4,4 4,6 1,3 2,0 2,3 2,6 2,9 bez selekt zbiórki 15% selekt. zbiórki 25% selekt. zbiórki 35% selekt. zbiórki 50% selekt. zbiórki zbieranie (pojemniki)

13 Wnioski selektywna zbiórka powoduje ok. 60%. wzrost kosztów zbierania i odbierania. od 4,7 zł/m miesięcznie (zmieszane) do ok. 7,5 zł/m przy 50% efektach selektywnego zbierania Jednocześnie maleje koszt zagospodarowania - ok. 38% - kompensata wzrostu kosztów zbierania i odbierania. Przy wyższych kosztach zagospodarowania odpadów zmieszanych (np. na poziomie 300 zł/mg) - możliwe obniżenie całkowitych kosztów zagospodarowania odpadów wyniki są prawdziwe dla przedstawionej sytuacji miasta o zwartej zabudowie i dużym udziale zabudowy wielorodzinnej.

14 Koszty zbierania i odbierania papieru i odpadów zmieszanych w zależności od rodzaju zabudowy zł/mg papier zmieszane papier zmieszane wielorodzinna jednorodzinna 15% selekt. zbiórki tylko papieru 25% selekt. zbiórki tylko papieru 35% selekt. zbiórki tylko papieru 50% selekt. zbiórki tylko papieru

15 Jak długo wyższe koszty zbierania niż oszczędność zagospodarowania 1,5% Zmiany łącznych kosztów zbierania i zagospodarowania odpadów na mieszkańca przy selektywnej zbiórce samego papieru, % 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% selekt. zbiórka 15% papieru selekt. zbiórka 25% papieru selekt. zbiórka 35% papieru selekt. zbiórka 50% papieru wzrost kosztów zbierania i zagospodarowania odpadów w stosunku do kosztów bez sekt zbiórki, % -1,0% -1,5%

16 Wnioski Selektywna zbiórka powoduje wzrost kosztów zbierania i odbierania odpadów, zwłaszcza jeśli porównujemy koszt zbierania na tonę zebranych odpadów. Koszt selektywnego zbierania odpadów bezpośrednio przy posesji w zabudowie jednorodzinnej jest kilkukrotnie wyższy niż koszt zbierania w gniazdach, jednak należy pamiętać, że taka zbiórka pozwala osiągnąć lepsze efekty. Koszt ten maleje przy wyższych efektach zbiórki. Przy znacząco niższych kosztach zagospodarowania odpadów surowcowych niż odpadów zmieszanych (np. w przypadku papieru) po osiągnięciu określonych efektów selektywnej zbiórki łączny koszt zbierania i zagospodarowania może być niższy niż dla odpadów zmieszanych (bez selektywnej zbiórki).

17 Co powinno być zbierane w PSZOK zgodnie z UOPiCG Przeterminowane leki i chemikalia Inne niebezpieczne odpady z komunalnych Zużyte baterie i akumulatory Meble i odpady wielkogabarytowe ZSEE papier, szkło, tworzywa, metale, wielomaterałowe odpady budowlane i rozbiórkowe zielone i inne biodegradowalne zużyte opony

18 Drewno zawierające niebezp. składniki Opakowania zawierające subst. niebezp. Opakowania metali zaw. niebezp. porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest) Baterie i akumulatory Inne odpady z budowy, remontów i demontażu Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcza i żywice Leki cytotoksyczne i cytostatyczne Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe), tkaniny do wycierania i ubrania ochronne Gazy w pojemnikach (w tym halony) 0 0,2 0,4 kg / M rok 0,6 0,8 1 1,2 1,4 W zabudowie jednorodzinnej (5,6 kg/m/rok), W zabudowie wielorodzinnej (2,2 kg/m/rok). 1,6 Ilości wytwarzanych odpadów problemowych w strumieniu odpadów komunalnych Odpady problemowe do PSZOKA

19 Efektywność PSZOKów Polskie PSZOKi: odpadów problemowych zbierane ok. 5%, czyli ok. 0,1 kg/m rok całkowite ilości odpadów zbieranych 2-5 kg/m rok Szwedzkie PSZOKi: Ilość odpadów wielkogabarytowych kg na osobę. jeden punkt na ok. 15 tys. mieszkańców Liczba wizyt to ok. 20 milionów, czyli średnio nieco ponad 2 wizyty na w punktach rocznie mieszkańca - mieszkaniec przyjeżdżający do PSZOKa przywozi ok. 75 kg odpadów wielkogabarytowych.

20 Rozszerzenie roli PSZOK od recyklingu do ponownego użycia Kąciki używanych rzeczy

21 Recykling a ponowne użycie Kącik używanych rzeczy Źródło: Matthias Neitsch

22 Recykling a ponowne użycie Z kącika używanych rzeczy Źródło: Matthias Neitsch

23 Ponowne użycie elementów konstrukcji i wyposażenia

24 Zadania organów administracji publicznej Art Ustawy o odpadach Dz.U nr 0 poz. 21 Organy administracji publicznej, w zakresie swojej właściwości, podejmują działania wspierające ponowne użycie i przygotowanie do ponownego użycia odpadów, w szczególności: 1) zachęcając do tworzenia i wspierając sieci ponownego wykorzystania i napraw; 2) stwarzając zachęty ekonomiczne. Urzędy pracy Organizacje pomocy społecznej Gminy

25 Pozytywne przykłady transport zbieranie naprawa ponowne użycie sprzedaż

26 Połączenie funkcji: PSZOK - sklep PSZOK Sklepy rzeczy używanych Źródło: Soederman, Palm, Rydberg 2011

27 Dobre praktyki: Zakład Zagospodarowania Odpadów w Poznaniu sp. z o.o. W Punkcie Drugie Życie są ustalone kategorie cenowe zaszeregowania Przedmiotów: 1 zł, 5 zł, 10 zł, 20 zł brutto w tym 23% VAT. Kryterium zaszeregowania jest rodzaj Przedmiotu oraz jego stan. Źródło: Kalewska 2012

28 Dobre praktyki Źródło: Szczepańska, emmaus

29 Podsumowanie Konieczność zapewnienia mieszkańcom dostępu do PSZOKów Z czasem rosnący strumień odpadów Konieczność podejmowania działań programy zapobiegania określanie i realizacja celów ilościowych PSZOK umożliwia realizację celów w powiązaniu z tworzeniem i wspieraniem sieci ponownego wykorzystania i napraw

30 Źródła danych W prezentacji wykorzystano materiały zgromadzone w ramach projektów finansowanych ze środków UE Normalizacja nieformalnych praktyk w zakresie zbierania i transgranicznego przemieszczania odpadów wewnątrz i do Państw Europy Środkowo-Wschodniej W kierunku redukcji odpadów w sieciach przemysłowych