Kadry dla gospodarki transgranicznej
|
|
- Henryk Paluch
- 2 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2
3 Kadry dla gospodarki transgranicznej
4
5 Kadry dla gospodarki transgranicznej Raport z realizacji projektu Kadry dla gospodarki transgranicznej. Program wzmocnienia potencjału dydaktycznego Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu Praca zbiorowa pod redakcją Mieczysława Kowerskiego i Izabeli Pieczykolan Zamość 2012
6 Recenzent: prof. nadzw. dr hab. Stanisław Ślusarczyk Copyright by Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu Zamość 2012 Na okładce wykorzystano prace: People and map Svidenovic Stock Free Images & Dreamstime Stock Photos Business partner are joking Navvaro Stock Free Images & Dreamstime Stock Photos Wydawnictwo wpsółfinansowane ze środków Komisji Europejskiej ISBN Opracowanie graficzne, skład i łamanie: Jarosław Bielak Druk i oprawa: Abacus s.c., Zamość, ul. Namysłowskiego 2
7 Spis treści Izabela Pieczykolan Wstęp Część 1. Niektóre problemy gospodarki transgranicznej Wojciech Orłowski, Jacek Sobczak Wpływ akcesji Polski do Unii Europejskiej na pozycję i funkcjonowanie samorządu wojewódzkiego Andrzej Miszczuk Dysproporcje społeczno-ekonomiczne jako uwarunkowanie współpracy transgranicznej (na przykładzie pogranicza polsko-ukraińskiego). 37 Mieczysław Kowerski Barometr nastrojów gospodarczych jako narzędzie diagnozowania i prognozowania rozwoju regionu transgranicznego Jan Andreasik Problematyka opisu w wielokryterialnym wyborze lokalizacji inwestycji Część 2. Wybrane prace dyplomowe Paweł Mielniczuk Stopa bezrobocia a tempo wzrostu gospodarczego w regionach Polski Karolina Majdak Ekonomiczne aspekty handlu emisjami w Unii Europejskiej Diana Bashchuk Związek pomiędzy poziomem rozwoju gospodarczego a wolnością podatkową 129 Aneks
8
9 Wstęp Prezentowane opracowanie jest podsumowaniem trzech lat pracy w ramach projektu współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Kadry dla gospodarki transgranicznej. Program wzmocnienia potencjału dydaktycznego Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu. Projekt jest odpowiedzią na konkurs numer 2/POKL/4.1.1/2009 ogłoszony przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Priorytetu IV. Szkolnictwo wyższe i nauka. Podjęcie się realizacji projektu wynikało z przekonania, że Region lubelski ze względu na swoje położenie ma szczególną rolę do odegrania w tworzeniu warunków i realizacji współpracy państw Unii Europejskiej ze wschodnimi sąsiadami Ukrainą i Białorusią. Fakt ten znalazł miejsce we wszystkich dokumentach strategicznych, przygotowanych zarówno na poziomie centralnym jak i regionalnym. Prowadzone zarówno przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Administracji (WSZiA) jaki i inne instytucje badania naukowe wskazują, iż współpraca transgraniczna może być ważnym czynnikiem rozwoju jednego z najbiedniejszych regionów UE, jakim jest woj. lubelskie. Ale efektywna realizacji współpracy wymaga wysoko kwalifikowanej, posiadającej specjalistyczną wiedzę i umiejętności kadry, korzystającej z rozwiązań gospodarki opartej na wiedzy. Dotyczy to zarówno współpracy gospodarczej, jak i społeczno-kulturalnej. Celem ogólnym projektu było przygotowanie kadr dla gospodarki transgranicznej w regionie lubelskim poprzez wdrożenie programu rozwojowego WSZiA. Cel ten został osiągnięty poprzez: rozszerzenie oferty edukacyjnej uczelni na kierunku ekonomia o specjalność Gospodarka transgraniczna, wzbogacenie programu studiów o fakultatywne zajęcia wyrównawcze z matematyki, wzmocnienie praktycznych elementów kształcenia dzięki wdrożeniu programu dodatkowych praktyk i staży, przeprowadzeniu szkoleń z zakresu skutecznych zachowań na rynku pracy oraz indywidualnych spotkań z doradcami zawodowymi. Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu wychodząc z inicjatywą stworzenia niepowtarzalnej w skali kraju specjalności Gospodarka transgraniczna wzięła pod uwagę opinię środowiska pracodawców oraz nauczycieli akademickich uczelni z regionu lubelskiego, a także uczelni partnerskich z Ukrainy. W tym celu zostały zorganizowane 3 panele dyskusyjne. Opracowany program kształcenia uwzględnia zatem opinię pracodawców oraz głos osób szczególnie zaangażowanych w działania mające na celu podnoszenie atrakcyjności studiów w Zamościu. Zaproponowany program kształcenia uzyskał akceptację tych środowisk. Zaplanowano 2107 godzin zajęć, które realizowano w ciągu 6 semestrów. Treści kształcenia ogólnego, podstawowego i kierunkowego zrealizowano w ciągu 1147 godzin, a 960 godzin przeznaczono na treści kształcenia specjalnościowego. Podczas 3 letnich studiów zajęcia prowadziło 9 profesorów, 17 doktorów oraz 31 magistrów. Ze względu na duże zróżnicowanie poziomu znajomości zagadnień z matematyki wynikających z ukończenia przez studentów różnych szkół średnich (zarówno w Polsce jak i na Ukrainie) oprócz zajęć standardowych zrealizowano cykl zajęć o charakterze wyrównawczym z tego przedmiotu. Szczególny nacisk został położony na zajęcia praktyczne (ćwiczenia, laboratoria), których udział w ogólnej strukturze zajęć wynosi 71,3%. W ramach zajęć o charakterze praktycznym przeprowadzono wizyty studialne w polskich i zagranicznych instytucjach administracji samorządowej i państwowej oraz w przedsiębiorstwach. Studenci podczas wizyt mieli okazję poznać pracę m.in.:
10 Urzędu Celnego w Zamościu, Służb Celnych na przejściu drogowym Hrebenne/Rawa Ruska po obu stronach granicy, Oddziału Celnego i towarowego przejścia granicznego w Koroszczynie/Kukurykach, Żółkiewskiej Rejonowej Administracji Państwowej (Ukraina) Wydziału Konsularnego we Lwowie Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej na Ukrainie Państwowego Historyczno-Architektonicznego Rezerwatu w Żółkwi (Ukraina), Lwowskiej Akademii Komercyjnej (Ukraina), Bundestagu w Berlinie (Niemcy), Uniwersytetu Europejskiego Viadrina (Słubice Frankfurt nad Odrą). Podczas wyjazdów do firm i przedsiębiorstw zajmujących się szeroko pojętą współpracą zagraniczną w zakresie wymiany towarów, studenci mieli możliwość zapoznania się z logistyką dostaw i sprzedaży, procedur oraz technicznych aspektów działalności firm (Cukrownia Strzyżów S.A, Fabryka Mebli JOBON w Zwierzyńcu). Pięcioro studentów specjalności gospodarka transgraniczna odbyło w ramach programu Erasmus jednosemestralne studia w partnerskich uczelniach w Portugalii (Instituto Politecnico de Santarem) oraz Belgii (Katholieke Hogeschool Kempen). Studia na nowej specjalności rozpoczęło 72 studentów z Polski i Ukrainy. Pierwszego semestru nie ukończyło 14 studentów. Były to zarówno rezygnacje jak i niezaliczenie sesji egzaminacyjnej. Podczas kolejnych sesji egzaminacyjnych ubywało po 1 2 osoby. Studia ukończyło i zdało egzamin dyplomowy 50 studentów. Bardzo ważną rolę w przygotowanie kadr dla gospodarki transgranicznej odgrywa współpraca z pracodawcami działającymi na rynku transgranicznym. Studentom i absolwentom kierunku ekonomia ze specjalnością gospodarka transgraniczana oraz absolwentom kierunków administracja, fizjoterapia i pedagogika WSZiA zapewniono realizację dodatkowych praktyk i staży w takich firmach. W ramach projektu praktyki odbyło 300 osób z czego 37 osób to studenci kierunku administracja, 156 osób z fizjoterapii, 52 osób z pedagogiki oraz 55 studentów kierunku ekonomia, specjalność Gospodarka transgraniczna. Z możliwości odbycia stażu skorzystało również 300 studentów i absolwentów w tym 40 osób to absolwenci kierunku administracji, 53 osoby z kierunku ekonomia, 154 osoby z kierunku fizjoterapia, oraz 53 osób z kierunku pedagogika. Ze środków projektu zostało sfinansowane wynagrodzenie dla 300 studentów i absolwentów odbywających staże oraz dla opiekunów studentów i absolwentów odbywających staże i praktyki. Pełną dokumentację praktyk i staży prowadzi Biuro Karier WSZiA, dla którego potrzeb został sfinansowany zakup systemu klasy CRM do obsługi praktyk i staży. System pozwala ewidencjonować odbyte praktyki i staże. Z jednej strony jest bazą informacji na temat miejsc pracy, z których może skorzystać student lub absolwent poszukujący ciekawych dla siebie ofert, z drugiej zaś strony daje potencjalnym pracodawcom możliwość wyboru ofertobiorców według własnych kryteriów. System pozwala na przeprowadzenie na poszczególnych etapach współpracy uczelni z pracodawcami badań ankietowych, które mogą służyć ocenie kompetencji absolwentów przez pracodawców i monitorowaniu karier absolwentów. Kolejnym elementem mającym bezpośredni wpływ na zwiększenie szans absolwentów Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu na rynku pracy był cykl szkoleń z zakresy skutecznych zachowań na rynku pracy. Szkolenia o charakterze warsztatowym prowadzone były przez trenerów zajmujących się tą problematyką na co dzień. Z 45 szkoleń skorzystało 300 studentów. Szkolenia prowadzone były w trzech edycjach i obejmowały wiedzę i umiejętności z zakresu: metod poszukiwania pracy, analiz rynku pracy, tworzenia cv oraz listów motywacyjnych, autoprezentacji w kontakcie z pracodawcą, 8 Projekt Kadry dla gospodarki transgranicznej
11 autopromocji kreowanie własnego wizerunku zawodowego; technik komunikacji społecznej, opracowywania strategie motywacyjnych, tworzenia efektywnych zespołów (teamwork), zarządzanie czasem i zadaniami, współpracy i komunikacji w kontekście rynku pracy. Uczestnicy szkoleń mogli również skorzystać z 3 przygotowanych kursów Distance Learning, dzięki którym samodzielnie i w określonym przez siebie czasie mogli uzupełnić wiedzę z zakresu skutecznych zachowań na rynku pracy. Do programu wsparcia dla studentów i absolwentów wchodzących na rynek pracy została wprowadzona na stałe współpraca z licencjonowanymi doradcami zawodowymi, którzy prowadzili doradztwo w zakresie orientacji zawodowej wśród studentów zaangażowanych w realizację projektu. Dla każdego studenta biorącego udział w indywidualnych spotkaniach został sporządzony tzw. Indywidualny Plan Działania (IPD) określający jego predyspozycje zawodowe i wybór najlepszej możliwej ścieżki kariery zawodowej. Z tej formy wsparcia skorzystało 285 studentów. Dopełnieniem działań mających na celu zwiększenie szans na zatrudnienie była organizacja Transgranicznych Targów Pracy. Podczas trzech kolejnych edycji targów obserwowaliśmy bardzo duże zainteresowanie zarówno wśród pracodawców promujących swoje firmy i oferujących miejsca pracy, miejsca odbywania praktyk i staży jak i ofertobiorców poszukujących zatrudnienia. Wystawcami były przede wszystkim firmy i instytucje z regionu zamojskiego, ale również z Niemiec i Ukrainy, reprezentujące takie branże jak: produkcja, budownictwo, ekonomia, finanse, bankowość, telekomunikacja, szkolenia, doradztwo, pośrednictwo pracy i służby mundurowe. Podczas I Transgranicznych Targów Pracy które odwiedziło około 500 osób swoje ofert przedstawiło 21 wystawców. II Transgraniczne Targi Pracy odwiedziło 1300 osób, którym oferty przedłożyło 70 wystawców. Ostanie III Transgraniczne Targi Pracy odwiedziło blisko 1000 zwiedzających a oferty zaprezentowało 75 wystawców. Dużym zainteresowaniem cieszyły się oferty firm niemieckich jak i miasta partnerskiego Schwäbisch Hall, które miały do zaoferowania 300 miejsc pracy dla inżynierów, techników, pracowników sektora budowlanego, fizjoterapeutów i opiekunów osób starszych. Jako nieodłączny element programu targów organizowane były warsztaty i szkolenia związane z problematyką poruszania się na rynku pracy. W ramach projektu prowadzono cykliczne badania wśród pracodawców zatrudniających absolwentów odbywających staże dotyczące dopasowania kompetencji absolwentów do potrzeb pracodawców. Pracodawcy pozytywnie odnosili się zarówno do kompetencji uniwersalnych związanych z umiejętnościami społecznymi, komunikacyjnymi, samodzielnością i kreatywnością jak i kompetencji specjalistycznych związanych z konkretnymi umiejętnościami jakie powinien posiadać absolwent danego kierunku. W ogólnej ocenie studenci zostali wyposażeni w wiedzę i umiejętności spełniające oczekiwania pracodawców a czasami nawet przewyższające te oczekiwania. W nielicznych przypadkach pojawiły się oceny poniżej oczekiwań, które dotyczyły zwłaszcza znajomości języków obcych oraz znajomości terminologii specjalistycznej. W kolejnych raportach jednak i te kompetencje uzyskiwały coraz wyższe notowania. Łączna wartość projektu wyniosła ,60 PLN W części pierwszej zamieszczono cztery opracowania dotyczące wybranych problemów współpracy transgraniczej. W części drugiej zamieszczono trzy wyróżniające się i charakterystyczne dla zrealizowanego programu studiów prace dyplomowe. Aneks zawiera dalsze informacje o programie specjalności gospodarka transgraniczna. Izabela Pieczykolan Kierownik Projektu Wstęp 9
12 marzec 2010 I Transgraniczne Targi Pracy Zamość 3 marca 2010 r. fot. arch. maj 2010 Wizyta w Bundestagu Berlin 18 maja 2010 r. fot. arch. maj 2010 Wizyta na Uniwersytecie Europejskim Viadrina Frankfurt nad Odrą 17 maja 2010 r. fot. arch.
13 maj 2010 Wykład prof. Mathiassa Pechsteina na Uniwersytecie Europejskim Viadrina Frankfurt nad Odrą 17 maja 2010 r. fot. arch. marzec 2011 II Transgraniczne Targi Pracy Zamość 17 marca 2011 r. fot. arch. marzec 2011 II Transgraniczne Targi Pracy Hala wystawowa Zamość 17 marca 2011 r. fot. arch.
14 listopad 2011 Spotkanie z kierownikiem Wydziału Konsularnego Ambasady RP na Ukrainie Zamość 17 listopada 2011 r. fot. arch. kwiecień 2012 III Transgraniczne Targi Pracy Zamość 18 kwietnia 2012 fot. arch. lipiec 2012 Pierwsi absolwenci specjalności Gospodarka Transgraniczna Zamość lipiec 2012 r. fot. arch.
15 marzec 2009 Wizyta pracowników WSZiA w Instituto Politecnico de Santarem w Portugalii, gdzie studia w ramach programu ERASMUS odbywali Sylwia Juszczak (sem. zimowy 2010/2011) oraz Wojciech Wrona (sem. zimowy 2011/2012) fot. arch. maj 2011 Małgorzata Kruk podczas kursu intensywnego Network Security and 4n6 zorganizowanego w Izmirze w Turcji fot. arch. fot. arch. maj 2011 Uczestnicy kursu intensywnego Network Security and 4n6 Wojciech Wrona, Kamila Samulak, Małgorzata Kruk zwiedzają Istambuł. fot. arch.
16 maj 2012 Uczestnicy kursu intensywnego Steganography & Digital Investigations zorganizowanego w XIOS Hogeschool Limburg Hasselt (Belgia) Wśród nich byli studenci: Sylwia Juszczak i Krzysztof Gmitrzuk. fot. arch. listopad 2011 Wojciech Wrona odbył studia w ramach programu ERASMUS w Instituto Politecnico de Santarem w Portugalii (sem. zimowy 2011/2012) fot. arch. 2010/2011/2012 Nastasiia Osyp (sem. letni 2010/2011) oraz Yuliya Demczuk (sem. zimowy 2011/2012) odbyły studia w ramach programu ERASMUS w Hogeschool Kempen w Belgii fot. arch.
17 Część 1 Niektóre problemy gospodarki transgranicznej Wojciech Orłowski, Jacek Sobczak Wpływ akcesji Polski do Unii Europejskiej na pozycję i funkcjonowanie samorządu wojewódzkiego Andrzej Miszczuk Dysproporcje społeczno-ekonomiczne jako uwarunkowanie współpracy transgranicznej (na przykładzie pogranicza polsko-ukraińskiego) Ewolucja granic państwowych i jej wpływ na współpracę regionów przygranicznych Dysproporcje społeczno-ekonomiczne na pograniczu polsko-ukraińskim i ich konsekwencje dla współpracy transgranicznej Mieczysław Kowerski Barometr nastrojów gospodarczych jako narzędzie diagnozowania i prognozowania rozwoju regionu transgranicznego Metodyka badań nastrojów gospodarczych na poziomie regionu Zaobserwowane zmiany nastrojów gospodarczych w woj. lubelskim w latach Charakterystyczne cechy zmian nastrojów gospodarczych w woj. lubelskim Barometr nastrojów gospodarczych jako narzędzie prognozowania zmian koniunktury gospodarczej w regionie transgranicznym Barometr nastrojów gospodarczych jako narzędzie prognozowania zmian na rynku pracy regionu transgranicznego Nastroje gospodarcze w województwie lubelskim a nastroje w Polsce i UE Jan Andreasik Problematyka opisu w wielokryterialnym wyborze lokalizacji inwestycji Ontologia lokalizacji inwestycji OLI Studium przypadku opis lokalizacji firmy Partners in Progress w kategoriach ontologii lokalizacji inwestycji OLI
18
19 Wojciech Orłowski, Jacek Sobczak Wpływ akcesji Polski do Unii Europejskiej na pozycję i funkcjonowanie samorządu wojewódzkiego Jednym z efektów działalności Unii Europejskiej, podawanym w literaturze, jest decentralizacja struktury państwa w obecnych Państwach Członkowskich, chociaż spotkać w nich można różne rozwiązania prawne i modele wynikające zarówno z cech samego państwa, jak i wcześniejszych tradycji ustrojowych. We wszystkich praktycznie państwach należących do Wspólnot Europejskich odnaleźć można instytucje, które określić można jako organy samorządu terytorialnego. Co więcej ich tradycje funkcjonowania znacznie niekiedy wyprzedzają ich tradycje konstytucyjne. Europa jest sprzymierzeńcem regionów, erodując państwo odgórnie, gdy regiony robią to oddolnie, zapewniając nowe zasoby i możliwości na rzecz autonomii regionalnej 1. Rola regionów obecnie polega mniej na autorytatywnej alokacji wartości, a bardziej na społecznej mobilizacji wokół rozwoju i wzrostu gospodarczego 2. Hipotezą, którą chcemy poddać analizie to wpływ, jaki na podjęcie decyzji o powołaniu drugiego szczebla samorządu mieć mogło członkostwo we Wspólnotach Europejskich. W żadnym jednak wypadku nie można tego traktować jako czynnika dominującego przy podejmowaniu wspomnianej decyzji. Wprost przeciwnie, jesteśmy zdania, że omawiany czynnik mógł mieć jedynie rolę katalizatora przyśpieszającego ów proces. W literaturze, można spotkać pogląd, że utworzenie Unii Europejskiej w sposób łagodny, ale konsekwentny oddziałuje na system władzy 1. Zainteresowanie regionami w polityce UE idzie znacznie dalej, wkraczając w obszar polityki konkurencji oraz polityk sektorowych, zwłaszcza rolnictwa, rybołówstwa i przemysłu, w zakresie ochrony środowiska i kultury. W pewnym momencie niektórzy regionaliści stali się podejrzliwi wobec integracji europejskiej, bojąc się, że Bruksela będzie jeszcze bardziej odległa i głucha niż ich stolice krajowe. W latach 80. i 90. takie myślenie zastąpiło powszechne przekonanie, wspierane rosnącymi funduszami strukturalnymi, że Europa jest sprzymierzeńcem regionów, erodując państwo odgórnie, gdy regiony robią to oddolnie, i zapewniając nowe zasoby i możliwości na rzecz autonomii regionalnej. Europa jest również traktowana symbolicznie jako arena, na której regiony mogą się bronić, tym samym wspierają konsolidację swej tożsamości i poczucie wspólnego interesu u siebie. Powszechna aprobata dla projektu integracji europejskiej pomogła wzmocnić ten mandat. M. Keating, Tworzenie miejsca. Terytorium, instytucje, rozwój gospodarczy, Zeszyt 17, Centrum Europejskie Natolin, Warszawa 2004, s Regiony mają różne uprawnienia, jednak nigdzie nie mają tylu kompetencji, iloma dysponowało w okresie swej świetności państwo narodowe w zakresie łączenia obszarów kultury i tożsamości, rozwoju gospodarczego i polityki. Muszą dziś funkcjonować w złożonym i raczej pluralistycznym otoczeniu, gdzie ustalanie polityki jest kwestią sieci i zależności, integrujących różne podmioty terytorialne i funkcjonalne. Ich praca polega mniej na autorytatywnej alokacji wartości, a bardziej na społecznej mobilizacji wokół rozwoju i wzrostu gospodarczego. Skutki integracji europejskiej dla regionów są pod pewnymi względami podobne do skutków globalizacji. Istnieją zmiany dotyczące geografii produkcji, tworzone są nowe funkcjonalne przestrzenie, a regiony i obszary lokalne zmagają się, konkurując na rynkach europejskich bez starego, opiekuńczego płaszcza państwa. A jednak integracja europejska to coś więcej, gdyż Europa jest też systemem politycznym z własnymi strukturami w zakresie podejmowania decyzji oraz różnymi dziedzinami polityki w obszarze ochrony środowiska, kultury i w innych obszarach wykraczającymi poza sztywne granice integracji rynkowej. Europa jest dziś systemem otwartym i złożonym, z wieloma punktami dostępu, w tym krajowymi kanałami politycznymi, lobbingiem w Brukseli oraz licznymi mechanizmami konsultacyjnymi, m.in. takimi jak Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów czy stowarzyszenia regionalne. Wiele napisano na temat roli funduszy strukturalnych w ustanawianiu powiązań między UE a regionami oraz stymulowaniu mobilizacji regionalnej. M. Keating, dz. cyt., s. 23. * Wojciech Orłowski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracja w Zamościu; Jacek Sobczak Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
20 lokalnej 3. Proces ten dotyczy nie tylko zmian strukturalnych władzy lokalnej, lecz może przede wszystkim, oddziałuje na istotę i naturę jej aktywności. W większości Państw Członkowskich tradycje działania samorządu terytorialnego sięgają XIX a niekiedy XVIII wieku. Członkostwo we Wspólnotach Europejskich nie mogło mieć wpływu na ustanowienie tej instytucji, a jedynie na zmianę jej kompetencji. Wpływ ten zaobserwować można w procesie przekazywania kompetencji organów państwa organom samorządu lokalnego, określanym mianem decentralizacji. Drugą płaszczyzną wpływu na zmiany dotyczące samorządu terytorialnego wyższego szczebla jest ich udział w procesach podejmowania decyzji w ramach instytucji Wspólnot Europejskich 4. Warte szczególnego zaakcentowania wydają się reformy w tym zakresie w państwach, które zaliczyć można do państw o tradycjach centralistycznych. W literaturze przedmiotu odróżnia się zasadniczo dwa pojęcia regionalizacji i decentralizacji. Regionalizacja dotyczy zmian podziału terytorialnego państwa. Jest to zasadniczo proces mający miejsce w państwach złożonych. Pojęcie decentralizacja to z kolei proces zmian podziału terytorialnego występujący w państwach unitarnych 5. Z uwagi jednak na wspólną genezę obu procesów wydaje się możliwe ich równoczesne omawianie. Wspomnieć również wypada, że regiony podlegają różnym czynnikom europeizacji. Najbardziej znanym jest działalność prowadzona w ramach członkostwa w Radzie Europy. Wspomnieć tu należy o Europejskiej Karcie Samorządu Regionalnego. Ujęta w tym dokumencie, gdyż konwencja ta ostatecznie nie weszła w życie, koncepcja samorządu regionalnego (art. 3 ust. 1) zakłada prawo i zdolność największych terytorialnie jednostek władzy każdego państwa, mających wybieralne organy, administracyjnie umieszczonych między rządem centralnym i samorządem lokalnym i posiadających prerogatywy, albo wynikające z samoorganizacji albo typu zwykle przypisywanego rządowi centralnemu, do zarządzania na własną odpowiedzialność i w interesie mieszkańców zasadniczą częścią spraw publicznych, zgodnie z zasadą subsydiarności. Tym samym region został uznany za silny podmiot samorządowy, zdolny do prowadzenia własnej polityki, działań gospodarczych, kulturowych, podmiot o własnej tożsamości i odrębności wobec innych jednostek samorządowych. Karta przyznała też regionom prawo do własnego prawodawstwa, uczestnictwa w działaniach instytucji europejskich, w tym współpracy międzyregionalnej i transgranicznej. Art. 8 ust. 1 stanowi iż, w dziedzinach objętych ich kompetencjami regiony powinny być upoważnione do podejmowania współpracy międzyregionalnej lub transgranicznej zgodnie z procedurami nałożonymi przez prawo wewnętrzne. Współpraca ta powinna być prowadzona zgodnie z prawem wewnętrznym i międzynarodowymi zobowiązaniami państwa. Regiony, tworzące część obszaru transgranicznego, mogą, z poszanowaniem przepisów wszystkich systemów prawnych, których to dotyczy i prawa międzynarodowego, utworzyć sobie wspólne organy wykonawcze lub ustawodawcze (art. 8 ust. 2). Jednak akty prawne wydawane przez te organy powinny być poddawane procedurom kompetentnych sądów w takim samym zakresie, jak akty stanowione przez ciała regionalne, zgodnie z zasadami ustalonymi w istniejących traktatach regulujących te sprawy. Karta zastrzega ponadto, że stosunki międzyregionalne i transgraniczne regionów powinny podlegać umowom międzynarodowym w zakresie ich zastosowania. W dokumencie tym uznano też szczególną rolę regionów w budowie wspólnej Europy oraz w kształtowaniu 3. P. John, Local Governance in Western Europe, London 2003, s Szeroko pisze o tym K. Jóskowiak, Unia Europejska-samorząd terytorialny a profil jego międzynarodowej współpracy na poziomie lokalnym i regionalnym w przyszłości, Studia Europejskie 2008, nr 3, s ; I Pietrzyk, Traktat o Unii Europejskiej a samorząd terytorialny, Gospodarka Narodowa, 1993, nr I. Pietrzyk, Polityka regionalna Unii Europejskiej regiony w państwach członkowskich, Warszawa 2002, s ; A. Mikołajczyk, Regiony i współpraca transgraniczna, [w:] Regiony, Z. Brodecki (red.), Warszawa 2004, s ; B. Kot, Regionalizm i regionalizacja w Unii Europejskiej, [w:] Społeczeństwo obywatelskie w procesie integracji europejskiej, M. Witkowska (red.), Warszawa 2009, s Część 1. Niektóre problemy gospodarki transgranicznej
21 zróżnicowanej kultury europejskiej. Za główną rolę regionów w postanowieniach Karty uznano tworzenie zintegrowanego rozwoju obszaru obejmującego wchodzące w jego skład gminy i inne jednostki. Jak wcześniej wspomniano, projekt Karty nie znalazł akceptacji wśród członków Rady Europy, dlatego też regulacja ta nie weszła w życie. W to miejsce stworzono Europejskie Ramy Odniesienia dla Demokracji Regionalnej 6. Dokument ten w jeszcze większym stopniu odwołuje się do regulacji konstytucyjnych. Z drugiej jednak strony daje państwom członkowskim wybór regulowania tych w kwestii w ustawie zasadniczej i ustawach, bądź też w samych tylko ustawach. Wspomnieć również należy o Europejskiej Konwencji Ramowej o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi, która została przyjęta przez Radę Europy 21 maja 1980 r. Wprowadziła ona definicję współpracy transgranicznej uznając, iż jest nią każde wspólnie podjęte działanie mające na celu umocnienie i dalszy rozwój sąsiedzkich kontaktów między wspólnotami i władzami terytorialnymi (art. 2 ust. 1) Konwencja przyjęła dwie podstawowe płaszczyzny współdziałania: porozumienia między państwami (które mogą określać ramy, formy i granice współdziałania ich wspólnot i władz terytorialnych zgodnie lub odmiennie od przyjętych w Konwencji wzorców) oraz porozumienia między wspólnotami i władzami terytorialnymi, które zasadniczo winny opierać się na wzorcach Konwencji, które jednak nie mają charakteru wiążącego (art. 3), bowiem przede wszystkim owe wspólnoty i władze terytorialne muszą przestrzegać własnego prawa krajowego. Rok później 20 listopada 1981, Rada Europy uchwaliła Europejską Kartę Regionów Przygranicznych, której nazwę zmieniono 1995 r. na Europejską Kartę Regionów Granicznych i Transgranicznych, będącą deklaracją współpracy i rodzajem zbioru dobrych praktyk współpracy transgranicznej. Z uwagi na gospodarczy charakter integracji europejskiej w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej dokumenty dotyczące współpracy regionalnej pojawiły się stosunkowo późno. Jako pierwsze wymienić tu można rozporządzenie Rady nr 1787/84 z 19 czerwca 1984 r. nakładające na państwa członkowskie obowiązek wspierania narodowych programów o znaczeniu wspólnym. Znacznie wcześniej pojawiły się natomiast przykłady powstania form bilateralnej współpracy regionalnej. Przykładem tego procesu może być współpraca przygraniczna RFN i Holandii, która zaowocowała powołaniem pierwszego w historii euroregionu EUREGIO przez miasta Enschede i Granau w 1958 r. 7 Polityka regionalna nie była też od początku ich powstania jednym z celów Wspólnot. Została ona ustanowiona wraz z przyjęciem Jednolitego Aktu Europejskiego. Katalizatorami tych zmian po stronie Wspólnot Europejskich, pozostaje wspólna polityka regionalna 8 i ustanowiona w Traktacie z Maastricht Rada Regionów. Dzięki ustanowionym wówczas rozwiązaniom polityka regionalna stała się obszarem zainteresowania wspólnot do załatwiania spraw regionalnych o charakterze politycznym. Wcześniej wychodzono z założenia, że utworzenie jednolitego rynku doprowadzi do samoistnego wyrównywania różnic pomiędzy poszczególnymi regionami Zob. Council of Europe Conference of Ministers responsible for Local and Regional Government Good local and regional governance in turbulent times: the challenge of change 16th Session, Utrecht, November 2009, MCL- 16(2009) Szerzej patrz, P. Czechowski, Z. Niewiadomski, Administracyjno-prawne przesłanki komunalnej współpracy przygranicznej w Republiką Federalną Niemiec, Człowiek i Środowisko 1992, nr 16(1/2), s I. Pietrzyk, Miejsce i rola regionów w procesie integracji europejskiej, [w:] Problemy rozwoju regionalnego, J. Brdulak (red.), s. 101 i następne; A. Sauer, Prawne aspekty polityki regionalnej Unii Europejskiej, [w:] Polityka regionalna Unii Europejskiej a instrumenty wspierania rozwoju regionalnego w Polsce, A. Sauer, E. Kawecka-Wyrzykowska, M. Kulesza, Warszawa 2000, s ; T. Szewc, Samorząd terytorialny w konwencjach Rady Europy i w prawie europejskim, Bytom 2006; T. Tomaszewski, Regiony w procesie integracji europejskiej, Kraków 2007; K. Tomaszewski, Prawna ochrona regionów w Unii Europejskiej, [w:] Europeizacja prawa polskiego wybrane aspekty, B. T Bieńkowska, D. Szafrański (red.), Warszawa 2007, s ; J. Sroka, Europeizacja polskich grup interesu, [w:] Europeizacja. Mechanizmy, wymiary, efekty, A. Pacześniak, R. Riedel (red.), Toruń 2010, Nie oznacza to iż, w okresie poprzednim nie istniały elementy polityki regionalnej. Już bowiem w Traktacie usta- Wpływ akcesji Polski do Unii Europejskiej na pozycję i funkcjonowanie 19
22 Celem polityki Wspólnot, od roku 1984, stało się zatem zmniejszanie się dystansu dzielącego regiony odstające od regionów o szybszym stopniu rozwoju. Podstawą zmian stały się postanowienia art. 130a (obecny art. 158) TWE 10. Doprowadziło to następnie do uznania jednostek podziału terytorialnego Państw Członkowskich za jednostki europejskiego systemu statystycznego. Nastąpiło to w roku 1988 poprzez ustanowienie Europejskiej Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS). Klasyfikacja ta dopiero jednak w roku 2003 uregulowana została w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie klasyfikacji NUTS 11. Omawiana klasyfikacja obejmuje podział na jednostki NUTS 1, NUTS 2, i NUTS 3. Podstawowym celem klasyfikacji NUTS jest rozwiązanie problemu różnorodności podziałów administracyjnych krajów członkowskich UE i nieuniknionych zmian tych podziałów, co zagraża dostępności i porównywalności danych statystycznych w przestrzeni i czasie. Warto również wspomnieć, że klasyfikacja ta służy realizacja celów polityki spójności UE, wymaga działań na określonych obszarach. System NUTS dzieli każde państwo członkowskie na pewną liczbę regionów na poziomie NUTS 1. Każdy z nich jest następnie podzielony na regiony na poziomie NUTS 2, te z kolei jednostki dzielą się na regiony na poziomie NUTS 3. Stosownie do postanowień rozporządzenia dana jednostka terytorialna NUTS obejmuje jednostki administracyjne, wyróżniane ze względu na stan ludności, i tak: jednostkę poziomu NUTS 1 powinno zamieszkiwać 3 do 7 milionów ludzi, stan ludności jednostki mniejszej NUTS 2 to 800 tysięcy do 3 milionów, najmniejsze jednostki NUTS 3 powinny posiadać stan ludności w granicach 150 do 800 tysięcy 12. nawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą Państwa Członkowskie deklarowały, że będą dążyły do rozwoju gospodarek europejskich i zmniejszania różnic istniejących między regionami. Praktycznie od początku funkcjonowania EWG, bo w roku 1958 utworzony został również Europejski Bank Inwestycyjny, którego celem statutowym stało się podejmowanie działań na rzecz harmonijnego rozwoju WE. Ponadto w 1968 r. w ramach Komisji Europejskiej utworzono Dyrekcję Generalną ds. Polityki Regionalnej i Spójności. Wreszcie również na konferencji w Paryżu w 1972 po raz pierwszy w historii Wspólnot przyznano specjalne środki budżetowe dla celów polityki regionalnej. Stały się nimi Europejski Fundusz Społeczny i Europejski Fundusz Ukierunkowania i Gwarancji dla Rolnictwa. W roku 1975 powołano także Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Podziału środków Funduszu między Państwa Członkowskie dokonywano według systemu kwotowego. Od 1980 r. zarezerwowano 5% całości środków Funduszu na finansowanie przez KE działań specyficznych o charakterze wspólnotowym. Przy Radzie Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej powołano także Komitet Polityki Regionalnej. Jego zadaniem stało się analizowanie problemów rozwoju regionalnego i proponowanie rozwiązań oraz środków potrzebnych na realizację polityki regionalnej. Istotę działań omawianego okresu podsumować można jednak jako koordynowanie polityk regionalnych poszczególnych Państw Członkowskich. 10. Obecna treść art W celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Wspólnoty, rozwija ona i prowadzi działania służące wzmocnieniu jej spójności gospodarczej i społecznej w szczególności Wspólnota zmierza do zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów lub wysp najmniej uprzywilejowanych, w tym obszarów wiejskich. 11. Nomenclature of Units for Territorial Statistics (NUTS) stanowi standard geokodowania stworzony dla potrzeb identyfikowania statystycznych jednostek terytorialnych. Wspomniana klasyfikacja funkcjonuje w prawie wspólnotowym od 1988 roku. Jednak dopiero w roku 2003 zostało wydane Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie klasyfikacji NUTS. Rozporządzenie (WE) nr 1059/2003 w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS) (Official Journal L 154, 21/06/2003.) Od 1 maja 2004 NUTS objął regiony 10 nowych krajów członkowskich. Zmiana Rozporządzenia miała miejsce w 2005 roku. Rozporządzenie (WE) nr 1888/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 2005 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1059/2003 w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS) z powodu przystąpienia Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji do Unii Europejskiej (Official Journal L 309, 25 November 2005). Kolejna poprawka weszła w życie w styczniu 2008 r. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 176/2008 z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1059/2003 w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji jednostek terytorialnych do celów statystycznych (NUTS) w związku z przystąpieniem Republiki Bułgarii i Rumunii do Unii Europejskiej (Official Journal L 061, 5 march 2008). 12. W Polsce kryteria NUTS 1 spełniają 4 województwa: mazowieckie (5,08 mln mieszk.), śląskie (4,83 mln mieszk.), wielkopolskie (3,37 mln mieszk.) i małopolskie (3,24 mln mieszk.). W przypadku zatem pozostałych województw spełniające kryteria poziomu NUTS 2 należało połączyć w większe jednostki, dostosowane do poziomu NUTS Część 1. Niektóre problemy gospodarki transgranicznej
Publikacja dofinansowana przez Instytut Nauk Prawnych PAN i Fundację Promocji Prawa Europejskiego
Recenzent: prof. dr hab. Jan Barcz Redakcja: Leszek Kwiatek Korekta: Grażyna Polkowska-Nowak Projekt okładki i stron tytułowych: Katarzyna Juras Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2011
Unia Europejska KOMITET REGIONÓW
Unia Europejska KOMITET REGIONÓW Bruksela, 2003 Wstęp do Komitetu Regionów Unia europejska Komitet Regionów Tworzenie Komitetu Regionów Komitet Regionów jest zgromadzeniem doradczym Unii Europejskiej;
Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.
1 Urz d Statystyczny w Gda sku W Polsce w 2012 r. udział osób w wieku 30-34 lata posiadających wykształcenie wyższe w ogólnej liczbie ludności w tym wieku (aktywni zawodowo + bierni zawodowo) wyniósł 39,1%
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 28 kwietnia 2016 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 28 kwietnia 2016 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2016/0061 (NLE) 8112/16 JUSTCIV 69 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY upoważniająca
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
A. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego. I. Gospodarka regionalna
TEMATY, KTÓRE STUDENCI WYDZIAŁU ZAMIEJSCOWEGO W ŻYRARDOWIE STAROPOLSKIEJ SZKOŁY WYŻSZEJ POWINNI UMIEĆ OMÓWIĆ W TRAKCIE OBRONY PRAC DYPLOMOWYCH (LICENCJACKICH) A. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego
Polskie referendum akcesyjne
Mariusz Jabłoński Polskie referendum akcesyjne Wrocław 2007 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Słowo wstępne ' 9 Rozdział I. Referendum jako instytucja demokracji bezpośredniej 1. Elementy
WSPÓLNE DEKLARACJE I OŚWIADCZENIA OBECNYCH UMAWIAJĄCYCH SIĘ STRON I NOWYCH UMAWIAJĄCYCH SIĘ STRON UMOWY
WSPÓLNE DEKLARACJE I OŚWIADCZENIA OBECNYCH UMAWIAJĄCYCH SIĘ STRON I NOWYCH UMAWIAJĄCYCH SIĘ STRON UMOWY AF/EEE/BG/RO/DC/pl 1 WSPÓLNA DEKLARACJA W SPRAWIE TERMINOWEJ RATYFIKACJI UMOWY O UDZIALE REPUBLIKI
Polska w Onii Europejskiej
A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika
Deklaracja polityki w programie
Deklaracja polityki w programie Uczelnia, przypisując programowi Erasmus trudną do przecenienia rolę w umiędzynarodowieniu, modernizacji i indywidualizacji procesu kształcenia, pragnie w dalszym ciągu
Systemy zarządzania sportem w wybranych krajach Unii Europejskiej. Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko
Systemy zarządzania sportem w wybranych krajach Unii Europejskiej Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko Struktura wykładu Wprowadzenie Wzrost znaczenia sportu jako zjawiska społecznoekonomicznego i politycznego,
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Specjalność Podyplomowe Studium dla Nauczycieli Wiedzy o Społeczeństwie i Historii Najnowszej. Praca napisana pod kierunkiem dr A.
PRACA DYPLOMOWA Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Nauk Społecznych Kierunek: Politologia Specjalność Podyplomowe Studium dla Nauczycieli Wiedzy o Społeczeństwie i Historii Najnowszej.
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Parlament Europejski. Rola i funkcje w UE
Parlament Europejski Rola i funkcje w UE Instytucje UE Parlament Europejski Rada Europejska Rada Komisja Europejska Trybunał Sprawiedliwości UE Europejski Bank Centralny Trybunał Obrachunkowy Ogólny zakres
Wydział Programowania Rozwoju i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. Katowice, 2 grudzień 2004
KSZTAŁTOWANIE I REALIZACJA POLITYKI ENERGETYCZNEJ NA POZIOMIE WOJEWÓDZTWA STAN OBECNY, PRIORYTETY NA PRZYSZŁOŚĆ W KONTEKŚCIE PROWADZONEJ AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA. Wydział Programowania
Pakiet ECTS Europeistyka I. IV. Aneks. 4.1. Alfabetyczny wykaz przedmiotów na studiach I stopnia wraz kodami ECTS
IV. Aneks 4.1. Alfabetyczny wykaz przedmiotów na studiach I stopnia wraz kodami ECTS Uwaga: nie wszystkie przedmioty ujęte w zestawieniu są realizowane w roku ak. 2010-11. Lp. A. Przedmioty kształcenia
Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.6.2014 r. COM(2014) 324 final 2014/0170 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU
OPIS PRZEDMIOTU - SYLABUS. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot WYDZIAŁ SOCJOLOGICZNO HISTORYCZNY KATEDRA POLITOLOGII ZAKŁAD ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Załącznik nr 1 do Zarządzenia Rektora UR Nr 4/2012 z dnia 20.01.2012r. OPIS PRZEDMIOTU - SYLABUS Nazwa przedmiotu WSPÓŁCZESNE SYSTEMY POLITYCZNE Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot WYDZIAŁ SOCJOLOGICZNO
Jak działa Unia Europejska?
Jak działa Unia Europejska? Z Europą do szkół: Europamobil http://www.europamobil-online.eu/index.php?bereich=home_fr 20 studentów // 11 szkół // ponad 3000 uczniów // 1 autobus Europamobil to projekt
UCHWAŁA Nr 22/2011. Rada Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie. z dnia 13 grudnia 2011 r.
UCHWAŁA Nr 22/2011 Rady Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie uchwalenia planu studiów i ramowych programów przedmiotów na studiach
CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW PRZYGRANICZNYCH PRZY ZEWNĘTRZNEJ GRANICY UNII EUROPEJSKIEJ NA TERENIE POLSKI
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE Informacja sygnalna Warszawa Rzeszów, 30 marca 2012 r. CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW PRZYGRANICZNYCH PRZY ZEWNĘTRZNEJ GRANICY UNII EUROPEJSKIEJ NA TERENIE
Recenzent: prof. UW dr hab. Stanisław Sulowski. Projekt okładki Jan Straszewski. Opracowanie redakcyjne Joanna Paszkowska ISBN 978-83-62250-21-9
Recenzent: prof. UW dr hab. Stanisław Sulowski Projekt okładki Jan Straszewski Opracowanie redakcyjne Joanna Paszkowska ISBN 978-83-62250-21-9 Copyright by Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa im. Heleny
POLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020 W grudniu 2013 r. Rada Unii Europejskiej formalnie zatwierdziła nowe przepisy i ustawodawstwo dotyczące kolejnej rundy inwestycji
Podstawowe informacje dla studentów PWSIiP wyjeżdżających na studia i praktyki w ramach Programu Erasmus+
Podstawowe informacje dla studentów PWSIiP wyjeżdżających na studia i praktyki w ramach Programu Erasmus+ Program edukacyjny Unii Europejskiej, którego adresatem jest między innymi szkolnictwo wyższe.
Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Zaznacz państwa członkowskie starej Unii Europejskiej, które nie wprowadziły dotąd
UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO w BYDGOSZCZY INSTYTUT HISTORII I STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH. Wewnętrzny System Zapewnienia Jakości Kształcenia
UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO w BYDGOSZCZY INSTYTUT HISTORII I STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH I. Wprowadzenie Wewnętrzny System Zapewnienia Jakości Kształcenia Podpisanie przez Polskę w 1999 roku Deklaracji
SYLABUS Prawo finansów publicznych studia stacjonarne
SYLABUS Prawo finansów publicznych studia stacjonarne 1) Podstawowe informacje o przedmiocie Skrócony opis Pełny opis Przedmiot obejmuje analizę i ocenę regulacji prawnych z zakresu prawa w tym prawo budżetowe
UDA POKL.04.01.01-00-301/10-00
Regulamin rekrutacji i uczestnictwa studentów WSPiA w Przemyślu w nowych formach edukacji wdrażanych w ramach realizacji projektu pn. Dyplom WSPiA przepustką do biznesu współfinansowanego ze środków Europejskiego
ROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ
Patrycja Zwiech ROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ 1. Wstęp Polska, będąc członkiem Unii Europejskiej, stoi przed rozwiązaniem wielu problemów.
Jacek Szlachta Korzyści ze współpracy makroregionalnej perspektywa europejska i krajowa. Kraków, 20 kwiecień 2012
Jacek Szlachta Korzyści ze współpracy makroregionalnej perspektywa europejska i krajowa Kraków, 20 kwiecień 2012 1 Projekt krajowy brutto na km2 Bank Światowy Reshaping Economic Geography 2 Produkt krajowy
Protokołowała. Dr Julia Zygmunt
Załącznik nr 15 UCHWAŁA nr 163/2012/2013 Rady Wydziału Prawa i Administracji UKSW z dnia 4 czerwca 2013 roku zmieniająca uchwałę nr 173/2011/2012 z dnia 29 maja 2012 roku w sprawie ustalenia programu studiów
KARTA PRZEDMIOTU. 12. PRZEDMIOTOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA 3 Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia (symbol)
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Polityka i strategia bezpieczeństwa RP 2. KIERUNEK: Politologia 3. POZIOM STUDIÓW: I stopień 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III/5 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 5 6. LICZBA GODZIN:
w ramach programu Erasmus+ w roku akademickim 2016/2017
Z A S A D Y F I N A N S O W A N I A D Z I A Ł A Ń w ramach programu Erasmus+ w roku akademickim 2016/2017 1. Zasady finansowania działań w ramach programu Erasmus+ w roku akademickim 2016/2017, zwane dalej
Spis treêci str. Wykaz skrótów... 11 Spis tabel... 15 Przedmowa... 19 Rozdzia 1. Wybrane teorie rozwoju regionalnego... 23 1.1. Teorie lokalizacji...
Spis treêci str. Wykaz skrótów............................................. 11 Spis tabel............................................... 15 Przedmowa............................................... 19 Rozdzia
U Z A S A D N I E N I E. 1. Potrzeba i cel związania Rzeczypospolitej Polskiej Umową międzynarodową
U Z A S A D N I E N I E 1. Potrzeba i cel związania Rzeczypospolitej Polskiej Umową międzynarodową W dniu 22 marca 1990 r. została zawarta Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów
Z UNII DO POLSKI, z POLSKI DO UNII, ILE, ZA CO i NA CO CZYLI CZY POLSKA BĘDZIE PŁATNIKIEM NETTO?
Z UNII DO POLSKI, z POLSKI DO UNII, ILE, ZA CO i NA CO CZYLI CZY POLSKA BĘDZIE PŁATNIKIEM NETTO? Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej jest kwestią wyboru pewnego modelu cywilizacyjnego. Skutki ekonomiczne
W tej części mojej pracy chciałbym zająć się omówieniem administracji samorządowej w Polsce. Obowiązuje tu trójstopniowy podział terytorialny.
Paweł Karło Porównanie systemów administracji w dwóch państwach. Termin administracja wywodzi się od łac. ad-ministro zarządzać, zawiadywać, kierować. Najogólniej rzecz biorąc oznacza on wszelką zorganizowaną
Aktualności Od 1 maja 2010r
Aktualności Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego ma na celu ułatwienie obywatelom Wspólnoty korzystanie z prawa równego traktowania. Sprawia, że obywatele różnych państw członkowskich mają takie
Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015)
Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015) 1. Sposoby pojmowania terminów: prawo europejskie, prawo wspólnotowe, Prawo Unii Europejskiej. 2. Rada Europy charakter prawny, statutowe cele
Samorząd. Istota samorządu i jego rodzaje
Samorząd Istota samorządu i jego rodzaje Samorząd ZASADY OGÓLNE DOTYCZĄCE SAMORZĄDU Pomocniczość Państwo powinno wykonywać tylko te zadania, których nie mogą wykonać samodzielnie obywatele. Jeżeli już
Fundamenty integracji europejskiej
Fundamenty integracji europejskiej mgr Aleksandra Borowicz Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Ośrodek Badań Integracji Europejskiej Uniwersytetu Gdańskiego Projekt realizowany z Narodowym
Współpraca przygraniczna przykłady dobrych praktyk
Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku Współpraca przygraniczna przykłady dobrych praktyk KONFERENCJA W RAMACH PROJEKTU Lepszy dostęp do informacji dla pracowników transgranicznych w europejskich regionach
Frekwencja w wyborach parlamentarnych oraz samorządowych
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie
Europejski i regionalny rynek pracy - mobilności geograficzna i zawodowa 9.04.2013. www.eures.europa.eu www.eures.praca.gov.pl
Europejski i regionalny rynek pracy - mobilności geograficzna i zawodowa 9.04.2013 www.eures.europa.eu www.eures.praca.gov.pl Mobilność pracowników Mobilność zawodowa zmiany w ramach zawodu lub danej grupy
Program Erasmus. Przegląd statystyk. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie Program Erasmus Przegląd statystyk Opracowanie: Małgorzata Członkowska-Naumiuk Co zawiera prezentacja? Wybór danych
U Z A S A D N I E N I E
U Z A S A D N I E N I E Poczta Polska jest państwowym przedsiębiorstwem użyteczności publicznej powołanym na mocy ustawy z dnia 30 lipca 1997 r. o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej Poczta
Produkt krajowy brutto w województwie śląskim w 2010 r.
Urząd Statystyczny w Katowicach 40 158 Katowice, ul. Owocowa 3 e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: 32 7791 200 fax: 32 7791 300, 258 51 55 OPRACOWANIA SYGNALNE Produkt krajowy brutto w województwie
Warszawa, 17-18 czerwca 2013
Szkolenie dla Koordynatorów Wojewódzkich oraz osób pełniących rolę Punktów Kontaktowych programu Uczenie się przez całe życie i inicjatywy Europass Warszawa, 17-18 czerwca 2013 Plan prezentacji Wstępne
SYLABUS. Opis poszczególnych przedmiotów Description of individual course units
SYLABUS KIERUNEK STUDIÓW PRAWO, TRYB STACJONARNY STOPIEŃ EDUKACJI: STUDIA MAGISTERSKIE Opis poszczególnych przedmiotów Description of individual course units II.B. l Nazwa przedmiotu ( course title) PRAWO
KARTA PRZEDMIOTU 10. WYMAGANIA WSTĘPNE: WIEDZA OGÓLNA NA POZIOMIE DRUGIEGO ROKU STUDIÓW; UMIEJĘTNOŚĆ SELEKCJI INFORMACJI
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: PODSTAWY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO 2. KIERUNEK: POLITOLOGIA SP. ADMINISTRACJA PUBLICZNA 3. POZIOM STUDIÓW: STUDIA I STOPNIA 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II/4. LICZBA PUNKTÓW
INTEGRACJA EUROPEJSKA
A 388687 INTEGRACJA EUROPEJSKA Podręcznik,akademicki redakcja naukowa Antoni Marszałek Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 17 Część pierwsza PODSTAWOWE ZASADY INTEGRACJI 23
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2012 R.
Urząd Statystyczny w Katowicach Ośrodek Rachunków Regionalnych ul. Owocowa 3, 40 158 Katowice e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: 32 779 12 00 fax: 32 779 13 00, 258 51 55 katowice.stat.gov.pl OPRACOWANIA
FUNDUSZE STRUKTURALNE ĆWICZENIA SEMESTR ZIMOWY 2014/2015
FUNDUSZE STRUKTURALNE ĆWICZENIA SEMESTR ZIMOWY 2014/2015 Książki Małgorzata Sikora- Gaca, Urszula Kosowska (Fundusze Europejskie w teorii i praktyce, Warszawa 2014 Magdalena Krasuska, Fundusze Unijne w
(4) Belgia, Niemcy, Francja, Chorwacja, Litwa i Rumunia podjęły decyzję o zastosowaniu art. 11 ust. 3 rozporządzenia
L 367/16 23.12.2014 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 1378/2014 z dnia 17 października 2014 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki
Fundusze nie tylko europejskie - jak z nich skorzystać? Ewa Cłapa www.ewaclapa.pl
Fundusze nie tylko europejskie - jak z nich skorzystać? Ewa Cłapa www.ewaclapa.pl październik 2011 Fundusze nie tylko europejskie - jak z nich skorzystać? Pomoc przedakcesyjna począwszy od roku 2000 przyznana
POMOC PUBLICZNA ogólne wytyczne dla Instytucji Pośredniczących
POMOC PUBLICZNA ogólne wytyczne dla Instytucji Pośredniczących Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, wsparcie dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą podlega
SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW 11 WSTĘP 13
SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW 11 WSTĘP 13 Rozdział I. PAŃSTWO A GOSPODARKA 15 1. Stosunki gospodarcze a funkcje państwa 15 2. Podstawowe typy zachowań państwa wobec gospodarki oraz wynikające z nich zadania...
LLP Erasmus 17 marca 2009
REKRUTACJA 2009/2010 LLP Erasmus 17 marca 2009 Program Erasmus Erasmus jest programem edukacyjnym Unii Europejskiej, adresowanym do szkolnictwa wyższego Celem programu Erasmus jest podnoszenie poziomu
PN-II Lublin, dnia 22 września 2016 r.
PN-II.4130.251.2016 Lublin, dnia 22 września 2016 r. Szanowni Państwo Wójtowie, Burmistrzowie, Prezydenci Miast, Starostowie w województwie lubelskim W związku z sygnalizowanymi wątpliwościami prawnymi
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: EKOLOGIA I POLITYKA 2. KIERUNEK: POLITOLOGIA 3. POZIOM STUDIÓW: I STOPNIA 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II/4
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: EKOLOGIA I POLITYKA 2. KIERUNEK: POLITOLOGIA 3. POZIOM STUDIÓW: I STOPNIA 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II/4 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 3 6. LICZBA GODZIN: 30 WY/30 CA 7.
TRANSGRANICZNA WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO
TRANSGRANICZNA WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Szczególne położenie geopolityczne Województwa Zachodniopomorskiego: usytuowanie nad brzegiem Morza Bałtyckiego bliskość zachodniej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Integracja europejska. Wydział Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce
Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 013-016 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu*
Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków
Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków Marlena Piekut Oleksandra Kurashkevych Płock, 2014 Pracowanie Zarabianie pieniędzy Bawienie się INTERNET Dokonywanie zakupów Nawiązywanie kontaktów Tadao
Rozdział 1 Nazwa i przedmiot prawa konstytucyjnego 1.Nazwa 2.Przedmiot prawa konstytucyjnego i jego miejsce w systemie prawa
POLSKIE PRAWO KONSTYTUCYJNE Red.: Dariusz Górecki Wykaz skrótów Wstęp Rozdział 1 Nazwa i przedmiot prawa konstytucyjnego 1.Nazwa 2.Przedmiot prawa konstytucyjnego i jego miejsce w systemie prawa Rozdział
INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY
INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament Polityki Regionalnej W prezentacji przedstawione zostaną: Cele programu Interreg IVC Priorytety programu Typy działań
Akcja 1 Mobilność edukacyjna wskazówki dla instytucji wnioskujących
Erasmus+ Akcja 1 Mobilność edukacyjna wskazówki dla instytucji wnioskujących W ramach projektów Akcji 1 Mobilność edukacyjna uczelnie mogą prowadzić wymianę stypendialną studentów i pracowników. O przyznanie
Kierunek Ekonomia Rok I Lp. Przedmioty Blok Wymiar
Kierunek Ekonomia Rok I Semestr 1 Semestr 2 Matematyka wstęp 60 1 30 30 1 Matematyka A 60 6 30 30 E 2 Podstawy statystyki A 60 6 30 30 E 3 Podstawy mikroekonomii A 60 6 30 30 E 4 Podstawy makroekonomii
w ramach programu ERASMUS+ oraz programu PO WER w Wyższej Szkole Zarządzania i Bankowości w Krakowie w roku akademickim 2015/2016
Uczelniane zasady finansowania wyjazdów studentów na studia oraz praktyki zagraniczne w ramach programu ERASMUS+ oraz programu PO WER w Wyższej Szkole Zarządzania i Bankowości w Krakowie w roku akademickim
Studia I stopnia Plan studiów na kierunku: stosunki międzynarodowe studia niestacjonarne
Specjalność: logistyka w Europie I rok studiów, 1 semestr Studia I stopnia Plan studiów na kierunku: stosunki międzynarodowe studia niestacjonarne Lp. Nazwa modułu Egz. Zal. Razem W. 1 Ćw. 2 ECTS 1. Socjologia
U S T A W A. z dnia. o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych
Projekt z dnia U S T A W A o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych 1) Art. 1. W ustawie z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych
Polityka spójności 2007-2013
Regionalne Programy Operacyjne jako źródło finansowania centrów nauki i wystaw interaktywnych Agnieszka Dawydzik Departament Koordynacji Programów Regionalnych Konferencja INTERAKCJA-INTEGRACJA INTEGRACJA
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO
Opracowania sygnalne PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R. Urząd Statystyczny w Katowicach, ul. Owocowa 3, 40-158 Katowice www.stat.gov.pl/katow e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.:
Projekt Foresight Akademickie Mazowsze 2030
Projekt Foresight Akademickie Mazowsze 2030 ZAKRES NOWELIZACJI USTAWY PRAWO O SZKOLNICTWIE WYŻSZYM Maria Tomaszewska Akademia Leona Koźmińskiego 16 grudnia 2010 r. Projekt współfinansowany ze środków Unii
Mariola Banach UNIWERSYTET RZESZOWSKI. STUDIA PODYPLOMOWE Mechanizmy funkcjonowania strefy euro VI edycja, rok akademicki 2014/15
UNIWERSYTET RZESZOWSKI Promotor: dr Magdalena Cyrek Mariola Banach STUDIA PODYPLOMOWE Mechanizmy funkcjonowania strefy euro VI edycja, rok akademicki 2014/15 przedstawienie istoty ubóstwa i wykluczenia
PROGRAM KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH
PROGRAM KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH NAZWA WYDZIAŁU: ZARZĄDZANIA I EKONOMII NAZWA KIERUNKU: EUROPEISTYKA POZIOM KSZTAŁCENIA: studia pierwszego stopnia (studia pierwszego stopnia, studia drugiego
Człowiek najlepsza inwestycja!
Załącznik 1 Człowiek najlepsza inwestycja! SYLWETKA ABSOLWENTA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA SPECJALNOŚCI TRANSPORT SPEDYCJA LOGISTYKA NA KIERUNKU EKONOMIA PROJEKT ROZWÓJ POTENCJAŁU WYŻSZEJ SZKOŁY GOSPODARKI
ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE)
11.5.2016 L 121/11 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2016/699 z dnia 10 maja 2016 r. ustalające na rok 2016 pułapy budżetowe mające zastosowanie do niektórych systemów wsparcia bezpośredniego określonych
obecność na zajęciach (usprawiedliwione dwie nieobecności) aktywność test zaliczeniowy INFORMACJE DODATKOWE: dyżur wykładowcy: 12.30-14.30, pok.
1 NAZWA PRZEDMIOTU: Systemy polityczne wybranych państw świata. KATEGORIA PRZEDMIOTU: kanoniczny PROWADZĄCY: dr Arkadiusz Czwołek CZAS TRWANIA I WYMIAR GODZIN: semestr zimowy: 60 h FORMA ZAJĘĆ: ćwiczenia
System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej
Krystyna Michałowska-Gorywoda System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej Z formalno - prawnego punktu widzenia należałoby mówić tutaj o systemie prawa i instytucji Wspólnot Europejskich. Pojęcia
WYBORY EUROPEJSKIE W 2009 R. Eurobarometr Standard (EB 69) - Wiosna 2008 Pierwsze wyniki brutto: Średnia europejska i główne tendencje krajowe
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji SEKCJA MONITOROWANIA OPINII PUBLICZNEJ 15/09/2008. WYBORY EUROPEJSKIE W 2009 R. Eurobarometr Standard (EB 69) - Wiosna 2008 Pierwsze wyniki brutto: Średnia europejska
Działanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty
Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Działanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty Cel Działania:
(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA
24.9.2014 L 280/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 994/2014 z dnia 13 maja 2014 r. zmieniające załączniki VIII i VIIIc do rozporządzenia
Wsparcie przedsiębiorczości jako jeden z głównych priorytetów NSRO. Opole, 7 marca 2008
Wsparcie przedsiębiorczości jako jeden z głównych priorytetów NSRO ElŜbieta Bieńkowska Minister Rozwoju Regionalnego Fundusze strukturalne jako instrument wsparcia rozwoju gospodarczego Opolszczyzny Opole,
Struktura PO KL. X Pomoc techniczna
Możliwości wsparcia wolontariatu w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Priorytet VI i VII PO KL Struktura PO KL Priorytety centralne I Zatrudnienie i integracja społeczna II Rozwój zasobów ludzkich
Seminarium Ekonomia społeczna współpraca się opłaca
Seminarium Ekonomia społeczna współpraca się opłaca Rybnik, 24 marca 2015 r. Działania Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Województwa Śląskiego w kontekście realizacji Wieloletniego regionalnego
MODELE NAUCZANIA EDUKACJI OBYWATELSKIEJ W SZKOŁACH EUROPEJSKICH. Kamila Ordowska
MODELE NAUCZANIA EDUKACJI OBYWATELSKIEJ W SZKOŁACH EUROPEJSKICH Kamila Ordowska PRIORYTET zaangażowanie obywateli w życie polityczne i społeczne Zachęcanie obywateli do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym
Plan strategiczny Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, na lata 2014 2020
Plan strategiczny Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, na lata 2014 2020 1. Strategia w odniesieniu do mobilności dobór uczelni/instytucji partnerskich kraje/rejony geograficzne cele i grupy docelowe
FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU
FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa 02.12.2015 Transformacja polskiej gospodarki w liczbach PKB w Polsce w latach 1993,2003 i 2013 w mld PLN Źródło:
Trendy rozwoju kształcenia dorosłych w krajach Unii Europejskiej
Trendy rozwoju kształcenia dorosłych w krajach Unii Europejskiej Systemy kształcenia dorosłych w różnych krajach europejskich, podobnie jak całe systemy edukacyjne, różnią się pod wieloma względami, jednak
KATALOG PRZEDMIOTÓW (PAKIET INFORMACYJNY ECTS) KIERUNEK ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA
KATALOG PRZEDMIOTÓW (PAKIET INFORMACYJNY ) KIERUNEK ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA Legnica 2011/2012 Kierunek: Zarządzanie Zarządzanie przedsiębiorstwem Absolwenci specjalności zarządzanie przedsiębiorstwem
3.3 WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
3.3 WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA Ogólne omówienie współpracy międzynarodowej PG w 2011 r.: międzynarodowe umowy ramowe o współpracy oraz międzyinstytucjonalne umowy dot. mobilności w programach edukacyjnych:
Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej. Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki,
Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki, www.wojmos.com wojmos@wojmos.com Budżet UE Budżet UE tworzony jest z kilku źródeł. Należą do nich m.in..
Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 8.4.2016 r. COM(2016) 183 final 2016/0094 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie stanowiska, jakie należy przyjąć w imieniu Unii Europejskiej w odniesieniu do międzynarodowego
USTRÓJ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO. Autorzy: Zbigniew Bukowski, Tomasz Jędrzejewski, Piotr Rączka. Wykaz skrótów Wstęp
USTRÓJ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO. Autorzy: Zbigniew Bukowski, Tomasz Jędrzejewski, Piotr Rączka Wykaz skrótów Wstęp ROZDZIAŁ I Prawne pojęcie samorządu i samorządu 1. Decentralizacja 2. Samorząd A. Pojęcie
Administracja publiczna Wprowadzenie. Dr hab. Ryszard Szarfenberg rszarf.ips.uw.edu.pl/apub/
Administracja publiczna Wprowadzenie Dr hab. Ryszard Szarfenberg rszarf.ips.uw.edu.pl/apub/ Główne idee normatywne współczesnego państwa Suwerenność narodu, która zakłada państwo narodowe i demokrację
Literatura przykładowa
Literatura przykładowa Samorząd terytorialny w RP Zbigniew Leoński Podręcznik "Samorząd terytorialny w RP" omawia formy organizacyjne lokalnego życia publicznego, tj. gminy, powiatu i województwa. Tok
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: PODSTAWY PRAWA WSPÓLNOTOWEGO 2. KIERUNEK: POLITOLOGIA 3. POZIOM STUDIÓW: I STOPNIA
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: PODSTAWY PRAWA WSPÓLNOTOWEGO 2. KIERUNEK: POLITOLOGIA 3. POZIOM STUDIÓW: I STOPNIA 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III/5 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 5 6. LICZBA GODZIN: 30 WY/30
Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP. Tom I. Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP
Wolności i prawa jednostki w. Tom I. Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP Red.: Mariusz Jabłoński Wprowadzenie Wykaz skrótów Część I. Koncepcja konstytucyjnego
OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW A D M I N I S T R A C J A STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW A D M I N I S T R A C J A STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia: kierunek administracja jest przypisany