Funkcjonowanie wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży w ramach rozporządzenia Rzym I

Transkrypt

1

2

3 DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYK WEWNĘTRZNYCH DEPARTAMENT TEMATYCZNY C: PRAWA OBYWATELSKIE I SPRAWY KONSTYTUCYJNE PRAWO Funkcjonowanie wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży w ramach rozporządzenia Rzym I STRESZCZENIE Treść Celem ekspertyzy jest wyjaśnienie związku pomiędzy wspólnymi europejskimi przepisami dotyczącymi sprzedaży a rozporządzeniem Rzym I oraz ustalenie, w jakim stopniu związek ten będzie korzystny dla handlu transgranicznego między przedsiębiorstwami a konsumentami, zważywszy, że przedsiębiorca, który będzie chciał prowadzić działalność handlową w całej Unii Europejskiej, będzie mógł podlegać bezwzględnie obowiązującym wspólnym europejskim przepisom dotyczącym sprzedaży, nie zaś wymuszającym swoje zastosowanie przepisom mającym źródło w prawie krajowym 27 państw członkowskich Unii Europejskiej. Następnie należy sprawdzić, czy bezwzględnie obowiązujące wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży zapewniają wysoki poziom ochrony konsumentów, porównując je z przepisami krajowego prawa konsumenckiego państw Unii Europejskiej. PE PL

4 Funkcjonowanie wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży w ramach rozporządzenia Rzym I Niniejszy dokument został zamówiony przez Komisję Prawną Parlamentu Europejskiego. AUTOR Martine BEHAR-TOUCHAIS Profesor Uniwersytetu Paryskiego I: Panteon-Sorbona (Sorbońska Szkoła Prawa) Współdyrektor Sorbońskiego Instytutu Badań Prawnych (Instytut IRJS im. Tunca) Dyrektor zespołu ds. umów, konsumentów, handlu elektronicznego europejskiej sieci ekspertów z zakresu prawa Trans Europe Experts (TEE) Była członek kolegium francuskiej Rady ds. Konkurencji WŁAŚCIWY ADMINISTRATOR Danai PAPADOPOULOU Departament Tematyczny: Prawa Obywatelskie i Sprawy Konstytucyjne Parlament Europejski B-1047 Bruksela danai.papadopoulou@europarl.europa.eu WERSJE JĘZYKOWE Oryginał: FR. Tłumaczenie: BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, FR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV. O WYDAWCY W celu skontaktowania się z departamentem tematycznym lub zaprenumerowania jego comiesięcznego biuletynu prosimy pisać na adres: poldep-citizens@europarl.europa.eu. Parlament Europejski, dokument ukończono w październiku 2012 r. Unia Europejska, 2012 r. Niniejszy dokument jest dostępny w internecie na stronie: SPROSTOWANIE Opinie wyrażone w niniejszym dokumencie są jedynie opiniami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają oficjalne stanowisko Parlamentu Europejskiego. Powielanie i tłumaczenie do celów niehandlowych jest dozwolone pod warunkiem wskazania źródła oraz wcześniejszego poinformowania wydawcy i wysłania mu egzemplarza. 2/4

5 Departament Tematyczny: Prawa Obywatelskie i Sprawy Konstytucyjne STRESZCZENIE Kontekst W zielonej księdze Komisji Europejskiej w sprawie możliwości politycznych w zakresie postępów w kierunku ustanowienia europejskiego prawa umów dla konsumentów i przedsiębiorstw (COM(2010)348/3) przedstawiono siedem możliwych wariantów ustanowienia europejskiego prawa umów: począwszy od zwyczajnej publikacji wyników prac grupy powołanych w tym celu ekspertów, a skończywszy na prawdziwym europejskim kodeksie umów. Pomiędzy tymi skrajnymi stanowiskami Komisja Europejska zaproponowała, że rozporządzenie mogłoby wprowadzać opcjonalny instrument, który w każdym państwie członkowskim byłby traktowany jako»drugi system«, oferując umawiającym się stronom wybór między dwoma systemami krajowego prawa umów. W takich właśnie okolicznościach w dniu 11 października 2011 r. Komisja ogłosiła wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży (COM(2011)635 final).należy ustalić, jaki związek może zachodzić pomiędzy wspólnymi europejskimi przepisami dotyczącymi sprzedaży a rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych, tzw. rozporządzeniem Rzym I. Pytanie to odnosi się w tym miejscu tylko do stosunków między przedsiębiorstwami a konsumentami. Cele Warunkiem sukcesu wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży jest jasne określenie ich związku z rozporządzeniem Rzym I. Następnie konieczne jest, aby wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży zapewniały wysoki poziom ochrony konsumentów, tak aby mogły równać się z przepisami prawa krajowego, choć niekoniecznie muszą obejmować wszystkie najsurowsze przepisy o ochronie konsumentów. Najpierw należy zatem ustalić, jaki związek zachodzi pomiędzy wspólnymi europejskimi przepisami dotyczącymi sprzedaży a rozporządzeniem Rzym I. Wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży można było określić mianem 28. reżimu, jednolitego prawa mającego pierwszeństwo zastosowania przed jakimkolwiek rozumowaniem w razie kolizji przepisów, lub drugiego reżimu prawa krajowego. Decyzja o tym, aby wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży określić mianem drugiego reżimu prawa krajowego, jest w tym zakresie decydująca. Wybór wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży nie jest wyborem prawa właściwego w rozumieniu prawa prywatnego międzynarodowego. Wybór ten dokonuje się na drugim poziomie, w obrębie prawa właściwego, będąc wyborem pomiędzy dwoma reżimami: pierwszym reżimem mającym źródło w prawie krajowym a drugim reżimem w postaci wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży. Doktrynalna krytyka tego określenia jest zróżnicowana. Zdaniem niektórych autorów rozporządzenie europejskie nie może funkcjonować jako akt prawa krajowego. Są też tacy, którzy zastanawiają się nad tym, jakie inne konsekwencje powinno pociągnąć za sobą określenie wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży mianem prawa krajowego (wykładnia krajowa, zgodność z istniejącymi dyrektywami, transpozycja przyszłych dyrektyw w obrębie wspólnych europejskich 3/4

6 Funkcjonowanie wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży w ramach rozporządzenia Rzym I przepisów dotyczących sprzedaży itp.). Rozważania te pozwalają co najwyżej uznać niejednorodność wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży, które nawet jeśli stanowią drugi reżim prawa krajowego zostały mimo to opracowane na szczeblu europejskim i osadzone w ramach rozporządzenia. Europejskie pochodzenie przepisów uzasadnia przykładowo wykładnię Trybunału Sprawiedliwości. Niemniej miano drugiego reżimu prawa krajowego pozwala zapewnić normalne funkcjonowanie rozporządzenia Rzym I. Rozporządzenie to zachowuje swoją pozycję i umożliwi określenie prawa właściwego. Zneutralizowaniu ulegają jedynie przepisy wymuszające swoje zastosowanie pierwszego reżimu, co Komisja precyzuje następująco: Jeżeli strony takiej transakcji wybiorą prawo innego państwa członkowskiego niż prawo państwa konsumenta, w świetle art. 6 ust. 1 rozporządzenia Rzym I wybór taki nie pozbawia konsumenta ochrony wynikającej z bezwzględnie obowiązujących norm prawa miejsca zwykłego pobytu konsumenta (art. 6 ust. 2 rozporządzenia Rzym I). Ten ostatni przepis nie ma jednak praktycznego znaczenia, jeżeli strony wybrały w ramach przepisów krajowych wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży. Wynika to z tego, że wspólne europejskie przepisy dotyczące sprzedaży w prawie wybranego państwa są identyczne ze wspólnymi europejskimi przepisami dotyczącymi sprzedaży w państwie konsumenta. Dlatego też poziom ochrony zapewniany przez bezwzględnie obowiązujące przepisy w państwie konsumenta nie jest wyższy i konsument nie zostaje pozbawiony ochrony wynikającej z prawa jego miejsca zwykłego pobytu (uzasadnienie, s. 7).Innymi słowy, jako że reżim fakultatywny jest w każdym państwie członkowskim drugim reżimem prawa krajowego, z natury nie może on utracić swojej pozycji na rzecz przepisów wymuszających swoje zastosowanie pierwszego reżimu prawa krajowego, gdyż w całości go zastępuje, gdy strony tak postanowią ( 1 ). Staje się on wówczas reżimem prawa krajowego wybranym przez strony. Dokładna analiza związku pomiędzy wspólnymi europejskimi przepisami dotyczącymi sprzedaży a najważniejszymi zapisami rozporządzenia Rzym I pokazuje, że związek ten nie stwarza rzeczywistych trudności, o ile uzna się przesłanki rozumowania i miano drugiego reżimu prawa krajowego dla instrumentu fakultatywnego. * Ponieważ jednak w razie wyboru instrumentu fakultatywnego konsument nie będzie już chroniony przepisami bezwzględnie obowiązującymi pierwszego reżimu krajowego prawa konsumenckiego miejsca zwykłego pobytu konsumenta, ale przepisami bezwzględnie obowiązującymi drugiego reżimu prawa krajowego miejsca zwykłego pobytu konsumenta, tj. wspólnymi europejskimi przepisami dotyczącymi sprzedaży, należy porównać je z prawem krajowym państw UE pod względem poziomu ochrony konsumentów. Istotnym skutkiem takiego porównania jest wykazanie, że wybór wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży nie szkodzi konsumentowi, który w dalszym ciągu będzie objęty wysokim poziomem ochrony. Jeden reżim różni się oczywiście od drugiego, ale różnice dotyczą zasadniczo szczegółów, z wyjątkiem może jednostronnego ogłaszania nieważności, bez udziału wymiaru sprawiedliwości. Pojawiające się na poziomie szczegółu różnice stosownie do przypadku, w zależności od kraju stworzą okazję do informowania konsumenta o różnicach pomiędzy pierwszym reżimem a drugim reżimem. 1 Zob. ekspertyza autorki pt. Relation d un instrument optionnel avec les lois nationales [Związek pomiędzy instrumentem fakultatywnym a prawem krajowym] z 2010 r. 4/4

7

8