Prognoza oddziaływania na środowisko warunków korzystania z wód zlewni Redy - projekt

Transkrypt

1 Prognoza oddziaływania na środowisko warunków korzystania z wód zlewni Redy - projekt Zamawiający: Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku ul. Franciszka Rogaczewskiego 9/ Gdańsk Wykonawca: Pectore-Eco Sp. z o.o. Al. Przyjaźni 7/ Gliwice Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Gliwice,

2 Pracę wykonał zespół autorski w składzie: inż. Katarzyna Banaszak mgr inż. Magdalena Dołęga mgr inż. Monika Gajda mgr inż. Agnieszka Hobot mgr Marta Kunert mgr inż. Joanna Mutryn mgr inż. Magdalena Kinga Skuza mgr inż. Agnieszka Stachura Węgierek 2

3 Spis treści Skróty Wstęp Podstawa sporządzenia prognozy Podstawa prawna i tryb postępowania Przedmiot i cel prognozy Cel i treść analizowanego dokumentu Konsultacje dokumentu Metoda opracowania prognozy Proponowane metody analizy realizacji dokumentu Potencjalne oddziaływania transgraniczne Uwarunkowania realizacji analizowanego dokumentu Aktualny stan środowiska i potencjalne problemy istotne z punktu widzenia realizacji analizowanego dokumentu Potencjalne zmiany aktualnego stanu środowiska w przypadku braku realizacji dokumentu Stan środowiska na terenach objętych oddziaływaniem przedsięwzięć realizowanych w ramach dokumentu Położenie Procentowy udział poszczególnych powiatów w całkowitej powierzchni zlewni przedstawiono na poniższym wykresie Geologia Struktura użytkowania gruntów Gleby Wody powierzchniowe Wody podziemne Klimat i jakość powietrza Krajobraz Zasoby naturalne Obszary chronione, flora, fauna Zabytki i dobra materialne Charakterystyka społeczno - gospodarcza analizowanego obszaru Prawne uwarunkowania realizacji dokumentu Formalno prawne uwarunkowania realizacji dokumentu na poziomie krajowym i międzynarodowym Dokumenty na poziomie województwa Strategie, koncepcje i programy Plany ochrony Plany ochrony/zadań ochronnych dla obszarów Natura Plany ochrony dla Parków krajobrazowych Potencjalny i rzeczywisty wpływ na środowisko w przypadku realizacji dokumentu Wpływ na środowisko przyrodnicze Oddziaływanie na zdrowie ludzi Wpływ na środowisko wodne

4 Oddziaływanie na klimat i stan powietrza Oddziaływanie na powierzchnię ziemi Wpływ na krajobraz Wpływ na klimat akustyczny Wpływ na zasoby naturalne Oddziaływanie na zabytki i dobra kultury Oddziaływania skumulowane Podsumowanie oddziaływań Ocena dokumentu z uwagi na oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska Możliwość osiągnięcia zamierzonych celów Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru Rozwiązania alternatywne Podsumowanie i wnioski Literatura

5 Skróty AKPOŚK GDOŚ JCWP JCWPd KPOŚK NSGW OOŚ OSN OSO PGW POŚ PWŚK RDW RLM RZGW SEA SOOŚ SOO SCW SJCW SZCW WIOŚ WKRWDW Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska jednolita część wód powierzchniowych jednolita część wód podziemnych Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych Narodowa Strategia Gospodarowania Wodami ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.) obszar szczególnie narażony na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych obszary specjalnej ochrony ptaków plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Prawo ochrony środowiska Program wodno środowiskowy kraju Ramowa Dyrektywa Wodna równoważna liczba mieszkańców regionalny zarząd gospodarki wodnej Strategic Environmental Assessment strategiczna ocena oddziaływania na środowisko specjalne obszary ochrony siedlisk sztuczna część wód scalona jednolita część wód powierzchniowych silnie zmieniona część wód wojewódzki inspektorat ochrony środowiska projekt rozporządzenia w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Wisły 5

6 1. Wstęp 1.1. Podstawa sporządzenia prognozy Podstawa prawna i tryb postępowania Prognoza oddziaływania na środowisko warunków korzystania z wód zlewni Redy została sporządzona na zlecenie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku ul. Franciszka Rogaczewskiego 9/19, Gdańsk, przez firmę Pectore Eco Sp. z o.o. Al. Przyjaźni 7/2, Gliwice, na podstawie umowy nr 18/2014 z dnia 22 kwietnia 2014r. Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko dla dokumentu Warunków korzystania z wód zlewni Redy wynika z zapisów art. 46 i 51 ust. 1 ustawy OOŚ, które wskazują, że przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko oraz sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko wymagane jest między innymi dla planów lub programów w dziedzinie gospodarki wodnej. Do przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko zobowiązany jest Dyrektor Regionalnego Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, który jest organem opracowującym warunki korzystania w wód zlewni Redy. Niniejsza prognoza została opracowana z uwzględnieniem zapisów art. 51 oraz art. 52 ustawy OOŚ. Ponadto, w dokumencie prognozy odniesiono się do zapisów wskazanych w pismach otrzymanych od Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku oraz Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gdańsku, określających zakres i stopień szczegółowości informacji, jakie powinny zostać zawarte w niniejszej prognozie. Pisma powyższe stanowią załącznik nr 1. do niniejszej prognozy. Zgodnie z art. 51 ust. 2, art. 52 ust. 1, art. 52 ust. 2 ustawy OOŚ, dokument prognozy powinien: zawierać informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami; zawierać informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy; zawierać propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektu programu oraz częstotliwości ich przeprowadzania; zawierać informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko; zawierać streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; określać, analizować i oceniać istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu; określać, analizować i oceniać stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem; 6

7 określać, analizować i oceniać istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektu programu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.); określać, analizować i oceniać cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektu programu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu; określać, analizować i oceniać przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniem na te elementy; określać wpływ realizacji ustaleń programu na stan i funkcjonowanie obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013r., poz. 627, z późn. zm.), a w szczególności na stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt oraz integralność i spójność obszarów Natura 2000, uwzględniając zarówno obszary wyznaczone jak i projektowane oraz potencjalne (ekosystemy, siedliska i gatunki wodne zależne od wody a także korytarze ekologiczne); przedstawiać rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru; przedstawić rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projekcie programu wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy (biorąc pod uwagę cele i zasięg geograficzny projektu programu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru). W prognozie uwzględnia się informacje zawarte w prognozach oddziaływania na środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych już dokumentów powiązanych z projektem dokumentu będącego przedmiotem postępowania (art. 52 ust. 2 ustawy OOŚ). Ponadto zgodnie z art. 5 1 Dyrektywy SEA 2 prognoza powinna zawierać rozsądne rozwiązania alternatywne uwzględniające cele i geograficzny zasięg projektu. Należy W przypadku, gdy na mocy art. 3 ust. 1 wymagana jest ocena wpływu na środowisko, przygotowuje się sprawozdanie, w którym zostanie zidentyfikowany, opisany i oszacowany potencjalny znaczący 7

8 zwrócić uwagę, że ww. kwestie mogą być ocenione w bardziej odpowiedni sposób na innych szczeblach postępowania np. uzyskiwania decyzji środowiskowych. Informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko powinny być opracowane właściwie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dopasowane do zakresu i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowania projektów dokumentów z nim powiązanych. Zlewnia Redy położona jest w województwie pomorskim. Dlatego też organ opracowujący dokument uzgodnił zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Gdańsku oraz Pomorskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Gdańsku (załącznik nr 1). Projekt warunków korzystania z wód zlewni Redy opracowany jest dla obszaru o powierzchni 638,56 km 2, administracyjnie położonego na obszarze województwa pomorskiego. Organ opracowujący dokument poddaje opiniowaniu przez ww. organy projekt prognozy wraz z projektem dokumentu oraz zapewnia udział społeczeństwa w myśl zapisów Rozdziałów 1 i 3 Działu III ustawy OOŚ. Organ odpowiedzialny za przeprowadzenie procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko zobowiązany jest do rozpatrzenia uwag i wniosków zgłoszonych w związku z udziałem społeczeństwa, a także do wzięcia pod uwagę zarówno ustaleń wynikających z prognozy, jak i opinii Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Do przyjętego dokumentu zgodnie z art. 55 ust. 3 ustawy OOŚ załącza się pisemne podsumowanie zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, a także informację, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione: ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, opinie właściwych organów: Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, zgłoszone uwagi i wnioski, wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli zostało przeprowadzone, propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków realizacji postanowień dokumentu. wpływ na środowisko wynikający z realizacji planu lub programu oraz rozsądne rozwiązania alternatywne uwzględniające cele i geograficzny zasięg planu lub programu ( ) 5.2. Sprawozdanie dotyczące środowiska, przygotowane zgodnie z ust. 1, zawiera informacje, które mogą być racjonalnie wymagane, z uwzględnieniem obecnego stanu wiedzy i metod oceny, zawartości i poziomu szczegółowości planu lub programu, jego stadium w procesie podejmowania decyzji oraz zakresu, w jakim niektóre sprawy mogą zostać właściwiej ocenione na różnych etapach tego procesu, w celu uniknięcia powielania oceny ( ) 2 Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko 8

9 Istotnym jest również fakt, iż zgodnie z art. 55 ust. 2 ustawy OOŚ projekt dokumentu nie może zostać przyjęty, jeżeli z przeprowadzonej oceny wynika, że może on znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, a jednocześnie nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Przedmiot i cel prognozy Przedmiotem niniejszego opracowania jest sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko dla projektu rozporządzenia w sprawie warunków korzystania z wód zlewni rzeki Redy. Projekt rozporządzenia określa szczegółowe wymagania w zakresie stanu wód zlewni wynikające z ustalonych celów środowiskowych, priorytety w zaspokajaniu potrzeb wodnych w zlewni oraz ograniczenia w korzystaniu z wód na obszarze zlewni niezbędne do osiągnięcia ustalonych celów środowiskowych. Głównym celem prognozy jest: ocena stopnia uwzględnienia w projekcie warunków korzystania z wód zlewni Redy celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu krajowym i międzynarodowym, zidentyfikowanie oddziaływań na poszczególne komponenty środowiska wynikające z zakresu i przedstawionych do realizacji w projekcie zapisów, wskazanie działań mających na celu zapobieganie, ograniczanie, bądź kompensację przyrodniczą negatywnych wpływów na środowisko zidentyfikowanych oddziaływań, a w konsekwencji, w celu weryfikacji zaproponowanych zapisów wskazanie monitoringu, umożliwiającego sprawdzenie efektywności przedstawionych zapisów, rozważenie oddziaływania o zasięgu transgranicznym Cel i treść analizowanego dokumentu Warunki korzystania z wód zlewni są zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 poz. 145 z późn.zm) jednym z podstawowych dokumentów planistycznych w gospodarce wodnej i mają bezpośredni wpływ na kierunki rozwoju oraz sposób zagospodarowania obszaru zlewni. Świadczy o tym fakt, iż w myśl art. 125 ww. ustawy pozwolenia wodnoprawne nie mogą naruszać ustaleń warunków korzystania z wód. Ponadto, ustalenia warunków mają bezpośrednie przełożenie na miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (art. 73 ust. 1 pkt. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska). 9

10 Przygotowanie warunków korzystania z wód jest wymagane zapisami Planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły (M.P r. nr 49 poz. 549). Zgodnie z PGW opracowanie warunków korzystania z wód jest jednym z wielu niezbędnych działań, wspomagających osiągnięcie celów środowiskowych 3 Szczegółowe informacje o powiązaniach warunków korzystania z wód z innymi dokumentami przedstawiono również w rozdziale 5.6. Zakres warunków korzystania z wód wskazuje art. 115 ust. 1 ustawy Prawo wodne. Warunki korzystania z wód zlewni określają szczegółowe wymagania w zakresie stanu wód zlewni, wynikające z ustalonych celów środowiskowych; priorytety w zaspokajaniu potrzeb wodnych w zlewni oraz ograniczenia w korzystaniu z wód na obszarze zlewni lub jej części albo dla wskazanych jednolitych części wód niezbędne do osiągnięcia ustalonych celów środowiskowych. Warunki korzystania z wód zlewni mają charakter prawa miejscowego, ponieważ zgodnie z art. 120 ust. 1 ww. ustawy, są ustalane w drodze rozporządzenia przez dyrektora RZGW. Projekt Warunków poprzedzony został szczegółowymi analizami stanu zasobów wodnych w zlewni, oddziaływań antropogenicznych, jak również sporządzeniem bilansu wodno-gospodarczego zarówno ilościowego jak i jakościowego. Na podstawie wyników powyższych analiz wskazano szczegółowe wymagania w zakresie stanu wód wynikające z ustalonych celów środowiskowych, priorytety w korzystaniu z wód oraz ograniczenia w korzystaniu z wód niezbędne dla osiągnięcia ustalonych celów środowiskowych. Wśród szczegółowych wymagań w zakresie stanu wód wskazano: 1) wymaga się, by przepływ wody w cieku, w wyniku korzystania z wód, nie był zmniejszany poniżej przepływu nienaruszalnego ( ) 3 Cele środowiskowe dla wód powierzchniowych, podziemnych oraz obszarów chronionych ustalane są zgodnie z zapisami art. 4 RDW. W PGW za cele środowiskowe dla ww. części wód przyjęto, że: dla naturalnych JCWP jest nim dobry stan ekologiczny i chemiczny; dla silnie zmienionych i sztucznych JCPW jest nim dobry potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny; dla JCWPd jest nim dobry stan ilościowy i chemiczny. Ocena stanu przyjęta w PGW została oparta głównie na wartościach granicznych poszczególnych wskaźników fizyko-chemicznych, oraz biologicznych określających stan ekologiczny wód powierzchniowych oraz wskaźnikach chemicznych świadczących o stanie chemicznym wody, odpowiadających warunkom osiągnięcia przez te wody dobrego stanu, z uwzględnieniem kategorii wód. Przy czym z powodu braku danych do oceny stanu nie uwzględniono elementów biologicznych (ichtiofauny i bentosu) oraz elementów hydromorfologicznych, które w największym stopniu maja wpływ na rzeczywisty stan ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych. Wartości tych wskaźników określone zostały w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2009 Nr 122 poz. 1018) - nieobowiązujące oraz rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 143 poz. 896) nadal obowiązuje. W PGW nie określono natomiast celów środowiskowych dla obszarów chronionych. 10

11 2) wielkość przepływu nienaruszalnego nie może być niższa od wielkości obliczonej dla danego przekroju cieku, zgodnie z metodą wskazaną w Rozporządzeniu Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Wisły; 3) obliczenia hydrologiczne wykonywane na potrzeby korzystania z wód zlewni rzeki Redy muszą być oparte na ciągu obserwacyjnym z posterunków wodowskazowych z okresu , ( ) Oprócz ww. zapisów, w zlewni obowiązują wymagania określone w Rozporządzeniu Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Wisły. W zakresie priorytetów w korzystaniu z zasobów wodnych zastosowano priorytety określone w Warunkach korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Wisły. Poza ograniczeniami w zakresie korzystania z wód określonymi w Rozporządzeniu Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Wisły, stwierdzono konieczność wprowadzenia dodatkowych ograniczeń w korzystaniu z wód zlewni Redy niezbędnych dla osiągnięcia celów środowiskowych przez części wód. Wprowadzone ograniczenia w zakresie korzystania z wód powierzchniowych to: 1) korzystanie z wo d nie moz e powodowac redukcji przepływu w korycie cieku poniz ej przepływu nienaruszalnego (...). Dla istniejących ujęć wód powierzchniowych dopuszcza się możliwość obniżenia wartości przepływu nienaruszalnego do wartości nie mniejszej niż 50% wartości tego przepływu, gdy jest to uzasadnione potrzebami społecznymi lub gospodarczymi, zas pozytywne efekty dla społeczen stwa związane z ochroną zdrowia i zro wnowaz onym rozwojem przewaz ają nad korzys ciami s rodowiskowymi utraconymi w następstwie tych działan, a ostatnia ocena elemento w biologicznych danej JCWP zrealizowana w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, wskazuje na co najmniej dobry stan. W przypadku braku takiej oceny obniżenie wartości przepływu nienaruszalnego, określone w zdaniu poprzedzającym, nie jest dopuszczalne. Dobry stan elementów biologicznych danej JCWP nie może ulec pogorszeniu w wyniku dopuszczenia obniżenia wartości przepływu nienaruszalnego; 2) ocena stanu elementów biologicznych, wskazana w pkt 1, musi być monitorowana przez organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego z częstotliwością odpowiadającą częstotliwości wykonywania oceny stanu JCWP przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Pogorszenie oceny elementów 11

12 biologicznych danej JCWP w stosunku do ostatniej oceny jest podstawą ograniczenia ilości poboru wód powierzchniowych dopuszczonej w pozwoleniu wodnoprawnym do poziomu nie powodującego sczerpywania przepływu nienaruszalnego poniżej miejsca ujmowania wód; 3) rozwiązania konstrukcyjne projektowanych ujęc wody muszą umoz liwiac zachowanie przepływu nienaruszalnego w sposób samoczynny; 4) wydanie pozwolenia wodnoprawnego w zakresie poboru wód powierzchniowych lub odprowadzania ścieków nie może ograniczać możliwości korzystania z wód innych użytkowników, posiadających obowiązujące pozwolenia wodnoprawne; 5) na podstawie analiz bilansowych wykonanych na potrzeby niniejszego rozporządzenia, ogranicza się możliwość poboru wody przez nowych użytkowników w przekrojach bilansowych, w których stwierdzono deficyt zasobów dyspozycyjnych zwrotnych o gwarancji występowania 90% lub brak zasobów dyspozycyjnych bezzwrotnych o gwarancji występowania 90% Ograniczenia w korzystaniu z wód podziemnych: 1) pozwolenie wodnoprawne udzielone na pobo r wo d podziemnych w przypadku poboru na potrzeby inne niz : a) do zaopatrzenia ludnos ci w wodę przeznaczoną do spoz ycia oraz na cele socjalno-bytowe, b) do produkcji artykuło w z ywnos ciowych i farmaceutycznych, wydaje się pod warunkiem udowodnienia braku moz liwos ci wykorzystania w tym celu wód powierzchniowych; 2) w przypadku eksploatowanych ujęc wo d podziemnych uprawnienia do ich poboru wydaje się w oparciu o rzeczywiste zuz ycie udokumentowane przez uz ytkownika (zestawienie wielkos ci poboru wody w okresie obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego); 3) uprawnienia do poboru wo d podziemnych przez uz ytkownika nie mogą przekraczac udokumentowanego zapotrzebowania; 4) wydanie pozwolenia wodnoprawnego w zakresie poboru wód podziemnych nie może ograniczać możliwości korzystania z wód innych użytkowników, posiadających obowiązujace pozwolenia wodnoprawne; 5) na podstawie analiz bilansowych wykonanych na potrzeby niniejszego rozporządzenia, ogranicza się możliwość poboru wody przez nowych użytkowników w obszarach bilansowych, w których występuje deficyt zasobów 12

13 dyspozycyjnych Konsultacje dokumentu W ramach procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku przeprowadzi konsultacje społeczne prognozy oddziaływania na środowisko warunków korzystania z wód zlewni Redy wraz z projektem rozporządzenia. Uwagi i wnioski do niniejszych dokumentów będzie można zgłaszać w formie: pisemnej na adres Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, ul. Franciszka Rogaczewskiego 9/19, Gdańsk, osobiście w siedzibie RZGW w Gdańsku, poprzez formularz umieszczony na stronie internetowej RZGW i Pectore-Eco lub wysłać na adres konsultacje_reda@pectore-eco.pl Dokumenty konsultacyjne dostępne będą w siedzibie RZGW w Gdańsku oraz na stronie internetowej Treść uwag i wniosków oraz sposób w jaki zostały uwzględnione w ostatecznym dokumencie warunków korzystania z wód zlewni Redy zostanie przedstawiony w pisemnym podsumowaniu dołączonym do przyjętego dokumentu warunków korzystania z wód. 13

14 2. Metoda opracowania prognozy Prognoza oddziaływania na środowisko warunków korzystania z wód zlewni Redy zawiera ocenę aktualnego stanu środowiska naturalnego i kulturowego, analizuje zgodność celów analizowanego dokumentu z celami ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym i krajowym, ocenia charakter oddziaływań wynikających z realizacji dokumentu, rozważa minimalizacje ewentualnych negatywnych oddziaływań na środowisko oraz proponuje sposób monitoringu skutków realizacji projektu warunków. Powyższy zakres został wykonany poprzez realizację poniższych kroków: 1. Zgromadzenie niezbędnych materiałów, tj. dostępne charakterystyki terenu, mapy umożliwiające charakterystykę aktualnego stanu środowiska objętego potencjalnym oddziaływaniem. 2. Zgromadzenie dokumentów strategicznych, aktów prawa krajowego i wspólnotowego umożliwiających scharakteryzowanie wyznaczonych dla analizowanego obszaru celów środowiskowych oraz zapisów istotnych dla realizacji niniejszego dokumentu. 3. Ustalenie zakresu prognozy i wyznaczenie kryteriów oceny. 4. Przeanalizowanie przyrodniczych aspektów, w odniesieniu do analizowanej zlewni. 5. Przeanalizowanie założonych celów i zadań przedstawionych w ocenianym dokumencie. 6. Przeanalizowanie, a następnie odniesienie się do poziomu zgodności celów środowiskowych pomiędzy analizowanym dokumentem, a celami ustanowionymi w dokumentach na szczeblu międzynarodowym i krajowym. 7. Po przeprowadzonych analizach wskazanych w powyższych punktach, ustalenie rodzaju i skali oddziaływania na środowisko zapisów wskazanych w dokumencie Warunków ze szczegółowością odpowiadającą charakterowi dokumentu. Podstawową metodą prognostyczną była analiza ustaleń dokumentu, w porównaniu z celami ochrony środowiska i przyrody, możliwymi do zidentyfikowania na obszarze zlewni Redy. Zebrano podstawowe informacje o środowisku w zlewni. Zestawienie to posłużyło identyfikacji, w jakim zakresie wdrożenie Warunków może wpłynąć na zaspokojenie potrzeb środowiska. Jednak, ze względu na ogólny charakter Warunków, analiza ta nie sięga do poziomu szczegółowości poszczególnych obiektów przyrodniczych, lecz opiera się na ogólnej identyfikacji oddziaływań, jakie mogą wystąpić. 8. Po przeprowadzonych analizach sformułowano zalecenia dotyczące minimalizacji znaczących oddziaływań. Biorąc pod uwagę charakter dokumentu, jakim jest strategiczna ocena oddziaływania na środowisko, rozwiązania minimalizacyjne mogły być zaproponowane dla tych zapisów, które mogą przynieść negatywne skutki. 9. Określenie wpływu na środowisko w przypadku braku realizacji postanowień zapisanych w projekcie. 14

15 Po przeanalizowaniu i opracowaniu powyższych punktów powstała prognoza, która wraz z dokumentem ocenianym zostanie poddana konsultacjom społecznym oraz opiniowaniu przez odpowiednie organy (Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego). Prognoza oddziaływania na środowisko ma charakter rozpoznawczy, wskazujący na potencjalne skutki realizacji ocenianego projektu na obszar zlewni Redy. Szczegółowa analiza oddziaływania poszczególnych elementów, czy zadań realizowana jest zawsze na etapie oceny oddziaływania na środowisko w momencie projektowania konkretnych inwestycji. W związku z tym analiza wpływu na poszczególne komponenty środowiska została opracowana zgodnie z poziomem szczegółowości ocenianego dokumentu. Sporządzając poszczególne części prognozy opierano się na dostępnych materiałach i raportach środowiskowych oraz materiałach przekazanych przez Zamawiającego. Opisując oddziaływania opierano się o prognozowanie poprzez analogię, biorąc pod uwagę charakter oddziaływań opisany w innych dostępnych dokumentach o podobnym charakterze. 3. Proponowane metody analizy skutków realizacji dokumentu Efekt realizacji rozporządzenia warunków korzystania z wód zlewni Redy podlegać będzie bieżącej ocenie wpływu na środowisko, prowadzonej zgodnie z ustawą Prawo Wodne i aktami wykonawczymi. Prowadzony monitoring stanu wód umożliwi ocenę skutków wdrożenia zapisów projektu rozporządzenia. Z uwagi na trzyletnią częstotliwość realizacji oceny stanu wód oraz przewidywany termin początku obowiązywania rozporządzenia wprowadzającego warunki korzystania z wód zlewni Redy, dopiero wyniki oceny stanu wód z okresu będą podstawą oceny efektów wprowadzonych warunkami korzystania z wód ograniczeń. Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 roku w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 258 poz ze zm.) wykonuje się odpowiednio monitoring diagnostyczny, operacyjny, badawczy oraz dodatkowo obszarów chronionych dla jednolitych części wód powierzchniowych. Zgodnie z rozporządzeniem: 2. Monitoring jednolitych części wód powierzchniowych prowadzi się w sposób umożliwiający pozyskanie spójnego i całościowego obrazu stanu ekologicznego lub potencjału ekologicznego i stanu chemicznego w każdym dorzeczu oraz przypisanie jednolitym częściom wód powierzchniowych jednej z pięciu klas 15

16 zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 38a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne; ocenę stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności elementów jakości i parametrów wskaźnikowych dla elementów biologicznych, hydromorfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych Monitoring jednolitych części wód powierzchniowych prowadzi się w formie programów obejmujących: pomiary objętości i poziomu lub natężenia przepływu wód w zakresie stosowanym dla stanu ekologicznego i chemicznego oraz potencjału ekologicznego; monitorowanie stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych niewyznaczonych jako sztuczne lub silnie zmienione i trendów jego zmian, potencjału ekologicznego sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych i trendów jego zmian, stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych i trendów jego zmian, spełnienia dodatkowych wymagań określonych dla obszarów chronionych ( ), długoterminowych trendów zmian stężeń substancji priorytetowych ( ). 9. Monitoring jednolitych części wód podziemnych prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę stanu jednolitych części wód podziemnych, w tym określenie zasobów dostępnych; wykrycie znaczących i utrzymujących się trendów wzrostu stężeń zanieczyszczeń spowodowanych oddziaływaniami antropogenicznymi; ustalenie wpływu stanu jednolitych części wód podziemnych na obszary chronione bezpośrednio zależne od wód podziemnych. Monitoring rzeczywistego wdrażania zapisów zawartych w projekcie rozporządzenia, dotyczący przestrzegania ustaleń w nim zawartych można podzielić na monitoring stopnia realizacji postanowień warunków oraz monitoring skuteczności tych postanowień. O ile ocena stopnia realizacji postanowień warunków, z uwagi na charakter zapisów zawartych w tym dokumencie (brak pewności wystąpienia przypadków konieczności wprowadzenia zapisów warunków w życie) może być przedstawiona wyłącznie opisowo, często bez możliwości zwymiarowania stopnia realizacji, o tyle ocena skuteczności postanowień warunków w odniesieniu do części jego zapisów umieszczonych w Dziale V rozporządzenia- Postanowienia końcowe, może być zrealizowana poprzez zastosowanie odpowiednich wskaźników. Zwymiarowanie stopnia skuteczności postanowień warunków możliwe jest dla: - zadania przeglądu i weryfikacji pozwoleń wodnoprawnych ( 8, 9, 10), - obowiązku przekazywania do katastru wodnego danych o szczególnym korzystaniu z wód ( 11 ust. 1-3), - obowiązku zamieszczania w treści decyzji udzielających pozwoleń wodnoprawnych wymaganego zakresu danych ( 11 ust. 4). Wskaźniki oceny stopnia skuteczności postanowień warunków powinny zostać określone jako udział lub wartość procentowa zadań i obowiązków zrealizowanych zgodnie z zakresem i terminami przewidzianymi w warunkach korzystania z wód zlewni rzeki Redy, w stosunku do liczby zadań i obowiązków, które powinny zostać zrealizowane. 16

17 4. Potencjalne oddziaływania transgraniczne Oddziaływanie transgraniczne zgodnie z zapisami Konwencji z Espoo 4 oznacza: jakiekolwiek oddziaływanie, nie mające wyłącznie charakteru globalnego, na terenie podlegającym jurysdykcji Strony, spowodowane planowaną działalnością, której fizyczna przyczyna jest w całości lub częściowo położona na terenie podlegającym jurysdykcji innej Strony. W przypadku zidentyfikowania możliwego znaczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko przeprowadza się postępowanie w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko 5. Zlewnia Redy bezpośrednio związana jest z wodami Bałtyku. Z uwagi jednak na skalę obszaru zlewni w stosunku do całkowitego zlewiska Bałtyku, a także niewielki zasięg jakichkolwiek potencjalnych oddziaływań, można z całą pewnością stwierdzić, iż oddziaływanie transgraniczne nie wystąpi. 5. Uwarunkowania realizacji analizowanego dokumentu 5.1. Aktualny stan środowiska i potencjalne problemy istotne z punktu widzenia realizacji analizowanego dokumentu Opracowanie aktualnego stanu środowiska i jego potencjalnych zmian dokonano w oparciu o pierwszy etap opracowywania warunków korzystania z wód zlewni Redy, polegający na sporządzeniu bilansu wodno-gospodarczego, przeprowadzoną przez RZGW w Gdańsku identyfikację oddziaływań antropogenicznych oraz wyniki monitoringu środowiska prowadzone w ramach PMŚ. Większość JCW w zlewni charakteryzuje się stanem/potencjałem ekologicznym dobrym i powyżej dobrego. Potencjał ekologiczny dwóch JCWP został oceniony jako umiarkowany. Największymi zagrożeniami dla stanu wód w zlewni są zrzuty zanieczyszczeń oraz presje hydromorfologiczne. W zlewni Redy zidentyfikowano 18 punktów zrzutu 4 Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzonych w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 96, poz. 1110) 5 zgodnie z art. 104 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko: w razie stwierdzenia możliwości znaczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, pochodzącego z terytorium Rzeczpospolitej Polskiej ( ) przeprowadza się postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko. 17

18 ścieków posiadających pozwolenia wodnoprawne. Wśród tych zrzutów znajduje się 8 komunalnych oczyszczalni ścieków. Zdecydowana większość ścieków komunalnych powstających na terenie zlewni jest odprowadzanych poza jej obszar. Innym znaczącym oddziaływaniem ze strony gospodarki komunalnej oraz innej działalności człowieka to pobory wód. W zlewni Redy zidentyfikowano 22 ujęcia wód powierzchniowych oraz 75 ujęć wód podziemnych. Działalnością mającą znaczący wpływ na stan wód w zlewni Redy są pobory wód na potrzeby hodowli ryb oraz zrzuty z tych obiektów. Na analizowanym obszarze zidentyfikowano 13 takich obiektów, w tym 12 hodowli pstrąga i 1 hodowlę karpia. Wśród negatywnych oddziaływań na morfologię cieków najistotniejszymi są: zabudowa poprzeczna oraz podłużna. Na ciekach w zlewni Redy zlokalizowane są 22 budowle poprzeczne. Funkcje tych budowli to głównie mała energetyka wodna oraz hodowla ryb. Zabudowa podłużna związana jest z wszelkiego rodzaju ubezpieczeniem dna i brzegów cieków. W zlewni Redy występuje na sumarycznej długości 58km, co stanowi około 25% długości cieków istotnych w zlewni Potencjalne zmiany aktualnego stanu środowiska w przypadku braku realizacji dokumentu Poszczególne zapisy projektu rozporządzenia mają zróżnicowany wpływ na poszczególne elementy środowiska i uzależnione są od wrażliwości danego komponentu występującego w obszarze podlegającym oddziaływaniom. W dokumencie prognozy zasygnalizowano potencjalne skutki realizacji projektu rozporządzenia, wskazując jednocześnie na najbardziej wrażliwe elementy środowiska, dla których w największym zakresie może być widoczny wpływ realizowanego dokumentu. Warunki korzystania z wód są narzędziem, którego głównym celem jest wspomaganie osiągnięcia celów środowiskowych Ramowej Dyrektywy Wodnej w wyniku realizacji polityki i działań umożliwiających niepogarszanie istniejącego stanu wód oraz optymalizację rezultatów wprowadzenia programów działań, których głównym zadaniem jest usuwanie niekorzystnych zmian w stanie wód oraz ograniczanie niekorzystnych presji mogących prowadzić do pogorszenia stanu wód. Głównym dokumentem w tym zakresie na obszarze działania RZGW Gdańsk są warunki korzystania z wód regionu wodnego, które będą obowiązywać na obszarze całego regionu, a więc również w zlewni Redy. Warunki te formułują szereg ograniczeń w zakresie zarówno poborów wód i zrzutu ścieków, jak i zabudowy hydrotechnicznej. Rolą warunków korzystania z wód zlewni jest rozszerzenie, bądź uszczegółowienie zapisów 18

19 warunków dla regionu w przypadku, gdy ze względu na lokalne uwarunkowania w zlewni zapisy warunków dla regionu są niewystarczające dla osiągnięcia bądź utrzymania dobrego stanu wód. Tak też jest w przypadku zlewni Redy. W związku z powyższym warunki korzystania z wód w zlewni Redy regulują jedynie te aspekty, dla których przeprowadzone analizy, w tym bilans wodnogospodarczy, zarówno ilościowy jak i jakościowy, wykazał konieczność wprowadzenia dodatkowych ograniczeń. Ograniczenia wprowadzone w zlewni Redy dotyczą jedynie kwestii poborów wód, zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych, gdzie wprowadza się daleko idące ograniczenia dla nowych użytkowników, ale również dla obecnych. Brak realizacji dokumentu niewątpliwie spowoduje ograniczenie możliwości wspierania osiągnięcia celów środowiskowych, co będzie ewidentnym naruszeniem zapisów RDW. Spowoduje to konieczność wnioskowania o możliwość zastosowania odstępstw od osiągnięcia tych celów. Jednocześnie jednak należy zwrócić uwagę, iż zapisy rozporządzenia powodują duże niezadowolenie ze strony użytkowników wód, gdyż powodują ryzyko znacznego ograniczenia ich uprawnień, a co za tym idzie mogą skutkować stratami w ich dotychczasowej działalności. Szerzej to zagadnienie opisano w rozdziale dotyczącym konfliktów społecznych. Brak realizacji rozporządzenia pozwoli uniknąć ewentualnych protestów ze strony użytkowników wód, nie oznacza jednak całkowitego braku konfliktów, gdyż z kolei rodzić będzie niezadowolenie środowisk związanych z ochroną przyrody, dla których priorytetem jest dobry stan ekosystemów wodnych Stan środowiska na terenach objętych oddziaływaniem przedsięwzięć realizowanych w ramach dokumentu Położenie Zlewnia rzeki Redy o powierzchni 638,5 km 2 położona jest w północnowschodniej części województwa pomorskiego. W przeważającej części zlewnia znajduje się w obrębie powiatu wejherowskiego oraz fragmentarycznie w powiatach: puckim, kartuskim oraz M. Gdynia (Rys.1). 19

20 Rysunek 1. Zlewnia Redy na tle podziału administracyjnego Polski (źródło: opracowanie własne) Procentowy udział poszczególnych powiatów w całkowitej powierzchni zlewni przedstawiono na poniższym wykresie. 20

21 Wykres 1. Procentowy udział poszczególnych powiatów w całkowitej powierzchni zlewni (źródło: opracowanie własne). Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski wg Kondrackiego 6 zlewnia Redy znajduję się w obrębie Prowincji Niżu środkowoeuropejskiego (31) oraz podprowincji Pobrzeże Południowobałtyckie (313), a dokładniej w Makroregionie Pobrzeże Koszalińskie (313.4), Pobrzeże Gdańskie (313.5) oraz Pojezierze Wschodniopomorskie (314.5) Geologia Omawiany obszar znajduje się w zasięgu obniżenia nadbałtyckiego wchodzącego w skład platformy wschodnioeuropejskiej. Głębokie podłoże zostało rozpoznane na podstawie otworów strukturalnych opracowanych w Państwowym Instytucie Geologicznym (Kościerzyna IG-1, Niestępowo IG-1, Kartuzy IG-1, Miłoszewo IG-1, Wejherowo IG-1). Najstarsze piętro strukturalne platformy tworzą prekambryjskie granitoidy, dioryty i granitoryty stwierdzone na głębokości około 3500 metrów (Pożarski, Witkowski 1990). Powyżej znajduje się kompleks osadów paleozoicznych o miąższości około 1600 metrów, na który składają się piaszczysto-mułowcowe-ilaste utwory kambru, piaszczysto-ilaste i miejscami węglanowe serie ordowiku oraz iłołupki i iłowce sylurskie. Na nich, z wyraźną luką stratygraficzną, będącą skutkiem ruchów orogenezy kaledońskiej i hercyńskiej, występują skały młodsze, związane z pokrywą permsko- 6 Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Warszawa, 1998 r. 21

22 mezozoiczną. Ich miąższość wynosi około 1000 metrów. Są to: cechsztyńskie osady piaszczysto-węglanowe z przewarstwieniami gipsu i anhydrytu, triasowe mułowce, iłowce i piaskowce z wkładkami wapieni i anhydrytów oraz jurajskie margle i piaskowce ilaste. Wyżej, z wyraźną luką stratygraficzną, występują morskie osady górnej kredy, które wraz z utworami trzecio- i czwarto- rzędu składają się na gdański system wodonośny. Osady czwartorzędowe występujące na obszarze zlewni związane są z fazą pomorską zlodowacenia Wisły oraz osadami holoceńskimi powstałymi po zaniku lądolodu. Czwartorzędowe osady polodowcowe wykształcone są jako gliny zwałowe z piaszczystymi przewarstwieniami, zalegające przede wszystkim na powierzchni stoków i wierzchowin Pojezierza Kaszubskiego i w rejonie Kąpina na Wysoczyźnie Żarnowieckiej, a także jako piaski i żwiry wodnolodowcowe występujące zwartym płatem na obszarze sandru Piaśnicy oraz lokalnie w postaci niewielkich płatów w okolicach Bieszkowic i Nowego Dworu Wejherowskiego. W rejonie tym występują również osady moren czołowych zbudowanych z piasków, żwirów i głazów, miejscami piasków gliniastych i glin lodowcowych. W pradolinie Redy profil utworów czwartorzędowych jest bardzo zredukowany. Pradolina bowiem jest wypełniona osadami pochodzenia fluwioglacjalnego, które leżą na miocenie niezgodnie. Lokalnie, w ujściowym odcinku pradoliny piaski przykryte są kilkumetrową warstwą iłów. Na powierzchni licznie występują torfy. Miąższość osadów czwartorzędowych wynosi przeciętnie metrów. Tylko w rejonie Kazimierza wzrasta ona do 115 metrów Struktura użytkowania gruntów Struktura użytkowania gruntów w granicach zlewni rzeki Redy została wyznaczona na podstawie projektu Corine Land Cover Analizowany teren zajmują w większości lasy i ekosystemy seminaturalne, a ich łączna powierzchnia wynosi 46,4% powierzchni zlewni. Koncentrują się one głównie we wschodniej części zlewni. Znaczącą część zlewni Redy stanowią również tereny rolne, w skład których wchodzą grunty orne, uprawy trwałe, łąki oraz strefy upraw mieszanych. Zajmują one ok. 46% powierzchni terenu i dominują w centralnej części analizowanego obszaru. Tereny zantropogenizowane, do których zaliczają się strefy zurbanizowane i strefy przemysłowe, handlowe i komunikacyjne, stanowią ok. 6,2% powierzchni zlewni Redy. Najbardziej zurbanizowana jest północno-wschodnia część zlewni, w rejonie Wejherowa, Rumii i Gdyni. Tereny wodne zajmują ok. 0,8% powierzchni zlewni. Najmniejszy procentowy udział w powierzchni analizowanego obszaru kształtujący się na poziomie ok. 0,6% mają strefy podmokłe. Udział poszczególnych form zagospodarowania terenu w granicach zlewni rzeki Redy prezentuje poniższy wykres, a ich przestrzenne rozmieszczenie Rysunek 2. 7 red. Bohdan Kozerski Gdański system wodonośny,

23 Rysunek 2. Zagospodarowanie terenu zlewni Redy (źródło: opracowanie własne na pdostawie CLC 2006) 23

24 Wykres 2. Udział poszczególnych form zagospodarowania terenu w granicach zlewni rzeki Redy Źródło: Opracowanie własne na podstawie CLC Gleby Na terenie zlewni rzeki Redy, występuje pięć głównych typów gleb: gleby rdzawe właściwe, gleby płowe właściwe, gleby brunatne właściwe i wyługowane, gleby rdzawe wyługowane, gleby torfowe i murszowe 8. W południowo-wschodniej części zlewni Redy dominują gleby rdzawe właściwe, należące do klasy gleb bielicoziemnych, wykształcone na utworach piaszczystych. W południowo-zachodniej części zlewni dominują gleby płowe właściwe. Mają one podobny profil do gleb bielicowych, ale poziom eluwialny uległ w nich rozjaśnieniu wskutek mechanicznego wymycia minerałów ilastych z górnych poziomów do głębszych. Gleby te są też nazywane pseudobielicowymi. Centralną część zlewni rzeki Redy zajmują gleby brunatne właściwe i wyługowane. Ich cechą charakterystyczną jest zabarwienie pod wpływem związków żelaza, uwolnionego przy rozkładzie związków zawartych w glebie. Gleby brunatne właściwe powstały z różnych skał, odznaczających się reakcją. W północnej części zlewni, występują gleby rdzawe wyługowane, a w rejonie pradolin i rynien oraz zabagnionych obniżeń wytopiskowych - gleby torfowe i murszowe. Gleby torfowe należą do klasy gleb bagiennych. Ich cechą charakterystyczną jest skład z częściowo rozłożonych roślin hydrofilnych, tworzących gąbczastą lub włóknistą warstwę torfową, która osiąga niekiedy kilka metrów miąższości. Proces 8 Dobrzański B., Kuźnicki F., Białousz S., Kryteria wyróżniania i przestrzenne ujęcie gleb Polski według klasyfikacji FAO, Roczniki Nauk Rolniczych PAN, seria D, Monografie, tom 188, PWN Warszawa 1988 r. 24

25 murszenia natomiast polega na przekształceniu masy torfowej w mursz, tj. zmineralizowaną substancję organiczną wzbogaconą bezpostaciową próchnicą 9. Gleby powiatu wejherowskiego, obejmującego zdecydowaną większość analizowanej zlewni, cechuje duży udział gleb kwaśnych i lekko kwaśnych z czego wynika potrzeba ich wapnowania. Procent gleb zasobnych w przyswajalne formy fosforu wynosi 38, a udział gleb o niskiej zawartości przyswajalnego potasu wynosi w powiecie wejherowskim 32%. Gleby powiatu wejherowskiego należą do gleb najuboższych w magnez w województwie pomorskim. Wśród największych zagrożeń dla gleb w analizowanym regionie wymienia się m.in.: sąsiedztwo tzw. dzikich wysypisk, odkrywkowe wydobycie surowców mineralnych, degradację gleb wzdłuż odcinków dróg o dużym natężeniu ruchu, pogarszanie stosunków wodnych w wyniku zaniedbań melioracyjnych, erozję gleb na terenach pojeziernych o urozmaiconej rzeźbie terenu, rozdrabnianie użytków rolnych, zanieczyszczenie gleb wynikające z rolnictwa Wody powierzchniowe Rzeka Reda swój bieg rozpoczyna na terenie gminy Łęczyce. Na początkowym odcinku płynie w kierunku północnym, by w rejonie Wejherowa zmienić kierunek na równoleżnikowy. Rzeka Reda, zgodnie z Mapą Podziału Hydrograficznego Polski, ma długość 50,6 km i uchodzi bezpośrednio do Zatoki Puckiej. Sieć prawobrzeżnych dopływów rzeki jest znacznie bardziej rozwinięta rzeka Bolszewka z Gościciną i Cedron stanowią około 75% zlewni Redy. Całkowita długość sieci hydrograficznej w analizowanej zlewni wynosi ok. 241,4 km, a powierzchnia zlewni - ok. 638,5 km 2. Do prawobrzeżnych dopływów rzeki Redy należą: Dopływ ze Strzebielina (5,1 km), Bolszewka (31,4 km), Cedron (12,7 km), Dopływ z polderu Rekowo (3,3 km). Natomiast do lewobrzeżnych dopływów rzeki Redy należą: Dopływ spod Chynowia (6,7 km), Kanał Kostkowo (10,1 km), Dopływ z polderu Mrzezino (3,1 km). Ponadto, w analizowanej zlewni znajduje się również druga rzeka uchodząca bezpośrednio do Zatoki Puckiej Zagórska Struga (28,7 km), która jest połączona z rzeką Redą Kanałem Łyskim. Jej dopływami są Cisowska Struga (10,9 km), oraz Dopływ z Bieszkowic (7,0 km). Hydrografię zlewni Redy przedstawiono na rysunku poniżej. 9 Kondracki J. Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa, 1978 r. 10 Program Ochrony Środowiska dla powiatu wejherowskiego na lata , Wejherowo, 2003 r. 25

26 Rysunek 3. Hydrografia zlewni rzeki Redy (źródło: opracowanie własne na podstawie MPHP). 26

27 Jednolite części wód powierzchniowych Jednolita część wód (JCWP), zgodnie z definicją Ramowej Dyrektywy Wodnej to oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych taki jak: jezioro, zbiornik, strumień, rzeka lub kanał, część strumienia, rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. W zlewni rzeki Redy wyznaczono 8 JCWP rzecznych, których wykaz zestawiono w poniższej tabeli, a przestrzenne rozmieszczenie zaprezentowano na Rysunku 4. Tabela 1. Jednolite części wód powierzchniowych rzecznych w zlewni rzeki Redy Kod JCWP Nazwa JCWP Typ JCWP Aktualny Status stan JCWP JCWP PLRW Cedron 17 NAT DOBRY PLRW Reda do Bolszewki 17 SZCW DOBRY PLRW Bolszewka do Strugi Zęblewskiej ze Strugą Zęblewską i z jez. 17 NAT DOBRY Lewinko PLRW Bolszewka od Strugi Zęblewskiej do ujścia 19 SZCW DOBRY PLRW Reda od Bolszewki do dopł. z polderu Rekowo 19 SZCW ZŁY PLRW Reda od dopł. z polderu Rekowo do ujścia 22 SZCW ZŁY PLRW Zagórska Struga 17 SZCW DOBRY PLRW Gościcina z jez. Otalżyno i Wysokie 17 SZCW DOBRY źródło: Ustalenie celów środowiskowych 11 W zlewni rzeki Redy wyznaczono 3 typy rzek (Tabela 1): Typ 17 potok nizinny piaszczysty, Typ 19 rzeka nizinna piaszczysto-gliniasta, Typ 22 rzeka przyujściowa pod wpływem wód słonych. Dominującym typem rzek w zlewni są potoki nizinne piaszczyste (17), które stanowią ok. 60% wszystkich cieków w zlewni. Pod względem statusu, na obszarze analizowanej zlewni występuje 6 silnie zmienionych części wód (SZCW), oraz 2 naturalne części wód (NAT). 11 A. Hobot i inni: Ustalenie celów środowiskowych dla jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP), podziemnych (JCWPd) i obszarów chronionych, Gliwice, październik 2013 r. 27

28 Rysunek 4. Zlewnie jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych na terenie zlewni Redy (źródło: opracowanie własne). 28

29 Na terenie zlewni rzeki Redy występują również 3 JCW jeziorne, których wykaz przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 2. Jednolite części wód powierzchniowych jeziornych w zlewni rzeki Redy Nazwa Stan/potencjał Aktualny Kod JCWP Typ JCWP Status JCWP JCWP ekologiczny stan JCWP PLLW21057 Lewinko 3b NAT PLLW21058 Otalżyno 1b NAT PLLW21059 Wysokie (Wysoka, Wytczok, Wycztok) 1b źródło: Ustalenie celów środowiskowych NAT co najmniej dobry stan ekologiczny dobry stan ekologiczny umiarkowany stan ekologiczny W zlewni rzeki Redy wyznaczono 2 typy jezior (Tabela 2): 1b - jeziora o niskiej zawartości wapnia, niestratyfikowane, 3b - jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, niestratyfikowane. BRAK OCENY BRAK OCENY W analizowanej zlewni dominują jeziora o niskiej zawartości wapnia, niestratyfikowane (1b). Pod względem statusu, na obszarze zlewni Redy, wszystkie JCW jeziorne mają status naturalnej części wód (NAT). Jakość wód powierzchniowych Wyniki oceny stanu jednolitych części wód są danymi Inspekcji Ochrony Środowiska, uzyskanymi w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Ocena stanu jednolitych części wód rzek i sztucznych zbiorników zaporowych w 2012 roku wykonana została w oparciu o projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych oraz w oparciu o opracowane przez specjalistów z Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska Wytyczne dla wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska w sprawie: - wykonania weryfikacji oceny jednolitych części wód powierzchniowych (rzek, zbiorników zaporowych, wód przejściowych i przybrzeżnych) za lata 2010 i sporządzenia oceny dla jcw ww. kategorii za rok Podstawą wykonania oceny były wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie jakości wód rzek, wykonane przez specjalistów z wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska w latach 2010, 2011 i Przy czym wyniki z lat 2010 i 2011 uwzględniono w ocenie, w drodze dziedziczenia, przez co należy rozumieć przeniesienie wyników oceny elementów biologicznych (z dokładnością do pojedynczego elementu ZŁY 29