Edward Osada. Wykłady z geodezji i geoinformatyki. Tachimetria. - pełny obrót < 10 sek. EGL Dalmierz EDM. Sensor ATR. Sensor PS.

Transkrypt

1 Edward Osada Wykłady z geodezji i geoinformatyki Tachimetria 45 /sek - pełny obrót < 10 sek Pryzmat 360 GRZ4 1.35' Oś obrotu tachimetru EGL Dalmierz EDM Sensor ATR 36 Karta pamięci Sensor PS CCD Leniwka pionowa Bateria Leniwka pozioma Spodarka Śruby poziomujące Moduł radiowy z ekranem graficznym i klawiaturą do zdalnego sterowania pracą tachimetru. WYDAWNICTWO NAUKOWE Dolnośląskiej Szkoły WyŜszej 157

2 Druk publikacji wykonano zgodnie z oryginałami tekstów, tablic i rysunków dostarczonych przez autora w formacie PDF. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ich treść, formę i styl. Recenzent:... Copyright by author Edward Osada,

3 Spis treści Wstęp 5 1. Tachimetry Elementy obsługi tachimetru Menu pomiarowe Poprawka meteorologiczna i stała dodawania instrumentu Poprawki za krzywiznę Ziemi i refrakcję Pomiary w dwóch połoŝeniach lunety Pamięć tachimetru Transmisja danych Tachimetry zmotoryzowane Programy pomiarowe tachimetrów Nawiązanie wysokościowe Nawiązanie sytuacyjne Tachimetria: pomiary sytuacyjne i wysokościowe Tyczenie sytuacyjne i wysokościowe Pomiar czołówek Pomiar domiarów prostokątnych Pomiar niedostępnej wysokości Pomiar w płaszczyźnie pionowej Pomiar pola powierzchni Rachunek współrzędnych Obliczenie odległości i azymutu ze współrzędnych Obliczenie kąta ze współrzędnych Obliczenie domiarów prostokątnych ze współrzędnych Obliczenie współrzędnych punktu metodą ortogonalną Obliczenie współrzędnych punktu metodą biegunową Obliczenie ciągu poligonowego Wcięcia punktów Wcięcie liniowe Wcięcie kątowe w przód Wcięcie liniowe wielokrotne Wcięcie kątowo-liniowe w przód Wcięcie kątowo-liniowe wstecz Wcięcie stanowiska tachimetru Mapa zasadnicza Treść mapy Obiekty i znaki umowne K Kreślenie mapy Numeryczny model terenu 188 Literatura

4 Wstęp Geodezja jest nauką o pomiarach Ziemi, wykonywanych w celu wyznaczenia kształtu i wymiaru jej części lub całości, wyznaczenia pola siły cięŝkości i ruchu obrotowego Ziemi jak równieŝ sporządzania map, zakładania krajowego systemu informacji geograficznej oraz wykorzystania do róŝnych prac inŝynierskich i gospodarczych. KsiąŜki z serii Wykłady z geodezji teledetekcji i geoinformatyki zawierają podstawowe informacje dotyczące niwelacji, tachimetrii, osnów geodezyjnych, rachunku wyrównawczego, geodezji fizycznej, satelitarnej i inŝynieryjnej, astronomii geodezyjnej, fotogrametrii, teledetekcji, skaningu laserowego i radarowego, krajowego systemu informacji geograficznej, grafiki komputerowej, wizualizacji 3D, systemów geoinformacyjnych GIS. Tematyka jest ilustrowana przykładami w programach komputerowych. Treści te są wykładane na kierunku studiów geodezja i kartografia o specjalności geoinformatyka oraz na studiach podyplomowych Systemy Informacji Geograficznej GIS. Treścią podręcznika Tachimetria są zagadnienia wykładane na drugim semestrze studiów w przedmiotach: Geodezyjne pomiary szczegółowe: elementy obsługi tachimetru, nawiązywanie stanowiska tachimetru, pomiary sytuacyjno-wysokościowe, tyczenie punktów, programy pomiarowe tachimetru, rachunek współrzędnych i obliczanie wcięć punktów, Rachunek wyrównawczy: analiza błędów pomiarowych, wyrównywanie wcięć pojedynczych punktów i stanowiska swobodnego tachimetru. KsiąŜki są wydrukami wersji elektronicznych, napisanych w programie Mathcad 14. Opisy metod pomiarowych i programów obliczeń są ilustrowane przykładami liczbowymi. Czytelnik dysponujący wersją elektroniczną i programem Mathcad moŝe wykonywać własne obliczenia według opisanych programów, dokonywać modyfikacji jak równieŝ pisać na tej podstawie własne programy obliczeń. 160

5 5 Mapa zasadnicza 5.1 Treść mapy Mapa zasadnicza Mapa zasadnicza jest to wielkoskalowe opracowanie kartograficzne, zawierające aktualne informacje o przestrzennym rozmieszczeniu obiektów ogólnogeograficznych, elementach katastru nieruchomości i katastru obiektów uzbrojenia terenu. Mapa ta jest zaliczana do geograficznych, tematycznych map gospodarczych (rys ). Mapy geograficzne Mapy ogólnogeograficzne Mapy tematyczne topograficzne wielkoskalowe 1:5000 i 1:10000 topograficzne średnioskalowe 1:25000 i 1:50000 topograficzne małoskalowe 1: i 1: poglądowe 1: i mniejsze społeczno - gospodarcze gospodarcze -mapa zasadnicza -zagospodarowania terenu -uzbrojenia terenu -komunikacji -gospodarki mieszkaniowej -przemysłu -rolnictwa -usług społeczne -demograficzne -wybranych elementów socjalno-bytowych przyrodnicze fizjograficzne -geologiczne -rzeźby terenu -hydrograficzne -klimatu -glebowe -szaty roślinnej -świata zwierzęcego sozologiczne -zagroŝenia środowiska -ochrony środowiska Rys Mapa zasadnicza stanowi: podstawowy element państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, podstawowy materiał kartograficzny, wykorzystywany do zaspokojenia róŝnorodnych potrzeb gospodarki narodowej, a w szczególności zagospodarowania przestrzennego, katastru nieruchomości i powszechnej taksacji, źródłowe opracowanie kartograficzne do sporządzania map pochodnych i innych wielkoskalowych map tematycznych oraz aktualizacji mapy topograficznej w skali 1:

6 Mapa zasadnicza słuŝy do celów administracyjnych, prawnych, ewidencyjnych i projektowych oraz stanowi część składową krajowego systemu informacji geograficznej. Skale mapy i zasady ich doboru Mapę zasadniczą wykonuje się w skali 1:500, 1:1 000, 1:2 000 lub 1:5 000, w zaleŝności od stopnia zagęszczenia terenu szczegółami stanowiącymi treść mapy oraz zamierzeń inwestycyjnych: 1:500 dla terenów o znacznym obecnym lub przewidywanym zainwestowaniu, 1:1000 dla terenów małych miast, aglomeracji miejskich i przemysłowych oraz terenów osiedlowych wsi będących siedzibami gmin, 1:2000 dla pozostałych zwartych terenów osiedlowych, terenów rolnych o drobnej nieregularnej szachownicy stanu władania oraz większych zwartych obszarów rolnych i leśnych na terenach miast, 1:5000 dla terenów o rozproszonej zabudowie wiejskiej oraz gruntów rolnych i leśnych na obszarach pozamiejskich. Arkusze mapy Mapę zasadniczą prowadzi się w formie numerycznej (dawniej - analogowej) z moŝliwością przedstawienia jej treści w formie analogowej w podziale sekcyjnym prostokątnym. Podstawą podziału mapy zasadniczej na arkusze w skalach 1:5 000, 1:2 000, 1:1 000 i 1:500 jest arkusz w skali 1: o wymiarach 5 km na 8 km. Metryka mapy zasadniczej Metryka mapy jest podstawowym dokumentem obrazującym przebieg opracowania mapy, przechowywanym w Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Metryka dla mapy prowadzonej metodą klasyczną zakładana jest dla kaŝdego arkusza. Metryka mapy prowadzonej techniką numeryczną zakładana jest dla kaŝdego obrębu ewidencyjnego pokrywającego się zwykle z granicami wsi oraz dzielnic w przypadku miast. Metryka dla obu technik prowadzenia mapy zasadniczej ma formę dokumentu pisanego, uwierzytelnianego odręcznymi podpisami. Metrykę zakłada się dla mapy w momencie jej opracowania i uzupełnia w miarę wprowadzanych zmian. Metryka zawiera nstępujące dane: dla mapy prowadzonej metodą klasyczną: tytuł, skalę, numer ewidencyjny, godło arkusza dla mapy prowadzonej techniką numeryczną: nazwę obrębu, jego numer i skalę, określenie układu współrzędnych, opis metod opracowania mapy, daty i otrzymane dokładności, wykonawców mapy odpowiedzialnych za jej opracowanie, informacje dotyczące aktualizacji mapy. Treść mapy zasadniczej Treść mapy dzieli się na treść obligatoryjną i treść fakultatywną. 162

7 Treść obligatoryjną mapy zasadniczej stanowią: punkty osnów geodezyjnych, elementy ewidencji gruntów i budynków, elementy sieci uzbrojenia terenu, w szczególności urządzenia nadziemne, naziemne i podziemne. Do elementów ewidencji gruntów i budynków (kataster nieruchomości) zalicza się: granice jednostek terytorialnego podziału państwa, granice jednostek ewidencyjnych, granice obrębów, granice działek, opisy i kontury uŝytków gruntowych, w tym ekologicznych, opisy i kontury klas gleboznawczych, usytuowanie budynków, stabilizowane (trwałe) punkty graniczne, numery ewidencyjne działek, numery porządkowe budynków, numery ewidencyjne budynków, numery punktów załamania linii granicznych, nazwy ulic i oznaczenia dróg publicznych. Do elementów sieci uzbrojenia (kataster obiektów uzbrojenia terenu) zalicza się: urządzenia inŝynieryjno-techniczne nadziemne, urządzenia inŝynieryjno-techniczne naziemne, w tym punkty połoŝenia armatury naziemnej przewodów uzbrojenia technicznego, linie przebiegu przewodów i elementów uzbrojenia terenu. Treść fakultatywną mapy zasadniczej stanowią obiekty: komunikacji, rzeźby terenu, ogólnogeograficzne, zagospodarowania terenu, inne. Treść fakultatywna stanowi zbiór otwarty, zaleŝny od potrzeb i zamierzeń inwestycyjnych administracji państwowej, samorządowej i podmiotów gospodarczych. Prowadzenie i udostępnianie mapy zasadniczej Mapa zasadnicza, jako element państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzona jest przez ośrodki dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej lub jednostki równorzędne oraz ich filie. Mapę zasadniczą prowadzi się w ramach krajowego Sytemu Informacji o Terenie. Docelową postacią mapy zasadniczej w SIT jest jej postać numeryczna: wektorowa, związana z bazą informacji o obiektach. Na obszarach, gdzie istnieją załoŝone arkusze mapy w formie klasycznej, do czasu załoŝenia mapy numerycznej ich dalszą aktualizację naleŝy wykonywać zgodnie z poprzednio obowiązującymi przepisami i znakami umownymi. Mapa zasadnicza w postaci numerycznej jest zasobem informacji o obiektach. Obiekty stanowiące treść mapy zasadniczej prowadzonej w postaci numerycznej posiadają unikalne kody pozwalające na jednoznaczność ich identyfikacji i przyporządkowania im graficznych znaków. Związki te określa Katalog Obiektów Mapy Zasadniczej instrukcji K1 Mapa zasadnicza. 163

8 KaŜdy obiekt ma przyporządkowane sobie atrybuty przestrzenne - określające połoŝenie obiektu, oraz moŝe mieć przyporządkowane sobie, zaleŝne od charakteru obiektu atrybuty nieprzestrzenne - określające inne właściwości obiektu. Wśród atrybutów nieprzestrzennych wyróŝnia się atrybuty opisowe - jawnie występujące na mapie w postaci tekstów opisujących. Treść obligatoryjna mapy zasadniczej podlega bieŝącej aktualizacji w oparciu o napływające do Ośrodków Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej wyniki prac geodezyjnych podlegających zgłoszeniu, oraz prawem przypisane informacje o zmianach elementów tej treści. Treść fakultatywna jest gromadzona i aktualizowana przez wykorzystanie wyników pomiarów wykonywanych na potrzeby inwestorów, którzy pomiar elementów tej treści zlecili. Wykonawca pomiarów dostarcza Ośrodkowi pełną informację dotyczącą treści mapy, takŝe treści fakultatywnej. Graficzna postać mapy zasadniczej i dane zawarte w zbiorach mapy są udostępniane urzędom, instytucjom, osobom fizycznym i prawnym z zachowaniem warunków określonych w przepisach o tajemnicy państwowej i słuŝbowej. Fakultatywna treść mapy zasadniczej jest udostępniana z klauzulą określającą stopień kompletności i aktualności danych Obiekty i znaki umowne K-1 Cechy charakterystyczne obiektów mapy zasadniczej Według Katalogu obiektów i znaków umownych instrukcji technicznej K-1 Mapa zasadnicza cechami charakterystycznymi obiektów mapy są: nazwa obiektu, charakter obiektu: O - obligatoryjny, F - fakultatywny, kod znakowy - literowy jest skrótem mnemonicznym np. BUD - BUDYNEK, kod liczbowy - powiązany z podziałem na działy treści mapy: Nazwa działu treści mapy OSNOWA GRANICE, GRUNTY BUDYNKI KOMUNIKACJA UZBROJENIE TERENU RZEŹBA TERENU I OGÓLNOGEOGRAFICZNE ZAGOSPODAROWANIE TERENU ELEMENTY GRAFICZNE Grupa kodów , 600,

9 geometria obiektu - opisana za pomocą następujących tworów geometrycznch: PUNKT Twór geometryczny ODCINEK UOGÓLNIONY ŁAMANA UOGÓLNIONA WĘZEŁ ŁAMANEJ UOGÓLNIONEJ PUNKT KOŃCOWY ŁAMANEJ UOGÓLNIONEJ ŁAMANA UOGÓLNIONA OTWARTA ŁAMANA UOGÓLNIONA ZAMKNIĘTA ŁAMANA UOGÓLNIONA ZAMKNIĘTA SAMOPRZECINAJĄCA SIĘ ŁAMANA UOGÓLNIONA ZAMKNIĘTA SAMONIEPRZECINAJĄCA SIĘ ŁAMANA OKRĄG Określenie Twór bezwymiarowy, posiada współrzędne x, y określające jego połoŝenie na mapie oraz współrzędną h, traktowaną jako atrybut. Odcinek prostej, odcinek łuku kołowego, odcinek klotoidy, odcinek łuku B-spline. Skończona suma odcinków uogólnionych połączonych tak, Ŝe jedynymi punktami wspólnymi są końce kolejnych odcinków uogólnionych Punkt wspólny dwu kolejnych odcinków uogólnionych Punkt końcowy odcinka uogólnionego nie będący węzłem łamanej uogólnionej Łamana uogólniona posiadająca dwa punkty końcowe Łamana uogólniona nie posiadająca punktów końcowych Łamana uogólniona zamknięta, której wnętrze jest obszarem niespójnym Łamana uogólniona zamknięta, która nie jest łamaną samoprzecinającą się Łamana uogólniona, której wszystkie odcinki uogólnione są odcinkami prostej. Śzczególny przypadek łamanej uogólnionej zamkniętej, złoŝonej z jednego tylko odcinka uogólnionego. atrybuty opisowe obiektu, elementy przedstawienia graficznego obiektu w skalach 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000. Przedstawiony poniŝej wykaz wszystkich obiektów Katalogu obiektów i znaków umownych K-1 - uporządkowany według działów treści mapy i kodów liczbowych, zawiera: nazwę obiektu, charater O lub F oraz kod liczbowy i kod znakowy. Wybrane obiekty mają podane wszystkie cechy charakterystyczne. Oryginalny formularz Katalogu obiektów i znaków umownych obiektu Budynek (charakter O - obligatoryjny, kod liczbowy 312 i kod znakowy BUD) pokazany jest na rys Rys

10 Obiekty działu OSNOWA Grupa kodów 100 Punkt osnowy podstawowej poziomej O 111 OPX GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Numer głowicy znaku grubość linii kropka bok trójkąta tekst podkreślony Punkt szczegółowej osnowy wysokościowej O 122 OSW GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Numer punktu bok trójkąta tekst podkreślony AF 1234 Punkt osnowy podstawowej wysokościowej O 112 OPZ GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Numer głowicy znaku bok trójkąta tekst podkreślony AJ 1234 Punkt osnowy szczegółowej XYH O 123 OSJ GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Numer punktu grubość linii średnica okręgu zewn średnica okręgu wewn bok trójkąta tekst podkreślony Punkt osnowy podstawowej XYH O 113 OPJ GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Numer głowicy znaku grubość linii promień okręgu bok trójkąta tekst podkreślony AK 1234 Punkt osnowy pomiarowej poziomej O 131 OSM GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Numer punktu grubość linii średnica okręgu wysokość kreski tekst podkreślony Punkt szczegółowej osnowy poziomej O 121 OSP GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Numer punktu kropka i linia średnica tekst podkreślony Punkt roboczy F 140 PKR GEOMETRIA: Punkt Oznaczenie punktu, Wysokość średnica nazwa i rzędna a Obiekty działu GRANICE, GRUNTY Grupa kodów

11 Punkt granicy państwa stabilizowany trwale GRP Punkt graniczny stabilizowany trwale O 202 GRT GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Numer punktu granicznego GNT, np. 241 grubość linii średnica nr punktu / /2 Punkt załamania granicy działki nie stabilizowany O 203 GRO GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Numer punktu załamania granicy GND, np średnica kropki średnica nr punktu Państwo GPA Województwo GPW Powiat, miasto GPP Gmina, dzielnica GPG Obręb GPO Kontur klasyfikacyjny uŝytku O 209 GPK GEOMETRIA: Obszar spójny ograniczony zbiorem łamanych zamkniętych. Kolor zielony Numer konturu GNK: liczba naturalna, np 43, 44 Oznaczenie konturu GOK: pusty lub R - rola Ps - pastwisko Ł - łąka trwała Tr - tereny róŝne S - sad PsZ - pastwisko pod zalesienie Ps - pastwisko trwałe N - nieuŝytek Ls - las kol - szlak kolejowy K - uŝytki kopalne dr - droga Lz - tereny zadrzewione i zakrzaczone Ri - grunt orny inny niŝ rola, sad, łąka, pastwisko rek - teren rekreacyjno-wypoczynkowy Tk - teren komunikacyjny inny niŝ droga i szlak kolejowy Wp - grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi Ws - grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi nr i oznaczenie UŜytek gruntowy wyłączony z klasyfikacji GPU Działka ewidencyjna O 211 GPE GEOMETRIA: Obszar spójny ograniczony zbiorem łamanych zamkniętych Numer ewidencyjny działki GNE, np. 121/1, 121/2, 122 Numer adresowy GME, np. 17, 19/21, 23 Nazwa własna (ulica, plac), np. Kromera, PL. BEMA nr działki, nr adresowy nazwa własna NAZWA WŁASNA Granica państwa GAK Granica województwa GAW Granica miasta, powiatu GAP Granica gminy, dzielnicy GAG Granica obrębu GAO Granica konturu klasyfikacyjnego O 217 GUK GEOMETRIA: Łamana zamknięta. Kolor zielony grubość linii długość kreski długość przerwy Granica uŝytku GUZ Część granicy działki O 219 GDE GEOMETRIA: Łamana otwarta grubość linii Symbol poboczny granicy Państwa GSK Symbol poboczny granicy województwa GSW Symbol poboczny granicy powiatu, miasta GSP Symbol poboczny granicy gminy, dzielnicy GSG Symbol poboczny granicy obrębu GSO Punkt adresowy O 238 ADR GEOMETRIA: Punkt Nazwa ulicy GMA, np. Kromera Numer adresowy GNM, np. 17, 19/21, 23 nr adresowy Rejon urbanistyczny F 240 GPR Blok zabudowy F 241 GPZ Rejon spisowy F 242 GPS Obwód spisowy F 243 GPB Granica rejonu urbanistycznego F 250 GAU Granica bloku zabudowy F 251 GAZ Granica rejonu spisowego F 252 GAS Granica obwodu spisowego F 253 GAB Symbol poboczny granicy rejonu urbanistycznego F 256 GSU Symbol poboczny granicy bloku zabudowy F 257 GSZ Symbol poboczny granicy rejonu spisowego F 258 GSS Symbol poboczny granicy obwodu spisowego F 259 GSB Oddział lub część oddziału leśnego F 264 GPL Granica części oddziału leśnego F 265 GUL Krawędź linii podziału powierzchniowego (duktu) F 266 DUL Granica sporna działek F 270 GDS 167

12 44 Ps III 43 Ps V Obiekty działu BUDYNKI Grupa kodów 300 Budynek O 312 BUD GEOMETRIA: Obszar spójny ograniczony zbiorem łamanych uogólnionych zamkniętych PrzewaŜająca funkcja budynku BFN: p - przemysłowy t - transportu lub łączności h - handlowy lub usługowy s - skład lub magazyn b - biurowy z - ochrony zdrowia, opieki socjalnej m - mieszkalny k - kultury, oświaty, kultu religijnego g - gospodarczy i - inny, w tym technicznego uzbrojenia terenu x - nieokreślona, Numer najwyŝszej kondygnacji BKN: brak lub liczba naturalna linia obrysu nr najw. kondygn /2 g 121/1 m / pl. Bema Kromera Obrys podpory podcienia, wiaty, galerii, przewodu BUI Symbol podpory podcienia, wiaty. galerii, przewodu BUJ Symbol budynku BUS Zasięg nawisu budynku, budowli BZN Blok budynku F 320 BLO Oznaczenie świątyni chrześcijańskiej F 324 SSC Oznaczenie świątyni niechrześcijańskiej F 325 SSN WieŜa ciśnień, ppoŝarowa, widokowa F 332 WCN WieŜa ciśnień, ppoŝarowa, widokowa - symbol F 333 WCS Wiatrak F 334 WTR Wiatrak - symbol F 335 WTS Łącznik napowietrzny budynków, galeria F 342 BUG Wiata, taras odkryty na podporach F 346 BUW Przejazd pod budynkiem F 348 BPB Wjazd do podziemia F 350 WJD Schody zewnętrzne F 352 SCH Taras, weranda F 354 BTO Świetlik do podziemia F 356 SWT Rampa F 358 RMP Fundament budynku, budowli F 360 BUF Cieplarnia, szklarnia CIE Budowla ziemna ograniczona skarpami umocnionymi F 364 BUZ Budowla ziemna ograniczona skarpami nieumocnionymi F 365 BUX Komin przemysłowy- symbol KMN Budynek w ruinie BUR 168

13 Obiekty działu KOMUNIKACJA Grupa kodów 400 Znak drogowy, F, 407, ZND, GEOMETRIA: Punkt GRAFIKA: 1:500 1:1000 grubość linii dł. boku trójkąta wysokość podstawy Słup kilometrowy F 401 SLK Słup hektometrowy F 402 SLH Punkt określonej wysokości szt.ukształt. powierzchni terenu F 403 WSU Znak przystanku F 406 PRZ Tablica informacyjna, drogowskaz F 408 TBL Znak sygnalizacji świetlnej F 409 ZNS Znak skraju toru F 410 SKR Znak przejazdu kolejowego (krzyŝ św. Andrzeja) F 411 PJD Zapora przejazdu kolejowego - symbol F 412 SZL Przepust F 413 PST Przepust - symbol F 414 PSS Krawędź jezdni, linia zmiany nawierzchni F 420 KOU KrawęŜnik jezdni, F, 422, KOJ, GEOMETRIA: Łamana uogólniona 1:500 1:1000 1:2000 1:5000 grubość linii Chodnik, F, 433, KOD, GEOMETRIA: Obszar ograniczony zbiorem łamanych uogólnionych zamkniętych Opis nawierzchni KCH: brak lub asf., bet., k., kl.,z., z.u. GRAFIKA: 1:500 1:1000 tekst Przeprawa promowa F 440 FIRM Ściana oporowa F 449 KOP Ściana oporowa - symbol F 450 KOS Most trwały, F, 451, MST, GEOMETRIA: Obszar jednospójny ograniczony łamaną uogólnioną zamkniętą Rzędna górna KEG, np Rzędna dolna KED, np grubość linii obrysu tekst ch.bet. j. asf. ch.asf. ch.bet. Most drewniany, F, 452, MSD, GEOMETRIA: Obszar jednospójny ograniczony łamaną uogólnioną zamkniętą, Rzędna górna KEG, np Rzędna dolna KED, np linia mostu i symbolu odstęp poprzecznych tekst Krawędź chodnika, F, 423, KOC GEOMETRIA: Łamana uogólniona otwarta GRAFIKA: 1:500 1:1000 grubość linii długość kreski długość przerwy Droga nie stanowiącą odrębnej działki F 424 KON Droga nie stanowiąca odrębnej działki - symbol F 425 KSN Oś toru tramwajowego F 426 KOT Oś toru kolejowego normalnego F 427 KOK Oś toru kolejowego wąskiego F 428 KOW Podpora przewodów trakcyjnych F 430 PTR Kładka dla pieszych F 453 PND Most trwały - symbol F 456 MTS Most drewniany - symbol F 457 MDS Kładka dla pieszych - symbol F 458 PNS Estakada, wiadukt F 460 KEM Linia kolejki wiszącej lub wyciągu F 471 KEL Peron F 473 PER Peron - symbol F 474 PES 169

14 Jezdnia, F, 432, KOA, GEOMETRIA: Obszar spójny ograniczony łamaną uogólnioną zamkniętą Opis nawierzchni jezdni KOI: brak lub asf., bet., br., gr., kl.,z., z.u. tekst Obiekty działu UZBROJENIE TERENU Grupa kodów 500, 600, 700 Niezidentyfikowana armatura naziemna - symbol F 501 UAR Budowla podziemna O 502 BPO GEOMETRIA: Obszar spójny ograniczony zbiorem łamanych uogólnionych zamkniętych Rzędna górna UDG, np Rzędna dolna UDD, np Rodzaj budowli RDZ: P - przejście dla pieszych T - tunel ulicy M - tunel metra G - garaŝ Z - zbiornik S - schron, bunkier I - budowla inna grubość linii długość kreski odstęp teksty atrybutów G Osie przewodów podziemnych GEOMETRIA: Łamana uogólniona otwarta grubość linii tekst atrybutów w - wodociągowy O 581 UPW Typ: brak, o - ogólny, l - lokalny Lokalizacja: brak symbolu - pomiar terenowy A - wykrywacz przewodów podziemnych B - dane branŝowe D - digitalizacja mapy lub wektoryzacja rastra mapy X - brak informacji Średnica Kolor niebieski m2 19/ Kromera Budowla podziemna projektowana O 503 BPP GEOMETRIA: Obszar spójny ograniczony zbiorem łamanych uogólnionych zamkniętych Rodzaj budowli podziemnej RDZ: brak lub P, T, M, G, Z, S, I Nr protokołu ZUDP UVF, np. UM 426/12 grubość linii długość kreski odstęp teksty atrybutów wox120 wa w k - kanalizacyjny O 582 UPK Typ: brak o - ogólnospławne s - sanitarne d - deszczowe p - przemysłowe l - lokalne 170

15 teksty atrybutów l - lokalne Lokalizacja: A, B, D, X G Proj. UM.426/12 Szerokość.Wysokość lub Średnica Kolor brązowy kdb Właz prostokątny WLD Właz kwadratowy WLM Właz okrągły WLZ Zasuwa liniowa ZAS Kratka wywietrznika KRW Kratka ściekowa O 509 KRA GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Rzędna UJO, np grubość linii symbolu długość szerokość odstęp tekst Podpora przewodu lub latarni - symbol SLS Podpora jednosłupowa przewodu lub latarni 0 511SLU Podpora wielosłupowa przewodu lub latarni MSZ Hydrant O 513 HYP GEOMETRIA: Punkt grubość linii symbolu wysokość strzałki długość skrzydełka średnica Latarnia na podporze przewodów lub na słupie LAT Zdrój uliczny HYZ Kierunek napowietrznej linii energetycznej niskiego napięcia O 516 PNN GEOMETRIA: Punkt grubość linii symbolu długość linii symbolu długość skrzydełka ksa400 kp200. kdx.300 k g - gazowy O 583 UPG Typ: w - wysokopręŝne s - średniopręŝne n - niskopręŝne Lokalizacja: A, B, D, X Średnica. Kolor Ŝółty gsa100 gwb200 gn50 gx g c - ciepłowniczy O 584 UPC Typ: w - wysokiego ciśnienia n - niskiego ciśnienia p - parowy c -ciepłej wody Lokalizacja: A, B, D, X Liczba przewodów Średnica Kolor fioletowy cpb2x50 cwa40 cc c e - elektroenergetyczny O 585 UPE Typ: W - wysokiego napięcia S - średniego napięcia N - niskiego napięcia, i - inne Lokalizacja: A, B, D, X Kolor czerwony esb ewa e t - telekomunikacyjny, O, 586, UPT Typ: t - tranzytowe, m - miejscowe Lokalizacja: A, B, D, X Liczba uŝytych kanałów Kolor pomarańczowy tta5 tma1 t 171

16 Kierunek napowietrznej linii energetycznej średniego napięcia O 517 PSN GEOMETRIA: Punkt grubość linii symbolu długość symbolu a długość symbolu b długość skrzydełka długość poprzeczki a b a Kierunek napowietrznej linii energetycznej wysokiego napięcia O 518 PWN GEOMETRIA: Punkt grubość linii symbolu długość symbolu a długość symbolu b długość skrzydełka a b Kierunek linii napowietrznej t - telekomunikacyjnej O 521 PLT a - sieci komputerowej O 522 PSA v - TV kablowej O 523 PTV j - innej sieci kablowej O 526 PKJ GEOMETRIA: Punkt grubość linii symbolu długość symbolu długość skrzydełka v Oś przewodu nadziemnego rurowego Rn w - wodociągowego O 531 UEW k - kanalizacyjnego O 532 UEK g - gazowego O 533 UEG b - benzynowego O 537 UEB x - niezidentyfik. O 538 UEX n - naftowego O 539 UEN i - sieci rurowej innej O 544 UEI GEOMETRIA: Łamana uogólniona otwarta ATRYBUT: Średnica przewodu UB, np. 400 grubość linii tekst a b, n, m - benzynowy naftowy melioracyjny O 587 UPB O 589 UPN O 593 UPM Lokalizacja: A, B, D, X Średnica Kolor czarny bb100 na40 n60 mb100 x - niezidentyfikowany O 588 UPX Typ: r - rurowe, k - kablowe Lokalizacja: A, B, D, X Średnica Kolor zielony xr200 xa xk x Oś przewodu podziemnego poczty pneumatycznej UPP a, v - sieci komputerowej TV kablowej O 591 UPA O 592 UPV Typ: d - doziemne, k - w kanalizacji Lokalizacja: A, B, D, X Kolor czarny vka ad v akx Oś przewodu podziemnego melioracyjnego UPM i - sieci rurowej innej O 594 UPI Lokalizacja: A, B, D, X Szerokość.Wysokość Kolor czarny ib i.500 i100 i z - kanału zbiorczego O 595 UPZ Lokalizacja: A, B, D, X Szerokość.Wysokość Kolor czarny z Rnw400 (podpory pojedyncze) Rnb60 (podpory podwójne) j - sieci kablowej innej O 596 UPJ Typ: d - doziemne, k - w kanalizacji Lokalizacja: A, B, D, X Kolor czarny jdb jk j 172

17 Oś przewodu nadziemnegociepłowniczego Rnc O 534 UEC GEOMETRIA: Łamana uogólniona otwarta Liczba przewodów ciepłowniczych UKC, np 2 Średnica przewodu UBC, np. 60 grubość linii tekst Rnc2x60 (podpory dwusłupowe) Oś przewodu kablowego na podporach telekomunikacyjnego UET Oś przewodu kablowego na podporach elektroenergetycznego UEE Oś przewodu nadziemnego rurowego poczty pneumatycznej UEP Oś przewodu kablowego na podporach sieci komputerowej UEA Oś przewodu kablowego na podporach TV kablowej UEV Oś przewodu kablowego na podporach innej sieci kablowej UEJ Komora podziemna - wodociągowa O 601 UOW - kanalizacyjna O 602 UOK - gazowa O 603 UOG - ciepłownicza O 604 UOC - elektroenergetyczna O 605 UOE - telekomunikacyjna O 606 UOT - benzynowa O 607 UOB - sieci niezidentyfik. O 608 UOX - naftowa O 609 UON - poczty pneumatycznej UOP - sieci komputerowej O 611 UOA - TV kablowej O 612 UOV - melioracyjna O 613 UOM - sieci rurowej innej O 614 UOI - kanału zbiorczego O 615 UOZ - sieci kablowej innej O 616 UOJ GEOMETRIA: Obszar jednospójny ograniczony łamaną uogólnioną zamkniętą Rzędna włazu UJ_, np Rzędna dna UH_, np grubość linii długość kreski odstęp Obrys przewodu z obudową na/nadziemnego - wodociągowego O 561 UCW - kanalizacyjnego O 562 UCK - gazowego O 563 UCG - ciepłowniczego O 564 UCC - benzynowego O 567 UCB - niezidentyfikowanegoo 568 UCX - naftowego O 569 UCN - poczty pneumatycznej UCP - sieci rurowej innej O 574 UCI - kanału zbiorczego O 575 UCZ GEOMETRIA: Obszar spójny ograniczony łamaną uogólnioną zamkniętą grubość linii k w c Osie przewodów podziemnych projektowanych O UX.. (nazwy rodzajów jak wyŝej) GEOMETRIA: Łamana uogólniona otwarta ATRYBUT: Numer protokołu ZUDP grubość linii długość kreski odstęp tekst atrybutu c-471/21 w-471/22 g-471/23 Wcinka lub trójnik na przewodzie wodociągowym TRW Wcinka lub trójnik na przewodzie kanalizacyjnym WCI Wcinka lub trójnik na przewodzie gazowym TRG Wylot kanału (wylew ) WLW Osadnik kanalizacji lokalnej (dół Chambeau) SZB Kotwa przewodu ciepłowniczego KTW Mufa, punkt łączenia kabla MUF Szafa sterownicza przewodu STE Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu wodociągowego USW Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu kanalizacyjnego USK Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu gazowego USG 173

18 Punkt pomierzonej wysokości przewodu - wodociągowego O 621 UGW - kanalizacyjnego O 622 UGK - gazowego O 623 UGG - ciepłowniczego O 624 UGC - elektroenergetycznego O 625 UGE - telekomunikacyjnego O 626 UGT - benzynowego O 627 UGB - niezidentyfikowanegoo 628 UGX - naftowego O 629 UGN - sieci komputerowej O 631 UGA - TV kablowej O 632 UGV - melioracyjnego O 633 UGM - sieci rurowej innej O 634 UGI - kanału zbiorczego O 635 UGZ - sieci kablowej innej O 636 UGJ GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Rzędna górna UR, np symbol pikiety tekst atrybutu esb Obrys obudowy przewodu podziemnego - wodociągowego O 661 UBW - kanalizacyjnego O 662 UBK - gazowego O 663 UBG - ciepłowniczego O 664 UBC - elektroenergetycznego O 665 UBE - telekomunikacyjnego O 666 UBT - benzynowego O 667 UBB - niezidentyfikowanegoo 668 UBX - naftowego O 669 UBN - poczty pneumatycznej UBP - sieci komputerowej O 671 UBA - TV kablowej O 672 UBV - melioracyjnego O 673 UBM - sieci rurowej innej O 674 UBI - kanału zbiorczego O 675 UBZ - sieci kablowej innej O 676 UBJ GEOMETRIA: Obszar jednospójny ograniczony łamaną uogólnioną zamkniętą grubość linii długość kreski odstęp Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu ciepłowniczego USC Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu elektroenergetycznego USE Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu telekomunikacyjnego UST Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu benzynowego USB Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu niezidentyfikowanego USX Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu naftowego USN Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu poczty pneumatycznej USP Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu sieci komputerowej USA Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu TV kablowej USV Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu melioracyjnego USM Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu innych sieci rurowych USI Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu kanału zbiorczego USZ Punkt zm. cech /spos. inwent. przewodu innych sieci kablowych USJ Symbol komory podziemnej wodociągowej UKW Symbol komory podziemnej kanalizacyjnej UKK Symbol komory podziemnej gazowej UKG Symbol komory podziemnej ciepłowniczej UKC Symbol komory podziemnej elektroenergetycznej UKE Symbol komory podziemnej telekomunikacyjnej UKT Symbol komory podziemnej benzynowej UKB Symbol komory podziemnej sieci niezidentyfikowanej UKX Symbol komory podziemnej naftowej UKN Symbol komory podziemnej poczty pneumatycznej UKP Symbol komory podziemnej sieci komputerowej UKA Symbol komory podziemnej TV kablowej UKV Symbol komory podziemnej melioracyjnej UKM Symbol komory podziemnej sieci innych rurowych UKI Symbol komory podziemnej kanalizacji zbiorczej UKZ Symbol komory podziemnej sieci innych kablowych0736ukj Obiekty działu RZEŹBA TERENU I OGÓLNOGEOGRAFICZNE Grupa kodów

19 Punkt określonej wysokości powierzchni terenu F 801 WSP GEOMETRIA: Punkt. Kolor jasnobrązowy ATRYBUT: Wysokość punktu WST, np symbol pikiety tekst Urwisko wąwozu, wypłuczyska, osuwiska F 826 WSW GEOMETRIA: Łamana otwarta. grubość linii długość kreski Wąwóz, wypłuczysko Warstwica ciągła F 811 WRC GEOMETRIA: Łamana uogólniona otwarta. Kolor jasnobrązowy ATRYBUT: Wysokość warstwicy WAC, np grubość linii tekst Warstwica pomocnicza F 812 WRP GEOMETRIA: Łamana uogólniona otwarta. Kolor jasnobrązowy ATRYBUT: Wysokość warstwicy WAP, np grubość linii długość kreski odstęp tekst Warstwica uzupełniająca F 813 WRU GEOMETRIA: Łamana uogólniona otwarta. Kolor jasnobrązowy ATRYBUT: Wysokość warstwicy WAU, np grubość linii długość kreski odstęp tekst Warstwica pogrubiona F 814 WRG GEOMETRIA: Łamana uogólniona otwarta. Kolor jasnobrązowy ATRYBUT: Wysokość warstwicy WAG, np grubość linii tekst Skarpa umocniona F 818 WSK GEOMETRIA: Obszar jednospójny ograniczony łamaną zamkniętą. grubość kresek Zwał kamieni, głazów, stoŝek nasypowy Osuwisko Kontur zamykający wąwóz, wypłuczysko, osuwisko F 827 WSZ GEOMETRIA: Łamana otwarta. grubość linii długość kreski odstęp Wypłuczysko, wąwóz, osuwisko F 828 WWO Zwał kamieni, stoŝek nasypowy F 830 ZWA Zwał kamieni, głazów, stoŝek nasypowy - symbol F 831 ZWK Rzeka, strumień F 849 ZWR GEOMETRIA: Obszar spójny ograniczony zbiorem łamanych zamkniętych Nazwa własna ZVN, np. rz. Odra Szerokość cieku w metrach ZVO, np 3.0 grubość linii teksty Odra i Oława wykreślone w skali mapy. Woda wykreślona symbolem. Cieki, których szerokość w skali mapy jest mniejsza od 1 są kreślone symbolem, z podaną szerokością i nazwą własną (jeŝeli ciek ją posiada). rz. Odra ws jez. Bajkał rz. Oława Zabagnienie, mokradło (symbol) rz. Woda 3.0 Trzciny, szuwary (symbol) 175

20 Kreski są prostopadłe do grzbietu skarpy lub do linii środkowej zbocza. Kreski krótsze, zaczynają się u grzbietu i sięgają połowy odległości między grzbietem i podnóŝem skarpy. Odstęp kresek jest równy połowie średniej szerokości rzutu zbocza. a c = (a+b)/4 Symbol skarpy umocnionej F 819 WKS Skarpa nie umocniona F 820 WSN GEOMETRIA: Obszar jednospójny ograniczony łamaną zamkniętą. grubość kresek b Strumień, rzeka - symbol F 850 ZSR Woda stojąca F 851 ZWJ GEOMETRIA: Obszar spójny ograniczony zbiorem łamanych zamkniętych Nazwa własna lub litery "ws" ZVN, np.jez. Bajkał Szerokość cieku w metrach ZVO, np 3.0 grubość linii teksty Trzciny, szuwary - symbol F 852 TRZ Bród F 854 BRD Zródło F 856 ZRD Zabagnienie, mokradło - symbol F 858 MOK Wydma, łacha piaszczysta - symbol F 860 WYD Symbol skarpy nie umocnionej F 821 WIN Szczyt skarpy umocnionej F 822 WSG Szczyt skarpy nie umocnionej F 823 WSQ PodnóŜe skarpy F 824 WSD Obiekty działu ZAGOSPODAROWANIE TERENU Grupa kodów 900 Ogrodzenie trwałe F 901 BGT GEOMETRIA: Obszar jednospójny ograniczony łamaną uogólnioną zamkniętą grubość linii ch.asf. Trawnik-symbol Las iglasty - symbol F 935 LSI Las liściasty - symbol F 936 LSL ch.bet. ch.bet. Las mieszany - symbol F 937 LSM śywopłot-symbol Studnia Zakrzewienie - symbol Drzewo liściaste iglaste Schody Trawnik - symbol F 940 TRA GEOMETRIA: Punkt grubość linii szerokość symbolu wysokość symbolu Zakrzewienie - symbol F 941 LZA Ogród działkowy - symbol opis F 943 ZOW Cmentarz chrześcijański - symbol F 945 CHR Cmentarz niechrześcijański - symbol F 946 CIN Cmentarz komunalny - symbol F 947 CKO Plac sportowy - symbol F 949 PLS 176

21 Ogrodzenie trwałe - symbol F 902 BGS GEOMETRIA: Łamana uogólnioną otwartą grubość linii średnica kropki rozstaw kropek śywopłot F 903 BGZ Brama w ogrodzeniu F 905 BGB Studnia F 907 STD GEOMETRIA: Punkt grubość linii średnica zewnętrzna średnica wewnętrzna Studnia głębinowa STG Fontanna F 909 FON Pomnik F 911 POM KrzyŜ przydroŝny F 913 KRZ Figura przydroŝna, kapliczka przydroŝna F 915 FIG Cmentarz wojenny - symbol F 917 CWO Pomnik walki i męczeństwa - symbol F 918 PWM Drzewo iglaste o pomierzonym połoŝeniu F 921 DIG Drzewo liściaste o pomierzonym poloŝeniu F 922 DLI Drzewo iglaste - symbol F 925 DIN Drzewo liściaste - symbol F 926 DLN Drzewo iglaste - pomnik przyrody F 929 DIP Drzewo liściaste - pomnik przyrody F 930 DLP Plac gier i zabaw - symbol F 950 PLZ Rów nie stanowiący odrębnej działki F 951 KOR Rów nie stanowiący odrębnej działki - symbol F 952 KRO Basen F 953 BAS Jaz, próg wodny F 954 JAZ Jaz, próg wodny - symbol F 955 JSZ Wodospad F 956 WDS Wodospad - symbol F 957 WSS Molo F 958 MOL Molo - symbol F 959 MOS Odbój, dalba F 960 ODB Pachoł, poler F 961 POL Zapora na cieku F 964 ZPW Zapora na cieku - symbol F 965 ZPS Śluza F 967 SLZ Wrota śluzy F 968 WSL Ostroga w cieku F 970 OGA Ostroga w cieku - symbol F 971 OGS Obrys wału ochronnego, grobli F 972 WAL Korona wału ochronnego, grobli F 973 KWL Obiekty działu ELEMENTY GRAFICZNE Grupa kodów 990 Przehaczenie - symbol przynaleŝności do działki F 991 PRH Strzałka kierunku wjazdu do podziemia F 992 SWJ Strzałka kierunku cieku (rowu, rzeki) F 993 KCI Tekst dodatkowy duŝy F 995 TDD Nazwa ulicy O 994 AUL GEOMETRIA: Punkt ATRYBUT: Nazwa ulicy, placu GNL, np. Kromera tekst Odnośnik F 997 LOD Tekst dodatkowy mały F 996 TDM GEOMETRIA: Tekst Treść TRM: Dowolny tekst objaśniający Tekst Kreślenie mapy Pozyskiwanie geometrii obiektów mapy zasadniczej Geometria obiektów mapy zasadniczej jest pozyskiwana na podstawie: terenowych pomiarów bezpośrednich za pomocą tachimetru lub odbiornika GPS, wektoryzacji skanowanych arkuszy mapy zasadniczej, wektoryzacji ortofotomap lotniczych i satelitarnych. 177

22 Kreślenie mapy zasadniczej na podstawie pomiaru bezpośredniego Mapa zasadnicza jest wykreślana w programach komputerowych takich jak C-Geo, WinKalk, GeoInfo i innych, na podstawie: danych współrzędnych i wysokości punktów poszczególnych obiektów, szkicu polowego na którym zaznaczone są obiekty i pikiety pomiarowe. Programy te umoŝliwiają kilka opcji kreślenia mapy. W dalszej części rozdziału opisana jest opcja kreślenia za pomocą programu C-Geo oparta na funkcji Obiekty K1. ZałoŜenie Projektu oraz Tabeli Punkty i Mapy Punkty w C-Geo Po uruchomieniu programu C-Geo i wyborze opcji Plik/Projekty ukazuje się Lista projektów (rys ). Są to podkatalogi w katalogu C\C-GEO7\Projekty (rys.5.3.1). Lista projektów zawiera własne menu Projekt, Tabela, Więcej: po wyborze opcji Projekt/Dodaj projekt zakładany jest projekt Mapa zasadnicza (rys.5.3.1), po wyborze opcji Tabela/Dodaj tabelę zakładana jest Tabela Punkty i Mapa Punkty (rys ). Tabela i mapa są wyświetlane w niezaleŝnych oknach. Przejścia między nimi moŝna dokonywać przez wskazanie myszką i kliknięcie lewym przyciskiem, lub za pomocą ikony Rys

23 Rys Rys

24 Import punktów Współrzędne i wysokości punktów mogą być importowane do załoŝonej tabeli bezpośrednio z tachimetru lub wczytane z pliku tekstowego. W drugim przypadku po wyborze opcji Plik/Impotrt/Plik tekstowy ukazuje się okno wyboru pliku np. Tabela xy.txt: po akceptacji Otwórz (rys ) a następnie OK (rys ) dane te są wprowadzone do tabeli Punkty (rys ). Rys Rys Po przejściu do okna mapy i kliknięciu ikony odświeŝ ukazują się wprowadzone punkty (rys ). 180

25 Rys Rys

26 Pokazane na rys punkty są wyświetlone na tzw. Warstwie zerowej. Przeglądu i edycji warstw moŝna dokonywać w menu Warstwy (rys ) dostępnym po kliknięciu ikony Rys Przegląd numerów, kodów, współrzędnych i wysokości wszystkich punktów na mapie Numery punktów jak równieŝ kody, współrzędne x, y i wysokości H ukazują się na mapie (rys ) po uaktywnieniu opcji włączony i dokonaniu odpowiedniego wyboru Co wstawić w oknie dialogowym Opis punktu (rys ) ukazującym się po kliknięciu ikony Rys

27 Rys Menu podręczne Informacja o obiekcie mapy Rys

28 Informację o danym obiekcie mapy, w szczególności o punkcie, moŝna uzyskać korzystając z menu podręcznego: naleŝy wskazać kursorem wybrany obiekt, uaktywnić obiekt przez kliknięcie lewym przyciskiem myszki, a następnie kliknąć prawym przyciskiem myszki. Wybierając z menu podręcznego opcję Informacja ukazuje się okno (rys ). Kreślenie obiektów Jedną z moŝliwości kreślenia mapy w C-Geo jest skorzystanie z menu obiektów instrukcji technicznej K1 (rys ). Kreślenie moŝna rozpocząć od wykreślenia dowolnego obiektu na przykład budynku mieszkalnego dwukondygnacyjnego Nr 34 (rys....): - po kliknięciu ikony K1 ukazuje się okno wyboru kreślonego obiektu, na pierwszej liście wybierana jest grupa do której naleŝy kreślony obiekt tj. BUDYNKI natomiast na drugiej liście wybierany jest jego kod i nazwa: BUD Budynek, w tym czasie program zakłada warstwę o nazwie BUDYNKI i czyni ją aktywną - edytowalną. BUDYNKI ELEMENTY GRAFICZNE GRANICE, GRUNTY KANAŁY ZBIORCZE KOMUNIKACJA OSNOWA RZEŹBA I GEOGRAFICZNE RZEŹBA TERENU SIECI INNE SIECI NIEZIDENTYFIKOWANE SIEĆ BENZYNOWA SIEĆ CIEPLNA SIEĆ ENERGETYCZNA SIEĆ GAZOWA SIEĆ KANALIZACYJNA SIEĆ KOMPUTEROWA SIEĆ MELIORACYJNA SIEĆ NAFTOWA SIEĆ POCZTY PNEUMATYCZNEJ SIEĆ TELEKOMUNIKACYJNA SIEĆ TV KABLOWA SIEĆ WODOCIĄGOWA UZBROJENIE TERENU UśYTKI ZAGOSPODAROWANIE TERENU Rys BLN Blok budynku nieognioodpornego BLO Blok budynku BPB Przejazd pod budynkiem BPO Bud. podziemna, przejście, garaŝ, zbiornik BPP Bud. podziemna projektowana BTO Taras lub weranda BUD Budynek BUF Fundament budynku, budowli BUG Łącznik napowietrzny budynków, galeria BUI Podpora wiaty, galerii BUJ Podpora wiaty, galerii, przewodu - symbol BUO Obrys budynku ognioodpornego BUR Budynek w ruinie BUS Symbol budynku BUW Wiata, taras odkryty na podporach BUX Budowla ziemna ograniczona skarpami nieumocnionymi BUZ Budowla ziemna (piwnica) BZN Zasięg nawisu budynku, budowli BZO Przyziemie budynku ognioodpornego CIE Cieplarnia KMN Komin - symbol RMP - Rampa SCH Schody zewnętrzne SSC Oznaczenie świątyni chrześcijańskiej SSN Oznaczenie świątyni niechrześcijańskiej SWT Świetlik do podziemia WCN WieŜa ognioodporna WCS WieŜa ognioodporna - symbol WJD Wjazd do podziemia WTN Wiatrak ognionieodporny WTR Wiatrak ognioodporny WTS Wiatrak ognioodporny - symbol 184

29 - po kliknięciu ikony kreślenia obiektu zamkniętego (rys ) kursor przyjmuje kształt krzyŝa: jest naprowadzany na jeden z naroŝników kreślonego budynku np. 42 (rys. 7.13) po akceptacji kliknięciem myszki kursor jest przemieszczany na kolejne punkty kreślonego obiektu 43, 45, 46, 58, 59, 53, 54, 49, 50, za kaŝdym razem wybór punktu akceptowany jest kliknięciem myszki, na końcu kursor jest przemieszczany na punkt początkowy 42, tym razem naleŝy prawym przyciskiem myszki uaktywnić menu podręczne w którym wybierana jest opcja zakończ, budynek zostaje wykreślony na warstwie BUDYNKI (rys ). Rys po kliknięciu ikony wprowadzania tekstu (rys. 7.12) ukazuje się okno w którym wprowadzany jest tekst określający funkcję i liczbę kondygnacji budynku m2 (rys. 7.14), po akceptacji OK kursor w postaci krzyŝa z przylegającym napisem jest przemieszczany do środka budynku, wybór ten jest akceptowany kliknięciem myszki, napis zostaje zamieszczony w miejscu wskazanym kursorem, warstwą aktywną jest nadal warstwa BUDYNKI więc napis zamieszczony jest na tej warstwie. 185

30 Rys Pozostałe obiekty mapy są wykreślane podobnie jak budynek. Podczas kreślenia po wskazaniu i akceptacji kolejnego punktu obiektu w tabeli punkty zostaje przypisany temu punktowi kod kreślonego obiektu. Niektóre obiekty takie jak schody czy skarpy wymagają skorzystania z dodatkowego menu podręcznego. Na przykład, po wyborze obiektu SCH Schody zewnętrzne (rys ) program uaktywnia warstwę BUDYNKI i czyni ją edytowalną: Rys po kliknięciu ikony kreślenia obiektu otwartego (rys ) kursor przyjmuje kształt krzyŝa: jest naprowadzany na naroŝnik 48 kreślonych schodów (rys. 7.13) po akceptacji kliknięciem myszki kursor jest przemieszczany na kolejne punkty 47, 56, 55, za kaŝdym razem wybór punktu akceptowany jest kliknięciem myszki, po akceptacji punktu 55 naleŝy prawym przyciskiem myszki uaktywnić menu podręczne w którym wybierana jest opcja zakończ, linia schodów zostaje wykreślona na warstwie BUDYNKI (rys ). 186

31 - po kliknięciu ikony wyboru obiektów, kursor przyjmuje kształt strzałki, naleŝy wskazać myszką wykreśloną linię schodów i uaktywnić obiekt kliknięciem lewym przyciskiem myszki, a następnie kliknąć prawym przyciskiem myszki - w menu podręcznym wybrać opcję Wypełnij obiekt/schody, po ustawieniach w oknie dialogowym Schody i akceptacji OK (rys ) schody na mapie zostają zakreskowane (rys ). Rys Wykreślona mapa jest ściśle powiązana z tabelą. KaŜda zmiana współrzędnych punktów w tabeli powoduje natychmiastową zmianę rysunku mapy. Przesuwanie mapy w oknie Podczas pracy na mapie dostępne są funkcje ułatwiające edycję rysunku. Przesuwanie mapy w oknie: kursory - przesunięcie mapy w wybranym kierunku, dodatkowe opcje: a) przytrzymany klawisz Alt - zmniejszenie przesunięcia, b) przytrzymany klawisz Shift - zwiększenie 2 krotne przesunięcia, c) przytrzymane klawisze Shift i Ctrl - zwiększenie 4 krotne przesunięcia, klawisze numeryczne 1, 3, 7, 9 na klawiaturze numerycznej przy włączonej funkcji NumLock - przesunięcie mapy w kierunkach skośnych, przytrzymany klawisz Shift (kursor zmienia się w łapkę) i przeciąganie myszką przy wciśniętym lewym przycisku myszki - przesuwanie mapy w dowolnym kierunku. Naciśnięcie klawisza + lub - na klawiaturze numerycznej powoduje odpowiednio powiększenie i pomniejszenie mapy w miejscu centralnym kursora myszki. 187

32 Definiowanie obiektów Po kliknięciu ikony na pasku narzedziowym okna K1 (rys ) pokazuje się okno Definicja obiektów (rys ) w którym moŝna dokonywać przeglądu i edycji jak równieŝ dodawania nowych i usuwania istniejących obiektów wykreślanych w programie C-GEO (rys ). Rys Rys

33 Rys Przegląd warstw mapy Obiekty wykreślonej mapy są zamieszczone na warstwach o nazwach zgodnych z nazwami grup do których przynaleŝą (rys ). Warstwy te są zakładane automatycznie podczas wykreślania pierwszego obiektu naleŝącego do danej grupy. Poszczególne warstwy moŝna przeglądać i edytować: - po kliknięciu na tej ikonce ukazuje się okno Legendy (rys ), w którym są widoczne: Warstwy - menadŝer warstw Obliczenia - lista wszystkich obliczeń i zadań Rastry - menadŝer rastrów Bazy Danych - lista załoŝonych baz danych dla projektu Widoki - po kliknięciu na tej ikonce ukazuje się okno Warstwy (rys ) w którym moŝna dokonać szeregu ustawień: tak, nie - podwójne kliknięcie tych napisów ustala które warstwy mają być: Widoczne - pokazane na mapie (przeglądając lub drukując mapę warstwę zerową ustala się zwykle jako niewidoczną, są tam wyświetlane punkty zamieszczone w tabeli, na podstawie których wykreślono mapę) Wybieralne - czy obiekty leŝące na danej warstwie mogą być wybierane przez wskazywanie kursorem Edytowalne - określa czy obiekty z danej warstwy mogą być edytowane usuwane, dodawane, zmieniane - w danym momencie moŝe być edytowalna tylko jedna warstwa. Linia/Kolor - po podwójnym kliknięciu kreski poziomej ukazuje się menu ustalenia stylu, koloru i szerokości linii obiektów na warstwie Typ warstwy - ustalenie typu warstwy: Działki, UŜytki, Budynki, Inne Dodaj, Usuń - załoŝenie nowych lub usunięcie warstw Czyść - usunięcie wszystkich wykreślonych obiektów na warstwie 189

34 Rys Rys

35 Czołówki Po kliknięciu obiektu w menu podręcznym dostępna jest opcja Czołówki, umoŝliwiająca wstawienie czołówek budynku (rys ) Edytor obiektów Rys Po kliknięciu obiektu w menu podręcznym dostępna jest opcja Edycja, ułatwiająca przegląd i korektę współrzednych punktów obiektu z automatycznym zapisem do tabeli (rys ). Edytor ten moŝna równieŝ wykorzystać do kreślenia nowego obiektu (którego punktów nie ma w tabeli) na podstawie wprowadzanych współrzędnych i nazw punktów. Po wykreśleniu punkty zostaną zapisane w tabeli. Rys

36 5.4. Numeryczny model terenu Zastosowania Numeryczny model terenu jest to zbiór współrzędnych i wysokości, odpowiednio wybranych punktów powierzchni terenu (x, y, h) w postaci siatki trójkątów TIN lub siatki kwadratów GRID, utworzony jako jej cyfrowa reprezentacja oraz algorytmy umoŝliwiające odtworzenie jej kształtu w określonym obszarze (rys ). Siatka trójkątów TIN Siatka kwadratów GRID H H x y Rys x y Numeryczny modelu terenu ma szereg zastosowań, np.: interpolacja wysokości punktów terenowych, kreślenie warstwic, projektowanie dróg, lotnisk i innych obiektów inŝynieryjnych, projektowanie ukształtowania terenu, obliczanie objętości mas robót ziemnych, kreślenie profili terenu, trójwymiarowa wizualizacja terenu, badanie widoczności między punktami terenu analizy przestrzenne w systemach geoinformacyjnych GIS biorące pod uwagę ukształtowanie terenu. ZałoŜenie warstwy numerycznego modelu terenu Warstwa numerycznego modelu terenu na przykład Siatka trójkątów jest zakładana po wyborze opcji Dodaj w oknie Warstwy (rys ), które ukazuje się po kliknięciu ikony na pasku narzędziowym programu C-Geo. 192

37 Rys Wprowadzenie punktów terenu i punktów tworzących obrys obszaru Numeryczny model terenu jest tworzony jest na podstawie punktów o znanych wysokościach. Po wyborze opcji Obliczenia / Obliczenie objętości w oknie pokazanym na rys w zakładce Punkty terenu wpisywane są numery punktów mapy zasadniczej na podstawie których zostanie utworzony zostanie model terenu. Współrzędne x, y i wysokości H tych punktów pobierane są przez program z tabeli mapy - ustawionej jako tabela robocza. Rys

38 W zakładce Punkty tworzące obrys obszaru wprowadzane są nazwy punktów ograniczających obszar tworzonego modelu terenu. Wprowadzone punkty terenu i obrys obszaru moŝna obejrzeć na Rysunku (rys ) ukazującym się po kliknięciu ikony Punkty te mogą być zapisane w pliku tekstowym (*.obj) np. Punkty NMP.obj. Rys Rys

39 Triangulacja Delanuay Po wyborze (rys ) rodzaju tworzonego modelu (1), wciśnięciu ikony tworzenia modelu (2) i kliknięciu ikony rozpoczęcia obliczeń (3) ukazuje się okno Parametry modelu. 3 - uruchomienie obliczenia modelu 2 - wciśnięcie ikony tworzenia modelu 1 - wybór rodzaju tworzonego modelu: siatka trójkątów/siatka kwadratów Rys Po wprowadzeniu nazwy modelu np. Sieć trójkątów i po akceptacji OK następuje: utworzenie siatki i wyświetlenie jej w oknie przeglądowym Rysunek (rys ), zakłoŝenie plików Sieć trójkątów.nmp i Sieć trójkątów.xyz w katalogu głównym projektu Mapa zasadnicza, zapis punktów terenowych do tabeli mapy - jeŝeli jest ustawiona jako tabela robocza. Rys

40 Sieć trójkątów jest tworzona według zasady triangulacji Delanuay: trójkąty są w przybliŝeniu równoboczne, mają moŝliwie najmniejszą wysokość, a ich najdłuŝszy bok jest moŝliwie jak najkrótszy. Konstrukcję siatki Delanuay-Thiessena rozpoczyna się od dowolnego punktu (rys , 5.4.8): ustalenie punktu początkowego np. 41, wybór punktu najbliŝszego 42, wykreślenie okręgu przechodzącego przez punkty 41 i 42 oraz wybór punktu nowego (30) znajdującego się wewnątrz okręgu który tworzy największy kąt względem linii 41-42, wykreślenie okręgu przechodzącego przez punkty 41 i 30 oraz wybór punktu nowego (32) znajdującego się wewnątrz okręgu który tworzy największy kąt względem linii 41-30, kontynuowanie wyboru kolejnych punktów 38 i 58, wybrane punkty 42, 30, 32, 38 i 58 - nazywane sąsiadami Thiessena punktu początkowego 41, po połączeniu odcinkami tworzą pierwszy segment siatki trójkątów, Następnie wybierany jest punkt, który był wyznaczony jako jeden z sąsiadów Thiessena, na przykład 32. Poszukiwany jest najbliŝszy punkt względem tego punktu i procedura wyznaczania kolejnych sąsiadów Thiessena punktu 32 jest powtarzana, kończąc wyrysowaniem kolejnego segmentu siatki. Rys Po zamknięciu okna Rysunek (rys ) ukazuje się okno umoŝliwiające zapis utworzonego modelu terenu w tabeli roboczej - w plikach Sieć trójkątów.nmp i Sieć trójkątów.xyz (rys ). Po wyborze opcji Tak ukazuje się okno Wybierz warstwę (rys ) na której, po akceptacji OK zostaje wykreślona siatka trójkątów (rys , ). 196

41 Rys Rys Rys Zamieszczone na warstwie trójkąty są obiektami, zatem klikając wskazany kursorem trójkąt moŝna w menu podręcznym uzyskać informacje o tym trójkącie (rys ). 197

42 Rys Interpolacja wysokości punktów w siatce trójkątów TIN Jednym z zastosowań utworzonego modelu terenu w postaci siatki trójkątów jest wyznaczanie wysokości dowolnego punktu terenowego na obszarze siatki. Na przykład: - po kliknięciu ikony Punkt i wyborze opcji wstaw wysokość kursor przyjmuje postać krzyŝa; po jego naprowadzeniu np.na prostą łączącą punkty i kliknięciu program określa współrzędne wskazanego punktu oraz interpoluje jego wysokość przy załoŝeniu, Ŝe punkt ten znajduje się na linii prostej łączącej dane punkty na terenie (rys ). Po akceptacji Tak (rys ) punkt ten zostaje zaznaczony czerwoną kropką na ekranie i zapisany w tabeli mapy jako punkt ukryty - bez nazwy i bez wpisanej wysokości. Rys po kliknięciu ikony Wybieranie a następnie kliknięciu wstawionego punktu i wyborze opcji Edycja z menu podręcznego ukazuje się okno Zmiana kodu punktu (rys ). W oknie tym moŝna wybrać warstwę i symbol oraz wprowadzić nazwę punktu i ewentualnie skorygować jego współrzędne i wysokość. Po wpisaniu nazwy np i akceptacji OK punkt ten zostaje "odkryty" w tabeli mapy, z jednoczesnym zapisaniem w tabeli jego wysokości. 198

43 Rys po kliknięciu ikony Opis punktów ukazuje się okno (rys ) w którym moŝna dokonać wyboru danych o wprowadzonym punkcie i innych punktach które zostaną wyświetlone na ekranie (5.4.16). Na rysunku tym wyjaśnione są równieŝ szczegóły obliczania wysokości punktu metodą interpolacji liniowej: wzór na wysokość - wyprowadzony ze wzoru Talesa, przyjmuje postać średniej waŝonej o wagach równych odległościom a i b punktu interpolowanego od punktów danych. Odległości a i b są pomierzone na mapie po kliknięciu ikony Pomiary i obliczenia na mapie i wyborze opcji Odległości i azymuty (rys ). Rys

44 H := A H = INTERPOLACJA LINIOWA H H A a B H B H A b Wzór Talesa H H a A H B H = a + b ahb + bh H = a + b A A Rys Wysokość punktu 1001 połoŝonego na boku siatki trójkątów np. punktu 1001 między punktami (rys ) jest obliczana według zasady interpolacji liniowej przy załoŝeniu, Ŝe punkt interpolowany leŝy na prostej łączącej dane punkty na terenie. Wysokość punktu 1002 znajdującego się wewnątrz trójkąta na prostej między punktami 1001 i 32 jest interpolowana w ten sam sposób. Składając te wzory otrzymuje się wzór interpolacji liniowej wysokości punktu, leŝącego na płaszczyźnie przechodzącej przez trzy dane punkty na terenie, w postaci średniej waŝonej wysokości węzłów trójkąta o wagach równych polu powierzchni trójkątów leŝących naprzeciwko odpowiadających wierzchołków trójkąta (rys ). Pola powierzchni są obliczane na podstawie współrzędnych wierzchołków trójkąta 1, 2, 3 według wzoru wyznacznikowego (rys ). 200

45 INTERPOLACJA LINIOWA H 2 p 3 H 1 H p 1 1 p 3 := p 3 = 95 p 2 H 3 H = p1h 1 + p2h2 + p3h p + p + p H := H = Rys