Korzystanie z Internetu przez młodzież w wieku szkolnym: raport z wynikami badań wraz z rekomendacjami

Transkrypt

1 Korzystanie z Internetu przez młodzież w wieku szkolnym: raport z wynikami badań wraz z rekomendacjami W maju i czerwcu w ramach projektu Młodzieżowe Grupy Rozwojowe program profilaktyki nadużywania komputera i Internetu wśród młodzieży szkolnej, zostały przeprowadzone warsztaty dla uczniów lubelskich gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Uczestnicy spotkań edukacyjno-informacyjnych mieli okazję wypełnić kwestionariusze Internet Addiction Test (IAT, autorstwa Kimberly Young, zaadaptowany przez zespół Pawła Majchrzaka i Niny Ogińskiej-Bulik do polskich warunków). Kwestionariusz składa się z pytań dotyczących różnych zachowań i odczuć związanych z korzystaniem z Internetu. Możliwe są odpowiedzi od 1 do, świadczące o częstotliwości występowania poszczególnych zjawisk oraz odpowiedź nie dotyczy. Zanalizowane zostały wyniki uczestników warsztatów. Zbadana została młodzież w wieku od 1 do 19 lat. Największą grupę osób badanych stanowili 1-latkowie. Rozkład wieku został zilustrowany na wyk bo Wyk. 1. Ilość uczestników ze względu na wiek. W badaniu kwestionariuszowym wzięły udział zarówno uczennice, jak i uczniowie. 3 osób badanych stanowili mężczyźni, osób to kobiety. osób nie udzieliło odpowiedzi na pytanie o płeć. Rozkład danych ilustruje wyk..

2 3 mężczyzna kobieta brak odpowiedzi Wyk.. Ilość uczestników ze względu na płeć. Interpretacja ogólna wyników kwestionariuszem IAT polega na obliczeniu sumy wszystkich zaznaczonych wyników, a następnie odniesieniu ich do opisu przedziału punktowego: -49 punktów: Jesteś przeciętnym użytkownikiem Internetu. Może się zdarzać, że trochę za dużo czasu spędzasz w sieci, ale masz kontrolę nad swoim korzystaniem z Internetu. -79 punktów: Możesz doświadczać pojedynczych lub nawet częstszych problemów w związku z korzystaniem z Internetu. Powinieneś/Powinnaś przemyśleć, jaki wpływ może mieć Internet na Twoje życie. 8-1 punktów: Twoje używanie Internetu powoduje znaczące, duże problemy w Twoim życiu. Powinieneś/Powinnaś zauważyć, jaki duży wpływ Internet ma na Twoje życie i zająć się problemami, które są z nim bezpośrednio związane. Jak pokazuje wyk. 3. wśród badanych zdecydowana większość uzyskała wynik poniżej 49 punktów, co może świadczyć o tym, że badani raczej nie doświadczają trudności związanych kontrolowaniem swojego korzystania z Internetu. Rzadko zdarzają się im nieprzyjemne odczucia i reakcje otoczenia związane z ich spędzaniem czasu przed komputerem. Tylko osób uzyskało wynik ogólny w przedziale -79 punktów świadczący o tym, że ich korzystanie z Internetu może nosić znamiona problemu i powinni mieć refleksję nad swoim kontrolowaniem zachowań z nim związanych. Interpretacja ogólna wyników badania budzi dużą nadzieję na to, że nastolatki w wieku 1-19 lat nie są narażone na nadużywanie Internetu. Nie zgadza się to jednak z obserwacjami rodziców i nauczycieli (również pracujących w szkołach, z których to uczniowie wzięli udział w warsztatach i badaniu). Różnice

3 te mogą wynikać z faktu, iż badana grupa może nie być grupą reprezentującą ogólny trend używania Internetu przez nastolatki. Dodatkowo młodzież miewa tendencję do przedstawiania się w lepszym świetle, a co za tym idzie zaniżaniem wyników kwestionariusza. Może mieć to związek z pragnieniem poprawienia swojego samopoczucia, małą refleksyjnością, jak również zaprzeczaniem powstawaniu u nich nieprzyjemnych odczuć i reakcji dotyczących używania Internetu. Bardziej znaczących wniosków może dostarczyć szczegółowa interpretacja wyników polegająca na analizie odpowiedzi na poszczególne itemy, z uwzględnieniem najczęściej występujących zachowań i reakcji (wyk. 4.). Alarmujące mogą być wyniki odpowiedzi na pytania: Jak często sprawdzasz maila i inne wiadomości wysyłane do Ciebie zanim zabierzesz się do innych czynności, które musisz wykonać?, Jak często orientujesz się, że spędziłeś w sieci więcej czasu niż zamierzałeś/łaś?, Jak często, gdy jesteś online, zdarza Ci się mówić sobie: Jeszcze tylko chwilkę?. Około połowa badanych zaznaczyła tu odpowiedź dość często, bardzo często lub zawsze, co może świadczyć z jednej strony o trudności z kontrolowaniem ilości czasu spędzanej w sieci, a z drugiej o wsiąkaniu w przestrzeń online, a nie wykorzystywaniu Internetu do konkretnych celów. Potwierdzeniem mogą być również odpowiedzi na pytania: Jak często ilość czasu, jaką spędzasz online, odbija się niekorzystnie na Twoich ocenach i nauce?, Jak często zdarza Ci się nie wysypiać się, ponieważ siedzisz do późna w nocy w Internecie?. Odpowiedzi świadczą o tym, że długie spędzanie czasu w Internecie może być destrukcyjne odbijać się na zdrowiu lub codziennej aktywności. Niepokojących faktem jest również to, że ponad ¼ badanych przyznaje się do przynajmniej częstego nawiązywania znajomości w Internecie. Analiza wyników badania kwestionariuszem IAT prowadzona wśród młodzieży w wieku 1-19 lat wskazuje na pewne obszary, które są warte uwagi. Może to być wskazówką przy planowaniu oddziaływań profilaktycznych ukierunkowanych na przeciwdziałanie nadużywania Internetu w grupie nastolatków. Od lipca do grudnia 1 została przeprowadzona kolejna seria badania w ramach projektu. Badanie przeprowadzone zostało w grupie 7 osób uczestników warsztatów i grup prowadzonych przez Fundację Sempre a Frente. Uczestnicy wypełnili Krótki Kwestionariusz Kimberly Young. Kwestionariusz składa się z 8 pytań rozstrzygnięcia dotyczących różnych zachowań i odczuć związanych z korzystaniem z Internetu. W badaniu wzięło udział 8 osób w wieku gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym. Najliczniejszą grupę stanowili uczniowie 1 klasy gimnazjum (1- i -letni). Dużą część grupy stanowili też uczestnicy w wieku 1 i 17 lat. Rozkład wieku został zilustrowany na wyk. 1.

4 Wyk. 1. Ilość uczestników ze względu na wiek. W badaniu wzięli udział zarówno chłopcy, jak i dziewczęta. Prawie /3 badanych stanowiły dziewczęta, niecałą 1/3 chłopcy. 4 osoby nie udzieliły odpowiedzi na pytanie o płeć. Rozkład płciowy został przedstawiony na wyk kobieta mężczyzna brak odpowiedzi Wyk.. Ilość uczestników ze względu na płeć Zdecydowana większość osób, które wzięły udział w badaniu, są mieszkańcami wsi. Spora część pochodzi z dużego miasta. Poniżej wyk.3 prezentuje rozkład osób ze względu na miejsce zamieszkania.

5 wieś miasto do tys miasto - tys. miasto - tys. 1 miasto pow. tys. Wyk. 3. Ilość uczestników ze względu na miejsce zamieszkania Gimnazjaliści stanowią ponad połowę przebadanych osób. Wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych większość badanych to uczniowie technikum lub liceum ogólnokształcącego. Rozkład danych ze względu na szkołę, do której uczęszczają badani ilustruje wyk Wyk. 4. Ilość uczestników ze względu szkołę Uczestnicy zostali również zapytani o średnią ocen szkolnych z ostatniego semestru. Największy odsetek stanowią osoby, które uzyskały średnią ocen powyżej,. Prawie równoliczne grupy osób uzyskały średnie w

6 przedziałach 3,-4,; 4,-4,, 4,-,. Cały rozkład badanych ze względu na średnią ocen został przedstawiony na wyk Wyk.. Ilość uczestników ze względu na średnią ocen z ostatniego semestru Ogólna interpretacja wyników Krótkiego Kwestionariusza K.Young polega na policzeniu odpowiedzi twierdzących. Według interpretacji autorki Twierdząca odpowiedź na pięć spośród ośmiu powyższych pytań wskazuje na możliwość uzależnienia od Internetu. Jak pokazuje wyk. i wyk.7 jedynie dwie osoby spośród badanych uzyskały wynik ogólny w wysokości punktów lub więcej. Może to sugerować, że badana grupa uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych nie jest zagrożona uzależnieniem od Internetu Wyk.. Ilość badanych ze względu na wynik ogólny.

7 Zasadna wydaje się jednak również interpretacja jakościowa, polegająca na analizie najczęściej pojawiających się odpowiedzi twierdzących wśród osób badanych. Uzasadnia to zwłaszcza fakt, że wśród badanych osób znalazło się tylko 8 osób, których nie dotyczy żaden z objawów zagrożenia uzależnieniem od Internetu. Zdecydowana większość uczestników badania, jak pokazuje wyk. 8, twierdząco odpowiada na pytanie. Czy zdarza ci się spędzać w internecie więcej czasu niż pierwotnie zaplanowałeś?. Oznacza to, że nastolatkom trudno jest kontrolować czas spędzany w sieci i poświęcają na te aktywności więcej czasu, niż w ich opinii powinni. Istotne wydaje się również, że bardzo duża część odpowiedziała twierdząco na pytanie 8. Czy używasz internetu w celu ucieczki od problemów albo po to, aby uniknąć nieprzyjemnych uczuć (np. poczucia bezradności, winy, niepokoju lub depresji) lub je złagodzić?. Oznacza to, że korzystanie z Internetu jest dla młodzieży zachowaniem ucieczkowym od trudnych emocji. Nastolatki używają sieci, aby poradzić sobie z codziennymi trudnościami. 8.Czy używasz internetu w celu ucieczki od problemów albo po to, aby uniknąć nieprzyjemnych uczuć (np. poczucia bezradności, winy, niepokoju lub depresji) lub je złagodzić? 7.Czy zdarzało ci się oszukiwać bliskich, terapeutów lub inne osoby, w celu ukrycia swego nadmiernego zainteresowania internetem?.czy zdarzało się ryzykować utratę ważnych relacji z innymi ludźmi lub możliwości edukacyjnych czy zawodowych w związku ze spędzaniem zbyt długiego czasu w internecie? 11.Czy zdarza ci się spędzać w internecie więcej czasu niż pierwotnie zaplanowałeś? 4.Czy czujesz wewnętrzny niepokój, depresyjny nastrój lub rozdrażnienie, gdy próbujesz ograniczyć lub zaprzestać korzystania z internetu? 3.Czy podejmowałeś już wielokrotne nieudane próby kontrolowania, ograniczania lub zaprzestania korzystania z internetu?.czy odczuwasz potrzebę zwiększania czasu spędzanego w internecie, aby było to dla ciebie satysfakcjonujące? 8 1.Czy czujesz się zaabsorbowany internetem (myślisz o poprzednich sesjach korzystania z sieci lub czekasz na następne)? Wyk. 8. Wyniki wszystkich itemów uzyskane przez poszczególnych uczestników

8 Po kilkanaście osób odpowiada twierdząco również na trzy inne stwierdzenia: 1.Czy czujesz się zaabsorbowany Internetem (myślisz o poprzednich sesjach korzystania z sieci lub czekasz na następne)? 3.Czy podejmowałeś już wielokrotne nieudane próby kontrolowania, ograniczania lub zaprzestania korzystania z internetu?.czy zdarzało się ryzykować utratę ważnych relacji z innymi ludźmi lub możliwości edukacyjnych czy zawodowych w związku ze spędzaniem zbyt długiego czasu w internecie? Warto brać pod uwagę również te wyniki jako sygnały informujące o zagrożeniu wystąpienia zachowań problemowych nadmiernego zaabsorbowania Internetem, nieudanych prób kontrolowania swojego korzystania z sieci oraz, co bardzo ważne, wybierania Internetu zamiast relacji interpersonalnych lub szans edukacyjnych bądź zawodowych. Jak pokazuje wyk.9, zdaje się, że trudności w bezpiecznym, świadomym i odpowiedzialnym korzystaniu z Internetu dotyczą zarówno chłopców, jak i dziewczęta. Wśród odpowiedzi twierdzących podział płciowy zaznacza się właściwie proporcjonalnie do rozkładu płciowego uczestników badania.

9 8.Czy używasz internetu w celu ucieczki od problemów albo po to, aby uniknąć nieprzyjemnych uczuć (np. poczucia bezradności, winy, niepokoju lub depresji) lub je złagodzić? 1 7.Czy zdarzało ci się oszukiwać bliskich, terapeutów lub inne osoby, w celu ukrycia swego nadmiernego zainteresowania internetem?.czy zdarzało się ryzykować utratę ważnych relacji z innymi ludźmi lub możliwości edukacyjnych czy zawodowych w związku ze spędzaniem zbyt długiego czasu w internecie? 7 31.Czy zdarza ci się spędzać w internecie więcej czasu niż pierwotnie zaplanowałeś? 9 19 kobiety 4.Czy czujesz wewnętrzny niepokój, depresyjny nastrój lub rozdrażnienie, gdy próbujesz ograniczyć lub zaprzestać korzystania z internetu? 1 mężczyźni brak odpowiedzi 3.Czy podejmowałeś już wielokrotne nieudane próby kontrolowania, ograniczania lub zaprzestania korzystania z internetu? 7 1.Czy odczuwasz potrzebę zwiększania czasu spędzanego w internecie, aby było to dla ciebie satysfakcjonujące? 1.Czy czujesz się zaabsorbowany internetem (myślisz o poprzednich sesjach korzystania z sieci lub czekasz na następne)? Wyk. 9. Wyniki wszystkich itemów uzyskane przez poszczególnych uczestników a płeć. Uzyskane wyniki nie świadczą jednoznacznie o występowaniu dużego zagrożenia uzależnieniem od Internetu wśród młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej. Pomimo to, powinny jednak skłaniać do refleksji i działań w kontekście profilaktyki zachowań ryzykownych młodzieży w wieku szkolnym. Zarówno wyniki skróconego testu K. Young, jak i analiza Kwestionariuszy IAT przeprowadzona w maju i czerwcu 1 roku, również na podstawie badań grupy młodzieży, uzasadnia podejmowanie wysiłków na rzecz profilaktyki nastawionej na przeciwdziałanie nadużywania Internetu w grupie nastolatków. Szczególnie istotną kwestią wydaje się być ilość czasu spędzana w sieci oraz doświadczenia emocjonalne związane z używaniem komputera. Zasadne będzie tworzenie dla młodzieży możliwości spędzania wolnego czasu alternatywnych dla aktywności internetowych. Ważne, aby te możliwości dostarczały z jednej strony możliwości treningu kompetencji psychospołecznych (np. otwartego i asertywnego wyrażania emocji i potrzeb, nawiązywania relacji interpersonalnych, efektywnego radzenia sobie ze stresem i problemami), a z drugiej strony zachęcały do spędzania czasu w grupie rówieśniczej.