GEODEZJA 2 Wykład + Ćwiczenia dr inż. Krzysztof Deska Katedra Geodezji

Transkrypt

1 GEODEZJA 2 Wykład + Ćwiczenia dr inż. Krzysztof Deska Katedra Geodezji konsultacje semestr zimowy rok akademicki 2018/2019 p I/sala 9I studia stacjonarne: środa 10:00-13:00 studia niestacjonarne: niedziela (w dni zjazdów dydaktycznych 1-8) 11:20 12:00 1

2 GEODEZJA 2 tematyka zasady zaliczenia i oceny literatura 2

3 3

4 4

5 5

6 WYKŁAD 1 OSNOWA GEODEZYJNA (przypomnienie podstawowych informacji) I POMIAROWA CELE I RODZAJE POMIARÓW SYTUACYJNYCH I WYSOKOŚCIOWYCH 6

7 STANDARDY 1. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych (Dz.U poz. 352) 2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (Dz.U nr 263 poz. 1572) 7

8 WYBRANE POJĘCIA punkt osnowy to punkt, który ma położenie wyznaczone w państwowym systemie odniesień przestrzennych, na którym wyznaczono wielkość fizyczną, charakterystyczną dla określonego rodzaju osnowy, oraz błąd jej wyznaczenia, ma niepowtarzalny numer, został oznaczony w terenie znakiem geodezyjnym, ma sporządzony opis topograficzny oraz którego dane są umieszczone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym prowadzonym przez uprawniony do tego organ 8

9 sieć geodezyjna - jest to zbór punktów geodezyjnych stanowiących odrębną całość, charakteryzująca się jednolitością metod pomiarów i sposobów określenia położenia tych punktów 9

10 klasa osnowy cecha osnowy określająca jej znaczenie w pracach geodezyjnych i kartograficznych, kolejność włączania punktów osnowy do procesu wyrównywania, a także dokładność określenia po wyrównaniu obserwacji 10

11 osnowa wielofunkcyjna osnowa, której punkty spełniają jednocześnie kryteria określone dla co najmniej dwóch rodzajów osnowy 11

12 PODZIAŁ OSNÓW Osnowę geodezyjną: dzieli się według kryterium dokładności i sposobu ich zakładania na: osnowę podstawową fundamentalną, osnowę podstawową bazową, osnowę szczegółową. 12

13 Podstawowe fundamentalne osnowy geodezyjne, stanowią punkty wyznaczone w sieciach o najwyższej dokładności, które przenoszą na obszar kraju geodezyjny układ odniesienia i układ wysokości. 13

14 Podstawowym kryterium zaliczenia punktu osnowy do odpowiedniej klasy jest dokładność wyznaczenia wielkości właściwych dla danego rodzaju osnowy, określona przez wartość błędu średniego wyznaczonej wielkości. 14

15 Podział na klasy, oznaczane cyframi arabskimi, w których: osnowa podstawowa fundamentalna jest osnową 1. klasy, osnowa podstawowa bazowa jest osnową 2. klasy, osnowa szczegółowa jest osnową 3. klasy. 15

16 Szczegółową osnowę geodezyjną stanowią punkty wyznaczone w sieciach będących rozwinięciem podstawowej osnowy geodezyjnej. Stopień zagęszczenia punktów jest zróżnicowany w zależności od stopnia zurbanizowania terenu, większy na terenach zabudowanych lub przeznaczonych pod inwestycje, a mniejszy na terenach rolnych i leśnych, przy czym przeznaczenie terenu określa się na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku na podstawie kierunków zmian w przeznaczeniu terenów, określonych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. 16

17 Szczegółową poziomą osnowę geodezyjną stanowi zbiór punktów będących rozwinięciem podstawowej osnowy poziomej, służących do nawiązywania osnów pomiarowych i wykonywania szczegółowych pomiarów geodezyjnych. Szczegółową poziomą osnowę geodezyjną tworzą: 1) punkty dotychczasowej osnowy poziomej 2 klasy, których średni błąd położenia względem punktów nawiązania po wyrównaniu mp 0,05 m; 2) punkty dotychczasowej osnowy poziomej 3 klasy, których średni błąd położenia względem punktów nawiązania po wyrównaniu mp 0,10 m; 3) nowo zakładane punkty osnowy poziomej, których średni błąd położenia względem punktów nawiązania po wyrównaniu mp 0,07 m. 17

18 Szczegółowa wysokościowa osnowa geodezyjna stanowi zbiór punktów będących zagęszczeniem osnowy podstawowej, służących do nawiązywania osnów pomiarowych i wykonywania pomiarów geodezyjnych. Szczegółową wysokościową osnowę geodezyjną tworzą: 1) sieci niwelacyjne, zakładane metodą niwelacji geometrycznej, których elementami konstrukcyjnymi są linie niwelacyjne, składające się z odcinków niwelacyjnych; 2) punkty wysokościowe zakładane techniką GNSS, przy czym warunki pomiaru są identyczne jak przy określaniu wysokości punktów szczegółowej osnowy poziomej, przy nawiązaniu sieci do co najmniej czterech punktów podstawowej wysokościowej osnowy geodezyjnej. Liczba punktów nawiązania uzależniona jest od wielkości obszaru opracowania. Dokładność osnowy charakteryzuje średni błąd pomiaru 1 km niwelacji lub średni błąd wyznaczenia wysokości, obliczone w procesie wyrównania sieci. Średni błąd pomiaru nie powinien być większy niż 4 mm/km, a błąd wysokości punktu po wyrównaniu nie powinien być większy niż 0,01 m. 18

19 Baza danych państwowego rejestru podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych Baza danych szczegółowych osnów geodezyjnych to elementy PZGiK 19

20 Osnowy pomiarowe zakłada się w postaci: 1) pomiarowej osnowy sytuacyjnej; 2) pomiarowej osnowy wysokościowej; 3) pomiarowej osnowy sytuacyjnowysokościowej (dwufunkcyjnej). 20

21 Miarą dokładności założonej osnowy pomiarowej są błędy średnie położenia wyznaczanych punktów, przy założeniu bezbłędności punktów nawiązania. 21

22 DOKŁADNOŚCI OSNOWY POMIAROWEJ Średni błąd położenia punktów pomiarowej osnowy sytuacyjnej nie może być większy niż 0,10 m względem najbliższych punktów poziomej osnowy geodezyjnej. Średni błąd położenia punktów pomiarowej osnowy wysokościowej nie może być większy niż 0,05 m względem najbliższych punktów wysokościowej osnowy geodezyjnej. Błąd średni wysokości punktów pomiarowej osnowy wysokościowej wykorzystywanej do określenia wysokości szczegółów terenowych, o których mowa w 35 ust. 2 pkt 2 lit. a i b, (czyli podziemne szczegóły terenowe, takie jak: a) dna studzienek kanalizacyjnych, b) wloty i wyloty przewodów kanalizacyjnych oraz przyłączy w ich najniższych punktach), nie może być większy niż 0,02 m. 22

23 Metody zakładania pomiarowych osnów sytuacyjnych Pomiarową osnowę sytuacyjną wyznacza się w nawiązaniu do poziomej osnowy geodezyjnej w postaci: 1) sieci kątowo-liniowych; 2) sieci punktów wyznaczonych metodą precyzyjnego pozycjonowania przy pomocy GNSS; 3) wybranych i wzajemnie powiązanych ze sobą punktów terenu, w sposób zapewniający widoczność z każdego z tych punktów na co najmniej dwa punkty sąsiednie, których położenie określono metodami pomiarów fotogrametrycznych; 4) sieci modularnych. 23

24 Punkty pomiarowej osnowy sytuacyjnej, o ile nie stanowią trwałych, jednoznacznych elementów sytuacyjnych, markuje się na gruncie w sposób zapewniający jednoznaczne oznaczenie tych punktów w terenie, jeżeli jest to niezbędne do wykonywania pomiarów. Do markowania można użyć w szczególności: pali drewnianych, rurek metalowych lub ceramicznych, bolców, trzpieni metalowych, znaków z tworzyw sztucznych oraz znaków wyrytych lub namalowanych. 24

25 Przy wykonywaniu geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych, których rezultaty wykorzystywane będą w rozpoczętym lub przewidywanym procesie inwestycyjnym albo do przekształcenia struktury własnościowej, punkty pomiarowej osnowy sytuacyjnej, o ile nie stanowią trwałych, jednoznacznych elementów sytuacyjnych, podlegają stabilizacji w sposób zapewniający jednoznaczne ich oznaczenie w terenie w okresie tych przedsięwzięć. Do stabilizacji można użyć: znaków z kamienia, betonu lub tworzyw sztucznych, a w przypadku nawierzchni utwardzonych bolców, trzpieni lub prętów, o długości zapewniającej trwałość stabilizacji. Informacje o położeniu i sposobie stabilizacji punktów pomiarowej osnowy sytuacyjnej, o których mowa w ust. 3, przedstawia się na opisach topograficznych, umożliwiających odszukanie i zidentyfikowanie tych punktów. 25

26 Metody zakładania osnów pomiarowych wysokościowych Pomiarową osnowę wysokościową wyznacza się w postaci ciągów niwelacyjnych, w nawiązaniu do co najmniej dwóch punktów wysokościowej osnowy geodezyjnej, metodami: 1) niwelacji geometrycznej; 2) niwelacji trygonometrycznej; 3) niwelacji satelitarnej wykonywanej metodą precyzyjnego pozycjonowania przy pomocy GNSS. 26

27 Punktami pomiarowej osnowy wysokościowej mogą być: 1) punkty poziomej osnowy geodezyjnej; 2) punkty pomiarowej osnowy sytuacyjnej; 3) trwałe szczegóły terenowe, których położenie zostało określone z dokładnością właściwą dla szczegółów terenowych I grupy. 27

28 Inne kryteria podziału osnów: 1. Cele zakładania osnowy, ich zadanie i wykorzystanie osnowy typowe, które służą do oparcia najczęściej wykonywanych pomiarów geodezyjnych, które z kolei dzielą się na: - osnowy państwowe - osnowy lokalnego znaczenia 28

29 osnowy specjalne do pomiarów specjalnych - osnowy realizacyjne - osnowy inwentaryzacyjne (rejestracja aktualnego stanu nowych obiektów) - osnowy obserwacyjne (monitoring obiektów, pomiary przemieszczeń, odkształceń) 29

30 2. Ze względu na stosowane technologie, przyrządy pomiarowe osnowy grawimetryczne osnowy klasyczne osnowy satelitarne GNSS osnowy fotogrametryczne 30

31 3. Ze względu metody zakładania osnów: Satelitarne GNSS Poligonizacja Wcięcia Kombinowana Triangulacja Trilateracja 31

32 GEODEZYJNE POMIARY SYTUACYJNO-WYSOKOŚCIOWE - WYKORZYSTANIE OSNÓW 32

33 Geodezyjne pomiary sytuacyjne i wysokościowe wykonuje się w oparciu o punkty poziomej i wysokościowej osnowy geodezyjnej. W przypadku gdy gęstość punktów osnów geodezyjnych jest niewystarczająca do wykonania geodezyjnego pomiaru sytuacyjnego lub wysokościowego, osnowy te uzupełnia się punktami osnów pomiarowych. 33

34 Przy wykonywaniu geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych związanych z obsługą inwestycji budowlanych może być stosowana osnowa realizacyjna dostosowana, pod względem konstrukcji geometrycznej oraz dokładności położenia jej punktów, do charakteru inwestycji oraz wymagań określonych w dokumentacji budowy. 34

35 Pomiary mające na celu geodezyjne wyznaczenie obiektów budowlanych w terenie, geodezyjną obsługę budowy i montażu obiektów budowlanych, pomiaru przemieszczeń i odkształceń obiektów budowlanych oraz geodezyjną inwentaryzację powykonawczą obiektów lub elementów obiektów budowlanych wykonuje się w oparciu o osnowę geodezyjną, pomiarową lub realizacyjną. Osnowę realizacyjną zakłada się, gdy: 1) bezpośrednio z istniejącej poziomej osnowy geodezyjnej i osnowy pomiarowej nie można dokonać tyczenia; 2) dokładność istniejącej poziomej osnowy geodezyjnej i osnowy pomiarowej jest zbyt niska do potrzeb inwestycji; 3) istniejąca pozioma osnowa geodezyjna i osnowa pomiarowa podczas realizacji inwestycji może zostać zniszczona. Osnowę realizacyjną nawiązuje się do poziomej osnowy geodezyjnej oraz wysokościowej osnowy geodezyjnej i wyrównuje metodą najmniejszych kwadratów z obliczeniem błędów średnich położenia punktów. 35

36 GEODEZYJNE POMIARY SYTUACYJNE I WYSOKOŚCIOWE POMIARY SYTUACYJNO- WYSOKOŚCIOWE 36

37 Geodezyjne pomiary sytuacyjne wykonywane są jako: 1) geodezyjne pomiary terenowe; 2) geodezyjne pomiary fotogrametryczne; 3) geodezyjne pomiary kartometryczne. 37

38 Geodezyjne pomiary wysokościowe wykonywane są jako: 1) geodezyjne pomiary terenowe; 2) geodezyjne pomiary fotogrametryczne. 38

39 Geodezyjny pomiar terenowy geodezyjny pomiar sytuacyjny lub wysokościowy wykonywany bezpośrednio w terenie; Geodezyjny pomiar fotogrametryczny pomiar sytuacyjny lub wysokościowy wykonywany na modelu terenu utworzonym z przetworzonych zdjęć lotniczych lub satelitarnych; Geodezyjny pomiarze kartometryczny to geodezyjny pomiar sytuacyjny wykonywany na mapie analogowej lub jej skalibrowanym zobrazowaniu cyfrowym oraz na ortofotomapie; 39

40 Geodezyjny pomiar sytuacyjny identyfikacja i określenie położenia geometrycznych środków obiektów punktowych, punktów załamań osi obiektów liniowych oraz punktów załamań obrysów obiektów powierzchniowych, w sposób umożliwiający wyznaczenie współrzędnych tych punktów w obowiązującym układzie współrzędnych płaskich prostokątnych oraz ustalenie kształtu i rodzaju obiektów; Geodezyjny pomiar wysokościowy pomiar różnic wysokości między punktami obiektów, umożliwiających określenie wysokości punktów lub pomiar wysokości punktów w układzie wysokościowym państwowego systemu odniesień przestrzennych; 40

41 Na potrzeby przygotowania inwestycji budowlanych, oprócz geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych związanych z opracowaniem mapy do celów projektowych, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 43 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.3)), na wniosek uczestników procesu budowlanego wykonuje się geodezyjne pomiary sytuacyjne i wysokościowe, mające na celu: 1) opracowanie przekrojów istniejących lub projektowanych tras, cieków lub zbiorników; 2) obliczenie przemieszczeń mas ziemnych; 3) ustalenie wielkości strzałki zwisu przewodów i prześwitu pod nimi; 4) szczegółową inwentaryzację obiektów budowlanych planowanych do remontu, obejmującą w szczególności: a) elewacje budowli, b) rzuty poziome i pionowe pomieszczeń i elementów konstrukcyjnych obiektów budowlanych, c) rozmieszczenie urządzeń wewnątrz pomieszczeń; 5) określenie wysokości charakterystycznych punktów obiektów budowlanych oraz terenu. 41

42 Przebieg procesu inwestycyjno-budowlanego 42

43 Klasyfikacja pomiarów geodezyjnych inwentaryzacyjne - pozyskiwanie informacji o terenie, wykonanie i aktualizacja map gospodarczych, inwentaryzacja obiektów inżynierskich. realizacyjne wskazanie położenia elementów projektów technicznych, lokalizacja projektowanych budowli, wyznaczenie wskaźników do montażu detali konstrukcyjnych obiektów. kontrolne kontrola zgodności z projektem realizacji inwestycji budowlanych (normy) i kontrola stanu obiektów w okresie ich eksploatacji (zmian położenia i kształtu). 43

44 Metody pomiarów geodezyjnych i ich matematyczne opracowania gwarantują dużą dokładność wyników, nadają się do zastosowania ich w różnych warunkach i dla różnych obiektów. 44

45 Podstawowe, ogólne zasady pomiarów geodezyjnych od ogółu do szczegółu, osnowa to podstawa, każdy pomiar wykonany z kontrolą (podwójny pomiar, stosowanie różnych metod, pomiar elementów nadliczbowych umożliwiających analizę dokładności, miary kontrolne). 45

46 Literatura Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych (Dz.U poz. 352) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego Dz.U nr 263 poz. 1572) [dostęp ] [dostęp ] 46