Istota i uwarunkowania Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej

Transkrypt

1 Istota i uwarunkowania Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej Agnieszka Gruszczyńska Regionalne Centrum Informacji Europejskiej

2 O Prezydencji ogólnie Rotacyjna Prezydencja 1952 r. (EWWiS) Zasadnicza funkcja Prezydencji: - praktyczne zarządzanie pracami Rady UE oraz jej organów przygotowawczych - reprezentowanie RUE w stosunkach z innymi instytucjami - reprezentowanie RUE w stosunkach z państwami trzecimi oraz organizacjami międzynarodowymi (ograniczenia!) - ustalanie agendy działań UE (terminarz, plan spotkań; działania) - doprowadzanie do kompromisu!

3 Prezydencja czy prezydencja w Unii? Terminologia Przed akcesją: Urząd Przewodniczącego, Przewodnictwo, Prezydent Rady (brak autentycznego tekstu traktatów, Präsident des Rates, President of the Council) Art. 203 TWE mówi o Prezydencji sprawowanej w Radzie UE Art. 16 ust. 9 TUE (wg TL) Prezydencję składów Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych, sprawują na zasadzie równej rotacji przedstawiciele Państw Członkowskich w Radzie...

4 Ale: Art. 237 TFUE: Posiedzenie Rady zwołuje jej przewodniczący, z własnej inicjatywy lub na wniosek jednego z członków Rady albo Komisji Przewodniczący to przedstawiciel państwa sprawującego Prezydencję Prezydencja to sprawowanie przez państwo członkowskie określonej funkcji w RUE

5 Poprawna forma: - Prezydencja w Radzie UE - Prezydencja w Radzie Niepoprawna forma: - prezydencja w radzie - Prezydencja w Unii

6 Czym jest Prezydencja w RUE? Status formalny Instytucja? Jednostka organizacyjna??

7 Funkcja! Prezydencja ma charakter funkcjonalny! jest sumą powiązanych z funkcją sprawowania Prezydencji kompetencji i powiązana jest ze statusem państwa jako członka UE (a tym samym RUE)

8 Historia Prezydencji Traktat ustanawiający EWWiS Paryż r. art. 27: Prezydencję sprawują kolejno członkowie Rady przez okres 3 miesięcy wg porządku alfabetycznego Państw Członkowskich TEWG i TEWEA - Rzym r. przedłużono okres sprawowania Prezydencji do 6 miesięcy

9 Okres JAE 17 i r. nurt modyfikacji kolejności sprawowania Prezydencji: kolejność alfabetyczna, wymieniono grupy państw państwa, które miałyby sprawować Prezydencję w I połowie roku, tutaj sprawowały ją w II połowie

10 TUE Maastricht r. kolejność sprawowania Prezydencji ustalana jest przez Radę UE stanowiącą jednomyślnie Dlaczego? Włączenie nowych państw w porządek sprawowania Prezydencji Nastawienie małych państw Austria (wieczyście neutralna), Finlandia, Irlandia i Szwecja (polityka neutralności) Wzrost liczby państw + wzrost kompetencji

11 - Krótki okres sprawowania Rotacja +/- - Dużo państw = dłuższe okresy między sprawowaniem Prezydencji - Zarządzanie procesem decyzyjnym trudna rola + Ryzyko zdominowania Prezydencji przez interesy narodowe jest minimalne + Rotacja ma wpływ na różnorodność problemów + Rotacja międzyrządowość i równość państw + Podkreślano znaczenie zasady neutralności Prezydencji (nakaz wstrzemięźliwego forsowania własnych pomysłów i interesów, priorytetem są zadania wspólne)

12 TL XII 2009 Prezydencja zbiorowa 3 państw (18 m-cy) Ograniczenie roli poprzez funkcjonowanie Przewodniczącego RE oraz Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Grupy tworzone są na zasadzie równej rotacji, przy uwzględnieniu różnorodności państw i zachowaniu równowagi geograficznej

13 Porządek sprawowania Prezydencji w RUE do 2014 roku 2004 Irlandia Holandia 2005 Luksemburg Wielka Brytania 2006 Austria Finlandia 2007 Niemcy Portugalia 2008 Słowenia Francja 2009 Czechy Szwecja 2010 Hiszpania Belgia 2011 Węgry Polska 2012 Dania Cypr 2013 Irlandia Litwa 2014 Grecja Włochy Kolejny będzie ustalony przez Radę UE przed 1 lipca 2017 roku

14 Trio Prezydencji 6 miesięcy to zbyt krótki okres na realizację założonych celów Prezydencja grupowa 3 kraje sprawujące kolejno przewodnictwo (18 miesięcy) koordynują ze sobą główne cele Trio = duże państwo + mniejsze państwa kraje starej Unii + kraje nowej Unii (wyjątki!)

15 Trio Prezydencji Traktat z Lizbony: przewiduje się bliższą niż dotychczas współpracę pomiędzy trzema państwami członkowskimi kolejno pełniącymi funkcję Prezydencji Po co? Stabilizacja polityczno-programowa; zabezpiecza ona przed forsowaniem swoich własnych interesów przez państwo aktualnie sprawujące Prezydencję; wsparcie dla mniej doświadczonych państw

16 Trio - przykłady Trio: 2007 styczeń-czerwiec Niemcy 2007 lipiec-grudzień Portugalia 2008 styczeń-czerwiec Słowenia Trio: 2010 styczeń-czerwiec Hiszpania 2010 lipiec-grudzień Belgia 2011 styczeń-czerwiec Węgry Trio: 2011 lipiec-grudzień Polska 2012 styczeń-czerwiec Dania 2012 lipiec-grudzień Cypr

17 Trio - przykłady Trio: 2013 styczeń-czerwiec Irlandia 2013 lipiec-grudzień Litwa 2014 styczeń-czerwiec Grecja Trio: 2014 lipiec-grudzień Włochy 2015 styczeń-czerwiec Łotwa 2015 lipiec-grudzień Luksemburg

18 Funkcje Prezydencji w RUE Funkcja ustalania agendy (agenda-shaping) Funkcja zarządzająca (administrującokoordynująca) Funkcja mediacyjna (honest broker) Funkcja reprezentacyjna Funkcja symboliczna

19 Funkcja ustalania agendy (agenda-shaping) Formowanie agendy: - Ustalanie agendy wprowadzanie nowych spraw nie podnoszonych przez wcześniejsze Prezydencje - Zdolność do kierowania sprawami, które w momencie obejmowania Prezydencji już są omawiane

20 Funkcja ustalania agendy Prezydencja decyduje o: (agenda-shaping) - włączaniu danych spraw do agendy poszczególnych spotkań - czasie na przedyskutowanie poszczególnych kwestii - kolejności spraw na agendzie - momencie przeprowadzenia głosowania Uwaga! Ustalanie agendy uzależnione jest od normalnego trybu pracy UE, wydarzeń na arenie międzynarodowej i w łonie samej UE (ograniczenie rzeczywistego wpływu państwa na kształt agendy)

21 Funkcja ustalania agendy (agenda-shaping) Prezydencja samodzielnie ustala tematy spotkań nieformalnych ministrów (może położyć nacisk na punkty szczególnie ją interesujące) A wpływ na agendę poprzez jej zamrażanie?

22 Funkcja zarządzająca (administracyjno-koordynująca) Duża waga! Zarządzanie pracami RUE i podmiotów jej podległych Prezydencja jest odpowiedzialna za: zwołanie posiedzenia danego gremium, za jego prowadzenie, za przyznawanie głosu i jego odbieranie, za ustalanie porządku obrad, za decydowanie o zamknięciu dyskusji nad daną kwestią, za decydowanie o przejściu do głosowania, za dokonywanie podsumowań, za podpisywanie protokołu spotkania Również przygotowanie logistyczne spotkań

23 Funkcja mediacyjna (honest broker) Mediator=zaufana osoba pośrednicząca w sporze, której celem jest zażegnanie albo złagodzenie konfliktu pomiędzy stronami; rozjemca; osoba bezstronna i pozostająca bez wpływu na wynik rozmów pomiędzy stronami konfliktu. Rola wykonywana w oderwaniu od narodowych interesów. Celem nadrzędnym jest interes UE!

24 Funkcja mediacyjna (honest broker) Zasada neutralności i bezstronności oraz wstrzemięźliwości w forsowaniu własnych interesów narodowych Na ich straży stoi wzajemność i świadomość, że okresy pozostawania poza Prezydencją są znacznie dłuższe niż okresy jej sprawowania

25 Funkcja reprezentacyjna W stosunkach wewnętrznych: - Kontakty z Parlamentem Europejskim - Kontakty z Komisją Europejską - Kontakty z Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości W stosunkach zewnętrznych: - Rola ograniczona postanowieniami TL (WPdSZiPB- Rada do Spraw Zagranicznych, SP RE) - Posiedzenie Rady do Spraw Zagranicznych - WPdSZiPB może zastąpić członek tego składu reprezentujący państwo sprawujące Prezydencję

26 Funkcja symboliczna Podkreśla charakter UE jako organizacji kierowanej przez państwa członkowskie Podkreśla znaczenie państwa sprawującego Prezydencję w Radzie Unii i jego europejski profil Umożliwia prezentację na arenie unijnej najwyższych rangą polityków Pozwala na umocnienie oddziaływania tych polityków na sferę wewnątrzkrajową Wpływa na polepszenie postrzegania spraw europejskich w kraju

27 Modele Prezydencji 1 - brukselski (rola Stałego Przedstawicielstwa danego państwa w Brukseli duży wpływ na merytoryczny przebieg prac rząd zakreśla ogólne ramy, treść wypełnia SP) (bardziej techniczna, mniejsze państwa, merytoryczna trafność, szybkość, niższe koszty, brak szumu informacyjnego) - krajowy (ośrodek organizacyjno logistyczno merytoryczny jest w stolicy państwa, SPwB wykonuje decyzje płynące ze stolicy) (kontrola polityczna, większe zaplecze merytoryczne)

28 Modele Prezydencji 2: - zdecentralizowany (ministerstwa mają dużą swobodę w kształtowaniu swojego planu sektorowego, podczas Prezydencji duża autonomia w zakresie przygotowania spotkań czy polityki info) (Prezydencja = wypadkowa współpracy kilku aktorów) - scentralizowany (centrum! jeden główny ośrodek decyzyjnokoordynujący) (ministerstwa proponują założenia, rząd ustala priorytety)

29 Polecane lektury/bibliografia: - Przewodnictwo państwa w Radzie Unii Europejskiej doświadczenia partnerów, propozycje dla Polski, pod red. Z. Czachóra. M. J. Tomaszyka, Poznań Prezydencja w Unii Europejskiej. Instytucje, prawo i organizacja, pod red. A. Nowak Far, Warszawa Prezydencja w Radzie Unii Europejskiej, J. Barcz, Warszawa Prezydencja Polski w Unii Europejskiej 2011 r., Biuletyn analiz UKIE, Warszawa Euro 2011: Polska prezydencja w Unii Europejskiej, T. G. Grosse, w: Analizy i Opinie nr 77 - portal

30 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

31 Istota i uwarunkowania Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej Agnieszka Gruszczyńska Regionalne Centrum Informacji Europejskiej