RYNEK OTWARTYCH FUNDUSZY EMERYTALNYCH W III KWARTALE 2012 ROKU DNI/A/K/201209/001. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego Warszawa 2012

Transkrypt

1 RYNEK OTWARTYCH FUNDUSZY EMERYTALNYCH W III KWARTALE 2012 ROKU Urząd Komisji Nadzoru Finansowego Warszawa 2012 DNI/A/K/201209/001

2 DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH Słowa kluczowe: KNF, PTE, OFE, STOPA ZWROTU, AKTYWA NETTO, SKŁADKI, CZŁONKOWIE OFE, PORTFEL INWESTYCYJNY, EFEKTYWNOŚĆ, TRANSFERY.

3 Spis treści: Najważniejsze informacje Efektywność działalności inwestycyjnej OFE Składki Emerytury z II filara Aktywa netto Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto Portfel inwestycyjny Liczba członków Transfery Losowania Wyniki finansowe OFE Sytuacja finansowa PTE Konkluzje DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 3

4 Najważniejsze informacje Rynek w liczbach 16 mln liczba członków otwartych funduszy emerytalnych (OFE) na koniec III kwartału, 2,2 mld zł wartość składek przekazanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) w III kwartale, 567,5 tys. zł wartość wypłat okresowych emerytur kapitałowych z OFE w III kwartale, 252,5 mld zł wartość aktywów netto OFE na koniec III kwartału, 9,5 mld zł wynik finansowy netto OFE za III kwartał, 3,8% średnia stopa zwrotu uzyskana w III kwartale. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 4

5 1. Efektywność działalności inwestycyjnej OFE W III kwartale 2012 roku wartości jednostek rozrachunkowych wzrosły średnio o 3,8%. W poprzednim kwartale średnia stopa zwrotu OFE wyniosła 0,6%. Najwyższą stopę zwrotu w III kwartale uzyskał Allianz Polska OFE, którego wartość jednostki rozrachunkowej wzrosła o 4,3%. Najniższą stopę zwrotu w wysokości 2,7% osiągnął OFE POLSAT. Przeciętna stopa zwrotu w III kwartale wyniosła 3,8% OFE Tabela 1. Kwartalne stopy zwrotu OFE Stopa zwrotu w III kwartale 2012 roku Od początku działalności OFE do końca III kwartału 2012 roku Najwyższa kwartalna stopa zwrotu Najniższa kwartalna stopa zwrotu Średnia kwartalna stopa zwrotu AEGON 3,86% 9,35% -7,28% 2,17% Allianz Polska 4,26% 13,14% -7,36% 2,19% Amplico 4,15% 9,56% -8,62% 2,18% Aviva BZ WBK 3,85% 12,15% -7,31% 2,25% AXA 3,87% 12,28% -6,06% 2,21% Generali 3,83% 11,70% -6,09% 2,30% ING 4,06% 13,21% -7,35% 2,38% Nordea 4,18% 12,18% -6,99% 2,27% Pekao 3,63% 11,70% -8,05% 2,19% PKO BP Bankowy 4,17% 20,45% -10,30% 2,18% Pocztylion 3,79% 12,81% -8,12% 2,11% POLSAT 2,65% 11,30% -8,27% 2,33% PZU Złota Jesień 3,59% 12,70% -7,58% 2,22% WARTA 3,85% 12,63% -7,22% 2,28% WIG 7,18% 26,82% -27,13% 2,62% WIG20 4,22% 30,22% -24,93% 1,57% FTSE indeks obligacji polskich* 3,14% 10,28% -1,54% 2,17% Rynek OFE** 3,84% 11,37% -7,23% 2,22% * dane od 29 czerwca 2001 roku ** wyliczenia przeprowadzono na danych obejmujących także OFE zlikwidowane, których aktywa zostały przeniesione do innego OFE Źródło: OFE Efektywność inwestycyjna OFE w III kwartale 2012 roku była wyższa niż przeciętnie w poprzednich kwartałach. W głównej mierze było to konsekwencją sytuacji na rynku finansowym: wzrosły indeksy akcji (WIG o 7,2% przy historycznej średniej na poziomie 2,6%, a WIG20 o 4,2% przy historycznej średniej wynoszącej 1,6%). Także stopy zwrotu uzyskane na rynku instrumentów dłużnych przekroczyły historyczne średnie (indeks obligacji polskich FTSE Global Government Bond Index for Poland wzrósł o 3,1% przy historycznej średniej na poziomie 2,2%). Stopy zwrotu OFE w III kwartale były wyższe niż historyczna średnia za sprawą wzrostów na rynku finansowym DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 5

6 2. Składki W III kwartale 2012 roku ZUS przekazał do OFE składki o wartości 2,2 mld zł W III kwartale 2012 roku do otwartych funduszy emerytalnych trafiło łącznie 2,2 mld zł składek. Od roku poziom składek przekazywanych do OFE jest wyraźnie niższy za sprawą zmniejszenia stopy składki przekazywanej funduszom do 2,3% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne. OFE Tabela 2. Składki przekazane do OFE (mln zł) Składki przekazane w III kwartale 2012 roku Od początku działalności OFE do końca III kwartału 2012 roku Najniższa kwartalna wartość przekazanych składek Najwyższa kwartalna wartość przekazanych składek Średnia kwartalna wartość przekazanych składek AEGON 90,0 275,7 27,0 98,7 Allianz Polska 68,9 222,8 30,7 98,6 Amplico 174,1 489,2 136,1 292,7 Aviva BZ WBK 422, ,3 371,0 891,8 AXA 143,8 426,8 43,3 157,1 Generali 137,3 359,9 65,0 144,4 ING 523, ,5 381,3 846,0 Nordea 96,6 281,4 55,6 137,1 Pekao 35,9 106,9 10,1 60,1 PKO BP Bankowy 88,3 185,9 61,2 110,5 Pocztylion 47,4 180,5 27,4 80,8 POLSAT 25,5 81,0 2,8 37,4 PZU Złota Jesień 269,9 828,0 228,6 477,5 WARTA 28,4 89,0 24,0 56,0 Rynek OFE* 2 152, , , ,0 *wyliczenia przeprowadzono na danych obejmujących także OFE zlikwidowane, których aktywa zostały przeniesione do innego OFE Źródło: OFE Od przekazanych przez ZUS składek potrącane są opłaty w wysokości maksymalnie 3,5% przekazanych środków. W związku z tym na konta członków OFE trafiło 2,1 mld zł. Dwanaście funduszy pobiera opłatę od składki według stawki maksymalnej, ale dwa fundusze stosują niższe stawki: OFE POLSAT pobiera 3,4%, a Allianz Polska OFE 3,45%. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 6

7 3. Emerytury z II filara Pierwsze wypłaty świadczeń emerytalnych z kapitału gromadzonego w OFE nastąpiły w 2009 roku. Z uwagi na niższy wiek emerytalny takie świadczenia na razie otrzymują jedynie kobiety. Ze względu na stosunkowo krótki okres oszczędzania w OFE tylko niewielka część ich emerytury pochodzi z II filara systemu ubezpieczeń społecznych. Od momentu nabycia praw emerytalnych do osiągnięcia wieku 65 lat, członkowi OFE przysługuje prawo do okresowej emerytury kapitałowej. Jej wysokość ustala ZUS w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o emeryturę, dzieląc kwotę środków zgromadzonych na rachunku w OFE przez średnie dalsze trwanie życia. Tabela 3. Okresowe emerytury kapitałowe w III kwartale 2012 roku OFE Liczba uprawnionych* na 28 września 2012 roku Kwota wypłat w III kwartale 2012 roku (w zł) Przeciętne świadczenie (w zł) AEGON ,93 62,16 Allianz Polska ,09 88,65 Amplico ,48 84,17 Aviva BZ WBK ,11 104,37 AXA ,38 70,77 Generali ,92 76,33 ING ,35 109,28 Nordea ,67 57,90 Pekao ,41 73,08 PKO BP Bankowy ,85 69,42 Pocztylion ,20 59,18 Polsat ,22 42,78 PZU Złota Jesień ,21 66,95 WARTA ,80 67,70 Razem ,62 82,29 * liczba członków OFE, którym ZUS ustalił prawo do otrzymywania okresowej emerytury kapitałowej, (narastająco) według stanu na koniec miesiąca Źródło: ZUS Według stanu na koniec III kwartału 2012 roku, ustalone przez ZUS prawo do otrzymywania okresowej emerytury kapitałowej posiadało osób. Łącznie w III kwartale 2012 roku OFE wypłaciły świadczenia o wartości 567,5 tys. zł, przy czym przeciętna miesięczna wysokość wypłaconego świadczenia wyniosła 82,3 zł. Ze względu na niewielką liczbę osób pobierających świadczenia i stosunkowo krótki okres oszczędzania, różnice w wysokości świadczeń w poszczególnych OFE zależą bardziej od wysokości środków odprowadzonych na rachunek członka, czyli przekazanych składek, niż od efektywności samych funduszy. Emeryturę z OFE pobiera osób DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 7

8 4. Aktywa netto Na koniec III kwartału 2012 roku aktywa netto OFE wyniosły 252,5 mld zł Rynek OFE jest rynkiem o wysokiej koncentracji Otwarte fundusze emerytalne posiadały na koniec III kwartału 2012 roku aktywa netto o wartości 252,5 mld zł, co oznacza wzrost o 11,5 mld zł (4,8%) w ciągu 3 miesięcy. Wszystkie fundusze odnotowały wzrost wartości aktywów netto. Największy przyrost aktywów netto (5,1%) wystąpił w PKO BP Bankowy OFE, natomiast najniższy w OFE POLSAT (3,8%). Udział trzech największych otwartych funduszy emerytalnych w rynku mierzony aktywami netto wyniósł 59,9% i spadł w ciągu 3 miesięcy o mniej niż 0,1 pkt. proc. Na koniec III kwartału 2012 roku najmniejszy fundusz (OFE POLSAT) dysponował aktywami netto na poziomie 2,2 mld zł, gdy w tym samym czasie największy podmiot (ING OFE) wykazywał aktywa netto o wartości 60,2 mld zł, czyli ponad 27-krotnie większej. Tabela 4. Aktywa netto OFE (mln zł) OFE 29 czerwca września 2012 Zmiana AEGON , ,9 4,6% Allianz Polska 7 271, ,0 5,1% Amplico , ,9 5,0% Aviva , ,5 4,6% AXA , ,9 4,8% Generali , ,5 5,0% ING , ,2 5,0% Nordea , ,0 5,0% Pekao 3 615, ,7 4,5% PKO BP Bankowy 8 408, ,0 5,1% Pocztylion 4 559, ,8 4,7% POLSAT 2 133, ,9 3,8% PZU Złota Jesień , ,4 4,4% WARTA 3 230, ,7 4,6% Suma , ,4 4,8% Źródło: OFE ING OFE jest liderem pod względem wartości aktywów netto W III kwartale 2012 roku na pozycji lidera pod względem wartości aktywów netto znajdował się ING OFE, zwiększając nieznacznie dystans do drugiego w zestawieniu Aviva OFE Aviva BZ WBK. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 8

9 5. Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto Największy wpływ na zmianę wartości aktywów netto (WAN) otwartych funduszy emerytalnych w III kwartale 2012 roku miały wyniki finansowe uzyskane na działalności inwestycyjnej funduszy oraz transfery składek z ZUS. W III kwartale 2012 roku fundusze emerytalne odnotowały dodatni wynik finansowy przed pobraniem opłaty za zarządzanie na poziomie 9,7 mld zł. Powszechne towarzystwa emerytalne pobrały opłatę za zarządzanie OFE w wysokości 256,5 mln zł. W tym samym okresie z tytułu składek OFE otrzymały 2,2 mld zł. Od składek zostały potrącone opłaty na rzecz powszechnych towarzystw emerytalnych w wysokości 75 mln zł. Wykres 1. Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto OFE (mld zł) Przyrost aktywów netto = 11,5 (+) Składki i odsetki (ZUS) (-) Opłata od składki (PTE) 2,2 0,1 W III kwartale 2012 roku aktywa netto OFE wzrosły o 11,5 mld zł (+) Wynik finansowy (OFE) 9,7 (-) Opłata za zarządzanie (PTE) 0,3 (-) Inne (OFE) 0,1 Źródło: OFE, obliczenia własne Wśród innych czynników wpływających na zmianę wartości aktywów netto OFE w III kwartale należy wskazać wzrost poziomu zobowiązań, w szczególności wobec członków. Pozostałe elementy oddziaływujące na poziom aktywów netto to wypłaty emerytur czy środków na rzecz spadkobierców zmarłych członków OFE łączny bilans tych operacji w III kwartale był ujemny i przyczynił się do obniżenia wartości aktywów netto o 0,1 mld zł. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 9

10 IX 2010 XII 2010 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX ,1 52,4 52,4 51,8 53,5 52,9 50,8 50,9 46,7 33,9 36,4 36,9 35,8 31,5 31,2 34,2 32,6 33,3 Rynek otwartych funduszy emerytalnych w III kwartale 2012 roku 6. Portfel inwestycyjny W III kwartale 2012 wzrosło zaangażowanie OFE w depozyty bankowe a spadł udział papierów skarbowych W III kwartale 2012 roku struktura portfela inwestycyjnego OFE uległa istotnym zmianom. Najbardziej widoczny był wzrost zaangażowania OFE w depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe oraz spadek udziału papierów wartościowych Skarbu Państwa. W stosunku do poprzedniego kwartału, spadło procentowe zaangażowanie OFE w krajowe instrumenty dłużne. Istotnie spadł udział w portfelu dłużnych instrumentów emitowanych przez Skarb Państwa, a nieznacznie zwiększyło się zaangażowanie OFE w obligacje pozostałych emitentów. Na koniec września 2012 roku udział w portfelu OFE papierów wartościowych Skarbu Państwa nie przekraczał 47% i było to najniższe zaangażowanie OFE w tej kategorii w historii. Na koniec września 2012 roku zaangażowanie OFE w udziałowe papiery wartościowe wyniosło 33,3% i dla poszczególnych funduszy mieściło się w przedziale od 31% do 36% portfela. Od 1 stycznia 2012 roku limit na akcje notowane na rynku regulowanym wynosi 45% aktywów funduszu i. 100 Wykres 2. Struktura portfela inwestycyjnego OFE (%) 0,8 0,7 0,8 0,8 0,5 0,5 0,6 0,5 0,6 Lokaty poza 3,9 3,6 3,0 3,8 5,0 5,6 5,0 4,9 8,1 granicami kraju ,3 6,9 6,9 7,8 9,5 9,8 9,4 11,1 11,3 Depozyty w bankach krajowych i bankowe papiery wartościowe Krajowe instrumenty udziałowe 20 0 Krajowe instrumenty dłużne pozaskarbowe Papiery wartościowe Skarbu Państwa Źródło: OFE Istotnym składnikiem portfela OFE są obligacje emitowane przez Bank Gospodarstwa Krajowego na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, czyli tzw. obligacje autostradowe. Na koniec III kwartału ich wartość w portfelach OFE przekraczała 17 mld zł (6,74% portfela), a w prezentowanym zestawieniu została zaliczona do krajowych instrumentów dłużnych pozaskarbowych. Na przestrzeni ostatnich dwóch lat zwiększył się udział lokat OFE w depozytach bankowych i bankowych papierach wartościowych, których dotychczasową główną funkcją było zapewnienie funduszom płynności oraz akumulacja środków w celu i Limit oprócz akcji obejmuje także notowane na regulowanym rynku giełdowym prawa poboru, prawa do akcji i obligacje zamienne na akcje oraz akcje narodowych funduszy inwestycyjnych. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 10

11 przeprowadzenia operacji lokacyjnych w inne, docelowe kategorie lokat. Na koniec III kwartału udział tych lokat w portfelu inwestycyjnym OFE wyniósł 8,1%. Niewielkim uzupełnieniem portfela OFE były inwestycje za granicą. W III kwartale 2012 roku udział tej kategorii w portfelu wyniósł 0,6%. Poza granicami kraju OFE lokowały swoje aktywa głównie w akcje oraz pozaskarbowe dłużne papiery wartościowe. 7. Liczba członków Zgodnie z danymi Centralnego Rejestru Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych prowadzonego przez ZUS, na koniec III kwartału 2012 roku do OFE należało łącznie blisko 16 mln członków. W porównaniu z końcem czerwca 2012 roku oznacza to wzrost o 216,9 tys. członków. Na koniec września 2012 roku do OFE należało blisko 16 mln członków W ujęciu względnym wzrost liczby członków w III kwartale 2012 roku wyniósł 1,4%, ale znacząco wzrosło, w porównaniu z poprzednim okresem, zróżnicowanie pomiędzy poszczególnymi funduszami. W związku z wprowadzeniem zakazu akwizycji radykalnie spadła liczba osób samodzielnie zapisujących się lub zmieniających OFE. Większe zmiany w liczebności członków dokonują się tylko poprzez losowania przeprowadzane przez ZUS w styczniu i lipcu każdego roku. Źródło: ZUS Tabela 5. Liczba członków OFE OFE 29 czerwca września 2012 Zmiana (%) AEGON ,07 Allianz Polska ,1 Amplico ,1 Aviva BZ WBK ,1 AXA ,1 Generali ,7 ING ,8 Nordea ,0 Pekao ,09 PKO BP Bankowy ,9 Pocztylion ,03 POLSAT ,0 PZU Złota Jesień ,2 WARTA ,03 Razem ,4 W III kwartale 2012 roku znaczący przyrost liczby członków odnotowały tylko te fundusze, które brały udział w lipcowym losowaniu członków, czyli Amplico OFE, Generali OFE i PKO BP Bankowy OFE. Niewielkie wzrosty liczby członków odnotowano także w siedmiu innych funduszach. Cztery fundusze odnotowały w III kwartale 2012 roku nieznaczny spadek liczby członków: Pekao OFE, AEGON OFE, OFE WARTA oraz OFE Pocztylion. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 11

12 8. Transfery W III kwartale 2012 roku 2,1 tys. członków zmieniło fundusz emerytalny W III kwartale 2012 roku liczba transferów członków między poszczególnymi funduszami wyniosła 2,1 tys. osób. Tak radykalny spadek w porównaniu do poprzednich kwartałów, kiedy liczba transferów wyraźnie przekraczała 100 tys. osób, jest efektem wprowadzenia zakazu akwizycji. W III kwartale 2012 roku, w drodze transferów, najwięcej członków pozyskał ING OFE (997 osób). Uwzględniając liczbę członków, którzy opuścili ten fundusz, końcowe dodatnie saldo transferowe wyniosło 919 osób, co jest najlepszym wynikiem na rynku. Najwięcej członków (378 osób) odeszło z Aviva OFE Aviva BZ WBK. Bardzo niska liczba osób, które udało się pozyskać temu funduszowi sprawiła, że uzyskał najgorsze saldo transferowe tracąc netto 317 członków. Tabela 6. Liczba osób zmieniających OFE w III kwartale 2012 roku OFE Przystępujący do funduszu Opuszczający fundusz Saldo AEGON Allianz Polska Amplico Aviva BZ WBK AXA Generali ING Nordea Pekao PKO BP Bankowy Pocztylion POLSAT PZU Złota Jesień WARTA Razem Źródło: ZUS, KDPW DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 12

13 9. Losowania ZUS przydziela w drodze losowania nowych członków do otwartych funduszy emerytalnych spośród osób, które nie przystąpiły do żadnego funduszu mimo obowiązku zawarcia umowy z wybranym OFE w ciągu siedmiu dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia emerytalnego. Według obecnie obowiązujących przepisów w losowaniu biorą udział tylko te fundusze, które w dwóch ostatnich okresach rozliczeniowych uzyskały stopy zwrotu wyższe niż odpowiednie średnie ważone stopy zwrotu wszystkich funduszy, a ich aktywa netto nie przekraczają 10% sumy aktywów netto wszystkich funduszy. Udziały w puli osób losowanych są równe dla wszystkich funduszy spełniających te warunki. ZUS przeprowadza losowania w ostatnim dniu roboczym stycznia i lipca każdego roku. Umowa z OFE powinna zostać zawarta w ciągu 7 dni od wystąpienia obowiązku ubezpieczenia emerytalnego Tabela 7. Osoby uzyskujące członkostwo w wyniku losowania OFE AEGON - Allianz Polska - Liczba członków OFE z losowania 31 lipca 2012 Amplico Aviva BZ WBK - AXA - Generali ING - Nordea - Pekao - PKO BP Bankowy Pocztylion - POLSAT - PZU Złota Jesień - WARTA - Razem Źródło: ZUS W losowaniu, które przeprowadzono w lipcu 2012 roku, członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych uzyskało 179 tys. osób. W losowaniu brały udział trzy fundusze. Znaczenie losowania członków istotnie wzrosło w związku z wprowadzeniem zakazu akwizycji do otwartych funduszy emerytalnych. W lipcu 2012 roku w wyniku losowania członkami OFE zostało 179 tys. osób W najbliższym losowaniu w styczniu 2013 roku weźmie udział tylko jeden fundusz Amplico OFE, gdyż tylko ten podmiot spełnił wszystkie kryteria. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 13

14 10. Wyniki finansowe OFE W III kwartale 2012 roku OFE wykazały zysk w kwocie 9,5 mld zł Łączny wynik finansowy otwartych funduszy emerytalnych w III kwartale 2012 roku wyniósł 9,5 mld zł. Trzeci kwartał 2012 roku to relatywnie dobry okres dla funduszy emerytalnych. Fundusze wypracowały dodatni wynik finansowy i był on znacząco wyższy niż przeciętnie w poprzednich kwartałach. Tabela 8. Wyniki finansowe OFE (mln zł) OFE II kwartał 2012 III kwartał 2012 AEGON 31,3 401,9 Allianz Polska 73,6 310,4 Amplico 220,6 796,0 Aviva BZ WBK 478, ,8 AXA 135,9 591,0 Generali -41,8 468,6 ING 331, ,6 Nordea 113,6 451,4 Pekao 18,1 132,8 PKO BP Bankowy 36,5 353,5 Pocztylion 33,6 174,4 POLSAT -3,3 56,8 PZU Złota Jesień 163, ,3 WARTA 31,0 125,5 Razem 1 621, ,0 Źródło: OFE Na koniec III kwartału zakumulowany nierozdysponowany wynik finansowy OFE osiągnął wartość 81 mld zł W III kwartale 2012 roku wszystkie fundusze zanotowały dodatnie wyniki finansowe w wysokości od 57 mln zł do 2,3 mld zł. Warto zauważyć, że na koniec III kwartału 2012 roku zakumulowany nierozdysponowany wynik finansowy OFE osiągnął wartość 81 mld zł. Odpowiada to kwocie, jaką otwarte fundusze emerytalne wypracowały dla swoich członków od początku działalności do końca września 2012 roku. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 14

15 11. Sytuacja finansowa PTE Wartość kapitałów własnych powszechnych towarzystw emerytalnych na koniec września 2012 roku wyniosła 3,4 mld zł i wzrosła o 5,4% w porównaniu do stanu z czerwca 2012 roku. Zmiana poziomu kapitału własnego PTE w III kwartale była konsekwencją przyrostu wyniku finansowego. Na koniec września 2012 roku kapitały własne PTE wynosiły 3,4 mld zł Tabela 9. Wybrane wskaźniki sytuacji finansowej PTE (mln zł) IQ 2011 IIQ 2011 IIIQ 2011 IVQ 2011 IQ 2012 IIQ 2012 IIIQ 2012 Kapitał własny 3 578, , , , , , ,8 Wynik finansowy 151,4 176,7 155,1 132,7 155,1 201,7 169,8 Kapitał własny / WAN OFE Kapitał własny + Fundusz Gwarancyjny/ WAN OFE 1,56% 1,22% 1,37% 1,41% 1,40% 1,34% 1,35% 1,98% 1,64% 1,79% 1,84% 1,82% 1,76% 1,77% Źródło: PTE III kwartał 2012 roku przyniósł PTE 169,8 mln zł zysku. Oznacza to spadek w porównaniu do poprzedniego kwartału o 15,8%. Kapitały własne PTE wraz ze środkami zgromadzonymi na Funduszu Gwarancyjnym są bardzo istotnym elementem bezpieczeństwa kapitałowej części systemu emerytalnego. Stanowią bowiem potencjalne źródło pokrycia ewentualnego niedoboru, który może wystąpić w OFE. Z tego względu bardzo ważne jest, aby PTE posiadały kapitały własne powiększone o środki na Funduszu Gwarancyjnym na odpowiednio wysokim poziomie w stosunku do wartości zarządzanych aktywów OFE. Relacja sumy kapitałów własnych PTE i środków na Funduszu Gwarancyjnym do aktywów netto OFE wynosiła na koniec III kwartału 2012 roku 1,8% i wahała się w poszczególnych towarzystwach od 1,1% do 5,7%. W III kwartale 2012 roku PTE wypracowały 169,8 mln zł zysku DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 15

16 Konkluzje Stopy zwrotu OFE w III kwartale 2012 roku były dodatnie i stosunkowo wysokie. Efektywność inwestycyjna funduszy była wyższa niż przeciętnie w poprzednich kwartałach. W głównej mierze było to konsekwencją sprzyjającej sytuacji na rynku finansowym, przejawiającej się wzrostami indeksów akcji (WIG o 7,2%, a WIG20 o 4,2%). Stopy zwrotu uzyskane na rynku instrumentów dłużnych także przekroczyły historyczne średnie. Zmiana przepisów ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych obowiązująca od 1 maja 2011 roku zwiększyła maksymalny limit na zaangażowanie OFE w lokaty w akcjach spółek notowanych na regulowanym rynku giełdowym ii, początkowo do 42,5% aktywów, a od początku 2012 roku do 45% aktywów. W tym okresie średnie zaangażowanie OFE w instrumenty udziałowe podlegało wahaniom w przedziale od 31% do 36%, a więc mimo zwiększonego limitu utrzymywało się na poziomie niższym niż okresie przez kryzysem finansowym, kiedy akcje stanowiły prawie 38% całego portfela OFE. W III kwartale 2012 roku do otwartych funduszy emerytalnych trafiło łącznie 2,2 mld zł składek. Od ponad roku poziom składek przekazywanych do OFE jest wyraźnie niższy za sprawą zmniejszenia wymiaru składki przekazywanej funduszom do 2,3% podstawy. Zysk netto PTE w III kwartale 2012 roku wyniósł 169,8 mln zł i był niższy o 15,8% od zysku za poprzedni kwartał, ale o 9,5% wyższy od zysku za III kwartał 2011 roku. Wyraźnie widocznym efektem wprowadzenia zakazu akwizycji był bardzo duży spadek liczby członków OFE dokonujących transferów. Liczba transferów w III kwartale spadła do 2,1 tys. osób, podczas gdy przed wprowadzeniem zakazu w każdym kwartale OFE zmieniało tys. członków. Zakaz akwizycji przyczynił się także to zwiększenia znaczenia losowania, jako sposobu uzyskiwania członkostwa w OFE. W lipcowym losowaniu członkostwo w OFE uzyskało 179 tys. osób. W losowaniu brały udział trzy fundusze, które spełniły kryteria określone w przepisach prawa. Obecnie większe zmiany w zakresie liczby członków w poszczególnych OFE dokonują się tylko w tym trybie. ii Limit obejmuje lokaty w akcjach spółek notowanych na regulowanym rynku giełdowym, a także notowanych na regulowanym rynku giełdowym prawach poboru, prawach do akcji i obligacjach zamiennych na akcje tych spółek oraz akcjach narodowych funduszy inwestycyjnych. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 16

17 URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO plac Powstańców Warszawy Warszawa tel. (+48 22) fax (+48 22) (95) knf@knf.gov.pl