Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Tychach. OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO POWIATU TYSKIEGO GRODZKIEGO w 2010 roku

Transkrypt

1 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Tychach OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO POWIATU TYSKIEGO GRODZKIEGO w 2010 roku

2 Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Tychach ul. Budowlanych 131 Obszar i ilość obiektów nadzorowany przez PSSE w Tychach - dane z druków statystycznych Powiat Dane Pszczyński Razem Powiaty stan na: 12/ ,03 km2 471,28 km2 943,98 km Tychy BieruńskoLędziński Obszar 81,64 km2 158,03 km2 Liczba obiektów nadzorowanych 2352 Liczba ludności Mikołowski Strona 2 z 44

3 Spis treści: WSTĘP DZIAŁALNOŚĆ PODSTAWOWA W KOMÓRKACH ORGANIZACYJNYCH Działalność przeciwepidemiczna Działalność w zakresie żywności, żywienia i przedmiotów użytku Działalność w zakresie higieny środowiska, nadzór nad jakością wody Działalność w zakresie higieny pracy Działalność w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego Działalność w zakresie higieny dzieci i młodzieży Działalność w zakresie promocji zdrowia 1.8. Działalność laboratoryjna 2. OCENA SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ W POWIECIE TYSKIM GRODZKIM Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych Nadzór nad wykonawstwem szczepień ochronnych Ocena zakładów opieki zdrowotnej oraz prywatnych gabinetów lekarskich Sytuacja zagrożenia powodziowego w mieście Tychy STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU Charakterystyka nadzorowanych obiektów Ogólna ocena stanu sanitarnego obiektów żywieniowych i żywnościowych Nadzór nad importem/eksportem Jakość zdrowotna środków spożywczych Wnioski i interwencje Ocena i wnioski końcowe OCENA STANU SANITARNEGO URZĄDZEŃ I OBIEKTÓW UŻYTKU PUBLICZNEGO Jakość wody przeznaczonej do spożycia i wykorzystywanej do kąpieli i rekreacji ODDZIAŁ LABORATORYJNY OCENA WARUNKÓW ZDROWOTNYCH ŚRODOWISKA PRACY ORAZ PRZESTRZEGANIA PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH SUBSTANCJI I PREPARATÓW CHEMICZNYCH ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY OCENA PLACÓWEK NAUCZANIA I WYCHOWANIA DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO ZDROWOTNA Wstęp Działalność Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Tychach w 2010r. obejmowała pełny zakres nadzoru sanitarnego, wynikający z ustawowych obowiązków Państwowej Inspekcji Sanitarnej na szczeblu powiatowym. Podstawowym celem prowadzonych działań była ochrona zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szko Strona 3 z 44

4 dliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobieganie powstawaniu i szerzeniu chorób zakaźnych i zawodowych. Realizacja tego celu polegała na sprawowaniu bieżącego i zapobiegawczego nadzoru m.in. nad warunkami higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny procesów nauczania i wychowania, warunkami zdrowotnymi żywności i żywienia oraz warunkami higieniczno sanitarnymi w zakładach udzielających świadczeń zdrowotnych. 1. DZIAŁALNOŚĆ PODSTAWOWYCH KOMÓREK ORGANIZACYJNYCH 1.1. Działalność przeciwepidemiczna Sekcja Epidemiologii Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej realizuje zadania które mają na celu zapobieganie powstawaniu chorób zakaźnych w szczególności poprzez: - weryfikację i klasyfikację przypadków zachorowań zgodnie z Definicjami przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego, - podejmowanie działań przeciwepidemicznych związanych z występowaniem chorób zakaźnych, zakażeń i zatruć pokarmowych u ludzi oraz zakażeń szpitalnych, - nadzorowanie wykonawstwa szczepień ochronnych oraz gospodarki preparatami szczepionkowymi, wdrażanie programów naprawczych w zakresie podniesienia stanu zaszczepienia populacji podlegającej szczepieniom ochronnym, - nadzór nad jednostkami udzielającymi świadczeń zdrowotnych w zakresie stanu sanitarnohigienicznego i wdrażania standardów postępowania przeciwepidemicznego, - stosowanie i aktualizowanie procedur i instrukcji dotyczących możliwości wystąpienia szczególnie niebezpiecznych chorób zakaźnych, - współpracę z organami administracji publicznej, służbami i inspekcjami w zakresie nadzoru nad chorobami zakaźnymi i zakażeniami Działalność w zakresie żywności, żywienia i przedmiotów użytku Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku jest komórką właściwą do prowadzenia działań w zakresie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących: warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego, nadzoru nad jakością zdrowotną żywności, warunków produkcji i obrotu przedmiotami użytku, materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością, kosmetykami oraz wyrobami mogącymi mieć wpływ na zdrowie ludzi. Obecnie w Polsce, zgodnie z prawem zharmonizowanym z przepisami Unii Europejskiej, całkowitą odpowiedzialność za bezpieczeństwo żywności oraz za warunki sanitarno-higieniczne w produkcji i obrocie żywnością ponosi przedsiębiorca produkujący lub wprowadzający żywność do obrotu, a zasady tej odpowiedzialności określają przepisy Kodeksu Cywilnego Działalność w zakresie higieny środowiska, nadzór nad jakością wody Sekcja Higieny Komunalnej i Środowiska jest komórką właściwą do kontroli przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczących: higieny środowiska, a zwłaszcza wody do spożycia, utrzymania należytego stanu Strona 4 z 44

5 higienicznego nieruchomości, zakładów pracy, instytucji, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, dróg, ulic oraz osobowego i towarowego transportu kolejowego i drogowego Działalność w zakresie higieny pracy Sekcja higieny pracy jest komórką właściwą do nadzoru w zakresie: warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy, przestrzegania przepisów dotyczących stosowania lub wprowadzania do obrotu niebezpiecznych substancji lub niebezpiecznych preparatów chemicznych, produktów biobójczych, prekursorów kategorii 2 lub 3, produkcji detergentów. Do zakresu działania sekcji należy także wydawanie decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzji o braku podstaw do jej stwierdzenia Działalność w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego Zadaniem zapobiegawczego nadzoru sanitarnego jest profilaktyka w zakresie ochrony zdrowia ludzi na etapach planowania przestrzennego, warunków realizacji przedsięwzięć, jak i projektowania obiektów budowlanych, zapewniająca stworzenie odpowiednich warunków sanitarno-higienicznych w miejscach pobytu i pracy ludzi. Działania te wynikają z zapisów ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej i przekładają się bezpośrednio na poprawę stanu sanitarno-higienicznego. Istnieje bezpośrednia zależność pomiędzy intensywnością i zakresem działania sekcji zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, a sytuacją inwestycyjną na podległym terenie Działalność w zakresie higieny dzieci i młodzieży Sekcja Higieny Dzieci i Młodzieży jest właściwą do kontroli przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczno zdrowotne dotyczących: higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szkołach i innych placówkach oświatowo wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku, a także higieny procesów nauczania Działalność w zakresie promocji zdrowia Główne kierunki działalności oświatowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej wynikają z zapisów Ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, założeń Narodowego Programu Zdrowia na lata , zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia, Ministerstwa Zdrowia, obecnej sytuacji epidemiologicznej oraz bieżących potrzeb społeczeństwa. Sekcja Oświaty Zdrowotnej podejmuje działania na rzecz zapobiegania chorobom i promuje zdrowy styl życia poprzez działania programowe i nieprogramowe, inicjuje i wytycza kierunki przedsięwzięć prozdrowotnych zmierzających do zaznajamiania społeczeństwa z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia oraz metodami zapobiegania chorobom. Udziela porad i informacji w zakresie eliminowania negatywnych czynników mających wpływ na zdrowie ludzkie, nadzoruje i ocenia działalność oświatowo - zdrowotną prowadzoną przez placówki nauczania i wychowania Działalność laboratoryjna Oddział Laboratoryjny jest komórką organizacyjną PSSE złożoną z dwóch Sekcji: Sekcji Badań Chorób Zakaźnych i Zakażeń oraz Sekcji Badań Higieny Komunalnej i Środowiska. Badania wykonywane w Oddziale Laboratoryjnym dotyczą zagrożeń Strona 5 z 44

6 zdrowotnych i oceny higienicznej środowiska wody, zagrożeń wynikających z nosicielstwa zarazków schorzeń jelitowych oraz warunków środowiska pracy (w zakresie pomiarów hałasu i stężenia tlenku węgla). Oddział Laboratoryjny dysponuje nowoczesnym wyposażeniem laboratoryjnym. Personel laboratorium posiada odpowiednie wykształcenie, kwalifikacje, które systematycznie podnosi oraz praktykę zawodową niezbędną do pełnienia wyznaczonych funkcji i wykonywania prac laboratoryjnych. W celu zagwarantowania właściwej jakości wykonywanych badań, co pozwala na uzyskiwanie rzetelnych, wiarygodnych i użytecznych dla klientów wyników badań, laboratorium wdrożyło, utrzymuje oraz stale doskonali system zarządzania zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących. Formalnym potwierdzeniem kompetencji jest posiadany certyfikat akredytacji nadany przez organizację udzielającą uznania jakim jest Polskie Centrum Akredytacji. Zakres akredytacji ulega systematycznemu rozszerzaniu o nowe metody badawcze. Aktualny Zakres akredytacji jest dostępny na stronie internetowej PCA: Akredytacja udzielona przez Polskie Centrum Akredytacji, które jest sygnatariuszem Porozumienia ILAC MRA oraz podpisanie przez PSSE w Tychach umowy sublicencyjnej z PCA gwarantuje uznawanie wyników badań w krajach Unii Europejskiej będących również sygnatariuszami tego Porozumienia. Posiadane kompetencje techniczne laboratorium, pozwalają Powiatowej Stacji SanitarnoEpidemiologicznej w Tychach na obiektywną, ocenę stanu sanitarnego powiatu, która uwzględnia zarówno istniejące, jak i mogące pojawić się zagrożenia dla zdrowia ludzi. Strona 6 z 44

7 Prowadzenie systematycznych badań oraz dokonywanie okresowych ocen stanu sanitarnego umożliwia monitorowanie sytuacji epidemiologicznej i sanitarnej oraz podejmowanie niezbędnych działań interwencyjnych. 2. OCENA SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ W POWIECIE TYSKIM GRODZKIM 2.1. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych Sekcja Epidemiologii realizowała zadania zgodnie z głównymi kierunkami działań ujętymi w planie pracy na rok W 2010 roku z miasta Tychy zgłoszono do PPIS w Tychach 914 chorób zakaźnych, co stanowiło 24,2% ogólnej liczby zgłoszonych chorób zakaźnych z powiatów objętych nadzorem. Zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz wytycznymi Państwowego Zakładu Higieny opracowano 322 ogniska chorób zakaźnych, zarejestrowano 18 nosicieli antygenu HCV i 4 nosicieli HBs. W porównaniu z rokiem 2009 zarejestrowano o 8 nosicieli antygenu HCV więcej, natomiast o 3 nosicieli antygenu HBs mniej. Ponadto zarejestrowano 18 nowych nosicieli pałeczek z grupy Salmonella z badań bakteriologicznych pobranych prób od osób chorych, ozdrowieńców po przebytej chorobie, osób ze styczności z chorym oraz z badań do książeczek zdrowia. Analiza chorób zakaźnych W porównaniu z rokiem 2009 w mieście Tychy zaobserwowano: wzrost zachorowań na salmonellozy, biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowe bliżej nieokreślone o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu, różę, styczność i narażenie na wściekliznę, spadek zachorowań dotyczył wirusowych zakażeń jelitowych u dzieci do lat 2, boreliozy z Lyme, ospy wietrznej i różyczki. Ponadto odnotowano pojedyncze zachorowania na listeriozę, ostre porażenie wiotkie u dzieci w wieku 0-14 lat, chorobę meningokokową, wirusowe zapalenia wątroby typu A, nowo wykryte zakażenie HIV. Nie odnotowano w roku 2010 wirusowych zapaleń wątroby typu B, C oraz B+C. Na uwagę zasługują zachorowania na boreliozę i gruźlicę oraz grypę. Analiza zachorowań na boreliozę W latach wskaźnik zapadalności na boreliozę w mieście Tychy najwyższą wartość osiągnął w roku 2006 i wynosił 47,4 zachorowań na 100 tys. mieszkańców, najniższą w roku ,9 zachorowań na 100 tys. mieszkańców. Częściej chorowały kobiety (64% zachorowań w 2010r.) niż mężczyźni (36% zachorowań dotyczyło mężczyzn). Najliczniejszą grupę osób chorych na boreliozę stanowią osoby niepracujące, emeryci i renciści. Analizę przedstawia wykres nr 1. Wykres nr1 Strona 7 z 44

8 Analiza zachorowań na gruźlicę Z analizy zachorowań w roku 2010 wynika, że w mieście Tychy 100% zachorowań stanowiła gruźlica układu oddechowego, która w 70% była potwierdzona bakteriologicznie i histologicznie, 30% zachorowań rozpoznano na podstawie obrazu klinicznego. Liczba zarejestrowanych nowych zachorowań stanowiła 35 % ogółu zachorowań zarejestrowanych przez tutejszą Stację. W latach wskaźnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców utrzymywał się w granicach od 2,3 (w roku 2009) do 17,6 (w roku 2008) zachorowań, a w roku 2010 wynosił 15,5 zachorowań na 100 tys. mieszkańców. Nadzorem epidemiologicznym objęto osoby chore na gruźlicę oraz ich rodziny. Analizę przedstawia poniższa tabela oraz wykres nr 2. Tabela nr 1 Lp. powiat 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok liczba zachoro wań wskaźni k zapad. na 100 tys. mieszk. liczba zachoro wań wskaźni k zapad. na 100 tys. mieszk. liczba zachoro wań wskaźni k zapad. na 100 tys. mieszk. liczba zachoro wań wskaźni k zapad. na 100 tys. mieszk. 1 mikołowski 26 28, , , ,7 2 pszczyński 11 10, ,2 3 2,8 9 8,5 3 bieruńskolędziński miasto Tychy 10 17,9 9 16,1 3 5,3 6 10, ,³ 23 17,6 3 2, , , ,1 22 5, ,8 4 Ogółem bezdo mni- 0 bezdo mni- 6 bezdo mni- 0 bezdo mni- 1 Wykres nr 2 Strona 8 z 44

9 Analiza zachorowań na grypę W 2010r. wykazano ogółem 162 podejrzenia i zachorowania na terenie objętym nadzorem przez PPIS w Tychach z czego z miasta Tychy wpłynęło 69 zgłoszeń, co stanowiło około 42,6% ogólnej liczby zgłoszonych przypadków. W porównaniu do roku 2009 (1812 zgłoszeń) zaobserwowano znaczny spadek liczby zachorowań na grypę sezonową. Zarejestrowano jedno zachorowanie na grypę A/H1N Nadzór nad wykonawstwem szczepień ochronnych. Na terenie miasta Tychy funkcjonuje 31 punktów szczepień, które realizują obowiązkowy program szczepień obejmując grupę dzieci i młodzieży do 20 roku życia w ilości osób. Dokonano porównań i analiz wykonawstwa szczepień za rok 2009, na podstawie których opracowano plan naprawczy na 2010 rok, mający na celu podniesienie wykonawstwa szczepień ochronnych. Program dotyczył szczepień przeciwko odrze, śwince i różyczce oraz poliomyelitis. Wytypowano 2 placówki o najniższym stanie zaszczepienia w roku W toku podjętych działań naprawczych stwierdzono 100% zaszczepienia dzieci w rocznikach podlegających szczepieniom. W związku z niedopełnieniem obowiązku szczepień ochronnych przez opiekunów prawnych wdrożono działania mające na celu zmniejszenie grupy dzieci nie szczepionych. Wysłano opiekunom prawnym dzieci i młodzieży pisma przypominające i ponaglające do przeprowadzenia szczepień. Prowadzono indywidualne rozmowy z prawnymi opiekunami. Działania przynoszą pozytywny efekt, jednak muszą być nadal kontynuowane z powodu ciągłego wzrostu liczby nowych osób uchylających się od szczepień. W roku sprawozdawczym zarejestrowano 7 niepożądanych odczynów poszczepiennych, które wystąpiły po następujących preparatach: Priorix (1), Infanrix- IPV-HIB (2), BCG (1), Infanrix Hexa (1), Tripacel (2). Strona 9 z 44

10 Prowadzono nadzór nad poprawnością i terminowością sprawozdawczości z realizacji szczepień ochronnych. Na bieżąco informowano Punkty Szczepień o wstrzymywaniu i dopuszczaniu w obrocie preparatów szczepionkowych. Ponadto systematycznie wysyłano pisma przypominające osobom o konieczności kontynuowania szczepień p/tężcowi. Udzielano pisemnej i ustnej informacji osobom z kontaktu z HBs (+) i nosicielom HCV o możliwości bezpłatnego wykonywania szczepień p/wzw typu B. Osobom prywatnym i instytucjom udzielano poradnictwa w zakresie szczepień ochronnych obowiązkowych i zalecanych. Podczas przeprowadzonych kontroli w punktach szczepień zwrócono szczególną uwagę na: - wdrażanie obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych, - stan zaszczepienia dzieci i młodzieży, - postępowanie z preparatami szczepionkowymi zgodnie z opracowaną procedurą, - maksymalne wykorzystanie szczepionek wielodawkowych, - daty ważności, sposób magazynowania i transportowania preparatów szczepionkowych, - prawidłowe opracowanie dokumentacji związanej z niepożądanymi odczynami poszczepiennymi, - pisma wpływające dotyczące szczepień ochronnych oraz punktu szczepień. Realizacja szczepień ochronnych w ramach Programu Szczepień Ochronnych ma wpływ na sytuację epidemiologiczną nadzorowanego terenu, w szczególności przyczynia się do spadku liczby zachorowań na choroby zakaźne oraz spadku liczby występujących powikłań po przebytej chorobie Ocena zakładów opieki zdrowotnej oraz prywatnych gabinetów lekarskich. Sekcja epidemiologii obejmuje nadzorem łącznie 1149 zakładów lecznictwa zamkniętego, ambulatoryjnego i prywatnych gabinetów lekarskich, przy czym w mieście Tychy znajduje się 457 w/w zakładów, co stanowi 40% ogólnej liczby zakładów objętych nadzorem. Tabela nr 2 Lp rodzaj obiektów w powiecie bieruńsko-lędzińskim placówki lecznictwa zamkniętego publiczne zakłady opieki zdrowotnej niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej prywatne gabinety lekarskie ogółem ilość W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego przeprowadzono 38 kontroli, w toku których nie stwierdzono nieprawidłowości. Prowadzony nadzór nad stanem sterylizacji wykazał, że w mieście Tychy zainstalowanych jest 95 urządzeń do sterylizacji. Badania skuteczności sterylizacji wykonywane są przez Strona 10 z 44

11 osoby odpowiedzialne za sterylizację w zakładach i gabinetach lekarskich. Dokumentacja podlega sprawdzeniu w czasie przeprowadzania kontroli sanitarnych. Kierownicy laboratoriów z całego terenu podległego nadzorowi PPIS Tychy zgłaszali biologiczne czynniki chorobotwórcze, które na bieżąco rejestrowano i analizowano. Zaobserwowano wzrost liczby zgłoszonych biologicznych czynników chorobotwórczych w porównaniu do 2009 roku. W 2010 roku zgłoszono 260 czynników chorobotwórczych, a w 2009 roku 234. W 2010 roku największy procent dodatnich biologicznych czynników chorobotwórczych stanowiły pałeczki Salmonelli- 54,6%, prątki gruźlicy - 15,0% oraz wzw typu C- 28,1%. W wyniku prowadzonego bieżącego nadzoru w zakładach opieki zdrowotnej stwierdzono: - dostateczne zaopatrzenie w sprzęt iniekcyjny jednorazowego użytku, - wystarczający asortyment i ilość środków dezynfekcyjnych, - prawidłową sterylizację sprzętu zabiegowego, - prawidłowe postępowanie z odpadami niebezpiecznymi pochodzenia medycznego, - prowadzenie dokumentacji zgodnie z obowiązującymi przepisami. W związku z powyższym można stwierdzić, że świadczenia zdrowotne udzielane były na właściwym poziomie sanitarnym Sytuacja zagrożenia powodziowego w mieście Tychy W związku z sytuacją powodziową wzmożono monitoring występowania chorób zakaźnych, a także zachorowań spowodowanych toksycznym działaniem środków chemicznych. Na terenie miasta Tychy nie odnotowano chorób zakaźnych związanych z wystąpieniem powodzi i podtopień. Na stronach internetowych PSSE opublikowano komunikaty i informacje dla mieszkańców terenów zalanych o przydatności wody do spożycia, żywności oraz sposobach zapobiegania chorobom zakaźnym. Podjęto współpracę z organami samorządu terytorialnego miasta Tychy poprzez udział w posiedzeniach sztabów kryzysowych, uczestnictwo w wizjach lokalnych przeprowadzonych na terenach popowodziowych, informowanie o bezpieczeństwie epidemiologicznym oraz konieczności zgłaszania akcji dezynfekcyjnych prowadzonych we własnym zakresie. Współpracowano także ze sztabami antykryzysowymi oraz ze środkami masowego przekazu w celu udzielania informacji na temat zagrożeń dla życia i zdrowia ludności. Przeprowadzono dystrybucję preparatów szczepionkowych. Przeprowadzono akcję szczepień przeciwko tężcowi w ramach obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych. W zakresie realizacji szczepień przeciw tężcowi sprawowano stały nadzór nad stanami magazynowymi szczepionek, a także nad osobami które uległy skaleczeniu bądź zranieniu. Do szczepień p/tężcowi zakwalifikowane zostały służby biorące udział w likwidacji skutków powodzi (Policja, Ochotnicza Straż Pożarna, Straż Miejska, służby komunalne). Na terenach dotkniętych skutkami powodzi przeprowadzono akcję ograniczania ilości komarów uciążliwych dla ludzi. Określono skalę potrzeb w zakresie przeprowadzania zabiegów dezynsekcji. Zabiegi dezynsekcji wykonane zostały przez specjalistyczne zakłady zrzeszone w Polskim Stowarzyszeniu Pracowników Dezynfekcji, Dezynsekcji i Deratyzacji w Kole Południe i nadzorowane były przez pracowników inspekcji sanitarnej. Ze względu na bezpieczeństwo pszczół, a uwzględniając biologię komarów, dezynsekcje przeprowadzono w godzinach wieczornych i porannych. Wnioski Strona 11 z 44

12 Systematycznie z roku na rok obserwuje się tendencję spadkową zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B, C oraz B+C, a w roku 2010 nie odnotowano tych zachorowań, co może świadczyć o skutecznej czynnej profilaktyce wzw typu B oraz skutecznym stosowaniu procedur medycznych zapobiegających szerzeniu się chorób drogą krwi. 3. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU Bezpieczeństwo i zdrowie konsumenta jest jednym z ważniejszych celów polityki Państwa w zakresie zdrowia publicznego. Zapewnienie bezpiecznej żywności wymaga szeregu działań podejmowanych w sposób skoordynowany i zintegrowany. Nadzór nad bezpieczeństwem żywności opiera się na systemie kontroli wewnętrznej realizowanej przez przedsiębiorcę (operatora żywności) oraz systemie kontroli zewnętrznej sprawowanej przez ograny urzędowej kontroli żywności. Celem urzędowej kontroli żywności jest nadzór nad przestrzeganiem przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących: - warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego, - nadzoru nad jakością zdrowotną żywności, - warunków produkcji i obrotu przedmiotami użytku, materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością, kosmetykami oraz wyrobami mogącymi mieć wpływ na zdrowie ludzi Charakterystyka nadzorowanych obiektów W 2010r. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Tychach nadzorowała 3304 zakłady usytuowane na terenie 4 powiatów. Znaczna liczba zakładów zlokalizowana jest na terenach wiejskich i na peryferiach miast. Najliczniejszą grupę stanowią zakłady obrotu żywnością, następnie zakłady żywienia zbiorowego otwartego, zamkniętego oraz obiekty produkcji żywności Ogólna ocena stanu sanitarnego obiektów żywieniowych i żywnościowych powiatu tyskiego grodzkiego W 2010r. w ewidencji znajdowały się 1092 zakłady. We wszystkich obiektach objętych nadzorem przeprowadzono 1000 kontroli sanitarnych. Wydano 44 decyzje administracyjne nakazujące usunięcie stwierdzonych uchybień. Winnych uchybień ukarano 87 mandatami na łączną kwotę zł (wykres nr 1). Wykres nr 1 Działania kontrolne i represyjne w latach Strona 12 z 44

13 Liczba zakładów Liczba kontroli Decyzje administracyjne Liczba mandatów Ponadto, skierowano 10 wniosków do Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego o wymierzenie kary pieniężnej w związku z poszerzeniem działalności w zakresie niezgodnym z decyzją o zatwierdzeniu zakładu, niewłaściwego oznakowania ze względu na wprowadzanie konsumenta w błąd, prowadzeniem działalności bez wymaganej prawem decyzji oraz bez złożenia wniosku o zarejestrowanie zakładu. W jednym przypadku zawiadomiono Komendę Miejską Policji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na okazaniu do wglądu podrobionego atestu na grzyby świeże. W trakcie bieżącego nadzoru sanitarnego pobrano do badań laboratoryjnych 255 próbek żywności, w tym 6 próbek zmiotków z piekarń, 10 próbek materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Kwestionowano 12 próbek z uwagi na : niewłaściwe oznakowanie, ponadnormatywną obecność bakterii wskaźnikowych Enterobacteriaceae, ponadnormatywną obecność bakterii Bacillus cereus, obecność bakterii Salmonella Weltevreden. Teoretycznie przeanalizowano 2 próbki zestawień dekadowych, z czego 2 (tj. 100 %) wykazywały nieprawidłowości. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły m.in.: niewłaściwie zestawionych jadłospisów, zaniżonej wartości składników odżywczych w szczególności wapnia, żelaza, witaminy C. Zakłady produkcji żywności W 2010r. w ewidencji znajdowało się 48 zakładów, w których przeprowadzono 82 kontrole. Wydano 10 decyzji administracyjnych, nałożono 8 mandatów karnych na kwotę zł. Najczęściej stwierdzane uchybienia to m.in.: brudne regały do składowania sprzętu produkcyjnego, brudne pomieszczenia, urządzenia i sprzęt, obecność żywych szkodników zbożowo-mącznych, Strona 13 z 44

14 nieprawidłowe przechowywanie wyrobów gotowych, tj. łącznie z surowcami, nieprawidłowe przechowywanie surowców, personel bez prawidłowej odzieży ochronnej, zniszczony sprzęt produkcyjny (zewnętrzne elementy maszyn i urządzeń, koszyki do garownia ciasta), zły stan techniczny pomieszczeń, brudne ściany i sufity, zniszczone podłogi, wykorzystywanie stanowisk pracy niezgodnie z przeznaczeniem, przeterminowane składniki i surowce, brak aktualnych książeczek zdrowia pracowników produkcji piekarniczej, prowadzenie działalności niezgodnie z decyzją o zatwierdzeniu zakładu tj. magazynowanie mąki w garażu. Obiekty obrotu żywnością W 2010r. w ewidencji znajdowały się 634 zakłady, w których przeprowadzono 534 kontrole. Wydano 20 decyzji administracyjnych, nałożono 40 mandatów karnych na kwotę zł. Do uchybień najczęściej występujących w zakresie stanu technicznego należą: zniszczony sprzęt pomocniczy i wnętrza urządzeń chłodniczych, brak bieżącej ciepłej wody przy umywalkach do mycia rąk, brak łatwozmywalnych podłóg, brudne, zakurzone, z ubytkami farby ściany i sufity, zniszczona stolarka drzwiowa i okienna, zacieki na sufitach i ścianach, brak warunków do przechowywania środków spożywczych łatwopsujących się, samowolne poszerzenie działalności o sprzedaż lodów z konserwatora. Nieprawidłowości higieniczne (w dużej mierze zależne od zachowań personelu) to: brak higienicznej sprzedaży niepakowanych środków spożywczych, brak identyfikacji dostawców środków spożywczych, przechowywanie zbędnego sprzętu w przypadkowych miejscach, nagromadzenie dużej ilości odpadów na zapleczu sklepu, przechowywanie środków spożywczych w pomieszczeniu ubikacji i szatni, składowanie truskawek bezpośrednio na chodniku, brak porządku i czystości w zakładach, brudne urządzenia, podłogi, sprzęt, zatrudnianie pracowników bez aktualnych książeczek zdrowia, prowadzenie działalności bez wymaganej prawem decyzji o zatwierdzenie zakładu, brak segregacji środków spożywczych w urządzeniach chłodniczych. Zakłady żywienia zbiorowego W 2010r. w ewidencji znajdowało się 396 zakładów, w których przeprowadzono 372 kontrole. Wydano 14 decyzji administracyjnych, nałożono 39 mandatów karnych na kwotę zł. Strona 14 z 44

15 Najczęstsze uchybienia : Żywienie otwarte: wykorzystywanie pomieszczeń i stanowisk niezgodnie z przeznaczeniem, brak czystości i porządku, brudne pomieszczenia, urządzenia i sprzęt produkcyjny, brak segregacji w urządzeniach chłodniczych, żywność po upływie terminu przydatności do spożycia oraz o zmienionych cechach organoleptycznych, zły stan techniczny pomieszczeń (brudne ściany, sufity, zniszczony sprzęt meblowy), zamrażanie potraw własnej produkcji, nieaktualne książeczki zdrowia pracowników, przechowywanie środków spożywczych niezgodnie z zaleceniami producentów, brudne naczynia i szkło bufetowe, brak oznakowania żywności. Żywienie zamknięte: brak wydzielonych pomieszczeń obróbki wstępnej (obróbka wstępna prowadzona w pomieszczeniach produkcyjnych), przeterminowane środki spożywcze, brak segregacji w urządzeniach chłodniczych, nieprawidłowe wykorzystywanie stanowisk pracy, przetrzymywanie jaj w wytłoczkach w pomieszczeniu kuchni. Mała gastronomia: Najczęściej stwierdzane uchybienia sanitarno-techniczne: przechowywanie napojów w pomieszczeniu ubikacji, ślady obecności szkodników (oprzędy) na stanowisku przygotowania pizzy, wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia, prowadzenie działalności niezgodnie z decyzją o zatwierdzeniu, brak porządku i czystości w pomieszczeniach, poszerzenie działalności bez zapewnienia warunków do obróbki wstępnej warzyw, podawanie napojów w naczyniach wielokrotnego użytku bez zapewnienia prawidłowych warunków do mycia i termicznej dezynfekcji Nadzór nad importem/eksportem W związku z prowadzeniem nadzoru nad jakością zdrowotną towarów z importu wykonano 622 kontrole, w tym 85 kontroli środków transportu, skontrolowano 466 partii środków spożywczych, 156 partii przedmiotów użytku, wydano 622 świadectwa jakości zdrowotnej. Wstępnej ocenie organoleptycznej poddano 466 partii. Jakość tych towarów nie budziła zastrzeżeń Jakość zdrowotna środków spożywczych, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków Strona 15 z 44

16 W 2010r. na terenie powiatu tyskiego pobrano do badań laboratoryjnych 255 próbek środków spożywczych, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością w różnego rodzaju zakładach (wykres nr 2). Kwestionowano 12 próbek między innymi: sałatkę jarzynową i krewetki maślane w oleju z uwagi na nieprawidłowe znakowanie (na etykiecie w wykazie składników podano zastosowaną substancję nie ujętą w załączniku nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych), ciastka z uwagi na ponadnormatywną obecność bakterii Bacillus cereus, soki owocowe (2 próbki) z uwagi na wprowadzenie w błąd konsumenta, co do charakterystyki, lody z uwagi na ponadnormatywną obecność bakterii Enterobacteriaceae. Wykres nr 2 Próbki pobrane/kwestionowane w latach Pobrane 350 Kwestionowane Teoretycznie przeanalizowano 2 próbki zestawień dekadowych, z czego 2 (tj. 100 %) wykazywało nieprawidłowości. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły m.in.: niewłaściwie zestawionych jadłospisów, zaniżonej wartości składników odżywczych w szczególności wapnia, żelaza, witaminy C. Analizując sposób żywienia pacjentów szpitali stwierdzono: posiłki niewłaściwie zbilansowane pod względem wartości odżywczej oraz doboru produktów z poszczególnych grup, wartość energetyczna odbiegająca od zalecanej normy żywieniowej, za niski procentowy udział energii pochodzącej z białka, we wszystkich ocenianych posiłkach zdecydowanie za wysoki udział soli. Średnie spożycie soli w posiłkach przekraczało zalecaną normę nawet 9-krotnie, analiza jadłospisów w poszczególnych dniach dekady wykazała małą różnorodność Strona 16 z 44

17 potraw. Celem poprawy sposobu żywienia opracowano zalecenia dla każdego zakładu Wnioski i interwencje W 2010r. rozpatrzono 27 wniosków o interwencję, z których 7 było zasadnych. W trakcie przeprowadzonych kontroli nałożono 6 mandatów karnych na kwotę zł (tabela nr 1). Tabela nr 1 Rok Wnioski o interwencję Liczba zgłoszonych wniosków Liczba mandatów karnych/kwota 25 8/ / / /1700 Ponadto, przyjęto 35 anonimowych informacji od ludności, z których 15 było zasadnych. W wyniku przeprowadzonych kontroli nałożono 15 mandatów karnych na kwotę zł. Wnioski i anonimowe informacje od ludności. dotyczyły m.in.: niewłaściwej jakości zdrowotnej środków spożywczych: środki spożywcze o niewłaściwych cechach organoleptycznych (odświeżanie kurczaków w sklepie, zapleśniałe pieczywo, oślizłe, śmierdzące - mięso, wędliny, masło, ryby), żywność po terminie przydatności do spożycia, żywy karaczan pod etykietą na opakowaniu z mięsem, przeterminowane środki spożywcze (wyroby cukiernicze, sałata rzymska, napoje). niewłaściwych warunków higieniczno - sanitarnych: brak porządku i czystości brudne pomieszczenia, sprzęt, brak segregacji w urządzeniach chłodniczych, niehigieniczna sprzedaż wędlin, pieczywa, brudno w sklepie, duża ilość mrówek, uruchomienie zakładu bez wymaganej prawem decyzji o zatwierdzeniu, brudne szklanki, sztućce, stoły w lokalu gastronomicznym, nieprawidłowe składowanie truskawek bezpośrednio na ziemi, przechowywanie mąki w garażu, brudno, brak właściwej wentylacji w zakładzie gastronomicznym, nieprzyjemny zapach przedostający się do mieszkań, nieprawidłowe warunki przygotowywania i serwowania potraw, w pomieszczeniach punktu gastronomicznego przebywanie psa, brak książeczek zdrowia, niewłaściwa higiena personelu. Strona 17 z 44

18 3.6. Ocena i wnioski końcowe Oceniając sytuację lokalną stanu sanitarno-technicznego nadzorowanych zakładów zauważono: przeznaczanie większych środków finansowych na modernizację zakładów usytuowanych w starych budynkach, co powoduje podniesienie ich standardu, rosnącą liczbę zakładów nowoczesnych spełniających wymagania sanitarno- techniczne, wyższą świadomość przedsiębiorców w zakresie znajomości obowiązujących przepisów, co ma bezpośredni wpływ na stan sanitarno-higieniczny zakładów. Analiza i wnioski w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. 1. Rozpatrując wnioski i anonimowe informacje od ludności stwierdzono ich 35% zasadność. Dotyczyły one niewłaściwej jakości zdrowotnej środków spożywczych i niewłaściwych warunków higieniczno-sanitarnych. Biorąc powyższe pod uwagę rozpatrywane są zarówno wnioski, jak i anonimowe informacje klientów. 2. Oceniając sytuację lokalną w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, utrzymano wzmożony nadzór w zakładach, w których zdyskwalifikowano próbki. Teoretycznie przeanalizowane próbki zestawień dekadowych pobranych w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego wykazały nieprawidłowości, w związku z powyższym teoretyczna analiza sposobu żywienia będzie kontynuowana w 2011 roku. 3. Mając na uwadze bezpieczeństwo zdrowotne żywności utrzymano wzmożony nadzór w następujących zakładach: produkcji żywności, żywienia zbiorowego, wprowadzających do obrotu środki spożywcze wrażliwe mikrobiologicznie, wykazujących w poprzednich latach zły stan sanitarny. 4. OCENA STANU SANITARNEGO URZĄDZEŃ I OBIEKTÓW UŻYTKU PUBLICZNEGO Nadzorem Sekcji Higieny Komunalnej objętych jest 1436 obiektów użyteczności publicznej (w tym 336 placówek służby zdrowia), z czego w Tychach łącznie 462 obiekty. W celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych przeprowadzono łącznie 751 kontroli sanitarnych, z czego 246 na terenie miasta Tychy. W obiektach użyteczności publicznej skontrolowano: Ustępy publiczne w ewidencji 4 obiekty. Przeprowadzono w nich łącznie 20 kontroli. Celem kontroli było sprawdzenie stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń i urządzeń. Obiekty te nie budziły zastrzeżeń. Ustępy publiczne utrzymane były w czystości, na bieżąco myte i dezynfekowane, zaopatrzone w dostateczną ilość środków higienicznych. Administratorzy systematycznie przeprowadzali drobne remonty polegające głównie na odnawianiu ścian i sufitów. Baseny kąpielowe w ewidencji 4 obiekty, skontrolowano 4. Celem kontroli było sprawdzenie stanu sanitarno-technicznego obiektów basenowych, jak również jakości zdrowotnej wody używanej do kąpieli. Wszystkie skontrolowane baseny Strona 18 z 44

19 utrzymane były w należytym stanie sanitarno-porządkowym. Węzły sanitarne dezynfekowane były na bieżąco. Przy umywalkach w ubikacjach zapewniono dopływ bieżącej ciepłej i zimnej wody oraz zapewniono wystarczającą ilość środków do utrzymania higieny. Domy pomocy społecznej w ewidencji 3 obiekty, wszystkie zostały skontrolowane kompleksowo z sekcją Higieny Żywności i Żywienia. Ogółem przeprowadzono 3 kontrole. Celem bieżącego nadzoru sanitarnego było sprawdzenie poziomu świadczenia statutowych obowiązków. Wszystkie obiekty utrzymywane były na dobrym poziomie sanitarnoporządkowym i technicznym. We wszystkich placówkach zapewniono pensjonariuszom właściwe warunki pobytu. Noclegownie dla bezdomnych w ewidencji 1. Pomieszczenia higieniczno-sanitarne utrzymane czysto, na bieżąco dezynfekowane, zapewnione są podstawowe środki higieniczne. Osoby korzystające z noclegowni mają możliwość wyprania swojej odzieży oraz sporządzania sobie posiłków. Noclegownia przeznaczona jest na pobyt 50 mężczyzn, natomiast w dniu kontroli r. w noclegowni przebywało 73 mężczyzn. Pomimo przekroczonego limitu warunki sanitarno-higieniczne nie budziły zastrzeżeń. W miarę potrzeb wykonywane są prace remontowe węzłów sanitarnych. W bieżącym roku wyremontowano dach oraz odnowiono korytarze komunikacyjne. Hotele, pokoje gościnne - w ewidencji 8 hoteli; 4 obiekty z pokojami gościnnymi oraz 1 obiekt świadczący usługi hotelarskie. Skontrolowano 6 hoteli, 1 obiekt świadczący usługi hotelarskie oraz 4 pokoje gościnne ujęte w harmonogramie kontroli. Celem kontroli było sprawdzenie poziomu świadczonych usług, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz. U. z 2006r. Nr 22, poz. 169). Baza hotelowa znajdująca się na terenie gminy Tychy zapewnia gościom hotelowym pobyt w warunkach o wysokim standardzie. Stan sanitarno - techniczny hoteli ocenia się pozytywnie. Na terenie miasta funkcjonują 4 obiekty z pokojami gościnnymi. Większość pokoi gościnnych wyposażonych jest standardowo, a bieżący stan sanitarny nie budził zastrzeżeń. Pomieszczenia ogólnodostępne, w tym sanitariaty na bieżąco myte i dezynfekowane. Obiekty posiadały wydzielone magazyny bielizny czystej i brudnej, wystarczający zapas bielizny czystej. Bielizna pościelowa prana jest w pralniach zewnętrznych. Gospodarka wodno-ściekowa i gospodarka odpadami komunalnymi jest uregulowana. Obiekty wczasowo - turystyczne w ewidencji znajduje się jeden Ośrodek PAPROCANY z kąpieliskiem zorganizowanym. Teren ośrodka dostępny jest przez cały rok i traktowany jest jako teren parkowy. W trakcie trwania sezonu letniego był utrzymany we właściwym stanie sanitarno-technicznym i porządkowym. Został wymieniony piasek w piaskownicy, odnowiono ławki, przy każdej dostępny był kosz na odpady, wyłożony workiem foliowym. Utwardzone zostały wszystkie alejki spacerowe kostką betonową typu puzzle oraz wykonano oświetlenie terenu. Wszystkie obiekty znajdujące się na terenie ośrodka zostały podłączone do sieci kanalizacyjnej za wyjątkiem ustępów zlokalizowanych przy jeziorze, gdzie nadal nieczystości odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych. Wypoczywający mieli zapewniony dostęp do sanitariatów. Toalety zlokalizowane są w budynku posiadającym dopływ bieżącej ciepłej i zimnej wody oraz zapewniono wystarczającą ilość środków do utrzymania higieny. Strona 19 z 44

20 Zakłady fryzjerskie, fryzjersko kosmetyczne, kosmetyczne i odnowy biologicznej: w ewidencji 214 obiektów w tym: zakładów fryzjerskich i fryzjersko - kosmetycznych, - 58 gabinetów kosmetycznych, - 22 odnowy biologicznej (w tej grupie przeważają solaria). Przeprowadzono w nich 100 kontroli. Celem kontroli było sprawdzenie stanu sanitarno technicznego zakładów oraz dostosowania do wymagań rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004r., w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej (Dz. U. Nr 31, poz. 273), jak również sprawdzenie warunków higieniczno-sanitarnych świadczonych usług. Podczas kontroli sprawdzano zaopatrzenie zakładu w bieżącą ciepłą i zimną wodę, odprowadzanie nieczystości płynnych, gospodarkę odpadami komunalnymi i niebezpiecznymi, a także posiadanie odpowiedniego zapasu czystej bielizny do obsługi klientów. W większości skontrolowanych obiektów przy obsłudze klienta używano czystych i dezynfekowanych narzędzi i przyborów fryzjerskich oraz czystej bielizny. Na pojemnikach z roztworami środków dezynfekcyjnych umieszczone były prawidłowe etykiety. Coraz częściej stosowano bieliznę jednorazowego użytku (pelerynki, ręczniki). Do zabiegów z naruszeniem ciągłości tkanki używano wyłącznie materiałów sterylnych oraz w większości narzędzi jednorazowego użycia. Zakłady posiadały umowy na odbiór odpadów niebezpiecznych z firmami specjalistycznymi. W 2010r. wydano łącznie 8 decyzji administracyjnych, w tym 2 w Tychach, które zostały wykonane. Decyzje dotyczyły dostosowania obiektów do wymogów cytowanego aktu prawnego, a w szczególności, wyposażenia zakładu w szafki do oddzielnego przechowywania odzieży własnej, roboczej lub ochronnej oraz odpowiedniego ich oznakowania; wyposażenia zakładu w zmywalne meble, niewchłaniające kurzu i wody; wyposażenia zakładu w szafki na odzież; szafki na bieliznę oraz wyposażenia miejsca do przechowywania sprzętu do utrzymania czystości w zamontowany na wysokości 0,5m od podłogi zlew; zapewnienia bieżącej ciepłej wody przy punktach wodnych. Za niewłaściwy stan sanitarno-porządkowy pomieszczeń zakładu, brak czystej bielizny oraz brak dezynfekcji narzędzi i przyborów w obiektach nałożono 7 mandatów karnych na sumę 650 złotych. Wydano zalecenia pokontrolne. Kontrole sprawdzające potwierdziły wykonanie wydanych zaleceń. Stan sanitarny skontrolowanych obiektów w większości nie budził zastrzeżeń. Poziom świadczonych usług w obiektach ocenia się pozytywnie. Dworce, stacje kolejowe według ewidencji 1 dworzec kolejowy, skontrolowany w ocenianym roku. Celem kontroli było sprawdzenie stanu technicznego i sanitarnego obiektu w aspekcie zabezpieczenia komfortu podróży pasażerom, jak również w celu wyeliminowania przyczyn szerzenia się chorób zakaźnych. Na dworcu udostępnione były ubikacje dla podróżnych, na bieżąco myte i dezynfekowane. Przejście tunelowe oraz pomieszczenia komunikacyjne dworca były zamiatane, a w miarę zaistnienia potrzeby myte i dezynfekowane. Kosze na odpady komunalne ustawione były w wystarczającej ilości. Wywozu odpadów komunalnych dokonują specjalistyczne firmy. W 2010r. przeprowadzono kapitalny remont dworca PKP, co przyczyniło się do znacznej poprawy estetyki i stanu technicznego obiektu zdjęcie obok. Strona 20 z 44

21 Cmentarze w ewidencji znajduje się 6 cmentarzy, z czego 3 posiadają domy przedpogrzebowe. Skontrolowano 1 cmentarz oraz dodatkowo w miesiącu kwietniu zwizytowano wszystkie cmentarze. Gospodarka odpadami komunalnymi prowadzona była prawidłowo. Nie stwierdzono uchybień sanitarno-porządkowych. Nadzorem sanitarnym objęte były również ekshumacje zwłok. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Tychach wydaje również opinie sanitarne dotyczące przywozu zwłok i szczątków ludzkich z poza granic naszego kraju i pochowania ich na cmentarzach zlokalizowanych na nadzorowanym terenie. Wydano 16 postanowień dotyczących sprowadzenia zwłok z poza granic naszego kraju. Obiekty sportowe w ewidencji 10 obiektów. Skontrolowano 5 obiektów ujętych w harmonogramie kontroli na 2010r. Celem kontroli było sprawdzenie stanu sanitarno technicznego obiektów. W dalszym ciągu brak na stadionie przy ul. Edukacji 11 stałych toalet ogólnodostępnych dla kibiców. W trakcie trwania imprez masowych dostarczane są toalety typu TOI - TOI. Skontrolowane obiekty nie budzą zastrzeżeń pod względem higieniczno sanitarnym. Wszystkie obiekty sportowe zaopatrzone były w dopływ bieżącej ciepłej i zimnej wody, posiadały uregulowaną gospodarkę odpadami komunalnymi i nieczystościami ciekłymi. We wszystkich skontrolowanych obiektach znajdował się odpowiedni asortyment środków myjących i dezynfekujących. Obiekty kulturalno - widowiskowe według ewidencji 7 obiektów, w 2010r. nie były ujęte w harmonogramie kontroli. Targowiska w ewidencji 4 obiekty, w 2010r. nie były ujęte w harmonogramie kontroli.. Pralnie, magle według ewidencji 6 obiektów, w 2010r. nie były ujęte w harmonogramie kontroli. Wysypiska według ewidencji 1 obiekt, w 2010r. nie było ujęte w harmonogramie kontroli. Zakłady usług pogrzebowych skontrolowano 3 zakłady usług pogrzebowych oraz 8 środków transportu do przewozu zwłok. Zakłady usług pogrzebowych prowadzą mycie samochodów pogrzebowych z zewnątrz na myjniach, a dezynfekcję wykonują po każdym przewozie zwłok we własnym zakresie. Posiadają odpowiedni asortyment środków dezynfekcyjnych. Na odbiór odpadów niebezpiecznych zawarto umowy z firmami specjalistycznymi. W zakładach dostępne są toalety, których stan sanitarny nie budzi zastrzeżeń. Izba Wytrzeźwień w bieżącym roku nie była ujęta w harmonogramie kontroli. W 2010 roku rozpatrzono 12 interwencji wniesionych przez mieszkańców: 5 na zagrzybienie i zapleśnienie lokali mieszkalnych: Strona 21 z 44

22 - w każdym przypadku przeprowadzone były kontrole sanitarne interwencyjne, przy współudziale administratorów budynków. Wszystkie po kontroli przekazano postanowieniem do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, celem załatwienia według właściwości rzeczowej. 2 na obiekty użyteczności publicznej: - 1 dotyczyła braku dezynfekcji narzędzi i przyborów fryzjerskich w Tychach przy ul. Wyszyńskiego 38. W trakcie kontroli potwierdzono zasadność interwencji. Nałożono mandat karny na kwotę 100 zł. oraz wydano zalecenia pokontrolne. Kontrola sprawdzająca potwierdziła wykonanie zaleceń; - 1 dotyczyła zakładu w Tychach przy ul. Zaręby. Nie potwierdzono zasadności interwencji. 2 na obiekty służby zdrowia: - 1 dotyczyła zajęć z dogoterapii w Ośrodku Rehabilitacyjno-Wychowawczym Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym kontrola przeprowadzona w ośrodku nie potwierdziła zasadności interwencji; - 1 dotyczyła braku wystarczającej ilości natrysków odcinka Położniczego Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Wojewódzkiego w Tychach. W wyniku kontroli została wydana decyzja z terminem realizacji do r. - 3 na uciążliwości występujące wewnątrz budynków 1 dotyczyła złego stanu sanitarnego budynku przy ul. Mikołowskiej 38 została przekazana postanowieniem do PINB w Tychach, celem rozpatrzenia zgodnie z właściwością rzeczową, 2 dotyczyły niewłaściwego stanu sanitarnego w budynkach mieszkalnych. Kontrole potwierdziły zasadność interwencji. W obu przypadkach nałożono mandaty karne na łączna kwotę 150zł. Wydano zalecenia pokontrolne. Kontrole sprawdzające potwierdziły wykonanie wydanych zaleceń Jakość wody przeznaczonej do spożycia i wykorzystywanej do kąpieli i rekreacji Miasto Tychy zamieszkuje ok. 130 tys. osób i zajmuje obszar 82 km 2. Mieszkańcy zaopatrywani są w wodę z ujęcia powierzchniowego zlokalizowanego w Kobiernicach, z którego woda uzdatniana jest w Zakładzie Uzdatniania Wody w Czańcu oraz w wodę z ujęcia powierzchniowego w Goczałkowicach, z którego woda uzdatniana jest w Zakładzie Uzdatniania Wody w Goczałkowicach. Zakłady Uzdatniania Wody należą do Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów w Katowicach. Woda z Zakładu Uzdatniana Wody w Czańcu, leżącego poza terenem działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Tychach, dostarczana jest odbiorcom poprzez przepompownie wody w TychachUrbanowicach. Na terenie miasta dystrybucją wody przeznaczonej do spożycia zajmuje się Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. w Tychach z siedzibą przy ul. Sadowej 4. w 2010r. prowadził monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w oparciu o Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. (Dz. U. Nr 61 poz. 417, zmiany z 2010 r., Dz. U. Nr 72, poz. 466). Podstawą oceny jakości wody dostarczanej odbiorcom były wyniki badań laboratoryjnych przeprowadzone w zakresie monitoringu kontrolnego i przeglądowego przedstawione w tabeli nr 1, z punktów zlokalizowanych u producentów wody - na terenie Strona 22 z 44

23 ujęć wód powierzchniowych i podziemnych, z punktów stałych, z przepompowni wody i z punktów, których lokalizacja wynikała z interwencji mieszkańców. Łącznie na terenie miasta wyznaczono 9 punktów monitoringowych, z których w równomiernych odstępach czasu pobierane były próbki wody do badań laboratoryjnych. Tabela nr 1 Wykaz badanych parametrów w monitoringu kontrolnym i przeglądowym w 2010r. l.p. Monitoring kontrolny Badania fizykochemiczne 1 Mętność 2 Barwa 3 Odczyn (ph) 4 Przewodność 5 Zapach 6 Smak 7 Jon amonowy 8 Azotany 9 Azotyny 10 Glin 11 Żelazo 12 Chlor wolny Monitoring przeglądowy Badania fizykochemiczne Mętność Barwa Odczyn (ph) Przewodność Zapach Smak Jon amonowy Azotany Azotyny Glin Żelazo Chlor wolny Antymon Arsen Bor Chlorki Chrom Fluorki Kadm Magnez Miedź Nikiel Ołów Rtęć Selen Siarczany Srebro Trichlorometan (chloroform) Bromodichlorometan Dibromochlorometan Tribromometan (bromoform) THM trichloroetenu i tetrachloroetenu Twardość Utlenialność WWA Benzo (b) fluoranten Benzo (k) fluoranten Strona 23 z 44

24 Badania bakteriologiczne Bakterie grupy coli Escherichia coli Clostridium perfringens łącznie ze sporami Enterokoki (paciorkowce kałowe) Beznzeno (g,h,i) perylen Indeno (1,2,3 cd) piren 1, 2 - dichloroetan Tetrachlorometan (czterochlorek węgla) Pestycydów Badania bakteriologiczne Bakterie grupy coli Escherichia coli Clostridium perfringens łącznie ze sporami Enterokoki (paciorkowce kałowe) Ogólna liczba mikroorganizmów w 22 (±2) 0 C po 72 h Ogólna liczba mikroorganizmów w 36 (±2) 0 C po 48 h Najwięcej informacji o jakości fizykochemicznej i mikrobiologicznej wody wodociągowej dostarczały analizy wyników badań laboratoryjnych z punktów stałych, zlokalizowanych w następujących miejscach: - Tychy ul. Budowlanych 131 ( siedziba Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej), - Tychy ul. Sikorskiego 101 (Centrum Medyczne Paprocany), - Tychy ul. Niepodległości 190 ( Zespół Szkół Sportowych Nr 19), - Tychy ul. Narcyzów 24 (NZOZ Lens-Med ), - Tychy ul. Edukacji 9 (kryta Pływalnia), - Tychy - Paprocany al. Bielska ( przepompownia wody), - Tychy - Urbanowice ul. Oświęcimska 345 (przepompownia wody). Tabela nr 2 Dane dotyczące jakości wody na terenie miasta Tychy (dane dotyczą rozdzielczej sieci wodociągowej) Badania fizykochemiczne Lp. 1. Nazwa miasta Tychy Woda zasilająca miasto pochodzi z: uj.goczałkowice uj. Kobiernice Badania mikrobiologiczne Ogółem Zakwestionowane Ogółem Zakwestionowane Analiza jakości mikrobiologicznej badanych wód nie budziła zastrzeżeń stwierdzone zanieczyszczenia mikrobiologiczne nie znalazły potwierdzenia w przeprowadzonych bezpośrednio po ich wykryciu ponownych badaniach kontrolnych. W pobranych do analizy fizykochemicznej próbkach wody nie stwierdzono przekroczeń parametrów, które mogłyby zagrozić zdrowiu osób spożywających wodę oraz pogorszyć jej ocenę organoleptyczną dokonywaną przez konsumentów. Strona 24 z 44

25 Okresowo stwierdzane na terenie miasta przekroczenia niewłaściwych cech organoleptycznych (mętności, żelaza) związane są z wtórnym zanieczyszczeniem wody w sieciach wodociągowych, pojawiającymi się na terenie miasta awariami sieci wodociągowej oraz malejącym zużyciu wody, co wiąże się ze zwolnieniem przepływu i zastojami wody w przewodach. Częstą przyczyną pogarszania się parametrów wody wodociągowej u odbiorców jest również zły stan wewnętrznej instalacji wodociągowej w budynkach. W ramach prowadzonego monitoringu, w przypadku stwierdzenia przekroczeń wartości dopuszczalnych określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia, zalecano właściwemu terenowo przedsiębiorstwu wodociągowemu, zobowiązanemu do usuwania awarii sieci lub płukania sieci wodociągowej, podjęcie działań zmierzających do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości w zależności od przyczyny pogorszenia jakości wody (o ile przyczyna pogorszenia jakości wody nie leżała po stronie jej producenta). Poprawę jakości wody potwierdzał ponownym poborem próbek wody do badań laboratoryjnych z punktów, w których występowały kwestionowane parametry. Na terenie miasta Tychy funkcjonuje Miejska Kryta pływalnia, dwa baseny szkolne (w tym jeden nadzorowany przez PPIS w Tychach, natomiast jeden przez PWIS w Katowicach) oraz dwa baseny hotelowe. W 2010r. administratorzy basenów kąpielowych starali się zapewniać osobom korzystającym z ich usług bezpieczną pod względem zdrowotnym kąpiel. Szczegółowe informacje dotyczące przydatności wody do kąpieli w basenach kąpielowych można było uzyskać na stronie internetowej Na terenie miasta funkcjonuje jedno kąpielisko zorganizowane Paprocany. Jakość wody w tym kąpielisku nadzorowano zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 października 2002r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach (Dz. U. nr 183, poz. 1530). W odróżnieniu od lat ubiegłych, zauważono poprawę jakości wody w kąpielisku Paprocany w sezonie letnim, gdyż nie odnotowano zakwitu sinic. Przypuszcza się, że na poprawę jakości wody w kąpielisku mogło wpłynąć podwyższenie linii brzegowej podczas majowych powodzi w związku z wylaniem wody rzeki Gostynki do kąpieliska. Szczegółowe informacje dotyczące przydatności wody do kąpieli w kąpielisku przesyłano do WSSE w Katowicach, administratorowi kąpieliska oraz przedstawicielom Urzędu Miasta Tychy. Każdy zainteresowany jakością wody w kąpielisku w sezonie letnim miał możliwość uzyskania szczegółowych informacji na stronie internetowej Tabela nr 3 Nazwa liczba pobranych próbek wody Paprocany 14 Liczba próbek odpowiadających fiz.- chem. mikrobiologia dobrej złej dobrej złej jakości jakości jakości jakości ocena organoleptyczna dobrej złej jakości jakości Wnioski: Strona 25 z 44

26 1. Analiza jakości mikrobiologicznej i fizykochemicznej badanych wód potwierdza, że nie stanowią one zagrożenia dla zdrowia ludności, a przekroczenia parametrów, które mogłyby zagrozić zdrowiu osób spożywających tę wodę oraz pogorszyć jej ocenę organoleptyczną są sporadyczne. 2. Znaczna poprawa jakości wody w kąpielisku Paprocany. 3. Dokonana analiza stanu sanitarnego obiektów użyteczności publicznej pozwala zauważyć, że czynnik konkurencyjności ma pozytywny wpływ na stan techniczny i sanitarny zakładów oraz sprawną obsługę klientów. 5. ODDZIAŁ LABORATORYJNY Oddział Laboratoryjny w ramach nadzoru sanitarnego wykonuje badania wody dla obszaru działania: PSSE w Tychach (17 gmin) i PSSE w Katowicach (3 gminy), badania kału i skuteczności procesów sterylizacji wykonane dla obszaru działania: PSSE w Tychach (17 gmin), PSSE w Rybniku (7 gmin) i PSSE w Wodzisławiu Śląskim (9 gmin) oraz pomiary stężenia tlenku węgla i natężenia hałasu w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (w ramach skarg i odwołań) dla obszaru działania PSSE w Tychach. W 2010r. w Oddziale laboratoryjnym w ramach nadzoru sanitarnego, dla obszaru działania PSSE w Tychach (4 powiaty tyski grodzki, pszczyński, mikołowski i bieruńsko-lędziński) wykonano następującą ilość badań: 1. Badania wody obejmujące próbki wody z ujęć (powierzchniowe, głębinowe), sieci wodociągowej, wody przeznaczonej do kąpieli (kąpieliska i baseny kąpielowe), studni przydomowych: Fizycznych W tym kwestionowane parametry Liczba badań wody W tym Chemicznych kwestionowane parametry 488 Bakteriolo -gicznych 38 W tym kwestionowane parametry Badania mikrobiologiczne i parazytologiczne kału: Liczba Lp Rodzaj badania BIEGUNKI badanie dzieci do drugiego roku życia w kierunku pałeczek Salmonella, Shigella, EPEC i E. coli O157 CHORZY badanie osób dorosłych w kierunku pałeczek Salmonella, Shigella, Yersinia i E. coli O OZDROWIEŃCY badanie w kierunku Salmonella i 4. NOSICIELE - badanie w kierunku pałeczek Salmonella i 5. STYCZNOŚĆ - badanie w kierunku pałeczek 6. KLASYFIKACJA SZCZEPÓW - badanie w kierunku Shigella Shigella Salmonella i Shigella Salmonella i Shigella przebadanych osób próbek próbek dodatnich Strona 26 z 44

27 6. OCENA WARUNKÓW ZDROWOTNYCH ŚRODOWISKA PRACY ORAZ PRZESTRZEGANIA PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH SUBSTANCJI I PREPARATÓW CHEMICZNYCH W Tychach nadzorem bieżącym objętych jest 256 podmiotów gospodarczych nadzorowanych ze względu na warunki zdrowotne środowiska pracy lub wprowadzanie do obrotu niebezpiecznych chemikaliów. W zakładach tych zatrudnionych jest ogółem pracowników. W 2010r. przeprowadzono 111 kontroli w 63 zakładach pracy. W związku ze stwierdzeniem naruszenia przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne w środowisku pracy lub dotyczących substancji i preparatów chemicznych, wydanych zostało 67 decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Decyzje te zawierały 239 nakazów, z których 224 dotyczyło warunków pracy, a 15 dotyczyło wprowadzania do obrotu chemikaliów. Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy stwierdzono w zakresie hałasu, drgań mechanicznych, pyłów oraz substancji chemicznych w 23 zakładach. W warunkach ponadnormatywnych stężeń lub natężeń wyżej wymienionych czynników pracowały 1182 osoby, w tym 1168 w narażeniu na hałas. Ponadto stwierdzano: brak aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy, brak rejestrów pomiarów, nie poinformowano pracowników o wynikach pomiarów, brak oceny ryzyka związanego z wykonywaną pracą, brak właściwych instrukcji bhp, brak spisu posiadanych niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych oraz właściwych kart charakterystyki tych produktów, brak oznakowania pojemników i zbiorników służących do przechowywania lub pracy z niebezpiecznymi produktami chemicznymi, nieprawidłowe oznakowanie opakowań handlowych, niewłaściwy stan higieniczno-sanitarny pomieszczeń pracy, niewłaściwy stan higieniczno-sanitarny pomieszczeń socjalnych. W 2010r. wydane zostały 23 prawomocne decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej w 8 zakładach pracy. Stwierdzone zostały następujące choroby zawodowe: 14 przewlekłych chorób obwodowego układu nerwowego wywołanych sposobem wykonywania pracy zespołów cieśni w obrębie nadgarstka, 3 uszkodzenia słuchu spowodowane hałasem, 2 przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy, 1 choroba narządu głosu, 1 choroba skóry, 1 astma oskrzelowa, 1 alergiczny nieżyt nosa. Pierwsza z w/w jednostek chorobowych również w 2009r. była najczęściej stwierdzana w powiecie tyskim. Nie stwierdzono chorób zawodowych w 22 przypadkach podejrzeń w 10 zakładach pracy. Dla porównania, w roku 2009 w zakładach pracy zlokalizowanych na terenie powiatu stwierdzono 15 chorób zawodowych w 9 zakładach pracy oraz nie stwierdzono chorób zawodowych w 16 przypadkach podejrzeń w 11 zakładach pracy. Stwierdzone zostały następujące choroby zawodowe: 5 przewlekłych chorób obwodowego układu nerwowego wywołanych sposobem wykonywania pracy, 6 przewlekłych chorób układu ruchu wywołanych sposobem wykonywania pracy, 2 choroby narządu głosu, 1 pylica płuc, 1 zespół wibracyjny. Strona 27 z 44

28 Wnioski: W zakładach pracy powiatu problemem jest narażenie zawodowe związane ze sposobem wykonywania pracy na liniach produkcyjnych pracą nadmiernie i monotypowo obciążającą kończyny górne pracowników, a także narażenie na hałas zmniejszane przez zastosowanie ochron indywidualnych pracowników. Pracodawcy nie przeprowadzają systematycznie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, nie dokonują oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaniem pracy. Stwierdzane są nieprawidłowe karty charakterystyki i nieprawidłowe oznakowanie produktów chemicznych stosowanych w działalności zawodowej lub wprowadzanych do obrotu. 7. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY Zadania wykonywane przez Państwową Inspekcję Sanitarną w ramach sprawowania zapobiegawczego nadzoru sanitarnego podejmowane są na wniosek organów administracji lub inwestorów i mają charakter prewencyjny, zmierzający do zapewnienia właściwego stanu sanitarno-higienicznego w projektowanych i realizowanych obiektach, a także ochrony zdrowia ludzi przebywających w sąsiedztwie planowanych przedsięwzięć. Podstawę działalności inwestycyjnej stanowi planowanie przestrzenne, które ma za zadanie realizować zasadę ładu przestrzennego, zrównoważonego rozwoju, a także wprowadzać rozwiązania mające na celu ochronę środowiska, w tym zdrowia ludzi. W 2010r. w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko zaopiniował 6 projektów planów zagospodarowania przestrzennego. Plany te ustalają przeznaczenie terenów oraz określają sposoby ich zagospodarowania i zabudowy. Uzgadniając plany dążono do takiego kształtowania struktury przestrzennej oraz przeznaczenia terenów, aby w sposób racjonalny i zrównoważony godzić interesy i potrzeby rozwojowe gmin i ich mieszkańców, podmiotów gospodarczych z wymogami ochrony środowiska i zdrowia ludzi. Odrębną kwestię w działaniach zmierzających do poprawy stanu sanitarnohigienicznego stanowi opiniowanie i określanie warunków realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. W roku 2010 w ramach postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko zajął stanowiska co do obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania dla 38 przedsięwzięć. Po przeanalizowaniu rodzaju i charakterystyki przedsięwzięcia, jego usytuowania oraz rodzaju i skali możliwego oddziaływania w 13 przypadkach wyrażono opinię o obowiązku przeprowadzenia takiego postępowania. Na kolejnym etapie postępowania tj. przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zaopiniowano warunki realizacji 15 przedsięwzięć. Spośród inwestycji, dla których uzgadniano uwarunkowania środowiskowe przeważały przedsięwzięcia dotyczące budowy, przebudowy i remontu dróg. Z innych uzgadnianych inwestycji na uwagę zasługuje rozbudowa i przebudowa stadionu miejskiego jak i przebudowa transportu publicznego w Tychach budowa parkingów wielopoziomowych oraz modernizacja i budowa sieci trakcji trolejbusowej. Strona 28 z 44

29 Przy uzgadnianiu przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko zwracano uwagę na konieczność zapewnienia ludziom przebywającym w sąsiedztwie inwestycji odpowiednich warunków życia poprzez m.in.: - zabezpieczenie przed występującą uciążliwością hałasu (zastosowanie ekranów akustycznych, wymianę stolarki okiennej), - zabezpieczenie przed wpływem zanieczyszczenia powietrza emitowanego przez zakłady przemysłowe (odpowiednie parametry emitorów, zastosowanie urządzeń ograniczających emisję, pasy zieleni izolacyjnej), - zabezpieczenie odpowiedniej jakości wody przeznaczonej do spożycia. Ważną rolę w zapewnieniu zdrowia publicznego odgrywa również prawidłowe zaprojektowanie obiektu budowlanego, a także jego wykonanie. Przy uzgadnianiu dokumentacji projektowych sprawdzano czy dla planowanego zakresu i programu funkcjonowania obiektu zostaną spełnione wymagania określone w przepisach szczegółowych wynikających z Prawa budowlanego. W ubiegłym roku uzgodniono 6 projektów architektoniczno-budowlanych, w tym dokumentację projektową punktu przedszkolnego, gabinetu stomatologicznego oraz laboratorium analitycznego. Przy uzgadnianiu dokumentacji projektowych oceniano rozwiązania proponowane przez projektantów w aspekcie zagwarantowania odpowiednich warunków sanitarno-higienicznych w miejscach pobytu ludzi poprzez zastosowanie m.in. prawidłowej funkcji oraz warunków techniczno-użytkowych pomieszczeń, właściwych pod względem zdrowotnym materiałów budowlanych, prawidłowej wymiany powietrza w projektowanych pomieszczeniach, właściwego oświetlenia. W roku 2010 dokonano ogółem 101 odbiorów zgłaszanych obiektów, w tym 50 obiektów żywieniowych. Wśród obiektów żywieniowych najliczniejszą grupę stanowiły sklepy spożywcze, restauracje oraz obiekty małej gastronomii, a także stołówki w zespołach szkolnych. Zgłaszano również do odbioru obiekty służby zdrowia (gabinety lekarskie oraz stomatologiczne), apteki, zakłady fryzjerskie i kosmetyczne oraz przedszkola. Odbiory przeprowadzane były wspólnie z zainteresowaną sekcją nadzoru bieżącego, która przejmie nadzór nad obiektem. Tabela nr 1 Zestawienie liczbowe działalności zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w 2010r. Opinie dot. uzgodnienia planów zagospodarowania przestrzennego Opinie co do potrzeby przeprowadzenia oceny o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko Opinie przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach Uzgodnienia dokumentacji projektowych Odbiory obiektów zrealizowanych Strona 29 z 44

30 Wykres nr 1 Działalność pionu Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego w 2010r opinie do miejscowych opinie co do potrzeby opinie do uwarunkowań planów przeprowadzenia oceny środowiskowych zagospodarowania oddziaływania przestrzennego przedsięwzięcia na środowisko miasto Tychy powiat pszczyński powiat mikołowski uzgodnienia dokumentacji projektowych odbiory obiektów zrealizowanych powiat bieruńsko-lędziński PODSUMOWANIE: Rola zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w Państwowej Inspekcji Sanitarnej, choć różni się od działań innych komórek jest bardzo ważna. Zadania wykonywane w ramach sprawowania zapobiegawczego nadzoru sanitarnego mają charakter profilaktyczny, zmierzający do ochrony zdrowia ludzi przebywających w obszarze i sąsiedztwie planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych. Polegają one na kontroli przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych w procesach planowania, projektowania i realizacji różnego rodzaju zamierzeń inwestycyjnych. Uzgadniając planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko egzekwowano rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo zdrowotne i właściwe warunki życia ludzi znajdujących się w ich sąsiedztwie. Ważną rolę w zapewnieniu zdrowia publicznego odgrywa także prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie obiektów budowlanych. Działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Tychach w tym zakresie obejmowały uzgadnianie dokumentacji projektowych obiektów budowlanych oraz odbiory obiektów zrealizowanych, poprzez egzekwowanie rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo zarówno pracowników, jak i ludzi korzystających ze świadczonych usług. Strona 30 z 44

31 8. OCENA PLACÓWEK NAUCZANIA I WYCHOWANIA W 2010 roku sekcja Higieny Dzieci i Młodzieży przeprowadziła 132 kontrole bieżącego stanu sanitarno-higienicznego w ramach realizacji zadań PIS w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne. Nadzorem objętych zostało 85 placówek zlokalizowanych na terenie miasta Tychy. Wykres nr 1 Placówki objete nadzorem w 2010r Liczba obiektów Rodzaje placów e k żłobki przedszkola szkoły podstawowe gimnazja szkoły policealne ponadgimnazjalne zasadnicze szkoły zawodowe Zespoły szkół szkoły wyższe placówki opiekuńczow -wychowawcze wsparcia dziennego placówki wychowania pozaszkolnego - inne W 2010r. przekazał 12 zakładów nauczania i wychowania do I instancyjnego nadzoru Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Stan sanitarno-techniczny placówek oświatowo-wychowawczych Regularnie z roku na rok poprawia się stan sanitarno techniczny placówek oświatowo-wychowawczych, niemniej jednak istnieją jeszcze placówki, w których nadal stwierdza się nieprawidłowości techniczne. Usterki te dotyczą m.in.: brudnych, zakurzonych ścian i sufitów, zniszczonych nawierzchni podłogowych, zniszczonej, wyeksploatowanej armatury sanitarnej, złego stanu technicznego stolarki okiennej i drzwiowej; braku osłon na punktach świetlnych oraz braku zabezpieczenia piaskownic. Wyżej wymienione usterki występują m.in. w: Szkole Podstawowej Nr 1, 2, 3, 4, 18 (aktualnie w trakcie remontu), Nr 37 w Tychach, Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Tychach, Zespole Szkół Sportowych w Tychach, Zespole Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Tychach. Strona 31 z 44

32 W celu likwidacji w/w usterek wydawane były decyzje administracyjne oraz przekazywane pisemne wystąpienia do organów prowadzących. Wszystkie placówki zlokalizowane na terenie miasta Tychy znajdują się w budynkach przystosowanych na działalność dydaktyczno-wychowawczą, zaopatrywane są w wodę z wodociągów, wszystkie posiadają kanalizację. Podczas przeprowadzanych kontroli nie stwierdzono zagęszczeń w klasach. Standardy dostępności do urządzeń sanitarnych zachowane we wszystkich placówkach - z wyjątkiem Przedszkola Nr 3, 5 i 20. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi W 2010r. nadal dokonywano oceny realizacji wymogów w zakresie stosowania niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych w szkołach. Na terenie miasta Tychy 8 szkół posiada na swoim stanie substancje i preparaty chemiczne. W trakcie prowadzonych kontroli w 3 szkołach stwierdzono przeterminowane substancje w ilości 9,13 kg. W wyniku systematycznych działań prowadzonych przez pracowników inspekcji sanitarnej, dotyczących nadzoru nad przeterminowanymi substancjami i preparatami chemicznym w szkołach, a także nad ich utylizacją, zdecydowanej poprawie uległa sytuacja w zakresie gospodarki tymi środkami. Dyrektorzy placówek, w których zaistniał powyższy problem zostali zobowiązani do jak najszybszego przekazania przeterminowanych substancji do utylizacji. Ocena dostosowania mebli szkolnych i przedszkolnych do wzrostu dzieci W 2010r. dokonano oceny dostosowania mebli przedszkolnych do wzrostu dzieci. Skontrolowano pod tym względem 1 przedszkole, w którym zmierzono 52 dzieci, z czego 16 siedziało nieprawidłowo. Dyrekcja złożyła pisemne wyjaśnienia dotyczące podjętych działań mających na celu poprawę istniejącego stanu. Higieniczna ocena tygodniowych rozkładów zajęć W roku sprawozdawczym dokonano higienicznej oceny rozkładów zajęć w: 1 szkole podstawowej, w której skontrolowano 12 oddziałów, w tym w 7 oddziałach stwierdzono nieprawidłowości, 1 zespole szkół, w którym skontrolowano 26 oddziałów, w tym w 6 oddziałach stwierdzono nieprawidłowości. Nieprawidłowości dotyczyły równomiernego rozłożenia zajęć dydaktycznych w poszczególnych dniach tygodnia: zajęcia nie rozpoczynały się o stałej porze, przekroczono dopuszczalną maksymalną liczbę godzin w poszczególnych dniach na przestrzeni tygodnia, różnica godzin lekcyjnych pomiędzy kolejnymi dniami tygodnia wynosiła 2 godziny i więcej. Dyrektorzy złożyli pisemne wyjaśnienia dotyczące podjętych działań mających na celu poprawę istniejącego stanu. Najczęstsze przyczyny związane ze stwierdzonymi nieprawidłowościami dotyczyły: konieczności pracy w grupach (językowych, informatycznych i na wychowaniu fizycznym), niewystarczającej ilości sal lekcyjnych w szkole, nauczycieli zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin w ciągu tygodnia oraz dojeżdżających z innych szkół. Strona 32 z 44

33 Dożywianie dzieci i młodzieży Prowadzono ocenę dożywiania dzieci i młodzieży szkolnej z uwzględnieniem dożywiania sponsorowanego (wykres nr 2). Na terenie miasta Tychy 24 szkoły prowadzą dożywianie w formie posiłków dwudaniowych, z których korzysta ogółem 2217 uczniów. W 2010r. z posiłków dofinansowanych skorzystało 437 uczniów. Natomiast herbatę lub mleko prowadziło 15 szkół korzystało 4543 uczniów. Wykres nr 2 Dożyw ianie dzie ci i m łodzie ży w latach Ogólna liczba uczniów w s zk ole Liczba uczniów k orzys tających z cie płych pos iłk ów Liczba uczniów k orzys tających z pos iłk ów s pons orow anych Liczba uczniów k orzys tających z napoju Infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego Prowadzono również nadzór nad infrastrukturą do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego. Warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w skontrolowanych w 2010r. szkołach: - 25 szkół posiadających salę gimnastyczną, - 5 szkół posiadających salę rekreacyjną/zastępczą, - w 1 szkole brak (Zespół Szkół Muzycznych). Strona 33 z 44

34 Wykres nr 3 Infrastruktura do prow adzenia zajęć WF w szkołach w szystkich typów 2010r. 16% 3% 81% sale gimnastyczne sale rekreacyjno-zastępcze brak sali Podczas kontroli bloków sportowych szczególną uwagę zwrócono na problem niewykorzystywania umywalni i natrysków po planowych zajęciach wychowania fizycznego. Mimo iż warunki do utrzymania higieny osobistej z roku na rok są coraz lepsze, dzieci i młodzież szkolna nadal nie korzystają z nich systematycznie. Podczas sprawowanego nadzoru sanitarnego stwierdzono, że w 3 szkołach uczniowie wykorzystywali natryski zawsze po zajęciach wf, w 3 szkołach uczniowie korzystali sporadycznie po zajęciach wf, natomiast w 11 szkołach tylko po dodatkowych zajęciach sportowych. W 1 szkole pomieszczenia z natryskami były nieczynne. W 12 szkołach brak było pomieszczeń natryskowych lub nie spełniały one swojej roli, tzn. zostały zaadaptowane do innych celów. Opieka medyczna w szkołach Analogicznie do lat ubiegłych, w 2010r. pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzili kontrole i dokonali oceny warunków sprawowania opieki zdrowotnej w 26 szkołach różnego typu. W wyniku kontroli ustalono, że 14 gabinetów pozostaje do dyspozycji jednej szkoły, natomiast w 12 przypadkach gabinet profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej jest wspólny dla dwóch lub więcej placówek funkcjonujących w tym samym obiekcie. W 1 szkole ponadgimnazjalnej brak jest gabinetu. Podczas kontroli w gabinetach profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej zwrócono szczególną uwagę na to, czy gabinet spełnia wymogi dotyczące: wymaganej powierzchni, zapewnienia dostępu do ciepłej i zimnej wody oraz mydła w płynie, ręczników jednorazowych i środków do dezynfekcji rąk, zabezpieczenia przed zawilgoceniem ścian przy umywalkach, materiałów, z których powinny być wykonane podłogi (umożliwiające utrzymanie ich w czystości i dezynfekcji). W trakcie sprawowanego nadzoru bieżącego nad gabinetami opieki zdrowotnej stwierdzono, iż 2 gabinety funkcjonowały niezgodnie z wymogami technicznymi określonymi w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 10 listopada 2006r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej i Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 15 marca 2006r. w sprawie wymagań technicznych i sanitarnych dla pomieszczeń, w których można wykonywać praktykę pielęgniarek i położnych, oraz wymagań jakim powinny odpowiadać urządzenia i sprzęt medyczny umożliwiający udzielanie świadczeń zdrowotnych - gabinety nie posiadały wymaganej powierzchni minimum 12 m². Strona 34 z 44

35 W większości jednak skontrolowane gabinety utrzymane były w dobrym stanie sanitarno technicznym i wyposażone w niezbędny sprzęt medyczny. Właściwe warunki w gabinetach zapewniono w 24 placówkach (tj. 92 %). Podczas przeprowadzanych kontroli dyrektorzy szkół sygnalizowali, że opieka medyczna w placówkach jest niewystarczająca i zgłaszali potrzebę zapewnienia pomocy medycznej przez wszystkie dni nauki uczniów w szkole. Ocena szkół wyższych W 2010r. skontrolowano dwie istniejące na terenie PPIS w Tychach wyższe uczelnie: 1. Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach al. Niepodległości 32 (placówka niepubliczna) do której uczęszcza 778 studentów (stacjonarnych 35, niestacjonarnych 743). Budynek uczelni utrzymany w należytym stanie technicznym, bez zaplecza sportowego. Do dyspozycji studentów są 3 aule, 10 sal ćwiczeniowych, 4 pracownie komputerowe, biblioteka oraz bufet. W ramach zajęć z wf studenci korzystają z Basenu Miejskiego. 2. Politechnika Śląska w Tychach al. Piłsudskiego 10 (placówka publiczna) do której uczęszcza 670 studentów (stacjonarnych 160, niestacjonarnych 510). Politechnika zlokalizowana jest w wydzielonej części budynku Zespołu Szkół Nr 6 w Tychach. Pomieszczenia utrzymane w należytym stanie technicznym. Do dyspozycji studentów 4 sale wykładowe, 5 sal ćwiczeniowych, 3 pracownie laboratoryjne oraz pracownia komputerowa. Studenci korzystają z bloku sportowego, biblioteki i bufetu należących do Zespołu Szkół Nr 6. Piaskownice Pracownicy sekcji HDiM w trakcie kontroli zwracali szczególną uwagę na zabezpieczenie piaskownic w przedszkolach. Kontrole wykazały we wszystkich przypadkach piasek czysty, wymieniany co najmniej jeden raz w sezonie wiosennym. W 2010r. wzrosła liczba placówek, w których zostały zabezpieczone piaskownice przed dostępem zwierząt, niemniej jednak część piaskownic nie została jeszcze zabezpieczona. Grypa AH1N1 Kontynuowano ocenę sytuacji dotyczącej absencji chorobowej wśród uczniów i wychowanków w środowisku nauczania i wychowania w związku z wystąpieniem zwiększonej zachorowalności na grypę i infekcje grypopodobne w tym zakażenia wirusem AH1N1. Warunki do utrzymania higieny osobistej Z roku na rok poprawiają się warunki do utrzymania higieny osobistej dla uczniów. W 2010r. na 27 skontrolowanych szkół w mieście Tychy w 6 szkołach brak było bieżącej ciepłej wody przy umywalkach do mycia rąk. Większość szkół zapewnia w dostatecznej ilości papier toaletowy, mydło w płynie, suszarki do rąk lub ręczniki jednorazowe. W 3 szkołach pomieszczenia sanitarne dla uczniów są w złym stanie technicznym, dlatego też PPIS w Tychach wydał decyzje administracyjne w celu poprawy istniejącego stanu. Strona 35 z 44

36 Ocena w zakresie przestrzegania zakazu palenia tytoniu W trakcie prowadzonych kontroli sanitarnych zbierano informacje dotyczące przestrzegania zakazu palenia tytoniu w zakładach nauczania i wychowania. We wszystkich placówkach obowiązuje całkowity zakaz palenia tytoniu, sporadycznie zdarzają się przypadki gdzie uczniowie palą w sanitariatach. Organizacja wypoczynku letniego i zimowego Wypoczynek dla dzieci i młodzieży w miejscu zamieszkania organizowany był na terenie miasta przede wszystkim w Klubach Osiedlowych Tyskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Organizatorzy zapewnili uczestnikom dobre warunki do utrzymania higieny osobistej oraz prowadzenia zajęć rekreacyjno - sportowych. W okresie ferii zimowych rozpowszechniono przygotowany przez ŚPWIS plakat Bezpieczne Ferie. Na stronie internetowej PSSE w Tychach zamieszczone zostały następujące informacje: Instrukcja Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie wymagań higieniczno-sanitarnych dla stacjonarnych obozów pod namiotami, Bezpieczny wypoczynek dzieci i młodzieży opracowany przez Kuratorium Oświaty w Katowicach we współpracy z instytucjami koordynującymi akcję wypoczynku na terenie województwa śląskiego, Konkurs na najlepiej zorganizowany wypoczynek letni w miejscu zamieszkania Lato 2010 pn. Wakacje: Bezpiecznie, zdrowo i zabawnie. Podsumowanie: 1. Z roku na rok poprawia się sytuacja dotycząca warunków sanitarno-technicznych w placówkach nauczania i wychowania poprzez prowadzone remonty i termomodernizacje budynków szkolnych i przedszkolnych. 2. W dalszym ciągu należy podejmować działania w zakresie zabezpieczenia piaskownic przedszkolnych przed dostępem zwierząt. 9. DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO ZDROWOTNA Sekcja Oświaty Zdrowotnej w roku 2010 realizowała swoje działania poprzez kształtowanie odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych wśród społeczeństwa przez inicjowanie, organizowanie, prowadzenie, koordynowanie i nadzorowanie interwencji programowych i nieprogramowych. Działania programowe były skierowane przede wszystkim do dzieci i młodzieży, natomiast interwencje nieprogramowe do ogółu społeczeństwa. Kierunki promocji zdrowia realizowano zgodnie z planem pracy na rok 2010 z uwzględnieniem sytuacji epidemiologicznej oraz potrzeb zdrowotnych mieszkańców z terenu objętego nadzorem przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Tychach. W roku 2010 realizowano następujące interwencje programowe i nieprogramowe: Trzymaj Formę! Celem programu jest edukacja w zakresie trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej i ich rodzin poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety, w oparciu o odpowiedzialność indywidualną i wolny wybór Strona 36 z 44

37 jednostki. Projekty realizowane przez zainteresowane szkoły powinny służyć promocji aktywności fizycznej oraz prawidłowego, czyli zróżnicowanego i zbilansowanego sposobu odżywiania się młodzieży. Program realizowany jest w szkołach gimnazjalnych oraz w szkołach podstawowych w klasach V-VI. W ramach programu szkoła może organizować zajęcia pozalekcyjne ogólnie rozwijające uczniów wykraczające poza podstawę programową i programy nauczania. Zajęcia mają rozwijać zainteresowania uczniów, w szczególności te dotyczące zasad prawidłowego odżywiania i potrzeby codziennej aktywności fizycznej. Realizacja programu oparta jest na metodzie projektu. Projekty powinny być interdyscyplinarne, traktujące problem zdrowego trybu życia całościowo, odnoszące się zarówno do zdobywania konkretnych umiejętności, jak też do kształtowania postaw i zwiększania zainteresowania problematyką prozdrowotną. Projekty powinny łączyć aktywność uczniów, spełnienie ich oczekiwań, zaangażowanie otoczenia szkoły i społeczności lokalnej z wykorzystaniem najnowszej dostępnej wiedzy we wskazanym zakresie. Projekt musi się zakończyć prezentacją uzyskanych rezultatów. W mieście Tychy program był realizowany przez 2 szkoły podstawowe i 4 szkoły gimnazjalne co przedstawiają poniższe wykresy. Wykres nr 1 Szkoły podstwowe realizujące program powiat mikołowskki powiat pszczyński powiat bieruńsko-lędziński miasto Tychy Wykres nr 2 Gimnazja realizujące program powiat mikołowskki powiat pszczyński powiat bieruńsko-lędziński miasto Tychy Strona 37 z 44

38 Wykres nr 3 W dniu 16 listopada 2010 roku pracownicy Sekcji Oświaty Zdrowotnej uczestniczyli w obchodach zorganizowanych w ramach programu przez koordynatorów ze Szkoły Podstawowej nr 7 w Tychach. W tym dniu w szkole odbywały się przedstawienia teatralne nt. zdrowego stylu życia oraz pogadanka dotycząca zdrowego odżywiania, w której aktywnie uczestniczyli uczniowie szkoły oraz zaproszeni goście. W roku szkolnym 2009/2010 przeprowadzone zostały 3 wizytacje programu: 2 szkoły podstawowe i 1 szkoła gimnazjalna. Na poziomie szkół program zawiera wszystkie wymagane elementy, które są jasno i precyzyjnie sformułowane. Realizatorzy programu są zaangażowani w jego realizację, program oceniają pozytywnie. Uczniów interesują podejmowane tematy, chętnie włączają się w realizowane przedsięwzięcia. Koordynatorzy potwierdzają, że uczniowie w szkołach podstawowych bardzo chcą dbać o swoje zdrowie teraz i w przyszłości. Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu. Cele i Zadania na rok 2010 Celem głównym programu jest zmniejszenie zachorowań, inwalidztwa i zgonów wynikających z palenia tytoniu w Polsce poprzez zmniejszenie ekspozycji na dym tytoniowy (aktywne i bierne palenie). W ramach programu realizowane były działania nieprogramowe: Światowy Dzień bez Tytoniu, Ogólnopolska Społeczna Kampania Płeć a Tytoń, Światowy Dzień Rzucania Palenia. W dniach maja 2010 w PSSE Tychy zorganizowane zostało szkolenie pt. Szczepienia ochronne dla pielęgniarek punktów szczepień z terenu nadzorowanego przez PPIS w Tychach. Sekcja Oświaty zdrowotnej w ramach kampanii Płeć a tytoń prezentowała uczestnikom szkolenia spoty telewizyjne dotyczące szkodliwości palenia tytoniu. W szkoleniu wzięły udział 82 osoby. W 15 bibliotekach na terenie miasta Tychy rozpowszechniono informację nt. Ogólnopolskiego Konkursu na logo oraz hasło o tematyce antytytoniowej. Informację wraz z plakatem informacyjnym dostarczono również do Wyższej Szkoły Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach oraz Politechniki Śląskiej filia w Tychach. Strona 38 z 44

39 Na terenie Placu pod Żyrafą w Tychach w dniu r. podczas trwania VIII Tyskiej Nocy Filmowej organizowanej przez Towarzystwo Edukacji Finansowej wyświetlano spoty edukacyjne nt. negatywnych skutków palenia tytoniu. W ramach edukacji antytytoniowej w dniu 25 października 2010 roku zorganizowano stoisko edukacyjne w Centrum Medycznym Paprocany w Tychach. Wszyscy zainteresowani mogli bezpłatnie skorzystać z: badania słuchu, pomiaru ciśnienia, pomiaru smokolizerem, pokazu sprzętu medycznego. Sekcja Oświaty Zdrowotnej zorganizowała stoisko edukacyjne, na którym dostępne były informacje dotyczące m. in. palenia tytoniu, zdrowego stylu życia, chorób odkleszczowych, HIV/AIDS, zakażeń meningokokowych, antybiotyków, podstawowych zasad higieny. W ramach Dnia Otwartego Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Tychach, który odbył się 27 października 2010 roku prowadzono edukację antytytoniową dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Dla uczniów zostały przygotowane 4 prelekcje nt. negatywnych skutków palenia tytoniu oraz prezentacja filmu edukacyjnego pt. Palenie. Uczestnicy mieli możliwość zwiedzenia laboratorium PSSE oraz zobaczenia w jaki sposób wykonuje się badania laboratoryjne. W opisanych działaniach wzięło udział 83 uczniów oraz 9 nauczycieli. Akcje edukacyjno - informacyjne odbywały się również w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, wybranych zakładach fryzjerskich, salonach kosmetycznych, szkołach rodzenia, Novym Kinie. Prowadzono nadzór dotyczący aktualnej sytuacji w zakresie przestrzegania zakazu palenia tytoniu (podstawa prawna art. 5 ustawy z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych / Dz. U. z 1996r. nr 10 poz. 55 z późn. zm.). Przedszkolny Program Edukacji Antytytoniowej Czyste powietrze wokół nas Program Czyste Powietrze Wokół Nas organizowany jest przez Głównego Inspektora Sanitarnego oraz Państwowe Inspekcje Sanitarne. Partnerami programu na poziomie krajowym są: Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Stowarzyszenie na Rzecz Dzieciństwa Wolnego od Tytoniu. Program adresowany jest do dzieci 5 6 letnich uczęszczających do przedszkoli oraz do ich rodziców i opiekunów. W wychowaniu zdrowotnym dziecka program ten stanowi pierwszy etap nabywania wiedzy na temat szkodliwości dymu tytoniowego. Łączy się to również z poznawaniem sposobów radzenia sobie w tych sytuacjach codziennych, w których dziecko narażone jest na szkodliwe zwyczaje osób palących. Kształtowanie i wychowanie człowieka zaczyna się od najmłodszych lat. Postawa obronna wobec palenia tytoniu, którą uda się wykształcić u dziecka w wieku przedszkolnym, owocuje przez całe życie. Głównym celem programu jest: wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy, zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub, gdy dorośli palą przy nich tytoń. W roku 2010 na terenie miasta Tychy program był realizowany w 11 przedszkolach, co przedstawia poniższy wykres: Strona 39 z 44

40 Wykres nr 4 Przedszkola realizujące program powiat mikołowski powiat pszczyński powiat bieruńsko-lędziński miasto Tychy W dniu r. Sekcja Oświaty Zdrowotnej zorganizowała szkolenie dla koordynatorów programu. W szkoleniu wzięło udział 21 nauczycieli z 21 placówek zgłoszonych do programu. Na szkoleniu przedstawione zostały cele i założenia programu, metodyka realizacji programu, podsumowanie I edycji, problemy zdrowotne dzieci w wieku przedszkolnym oraz wymagania higieniczno-sanitarne pomieszczeń w przedszkolach. W roku szkolnym 2009/2010 przeprowadzono 2 wizytacje programu w placówkach, z których wynika, że: program w przedszkolach został wdrożony prawidłowo, zgodnie z celami i założeniami, we wszystkich wizytowanych placówkach zadania są realizowane prawidłowo, zgodnie ze scenariuszami zajęć w poradniku dla nauczyciela, wiedza dzieci biorących udział w programie zmieniła się, umieją obronić się i zareagować gdy ktoś chce w ich obecności zapalić papierosa. Dzieci umieją rozpoznać różne źródła dymów, wiedzą jaki wpływ ma dym tytoniowy na zdrowie zarówno osób palących, jak i osób przebywających w zadymionych pomieszczeniach. Program Edukacji Antytytoniowej Nie pal przy mnie, proszę Celem głównym programu jest zmniejszenie narażenia dzieci na bierne palenie tytoniu. Natomiast cele szczegółowe to: zwiększenie wiedzy w zakresie odpowiedzialności za własne zdrowie, kształtowanie umiejętności dbania o zdrowie własne i swoich bliskich, kształtowanie postaw asertywnych. Program przeznaczony jest dla uczniów klas I-III szkoły podstawowej i stanowi drugie ogniwo w cyklu programów profilaktyki antytytoniowej adresowanych do dzieci i młodzieży, a inicjowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną we współpracy z resortem edukacji Strona 40 z 44