Page 1. Gwałtowny rozwój osobistego GIS. Środowisko. Wprowadzenie do infrastruktury danych przestrzennych

Transkrypt

1 Wprowadzenie do infrastruktury danych przestrzennych dr inż. Adam Iwaniak Szkolenie w Luboradzy, ZCPWZ, r. Gwałtowny rozwój osobistego GIS Mobile GIS WebGIS Google Earth Microsoft Live Local 2/30 Środowisko W ciągu ostatniego wieku średnia temperatura na Ziemi wzrosła o 1 st. C. IPCC prognozuje, że do końca stulecia może być nawet o kilka stopni cieplej. W ciągu ostatnich 10 lat więcej kataklizmów jak w ciągu 100 poprzednich W ciągu ostatnich 5 lat odłowiono z oceanów 90% zasobów 3/43 Page 1

2 Dyrektywy i programy UE 4/43 Google v Geoportal.gov.pl Nowe zadania, nowe wymagania w stosunku do danych IACS - LPIS GUS spis powszechny Zarządzanie kryzysowe Konserwator Przyrody Natura 2000 Planowanie przestrzenne Dane urzędowe a Google Earth 5/43 Definicje Infrastruktura danych przestrzennych jest to zespół odpowiednich technologii, środków politycznych i ekonomicznych oraz przedsięwzięć instytucjonalnych, które ułatwiają dostęp i korzystanie z danych przestrzennych. Jej zasięg może mieć charakter: Globalny Kontynentalny Krajowy Branżowy infrastruktura informacji geodezyjnej i kartograficznej SDI = Prawo + GIS + Internet + Interoperacyjność 6/43 Page 2

3 Geodezja a SDI Dane SIT mające charakter urzędowy tworzą podstawowe jądro SDI. Są one podstawą funkcjonowania administracji publicznej w zakresie danych przestrzennych. Środkową powłokę stanowią usługi opracowane w oparciu o inne dane przestrzenne wykorzystywane w administracji publicznej Zewnętrzna powłoka jest wynikiem działalności biznesu, nauki, społeczeństwa Web 2.0 Biznes Administracja publiczna EGIB GBDOT Teryt 2 Ortofoto SIT administracja PZGiK Rej. Adresowy Web 2.0 Web 3.0 Nauka za A.Iwaniak, 2008 NSDI krajowa infrastruktura danych przestrzennych 1990 Początki NSDI 1994 dyrektywa B.Clinton 8/30 INSPIRE Program ramowy, podstawowe komponenty i zadania: Prawo Metadane Interoperacyjność Dane referencyjne Harmonizacja i integracja rejestrów 9/43 Page 3

4 INSPIRE Dyrektywa ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej 2001 Inicjatywa Budowy Europejskiej Infrastruktury Danych Przestrzennych akceptacja przez komitet pojednawczy przyjęcie przez Parlament Europejski 20 dni po oficjalnej publikacji kwiecień/maj przyjęcie rozporządzenia o metadanych 10/30 INSPIRE Infrastruktury informacji przestrzennej w państwach członkowskich powinny być zaprojektowane tak, aby: zapewnić przechowywanie, udostępnianie oraz utrzymywanie danych przestrzennych na odpowiednim szczeblu; było możliwe łączenie w jednolity sposób danych przestrzennych pochodzących z różnych źródeł we Wspólnocie i wspólne korzystanie z nich przez wielu użytkowników i wiele aplikacji; było możliwe wspólne korzystanie z danych przestrzennych zgromadzonych na jednym szczeblu organów publicznych przez inne organy publiczne; dane przestrzenne były udostępniane na warunkach, które nie ograniczają bezzasadnie ich szerokiego wykorzystywania; łatwo było wyszukać dostępne dane przestrzenne, ocenić ich przydatność dla określonego celu oraz poznać warunki dotyczące ich wykorzystywania. 11/30 NSDI - krajowa infrastruktura danych przestrzennych Dostarczenie danych referencyjnych Uniknięcie redundancji pozyskiwania danych Możliwość wyszukania informacji geograficznej Porozumienie instytucjonalne Interoperacyjność 12/30 Page 4

5 Integracja i harmonizacja danych Program ramowy Architektura systemów IT Węzły infrastruktury USŁUGI WWW Geoportal WWW WOJ. WWW CEN. WWW WOJ. WWW WOJ. WWW POW. WWW POW. WWW POW. WWW POW. WWW POW. System informatyczny: dane, software, hardware, ludzie, procedury, organizacja i kompetencje Program ramowy: Prawo, standaryzacja, interoperacyjność, usługi sieciowe 14/43 Hurtownia danych Kataster Planowanie Przestrzenne Hurtownia GIS (GML) Program GIS Statystyka 15/43 Page 5

6 Interoperacyjność WMS,WFS Kataster wms WMS Web Map Server WFS Web Features Server Planowanie Przestrzenne wms wmc Statystyka wms 16/43 Harmonizacja i integracja danych i rejestrów Harmonizacja zbiorów baz danych 100 m cieki - VMap L2 cieki - IMGW cieki - PIG cywilna mapa topograficzna 1: /43 Page 6

7 Harmonizacja i integracja modeli baz danych 1 M BDO 250K 1 M 250 K 500 K 250 K VMAP2 MAPY TOPO 50K TBD v2 INSPIRE IR GBDOT 50 K PROJEKT CELOWY 10 K 50 K 25 K MAPY TOPO 10K 10 K TBD KATASTER 2014 EGiB MAPA ZASADNICZA EGiB MAPA ZASADNICZA GESUT INSPIRE IR MODEL KATASTRU wg FIG Model 3D 2003 r r. za A.Iwaniak, /43 Integracja baz danych Teryt 2 Plan Informatyzacji Państwa TERYT 2 45 mln zł Rejestr miejscowości PRG TERYT TERYT 2 PRNG EGIB i KW 20/43 Interoperacyjność - Współdziałanie Page 7

8 Implementacja NSDI - interoperacyjność Współdziałanie: organizacyjne, obejmujące partnerów współtworzących infrastrukturę, a więc wszystkie te urzędy, instytucje, firmy i organizacje, które są zainteresowane korzystaniem z danych przestrzennych i związanych z nimi usług techniczne, dotyczące nowoczesnych technologii i standardów informacyjnych i telekomunikacyjnych umożliwiających interoperacyjność semantyczne, prowadzące do ujednolicenia terminów i pojęć stosowanych w zakresie geoinformacji w rożnych dziedzinach wiedzy, środowiskach i zastosowaniach. 22/30 Podstawowe standardy SDI 1. OGC Web Map Service udostępnianie zobrazowań w postaci rastrowej 2. OGC Web Feature Service udostępnianie danych w postaci wektorowej 3. OGC Web Coverage Service udostępnianie danych w postaci gridowej 4. OGC Geography Markup Language (GML) standard wymiany danych przestrzennych 5. OGC Catalogue Service Specification - serwery katalogowe 6. OGC Simple Feature Accesss cz. I obejmuje definicję podstawowych typów obiektów, cz.ii zapytania do bazy danych w języku SQL 7. ISO metadane 8. ISO specyfikacja implementacji metadanych w XML 9. ISO usługi, w tym opis metadanych dla usług. 23/43 Współdziałanie - organizacyjne A B B C A C B A C Wektoryzacja map budowa baz danych A B C C B Służba Geologiczna Służba Geodezyjna Ochrona Środowiska A C B A Infrastruktura Danych Przestrzennych 24/43 za A.Iwaniak, 2008 Page 8

9 Standardy serii ISO GML ISO Z39.50 ISO 19128, 19117, 19142, ISO OGC CS-W ISO 19111, 19112, ISO 19107, 19108, 19123, 19109, ISO 19115, /43 Samorządowy WebGIS Różny zakres treści Rożna legenda Brak możliwości łączenia danych Brak metadanych Brak możliwości tworzenia usług dodanych 26/43 Infrastruktura NSDI - Interoperacyjność 27/43 Page 9

10 Interoperacyjność - podsumowanie Jest niezbędna elementem budowy krajowej infrastruktury danych przestrzennych Wymaga: Standaryzacji Współpracy instytucjonalnej Dobrej woli i zaufania Dojrzałości i wiedzy Czasu i pieniędzy 28/43 Dane referencyjne GUGiK dane referencyjne TBD v2 GBDOT < jak 10% pow. kraju ok 300 klas obiektów 100 % pow. kraju Min. zestaw klas obiektów zapewniający georeferencje 30/43 Page 10

11 Węzły infrastruktury Infrastruktura informacji G-K CODGiK Poziom centralny WODGiK Poziom regionalny PODGiK Poziom powiatowy 32/43 Węzły infrastruktury IIGiK Węzeł Infrastruktury Danych Przestrzennych Bazy danych i metadanych Procesy aktualizacji i zarządzania Procesy udostępniania usług Procesy komunikacji z innymi węzłami PU PU PA BD PK Dane PA BD PK Usługi 33/43 Page 11

12 Infrastruktura informacji G-K Architektura: Poziom centralny - Krajowej Infrastruktury Danych Przestrzennych Geoportal - Krajowy punkt dostępowy do danych z zasobu G-K Bazę danych + system zarządzania CODGiK Centralny serwer katalogowy Poziom wojewódzki - Regionalnych Infrastruktur Danych Przestrzennych Baza danych + system zarządzania WODGiK Serwer katalogowy System komunikacji i udostępniania danych Poziom powiatowy - Powiatowych Infrastruktur Danych Przestrzennych Baza danych + system zarządzania PODGiK System komunikacji i udostępniania danych Komunikacja ze światem zewnętrznym poprzez Web Services 34/43 Węzeł - GIS korporacyjny 35/43 Za A.Śliwiński, A.Iwaniak, 2006 Udostępnianie usług - INSPIRE Artykuł 11 a) usługi wyszukiwania, umożliwiające wyszukiwanie zbiorów oraz usług danych przestrzennych na podstawie metadanych b) usługi przeglądania, umożliwiające co najmniej: wyświetlanie, nawigowanie, powiększanie i pomniejszanie, przesuwanie lub nakładanie na siebie zbiorów danych przestrzennych c) usługi pobierania, umożliwiające pobieranie kopii całych zbiorów danych przestrzennych lub części takich zbiorów d) usługi przekształcania, umożliwiające przekształcenie zbiorów danych przestrzennych w celu osiągnięcia interoperacyjności; e) usługi umożliwiające uruchamianie usług danych przestrzennych. Państwa członkowskie zapewniają nieodpłatny publiczny dostęp do usług, o których mowa w art. 11 ust. 1 lit. a) i b). 36/43 Page 12

13 metadane Implementacja NSDI - geoportal Bazy metadanych Web Browser 38/30 Metadane w praktyce 39/30 Page 13

14 Metadane w praktyce 40/30 Implementacja NSDI - geoportal 41/30 GUGiK - metadane Polski krajowy profil metadanych w zakresie geoinformacji Ogólną architektura metadanych w zakresie geoinformacji dla Polski Wytyczne techniczne tworzenia metadanych w zakresie geoinformacji Wzorcowe metadane dla standardowych danych przestrzennych - poziom krajowy Wzorcowe metadane dla standardowych danych przestrzennych - poziom wojewódzki Wzorcowe metadane dla standardowych danych przestrzennych - poziom powiatowy Usługa walidacja metadanych Edytor metadanych W realizacji: Centralny i wojewódzkie serwery katalogowe - konkurs Katastralny serwer katalogowy - projekt 42/43 Page 14

15 Poziom wyrafinowania europejskich serwisów on-line e-administracja e- administracja Zadaniem e-edministracji jest dostarczanie obywatelom usług informacji publicznych przy udziale nowych technologii, bez występowania ograniczeń związanych z czasem i miejscem uzyskania dostępu do informacji lub usługi. 44/43 Ocena usług sieciowych - Eurostat 100% 80% 76% 60% 40% 20% Informacja Dwustronne interakcje (formy elektroniczne) Jednostronne interakcje (formy do pobrania) Personalizacja (pro-aktywna, automatyczna) Transakcje (pełna elektroniczna obsługa przypadków) lata 45/43 Page 15

16 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ocena usług w Europie Poziom wyrafinowania usług on-line dla obywateli w poszczególnych krajach średni poziom dla krajów EU27+ Austria Slovenia Malta United Kingdom Norway Sweden Finland France Portugal Estonia Netherlands Spain Germany Denmark Italy Ireland Belgium Hungary Greece Luxembourg Cyprus Iceland Turkey Lithuania Czech Republic Switzerland Poland Bulgaria Latvia Slovakia Romania Poziom wyrafinowania usług on-line dla biznesu w poszczególnych krajach Austria Portugal Malta Czech Republic Estonia Germany Slovenia Belgium Spain France United Kingdom Sweden Denmark Italy Ireland średni poziom dla krajów EU27+ Turkey Netherlands Norway Romania Iceland Hungary Cyprus Greece Finland Luxembourg Slovakia Lithuania Latvia Switzerland Poland Bulgaria 46/43 Prawo Szerokie wykorzystanie IG w XXI wieku Nowe oczekiwania w stosunku do służby GiK: Realizacja polityk i dyrektyw unijnych Budowa społeczeństwa informacyjnego i e-urzędów IACS - LPIS GUS spis powszechny Zarządzanie kryzysowe Konserwator Przyrody Natura 2000 Planowanie przestrzenne Nowi konkurenci: Google Earth Microsoft live local, Virtual Earth ZUMI Page 16

17 Zmiana uwarunkowań Rok 1989 Kompletny i spójny system pozyskiwania, aktualizacji, zarządzania i dostępu do informacji przestrzennej opisany w prawie GiK i innych regulacjach restrykcyjny charakter dostępu do danych Ustrój socjalistyczny Pierwszeństwo mapy zasadniczej nad ewidencyjną Dane analogowe mapa źródłem danych Uniwersalny charakter danych analogowych Większość dostawców danych i ich użytkowników ma charakter państwowy Rok 1995 był super Rok 2008 Bardzo szybki rozwój technologii teleinformatycznej, mający olbrzymi wpływ na geodezję internet Szerokie wykorzystanie systemów IT, w administracji /miasta/ a także na obszarach nie związanych z geodezją /w tym GIS i SIT/ - Restrykcyjne i przestarzałe prawo GiK hamujące rozwój GIS i SDI. Dyrektywa INSPIRE staje się nadzieją i wytyczną polityki geoinformacyjnej Dane analogowe i cyfrowe model danych i schemat ich funkcjonowania w systemach IT przeniesiony z rozwiązań analogowych. Bazy danych są źródłem danych a mapa ich metodą wizualizacji Zmiany ustrojowe prywatyzacja przedsiębiorstw sieciowych Istotny wzrost znaczenia katastru Nowe wymagania w stosunku do danych przestrzennych wysoka aktualność, kompletność i spójność. Dokładność jest uzależniona od przeznaczenia systemu IT. Ustawa o IIP 50/43 podsumowanie Page 17

18 Szerokie wykorzystanie danych przestrzennych w XXI wieku Nowe oczekiwania w stosunku do służby GiK: Realizacja polityk i dyrektyw unijnych Budowa społeczeństwa informacyjnego i e-urzędów IACS - LPIS GUS spis powszechny Zarządzanie kryzysowe Konserwator Przyrody Natura 2000 Planowanie przestrzenne Nowi konkurenci: Google Earth Microsoft live local, Virtual Earth ZUMI Zmiana uwarunkowań Rok 1989 Kompletny i spójny system pozyskiwania, aktualizacji, zarządzania i dostępu do informacji przestrzennej opisany w prawie GiK i innych regulacjach restrykcyjny charakter dostępu do danych Ustrój socjalistyczny Pierwszeństwo mapy zasadniczej nad ewidencyjną Dane analogowe mapa źródłem danych Uniwersalny charakter danych analogowych Większość dostawców danych i ich użytkowników ma charakter państwowy Rok 1995 był super Rok 2008 Bardzo szybki rozwój technologii teleinformatycznej, mający olbrzymi wpływ na geodezję internet Szerokie wykorzystanie systemów IT, w administracji /miasta/ a także na obszarach nie związanych z geodezją /w tym GIS i SIT/ - Restrykcyjne i przestarzałe prawo GiK hamujące rozwój GIS i SDI. Dyrektywa INSPIRE staje się nadzieją i wytyczną polityki geoinformacyjnej Dane analogowe i cyfrowe model danych i schemat ich funkcjonowania w systemach IT przeniesiony z rozwiązań analogowych. Bazy danych są źródłem danych a mapa ich metodą wizualizacji Zmiany ustrojowe prywatyzacja przedsiębiorstw sieciowych Istotny wzrost znaczenia katastru Nowe wymagania w stosunku do danych przestrzennych wysoka aktualność, kompletność i spójność. Dokładność jest uzależniona od przeznaczenia systemu IT. podsumowanie Page 18

19 Szerokie wykorzystanie danych przestrzennych w XXI wieku Nowe oczekiwania w stosunku do służby GiK: Realizacja polityk i dyrektyw unijnych Budowa społeczeństwa informacyjnego i e-urzędów IACS - LPIS GUS spis powszechny Zarządzanie kryzysowe Konserwator Przyrody Natura 2000 Planowanie przestrzenne Nowi konkurenci: Google Earth Microsoft live local, Virtual Earth ZUMI Zmiana uwarunkowań Rok 1989 Kompletny i spójny system pozyskiwania, aktualizacji, zarządzania i dostępu do informacji przestrzennej opisany w prawie GiK i innych regulacjach restrykcyjny charakter dostępu do danych Ustrój socjalistyczny Pierwszeństwo mapy zasadniczej nad ewidencyjną Dane analogowe mapa źródłem danych Uniwersalny charakter danych analogowych Większość dostawców danych i ich użytkowników ma charakter państwowy Rok 1995 był super Rok 2008 Bardzo szybki rozwój technologii teleinformatycznej, mający olbrzymi wpływ na geodezję internet Szerokie wykorzystanie systemów IT, w administracji /miasta/ a także na obszarach nie związanych z geodezją /w tym GIS i SIT/ - Restrykcyjne i przestarzałe prawo GiK hamujące rozwój GIS i SDI. Dyrektywa INSPIRE staje się nadzieją i wytyczną polityki geoinformacyjnej Dane analogowe i cyfrowe model danych i schemat ich funkcjonowania w systemach IT przeniesiony z rozwiązań analogowych. Bazy danych są źródłem danych a mapa ich metodą wizualizacji Zmiany ustrojowe prywatyzacja przedsiębiorstw sieciowych Istotny wzrost znaczenia katastru Nowe wymagania w stosunku do danych przestrzennych wysoka aktualność, kompletność i spójność. Dokładność jest uzależniona od przeznaczenia systemu IT. podsumowanie Page 19

20 Przygotowanie służby GiK Plusy Rozwinięty WebGIS Ośrodki dokumentacji GiK prekursorem INSPIRE Potencjał ludzki SWDE, SWING, TANGO Profil metadanych Standard publikacji danych w WMS i WFS Duża liczba geoportali Projekt ustawy IIP Rada ds. implementacji INSPIRE Minusy Brak ustawy o NSDI Stare nieaktualne prawo GiK Niekorzystne rozporządzenie o opłatach Ograniczona znajomość norm ISO i OGC Opóźnienia w zakresie budowy baz metadanych Czynnik ludzki obawy przed nowym, najbezpieczniej jest nic nie robić 58/43 INSPIRE program ramowy Wprowadza regulacje prawne Narzuca harmonogram działań Zapewnia poparcie rządu Wymusza opracowanie danych referencyjnych i ich ciągłą aktualizacje Weryfikuje jakość danych referencyjnych Wymusza jednolite standardy Zapewnia interoperacyjność i referencyjność tworzenie usług dodanych Zapewnia szerokie wykorzystanie danych i ich dostępność Zapewnia udostępnianie danych z jednostki, która je pozyskała, nimi zarządza i aktualizuje Wymusza wprowadzanie postępu i informatyzacje zasobu 59/43 Dziękuję za uwagę 60/43 Page 20