Odpowiedzialny łańcuch dostaw w oczach osób zarządzających dostawami w firmach. Raport badawczy

Transkrypt

1 Odpowiedzialny łańcuch dostaw w oczach osób zarządzających dostawami w firmach Raport badawczy Warszawa, wrzesień 00

2 Agenda Charakterystyka badania Stosowanie przez firmy strategii społecznej odpowiedzialności biznesu Charakterystyka relacji firm z dostawcami 0 Dostawcy a społeczna odpowiedzialność biznesu Postawa firm wobec społecznej odpowiedzialności biznesu

3 Charakterystyka badania

4 Cele badania Ogólnymi celami niniejszego badania było określenie: sposobów rozumienia pojęcia społecznej odpowiedzialności biznesu wśród osób odpowiedzialnych za łańcuch dostaw w firmie, stosowania strategii społecznej odpowiedzialności, kryteriów ekologicznych i społecznych w polityce zakupowej firmy, przestrzegania w łańcuchu dostaw krajowych lub międzynarodowych wytycznych lub standardów społecznej odpowiedzialności i kodeksów dobrych praktyk specyfiki relacji firmy z dostawcami (ilość dostawców, rodzaj dostarczanych towarów, itp.), ważności różnych kryteriów decydujących o wyborze dostawców, stopnia zainteresowania firm przestrzeganiem norm ekologicznych i społecznych przez dostawców, kryteriów ekologicznych i społecznych stosowanych przez firmy do oceny dostawców, stosowania audytu zgodności ze standardami społecznej odpowiedzialności dla dostawców, stopnia ryzyka dla firmy związanego z rożnymi aspektami funkcjonowania dostawców, barier wprowadzenia standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw, czynników motywujących do zainteresowania się kwestiami społecznymi i ekologicznymi odnoszącymi się do zarządzania dostawami w firmie, opinii przedstawicieli firm na temat, tego kto powinien ponosić odpowiedzialność za przestrzeganie kryteriów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw.

5 Metodologia i grupa docelowa Badanie zostało zrealizowane metodą CATI we wrześniu 00 roku (- września) Struktura badanych przedsiębiorstw odpowiadała strukturze bazy dostarczonej przez Klienta. W badaniu wzięło udział 9 osób ( kobiety i mężczyzn) odpowiedzialnych za łańcuch dostaw w firmie: Specjalista ds. zakupów administracyjnych, Specjalista - menedżer asortymentu, Zastępca dyrektora ds. administracji i ubezpieczeń, Szef działu zakupów, Kierownik biura zakupów, Menedżer działu zakupów, Asystent dyrektora, SQM Leader, Dyrektor biura zakupów centralnych. Wszyscy badani ukończyli studia wyższe: jedna osoba studia licencjackie, jedna doktorat, pozostali studia magisterskie.

6 Stosowanie przez firmy strategii społecznej odpowiedzialności biznesu

7 Znajomość pojęcia społecznej odpowiedzialności biznesu 7 Wszystkie badane osoby przyznały, że znają pojęcie społecznej odpowiedzialnej biznesu. Połowa badanych przyznała, że dobrze orientuje się w tym temacie. Prawie wszyscy badani poprawnie wskazali stwierdzenia zgodne z przyjętą w badaniu definicją społecznej odpowiedzialności biznesu. Jedna osoba wymieniła angażowanie się firmy i pracowników w akcje prospołeczne i proekologiczne. Q. Czy znana jest Panu/Pani koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu? tak, dobrze orientuję się w tym temacie tak, znam to określenie, ale niewiele wiem na ten temat Q. Która z poniższych definicji społecznej odpowiedzialności biznesu Pana/Pani zdaniem jest właściwa? prowadzenie biznesu w sposób, który umożliwia harmonijną współpracę firmy z jej otoczeniem (społeczeństwem, organizacjami pozarządowymi, administracją, dostawcami, klientami) prowadzenie biznesu w sposób etyczny, uczciwy, rzetelny, uwzględniający dobro pracowników, klientów i społeczności lokalnej angażowanie się firmy oraz jej pracowników w różnego rodzaju akcje prospołeczne i proekologiczne żadne z powyższych

8 Stosowanie strategii społecznej odpowiedzialności biznesu 8 W zdecydowanej większości badanych firm istnieje strategia społecznej odpowiedzialności biznesu. Tylko jedna osoba nie potrafiła odpowiedzieć na to pytanie nie wiedząc czy taka strategia jest stosowana w jej firmie. Większość pytanych osób przyznała, że na decyzje zakupowe w ich firmach wpływają również pozafinansowe czynniki. Jedna osoba nie wiedziała czy czynniki środowiskowe i społeczne są istotne w decyzjach zakupowych jej firmy. Q. Czy w Pana/Pani firmie istnieje strategia społecznej odpowiedzialności biznesu? QA. Czy czynniki pozafinansowe nie wynikające z obowiązków prawnych, np. środowiskowe, społeczne jest są elementem polityki zakupowej w Pana/Pani firmie? nie wiem nie wiem tak 8 tak 8

9 Stosowanie norm i standardów społecznej odpowiedzialności biznesu 9 Tylko firmy spośród badanych stosują normy dotyczące relacji z dostawcami. W pozostałych firmach albo nie stosuje się takich norm, albo reprezentanci nie dali odpowiedzi na to pytanie. Najpopularniejsze normy to ISO 900 oraz ISO 00. Prawie wszystkie badane firmy stosują własny kodeks praktyk, firm stosuje kodeks branżowy. Tylko firmy z 9-ciu stosują wytyczne OECD dla przedsiębiorstw międzynarodowych. QB. Czy Pana/Pani firma stosuje którąś z popularnych norm, zawierających elementy odnoszące się do relacji z dostawcami? Jeśli tak, to którą z nich? QC. Czy Pana/Pani firma przestrzega w łańcuchu dostaw krajowych lub międzynarodowych wytycznych lub standardów społecznej odpowiedzialności i kodeksów dobrych praktyk? ISO ISO 900 kodeks dobrych praktyk (własny) 8 ISO 00 SA 8000 kodeks dobrych praktyk (branżowy) inne zasady Global Compact nie stosuje nie wiem/trudno powiedzieć wytyczne OECD dla przedsiębiorstw międzynarodowych odmowa odp. inne - kodeks etyki biznesowej

10 Charakterystyka relacji firm z dostawcami

11 Charakterystyka dostawców Wśród badanych firm najczęściej współpraca przebiega z mniej niż setką dostawców. firmy stale współpracują z maksymalnie 00 dostawcami. Wszystkie formy mają zarówno dostawców krajowych jak i zagranicznych. Prawie wszystkie firmy współpracują z dostawcami europejskimi, natomiast firm ma dostawców azjatyckich. firm ma dostawców z wszystkich kontynentów. Q. Z iloma dostawcami I rzędu (dostawca pozostający w bezpośrednim kontakcie z firmą) współpracuje Pana/Pani firma? Q7. Na jakich kontynentach działają dostawcy międzynarodowi? odmowa odp. Europa powyżej Azja Ameryka Południowa Ameryka Północna Afryka Australia odmowa odp.

12 Charakterystyka dostawców Produkty dostarczane do badanych firm to głównie surowce oraz materiały budowlane. firmy korzystają z usług transportowych oraz zamawiają gotowe produkty. firm współpracuje z podmiotami ekonomii społecznej oraz zatrudnia osoby niepełnosprawne. Q8. Jakiego rodzaju towary/usługi są przedmiotem kluczowych dostaw dla Pana/Pani firmy? Q9. Czy wśród dostawców znajdują się podmioty ekonomii społecznej i/lub zatrudniające osoby niepełnosprawne? surowce (naturalne, spożywcze, tekstylne) materiały budowlane dostawa materiałów biurowych usługi transportowe nie wiem odmowa odp. dostarczenie gotowego produktu sprzedawanego pod marką firmy outsourcing siły roboczej nie tak półprodukty, podsystemy ekspertyzy, projekty na zamówienie inne

13 Kryteria wyboru dostawców Wszystkie firmy wskazały bezpieczeństwo produktu oraz jego zgodność z normami jako istotne lub zdecydowanie istotne kryterium brane pod uwagą przy wyborze dostawcy. Równie ważne były jakość, cena dostarczanego produktu oraz czas dostawy. Jedynymi kryteriami, które zostały przez (nielicznych) dostawców określone jako nieistotne to odpowiedzialność społeczna dostawców oraz certyfikaty przez nich stosowane. Q0. W jakim stopniu poniższe kryteria są decydujące w wyborze dostawców bezpieczeństwo produktu (zgodność z normami) 7 jakość cena dostarczanego produktu/usługi czas dostawy (szybkość, punktualność) termin płatności faktur ekologiczna produkcja, niska szkodliwość dla środowiska reputacja dostawcy / zaufanie do dostawcy odpowiedzialność społeczna dostawcy certyfikaty (ISO, SA 8000, inne) Zupełnie nieistotne Raczej nieistotne Ani nieistotne, ani istotne Raczej istotne Zdecydowanie istotne

14 Charakter relacji z dostawcami Większość reprezentantów firm przyznała, że współpraca z dostawcami ma raczej charakter długookresowy niż krótkookresowy. Ponad połowa badanych oceniła, że współpraca z dostawcami opiera się na różnych relacjach, nie tylko transakcyjnych. Aż w 7 przypadkach na 9 relacje między firmą a dostawcami zostały ocenione jako partnerskie. Tylko firmy nie wykorzystują siły przetargowej w relacjach z dostawcami, a firm inwestuje w rozwój dostawców. Q. Jak określiłby Pan/Pani charakter relacji między firmą a dostawcami? Współpraca z dostawcami jest zazwyczaj krótkookresowa 7 Współpraca z dostawcami jest zazwyczaj długookresowa Współpraca z dostawcami jest oparta na relacjach czysto transakcyjnych Współpraca z dostawcami jest oparta na relacjach partnerskich W relacjach z dostawcami wykorzystywana jest siła przetargowa Podejmowane są inwestycje w rozwój dostawców zdecydowanie nie raczej nie raczej tak zdecydowanie tak odmowa odp.

15 Dostawcy a społeczna odpowiedzialność biznesu

16 Dostawcy a społeczna odpowiedzialność biznesu Reprezentanci z 9 firm przyznali, że znane są w firmach informacje o działaniach środowiskowych i społecznych dostawców I rzędu. W firmach nie ma informacji na ten temat o swoich dostawcach I rzędu. W firmach zdecydowanie mniej wiadomo o dalszych dostawcach. Tylko firma przyznała, że posiada wiedzę o działaniach środowiskowych i społecznych dalszych dostawców. Q. Czy firma posiada wiedzę o dostawcach I rzędu pod względem ich działań środowiskowych i społecznych? Q. Czy firma posiada wiedzę o dalszych dostawcach pod względem ich działań środowiskowych i społecznych? nie odmowa odp. tak tak nie

17 Dostawcy a społeczna odpowiedzialność biznesu 7 osób stwierdziło, że ich firmy wymagają od dostawców stosowania wobec swoich pracowników regulacji prawnych wykorzystywanych w Polsce. firmy nie wprowadzają takich zasad w obawie przed podniesieniem kosztów dostaw. Połowa badanych firm stosuje takie same regulacje wzglądem dostawców polskich jak i zagranicznych tylko w przypadku gdy jest to wymagane przez prawo danego kraju. firmy zawsze stosują takie wpisy w umowach a reprezentant jednej firmy odmówił odpowiedzi. QA. Czy zasady i regulacje prawne stosowane w Polsce względem pracowników stosowane są także przez dostawców zagranicznych wobec swoich pracowników? tak, ale tylko gdy prawo danego kraju tego wymaga tak, wszelkie normy i zasady są wprowadzone w postaci klauzul w umowach, szczególnie w krajach podwyższonego ryzyka nie, nie jest to w interesie firmy, wprowadzając te zasady podrażalibyśmy koszty produkcji odmowa odp. QB. Czy zasady i regulacje prawne stosowane w Polsce względem gospodarki surowcami i odpadami stosowane są także względem dostawców zagranicznych? tak, ale tylko gdy prawo danego kraju tego wymaga tak, wszelkie normy i zasady są wprowadzone w postaci klauzul w umowach, szczególnie w krajach podwyższonego ryzyka odmowa odp.

18 Dostawcy a społeczna odpowiedzialność biznesu 8 Tylko jedna badana firma dokonuje wyboru dostawców na podstawie umowy o zamówieniach publicznych. firmy natomiast posiadają odpowiednie standardy dla dostawców dotyczące odpowiedzialności biznesu. firmy mają standardy w konkretnych aspektach a firmy w ogóle nie sprawdzają dostawców pod tym kątem. Q. Czy firma dokonuje wyboru dostawców na podstawie ustawy o zamówieniach publicznych? Q. Czy firma posiada standardy z obszaru społecznej odpowiedzialności biznesu dla dostawców? tak nie tak nie 8 tak, ale tylko w niektórych aspektach

19 Ekologiczne i społeczne kryteria oceny dostawców 9 Wszystkie firmy stosujące standardy społecznej odpowiedzialności, wg których kontrolują dostawców, zawsze zwracają uwagę na przestrzeganie norm środowiskowych i poziom emisji CO. firmy doceniają też wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych. Wszystkie te firmy kontrolują przestrzeganie praw człowieka, zatrudnianie nieletnich, poziom wynagrodzenia i zasady BHP. Prawie wszystkie zwracają uwagę na prawo pracy i pracę w nadgodzinach u dostawców. Q. Jakiego rodzaju kryteria wchodzą w skład standardów społecznej odpowiedzialności, pod kątem których oceniani są dostawcy? 0 kryteria ekologiczne przestrzeganie norm środowiskowych poziom emisji CO wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych wykorzystanie substancji toksycznych pozyskiwanie surowców w sposób nie zagrażający środowisku certyfikaty norm środowiskowych poszanowanie bioróżnorodności kryteria społeczne przestrzeganie praw człowieka nie zatrudnianie nieletnich godziwe wynagrodzenie bezpieczeństwo w miejscu pracy (BHP) przestrzeganie prawa pracy nie dopuszczanie do pracy w nadgodzinach dopuszczanie wolności stowarzyszeń dobre relacje ze społecznością lokalną współpraca z partnerami społecznymi inne - przeciwdziałanie alkoholizmowi, wirusowi HIV N=, firmy, które posiadają standardy dla dostawców

20 Dostawcy a społeczna odpowiedzialność biznesu 0 Większość firm (7/9) stosuje swoje kryteria kontroli dostawców pod wzglądem społecznej odpowiedzialności tylko do dostawców pierwszego rzędu. firma stosuje je też do dalszych dostawców a jedna firma w zależności od różnych czynników stosuje różne kryteria. / firm zrezygnowała w przeszłości z dostawców stosujących nieodpowiedzialne praktyki, a kolejna /-ej firm nigdy się to nie przydarzyło. badane firmy edukują swoich dostawców w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu. Q7. Czy kryteria oceny z obszaru społecznej odpowiedzialności biznesu dotyczą zarówno dostawców I rzędu jak i dalszych? tylko I I i dalsi różnie Q8. Czy firma kiedykolwiek zrezygnowała z dostawcy, któremu zostały udowodnione nieodpowiedzialne praktyki? tak nie odmowa odp Q. Czy firma edukuje dostawców w kwestii społecznej odpowiedzialności biznesu? tak nie nie, ale planujemy takie działania odmowa odp.

21 Audyt zgodności ze standardami społecznej odpowiedzialności dla dostawców Tylko jedna badana firma przeprowadza audyt zgodności ze standardami społecznej odpowiedzialności dla swoich dostawców. Przeprowadzana jest w zależności od potrzeby w sposób niezapowiedziany przez audytorów współpracujących z firmą. Wyniki przedstawiane są publicznie, lecz zarazem wdrażane są plany ograniczające odkryte nieprawidłowości. Q9. Czy przeprowadzany jest audyt zgodności ze standardami społecznej odpowiedzialności dla dostawców? Audyt - jest prowadzony w zależności od sytuacji, - przez audytorów współpracujących z firmą, 0 nie tak, ale tylko dla dostawców I rzędu - jest niezapowiedziany, - wyniki są podawane zawsze do publicznej wiadomości, - jeżeli podczas audytu wykryto nieprawidłowości, przygotowywany jest plan naprawczy.

22 Ryzyko dla firmy związane z funkcjonowaniem dostawców / badanych twierdzi, że brak przestrzegania prawa pracy, praw człowieka i zatrudnianie nieletnich przez dostawców stanowią największe zagrożenie dla ich firm. Jako nieco mniej niebezpieczne traktowane jest nieprzestrzeganie norm środowiskowych, reputacja dostawcy i emisja zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych. Najmniej niepokoju wywołuje działalność dostawcy w innych krajach rozwijających się lub rozwiniętych. Q. Proszę określić na skali od do (-zerowe, bardzo wysokie), jaki stopień ryzyka dla Pana/Pani firmy wiąże się z następującymi aspektami funkcjonowania dostawców: przestrzeganie prawa pracy przestrzeganie praw człowieka zatrudnianie nieletnich przestrzeganie norm środowiskowych reputacja dostawcy poziom emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych działalność w krajach rozwijających się wysoki poziom obrotów firmy w handlu z danym dostawcą wysoki poziom obrotów dostawcy z handlu z naszą firmą działalność w krajach rozwiniętych zerowe małe średnie wysokie bardzo wysokie odmowa odp.

23 Postawa firm wobec społecznej odpowiedzialności biznesu

24 Odpowiedzialność za standardy społecznej odpowiedzialności biznesu / badanych zdecydowanie zgadza się ze stwierdzeniem, że standardy społecznej odpowiedzialności powinny dotyczyć zarówno dostawców jak i odbiorców. Tylko jedna firma nie podziela tego zdania. Połowa osób przyznała, że przedsiębiorcy powinni dobrowolnie zobowiązywać się do przestrzegania odpowiednich standardów. Prawie wszyscy badani natomiast twierdzą, że fakt, iż klienci nie są zainteresowani standardami społecznymi nie zwalnia ich z przestrzegania tychże. Zdania badanych firm są dużo bardziej podzielone w kwestii podziału odpowiedzialności za standardy między firmę dostawcę a klienta oraz w poglądach na przyszłość świadomości o standardach społecznych. Q. W jakim stopniu zgadza się Pan/Pani z poniższymi stwierdzeniami? Odpowiedzialność za standardy społecznej odpowiedzialności biznesu w łańcuchu dostaw ponoszą zarówno dostawcy i odbiorca Kwestie standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw powinny być regulowane za pomocą dobrowolnych zobowiązań przedsiębiorców Całkowitą odpowiedzialność za standardy społeczne i środowiskowe w łańcuchu dostaw ponosi firma - klient Całkowitą odpowiedzialność za standardy społeczne i środowiskowe w łańcuchu dostaw ponoszą dostawcy Konsumenci nie interesują się kwestiami standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw i ta sytuacja nie ulegnie zmianie w ciągu najbliższych lat Konsumenci nie interesują się kwestiami standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw, ale ta sytuacja ulegnie zmianie w ciągu najbliższych lat Kwestie standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw powinny być regulowane odgórnie przez rząd/administrację państwową Brak zainteresowania konsumentów kwestiami standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw zwalnia firmy z odpowiedzialności 8 za standardy dostawców zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie odmowa odp.

25 Efekty stosowania standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw 8 badanych firm przyznało, że ich zdaniem narzucenie dostawcom standardów społecznych i środowiskowych mogłoby wpłynąć na podwyższenie cen towarów. 7 badanych osób zauważyło korzyści ekonomiczne z wprowadzenia zasad społecznej odpowiedzialności biznesu. Q7A. Czy narzucenie standardów społecznych i środowiskowych dostawcom przyczyniłoby się do wzrostu cen kupowanych od nich przedmiotów i usług? Q7B. Czy widzi Pan/Pani korzyści ekonomiczne wynikające z wprowadzenia w łańcuchu dostaw zasad społecznej odpowiedzialności biznesu? nie miałoby to wpływu na cenę zdecydo wanie tak raczej nie zdecydowa nie tak raczej tak 7 raczej tak

26 Bariery wprowadzenia standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw Za największe przeszkody stojące na drodze do wprowadzenia standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw reprezentanci firm uważają niski poziom świadomości na ten temat, bariery finansowe, ignorancję zarządu i klientów oraz konkurencję na rynku. Badani byli mniej zgodni w kwestii braku odpowiedniej komunikacji wewnątrz firmy czy wpływu rozproszonego łańcucha dostaw. Q8. Które z poniższych przeszkód uważa Pan/Pani za najistotniejsze dla wprowadzania standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchu dostaw? Niski poziom wiedzy na temat społecznej odpowiedzialności wśród dostawców Bariery finansowe i techniczne po stronie dostawców Niski poziom wiedzy na temat społecznej odpowiedzialności wśród pracowników firmy Brak zainteresowania ze strony zarządu Brak zainteresowania sprawami społecznej odpowiedzialności ze strony klientów/konsumentów Brak wsparcia ze strony rządu/władz lokalnych Ustawa o zamówieniach publicznych (brak odpowiednich zapisów) Niedostateczna komunikacja wewnątrz firmy Bardzo wydłużony i rozproszony łańcuch dostaw Znaczna konkurencja na rynku Różnice kulturowe pomiędzy dostawcami a odbiorcami zupełnie nieistotne raczej nieistotne ani istotne, ani nieistotne raczej istotne zdecydowanie istotne odmowa odp.

27 Popularyzacja standardów społecznych i środowiskowych w łańcuchach dostaw Czynnikami skłaniającym największą liczbę osób odpowiedzialnych za łańcuch dostaw do zainteresowania się kwestiami społecznymi są zaangażowanie zarządu oraz dostępność informacji na ten temat. Najmniejszy wpływ mają obowiązujące regulacje prawne. Kwestia zaangażowania rządu jest również najczęściej wskazywaną odpowiedzią w pytaniu o wspieranie wprowadzania takich standardów w łańcuchu dostaw. Za równie ważną aktywność uznano działalność organizacji pozarządowych, regulacje międzynarodowe oraz wewnątrz danej branży. Q9. Co skłoniłoby Pana/Panią do zainteresowania się kwestiami społecznymi i środowiskowymi w odniesieniu do Pani/Pana zadań związanych z zarządzaniem dostawami? Pytanie wielokrotnego wyboru 0 7 większy dostęp do wiedzy na temat środowiskowych i społecznych aspektów w osobiste zaangażowanie zarządu uzależnienie premii od wyników osiąganych na tym polu wpisanie do zakresu obowiązków (określonych w umowie) presja ze strony przełożonych presja ze strony konsumentów/klientów presja ze strony organizacji pozarządowych regulacje prawne odmowa odp. Q0. W jaki sposób, Pana/Pani zdaniem, powinny być wspierane kwestie wprowadzania standardów społecznej odpowiedzialności biznesu w łańcuchach dostaw w Polsce? Pytanie wielokrotnego wyboru poprzez większe zaangażowanie ze strony rządu poprzez większą aktywność organizacji pozarządowych za pomocą regulacji prawnych na poziomie międzynarodowym poprzez regulacje ustalane przez przedstawicieli danej branży odmowa odp.

28 Charakterystyki przedsiębiorstw 8 Zasięg działania Wszystkie badane przedsiębiorstwa zaliczały się do grupy dużych przedsiębiorstw. ogólnopolski międzynarodowy Typ przedsiębiorstwa Branża spółka akcyjna sp.z o.o finanse przemysł chemiczny farmaceutyki i kosmetyki przemysł spożywczy

29 Interaktywny Instytut Badań Rynkowych sp. z o.o. ul. Wołoska 7 budynek Mars, klatka D, II piętro 0-7 Warszawa tel. (0 ) fax (0 ) 87 0 wojciech.ciemniewski@iibr.pl Dziękujemy!